Oorlogsverhalen van ouders en grootouders verteld door hun kinderen en kleinkinderen.
Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen. Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen waar Joden of verzetslieden woonden en werkten voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Tussen 30 april en 5 mei waren in zestien steden verhalen te beluisteren en indrukken op te doen en te delen. Onderstaande publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier Haarlem.
Esther Gijze
Een einde aan de eeuwige zoektocht In 2012 bezochten Esther Gijze-Joël, haar moeder en zus het Joods Monument op het Philip Frankplein in Haarlem. Ze dachten geen familie in Haarlem te hebben maar zagen tot hun verbazing de namen van drie familieleden op het monument staan. Het betrof de moeder van hun overleden vader en echtgenoot en zijn broer en zus. In het onderzoek dat Esther vervolgens opzette ontdekte ze zaken die ze eerder niet wist, waar haar vader Louis Joël nooit over praatte. Louis vluchtte in januari 1941 met zijn moeder Aaltje Joël-Oltman, zijn broer Meijer en zus Wilhelmina Sophia naar Haarlem. Ze vonden onderdak bij de Joodse familie Ketellapper in de Bisschop Ottostraat, op nummer 29. De families in de Bisschop Ottostraat worden in 1943 verraden, opgepakt en weggevoerd naar de Hollandse Schouwburg in Amsterdam. Haar vader Louis wordt als enige ondergebracht bij de kindercrèche aan de overkant van de straat. Later weet hij te ontsnappen dankzij het verzet. Hij wordt tot aan de bevrijding ondergebracht bij een gezin in Brabant. De jonge Louis is zwaar ondervoed, maar overleeft de oorlog wel. De rest van het gezin komt om in de vernietigingskampen Sobibór en Auschwitz. Na de oorlog komt hij terecht in een joods-orthodox kindertehuis en keert daarna terug naar Amsterdam waar hij twee keer trouwt en drie kinderen krijgt.
22 ✶ HRLM 79
Esther vertelt liefdevol hoe het was om op te groeien met haar vader Louis die zijn familie was verloren, maar daar nooit over sprak met zijn vrouw of kinderen. Het verdriet droeg zij namelijk onbewust als kind ook met zich mee. Zo kijkt haar vader rond 4 mei allerlei documentaires in zijn eentje, in de hoop ook maar iemand van zijn verloren familie te herkennen. SPEURTOCHT Wanneer Louis Joël op 55-jarige leeftijd overlijdt, verhuist Esther met haar moeder en zus naar Haarlem. In 2012 wordt het Joods herdenkingsmonument achter de Philharmonie onthuld. Het oog van de drie dames valt direct op de naam van de moeder van Louis: Aaltje Joël-Olman. Niet ver daar vandaan staan ook de naam van Louis’ broertje Meijer en zijn zus Wilhelmina Sophia. Na de shock begint voor de familie de speurtocht en zo ontmoet Esther in 2013 dan ook neven en nichten van haar vader die de oorlog wel hebben overleefd. Zij hebben nog foto’s van haar opa’s en oma’s en zo krijgt Esther een duidelijk beeld van haar ietwat mysterieuze familie. Zo rondt ze de zoektocht af waar haar vader ooit mee was begonnen.
