HRLM 94

Fotografie:

Rob Eversen.

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen

Tekst- en eindredactie

Marcel Lee Advertentieverkoop

Redactie HRLM Administratie

Romijn Bedrijfsadvies Distributie

Redactie HRLM en BusinessPost Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee

Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Edwin van Balken, Karlijn Banus, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Julia Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Christhilde Klein, Linda Llambias, Warry van der Leen, Haya Maëla, Meta van der Meijden, George Moormann, Daan Ruijter, Henk Tijbosch, Hélène Wiesenhaan en Paula Zuidhof.

Redactie-adres Lange

Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/ haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop

Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.

Gratis verkrijgbaar bij

Onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Welkom

Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en haar hondje heet Saartje.

Feestverlichting

De feestdagen zijn de maanden waar we weer uitpakken met gezellige buitenverlichting. HRLM doet daar uiteraard van hartelust aan mee. Onze plantenbakken voor ons pand worden uitbundig voorzien van lichtjes en die laten we 24/7 branden, vinden we gezellig.

Het centrum van de stad heeft ook weer de traditionele leuke verlichting. Maar één ding vind ik toch een beetje vreemd. Overdag is de verlichting uit. Waarom?

Ik dacht echt dat de verlichting wordt opgehangen om de feestvreugde van het winkelend publiek te verhogen. De lichtjes worden ook alleen opgehangen in gebieden waar de winkels zijn; ook tijdens de kerstmarkt, die overdag begint, is het duister. De verlichting gaat pas aan als de straatlantaarns aangaan! Het is LED-verlichting, dus je zou verwachten dat deze gewoon gezellig dag en nacht kan branden. Pas als de winkels sluiten en iedereen huiswaarts keert gaan de lichtjes aan... Hoezo, echt een gemiste kans?

Als de verlichting eindelijk aangaat, gaan ook de deuren van de theaters, restaurants en cafés open. Dat is dan wel weer leuk. En het culturele leven leeft tijdens de feestdagen; in onze cultuurrubriek vind je een selectie van het mooie aanbod. Ook The Diamond Baritones zingen weer uit volle borst – zie pagina 8 t/m 13 – tijdens de feestdagen.

Het team van HRLM wenst iedereen gezellige en mooie feestdagen met heel veel verlichting toe.

Geniet van dit gezellige nummer. Tot volgend jaar!

Jeannette

Fotografie: Linda Llambias.

INTERVIEW

INHOUD

november - december 2024 16de jaargang

8 Job van Gennip Diamond Baritons

42 Openhartig gesprek Tonny Kortekaas

94 Even voorstellen Christiaan Kuyvenhoven

104 30 jaar Jopenbier

REPORTAGE

30 Noor Könning kiest voor het onderwijs

69 Appeltaart Imperium

76 Het leukste volgens HRLM

102

3D geprinte meubels

108 Mijn stijl Kenneth Leeuwin

WINKELEN

20 Feestdagen

22 De Wereld van Jansje

COLUMNS

7 Jos Kerststress

19Karbonkel LICHT N DNKR

39Falco Na het zoet komt het zuur

55 Jolanda Fair play

61 Lidewij Koekkoek Vernieuwer met lef

65 Haya Gastvrijheid

79 Dolly Bellefleur Brocante Bellefleur

HISTORIE

26 Pareltje Ontzamelen en verzamelen

32 Toen en Nu Soendaplein

34 Toen Grote Houtstraat 1962

KUNST

50 Schuur

52 Teylers Museum Yalla Yalla!

58 ABC

59 Verweij Museum Haarlem

86 Atelier Tony Rootlieb

98 De Bilderdijklezing

101 George Moormann Soli deo gloria

CULTUUR

54 Theater De Liefde

56 Feestdagen

62 Stadsschouwburg Postillon d'Amour

64 Jong Talent Send me flowers

66 Haarlemsche Tooneel Club

67 Patronaat

68 Theatergroep Eglentier

68 Kamerkoor

LEZEN

96 Boeken Haarlemse Nieuwe

PUUR HAARLEMS

14 HRLMSE Hofjes

16 Zo Haarlems Staalmaatjes

17 Zo Haarlems Heerlijk Haarlem

36 Gezichten van Haarlem Käthe van den Hurk

48 Onderweg

80 Mijn Haarlem Nienke Klazinga

82 Architectuur in Haarlem

109 In Beeld

112 De zaterdag van Fabian Dams

KOKEN

92 Spinazie-abrikozen krans

EN OOK

35 Stadsmormels

40 Oproep 80 jaar Vrijheid

85 Afscheid

111 Gespot

114 HRLM-vrienden

KERST-STRESS

Omdat het altijd zo’n gedoe is, besloten we dit jaar de afspraken in februari al vast te leggen. Een beetje aan de vroege kant, maar we kennen onszelf en we weten inmiddels dat als we te lang wachten het weer uitloopt op paniek. Beter te vroeg dan te laat, was de verstandige gedachte.

Dit jaar zou onze vriendenclub dus op tweede kerstdag bij ons zijn. Eerst borrelen en cadeautjes, daarna eten. Ongecompliceerd, volgens een ijzeren traditie en zonder eindeloze discussies geregeld. Dachten we...

In september kwam het eerste bericht in de groepsapp. Van mijn padel-maatje. “Staat tweede kerstdag vast? We komen er niet uit met de familie. Pfff.”

De ‘Ik-hou-iedereen-altijd-te-vriend-vriendin’ reageerde onmiddellijk: “Voor ons geen probleem. Doen we het lekker op de eerste. Gezellie!”

Mijn man: “Echt niet. Dit staat al maanden vast. Wij hebben andere plannen op kerst 1.”

“Kun je die plannen niet verschuiven?” kwam het antwoord van mijn padel-maatje. En Vriendin-Wijsneus kwam eroverheen met: “Jos heeft toch geen familie meer? Dan kunnen jullie makkelijk schuiven. Wat is jullie probleem?”

Gelukkig hebben we ook een Botte Boer in de vriendenclub: “Waarom hebben we dit dan al in februari afgesproken?

Heel vervelend dit.”

Mijn man: “Sorry. Zoals ik al zei: wij hebben andere plannen?”

De Vriendin-Wijsneus: “Wat voor plannen dan?”

Mijn man: “Dat gaat je niks aan.”

De Ik-hou-iedereen-altijd-te-vriend-vriendin: “Doe effe rustig. Ze kan het toch vragen?”

Maar daar was Botte Boer gelukkig weer: “Ze heeft het gevraagd en

Jos Ahlers

is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.

het antwoord was nee.”

Mijn padel-maatje: “Dan moeten we even bekijken wat we gaan doen.”

Mijn Ik-hou-iedereen-altijd-te-vriend-vriendin: “We moeten wel samen kerst vieren, vind ik.”

Botte Boer: “Inderdaad. Op de tweede.”

Mijn padel-maatje: “We weten niet of we er op deze manier nog zin in hebben.”

Vriendin-Wijsneus: “Wij ook niet.”

Mijn man: “We hebben het al in februari afgesproken!”

Mijn Ik-hou-iedereen-altijd-te-vriend-vriendin: “Dat is toch ook belachelijk vroeg. Wie kan er zover vooruitkijken?”

“Ik”, antwoordde Botte Boer.

Mijn man: “Graag of helemaal niet. Wat een gezeur.”

Mijn Vriendin-Wijsneus: “Typisch. Jullie maken allemaal plannen en wij moeten ons maar aanpassen. Belachelijk.”

Hans en Jos hebben de groep verlaten.

Inmiddels zijn we alweer een aantal weken verder. De kerst nadert en het is onduidelijk hoe, wanneer en met wie we de tweede kerstdag gaan vieren. Misschien met een hele groep, misschien met zijn tweeën. Mijn man weet het nog niet, maar aanstaande februari ga ik een reisje naar Bali boeken om daar de kerst te vieren. En dat houden we dan tot eind november geheim. We sturen wel een kaartje vanaf het strand.

Fotografie: Linda Llambias.

Galen Dole, Jop van Gennip en Kyle Bejnerowicz.

JOP VAN GENNIP

van The Diamond Baritones

‘Haarlem heeft zoveel voor me betekend’

The Diamond Baritones gaan lekker!

Zo stonden de drie operazangers in november in de finale van Holland’s Got Talent en zijn ze momenteel op tour door heel het land. Het operatrio bestaat uit Galen Dole, Kyle Bejnerowicz en Jop van Gennip, met muzikale ondersteuning van pianist Conrad Nuyts.

Laat Jop (28) nou een Haarlemmer zijn.

Hoog tijd om hem te spreken in onze stad!

Voor de mensen die jullie niet op de tv hebben gezien: wat voor show brengen jullie als The Diamond Baritones precies?

“We brengen opera tot leven met een passie, entertainment en craftsmanship

Ons repertoire is een mix van modern, klassiek en zelfs rock. Denk aan nummers van ondere meer Mozart, Disney en Queen. Niet voor niks heet onze show Anyway The Wind Blows, een frase uit Bohemian Rapsody. Maar we combineren dat dus ook met traditionele operastukken van onder anderen Puccini en Rossini.”

Hoe zijn jullie als zanggroep ontstaan?

“Galen, Kyle en ik ontmoetten elkaar tijdens de Vrijthofconcerten van André Rieu. Daar zongen we samen in het mannenkoor. Eigenlijk per toeval werden we naast elkaar neergezet. Ik kende de mannen wel al via via uit de muziekwereld, onder andere van Opera Zuid. André Rieu had ook Opera Zuid gebeld om operazangers voor zijn show te regelen.

De zestien optredens die we hebben gedaan waren geweldig. Iedere avond sta je daar te zingen voor 13.000 mensen en na iedere show is er een after-borrel. Na die shows zaten we alle drie ook nog in dezelfde opera; toen kregen we pas echt het idee om met elkaar én met pianist Conrad Nuyts optredens te doen. En het klikte direct! Van ons eerste optreden in een bovenzaaltje in Theater aan het Vrijthof, zijn we doorgegroeid naar een eerste tournee. En nu na onze tv-avonturen, staan we serieus in de theaters.”

Hoe kwam Holland’s Got Talent zo op jullie pad?

“Op een gegeven moment vonden we alle drie dat de tijd rijp was voor een volgende stap. En dat was de talentenjacht Holland’s Got Talent. We kwamen erachter dat we onze shows full time wilden gaan doen. We hebben ook ontzettend veel gehad aan de tv-show, niet alleen wat betreft naamsbekendheid. Zo hebben de verschillende zang- en danscoaches ons echt verder geholpen met het ontwikkelen van onze shows.”

Is er nog een bepaalde rolverdeling binnen The Diamond Baritones?

“Jazeker, ook omdat we alles graag in eigen hand willen houden. Pianist Conrad en Galen maken alle arrangementen voor de stemmen. En Conrad maakt in zijn eentje onze muziekbanden, dat is heel veel werk. Kyle kan weer goed editen. En ik ben van de zakelijke kant en het netwerken. Zo heb ik alle contacten met de theaters.”

‘Van ons eerste optreden in een bovenzaaltje in Theater aan het Vrijthof zijn we doorgegroeid naar een eerste tournee’

Ben je een echte Haarlemse mug?

“Ik ben geboren en getogen in Haarlem. Na mijn middelbare schooltijd op Het Schoter, ben ik naar het Conservatorium in Tilburg gegaan. Zeker voor het zanggedeelte voor musicals is dat dé opleiding. En ik ben nu net verhuisd naar Breda, een toch wat meer Haarlemse stad dan Tilburg.”

Hoe ben jij bij de opera terechtgekomen?

“Dat is heel toevallig gegaan. Nadat ik op verschillende musicalverenigingen had gezeten, wilde ik heel graag een musicalopleiding doen. In Tilburg waren ze op dat moment bezig met het oprichten van een opleiding met klassieke zang én musical- en acteervakken. Ik wilde daar eerst een musicalopleiding volgen, maar tijdens de auditie werd me geadviseerd om die nieuwe operaopleiding te doen. Maar ik was nog nooit in mijn leven naar een opera geweest. Eerst leek het me niks, maar toen ik het eenmaal deed, vond ik het ineens heel vet.”

Wilde je wel altijd al in musicals zingen en spelen?

“Vanaf mijn zestiende pas, daarvoor was ik een echte voetbal- en judojongen. Op mijn twaalfde ging ik bij een overbuurjongen kijken in Schouwburg Velsen; hij speelde daar in een musical. Toen ik zag dat hij dat kon en hoe tof

het was, wilde ik dat ook graag doen. Ik ben toen cold turkey gestopt met voetbal en judo. Ik ben op ballet gegaan, heb zangles genomen en heb me aangesloten bij de Egelantier, een toneelvereniging in Haarlem. Je kan wel zeggen dat ik vanaf de vierde op de middelbare school ineens leefde voor het theater.”

Wat heb je voor de Baritones zoal op zang- en theatergebied gedaan?

“Nadat ik in 2021 afgestudeerd was, heb ik veel operaproducties gedaan. Maar ik heb ook veel in de Efteling als acteur gewerkt en heb heel veel opgetreden met een tenorzanger. Ik ben er gaandeweg ook wel achter gekomen dat de echte die hard operawereld mij niet helemaal ligt. Het is me toch iets te strak met al die regels. Niet zo gek dus dat ik me zo prettig voel bij The Diamond Baritones.”

Je woont nu in Breda. Ben je nog weleens in Haarlem te vinden?

“Ik ben hier nog heel vaak. Mijn hele familie woont hier nog en ik geef af en toe les op een basisschool. In de coronatijd heb ik aria’s aan de deur gedaan, omdat de theaters dicht waren. JBL-speaker gekocht, smoking aan en bij mensen voor de deur gezongen. Mijn netwerk in Haarlem is dus best wel groot. En op een dag wil ik echt wel weer terug naar Haarlem. Ook als ik in de lelijkste straat van Haarlem fiets, voel ik me hier thuis; ik ken

ieder hoekje. Het is een soort groot dorp. Waar zit je in een kwartier in Amsterdam en twintig minuten op het strand? Het is geweldig. Haarlem heeft, met alle theaterkansen die ik hier heb gekregen, zoveel voor me betekend.”

Wat zijn de plannen voor de toekomst?

“Momenteel doen we 14 concerten in flinke theaters door heel het land. Onderdeel van onze show zijn trouwens ook de gastoptredens van The Sapphire Sopranos, drie zangeressen, onder wie mijn vriendin. En vanaf oktober volgend jaar gaan we een grotere tournee doen. We willen natuurlijk onze show steeds beter laten worden en steeds meer optreden. We staan trouwens niet alleen in het theater, ook worden we vaak geboekt voor optredens bij bedrijven en rotaryclubs en zelfs op cruiseschepen.”

Wat verklaart jullie succes, denk je?

“We weten op een unieke manier verschillende songs uit verschillende muzikale stijlen met elkaar te verbinden tot één magisch operageheel. Het is een onvergetelijke reis, van Bach tot The Beatles en van Mozart tot Disney, voor jong en oud! Elk concert is een groot feest dat je niet snel zult vergeten.” ✶

Meer weten over The Diamond Baritones? Kijk dan op www.diamondbaritones.com.

Tekst

Joost Dobbe. Fotografie: Rudi Nuyts en Adelaide Rosina.

Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes

Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes

Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief

Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief

HRLMse Hofjes

We gaan het hebben over Haarlem Ho esstad! Kijk eens wat een mooie oude ansichtkaarten er van de Haarlemse ho es te vinden zijn bij de Beeldbank van het NH-Archief!

Wie wonen daar?

Woonden er eigenlijk alleen maar vrouwen?

Wat is eigenlijk een ho e?

Ho es zijn vooral een Nederlands verschijnsel. Het zijn kleine woningen rondom een binnentuin. Voor de buitenwereld afgesloten met een muur of een hek.

Meestal werden de ho es bewoond door oude vrouwen, weduwen of alleenstaanden die toen er nog geen sociale voorzieningen waren, hun oude dag daar mochten slijten.

Ze woonden er gratis en kregen vaak een klein bedrag voor verwarming of eten. Ze kregen ook bijvoorbeeld turf of boter en melk. Dit werden preuves genoemd.

Meestal wel. Er waren wel ho es waar ook mannen mochten wonen, maar dat gebeurde niet zo vaak. In Haarlem was er namelijk een Oude Mannenhuis, dat is nu het Frans Hals Museum.

Gingen de ho es wel met hun tijd mee of moeten ze nog steeds water uit een pomp halen?

En wie bouwde die ho es dan vroeger?

De ho es werden gesticht door welgestelde lieden en vaak werd hun naam dan verbonden aan het ho e. Dit is bijvoorbeeld Willem van Heijthuijsen, de stichter van het gelijknamige ho e.

De ho es verouderden inderdaad in de loop van de tijd. Dan hebben we het over eind 18e eeuw. Ze moesten worden gemoderniseerd. Dat betekende geen waterput of pomp meer, maar stromend water in de huisjes, geen algemeen toilet meer buiten, maar een sanitaire voorziening in elk huisje. Geen turf meer maar gasleidingen, geen kaarsen of olielampen, maar elektrisch licht.

Na de 2e wereld oorlog was er weer behoe e aan herstel en renovatie van de ho eswoningen. Om dit te bevorderen werd in 1974 de Stichting Haarlemse Ho es opgericht.

He!

Die bestaan dus dit jaar 50 jaar!!

Ja meeste

Ja dat klopt! Hiervan zijn de meeste ho esbesturen lid. De meeste ho es in Haarlem worden bestuurd door een college van regenten.

De worden een

Regenten zorgen o.a. voor de verhuur en het onderhoud van de monumenten.

Vroeger waren er wel meer dan 40 in de stad, nu zijn er 23 in totaal.

Dit is nou een regent!

En wie is dit?

Wat doet die zoal?

Hoeveel ho es zijn er in Haarlem ?

Ze staan genoemd op deze gevelsteen die ingemetseld is in de Witte Herenstraat.

Er staat dat er ook een ho eskrant bestaat. Is dat nog zo?

Ja dat klopt. Deze komt 2x per jaar uit, is gratis en beschrij het wel en wee van de ho es. De journalist van de ho eskrant heet Willem Brand. In 2023 werd de 50ste krant uitgegeven.

Wie doet dat? Waar haal je die?

Bij de supermarkten in Haarlem, bij de bibliotheken, winkels, het vvv kortom in heel Haarlem te verkrijgen en is nog gratis ook!

En dan wordt het nu tijd voor het 1e ho e!

Wordt vervolgd in de volgende HRLM!

ZO Haarlems

STAALMAATJE

Smeden is een eeuwenoud ambacht dat al sinds 1828 in de Haarlemse familie Felix zit. Knap Staaltje Design bouwt voort op deze familiegeschiedenis en geeft er een eigen draai aan. De Staalmaatjes worden handgemaakt in de smederij in Haarlem en zijn elk uniek! Door het gebruik van kwalitatief materiaal zijn de lampen ijzersterk en duurzaam, zo kan je er lekker lang van genieten. Deze Staalmaatjes zijn voorzien van een zwart aansluitsnoer met drukschakelaar en worden geleverd inclusief lichtbron.

Te koop via www.knapstaaltjedesign.nl, vanaf € 149,95.

HEERLIJK HAARLEM

City Gin, gins voor en door de stad. Lokale ondernemers en bewoners staan aan de basis van iedere City Gin. Zo krijgt iedere gin zijn eigen karakter door de unieke ingrediënten, kleuren en iconen, het bijzondere verhaal en de highlights van de stad!

Deze Haarlemse gin werd samen met meer dan 100 Haarlemmers samengesteld. Echt Haarlems dus!

En ook niet onbelangrijk: hij is fantastisch zacht om puur te drinken en perfect om te combineren in een cocktail. Heerlijk voor jezelf, een echt Haarlems cadeau voor een ander!

Te koop via www.citygin.nl, vanaf € 8,95

Gierstraat 60-64

Onze Boetiek

Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies, en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs. Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Kom gerust langs in onze boetiek.

Geopend van dinsdag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur

Tot ziens, team beasdierenboetiek

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

S T I E N S O P T I E K

sinds 1930

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

LCHT N DNKR

Het hoort misschien niet helemaal bij de gebruikelijke beschouwingen, voornemens en wensen die ons in de gezellig donkere dagen in de afsluitende maanden van het jaar als verbaal vuurwerk om de oren en ogen vliegen, maar wist je dat in 2124 de dán levende historici waarschijnlijk niet meer over de Eerste, Tweede en Derde Wereldoorlog zullen spreken, maar over de Honderdtwintigjarige Oorlog?

Die vond, al weer volgens de dan op scholen verstrekte geschiedenisboekjes (of -sticks, of -radiaalschijfjes of -quantumimplantaten), plaats tussen 1914 en 2034. Omdat over de afloop ervan nu natuurlijk nog niets helemaal duidelijk is, behalve dat wie er ook gewonnen heeft als ‘terechte overwinnaar’ zal worden geboekstaafd, kunnen we hier en nú alleen maar terug- en om ons heen kijken. Net als destijds onze Haarlemse stadsgenoten dat deden in hún Zoveeljarige Oorlog. Waarbij ze, in 1573, natuurlijk geen idéé hadden dat die toen nog maar liefst 75 jaren zou voortduren – een gelukkige onbekendheid met de toekomst die ze deelden met de Bijbelse Israëlieten na hun Exodus, en de Grieken op weg naar Troje.

In die boekjes (we blijven ze zo maar even noemen voor het gemak) zal ongetwijfeld worden opgemerkt, hoe de Europese volkeren (en in hun kielzog de inwoners van de door hen ‘Nieuwe Wereld’ genoemde gebieden) vanaf het begin van ‘de Nieuwe Tijd’ op twee kompassen leken te varen: het aloude kompas van het unilateraal vergaren van rijkdom en macht, waarop de mensheid sinds de uitvinding van het Hek en het Schrift al had gevaren, en het kompas waarbij het Noorden een nabije, glinsterende toekomst beloofde vol vrijheid, gelijkheid en broeder- en zusterschap. Dat laatste, nieuwere kompas was in de eeuwen ervoor al telkens gerekalibreerd, en zelfs hier en daar tijdelijk overboord geworpen, want de Utopische Gedachte zélf botste natuurlijk voortdurend met de aantrekkelijkheden van

Karbonkel

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.

Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

de chronische land- en geldaccumulatie. Die was tot en met de Romeinen nog dagelijkse kost, en ook de enkelvoudige Middeleeuwen daarna kenden die monocultuur, massief aangedreven door één alles en iedereen beheersende godsdienst. Maar met de Reformatie was de beer van het zelfstandig nadenken losgebroken. Wat aanvankelijk begon met wat opbouwend bedoelde kritiek op de hier en daar wat raar uitgesproten kerkelijke gebruiken, groeide al spoedig uit tot een klimaat waarin mensen ontdekten dat ze er toe deden. En niet langer genoegen namen met een leven in een maatschappelijke bijenkorf.

Waaruit uiteindelijk de Verlichting voortkwam – de grote broedtijd van het utopisme, en kraamkamer van de vooruitgang, met een ‘drive’ die sindsdien nooit meer heeft opgehouden te bestaan. En ons uiteindelijk, na veel haken en ogen, een bestel heeft opgeleverd dat we ‘democratie’ noemen – volgens Winston Churchill ‘de slechtste staatsvorm, op al die vormen na die van tijd tot tijd zijn geprobeerd’… En zo is het maar net, vinden we hier ook doorgaans. Al zouden we natuurlijk het liefst zien, dat alle andere mensen op onze partij zouden stemmen – geloven in iets heeft geen zin, als je het niet gelóóft.

Dat geldt van de Eredivisie tot de Tweede Kamer. Maar de enorme verdienste van onze huidige constellatie is, dat we – vooralsnog –accepteren dat er ándere meningen zijn, ándere geloven en ándere utopieën. Andere clúbs, zelfs. Vooralsnog, want er wordt, al sinds 1914, voortdurend geknaagd aan die democratie. Sinds het begin van die oorlog, die de ultieme belichaming was van het oude kompas waarop Europa op de top van zijn kapervaart voer, is er onafgebroken op vele fronten gevochten, tot op de huidige dag. En waar, wanneer en hoe het zal aflopen is aan ons – of we die democratie, en de vrijheden en verantwoordelijkheden die die vorm van samenleving met elkaar met zich meebrengt, ook in 2034 nog zullen kennen is voor die historici over een eeuw een weet, en voor ons de vraag, dus...

Pakjesavond en de kerstdagen staan weer voor de deur. En waar kopen sinterklaas en de kerstman hun cadeautjes of een lekker hapje en drankje?

HRLM ging op zoektocht...

Bar Leoni

Pasta, Italiaanse klassiekers & cocktails in het hart van Haarlem

Bij Bar Leoni, dé pastabar van Haarlem, draait alles om goed eten en gezelligheid. Begin met antipasti zoals burrata of vongole arrabbiata, en geniet daarna van een van de favoriete pasta’s, zoals Strozzapreti Tartufo of Ravioli Brasato di Manzo. Na het diner gaat de avond moeiteloos over in een gezellige borrel. Of je nu zin hebt in een Leoni Negroni of een heerlijke Sgroppino, bij Bar Leoni blijf je graag wat langer hangen.

Dagelijks geopend van 17.00 tot 01.00 uur. Meer info of reserveren? Kijk op bar-leoni.nl | Lange Veerstraat 11

Cadeaus om van te smullen!

Op zoek naar iets moois voor je lief, kind, vriend (in) of collega? Bij Glazuur Aardewerk vind je naast origineel en duurzaam servies ook fijne cadeautjes voor Sinterklaas en Kerstmis. Stap eens binnen of bezoek de webshop. En denk je na over nieuwe borden voor alle (feest)dagen?

Je bent altijd welkom om bij Glazuur Aardewerk de tafel te dekken en zo het servies te vinden dat bij je past.

Glazuur Aardewerk

Jacobijnestraat 6 www.glazuur.com

Van Antwerpen Sieraden | Gierstraat 58 www.vanantwerpensieraden.nl | ateliervanantwerpen

Feestdagen in zicht !

KERSTCADEAUS EN BORRELS

Bij Jansje zijn ze dol op mooie aanvragen voor de feestdagen om samen met de medewerkers uit de dagbesteding te kunnen uitvoeren. Sinterklaas en kerst brengen een hoop gezelligheid met zich mee. Zoals het mogen meedenken met welke cadeaus je je familie of collega’s gaat verrassen. Het inpakken van de vele cadeaus met feestelijke papier en lieve kerstgroeten, maar ook de kerstborrels, kerstbrunches en diners zijn favoriet. Bij Jansje maken ze de lekkerste gerechten en zorgen voor een juiste aankleding en sfeer. Allemaal om het voor de gasten zo leuk mogelijk te maken in een warme sfeervolle omgeving. En al zegt Jansje het zelf… daar zijn ze bij Jansje best goed in!

En wat daarbij belangrijk is, en misschien niet altijd bij iedereen bekend, bij Jansje werken ruim 27 medewerkers in de dagbesteding. 27 mooie mensen met diverse kwaliteiten. En die kwaliteiten worden zoveel mogelijk benut, zodat zij alle mooie opdrachten kunnen uitvoeren. Om ervan te leren, maar ook om ze midden in de maatschappij te betrekken bij alle mooie initiatieven die er zijn.

Dus wil je ook nog graag iets feestelijks organiseren voor je collega’s of vrienden en vriendinnen, wacht dan niet te lang en mail naar esther@jansje.org en informeer naar de mogelijkheden.

PEARLSAND CANDLE OM

JE EIGEN WAXINELICHTJES TE MAKEN

Pearlsand is een zuivere en veilige kaars, samengesteld uit volledig natuurlijke en plantaardige ingrediënten, die je helemaal naar jouw wens aan kunt passen. Creëer in een handomdraai unieke en gepersonaliseerde kaarsen uit verschillende kleuren opgebouwd. In elke zak zit pearlsand wax en vier lonten, goed voor wel 50 branduren. Jansje heeft ze in de winkel in zeven verschillende kleuren.

J

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep.

PIP Deli is een favoriete plek,

verscholen aan de zuidelijke rand van de stad. Hier komt alles samen; liefde voor inrichting & design en het heerlijkste eten en drinken. Kom binnen in een lichte, warme omgeving voor koffie, ontbijt, lunch, een goed glas wijn èn sinds kort ook diner! Vanaf nu ook ‘s avonds open voor mooie wijn, lekker eten, maar vooral voor de gezelligheid van samen tijd doorbrengen op een fijne plek. Op de menukaart staan moderne bistro-stijl gerechtjes, alles made from scratch en hoog op smaak!

Woensdag t/m zaterdag kun je vanaf 9.00 uur terecht voor ontbijt, vanaf 12.00 uur voor lunch en vanaf 17.00 uur voor borrel en diner. Zondag van 9.00 uur tot 17.00 uur alleen voor ontbijt en lunch.

Lorentzplein 2a | 023 – 5767395 | www.pipdeli.nl

NE9EN LEVENS

Origineel en duurzaam

Ne9en Levens is een winkel met bijzondere curiosa, vintage en antiek. Oud, origineel en onderscheidend: voor de mooiste woonaccessoires, decoratieve items, meubeltjes, sieraden en nog veel meer kun je hier terecht. Alles in de winkel is met zorg uitgezocht en circulair, dus duurzaam. In de laatste maanden van het jaar vind je bij Ne9en Levens een uitgebreid assortiment nostalgische kerstspullen en kun je slagen voor al je cadeautjes voor Sinterklaas, Kerstmis en andere gelegenheden.

Ne9en Levens; inkoop en verkoop curiosa, vintage, antiek. Zijlweg 80 zwart | open: wo t/m za 10.00-17.00 uur info.negenlevens@gmail.com | www.negen-levens.nl

Heerlijk vers

Oogst is dé boerenwinkel nieuwe stijl in de Gierstraat. Elke dag geopend tussen 6.00-22.00 uur en eenvoudig te bedienen met de Oogst-app.

Kom je langs? Leuk! Download dan hierboven eerst de app!

SCHITTERENDE EN STIJLVOLLE MERKEN

Struin in de ruim opgezette winkel door de originele mix van labels zoals Studio Anneloes, Nukus, Geisha, Moscow, Aaiko en meer. Van goede jeans, hippe shirts en blouses en mooie blazers tot stijlvolle jurkjes, uitgewerkte jassen, schoenen en accessoires. De aardige en behulpzame medewerkers staan klaar voor een eerlijk advies. Je slaagt altijd bij Differenza, al 25 jaar!

Differenza | Zijlstraat 96a | 023-5428320 Facebook/instagram | @differenzahaarlem

Google Playstore

Apple Store

Gezeig en knus

Midden in het bruisende centrum van Haarlem ligt Table 24 – dé spot voor een heerlijk avondje uit. Begin met een tafel vol small bites, geserveerd op grote plateaus, zoals steak tartaar, beef tataki of aubergine misoyaki. Hoofdgerechten? Denk aan een spicy flat iron steak, kabeljauw of de beroemde gamba-pan voor twee. Geen zorgen, er zijn nog veel meer opties – voor-, hoofd- en nagerechten, alles kan. Cocktails? Uiteraard, met genoeg keuze om je avond compleet te maken. Verwarmd terras of binnen gezellig en knus. Dus… zin in een avondje uit?

Reserveer eenvoudig een tafel via www.table24.nl.

Oude Groenmartk 24 | 023 737 0683

LUXE OM JE HEEN

Zoek je een bijzonder cadeau? Kom dan langs bij Nencies Luxury.

Waar werk en verwennerij samenkomen!

Of je nu efficiënt thuiskantoor wilt inrichten, op zoek bent naar stijlvolle kantoorspullen, of het perfecte cadeau zoekt om iemand blij te maken: bij Muijs kantoor & cadeau vind je het allemaal! Laat je verrassen door onze uitgebreide collectie luxe notitieboeken, ergonomische bureaustoelen, creatieve kantooraccessoires en unieke geschenken. Van elegante pennen tot gepersonaliseerde geschenksets, je vindt altijd iets bijzonders.

Kom langs bij Muijs kantoor & cadeau en maak van werken een feestje of verras iemand met een doordacht cadeau.

Gedempte Oude Gracht 108 | 023 531 5513 info@muyskantoor.nl

Daar word je vakkundig geholpen bij het uitzoeken van een mooi cadeau. Weet je niet precies welke beha of body geschikt is onder bepaalde kleding, Nencies Luxury helpt je graag. Ook voor heerlijke pyjama’s, nachthemden, badjassen of zijde jurkjes en kimono’s en/of cadeaubonnen ben je bij Nencies aan het juiste adres. En zoek je badmode en accessoires? De collectie badmode 2025 komt al volop binnen. Tot ziens bij Nencies Luxury!

Ma 12.00-18.00 uur, di t/m vrij 10.00–18.00 uur, zat 10.00-17.00 uur, en zon 12.00-17.00 uur

Gierstraat 77 | 023 531 5537 | info@nenciesluxury.nl

DE PERFECTE FEEST JURK!

Op zoek naar de perfecte jurk voor een feestelijke première, gala of bruiloft? Blaque Couture is hét adres van exclusieve bruids-, avond- en cocktailkleding. In de boutique hangen meer dan duizend stijlvolle jurken, pakjes en jumpsuits gerangschikt op kleur. Geschikt voor iedere vrouw, van jong tot oud(er), in maat 34 tot 62, te huur vanaf € 100,- per jurk. Met bijpassende accessoires kan het geheel afgemaakt worden. Blaque helpt je graag om te laten shinen!

Blaque Couture | Wateringweg 22 | 06 50652558 www.blaque.nl

Overheerlijk

Stap binnen bij Chocolaterie

Pierre, waar vanuit het open atelier in de Kleine Houtstraat de meest verfijnde, handgemaakte chocoladecreaties tot leven komen. Voor de feestdagen biedt Pierre een assortiment dat bij elke chocoladeliefhebber in de smaak valt: van feestelijke bites voor bij de koffie tot weelderige cadeauboxen en luxe kerstpakketten. Elk product is met zorg bereid, vers gemaakt en samengesteld met ingrediënten van de hoogste kwaliteit. Verras vrienden, familie of collega’s met een geschenk dat warmte en luxe uitstraalt. Ontdek de magie van ambachtelijke chocolade en maak de feestdagen onvergetelijk. Bezoek de winkel in Haarlem of bestel eenvoudig online.

Kleine Houtstraat 1 www.chocolateriepierre.nl

Sportieve outfit

Bij damesmodezaak Ligne S in de Warmoesstraat vind je een mix van een aantal mooie, eigentijdse merken. De collectie bestaat onder andere uit de merken Repeat, Cambio, No Man’ Land, Kyra, Dea Kudibal en Saint James. Ligne S heeft ook een hele uitgebreide collectie tassen van het Engelse merk Mulberry. Zoek je een sportieve, zakelijke of feestelijke outfit? Ligne S is hèt adres!

Warmoesstraat 16 | 023 5312140 | www.lignes.nl

Pareltjes uit het

NOORD-HOLLANDS ARCHIEF

ONTZAMELEN EN VERZAMELEN

Naast het verzamelen van objecten, verwijderen musea ook van tijd tot tijd objecten uit hun collectie. In het geval van Verwey Museum Haarlem (en rechtsvoorgangers) was een groot deel van deze ‘ontzamelde’ objecten in bruikleen gegeven aan het Noord-Hollands Archief. In de zomer van 2024 is dit omgezet in een schenking. Deze keuze is tweeledig: enerzijds maakt de schenking de documenten veel beter doorzoekbaar voor derden, wat bijdraagt aan de toegankelijkheid van het materiaal. Anderzijds is het Noord-Hollands Archief, dankzij hun gespecialiseerde klimatologische omstandigheden, beter in staat deze documenten voor de toekomst te bewaren. Dit gevarieerde aanbod van archiefmateriaal, dat stamt uit de negentiende en twintigste eeuw, toont een fascinerende inkijk in de collectie van de Stichting Verwey Museum Haarlem. In dit artikel tonen we een greep uit deze collectie.

SULTANE DIOR

Striptekenaar Frans Piët staat bij de meesten bekend als de tekenaar van Sjors en Sjimmie. Eind jaren dertig begon Piët in opdracht van zijn werkgever uitgeverij Spaarnestad een eigen versie van de Amerikaanse stripheld Perry Winkle te tekenen: Sjors. De avonturen van Sjors, later met Sjimmie, verschenen in het blad De Humorist. Toen de Haarlemse Piët als freelancer in dienst kwam bij Spaarnestad, volgde hij nog lessen aan de Vrije Academie in Parijs. Mogelijk heeft Piët hier inspiratie opgedaan voor de modetekening die zich in de collectie van Verwey Museum Haarlem bevindt: de ‘Sultane Dior’, een groen juwelen kledingstuk met een lichtblauwe zijden rok en gouden versiering.

MENUKAART ALS TEKENPAPIER

In maart 1950 werd in de kelders van Café Restaurant Brinkmann de sociëteit Teisterbant geopend. Een jaar eerder werd de sociëteit opgericht door Godfried Bomans en een aantal van zijn vrienden. Het doel van Teisterbant was om kunstenaars en kunstliefhebbers samen te brengen en kunst en cultuur in Haarlem te bevorderen.

Bij de opening telde Teisterbant 180 leden, onder wie bekende namen als Lodewijk van Deyssel, Mari Andriessen en Harry Mulisch.

Niet iedereen kon zomaar lid worden, blijkt uit de notulen van de vergaderingen van het dagelijks bestuur van Teisterbant. De notulen van het jaar 1955 zijn opgenomen in de collectie. Voorgestelde nieuwe leden

Modetekening van Frans Piët, Spaarnestad.

moesten eerst onderling besproken worden, zo nodig in de bestuursvergadering. Ook de introductie van echtgenoten van leden vond het dagelijks bestuur te makkelijk gaan. Bij het dagelijks bestuur kwamen ook klachten binnen, bijvoorbeeld over een barman die de rekening van leden aan derden liet zien en over het gedrag van leden zelf. Ook werd er gesproken over mogelijke sprekers en onderwerpen voor sociëteitsavonden, zoals beeldhouder Piet Esser over Rembrandt en filmproducent Joop Landré over filmjournalistiek. Tot slot werden er jaarlijks succesvolle Chaplin-avonden georganiseerd, waarin films van Charlie Chaplin werden vertoond.

In de collectie bevindt zich ook een menukaart van Café Restaurant Brinkmann van 14 mei 1957. Een uitgebreide en gevarieerde kaart, voor elk wat wils: schildpad- of kangoeroesoep, nasi goreng met kroepoek. Hongaarse goulash met rijst en appelmoes. Of aardbeien met slagroom. De achterkant van de menukaart is gebruikt als tekenpapier. Met een balpen zijn twee dames en twee heren geschetst. Een van de heren houdt een voordracht en de ander heft een glas wijn. Wie de schets heeft gemaakt, is niet bekend. Vermoedelijk komt het uit de losse pols van een Teisterbant-lid, mogelijk tekenaar Jan Wiegman, Dirc Lindeboom of Frans Lammers.

DE EERSTE WIJK KRIJGT VUILNISEMMERS

In de zomer van 1937 begon de gemeente Haarlem met een proef van een ‘mechanisch systeem van huisvuil-inzamelen’ in het Kleverparkkwartier. Om straatverontreiniging tegen te gaan en de hygiëne in huis te bevorderen, waren er afsluitbare vuilnisemmers van een speciaal model ontwikkeld. Er werden 3.300 van deze verzinkte emmers van 35 liter als bruikleen uitgedeeld in de wijken. Bij iedere emmer zat een nummerkaart, die bewaard moest blijven en bij verhuizing met de emmer achtergelaten moest worden. Per gezin kreeg men één emmer, tot ontsteltenis van een katholieke lezer van de Nieuwe Haarlemsche Courant. Een groot katholiek gezin produceert immers meer huisafval.

Twee keer per week werden de emmers geleegd door vier nieuwe, grotere vuilniswagens. De belangrijkste voorwaarde voor het ophalen was dat de deksel van de emmer gesloten moest zijn, zodat de vuilnisman de emmer met gemak met een hendel kon legen in de nieuwe vuilniswagen. Bij de eerste vuilnisophaalbeurt reed de oude vuilniswagen er nog achteraan,

Menukaart van Café Restaurant Brinkmann, 1957.

Diner van sociëteit Teisterbant in de kelder van Brinkmann, circa 1960, collectie Fotopersbureau De Boer.

Nummerkaart van na de vuilnisemmerproef, uit de collectie Verwey Museum Haarlem. In de bibliotheekcollectie van het Noord-Hollands Archief is ook een nummerkaart van de eerste lichting vuilnisbakken opgenomen.

Voor-en-na foto uit de begeleidende brief van de gemeentereiniging.

en-na foto aangetoond in welke mate de situatie op straat zou opknappen met de nieuwe vuilnisemmers. Dat de nieuwe manier van vuilnisophalen een verbetering zou zijn voor het straatbeeld, waren Haarlemmers het over eens. Maar, schreef winkelier Franken uit de Van Ostadestraat naar de Nieuwe Haarlemsche Courant: hoe werkt het voor de bewoners die buitenshuis werken? Personeel aanstellen om het vuilnis buiten te zetten? De heer Franken vond het al helemaal hufterig van de gemeente dat hij als winkelier moest betalen voor een emmer op zijn woonadres in het Kleverparkkwartier, “0mdat wel vermoed wordt dat in die overgangstijd door sommigen ook nog vuil in de gewone vuilnisbak wordt gestort”. Die oude emmers werden voor het gemak meteen ingenomen. De emmers mochten bovendien pas buitengezet worden na een signaal van de vuilnisman. Verder moesten de emmers schoon blijven (door bijvoorbeeld kranten op de bodem te leggen), niet overvol zijn en aan de rand van de stoep geplaatst worden.

omdat hij elders zijn winkel hield: winkeliers moesten van de gemeente immers zelf een vuilnisemmer aanschaffen.

In de aankondigingsbrief van de gemeentereiniging werd met een voor-

Volgens Franken de zoveelste onkosten voor de handeldrijvende middenstand. Het bleek om een misverstand te gaan, volgens de directeur van de gemeentereiniging kreeg een winkelier die niet bij zijn zaak woonde kosteloos een emmer voor het huisvuil aan zijn woning. De gemeente wilde met de regeling ervoor waken dat zij ‘karren puin bij den metselaar en krullen bij de timmerman’ moesten komen weghalen. ✶

De nieuwe vuilniswagen, Haarlems Dagblad van 21 juni 1937.

Tekst: Joost Dobbe. Fotografi e: Daan Ruijter.

Noor Könning kiest voor het onderwijs

‘Ik wil zorgen

voor

een omgeving waar leren en lol hand in hand gaan’

Als leraar speel je een cruciale rol in het leven van talloze kinderen. Werken in het basisonderwijs is om veel redenen geweldig. Noor Könning (24) zit in haar laatste jaar van de lerarenopleiding en weet als geen ander hoe leuk haar werk is. HRLM sprak met haar.

Hoe staat het ervoor met je studie?

“Ik zit nu in mijn vierde en laatste jaar van de studie Onderwijs & Innovatie bij Hogeschool Inholland in Haarlem. Ik ben er in 2021 mee gestart, maar ondertussen werk ik al zeven jaar in het onderwijs. Ik ben er nu wel klaar voor om straks helemaal zelfstandig aan de gang te gaan.”

Hoe komt het dat je al zo lang in het onderwijs werkt?

“Voordat ik Onderwijs & Innovatie ging volgen, deed ik drie jaar de mbo-opleiding tot onderwijsassistente op het Nova College in Haarlem. Toen liep ik twee dagen in de week stage op twee verschillende scholen. Daarna ben ik doorgestroomd naar de pabo. Vanaf je eerste jaar loop je elke week één dag

stage en ieder half jaar wissel je van school. In het vierde jaar kun je beginnen aan je LIO, een afkorting voor Leraar in Opleiding. Dat betekent dat je deels betaald wordt als leerkracht; je bent dan dus eigenlijk al een beetje aan het werk.”

Op welke school werk je momenteel?

“Ik werk nu op de Bosbeekschool in Santpoort-Noord. Ik sta op de maandag en vrijdag zelfstandig voor de klas en om de week op de dinsdag. Twee dagen in de week ben ik dan nog aan de studie.”

Wilde je altijd al juf worden?

“Ja, zolang ik mij kan herinneren. Op mijn eigen basisschool had ik niet zo’n aansluiting met mijn eigen klasgenoten. Tijdens het speelkwartier speelden we altijd samen

met lagere groepen en ik vond met name de kleutergroepen heel erg leuk. Ik had veel meer een band met jongere kinderen. In eerste instantie dacht ik dat ik zelf nog niet op hetzelfde level zat als mijn leeftijdsgenoten, maar achteraf gezien ontstond daar mijn passie om met kinderen te werken. Later heb ik ook veel opgepast en ook een tijdje bijlessen gegeven.”

Heb je nog een favoriete groep?

“Het liefst sta ik voor de kleuterklas. Alles vinden kleuters interessant en leuk.

Je grapjes zijn altijd grappig en ze zijn eerlijk en zo liefdevol. Maar groep 3 vind ik ook erg leuk.”

Waarom vind je het zo tof om in het onderwijs te werken?

“Het is fantastisch om kinderen te helpen en te begeleiden bij het opgroeien en het creëren van hun eigen identiteit. Als leerkracht kun je het beste in de kinderen naar boven halen en ze helpen met het vinden van hun plaats in de maatschappij.”

Wat is nou een mooi moment geweest in het onderwijs tot nu toe?

“Vorig jaar is mijn stagebegeleider deels uitgevallen. Toen heeft de Bosbeekschool mij gevraagd om op de maandagen zelfstandig voor de klas te staan, omdat de kinderen anders thuis zouden zitten. Aan het einde van het jaar heb ik heel veel complimenten van ouders gekregen. Hoe fijn ze het vonden dat er een vertrouwd gezicht voor de klas bleef en dat de kinderen zo gek van me waren.”

Soenda

Grote Houtstraat - 1962

Foto: Noord-Hollands Archief.

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.

Fotografie: Linda Llambias.

GEZICHTEN VAN HAARLEM

KÄTHE VAN DEN HURK

“Wie mij gezegd zou hebben destijds: ‘Jij blijft 35 jaar wonen in dezelfde stad!’ had ik voor gek verklaard... Ik kom niet uit de buurt, was al snel weer klaar met de vele plekken waar ik mij dácht te kunnen vestigen. En toen, Haarlem! Afijn, de liefde en drie kinderen later... hier ben ik nog steeds en ik ben niet van plan ergens anders heen te gaan voorlopig. Hier vind ik mijn podium, keer op keer. Zingend en dansend door de mooi verlichte straten van ‘onze’ stad. Ooit al eens bezongen door mij in het nummer Haarlem, mijn stad, tekst geschreven in opdracht van Stichting Haarlem Lichtstad. Want dat is wat ik het allerliefste doe, professionele amateur die ik ben. Zingend mijn eigen Nederlandstalige teksten ten gehore brengen, begeleid door diverse Haarlemse muzikanten, want daar zit de stad boordevol mee, gelukkig. Zo vier ik in januari volgend jaar mijn 60ste verjaardag met een onewomanshow, muzikaal omlijst door The New Harlem Bigband, hoe Haarlems wil je het hebben!”

THE ROOTS OF CHIANTI CLASSICO

De wijnen van Ricasoli zijn in Haarlem o.a. verkrijgbaar bij Melger’s Wijn en Dranken

Fotografie: Cindy van Rees.

Falco Bloemendal

is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen.

Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

Na het zoet komt het zuur?

Heerlijk!

Heb je wel eens een veld vol kroppen zuurkool gezien? Zo ja, best stadsmens, dan hebben ze je wat wijsgemaakt. Zuurkool groeit namelijk niet zelf, maar wordt gemaakt van andere kolen, zoals witte kool. Laat ik er daar begin dit jaar nou net zes van hebben geplant. Met de winter in aantocht verheug ik me er dus alweer op om één van mijn favoriete gerechten te maken: stamppot van zelfgemaakte zuurkool.

Van de zes witte koolplantjes die ik aan de aarde had toevertrouwd, hebben het er overigens slechts drie tot volwaardige kool van een goeie 1 à 1,5 kilo geschopt. De andere drie? Opgegeten door slakken en rupsen, of ze wilden gewoon niet groeien. Zo gaat dat soms in de natuur. Maar ook de drie ‘volwaardige’ kolen zijn genoeg om ‘zuurkool zoals vroeger’ te maken. En geloof me, dat is een stuk lekkerder dan dat spul uit de supermarkt.Verse, zelfgemaakte zuurkoolstampot is romig, zacht en vol van smaak. En het mooiste: het is verrassend makkelijk te maken.

Elk jaar deel ik een recept in HRLM, dus hierbij mijn recept om zelf gefermenteerde zuurkool te maken. Voor mijn zuurkoolrecept heb je naast de ingrediënten een weckpot, een steen en een stevige diepvrieszak met water nodig. Als je een zuurkoolpot hebt, ben je natuurlijk helemaal spekkoper, om maar in de stamppot-sferen te blijven. Maar weckpotten werken ook prima. En terwijl de zuurkool staat te pruttelen, is de winter direct de start van een nieuw moestuinseizoen. De plantvakken worden leeggeruimd, onkruid verwijderd, en compost verdeeld. De eerste knoflook en uien gaan de grond in en de bijen zijn lekker ingewinterd voor hun winterrust. Klaar voor de volgende cyclus, met voor de liefhebbers een nieuwe kans om over een paar maanden de nieuwe koolplanten in de grond te stoppen.

Ingrediënten:

• 1 kg witte kool (spitskool of rode kool kan ook) • 2 laurierblaadjes (uit eigen tuin natuurlijk) • 4 g jeneverbessen • 3 g karwijzaad

• zwarte peperkorrels • 22 g zout

Aan de slag:

Haal de buitenbladen van de kool en leg deze apart.

Snijd de kool fijn en voeg per kilo 22 g zout toe. Kneed de kool tot het vocht eruit komt (ja, je kunt hier al je agressie in kwijt).

Voeg de kruiden toe, doe alles in een schone weckpot en druk het goed aan zodat het sap van de kool boven komt drijven. Dek het af met het apart gelegde koolblad, leg er iets zwaars op (bijvoorbeeld een steen of een diepvrieszak met water) en sluit de pot af. Na twee tot drie weken fermenteren (en dagelijks even de pot ontluchten of op een kiertje zetten) is je zuurkool klaar. Tip: zet de pot in de schuur, want tijdens het hele proces kan het nogal intens gaan ruiken…

Recept Zuurkoolstamppot

• 1 kg kruimige aardappelen • 500 g zuurkool • scheut droge witte wijn of water • klontje boter • scheut melk

Bereiding:

Kook de aardappelen met zout in 20 min. gaar. Kook intussen de zuurkool met een scheut wijn of water 20 min. Let op dat het niet droogkookt. Giet de aardappelen en de zuurkool af en vang het kookvocht van de zuurkool op. Stamp het geheel. Giet de melk erbij, voeg de boter toe en gebruik het kookvocht van de zuurkool om de juiste dikte en smeuïgheid te krijgen.

Voeg zout en peper naar smaak toe. Voor de variatie: een half theelepeltje kerriepoeder.

HERINNERINGEN AAN DE TWEEDE WERELDOORLOG

JOUW VERHAAL TELT!

OPROEP

Heb jij of een familielid herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in de regio Haarlem? Deel jouw persoonlijke verhalen voor in het magazine 80 jaar Vrijheid | Haarlem. Of het nu gaat om dagelijkse gebeurtenissen, verzetsdaden, schuilplaatsen of bijzondere momenten van solidariteit, de redactie is op zoek naar verhalen die de geschiedenis levend houden. Help mee om de kleine verhalen van grote betekenis te verzamelen en eer te betonen aan degenen die deze periode hebben meegemaakt.

Stuur je verhaal in vóór 1 december 2024 naar magazine@80jaarvrijheidinhaarlem.nl

Na een selectie neemt de redactie contact op.

Dit bordje hangt bij Spaarne 66 met een bijzonder verhaal.

Wijnbar VIQH

Er is altijd een goede reden om met vrienden en of familie het glas te heffen. Heb je iets te vieren? Of wil je gewoon een bijzondere avond creëren? Wijnbar VIQH is de perfecte bestemming. Zowel met een groep komt of met zijn tweeën zijn jullie van harte welkom. Met een wijnkaart van ruim 120 verschillende kwaliteitswijnen bieden wij voor ieder wat wils.

Ontdek ruim 120 kwaliteitswijnen per glas!

In hartje Haarlem, aan de Grote Markt, vind je wijnbar VIQH in een prachtig monumentaal pand. VIQH staat voor “Vin Qualité Haarlem,” wat de belofte van kwaliteit en passie voor wijn weerspiegelt.

Bij wijnbar VIQH nodigen we je uit om een ontdekkingsreis door de wereld van wijn te maken met onze uitgebreide wijnkaart. Alle wijnen op onze kaart zijn per glas te bestellen. Naast de wijnen hebben wij ook verschillende hapjes die heerlijk bij de wijnen combineren. Last van keuzestress? Geen probleem onze vinologen en sommeliers adviseren je graag.

VIQH’s Sommelier Service

Heb je binnenkort een speciaal diner op de planning staan en wil je je gasten verrassen met de perfecte wijncombinaties? Til je diner naar een hoger niveau met onze unieke sommelierservice. Of je nu een feestelijk diner organiseert of een intiem etentje, wij helpen je om de perfecte wijnen te vinden voor elke gang. Stuur ons simpelweg je menu, en onze deskundige sommeliers en vinologen creëeren een persoonlijk wijnarrangement, volledig afgestemd op de smaken en texturen van je gerechten.

‘Ik hou van al onze 28 pleegkinderen’

Een openhartig gesprek met...

TONNY KORTEKAAS

Jarenlang vingen Tonny en haar man uit idealisme crisiskinderen op. Ze wilden graag kinderen en hun families helpen. Tonny kijkt terug op vele bijzondere jaren als pleegmoeder die ze niet had willen missen. “Hopelijk hebben we bijgedragen aan een positieve wending in het leven van deze kinderen.”

Als kind al wist Tonny (66) zeker dat ze moeder wilde worden. De trits aan poppen op haar bedje was daar het bewijs van. Ze was al snel van mening dat het niet alleen maar eigen kinderen hoefden te zijn. “Misschien is het vergelijkbaar met mensen die zich tot het klooster geroepen voelen. Ik voelde me geroepen tot pleegzorg. Mijn man moest even wennen, maar uiteindelijk stond hij er volkomen achter.”

Het huis van Tonny bevindt zich aan een pleintje in Haarlemmerliede. In haar tuin grenzend aan een weiland staan kinderfietsen en een plastic hobbelpaard. Binnen zitten haar man en een van haar zoons aan een lange eettafel. Aan de keukenwand hangen diverse zwart-wit foto’s van haar kinderen en kleinkinderen.

Tonny en haar man hebben vier zoons en drie pleegkinderen die in het gezin zijn opgegroeid. Daarnaast hebben ze achtentwintig crisiskinderen voor kortere tijd opgevangen, meestal periodes van zes weken tot anderhalf jaar. Momenteel zijn ze geen pleeggezin meer. “Het eerste kind dat bij ons verbleef zal ik niet snel vergeten. Het was een meisje van vijftien.

In al mijn naïviteit dacht ik dat er een jong grietje binnen zou komen. Het tegendeel was waar, ze had zwart omrande ogen en droeg een heel strakke broek. Haar moeder moest veel van huis weg voor werk, het meisje maakte er een zooitje van thuis. De moeder dacht dat haar dochter elders beter af zou zijn en bracht haar naar het politiebureau. Bij ons was het niet makkelijker voor haar, als thuisblijvende moeder zag ik alles wat ze uithaalde. Die controle was ze niet gewend. Na zes weken is ze weer teruggegaan naar haar eigen moeder.”

LEREN LOSLATEN

Bij crisisopvang gaat over het algemeen om uit huis geplaatste kinderen die direct in een pleeggezin opgevangen moeten worden. Jeugdzorg regelt tussen enkele uren en zes weken een oplossing. “In de praktijk lukt dat vaak niet. Er zijn bijvoorbeeld geen vervolggezinnen beschikbaar of ze krijgen de problematiek in het gezin niet helder waardoor doorplaatsing niet mogelijk is. Wij waren pleegouders uit idealisme, we wilden graag kinderen en hun families helpen. Dan zeg je niet na zes weken: nu moet het kind door naar het volgende adres. Gemiddeld verbleven de kinderen een jaar bij ons. De opvang moet niet langer duren dan anderhalf jaar, vonden wij. Als je een kind later doorplaatst, is het gehecht aan jouw gezin. Uiteindelijk moet je het kind dan

‘Door het pleegmoederschap ben ik een beter mens geworden’

weer losscheuren, net als daarvoor bij de biologische ouders, vreselijk natuurlijk.”

Tonny was zich er altijd van bewust dat de pleegkinderen tijdelijk in haar gezin zouden verblijven. Ze stond er nuchter in. “Als je een relatie krijgt of gaat trouwen weet je niet of het voor altijd is. Bij het opvangen van crisiskinderen weet je zeker dat ze weer vertrekken. Afscheid nemen van het eerste pleegkind vond ik lastig. Het is eenvoudiger als je weet dat het kind naar een fijn gezin gaat. Ik heb wel leren loslaten in de loop der jaren. Als een kindje vertrok, gingen we met het hele gezin bamiballen eten bij snackbar Fons Hof in Haarlem. Een soort ritueel. Het klinkt hard, maar je wordt makkelijker in steeds weer afscheid moeten nemen.” Dat neemt niet weg dat Tonny ieder kind met open armen ontving zonder enige distantie. “Ik dacht daar niet over na. Ik voel voor alle pleegkinderen evenveel liefde en maak geen onderscheid. Als het er op aankomt ga ik voor iedereen door het vuur. Het is wel zo dat de klik niet met alle kinderen gelijk is, maar dat heb je ook met vrienden. Ook was het ene kind ontvankelijker dan het andere, wat het contact makkelijker maakt. Van alle achtentwintig kinderen was er één

met wie het echt niet boterde. Het jongetje van vier vertoonde achterbaks gedrag vaak ten koste van anderen en loog alles bij elkaar. Daar ergerde ik me aan. Hij had het thuis zo geleerd, ik kon het hem eigenlijk niet kwalijk nemen. Hij is wel gelijk met zes weken bij ons weggegaan.”

EMOTIONEEL BESCHADIGD

Tonny kon genieten van ieder nieuw pleegkind dat ze opving, telkens weer ontdekken wat voor vlees ze in de kuip had. Ook de reuring in huis die het kind met zich meebracht beviel haar. “Het was helemaal mijn ding. Ik vond het ook een uitdaging om goed contact te hebben met de biologische ouders. De meesten waren boos, ze wilden natuurlijk helemaal niet dat hun kind in een pleeggezin woonde. Ik stelde altijd voor samen te werken in het belang van het kind. Pleegkinderen vinden een goed contact ook belangrijk. Op het moment dat jij hun moeder accepteert, accepteer je hen ook en hoeven ze niet te kiezen tussen jou en hun eigen moeder.”

De meeste crisiskinderen waren in meer of mindere mate emotioneel beschadigd,

‘Ik voelde me soms machteloos tegenover jeugdwerkers’

ze droegen trauma’s met zich mee. Sommigen deden poeslief, anderen waren enorm boos of juist verdrietig. Het was niet altijd eenvoudig voor Tonny en haar man om hiermee om te gaan. “Het lijkt tegenstrijdig, maar het eerste wat we deden als een pleegkind bij ons kwam, was de teugels aantrekken. Duidelijke regels zijn erg belangrijk. Eén snoepje per dag was ook echt één snoepje, geen discussie mogelijk. Crisiskinderen zijn vaak gewend aan zoethoudertjes, daar deden wij niet aan. Naar bed is naar bed was ook een vaste regel. Sommige kinderen schrokken hiervan of gingen de strijd aan. Je zou ons streng kunnen noemen, maar het gaf de kindjes rust te weten waar ze aan toe waren, geen onzekerheid meer over wat er van ze verwacht werd. Met een enkel kind escaleerde het toch. We hadden een periode een heel boos jongetje in huis. Niets was goed. Als ik voorstelde naar buiten te gaan, wilde hij binnen blijven. Zei ik we blijven binnen, dan moest hij per se naar buiten. Dat was echt een heftig ventje. Hij schold verschrikkelijk en gooide als hij kwaad was alle schoenen door het huis. Dat was lastig om mee om te gaan, ik moest me echt inhouden soms.”

De pleegkinderen kwamen bij Tonny terecht in een groot gezin met als voordeel dat niet alle ogen op hen gericht waren. “Voor de kindjes was het makkelijk invoegen met gemiddeld zes kinderen in huis, vier van ons, een pleegkind voor lange tijd en één of twee crisiskinderen. Mijn kinderen namen ze mee op pad en er was meer dan voldoende speelgoed in huis. Ik was bijna altijd aanwezig en dus beschikbaar. Over het algemeen zijn kinderen flexibel en veerkrachtig, is mijn ervaring. Er waren natuurlijk wel kindjes verdrietig, vooral ’s avonds in bed, dan misten ze hun moeder. Als ik ze dan vertelde dat we binnenkort bij mama op bezoek gingen, trokken ze snel bij.”

HECHTINGSSTOORNIS

De kinderen van Tonny waren niet altijd even blij met weer een nieuw crisiskind in huis. Het zorgde soms voor ‘gedoe’, maar doorgaans vonden ze het prima. “Er zaten ook kindjes bij met wie mijn kinderen het echt leuk hadden. We vingen ooit een jongen van dertien op. Hij had voor zijn broertje moeten zorgen doordat zijn moeder veel afwezig was. Een enorme verantwoordelijkheid op die leeftijd. Ze woonden in een grote stad in een volkswijk. Bij ons kon hij weer kind zijn en lekker spelen met onze jongens in de zandbak op het pleintje. Hij genoot, je zag hem inhalen wat hij gemist had door de zorg voor zijn broertje. De problemen die sommige pleegkinderen veroorzaakten vonden mijn zoons ook wel vermakelijk. Om de driftaanvallen

van het scheldende jongetje die met schoenen gooide werd ook gelachen. Mijn kinderen gingen er dan eens goed voor zitten om te kijken hoe hun ouders de situatie zouden oplossen. Mijn zoons waren lief voor de kleintjes, liepen met ze rond in een draagzak en deden niet moeilijk over een luier verschonen. Aan de pleegzorg heb ik sociale kinderen overgehouden. Ze leerden dat een fijne en veilige opvoeding niet vanzelfsprekend is.”

Als pleegouder ben je niet opgeleid om met beschadigde kinderen om te gaan. Tonny en haar man handelden op gevoel. “We gebruikten zoveel mogelijk ons ‘boerenverstand’. Soms zaten we ernaast. Mijn oudste pleegdochter, die langdurig bij ons is gebleven, had een hechtingsstoornis. Ik had daar nog nooit van gehoord, gaandeweg kwam ik erachter. Ik las op een gegeven moment een boek en dacht: dit is precies haar gedrag. Als ik te dichtbij kwam duwde ze me weg. Toen ik haar ophaalde van kamp deed ze net of ze me niet zag. Normaal komen kinderen op je afrennen met enthousiaste verhalen. Op haar verjaardag liet ze de boel escaleren. Ze kon al die aandacht niet aan, het moest kapot. Ze geloofde niet dat die liefde voor haar ook bestond. Helaas kon ze mij niet accepteren als moeder, nu nog steeds niet. De kunst is om het niet persoonlijk te nemen als een kind zich tegen je afzet. De jongens hebben haar echt als zusje gezien, zij heeft altijd het gevoel gehad dat ze er niet bij hoorde.”

Ondanks dit soort ervaringen is Tonny nog steeds positief over het pleegouderschap.

‘We gebruikten zoveel mogelijk ons boerenverstand’

“Het mooie van pleegmoeder zijn is dat, ook al weet je het nooit zeker, je iets voor een kind kan betekenen waardoor zijn of haar leven een andere wending krijgt. Je kan niet goedmaken wat er gebeurd is. Daar zullen ze zelf mee moeten dealen, maar je kan ze wel ondersteunen. Als je een verslaafde moeder hebt, heb je een verslaafde moeder, maar het is wel jouw moeder. Ik was er voor ze en hield van ze. Als ik van hen kan houden, dan kan een kind toch ook van twee moeders houden? Ieder had zijn eigen rol, mijn kinderen, mijn pleegkinderen, ik én de biologische moeder, dat ging prima samen.”

LASTIG EN KRITISCH

Het enige minpunt waar Tonny soms tegen aanliep waren gevoelens van onmacht tegenover jeugdbeschermers en jeugdwerkers. “Ik wil niemand te kort doen. Er zitten heel goede bij, maar ook heel slechte bij wie ik denk: neem een andere baan. Eén van die jeugdwerkers eiste bijvoorbeeld dat we met een pleegkind op bezoek gingen bij de biologische ouders, terwijl bekend was dat zij hun kind mishandeld hadden.Wij wilden het kind beschermen en zijn niet gegaan. In een ander geval werd een jongetje doorgeplaatst naar een onveilige situatie waarvan we zeker wisten dat het mis zou gaan. Wat ook gebeurde. Wij boden aan het kind weer op te vangen, maar dat mocht niet. De betreffende jeugdwerker heeft hem vervolgens heel ver

weg geplaatst. Op die momenten voelden we ons enorm machteloos. Binnen jeugdzorg vonden sommigen ons lastig en kritisch. Zaken die wij signaleerden legden ze naast zich neer. Pleegouders worden niet altijd voor vol aangezien, niet als een verlengstuk van jeugdhulpverlening. Dat vind ik jammer, we wilden het beste voor het kind en de familie. Gelukkig was de meeste begeleiding vanuit pleegzorg wel goed. We moeten niet vergeten dat jeugdwerkers het heel druk hebben met veel teveel casussen. Dan gaan zaken fout.”

Tonny kijkt terug op vele bijzondere jaren als pleegmoeder, die ze niet had willen missen. Ze heeft veel geleerd. “Ik ben door pleegzorg een ander en beter mens geworden. In mijn omgeving hoor ik vaak ongenuanceerde oordelen. Mensen vinden bijvoorbeeld dat ouders wiens kinderen uit huis zijn geplaatst geen recht meer hebben op bezoek van hun kinderen of überhaupt geen kinderen meer mogen krijgen. In de beginjaren deelde ik die mening. Inmiddels ben ik veranderd. Ik laat me niet meer leiden door de eerste indruk. De meeste ouders hebben de uithuisplaatsing natuurlijk zelf ook niet gewild. Ze gaan niet expres aan de drugs of hun kinderen mishandelen. Sommigen zijn zo geworden of weten niet beter, het is niet zwart-wit. Al die ouders hielden wel van hun kinderen. Het zijn wanhopige en gekwetste, maar nooit echt slechte mensen.” ✶

Zie ook: https://pleegzorg-verhalen.nl/

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

Onderweg

Fotograaf Daan Ruijter observeert de straten van onze stad.

NOVEMBER EN DECEMBER VOLOP

THEATER IN DE SCHUUR

Feestmaand december staat voor de deur, en dat betekent gezelligheid, warmte en samen mooie momenten beleven. Wat past er beter bij deze tijd van het jaar dan een bijzondere avond in het theater? De Schuur heeft een prachtige reeks voorstellingen voor je klaarstaan in november en december. Of je nu zin hebt in meeslepend theater met een bijzonder verhaal, een ode aan een iconisch schrijver of juist een komische dinnershow om het jaar af te sluiten – er is voor ieder wat wils.

STEPPING STONES

Orkater/Bijlmerparktheater

Na de succesvolle voorstellingen Woiski vs. Woiski en De Gliphoeve presenteren

Orkater en Bijlmer Parktheater de voorstelling Stepping Stones; het derde deel in het drieluik over de komst van Surinamers naar Nederland. 15 t/m 17 november

JONGENSUREN

Toneelschuur Producties/Koen Verheijden

Een hoognodige ode aan schrijver Andreas Burnier – queer icoon, haar tijd ver voorbij. Jongensuren is een theatraal eerbetoon aan Andreas, ook in vorm en stijl; associatief, vanuit verschillende perspectieven en met veel (soms wrange) humor. 16 t/m 23 november

DUIZEND AANSLAGEN OP DE OBAMA’S

Raymi Sambo Maakt

In Duizend aanslagen op de Obama’s wordt een biopic gemaakt van het iconische echtpaar tijdens pittige relatietherapiesessies. Het moet een meeslepend verhaal worden over de periode in het Witte Huis waar ze zich nooit echt thuis voelden. Gaandeweg komen de acteurs die de Obama’s moeten vertolken in de knel met hun personages. Want hoe speel je iemand van wie je alleen de buitenkant kent? 26 & 27 november

GUTMENSCHDINNERSHOW

Collectief Blauwdruk

Sluit het jaar af met het traditionele theaterdiner tijdens de première van GUTMENSCH van het geprezen Collectief Blauwdruk. Bertolt Brechts Goede Mens Van Sezuan wordt vlijmscherp gefileerd en omgeschreven tot een tragikomische theateravond waarin een uitgebreid driegangenmenu inclusief drank én de moraal wordt geserveerd. 30 november & 1 december

Ontdek Film

ONTDEK FILM IN DE SCHUUR

Kortere dagen en koude nachten – winter is coming! Geen betere plek om lekker films te kijken dan in de Schuur natuurlijk! Nieuwe, comfortabele stoelen en een geweldig filmprogramma. Hieronder vind je een overzicht van de films die je in november en december kunt ontdekken in de Schuur.

EXTRA COMFORT

De nieuwe stoelen in de filmzalen zitten heel comfortabel en zorgen ervoor dat je volop van de film kunt genieten. Ook is het zicht vanuit elke stoel beter geworden, zodat er geen mindere plekken meer zijn in de zaal. Kom deze winter dus gezellig naar de Schuur, plof neer in en geniet van het mooie filmaanbod. Kijk voor het actuele aanbod op www.schuur.nl.

THE ROOM NEXT DOOR (2024, PEDRO ALMODÓVAR, SPANJE)

In The Room Next Door van Pedro Almodóvar spelen Tilda Swinton, Julianne Moore (foto) en John Turturro de hoofdrollen. De film vertelt het verhaal van Ingrid (Swinton) en Martha (Moore), twee oude vrienden die elkaar na jaren van scheiding weer tegenkomen. Hun onverwachte hereniging vindt plaats in een uitdagende, maar ook verrassend intieme situatie. Met zijn kenmerkende stijl vol kleur en emotie, weet Almodóvar thema’s zoals vriendschap, herinnering en verlies op een diep menselijke manier te verkennen.

MEGALOPOLIS (2024, FRANCIS FORD COPPOLA, VS)

Megalopolis is een ambitieuze en visionaire film met astronomisch budget over een toekomstige metropool. Regisseur Francis Ford Coppola gebruikt indrukwekkende beelden en baanbrekende speciale effecten om een meeslepende toekomstvisie te schetsen. Een film die niet alleen visueel overweldigt, maar ook uitnodigt tot reflectie, en die verder gaat dan het traditionele sciencefictiongenre. Met onder anderen Adam Driver en Shia LeBeouf.

DAHOMEY (MATI DIOP, BENIN, 2024)

Een documentaire van regisseur Mati Diop over de terugkeer van koninklijke schatten van het voormalige Dahomey naar Benin na hun koloniale plundering in 1892. Het verhaal biedt een indringende blik op erfgoed, koloniale geschiedenis en moderne identiteit.

MONSIEUR AZNAVOUR (2024, MEHDI IDIR, FRANKRIJK)

Een intieme en ontroerende kijk op het leven van de legendarische Franse chansonnier Charles Aznavour. Deze film vangt de essentie van Aznavours artistieke reis en zijn invloed op de muziek- en cultuurwereld van de twintigste eeuw.

DE BESTE DOCUMENTAIRES

Documentaire-liefhebbers kunnen hun hart ophalen in de Schuur. Tijdens Best of IDFA zie je de crème-de-la-crème van het meest toonaangevende documentaire-festival. Docu op zondag biedt interessante documentaires die je aan het denken zetten, perfect voor een rustige en leerzame zondagmiddag.

YALLA YALLA! ZIE JE IN EGYPTE

In Yalla Yalla! Zie je in Egypte zet Teylers Museum het werk van de 19de-eeuwse kunstenaar Willem de Famars Testas op vernieuwende wijze centraal. Ga op reis naar 19de-eeuws én hedendaags Egypte. Een podwalk wijst je de weg in een decor van schilderijen, tekeningen, fotografie, film en poëzie.

WILLEM DE FAMARS TESTAS

In 1858 maakte de jonge, dan nog onbekende kunstenaar Willem de Famars Testas (18341896) een lange, levensbepalende reis naar Egypte. De geuren, kleuren, geluiden, moskeeën, de armoede, het klimaat – alles was anders, zo blijkt ook uit het dagboek dat hij bijhield en de brieven die hij verstuurde: “Die drukte en bedrijvigheid die hier heerscht, is zeer curieus: overal ontmoet men kamelen, ezels en paarden, beladen met allerlei dingen, voorts zwermen van ezels, die men overal vindt met hunne jongens.” Het decor van deze nieuwe wereld inspireerde Willem tot het maken van schilderijen, aquarellen, schetsen en tekeningen. De voorstellingen van verre landen waren een geliefd onderdeel van de Europese kunst in de negentiende eeuw, maar ze laten ook een bepaald stereotype beeld zien. Hoe actueel is de blik van Testas op Egypte en hoe denken wij nu over zijn beschrijvingen? Om deze vragen te beantwoorden werkte het oudste museum van Nederland samen met de Egyptisch-Nederlandse acteur en theatermaker Sabri Saad El-Hamus en prijswinnend podcastmaker Tjitske Mussche.

REIS NAAR EGYPTE 2024

In de voetsporen van Testas reisden zij in februari 2024 samen met conservator Terry van Druten – al vijftien jaar lang groot fan van zijn werk – naar Egypte. Ze bezochten plekken waar hij tekende en bekeken hoe die veranderd zijn. Ze spraken met Egyptenaren en met elkaar over het Egypte van toen en nu. Mussche verwerkt de belevenissen tot een podwalk waarin meerdere perspectieven centraal staan. Niet alleen Testas’ blik op Egypte, maar bijvoorbeeld ook die van ElHamus op het vreemde Nederland waar hij op zijn 21ste ‘als geluksbrenger’ terechtkwam. Sabri Saad El-Hamus: “Toen ik het reisdagboek las, was ik verbaasd over zijn blik op Egyptenaren. Soms toont hij zich totaal wereldvreemd, of ronduit racistisch. Maar hij zegt ook dingen over Egypte die waar zijn,

Willem de Famars Testas, Oosterse winkel, ca. 1860-82. Waterverf op papier - Teylers Museum.

Willem de Famars Testas (1834-1896), Straatgezicht met een koffiehuis in Caïro, ca. 1860-1872. Collectie Teylers Museum.

Willem Cornelis van Dijk (1826-1881), Portret van Willem de Famars Testas, ca. 1865 Fotografie op papier - Teylers Museum.

Terry van Druten en Sabri Saad El-Hamas bij een grafkamer in Luxor, februari 2024. Foto: Tjitske Mussche.

ook nu nog. Ik herkende ook wel iets in hem: dat gevoel van vervreemding en heimwee als jongeling in een compleet andere wereld, had ik ook toen ik naar Nederland kwam.”

TENTOONSTELLING

De tekeningen, schetsen en aquarellen van Testas in de collectie van Teylers Museum worden aangevuld met bruiklenen van het Rijksmuseum en de Bibliothèque Nationale de France. In de prikkelende ruimte van internationaal bekend scenograaf en maker Theun Mosk (Ruimtetijd) – waar naast de werken ook filmbeelden en foto’s te zien zijn – hoor je dialogen tussen Van Druten en El-Hamus en dagboekfragmenten van Testas, ingesproken door acteur Florian Myjer.

MUZIEK

De muziek is speciaal voor de tentoonstelling geschreven door de jonge componiste Youssra El Hawary uit Caïro. Via het werk van Testas word je uitgedaagd op verkenning te gaan in Egypte en ‘de ander’ en jezelf tegen te komen.

PODCAST

Voor de podcastreeks Museum van de Verwondering van Teylers Museum maakte Tjitske Mussche een podcast over de totstandkoming van de tentoonstelling. Ze gaat in gesprek met Terry van Druten en Sabri Saad El-Hamus over de reis naar Egypte. De podcast is vanaf nu gratis te beluisteren op alle podcastplatforms.

COLLECTIEVERHAAL

Ontdek meer over Willem de Famars Testas. Conservator Terry van Druten schreef een collectieverhaal over de kunstenaar.

TE ZIEN: TOT 9 FEBRUARI 2025

Meer informatie: www.theaterdeliefde.nl

BART VAN LIEMT SONGS THAT MAKE ME GO

Bart van Liemt is één van de meest gelauwerde frontmannen van Nederland.

Met zijn band The Sheer toerde hij aan het begin van dit millennium langs talloze poppodia en festivals. Later werkte hij als songwriter en zanger samen met producersduo Baskerville en tegenwoordig schrijft hij liedjes met onder meer Chef’ Special, Merol en Douwe Bob en onder de naam Astral Twins brengt hij jaarlijks een lied uit met Krezip-gitarist Jan Peter Hoekstra. Nu, met een rugzak vol verhalen en een grote liefde voor Britse topsongs, neemt hij weer plaats in de spotlights.

Vrijdag 22 november, 20.30 uur

VROUWEJAARS 2024

De oudejaarsconference is een traditie die in 1954 begon met Wim Kan. Ook cabaretier Yora Rienstra en programmamaker Teddy Tops weten niet beter dan dat ze op 31 december met het gezin voor de tv zaten en keken naar een man in een pak of met bretels aan die zijn kijk op het afgelopen jaar gaf. Inmiddels is het 2024 en vinden zij dat het tijd is voor een ‘Vrouwejaars’. Vrouwen die in spoken word, comedy, zang, columns en andere acts hun blik op 2024 laten schijnen. De actualiteit door de ogen van vrouwen, gehost door Yora en Teddy. Met een selectie uit onder anderen Kim Schuddeboom, Lotte Velvet, Maartje en Kine, Marie Koet, Kiki Schippers, Celine Schrama, Malou Holshuijsen, Vera van Zelm, Sandy Bosmans, Wina Ricardo, Asmae Ammadaou en Vera Marijt. Woensdag 11 december, 20.30 uur

TEUN VAN DEN

ELZEN OP POSITIE

De tijd dat we onbekommerd naar onze navel konden staren, is voorbij. Onze vrije samenleving wordt van alle kanten bedreigd. We moeten met z’n allen weer helder zien te krijgen wat er op het spel staat. Er is nogal wat te verdedigen en daarom kiest cabaretier Teun van den Elzen in zijn tweede programma Op positie vol voor de aanval. Met als enige wapen: zijn vlijmscherpe, nietsontziende grappen. Teun is columnist bij Spijkers met Koppen, comedian bij Club Haug en hij schreef jarenlang voor Dit Was Het Nieuws.

Vrijdag 13 december, 20.30 uur

PIKANTE KERST IN O.P. DE LIEFDE

Theater De Liefde presenteert een speciale kersteditie van het leukste Open Podium van Haarlem. Ze vieren een warm, of misschien wel heet kerstfeest in de rosse buurt van Haarlem. In een burlesque sfeer en met veel muziek. Verwacht bekende gezichten en onbekend talent, heel veel muziek, gluhwein en natuurlijk huisband

De Lieverdjes! Met onder anderen Ramon Chatrer, Maria Kraaijkamp, Mylou Frencken, Roos Vervelde en Rosa da Silva!

Woensdag 18 december, 20.30 uur

Jolanda Beyer

Algemeen directeur Patronaat

FAIR PLAY

Zo’n anderhalf jaar geleden deelde ik mijn verbazing met jullie over hoe we als samenleving muziek vaak voor lief nemen en hoe zich dat uit in de oneerlijke beloning voor popmuzikanten in Nederland. Om jullie geheugen even op te frissen: uit het onderzoek van Berenschot bleek dat veel Nederlandse popmuzikanten minder van 25% van het minimumsalaris krijgen. En dan hebben we het dus over muzikanten die in staat zijn om een zaal van 350 tot 500 personen te bespelen. Muzikanten die al een stabiele fan base hebben en 2 x per week optreden. Ik vertelde er ook maar meteen eerlijk bij dat een betere beloning in het financieringsmodel voor poppodia echt niet mogelijk is.

Bij het dromen over de komende jaren voor Patronaat, zoals we dat elk jaar hier met zijn allen doen, zit nog steeds die missie: fair pay voor muzikanten. We hebben de politieke wind niet zo mee, maar dat mag geen excuus zijn om die missie los te laten. Want verdorie, we moeten toch met zijn allen willen dat artiesten de ruimte krijgen om door te groeien en niet allerlei baantjes moeten nemen om te kunnen leven en dan onvoldoende tijd hebben om aan hun muziekcarrière te werken?

En er zijn ook best wat succesjes geboekt samen met de partners van de ketentafel Fair Pay voor Popmuzikanten. Daarin zijn alle partners uit de keten van artiest, tot boeker, manager, podia en festivals vertegenwoordigd en deze wordt door Platform ACCT begeleid. We zijn gezamenlijk én unaniem gekomen tot richtlijnen voor fair pay voor artiesten in verschillende fases van hun carrière. Er is een reken-tool ontwikkeld waarmee de fase bepaald kan worden én een richtlijn hoeveel de gage per artiest dan zou moeten zijn. Dat op zich is al een unicum, maar de onderzoekspilot Fair Pop is wel de kers op de taart. Fonds Podiumkunsten, Fonds21, VSBfonds en het Cultuurfonds brachten gezamenlijk de benodigde gelden bij elkaar om een Fair Pay Fonds te kunnen starten. Gedurende de onderzoekspilot, van september tot en met november 2024 kunnen we vanuit dat fonds ook daadwerkelijk met acht podia fair pay betalen!

Patronaat is één van die podia en zelfs coördinator van het hele proces. Dat betekent dat we gedurende deze onderzoekspilot alle Nederlandse artiesten die in Stage 2 staan en de artiesten die als support in Stage 1 optreden fair pay kunnen betalen. En daar zijn we beretrots op!

Natuurlijk we zijn er nog niet, maar dit is alvast maar gelukt en voor 2025 blijven we dromen dat de onderzoekspilot leidt tot een structureel fonds. Nu alleen nog op zoek naar een suikermens die fair pay voor muzikanten net zo belangrijk vindt als wij. Ideeën zijn welkom.

En voor wie meer wil weten:

Het onderzoek:https://fairpacct.nl/praktijkinstrument-nr-1-rapport-de-kloof-tussen-inzet-eninkomsten-van-popmuzikanten/ De reken-tool: https://rekentool.fairpacct.nl/rekentools-testpaginas/rekentool-popmusici

De Castle Christmas Fair

Dé kerstbeleving van Nederland vindt dit jaar plaats op het betoverende Landgoed Duin & Kruidberg. Van 28 november tot en met 1 december wordt deze historische locatie omgetoverd tot een winterwonderland, waar je kunt genieten van een unieke kerstervaring.

Samen zingen

Het einde van het jaar is weer in zicht en dat betekent dat onze geliefde Kerstsamenzang weer voor de deur staat!

We staan te popelen om samen muziek te luisteren en kerstliedjes te zingen! Gezellig in de kou met een warme beker glühwein in onze handen. Traditiegetrouw zal de Kerstsamenzang weer plaatsvinden op de Grote Markt. Reserveer op tijd je koptelefoon voor de Silent Disco! Wees op Kerstavond zelf ook op tijd, want het belooft erg druk te worden!

EEN KERSTCONCERT IN HANDEN VAN DE SFEERMAKERS VAN FUSE?

Dat belooft een sprankelend muzikaal avontuur te worden! Met hun kenmerkende geluid en originele bezetting weet dit zestal als geen ander een nieuw geluid te geven aan geliefde klassiekers, terwijl de jingle bells zeker in de vioolkoffer worden meegenomen, is ons beloofd. Met drie december-jarigen en zelfs een kerstkind in het gezelschap zit de decembersfeer diep in het muzikale DNA van de groep.

PHIL - 26 december 15.00-16.00 uur vanaf € 27,50

Kerst bowling-diner

Op 24, 25 en 26 december presenteert

Bison Bowling een luxe kerstgrilldiner met een spetterende Magic Bowling Show en live entertainment voor het hele gezin! En uiteraard komt de Kerstman langs met cadeaus voor de kinderen en natuurlijk ga je ook gezellig 1½ uur bowlen. Laat je verrassen door dit avondvullend kerstprogramma.

Bison Bowling, Orionweg 400. Kerstarrangement € 59,50 p.p. Kinderen tot 13 jaar € 29,75.

WINTERCIRCUS HAARLEM

Grootser, mooier en spectaculairder dan ooit! Haarlem kan zich opmaken voor een uitzonderlijk evenement in de maand december. In het Burgemeester Reinaldapark strijkt het Wintercircus neer. Van 20 december 2024 t/m 5 januari 2025.

TON KAS, (ALVAST EEN) FIJNE KERST

“De nieuwste en mogelijk laatste in m’n flauwekul-reeks. Misschien is het de leeftijd, maar ik heb alle ambitie al een tijdje overboord gegooid. Tegenwoordig heb ik nog maar 1 voornemen: lachen… en dat moest ik bij de titel Vrolijke Kerst met Ton Kas. Een vrolijke kerst en ik – tegenstrijdiger kan het eigenlijk niet. En daar zit precies de lol. Nou denken jullie misschien: kerst duurt maar 2 dagen, dus wat missen we als we pak-’m-beet in september al komen? Nou, niks, behalve de kerst. Dus da’s niet veel. Want kerst of geen kerst, het wordt gewoon dezelfde melige shit als anders, maar dan met nog meer ballen.”

Stadsschouwburg - 7 december - 20.00 uur

RENNENDE KERSTMANNEN

Voor het tiende jaar op rij wordt ook dit jaar weer de Santarun georganiseerd. 20 december is deze fun run voor het goede doel, er worden zoveel mogelijk donaties en giften verzameld om kinderarmoede te verminderen. De honderden deelnemers rennen of lopen de route verkleed als kerstman, kerstvrouw of iets anders feestelijks. De Santa Run is een van de leukste winterevenementen van Haarlem en meedoen is garantie voor een gezellige avond! De Santa Run zal plaatsvinden op de Grote markt op vrijdag 20 december vanaf 19.00 uur

Meer informatie is te vinden op www.santarunhaarlem.nl

Kom in de kerststemming met Een Verpletterende Kerst

Trio Vierstemmig presenteert een gloednieuwe kerstvoorstelling die je niet wilt missen: Een Verpletterende Kerst Van 12 t/m 15 december 2024 neemt Trio Vierstemmig, samen met de getalenteerde liveband De Pletters, je mee op een theatrale kerstreis vol muziek, zang en sketches.

In deze sprankelende show maken we een reis door de donkere dagen voor kerst en de magische momenten daarna tot en met Oud en Nieuw. Elke stap die we zetten onthult een verrassend moment. De spanning groeit naarmate we dichterbij kerst komen. Samen ontdekken we hartverwarmende, onvergetelijke momenten die ons laten lachen, denken en verwonderen.

Trio Vierstemmig bestaat uit Evelien Hofhuis, Michel Corten, Jos Ahlers en Hans Goes. Zij worden begeleid door De Pletters (Ronald de Jong, Niels Wilmink en Robbert Blom).

De voorstelling is een vrolijke mix van humor, zelfspot en een flinke dosis energie. Én natuurlijk mag het publiek actief meedoen!

Of je nu een fervente kerstliefhebber bent of juist liever de kerstdrukte ontwijkt, Een Verpletterende Kerst is voor iedereen! Geniet van hartverwarmende kerstliederen, scherpe humor en een unieke sfeer die je helemaal in de feeststemming brengt.

Speeldata: 12 t/m 15 december 2024

Tijden: 20.00 uur (zondag 15.00 uur)

Locatie: De Pletterij, Haarlem

Een onvergetelijke avond voor jong en oud gegarandeerd. Mis het niet en zorg dat je erbij bent! Tickets voor de show zijn te koop via www.triovierstemmig.nl

7 dagen per week geopend. Elke eerste zondag van de maand gratis entree. Zie verweymuseumhaarlem.nl voor meer informatie en activiteiten

Michelle Piergoelam

THE UNTANGLED TALES

Michelle Piergoelam (1997, Rotterdam) is een fotograaf die visuele verhalen van hoop en veerkracht vertelt, geïnspireerd door culturele mythen en herinneringen. In haar eerste museale solotentoonstelling The Untangled Tales belicht ze inheemse verhalen uit Suriname om hun culturele waarde te benadrukken en vergeten geschiedenissen zichtbaar te maken.

Piergoelams werk toont hoe mondelinge overleveringen, tradities en codetaal een venster openen naar het Suriname van de jaren van slavernij en daarna. Voorbeelden zijn de gevouwen hoofddoeken angisa’s, verhalen over de spin Anansi, werkliederen, en kennis van inheemse planten. Deze verhalen en tradities, van Afrika tot Suriname en van generatie op generatie doorgegeven, hielpen tot slaaf gemaakten hun gedachten te delen zonder dat slavenhouders dit doorhadden. Naast het geven van hoop en kracht, was het een manier om culturele betekenis te creëren en geschiedenis te schrijven. Verwey Museum Haarlem toont Piergoelams nieuw werk dat een van de objecten uit de collectie van het museum, een beschilderde tabaksvulmachine uit 1762 van een tabakswinkel in Haarlem, in een ander licht plaatst. Hiermee creëert ze ruimte voor de verhalen van de tot slaaf gemaakten en hun nazaten, en werpt ze een kritische blik op het koloniale verleden van Haarlem en van Nederland.

The Untangled Tales is de derde tentoonstelling uit de serie Laat los en koester. Deze serie bestaat uit drie exposities waarin wordt onderzocht hoe hedendaagse kunst kan bijdrage aan een nieuwe en andere beleving van cultureel erfgoed. Nu te zien: t/m 26 januari 2025

NOG TE ZIEN

Dubbelfocus - Verwey en maskers wegens succes verlengd! t/m 5 januari 2025

Samen met vijftig maskers van hedendaagse kunstenaars uit het kunstproject Sign of the Times (SOTT) toont Dubbelfocus – Verwey en maskers een selectie van (zelf)portretten van Kees Verwey (1900-1995).

BAKERMAT – Marion Boon t/m 26 januari 2025

Onder de titel BAKERMAT presenteert Marion Boon een serie nieuwe portretten. Met dit werk onderzoekt zij de invloed van de geboorteplek op het levenspad, waarbij factoren als huidskleur, geslacht, sociale klasse en geopolitieke omstandigheden samen je toekomst bepalen.

Laat liefde regeren - Dolly Bellefleur t/m 11 mei 2025

Dolly Bellefleur vraagt al 35 jaar aandacht voor mensenrechten in het algemeen, en de acceptatie van LHBT+ in het bijzonder. Een goede reden om feestelijk uit te pakken met een kleurrijke en urgente overzichtstentoonstelling, ondersteund met een divers publieksprogramma.

28 sept 2024

t/m 19 jan 2025

Lidewij de Koekkoek

Deze column wordt afgewisseld door Marc de Beyer (directeur Teylers Museum) en Lidewij de Koekkoek (directeur Frans Hals Museum).

Vernieuwer met lef

Graag ben ik een keertje onbescheiden, als het mag. Want onlangs openden we in het Frans Hals Museum, Teylers Museum en het Stedelijk Museum Alkmaar een tentoonstelling over een schilder die alle lof van de wereld verdient en op wie ik zelf net zo dol ben: Maarten van Heemskerck. Hij werd in zijn eigen tijd zeer geroemd, en staat ook nu weer volop in de aandacht. De media buitelden de afgelopen tijd over elkaar heen met woorden als ‘avontuurlijk’, ‘extravagant’, ‘on-Hollands’ en ‘magistraal’. Maarten van Heemskerck bracht meer dan 450 jaar geleden de renaissance naar het Noorden, en dat is nu te zien in drie musea in Noord-Holland.

Op vrijdag 27 september vierden we de opening van deze tentoonstelling groots in de Grote of St. Bavokerk, waar Heemskerck begraven ligt en ook kerkmeester was. De 80-jarige Heemskerck-kenner Ilja Veldman nam ons – op haar kenmerkende aanstekelijke en humoristische wijze – mee door het leven en werk van Maarten van Heemskerck. De tentoonstelling neemt je als bezoeker ook mee op die reis. In het Frans Hals Museum belichten we het vroege werk van de schilder, in het Stedelijk Museum in Alkmaar richten we de schijnwerpers op zijn levensveranderende reis naar Rome en in Teylers Museum maken bezoekers kennis met zijn prenten, die zelfs door Rembrandt werden bewonderd en aangekocht. Ik kan niet wachten om zelf weer te gaan, in de voetsporen van Maarten.

Voor veel mensen zal deze tentoonstelling de eerste kennismaking met deze vernieuwende schilder zijn; voor ons is het openen van de deuren van deze expositie in drie musea het moment waarop we onze voorbereidingen eindelijk kunnen presenteren aan het grote publiek. De afgelopen jaren deden we uitgebreid onderzoek, werkten we hard aan een dik boek dat gerust het nieuwe standaardwerk over Maarten van Heemskerck mag worden genoemd en restaureerden we meerdere schilderijen. Zo tonen we in het Frans Hals Museum niet alleen het schilderij De heilige Lucas schildert de Madonna, waarop onze restauratoren vier jaar lang keihard hebben geploeterd, maar geven we ook een inkijkje in wat er allemaal komt kijken bij zo’n spannende restauratie.

Bijna tien jaar fantaseerden we samen over de allereerste overzichtstentoonstelling rondom Maarten van Heemskerck. Het ontroert me om die droom nu eindelijk werkelijkheid te zien worden, en om te merken hoe onze bezoekers die magie net zo goed ervaren. Ik ben ervan overtuigd dat dat onze taak als museum is: mensen niet alleen in aanraking brengen met de kunst die ze al kennen, maar hen ook laten kennismaken met namen en werken die in de loop der eeuwen, om welke reden dan ook, in de vergetelheid zijn geraakt. Maarten van Heemskerck is zo’n naam: een vernieuwer met lef, die het verdient om na al die eeuwen nu eindelijk weer in de spotlight te staan.

STADSSCHOUWBURG

Hartverwarmende winteroperette van Steef de Jong in de kerstvakantie

Familieoperettespektakel Postillon d’amour

wordt een feestje

Stadsschouwburg Haarlem presenteert samen met theatermaker en multitalent Steef de Jong een speciaal voor Haarlem gemaakte voorstelling in de kerstvakantie. Zijn familie-operettespektakel Postillon d’amour wordt een feestje, al is het alleen al vanwege de geweldige cast met naast De Jong, Rop Verheijen, Diewertje Dir, Thor Braun en Malou Gorter. In een tijd waarin iedereen wel wat meer liefde kan gebruiken is deze voorstelling het ideale medicijn voor alle kerststress en elke winterdip.

“Ik maak muziektheater en ga uit van verbeelding met handgemaakte kartonnen decorstukken en rekwisieten. Mijn voorstellingen ontvouwen zich als een pop-upboek voor de ogen van het publiek”, aldus Steef de Jong.

Na de succesvolle producties Bloemenduel en De Dappere Soldaat maakt De Jong zich samen met schrijver Louis van Beek op voor een splinternieuw operette-avontuur. Gebaseerd op het boek van Jan Dijk (De slapende in den Haarlemmer Hout, 1844) wordt Postillon d’amour een familievoorstelling in Haarlemse kerstsfeer. Alles zit erin: verrassende plotwendingen, interessante personages, een spannende én tegelijk romantische verhaallijn, muziek, list en bedrog, liefde en haat, heel veel karton en natuurlijk een bal.

De twee hoofdpersonen August en Frederik zijn twee bevriende strijders in het Pruisische leger. Als na de slag bij Waterloo August wordt onderscheiden, maar Frederik niet, zorgt jaloezie ervoor dat hun vriendschap bekoelt. Een stroom van gebeurtenissen drijft August in de armen van Frederiks zus Amalia, waarop Frederik haar naar Haarlem

stuurt om als hofdame te dienen bij koning Willem I. August komt hier achter en reist haar echter achterna. In de Haarlemmer Hout ontmoet hij een man die hij een brief aan zijn geliefde laat bezorgen. Deze postillon d’amour blijkt niemand minder te zijn dan de koning zelf, die hem daarop uitnodigt voor een bal. Daar ontmoet hij zijn Amalia...

De acteurs spelen met zijn vijven maar liefst twintig verschillende rollen, waaronder het liefdespaar August en Amalia, een jaloerse luitenant, een rijke tante die op sterven ligt, een echtgenoot die nauwelijks aan het woord komt, een rechter, hofdames, bedienden en als klap op de vuurpijl koning Willem I als postillon d’amour. Laat je meevoeren naar de winterse Haarlemse Hout van de 19de eeuw en geniet met de hele familie van deze hartverwarmende winterkomedie met een vleugje operette en heel veel karton.

POSTILLON D’AMOUR

Te zien van 19 t/m 31 december in Stadsschouwburg Haarlem.

Informatie en tickets www.stadsschouwburghaarlem. nl/steefdejong

MAIL EN WIN

HRLM geeft 2 x 2 kaarten weg!

Stuur een mailtje naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

JONG TALENT

SEND ME FLOWERS

In 2013 stond Iris van Dijk (28) al eerder in deze rubriek met haar band The Syrens. Elf jaar later is zij de frontvrouw en songwriter van Send Me Flowers. Naast Iris zitten de volgende muzikanten in de band: Djamilo Both (drums), Jelle Visser (toetsen), Joris Ram (bas), Bob Hoving (gitaar), Elin Speekenbrink (zang) en Sophia Keck (zang). Op 26 september presenteerde Send Me Flowers haar gelijknamige debuut EP in de Waalse Kerk in Amsterdam. Tijd om haar na al die jaren weer te spreken!

Net zoals bij The Syrens zit jouw muziek nu ook weer vol mooie harmonieën. Is dat echt jouw schrijfstijl? “Door The Syrens, waar ik de muziek voor zes zangeressen schreef, ben ik gewend geraakt aan het bedenken van harmonieën, voor zowel stemmen als muziek. Eigenlijk ontstaat die gelaagdheid in mijn muziek vanzelf en daardoor heb ik ook wel veel zangers en muzikanten om me heen nodig. Optreden in mijn eentje vind ik ook niks aan. Ik vind het fijn om juist met anderen muziek te maken, dus dan komt die schrijfstijl wel van pas.”

Nooit gedacht om onder jouw eigen naam iets uit te brengen?

“Nou, ik heb al moeite met het aanmaken van een e-mailadres… Mijn naam komt zoveel voor! Maar het bedenken van een bandnaam was wel een uitdaging; ik heb er wel een halfjaar over gedaan.”

Hoe kom je aan de naam Send Me Flowers? Kreeg je nooit bloemen…?

“Haha, mijn naam is natuurlijk een bloem. In dat opzicht dacht ik veel aan bloemen en ik wilde een actieve zin als naam. Een zin die pakkend is en de luisteraar direct bij de muziek betrekt. En het klinkt natuurlijk positief en ook een beetje gek. Milieutechnisch gezien is het helemaal niet zo slim om iedereen om bloemen te vragen; vrienden en bekenden van me komen nu vaak met bloemen aan tijdens optredens. Ik moedig mensen die bij ons komen kijken dan ook aan om origineel te zijn, haha. Zo heb ik al bloemetjes van vilt, maar ook van lego gekregen.”

En de naam zegt ook wel iets over je songteksten. Ze lijken erg persoonlijk… “Ja, het is voor eerst dat ik zo persoonlijk schrijf. Met The Syrens had ik altijd het idee dat alle meiden de teksten moesten zingen en dat het daarom niet te persoonlijk kon worden. Een paar jaar geleden merkte ik voor het eerst dat hoe eerlijker ik in mijn teksten ben, hoe meer het mensen raakt.”

En nu is daar jullie eerste EP. Hoelang hebben jullie over de opnames gedaan? “De afgelopen twee jaar zijn we met de opnames bezig geweest. Nog tijdens de coronacrisis zijn we ermee begonnen in een landhuis in België. En daarna hebben we het in de Amsterdamse studio van onze drummer Djamilo afgemaakt. Sowieso heeft hij alles opgenomen en geproduceerd. Een take heb ik trouwens vanuit mijn bed opgenomen, omdat ik het gevoel van die song niet op een goede manier in de studio erop kreeg. Ik heb toen een soort fort in mijn bed gebouwd, waaruit ik het wel goed kon.”

Dat landhuis in België… Dat klinkt wel heel luxe! “Nou, het klinkt luxer dan dat het in werkelijkheid was. Hele huis werd verwarmd met stookolie, maar die olie was op. Uiteindelijk hebben we drie van de vier dagen zonder verwarming gezeten, terwijl het buiten sneeuwde. Maar daardoor werd het wel een bijzondere en intieme situatie voor ons.”

Check Send Me Flowers op o.a. Spotify! Voor meer informatie: sendmeflowers.ju.mp.

Haya Maela

Haya Maëla, artistiek leidster, Danshuis Haarlem/Dansgroep Haarlem

Gastvrijheid

De laatste tijd bekruipt mij regelmatig een gevoel van schaamte. Van de plaatsvervangende soort dan wel. Mijn schaamte betreft de manier waarop onze regering (en blijkbaar een grote groep mensen in dit land) een aantal grote problemen, bijvoorbeeld de asielvraagstukken, wil gaan oplossen en de sfeer die zij daarbij creëert. Alle uitingen en plannen met betrekking tot dit onderwerp zijn m.i. volledig gespeend van medemenselijkheid en gastvrijheid. En dat vind ik een kwalijke zaak.

Onze samenleving is een optelsom van mensen die er in meer of mindere mate voor kiezen samen te leven met alle voor- en uiteraard ook nadelen van dien. Om dat op een vreedzame manier te kunnen doen is het noodzakelijk om uit te gaan van onze medemenselijkheid. En gastvrijheid is daar een belangrijke uiting van. Als kunstenaar/dansmaker laat ik mij inspireren door de wereld om mij heen en daar wil ik graag een persoonlijk antwoord op geven. Kunst is wat dat betreft een prachtige manier om het onzegbare bespreekbaar te maken.

Ik deel die behoefte met de dansers van Dansgroep Haarlem. De nieuwe choreografie die we aan het maken zijn, getiteld Herberg Nu, is een remake van een succesvolle voorstelling uit 2015. Daarin nemen we het begrip gastvrijheid als vertrekpunt. Onze inspiratiebron is een gedicht van de Perzische dichter, denker en mysticus Rumi. Hierin gebruikt hij de metafoor van een herberg om ons leven te beschrijven en weet hij op meesterlijke wijze de buitenwereld en onze binnenwereld te verenigen. Hij stelt dat ons leven is als een herberg. Er komen elke dag nieuwe gasten langs. Dit kunnen we letterlijk nemen, maar tegelijkertijd bedoelt hij met ‘gasten’ ook onze gevoelens en emoties. Wees niet bang, verwelkom ze allemaal gastvrij! Ze komen bij je aan als reizigers en zullen de volgende ochtend ook weer vertrekken. In de vertaling van schrijver Kader Abdolah brengen die gasten “je terug naar de bodem van je essentie. Ze willen je doen herstarten”.

Voor mij als danskunstenaar betekent gastvrijheid ook beweging. Beweging van mensen die komen en gaan. Je deur die open en dicht gaat. Kennis en inzichten die vloeien en zich mengen met de jouwe. De nieuwe choreografie Herberg Nu volgt hetzelfde concept, maar vertelt een breder verhaal. De dansers van Dansgroep Haarlem gaan met het publiek op reis en laten zich daarbij inspireren door verhalen van mensen uit onze samenleving. Jongeren die zich gedeprimeerd en geïsoleerd voelen, mensen die in armoede leven, nieuwe Nederlanders die hier hun weg zoeken, vluchtelingen die aankomen na een barre tocht. Veel mensen ervaren emoties als verdriet, boosheid en angst.

Na deze ‘reis’ ontvangen de dansers het publiek in de herberg. Op een heel persoonlijke wijze willen we onze gasten ontmoeten. Gastvrijheid betekent hierbij stil worden en luisteren. Door een bijzonder interactief element is iedere voorstelling voor zowel het publiek als de dansers een unieke belevenis. We kijken uit naar je komst. Wie je ook bent, waar je ook vandaan komt, wat je dromen ook zijn.

Een komedie over het wel en wee van de Nederlandse amateurtheaterwereld

DE HAARLEMSCHE TOONEEL CLUB

SPEELT HET IS GEWOON EEN KWESTIE VAN DOEN WAT JE LEUK VINDT

Op zaterdagavond 14 en zondagmiddag 15 december speelt de HTC in theater De Luifel in Heemstede het gloednieuwe toneelstuk Het is gewoon een kwestie van doen wat je leuk vindt. Een gesprek met schrijver en regisseur Marcel Kragt over deze bijzondere première.

Marcel schreef Het is gewoon een kwestie van doen wat je leuk vindt speciaal voor de HTC. De spelers zijn zichzelf, maar toch ook weer niet. Het is een voorstelling vol herkenbare amateurtheater toestanden en eigenaardigheden, ego’s, jaloezie, geldingsdrang en ellebogenwerk, maar ook talent en heel veel liefde voor het theater.

Hoe kwam je op het idee om dit stuk voor de HTC te schrijven? “Bijna al mijn toneelstukken schrijf ik met bepaalde acteurs in gedachten. Het is de eerste keer dat ik dit voor een heel toneelgezelschap doe. Het komt voort uit een belofte die ik een paar jaar geleden, tijdens een heel gezellige nazit, heb gedaan. Er moest een stuk komen en ik zou dat zelf gaan schrijven.

Gelukkig had ik al gauw een basisidee: het zou gaan over een amateurtoneelgezelschap. Hieromheen kon ik de voorstelling schrijven, want na zo’n 25 jaar werken als regisseur van verschillende theatergroepen, had ik inspiratie genoeg. Ik kwam er alleen achter dat een stuk schrijven met zo’n grote cast best ingewikkeld is, maar wel erg leuk om te doen!

De mogelijkheden voor verschillende personages en verhaallijnen zijn enorm en de kunst is dan om het toch te stroomlijnen en te zoeken naar wat deze mensen verbindt met elkaar.”

De spelers zijn in dit stuk zichzelf, maar toch ook weer niet. Hoe gaat zo’n schrijfproces in z’n werk? “Als ik een scène schrijf, een dialoog, met voor mij bekende amateurspelers in gedachten, dan hoor ik bij het teruglezen de acteurs in mijn hoofd. Vaak ontstaan dan de reacties en opmerkingen van de tegenspelers bijna als vanzelf. Ik lees een scène telkens terug en deze ‘rolt’ dan steeds een stukje verder door. Het stuk ontwikkelt zich echt tijdens het schrijven, vooraf heb ik geen idee hoe het zal eindigen, maar op een gegeven moment lijkt alles op z’n plek te vallen en geven de personages richting aan de ontwikkeling van het verhaal.” Hoe is het om een stuk dat je zelf geschreven hebt tot leven te zien komen tijdens de repetities? “Spannend. Normaliter vraag ik acteurs van verschillende verenigingen om in mijn stukken te spelen en kunnen ze ja of nee zeggen. Maar nu heb ik dit stuk bij de HTC aangeboden en hebben ze als gehele club ja gezegd. Maar, wat als het niet voor iedereen werkt? Misschien valt het wel tegen, of wordt het helemaal niet wat de spelers van de Haarlemsche Tooneel Club ervan verwacht hebben. Kan het publiek straks de teksten en komische ontwikkelingen waarderen? Het blijft spannend tot het eerste applaus klinkt, of niet...”

OVER HET STUK

Het publiek is bij aanvang van de voorstelling meteen getuige van de ‘grootse’ finale van een Grieks drama tijdens de middagvoorstelling van Toneelvereniging Charivarius. Dit Griekse drama is echter niet wat de regisseur zich ervan had voorgesteld.

Na het nemen van het applaus door de gehele vereniging, is het aan de voorzitter om de jubilaris in het zonnetje te zetten. Ook dit verloopt niet helemaal vlekkeloos en vanaf dat moment gaat alles moeizaam. De sfeer daalt in een razendsnel tempo naar een dieptepunt. Er is niet alleen sprake van een drama op het toneel, maar ook achter de schermen loopt het behoorlijk uit de hand. Alle welgemeende beleefdheden maken plaats voor ongezouten meningen en het is nog maar zeer de vraag of Charivarius de avondvoorstelling gaat halen. Misschien helpt de gezamenlijke maaltijd bij de pizzeria om de problemen met elkaar op te lossen. Hoewel, niet iedereen eet mee…

Via de website van de HTC www.haarlemschetooneelclub.nl zijn kaarten te bestellen.

THEATERGROEP EGLENTIER

ZET ZES JOSSEN OP HET PODIUM

Op 10 en 11 januari 2025 speelt Theatergroep Eglentier haar nieuwste voorstelling De Jossen van de Vlaamse schrijver Tom Lanoye. Dit unieke toneelstuk brengt niet één, maar zes Jossen samen op het podium en dat belooft een ontroerende en verrassende theaterervaring te worden in de Pletterij in Haarlem.

De kracht van de Jos

In De Jossen draait alles om wereld waarin iedereen Jos heet. Of je nu zelf Jos heet of niet, we herkennen allemaal de rituelen, groepsdruk en eindeloze routines die het leven ons voorschotelt. Verzet? Nee, bedankt! Want meedoen is de norm. De zes Jossen, gespeeld door zes actrices, leggen in dit tragikomische spel haarfijn bloot hoe ver mensen soms gaan om erbij te horen. En dat alles met een flinke dosis humor en een gezonde portie relativering.

Toneelschrijver Tom Lanoye staat bekend als de ‘angry young man’ van de Vlaamse letteren. Hij slaagt erin om herkenbare situaties uit het dagelijks leven te transformeren tot vernuftige scènes die het publiek laten lachen, nadenken én misschien een beetje ongemakkelijk laten schuiven in hun stoelen.

Theatergroep Eglentier: Haarlemse passie en plezier Wie zijn eigenlijk die zes Jossen? Het zijn Petra Hermarij, Hannemarie van Manen, Ellen Brussee, Sophia van Zilfhout, Mary van der Peet en Evelien Hofhuis; zij komen allen uit de stal van Theatergroep Eglentier. Of het nu gaat om grote klassiekers of hedendaagse stukken met een twist, de spelers van Eglentier schuwen geen enkele uitdaging. Met De Jossen hebben ze opnieuw een pareltje te pakken, dat zowel een lach als een traan belooft, en voor herkenning zorgt bij het publiek. Dus, voor wie houdt van theater dat raakt, dat met humor naar onze groepsrituelen kijkt: mis deze kans niet om kennis te maken met zes heel bijzondere Jossen in de Pletterij.

De Jossen door Theatergroep Eglentier is te zien op 10 en 11 januari 2025 in de Pletterij Haarlem. Kaarten zijn verkrijgbaar via de website van Theatergroep Eglentier en de Pletterij zelf. Dit is jouw kans om een voorstelling volledig op te gaan in de wereld van de Jos. www.eglentier.nl

LES MOUCHERONS MET DE CANTO OSTINATO

Haarlems kamerkoor Les Moucherons viert het 20-jarig jubileum van haar dirigente Antje de Wit met jubileumconcerten The Blue Hour op zaterdag 23 november in de Doopsgezinde Kerk in Haarlem en zondag 24 november in de Dorpskerk in Santpoort-Noord. Feestelijk onderdeel van deze concerten is een speciaal door componist Diederik van der Laag bewerkte uitvoering van de Canto Ostinato van Simeon ten Holt. In deze compacte versie voor gemengd koor, piano, gitaar en dans komen al deze kunstdisciplines bij elkaar. Kenmerkend voor wat Les Moucherons de afgelopen jaren onder de inspirerende leiding van Antje de Wit heeft laten zien.

The Blue Hour

Het magische moment net ná zonsondergang of net vóór zonsopkomst waarin een betoverende, blauw-getinte schemering het scharnierpunt vormt tussen dag en nacht wordt ook wel ‘het blauwe uur’ genoemd. Juist dit moment heeft als inspiratie gediend voor de jubileumconcerten. Het repertoire komt uit noordelijke sferen, zoals koorwerken van Baltische, Scandinavische en Nederlandse componisten. De Canto Ostinato vormt de finale. Er wordt gezongen over de maan, de schemering, de natuur en de ziel.

Canto Ostinato

De Canto Ostinato van Simeon Ten Holt in de bewerking van Diederik van der Laag biedt ruimte aan alle uitvoerenden om op elkaar te reageren en eigen accenten te leggen. Met de minimalistische ritmes en de open structuur creëert de Canto een vrije ruimte in uitvoering en beleving. Het belooft een bijzondere ervaring te worden.

Concertagenda:

23 november 19.30 uur Doopsgezinde Kerk, Frankestraat 24, 24 november 15.00 uur Dorpskerk, Burg. Enschedelaan 67, Santpoort-Noord.

Entree € 17,50. Jongeren tot 18 jaar: € 10,Info over het reserveren van kaarten: www.lesmoucherons.nl

KAMERKOOR

20 jaar vers, ambachtelijk én sociaal

WIE WIL ER APPELTAART?

Lekkere appeltaarten bakken?

Het Appeltaart Imperium doet niet anders. En dat nu al twintig jaar!

Het bedrijf is een initiatief van Roads, een maatschappelijke organisatie voor re-integratie en dagbesteding.

Direct vanuit hun bakkerij levert het Appeltaart Imperium verschillende soorten appeltaart aan horecagelegenheden, welzijnsorganisaties, het bedrijfsleven én aan particulieren. Wie de heerlijke appeltaart-bakgeur in eigen zaak of huis wil, kan ook een ongebakken taart bestellen. Je bakt de appeltaart in de vorm dan af in je eigen oven.

PIERRETTE THIMM werkbegeleider

“Ik heb vanuit mijn functie bij de GGZ in restaurant De Kloosterkeuken gewerkt, daarna ben ik als werkbegeleider begonnen bij het Appeltaart Imperium. Ik doe het graag, ik vind het een prachtig concept. Het is sociaal, maar het heeft ook z’n zakelijke kant. Daarnaast zijn we gezamenlijk bezig met het bereiden van een goed product. Het belangrijkste voor mij zijn de deelnemers die de appeltaarten samenstellen en bakken. Ik probeer het team in balans te houden en kijk wat iedereen aan kan wat werk betreft. Ik vind het fijn om de mensen die hier werken inzicht te geven in hun situatie en ze te laten groeien in hun zelfstandigheid. Het team wisselt regelmatig. Soms stromen mensen door. Momenteel hebben we zo’n dertig deelnemers, de meesten zijn hier gemiddeld twee dagdelen per week. We werken met een ochtend- en een middagploeg en zijn open van half negen tot vijf. Je kunt hier verschillende soorten appeltaarten bestellen en volgens afspraak ophalen.”

ESTHER VAN BERKOM deelnemer

“Ik werk hier nu vijf maanden en doe nooit hetzelfde, altijd verschillende klusjes in de bakvoorbereiding. Wat we precies kunnen doen, wordt aan de grote tafel uitgelegd door de werkbegeleiders. Dat is prettig, want dan heb je een taak die je afmaakt, net zolang tot alle bestelde taarten en taartjes klaar zijn. Met z’n allen aan tafel is fijn, kopje thee of koffie erbij. Ik werk het liefst ’s middags en hou ervan om een halfuurtje eerder te komen, om rustig te kunnen omkleden en op te kunnen starten. Meteen beginnen vind ik niet leuk. Soms schillen we heel veel kisten appels, met een draaimachientje. Vandaag is een unieke dag, want er zijn iets mínder bestellingen. Meestal zijn het er meer, op vrijdag maken we wel zeventig taarten, voor het weekend. Door de week maken we er dertig tot veertig per dag. Het werk geeft me veel voldoening, er zijn hier leuke mensen en het is gezellig.”

DENNIE NUMAN deelnemer

“Zet mij maar ergens neer, ik ben multi-inzetbaar in het bereidingsproces van de verschillende appeltaarten. Het is fijn om hier te werken, er is een prettig contact onderling. Ik ben hier vier maanden geleden begonnen met mijn re-integratie proces en het gaat goed. Soms vind ik het wel een beetje te druk, als er veel deelnemers zijn. Ik heb al eerder in de voedingsindustrie gewerkt en heb daar veel belangstelling voor. Nee, niet direct voor appeltaart. Het is meer dat ik koken en bakken in het algemeen leuk en interessant vind. Het maakt niet uit of ik iets al dan niet lekker vind, het is het proces, het werken met mensen en het contact met de anderen. De laatste tijd worden er steeds meer appeltaarten besteld door particulieren. Zij bestellen verschillende soorten: groot, klein, gebakken of ongebakken met een raster, met kruimel of met andere smaken. Het maakt voor ons het werk afwisselender. In de horeca willen ze vaak grote hoeveelheden van hetzelfde.’’

ALEX WIERSMA chauffeur

“Ik ben al dertien jaar één van de chauffeurs, we zijn in totaal met z’n drieën. Ik hou van autorijden met onze bestelbus, al word ik er ook best moe van. Ik werk drie ochtenden in de week. ’s Ochtends werken vind ik prettig, want dan heb ik de rest van de dag voor mezelf. ’s Middags kan ik als ik wil even gaan liggen om uit te rusten. Het verkeer is druk, vooral nu met al die fatbikes. Ze zijn snel en duiken onverwacht op. Ik rij meestal met onze appeltaarten naar horecagelegenheden. Dan neem ik een hele stapel dozen mee. Veel cafés en restaurants kennen mij al. Zelf vind ik de appelkruimeltaart het lekkerst. Ik vind de appeltaarten van het Appeltaart Imperium nog steeds de beste. Vorig jaar had ik op mijn verjaardag een grote appelkruimeltaart besteld, maar die kwam niet op. Dus dit jaar neem ik een kleinere.”

RENATE VAN HULTEN één van de oprichters

“Twintig jaar geleden werkte ik bij restaurant De Kloosterkeuken in Haarlem, ook nu nog een project voor jongeren die een horeca opleiding volgen. Voorheen werkten daar mensen van alle leeftijden, maar destijds werd besloten om alleen door te gaan met de jongere doelgroep. Met kokkin Vera Schretzmeijer en collega René Philippus ben ik gaan brainstormen: wat zouden we voor de ouderen kunnen doen? We wilden iets vinden waarmee ze ’s ochtends al aan de slag konden, om de late horecadiensten te vermijden.

Toen kwamen we op het idee: appeltaarten bakken. Vera bedacht de naam ‘Appeltaart Imperium’. Het bijzondere was dat ik direct na die vergadering een kennis tegenkwam die in de horeca werkt. Zij hoorde mijn verhaal en bestelde meteen tien taarten voor haar lunchroom. We konden aan de slag! In twintig jaar heeft ons plan zich ontwikkeld tot een goede sociale firma. Het productieproces is teamwork, waarin toch iedereen eigen taak heeft.’’

TAMAR WIJNANDS manager bij Roads

“Het Appeltaart Imperium is één van de acht sociale firma’s van de maatschappelijke organisatie Roads. Als manager bij Roads stuur ik deze ondernemingen aan. Ik probeer de medewerkers zo goed mogelijk te ondersteunen, zodat zij de zorg kunnen bieden die de deelnemers nodig hebben in de verschillende stadia van hun re-integratie, met als doel een (bij voorkeur betaalde) plek op de arbeidsmarkt. Sommige deelnemers stromen door en bouwen vakkennis op, zodat ze weer aan de slag kunnen in een professionele werkomgeving. Soms doen ze een cursus om binnen een bepaald vakgebied om nieuwe vaardigheden te leren. Arbeidsparticipatie is een groot goed. Het geeft mensen eigenwaarde. Als je op een feestje of bijeenkomst bent is altijd één van de eerste vragen: waar werk jij? Hoe fijn is het dan om te zeggen: Ik werk bij het Appeltaart Imperium.’’

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografi e: Helene Wiesenhaan, Info: www.appeltaartimperium.nl.

HET LEUKSTE VOLGENS HRLM

De redacteuren van HRLM tippen wat je écht moet zien, hebben, lezen, horen of doen

HET SPAARNE IS EEN UNIEK ZITPLEKJE RIJKER

Langs het Spaarne staat een bankje van gerecycled plastic dat uit het Spaarne afkomstig is. Het is plastic dat de afgelopen 4 jaar door De Pinguïn en SUPmission uit het Spaarne werd gevist. Haarlems recycle-bedrijf Meltup smolt het plastic om tot balken voor het bankje. De gemeente en Spaarnelanden werken al langer aan het gebruik van gerecyclede materialen in de openbare ruimte. In 2023 zijn er al twee bankjes van gerecycled plastic geplaatst in de Kruisstraat.

Kijk voor meer informatie op www.haarlemsewaardemakers.nl/spaarnebankje

SAXTON SUNDAY SOUNDS

Iedere derde zondag van de maand staat het Slachthuis in het teken van dit nieuwe initiatief, met aandacht luisteren naar inspirerende singer-songwriters op uitnodiging van Sam Saxton. Het concept bestaat uit drie delen: Sam zal zelf de middag muzikaal openen en geeft daarna het podium aan een aanstormend ‘talent’ uit de regio. Als finale zal een gevestigde artiest het programma rondmaken. Voor meer informatie kijk op www.slachthuishaarlem.nl/events/saxton-sunday-sounds/

Drop me off in Haarlem – Ding!

De muziek van Ding! kenmerkt zich door springerige melodieuze thema’s, korte solo’s, groepsimprovisatie en speelse ritmiek met als uitgangspunt dat ze, ondanks dat ze van het ‘padje af gaan’ niet de luisteraar moeten vergeten. Sound/klankkleur, swing en melodie zijn van oorsprong essentieel voor jazzmuziek en zijn ook bij Ding! misschien wel de belangrijkste elementen. Denk aan Brubeck, 70’s Miles Davis, The Meters, Ornette Colemann, Serge Gainsbourg…. Doe dan alles in een blender en dan is dit wat eruit spat.

Ding! speelt op 2 december om 20.00 uur bij de Pletterij. Een standaard ticket kost €12,50. Meer informatie is te vinden op de website van de Pletterij. www.pletterij.nl/events/drop-me-off-in-haarlem-ding/

Om je voeten thuis warm te houden én er leuk uit te zien, heeft vanHaren genoeg keuze uit heerlijke, warme sokken. Of je nou gaat voor een simpele zwarte sok of een sok met een kattengezichtje, koude voeten zal je niet meer hebben. Onze favoriet is dit exemplaar met een gezellig roze kleurtje.

Verkrijgbaar bij vanHaren voor € 8,99.

Doei, koude voeten!

Cultuuroptimi en

Misschien heb je de posters op straat zien hangen. We Are Public zoekt ‘cultuuroptimisten’ om hun actie tegen de nieuwe plannen van de regering, om de BTW op culturele diensten te verhogen naar 21 procent, te steunen. Met deze handtekeningenactie hopen ze de verhoging van de BTW tegen te gaan.

Meer informatie en de actie is te vinden op de website van We Are Public. www.wearepublic.nl/ cultuuroptimisten

SUNDAY MARKET

De oude gevangenis de Koepel,, waar nu veel verschillende culturele evenementen worden georganiseerd, zal op zondag 24 november het prachtige decor vormen voor een bijzondere Sunday Market. Kom er lekker snuffelen, shoppen of struinen voor art, fashion & design, zoals sieraden, mode, home-accessories, (vintage) meubeltjes, muurkunst, keramiek, wellness, mooie delicatessen en stuff voor kids.

De markt is geopend van 11.00 tot 17.00 uur Voor meer informatie: www.dekoepel.com/event sunday-market-in-de-koepel/

EEN VEILIGE PLEK

Dit had Haarlem nodig, een plek waar queer zich thuisvoelt. Het allereerste regenbooghuis midden in Haarlem, een plek waar mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap zich veilig voelen. Lavender is een community /co-creatie gebaseerde locatie, iedereen kan hier activiteiten organiseren en workshops initiëren. Het adres is Spaarne 78. Op de website is meer informatie te vinden www.queerhaarlem.nl

ONTDEK DE STAD

HOE GOED KEN

JIJ DE STAD?

Haarlem! Zijn er nog vragen? is voor de verandering geen boek over Haarlem, maar een kennisspel met maar liefst vierhonderd wetenswaardige, grappige, moeilijke en makkelijke vragen over Haarlem en omgeving. Verkrijgbaar bij de VVV voor €19,95.

779

KAARSJES

Op 23 november blaast Haarlem 779 kaarsjes uit, en vertoont De Schuur eenmalig heerlijke oude beelden. Erik Willems maakte een film over de ziel van Haarlem aan de hand van filmbeelden van de afgelopen 100 jaar. Een filmische zoektocht naar al die filmschatten uit een nabij en ver verleden. Haarlem en film horen bij elkaar. De stad was in de vorige eeuw de filmstad van Nederland, een soort Hollywood aan het Spaarne. Het begon ruim honderd jaar geleden met filmfabriek Hollandia, de eerste filmstudio van Nederland. Maar ook het roemruchte Polygoon zetelde jarenlang in Haarlem aan de Koudenhorn, en ook Multifilm genoot landelijke bekendheid. Filmmaker Erik Willems zag het maken van Haarlem op film als een soort inburgeringscursus toen hij ruim 2 jaar geleden in de stad kwam wonen. Natuurlijk is hij ook aanwezig bij de vertoning op 23 november om te vertellen over zijn werk en om zijn blik op de stad te delen.

Nieuw

in Haarlem

Hof van Jacob

OUDERENZORG VAN DE TOEKOMST IN EEN PRETTIGE, GROENE OMGEVING

Hof van Jacob wordt een levendig woongebied met 287 woningen voor ouderen die (nog) geen, lichte of intensieve zorg nodig hebben, en diverse voorzieningen. Het woonzorgcentrum is recent geopend. De overige zelfstandige huurwoningen worden nu gebouwd.

In het woonzorgcentrum biedt Sint Jacob:

 Beschermd wonen voor ouderen met dementie of een lichamelijke aandoening

 Ruime lichte appartementen met aparte slaapkamer en badkamer

 Diverse activiteiten, voorzieningen en mogelijkheden voor ontmoeting

 Plezierig wonen in vrijheid in een groene omgeving

Er zijn nog een aantal woningen in het woonzorgcentrum beschikbaar. Een indicatie is noodzakelijk. Ook zoeken wij nog zorgprofessionals die enthousiast worden van onze nieuwe kijk op wonen met zorg.

Kijk voor meer informatie over Hof van Jacob op sintjacob.nl

Fotografie:

Brocante Bellefleur

Dolly Bellefleur

Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBTI+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBTI+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBTI+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt.

Ik ben dit jaar maar liefst vier keer verhuisd. Ik verkaste naar een fonkelnieuwe woning en nam mijn intrek in een gloednieuw atelier. Verder was er de jaarlijkse verhuizing naar de seizoenscamping. Ik spreek trouwens liever van landgoed.

Aangezien manlief George Moormann en ik plastic allesbehalve fantastic vinden betekent dit dat we ieder jaar kratten vol porseleinen servies, zilveren bestek en kristallen glazen moeten verslepen naar ons zomerpaleisje in de bossen. Als klap op de vuurpijl heb ik ten slotte onlangs vele flamboyante creaties, foto’s en objecten vervoerd naar het Verwey Museum Haarlem. Hier is vanaf 1 november tot en met 11 mei de overzichtstentoonstelling Laat liefde regeren-35 jaar Dolly Bellefleur te zien.

Ik ben de tel inmiddels kwijt, maar hoeveel spullen zouden er de afgelopen maanden door mijn handen zijn gegaan? Het hele jaar word ik al omringd door verhuisdozen. Out of the box-denken heeft een geheel nieuwe betekenis gekregen. Wat mij ook weer duidelijk is geworden is dat er aan mij geen opruimgoeroe verloren is gegaan. Ontspullen zit niet in mijn genen. Als kind was ik al geobsedeerd door dat ene roomkannetje dat op een dienblad in de keuken stond. Het maakte ooit deel uit van een 36-delig trouwservies van mijn ouders. Waarom werd ik er toch zo mateloos door aangetrokken?

Stond dit ene kannetje in zijn uppie symbool voor de eenling en het buitenbeentje dat ik mijzelf toen al voelde? Is dat het wat mij zo ontroerde? Wat zou er toch met de rest van het servies zijn gebeurd? Waarom had alleen dit melkkannetje het overleefd? Al heel jong wist ik: op een dag is het van mij. Nadat mijn ouders waren overleden is het dan ook in mijn bezit gekomen. Jaren later struin ik nu rommelmarkten af in de hoop dat ik familie van dit porseleinen kleinood zal opsporen. Ik heb inmiddels vier theekopjes, een ontbijtbordje en een schaaltje weten te herenigen met het kannetje.

Trouwen is voor veel mensen nog altijd de enige manier om een heel servies te krijgen – Kees van Kooten –

Ik heb een hekel aan winkelen. Ik hou niet van nieuwe spullen. Ze hebben geen geschiedenis. Maar ik kan daarentegen uren in kringloopwinkels ronddwalen. Aan alle spullen die je daar ziet kleven verborgen verhalen. In coronatijd las ik een interview met een oma die bezig was om haar belangrijkste bezittingen uitgebreid te beschrijven. Ze vertelde in geuren en kleuren waarom ze bijvoorbeeld bepaalde glazen destijds voor een speciale gelegenheid had gekocht. Ze wilde dit nauwkeurig voor haar nageslacht vastleggen. In de stille hoop dat haar kinderen en kleinkinderen deze glazen na haar dood niet gedachteloos in de glasbak zouden kieperen.

Het idee spreekt mij enorm aan. Ik heb wel eens gedacht: ik begin een Brocante Bellefleur. Hier hangen geen prijskaartjes aan de producten, maar labels waarop de onbetaalbare gebruiksgeschiedenis van deze voorwerpen geschreven staat.

Ik heb geen (klein)kinderen en denk wel eens: wat zal er na mijn dood met al mijn dierbare spullen gebeuren? Mocht George mij overleven, dan zal hij de door mij verzamelde curiosa zeker koesteren. Daarvan ben ik overtuigd. Maar wat zal er dan na zijn dood gebeuren?

Zal ik uit voorzorg mijn roomkannetje maar begraven in de tuin?

Ik stel mij voor dat het dan over tweehonderd jaar wordt opgegraven. Het is nog puntgaaf en belandt in een vitrine van het Archeologisch Museum Haarlem. Op ons landgoed hebben we trouwens al een archeologische vindplaats gecrëeerd. Iedere keer als er een kopje sneuvelt stoppen we de scherven daar in de grond.

Uit de scherven van het geluk lijmt men zijn herinneringen aaneen

Mijn Haarlem NIENKE KLAZINGA

Sinds 2022 zit Nienke Klazinga in de gemeenteraad voor de VVD. De VVD wil een gemeente die werkt voor jou. Met een prettige woonomgeving die veilig is, waar ondernemers vrij kunnen ondernemen en de bereikbaarheid goed geregeld is. En een gemeente die actief in gesprek is met de inwoners en luistert naar de Haarlemmers. Wat betekent Haarlem voor Nienke persoonlijk? We vroegen het haar!

Ben je een echte Haarlemse Mug?

“Nee, ik zeg altijd dat ik van overal en nergens ben. Mijn vader was een vroege ICTprofessional die van hot naar her ging voor zijn werk. Zodoende ben ik in Amsterdam geboren, maar heb ik ook in Limburg, Soest en zelfs in Amerika gewoond. Uiteindelijk ben ik in Amsterdam gaan studeren en in 2002 in Haarlem terechtgekomen voor werk. Omdat Haarlem en omgeving mij zo goed beviel, ben ik hier nooit meer weggegaan.”

Hoe ben je in de Haarlemse politiek terechtgekomen?

“Naast mijn baan in de advocatuur wilde ik er altijd nog werkzaamheden naast doen. Dit om een brede blik te blijven houden en niet altijd maar te kijken door een commerciële en juridische bril. Zo heb ik in de medezeggenschapsraad van de basisschool van mijn kinderen gezeten, ben ik secretaris en voorzitter van een softbalclub geweest en heb ik in het bestuur van Haarlem105 gezeten. Maar nadat ik voor mezelf was begonnen als advocaat, kreeg ik ineens wat meer tijd en ruimte. Maar niet voor lang, want toen werd ik via via gepolst of de lokale politiek niet iets voor mij zou zijn.”

En toen was je direct enthousiast?

“Eerst nog niet. Ik dacht eigenlijk dat ik niet geschikt zou zijn voor de politiek, ik ben namelijk best straight forward; what you see is what you get. Maar op een gegeven moment besefte ik dat ik juist veel zou kunnen leren van de politiek en misschien ook wel wat zou kunnen toevoegen. Met open vizier heb ik mij toen kandidaat

gesteld in najaar 2021 en voordat ik het wist zat ik in de gemeenteraad.”

Met wat voor doel ben jij de gemeenteraad ingegaan?

“Ik had niet een specifiek doel, maar ik vond het wel belangrijk om iets voor de maatschappij te betekenen. En daarnaast is veiligheid voor mij een belangrijk thema. Ik kan er niet bij dat om de zoveel tijd relatief jonge mensen allerlei nare streken uithalen, bijvoorbeeld op fatbikes en in het uitgaansleven. Dat doet mij echt wat. Laatst heb ik met een groep raadsleden en de burgemeester een bezoek gebracht aan het Haarlemse nachtleven. Zo kon ik eens de situatie rond sluitingstijd zelf van meerdere kanten beleven en is er gesproken met diverse belangengroepen; van bewoners tot ondernemers. De sfeer bij een deel van het uitgaanspubliek was echt grimmig. Persoonlijk ben ik dan voor het proactief en preventief aanpakken van geweld op straat. Daar wil ik mij de komende jaren hard voor maken, zodat de veiligheid van iedereen weer gegarandeerd kan worden.”

Genoeg over de politiek. Wat vind je zo mooi aan Haarlem?

“Het is hier zo fijn wonen, omdat je hier alles hebt. Het strand vind ik geweldig; ik ben een watermens en de ruimte die water geeft vind ik heerlijk. Maar ik kan ook genieten van de bossen, duinen en parken in en rondom Haarlem. En je hebt de stad, met alles wat een stad te bieden heeft – winkels, cultuur en horeca, maar dan wel met een dorps karakter: ik kom altijd wel een bekende tegen.”

Wat is jouw favoriete plek in de stad?

“Ik vind dat een lastige vraag, want ik heb eigenlijk geen favoriete plek. Ik kom op veel verschillende plekken, omdat ik veel dingen leuk vind. Zoals op een terrasje zitten of met de hond lekker wandelen. Nou ja, als ik het dan toch over wandelen heb, vind ik de omgeving rondom de Stinkende Emmer erg mooi!”

Wat mis je in Haarlem?

“Ik mis de goede bereikbaarheid van de stad. Zolang je met de fiets alles kan doen, gaat het prima. Maar zodra je de auto instapt, wordt het al snel een ramp. Het wordt echt alleen maar erger. De vergroening van de stad op het gebied van meer bloemen, bomen en planten in wijken vind ik top. Zoals langs de Leidsevaart, waar stukken stoep inmiddels omgetoverd zijn in groene stroken. Maar ik vind het geen goed idee als er belangrijke rijbanen en parkeerplekken worden weggehaald ten behoeve van groen, zolang er geen goede alternatieven worden aangeboden. Het verkeer staat nu zo vaak vast. Ik zet tegenwoordig mijn routeplanner aan als ik de stad in en uit wil, om te kijken wanneer het relatief rustig is op de weg. Het is een voorbeeld waarvan ik vind dat daar breder naar gekeken moet worden en dat daarbij ook meer geluisterd moet worden naar de wensen van de inwoners van onze prachtige stad.”

Meer info over VVD Haarlem zie www.haarlem.vvd.nl.

Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijter.

Architect/Urbanist MAX VAN AERSCHOT

Max van Aerschot (1952) heeft, sinds hij in 1991 zijn architectenbureau begon, een indrukwekkende portfolio opgebouwd. Met name in de regio Haarlem en Amsterdam heeft hij vele projecten op zijn naam staan.

Max is gefascineerd door historische binnensteden en het cultureel-/industrieel erfgoed. In zijn werk spelen de historie, het geheugen, de ziel en het geweten van de stad een belangrijke rol.

Van 2008 tot 2018 was Max tevens stadsbouwmeester van de gemeente Haarlem. Deze benoeming kwam onder meer voort uit zijn grote betrokkenheid bij de ruimtelijke ontwikkeling van stad en regio en zijn beeldbepalende en spraakmakende ontwerpen en plannen voor de historische binnenstad en het cultureel- en industrieel erfgoed.

Illustraties: Begijnhof 6-8, Droste woonsilo, Distel, Meterhuis/Zuiveringshal.

BINNEN

ZONDER KLOPPEN

Gierstraat 78 023 532 4600

• 12 bieren op de tap

• 12 wereldwijnen

• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s

• Heerlijke happa’s

• Dat alles op een oergezellig en warm terras!

Inspirerend vergaderen en werken

• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.

• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.

• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.

• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.

Seinwezen.nl Inspirerend erfgoed aan het spoor

Maak het afscheid bespreekbaar

Er zijn mensen die niet over de dood willen spreken. Daar staat een groeiend aantal mensen tegenover dat nadenkt over het levenseinde en het afscheid. Ze zorgen dat hun wensen op papier staan. Een gesprek over deze nieuwe ontwikkeling met Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten.

Elise: “Sommige mensen willen niet over hun levenseinde nadenken. Ze vinden het eng en lastig. Daarnaast zien we steeds meer personen die juist de regie in eigen handen nemen. Ze hebben hun wensen op papier staan of zelfs bij de huisarts geregeld op welk moment ze euthanasie willen.” Martine: “Mensen staan stil bij de vraag wanneer hun leven voltooid is. Dat is voor iedereen anders natuurlijk. Over het algemeen willen we heel oud worden, maar alleen als we nog zelfstandig kunnen wonen en gezond zijn. Bij dat ouder worden stellen we voorwaarden. Mensen willen grip houden op het leven.” Elise: “Degenen die stilstaan bij hun levenseinde denken vaak ook na over hun wensen bij de uitvaart. Hoe nemen dierbaren afscheid van mij als ik er niet meer ben?”

Oriënterende gesprekken

Martine: “We voeren vaker oriënterende gesprekken over de uitvaart met kwieke zeventigers en tachtigers die bepaalde zaken rondom het afscheid al willen vastleggen.” Elise: “Ik vind dat een goede ontwikkeling.” Martine: “Het geeft mensen een gevoel van controle. Het maakt ze rustiger te weten dat er een brief klaar ligt op het moment dat ze vergeetachtig worden of plotseling overlijden. Nabestaanden hebben dan een leidraad. Het is prettig de wensen van de overledene te kennen. Wanneer je het afscheid organiseert in de sfeer die past bij de dierbare, ontstaat er ook ruimte om anders te durven denken en andere beslissingen te nemen dan de gebruikelijke.” Elise: “Als iemand heeft aangegeven dat het afscheid een viering is van zijn of haar leven, dan durven naasten ook vrolijke muziek te laten horen of kleurrijke kleding te dragen.“

Manier van leven

Elise: ”We merken dat mensen die bewust eigen keuzes maken in de lijn van de wensen van de overledene achteraf positieve reacties ontvangen. Genodigden vinden het afscheid passen bij de overledene, ze herkennen de manier van leven van de dierbare erin terug. Dat is heel mooi natuurlijk.” Martine: “Durf met elkaar te spreken over het afscheid. Deel je ervaringen met je geliefden als je terugkomt van een uitvaart. Wat vond je mooi of juist niet? Maak je wensen kenbaar, zo ben je alvast op de hoogte van elkaars ideeën en verlangens.”

HEB JE VRAGEN AAN ELISE EN MARTINE OVER EEN UITVAART? Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl.

5 VRAGEN

Over je uitvaart praten kan lastig zijn. Om je een handje te helpen hebben Marine en Elise een uitvaartwensenwijzer samengesteld. Door vijf vragen te beantwoorden leg je een basis hoe de wensen ten aanzien van het afscheid zijn. De vragen kunnen ook gebruikt worden om met elkaar het gesprek aan te gaan. Vraag de uitvaartwensenwijzer op door een mail met je adres te sturen aan info@hartenzieluitvaarten.nl. Telefonisch bestellen kan ook: 023-8200920.

THE ROOM NEXT DOOR

Een aangrijpende en filosofische film met Julianne Moore en Tilda Swinton in de hoofdrol. Het verhaal volgt de gesprekken van twee vriendinnen over leven en dood. Eén van de twee is ernstig ziek en besluit om het lot in eigen hand te nemen. Deze film, geschreven en geregisseerd door Pedro Almodóvar, is vanaf 19 december te zien in de Nederlandse bioscopen.

NVVE

De NVVE heeft als doel dat iedereen goed geholpen wordt bij een verzoek om euthanasie. Dat doen zij onder meer met een website met veel informatie, een adviescentrum, het houden van lezingen en het verstrekken van wilsbeschikkingen. Voor meer informatie: www.nvve.nl.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografi e: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

Kunstlijn en HRLM op atelierbezoek bij…

TONY ROOTLIEB

‘Ik schilder wat me opvalt’

Het zijn realistische werken van wandelaars aan zee of koeien in de wei, maar ook bevreemdende beelden, zoals een hooggehakte dame op een scootmobiel of een dansende man in een trouwjurk. Met zijn schilderijen reageert Tony Rootlieb op ludieke wijze op het gedrag van mens en samenleving. “Het is belangrijk anderen te observeren als je wilt weten wie je zelf bent.”

Tony woont in een pand in een zijsteeg van de Grote Houtstraat. De gang beneden oogt als een expositieruimte. Er hangen schilderijen van muziekinstrumenten, strandgezichten, landschappen en zelfportretten. Als lambrisering op de muren heeft de kunstenaar Chinese houten panelen met draken gemonteerd, de vloer is beschilderd als een Perzisch tapijt. Het woongedeelte op de eerste verdieping is klassiek/oosters ingericht. Her en der staan zelfgemaakte lampen van muziekinstrumenten. Langs de wanden staan kasten vol met esoterische boeken.

Tony verhuurde jarenlang Daisy Bell Oefenruimtes in het Slachthuis in Haarlem. Hij deed dat samen met zijn ‘soulmate’ Willeke. Zij regelde de bar, hij was verantwoordelijk voor het technisch gedeelte en maakte er zelf ook muziek. Als jonge man volgde Tony de zeevaartschool, hij heeft nog een blauwe maandag gevaren. Later werkte hij voor een

‘Zwaarmoedigheid past niet bij me’

theaterproductiebedrijf, waar hij decors ontwierp en bouwde. Ook schilderde Tony de interieurs van verschillende coffeeshops. Momenteel maakt de kunstenaar schilderijen en 3D-objecten. “Ik moet me op verschillende manieren kunnen uitleven, ik kan niet alleen maar schilderen. Er zijn tijden dat ik dag en nacht schilder, op een gegeven moment is de inspiratie weg en ga ik met iets anders aan de slag.” In de zomermaanden heeft Tony een huisje op het strand in Zandvoort, dan schildert hij strandgezichten. “Ik zet op doek wat ik zie. Ook zit ik graag te schilderen langs het Spaarne, of maak foto’s van een mooi tafereel en werk dat verder uit in mijn atelier.”

TEGENOVERSTELLINGEN

De kunstenaar omschrijft zijn huidige stijl als modern realisme. Met zijn schilderijen reageert hij op speelse wijze op het gedrag van mensen en de samenleving. Hij schildert wat hem opvalt. “Met sommige schilderijen wil ik iets vertellen, dan bedenk ik eerst wat het moet uitbeelden voordat ik eraan begin. Ik zet een scène in elkaar en maak daar foto’s van met een timer of laat een ander het fotograferen.” Op veel werken is Tony zelf het model. Hij wijst op een doek met een gewapende soldaat. “Dit werk gaat over tegenoverstellingen. Als mensen een uniform aankrijgen, gaan ze gek doen. Ze voelen zich geroepen om tot het uiterste te gaan, om extreem te reageren. Ik krijg altijd opmerkingen op dit werk. ’Prachtig geschilderd’, zeggen ze dan, ‘maar wat moet je nou met een pistool?’ Ze vinden het agressief. Ik leg dan uit dat de boodschap juist anti-oorlog is in plaats van pro-oorlog.”

Op de overloop hangen nog meer grote schilderijen. Een mooi aangeklede dame met een racebril op zit op een scootmobiel. “Ze gaat uit, the show must go on. Ik probeer met humor serieuze zaken in beeld te brengen.” Naast de vrouw hangt een schilderij met een man met een gasmasker op. “Die schilderde ik in coronatijd. Iedereen liep met maskertjes op, ik heb het wat overdreven.” Daarnaast een werk met een dansend echtpaar. “Dit gaat over de genderkwestie, ik vind het allemaal wat ver gaan. Tegenwoordig weet je niet meer wat de rol van de man en de vrouw is. Het paar maakt de dans van het leven, hij heeft een trouwjurk aan en zij een hoge hoed op. Eigenlijk leg ik liever niet uit wat ik met mijn schilderijen verbeeld, dat moeten mensen zelf maar bedenken.”

GOOI- EN SMIJTWERK

Op zolder bevindt zich het atelier van Tony. Hij gaat voor de trappen op. Onderweg toont hij een grote verzameling Frans glaswerk. “Ieder stuk is uniek, ze zijn met de hand gemaakt. Ik hou van verzamelen, ook deze hoedjes bijvoorbeeld.” Boven op de kapstok liggen twee hoge stapels herenhoeden in verschillende kleuren. Daaronder staat een scootmobiel. “Ik racete ermee door het huis tot ik een keer de bocht uit vloog en mijn contrabas aanreed.”

Boven laat hij eerst zijn oefenruimte zien in een geluidsdichte kamer, in de ruimte ernaast staat een mengtafel. Aan de wand in zijn atelier hangen een lammy en een bontmuts. “In de winter is het hier ontzettend koud, ik heb geen kachel. In de zomermaanden

als het heet is droogt mijn acrylverf te snel. Het is een beetje behelpen, ik kan niet het hele jaar rond schilderen.” Op een houten ezel staat een schilderij van twee vrouwen aan zee. Verschillende verfpotten staan binnen handbereik op de grond. Het andere deel van de zolder is ingericht als werkplaats. Hier maakt Tony zijn kunstobjecten. “Ik kan in mijn werkruimte creëren wat ik wil. Ik heb kasten vol beitels, hamers en boren, en ik kan lassen en snijden.” In de kunstobjecten van Tony zitten vaak muziekinstrumenten verwerkt. “Als ze niet meer te repareren zijn, maak ik er een lamp van bijvoorbeeld en als dat lukt een hele reeks lampen. Ik ben wel snel verveeld. Als de uitdaging eraf is begin ik weer aan iets nieuws, wandelstokken fabriceren of zoiets.” De kunstenaar komt uit een geslacht van huisschilders. Als jongen was hij al met schilderen bezig. “Dat was vooral gooi- en smijtwerk. Mijn vader zei: ‘Als dat is wat je wilt, ga dan eerst echt leren schilderen. Gooien met verf kun je altijd nog doen.’

Heel wat jaren later op mijn vijfentwintigste heb ik lessen genomen. In 2020 haalde ik mijn diploma op Kunstacademie Haarlem. Ik wilde nog wat bijleren. Bovendien had ik dat ‘papiertje’ nodig om op middelbare scholen schilderles te kunnen geven.”

LEVEN ZIN GEVEN

De kunstenaar is geïntrigeerd door het gedrag van mensen, hij observeert graag. Volgens hem is het belangrijk om naar anderen te kijken als je wilt snappen hoe jezelf in elkaar zit. “Wanneer je mensen observeert, observeer ook jezelf. Je ziet hoe ze zaken aanpakken, hoe ze reageren,

‘Schilderen is voor mij een uitlaatklep’

‘Kleur zit net als muziek wiskundig in elkaar’

je ziet het goede en het foute daarin. Je kan leren van het gedrag van anderen en jezelf ontdekken, dat geeft het leven zin.” Tony wijst op een schilderij van twee mannen tegenover elkaar aan tafel. Het verbeeldt de kunstenaar die met zichzelf een kaartspel speelt. “Het spel in het leven is erachter komen wie je bent. We kaarten met onszelf. Sinds mijn dertigste ben ik met theosofie bezig. Lange tijd heb ik geleefd als een echte rock ’n roller met alles erop en eraan. Daar heb ik een hoop van opgestoken, maar dat had ook verkeerd kunnen aflopen. Op een gegeven moment ging bij mij een lampje branden en ben ik bewuster over het leven gaan nadenken. De oefenruimtes in het Slachthuis waren heel belangrijk voor mij. Ik kon daar rust vinden, muziek maken én schilderen.”

Tony is ook gefascineerd door kleur. Volgens hem is de kleurenwetenschap zo goed als vergeten. Kleur zit net als muziek wiskundig in elkaar, meent hij. “Er zijn drie primaire kleuren. Daarmee moet je alles kunnen maken. Alleen zijn de pigmenten

van geel, rood en blauw in verf niet de echte kleuren uit het kleurenspectrum (zichtbaar licht bestaat uit de kleuren van de regenboog – red.). In verf heb je zoveel verschillende tinten, ik heb meestal twee rood, twee blauw, twee geel, wit en een paar extra kleuren voor warmte. Als ik een tafereel zie, kan ik het zo schilderen. Net als met muziek, als je snapt hoe het werkt kan je elk instrument bespelen. Je moet alleen je motoriek aanpassen. Het is de wil om iets te leren.”

LICHT EN VROLIJKHEID

Het willen leren en begrijpen is voor de kunstenaar erg belangrijk. Het is zijn tweede natuur. “Als ik ga hardlopen onderzoek ik eerst hoe dat werkt. Welke spieren zorgen voor beweging? Ik wil precies weten hoe het zit. Als ik het begrijp, vind ik het ook leuker om te doen. Het gaat mij niet om een wedstrijd winnen, maar om de techniek. Ik ben een technicus, vroeger al vond ik het heerlijk om iets uit elkaar te slopen en te zien waarom het zo goed functioneerde.”

De schilderijen van Tony zijn kleurrijk, hij gebruikt vaak aparte kleuren. “Ik heb veel ‘zware’ schilderijen gezien in donkere tinten, van Breitner bijvoorbeeld. Prachtig geschilderd, maar ik zou het niet bij mij aan de muur willen. Israëls daarentegen uit dezelfde periode schilderde met mooie heldere kleuren. Ik vertel graag een serieus verhaal met mijn schilderijen, maar wel op een vrolijke manier. Zwaarmoedigheid past niet bij me. Ik schilder licht en vrolijkheid in mijn werk. Ik heb meerdere schilderijen gemaakt van Amerikaanse auto’s’ uit de jaren dertig met een blauwe lucht en een felle zon. Ik heb niets met auto’s, maar deze hebben zo’n mooie ronde vorm. Ze staan voor Cuba, warm weer, vrijheid en avontuur.”

“Realistisch schilderen vergt veel concentratie, de tijd staat even stil. Ik vergeet zelfs naar het toilet te gaan of te eten. Ik kan tot drie keer toe struikelen over hetzelfde snoer dat achter me ligt, zo ga ik op in mijn werk. Schilderen is voor mij een uitlaatklep, het ontspant me.” ✶ Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

SpinazieAbrikozenkrans

Dit gerecht heeft de smaken van de klassieke Griekse spinazietaart spanakopita maar je gebruikt kant-en-klaar korstdeeg in plaats van filodeeg. Maak hem in de vorm van een krans, zodat het een perfecte blikvanger op je kersttafel is.

Nodig voor 6 personen

• 2 el olijfolie

• 2 uien, fijngesnipperd

• 4 tenen knoflook, zeer fijngehakt

• 250 g spinazieblaadjes, geslonken, afgegoten en meeste vocht eruit geknepen

• 50 g geroosterde pijnboompitten

A Very Vegan Christmas biedt dé oplossing voor het jaarlijkse vraagstuk: ‘wat eten we met kerst?’ Met de recepten uit dit feestelijke kookboek krijg je iedereen blij aan tafel. Geniet van kerstklassiekers in een plantaardige jas als mushroom Wellington, artisjokkenpaté, pastinaakkroketjes en aubergineterrine. Stel heel eenvoudig een drie- of viergangendiner samen met de recepten uit A Very Vegan Christmas. Van appetizers zoals blini’s met bonenpuree & gepekelde radijsjes vergezeld met granaatappel-negroni tot en met showstoppers als pavlova met bloedsinaasappels. Bovendien is A Very Vegan Christmas het perfecte cadeau voor de feestdagen.

Uitgeverij Good Cook, € 17,50.

• handvol dille, gehakt, plus wat van de toppen ter garnering

• handvol bladpeterselie, gehakt

• fijne rasp van 1 biologische citroen

• 50 g gewelde, gedroogde abrikozen, grofgehakt

• 200 g zijdentofu

• zout en peper

• 500 g kant-en-klaar vegan korstdeeg

• bloem, om te bestuiven

• 50 ml havermelk

• 50 g gemengd zwart en wit sesamzaad

BEREIDING

Verwarm de olijfolie in een grote koekenpan en bak de ui en de knoflook op matig vuur ongeveer 6 minuten. Roer de geslonken spinazie erdoor en bak de groenten tot al het overtollige water is verdampt. Voeg de geroosterde pijnboompitten, dille, bladpeterselie, citroenrasp, grofgehakte abrikozen en zijdentofu toe, breng de vulling op smaak met zout en peper en meng dit goed. Haal de pan van het vuur en laat de vulling afkoelen.

Verwarm de oven voor tot 200ºC. Bekleed een grote bakplaat met bakpapier. Rol het deeg op een dun met bloem bestoven werkblad uit tot een rechthoek van 20x60 cm. Leg de rechthoek met een lange kant naar je toe, verdeel het spinaziemengsel gelijkmatig over het deeg en laat een rand van 1,5 cm vrij aan de lange kanten en een rand van 2,5 cm aan de korte kanten. Rol het deeg op vanaf de dichtstbijzijnde lange kant in een lange worstvorm; bestrijk de tegenoverliggende lange kant met een beetje water en duw hem op de rol om hem dicht te maken. Leg de rol met de naad naar beneden, buig hem in een ring en duw de uiteinden op elkaar zodat je een deegcirkel krijgt.

Snijd de buitenrand van de ring in stukken ter grootte van een saucijzenbroodje, laat de binnenrand heel zodat je een nette op een krans lijkende vorm krijgt. Leg de krans voorzichtig op de beklede bakplaat, bestrijk de krans rondom met de havermelk en bestrooi hem met het sesamzaad. Bak de krans 45 minuten tot hij goudbruin is. Haal uit de oven en laat 10 minuten afkoelen. Versier de krans met de dilletoppen, snijd hem in stukken en serveer. Vrolijk kerstfeest!

Even voorstellen...

CHRISTIAAN KUYVENHOVEN

Nieuwe dirigent van het

Kennemer Jeugd Orkest

Christiaan Kuyvenhoven is de nieuwe dirigent van het Kennemer Jeugd Orkest (KJO) in Haarlem. Het is zijn eerste aanstelling als dirigent, waarmee hij zich voor drie seizoenen aan het orkest heeft verbonden. Christiaan is in september begonnen en volgt Samuel Tamarit Otero en Matthijs Broers op. Hoog tijd dus voor een gesprek.

Als pianist en presentator is Christiaan Kuyvenhoven een gevestigde naam in de klassieke muziek. Hij is prijswinnaar van onder meer het Liszt Concours in Utrecht, trad op met dirigenten als Jaap van Zweden en Mariss Jansons en presenteerde verschillende programma’s voor NPO Klassiek. Met het dirigeren maakt hij een nieuwe stap in zijn carrière, waar hij zich sinds 2020 op heeft voorbereid. Na een aantal succesvolle invalbeurten, werd Christiaan deze zomer door het orkest en bestuur unaniem verkozen tot de nieuwe dirigent.

Ten eerste: ben je een echte Haarlemse mug? “Nee, ik ben geboren en getogen in Enschede. Toen mijn carrière als concertpianist een vlucht nam, ben ik verhuisd naar Amsterdam; daar gebeurt op cultuurgebied toch een stuk meer. En in die tijd gaf ik al snel concerten over de hele wereld, dus dan is het wel handig om in de buurt van Schiphol te wonen. Maar nu woon ik alweer tien jaar met veel plezier in Haarlem, samen met mijn vriendin en dochtertje van drie. Ik vind het een prachtige stad en ben dol op het dichtbijgelegen duingebied. En ik woon nu in een huis dat groot genoeg is om er mijn eigen vleugel te hebben staan.”

En nu begonnen als dirigent bij het KJO. Had je al langer de ambitie om te dirigeren? “Als klein jongetje stond ik al met een breinaald in de hand te oefenen, dus het was altijd al een grote passie. Een paar jaar geleden heb ik die passie verwerkt in een podcast en een boek met als titel De maestro met de breinaald Voor de podcast probeer ik mijn jongensdroom te verwezenlijken en volg ik lessen bij topdirigenten Antony Hermus en Ed Spanjaard. En in het boek beschrijf ik de geschiedenis van het orkest; daarvoor ben ik door heel Europa gereisd. Door die twee projecten was ik zoveel met dirigeren bezig en uiteindelijk is het me gelukt. Naast pianist ben ik nu ook dirigent. Ik ben supertrots om bij het KJO te beginnen!”

Hoe komt het dat jij als jongetje al met een breistok aan het dirigeren was? “Bij ons thuis hadden mijn ouders altijd veel klassieke muziek op staan. En vanuit onze opvoeding was het haast vanzelfsprekend dat je een instrument ging bespelen. Zo spelen mijn drie oudere zussen ook een instrument. Daardoor is het zaadje wel geplant; muziek was overal om me heen.”

Wat wil je voor het KJO betekenen? “Ten eerste dat ze veel muzikaal plezier gaan maken. Het is een superleuke groep van 35 talentvolle tieners. Maar ik wil ook de uitdaging met ze aangaan om in de komende jaren op een hoger niveau te komen. Mijn focus ligt daarbij vooral op klassieke muziek, dat is toch de basis van het orkest. Daarnaast wil ik mijn netwerk en dat van het orkest inzetten om meer met andere orkesten uit de regio samen te werken. Wellicht kunnen we ieder jaar met steeds wisselend orkest een gezamenlijk project doen. Zo heb je niet alleen een groter orkest waardoor je een groter repertoire kunt spelen, maar kun je ook van elkaar leren. Het stimuleren van jong talent op het gebied van klassieke muziek is echt een belangrijke motivatie voor me. De meeste muziekscholen zijn wegbezuinigd en veel talentontwikkelingstrajecten staan op de tocht. Er is helaas niet veel meer. En uiteraard wil ik me inzetten om meer leden te krijgen. We missen nog wat instrumenten… Dus jong muzikaal talent uit Haarlem en omstreken: meld je nu aan!”

Meer informatie over Christiaan zie christiaankuyvenhoven.com en meer informatie over het Kennemer Jeugdorkest zie kennemerjeugdorkest.nl. Het orkest speelt onder meer op 17 november in de Doopsgezinde Kerk, wat Kuyvenhovens debuut zal zijn. In het voorjaar 2025 staat een orkesttournee naar Denemarken gepland.

Uitgelicht

390 JAAR VERDER

Landhuis Elswout: 390 jaar verder, een overzichtswerk over het bijna vierhonderd jaar oude rijksmonument, gelegen op de gelijknamige buitenplaats in Overveen. In het boek is het verhaal van Landhuis Elswout opgetekend en gevangen in tekst, tekeningen, schilderijen, de originele bouwtekeningen van architect Muysken, documenten en een fotoreportage.

Cobraspen Groep, € 65,-.

HAARLEMSE NIEUWE

Gevaarlijk familiegeheim

Dierenarts Jolijn heeft haar leven op orde: ze werkt in Artis en haar vriend Boaz is bezig hun droomappartement te verbouwen. Maar haar wereld stort in als ze hem ’s avonds laat aantreft, doodgestoken in hun bouwval. Langzaam ontrafelt ze een sinister familiegeheim en wordt ze in de Amsterdamse oorlogsgeschiedenis gezogen. Opeens kan ze niemand meer vertrouwen, en loopt haar familie gevaar. Wat hebben razzia’s, onderduikers en een verrader met haar huis te maken? Xander Uitgevers, € 17,99.

Wie is nu eigenlijk

wie?

Na een relatiebreuk gaat Viktor Nordmann weer bij zijn vader Leo wonen. Terwijl Viktor alles goed probeert te doen, dreigt alles hem te ontglippen. Wie is hier nu eigenlijk de vader, en wie de zoon? Vlees en bloed is een even geestige als ontroerende roman over liefde, verlies en (verboden) boeken. Vincent Kortmann beschrijft op ogenschijnlijk luchtige, maar indringende wijze de zoektocht naar verbondenheid in een wereld waarin traditionele ankers vaste relaties, huisvesting en werk niet langer vanzelfsprekend zijn. Atlas Contact, € 13,99.

Leukste stad van Nederland

Omkeerboek van twee Wimmen, allebei geboren in 1944 en alletwee vol originele ideeën in tekst en beeld. Een boek vol humor en levenswijsheid. Dit omkeerboek van Wim Bitter en Wim Kersten is een blije bron van levenswijsheid. Na het verschijnen van De zusjes Roos en De uitvaartleidster laten de twee Wimmen opnieuw hun humorvolle visie zien op het leven, de wereld en natuurlijk op de leukste stad van Nederland: Haarlem. Elke Haarlemmer mag meegenieten. En de rest van het land ook. Iskander Uitgevers, € 15,-.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

De keuze van De Vries Van Stockum

HET STRAVINSKY-SPEL

Een historische roman van Arthur Japin over vriendschap en moed, liefde en troost in tijden van ontbering. Hoever ben je bereid te gaan om iets voor een ander te betekenen? Dit is de kern van het spel dat twee pubers, Susan Sontag en Cody Garner, eind jaren 40 bedenken na een ontmoeting met de componist Stravinsky. Decennia later arriveert Cody in het belegerde Sarajevo, waar Susan een toneelstuk regisseert. Dan dringt zich de vraag op: waarmee hebben wij nu het meest voor anderen betekend en wie wint uiteindelijk het Stravinsky-spel? Singel Uitgeverijen, € 22,99.

WANT (VERLANGEN)

In Want (verlangen) verzamelt Gillian Anderson, bekend van o.a. Sex Education en The X-Files, verhalen van vrouwen over hun ideeën en gedachten over seks. Van fantasieën en frustraties tot bdsm en polyamorie. Samen vormen ze een uitgebreid portret van seksualiteit in de 21ste eeuw. Het resultaat is een onthullende verkenning van niet alleen de verlangens van een vrouw, maar ook wat het betekent om vandaag de dag vrouw te zijn. Luitingh Stijthoff, € 23,99.

VOOR AL UW MOORDZAKEN

in zijn leven nu hij niet meer hoeft te werken.

Steve Wheeler, gepensioneerd rechercheur en weduwnaar, geniet van de rust en regelmaat in zijn leven nu hij niet meer hoeft te werken. Veel spannender dan de wekelijkse pubquiz hoeft het van hem niet te worden. Zijn schoondochter Amy daarentegen leeft op adrenaline en gevaar. Als high-end bodyguard moet ze op een zonnig privé-eiland op de wereldberoemde schrijfster Rosie D’Antonio passen. Het lijkt een gemakkelijke klus, maar drie lijken en twee moordaanslagen later besluit ze de hulp in te roepen van de enige persoon die ze nog kan vertrouwen. Cargo, € 22,99.

BEGIN

Een must-have voor iedereen die wil dat de volgende generatie een wereld erft om trots op te zijn – een perfect cadeau voor degenen om wie je geeft. Vertaald door Bas Haring en Maartje Beukers. In zijn eerste geïllustreerde boek voor lezers van alle leeftijden, deelt Oliver Jeffers een zeer korte geschiedenis van de mensheid en deelt hij zijn dromen over waar we vanaf hier naartoe zouden moeten gaan. De Fontein Jeugd, € 24,99

COMFORT

Na Simpel en Flavour is dit dé nieuwe grote Ottolenghi!

Comfortfood à la Ottolenghi: dat betekent gezond, vers eten vol opbeurende smaken. Comfort brengt invloeden bij elkaar uit onder meer Italië, Duitsland en Maleisië, samen met culinaire ervaringen opgedaan in steden als Jeruzalem, Amsterdam, Londen en New York.

Van Yotams Hollandse appeltaart en de ultieme bolognese tot een romige auberginepaprikasoep: dit is eten waar je warm van wordt. Fontaine Uitgevers, € 33,99.

Jeltjes

favoriete boek

BLACK-OUT

Verrassend, beetje ongemakkelijk en een sterk actueel verhaal dat vilein aangeeft hoe mensen uit de vreselijkste gebeurtenissen ten koste van anderen eigen voordeel willen halen. Niet weg te leggen en puntgaaf verwoord door P.F. Thomése.

Uitgeverij Prometheus, € 24,99.

JELTJE DE VRIES

Directeur De Vries Van Stockum

‘Aan zwaarmoedigheid hebben we niets.

Daar wist hypochonder en wonderlijke alleskunner Willem Bilderdijk alles van.’

Logo stichting Bilderdijk Haarlem, ontwerp Joost Swarte.

‘Faalthetwestenofdeuitgestelde ondergangvandewareld’

DE BILDERDIJKLEZING KOMT ER AAN!

De dagen gaan weer korten. De Bilderdijklezing komt eraan. Deze wordt dit jaar op woensdagavond 18 december in de Bavo aan de Grote Markt gehouden door de spraakmakende publicist en cultuurhistoricus Thomas von der Dunk. De dichter van dienst is de immer blijmoedige George Moormann. We spraken met hem over de heersende tijdgeest die je allerminst vrolijk maakt. Saillant detail is dat zijn werkkamer gelegen is aan de dezelfde Haarlemse gracht waaraan ook zijn beroemde voorganger, de dichter en jurist Willem Bilderdijk (1756-1831), woonde. George schreef er drie nieuwe gedichten over.

George, voordat je ons de oren van het hoofd praat over Bilderdijk kun je ons al iets meer vertellen over de lezing?

“De Stichting Bilderdijk Haarlem heeft naast het bevorderen van het literaire klimaat in Haarlem als voornaamste doel het organiseren van de tweejaarlijkse Bilderdijklezing. Deze wordt gehouden op 18 december, de sterfdag van Willem Bilderdijk, die in de Grote Kerk begraven ligt.

De Bilderdijklezing 2024 wordt dit jaar verzorgd door Thomas von der Dunk. Liefhebbers van de Grote Kerk zullen hem kennen van zijn bouwkundig en kunsthistorisch onderzoek naar de oorsprong van de toren van de Bavo. Ikzelf ben gevraagd om dit jaar als dichter van dienst een ode aan Bilderdijk te brengen. Voorafgaand aan de lezing speelt stadsorganist Anton Pauw op het Christiaan Müllerorgel composities van tijdgenoten van Bilderdijk. Onder meer wordt de melodie ’t Hijgend hert, der jacht ontkomen ten gehore gebracht, psalm 42 die ook gespeeld

werd tijdens de begrafenis van Bilderdijk in 1831. Na afloop van de lezing worden er kransen gelegd op het graf van de grote bard en aansluitend is er een receptie in het Verwey Museum Haarlem. De lezing wordt altijd druk bezocht en we zijn blij dat we ook dit jaar weer kunnen samenwerken met de Vrienden van de Bavo en de Werkgroep Bilderdijk van de Universiteit Leiden.”

De lezing draagt een apocalyptische titel. Van zo’n kop ‘Faalt het westen of de uitgestelde ondergang van de wareld’ word je bepaald niet vrolijk.

“De meeste mensen hebben het beste met de wereld voor, kijk alleen maar naar de vele geweldige initiatieven die er zijn in deze stad. Ondertussen weten we van astronauten en andere wetenschappers dat het grotere plaatje rampzalig is. De mensheid eist te veel van onze thuisplaneet moeder aarde, er zijn klimaatproblemen, geopolitieke spanningen en we gaan gebukt onder doorgeslagen individualisme. Geen prettige zaken om over na te denken maar we moeten wel. We moeten nu actie ondernemen en kunnen niet blijven wegkijken.”

Waar gaat Thomas het over hebben en zijn er ook lijntjes te trekken naar Bilderdijks tijd?

“Voorjaar 2011 werd ik verrast door een wel zeer buitengewoon en scherpzinnig optreden van Thomas von der Dunk. Hij hield een bevlogen hogenpreek voor het Provinciehuis op het Vlooienveld (zie foto op pagina 100), waar hij naar toe moest uitwijken omdat de Haarlemse commissie van de Willem Arondéuslezing, uit angst voor represailles van de PVV, de rede in de Statenzaal verbood. Dit wekte mijn nieuwsgierigheid. Tijdens een uiterst genoeglijke middag heb ik deze zomer Thomas gevraagd om een vervolg op deze lezing te schrijven. Er zijn inmiddels dertien jaar verstreken sinds 2011 en ik was benieuwd hoe hij ‘in het nu dat worden zal’ (citaat Bilderdijk) naar de wereld van de toekomst kijkt.”

Zullen we het redden of roemloos tenondergaan?

“Faalt het Westen? is een lezing over hedendaagse crises als het populisme, de interne ondermijning van de Europese Unie, de Russische agressie en dreiging in Oost-Europa, de oorlog in het MiddenOosten, de scherpe tegenstellingen in de VS, de klimaatproblematiek en de opkomst van China. Uiterst actueel allemaal. Er zijn zeker parallellen te trekken met de tijd van Bilderdijk. Ook toen waren er conflicten en werd Nederland geconfronteerd met grote problemen. Het land was vervallen tot armoede, er was honger, er waren grote tegenstellingen tussen de orangisten, die stadhouder Willem V steunden, de regenten en de patriotten. Bovendien was het land achttien jaar lang, van 1795 tot 1813, bezet door de Fransen. We hebben in steeds ›

Kranslegging 1931 bij graf Bilderdijk.

George Moormann leest een gedicht bij graf Bilderdijk.

sneller tempo te maken met een bezeten wereld die worstelend ten onder dreigt te gaan aan klimaatverandering, politieke haatzaaierij, de gekunstelde tegenstelling tussen ‘elite’ en ‘volk’, anti-islamisme, antisemitisme, catastrofale oorlogen, rampen en milieudreigingen die zich niet aan landsgrenzen houden. Terwijl juist nu radicaal-rechts een snoeihard weerwoord verdient, houdt men angstvallig de kaken op elkaar in de angst stemmen te verliezen.”

Moeten we onze zakdoeken meenemen?

“Nee, aan zwaarmoedigheid hebben we niets. En daar wist de hypochonder en wonderlijke alleskunner, dichter, advocaat en jurist Willem Bilderdijk alles van. Bij de voorbereiding van deze lezing lachten mijn partner Ruud Douma en ik heel wat af. Juist om dat apocalyptische, dat totaal verlammende ‘einde-der-tijden-gevoel’ kun je ook vreselijk lachen. Je steekt er de draak mee, juist om de boel minder zwaar te maken, zoals je een ventiel opendraait.”

Je schreef de afgelopen vijftig jaar talrijke gedichten waar je geboorteplaats Haarlem een belangrijke rol in speelt. Je wijdde maar liefst twaalf gedichten aan Bilderdijk, klopt dat?

“Ja, dat wist ik zelf ook niet, maar voor een nieuw drukwerkje dat tijdens de lezing wordt gepresenteerd (het eerste exemplaar is voor onze eerste burger Jos Wienen, die na de optredens van Thomas en George namens de gemeente Haarlem een krans bij het graf van Willem zal leggen, – red.), ben ik

op zoek gegaan naar ouder werk en kwam tot mijn verbazing uit op dit aantal. Voor de nieuwe publicatie gaat het om drie nieuwe gedichten die allen iets te maken hebben met de achtertuin van het monumentale pand Bakenessergracht 13 dat Bilderdijks tweede woning in Haarlem was. Bij mijn onderzoek trof ik samen met Alexander de Bruin van het Noord-Hollands Archief op een oude kaart van Nautz uit 1825 een ingetekend tuinhuisje aan dat als twee druppels water leek op het prieeltje dat ik in een van mijn drie ‘tuin-gedichten’ dacht te hebben verzonnen. Zo zie je maar weer: dichters liegen de waarheid. Visionaire poëzie zogezegd (George moet hier smakelijk om lachen, - red.). Het wordt een schitterende uitgave verzorgd door de Mercator Press van drukker Willem Kramer. De pers is sinds 1981 actief, drukt in kleine oplagen en gebruikt daarbij loden en houten letters.”

Het wordt dus eigenlijk een geweldige avond die niemand mag missen? “Precies, we verwachten een bomvolle kerk. Het is altijd weer een feest om al die mensen uit het gehele land te zien, Bilderdijkianen, maar ook gewone liefhebbers van kunst en cultuur die de ijzige kou in de onverwarmde kerk trotseren. Een van onze eerdere sprekers, de eminente literator en emeritus-hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde Marita Mathijsen, ging nog een stap verder en toonde leeuwenmoed door op het altaar haar warme jas uit te trekken. Ze brieste in ademwolkjes: ‘Bilderdijk is niet voor watjes.’” ✶

Kranslegging na Bilderdijklezing 2017.

PROGRAMMA WOENSDAG

18 DECEMBER IN DE ST. BAVOKERK

19.30 uur Inloop

20.00 uur Welkom ceremoniemeester

Rudolf L. Douma

20.05 uur Welkom burgemeester

Haarlem Jos Wienen

20.10 uur Bilderdijklezing 2024

Thomas von der Dunk

20.45 uur Stadsorganist Anton Pauw

21.00 uur Dichter van dienst

George Moormann

21.15 uur Kranslegging bij het graf

Willem Bilderdijk

21.30 uur Receptie in het Verwey Museum Haarlem

Volle Bavo met bezoekers Bilderdijklezing.

Thomas von der Dunk tijdens zijn hagenpreek in 2011.

Poëzie

George Moormann

Toelichting SOLI DEO GLORIA

Op 18 december 2024, de 193ste sterfdag van Willem Bilderdijk (1756-1831), zal George dit gedicht bij het graf van Willem in de Grote of St. Bavokerk voordragen. Op deze dag verschijnt ook de bibliofiele uitgave Bakenessergracht 13 die is verzorgd door Mercator Press. De drie daarin opgenomen gedichten spelen zich allemaal af in de fraaie achtertuin die Willem smalend een bibliotheekje noemde voor iemand die niet lezen kan. De auteur is naast dichter en beeldend kunstenaar ook boekenmaker en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tirade (Uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de Gemeente Haarlem.

Met zijn poëzielaboratorium

De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving.

SOLI DEO GLORIA

Half lachend staan we hier bij je groeve een quasi ernstig spel met kransen en rozen in goud op paars de sterfdatum 1831 het is tja pfff wel schromelijk lang geleden een kaalgeplukte schedel, een schrijvershand en voor de liefhebber, grapje, wintertenen — word je nog wel gelezen, veelschrijver bij leven de tijd een nog groter veelvraat zonder mededogen

complimenten voor de cliffhanger goed bedacht in je laatste sponde ligt een gestolde traan oogvocht van Beets dat we als reliek bewaren vriendschapsverdriet groter dan doodsverlangen herdenking na herdenking zullen wij oudjes ons met vernieuwde kracht warm blazen een ingehuurd matroosje danst de horlepiep.

3D-geprinte meubels - More Than Layers

Designstudio More Than Layers (MTL) ontwerpt en maakt meubels met behulp van 3D-printen. Van stoelen en banken tot tafels, vaak van gerecycled plastic, maar ook van innovatieve materialen zoals olifantsgras en gerecyclede visnetten.

“Het blijft bijzonder”, vertelt Michael John Sweers, oprichter van More Than Layers, in de nieuwe showroom aan de Oudeweg 91-95 in Haarlem. “Je ziet een robotarm laagje voor laagje materiaal aanbrengen, tot er een complete bank staat.” Michael John werkt al tien jaar in de 3D-printwereld en richtte twee jaar geleden MTL op. “Veel ontwerpers kwamen met mooie ideeën, maar wisten niet hoe ze die konden 3D-printen. Dat frustreerde me. Ik wilde het eenvoudiger maken, zodat iedereen – van meubelontwerper tot architect – zijn of haar idee kan realiseren. Daarom ben ik MTL begonnen.”

DUURZAAM EN CREATIEF

De productie van More Than Layers vindt plaats bij 3D Makers Zone in Haarlem, waar een robotarm de ontwerpen tot leven brengt. Waarom zou je meubels 3D-printen? “Het is duurzaam”, legt Michael John uit. “We hergebruiken plastic dat anders afval zou zijn, en zelfs onze oude objecten kunnen we smelten en opnieuw gebruiken. Daarnaast printen we pas als er vraag is. Onze ontwerpen staan digitaal klaar, dus we hebben geen overproductie. En doordat je bij 3D-printen geen mallen nodig hebt, geeft dat veel creatieve vrijheid. Ieder ontwerp kan uniek zijn zonder extra kosten.”

INNOVATIEVE PROJECTEN

Op dit moment werkt designer Merel van Loon aan een serie lampen van een nieuw bioplastic, PHA, met een voet van mycelium. “PHA wordt gemaakt door bacteriën die suikers omzetten in een soort plastic”, vertelt Michael John. “Een jaar geleden konden

we dit nog niet maken. Nu willen we laten zien wat er allemaal mogelijk is. Ons doel is dat ieder object anderen inspireert om ook met deze techniek of materialen aan de slag te gaan.”

TOEGANKELIJK VOOR IEDEREEN

Naast hun eigen ontwerpen helpt MTL ook andere designers. “Niet elk ontwerp is meteen geschikt om te printen”, weet Michael John. “Wij hebben de kennis en ervaring om anderen te begeleiden.”

Zijn toekomstvisie? ‘’Stel je voor dat je met een paar woorden een volledig 3D-printbaar meubel kunt genereren, precies zoals jij het wilt”, zegt Michael John. “De combinatie van 3D-printen en AI gaat die mogelijkheid bieden. Dat is een toekomst waar ik blij van word.”

MEER WETEN?

Kijk op www.morethanlayers.com of volg @morethanlayers.store op Instagram. More Than Layers, Oudeweg 91-95 unit C.05.

Schrijf je nu in voor de Willie Wortel Award 2025

Bij de Willie Wortel Award, hét programma voor jonge geesten met grootse ideeën, ontdekken kinderen hun verschillende talenten. Van onderzoekend leren, samenwerken en technische vaardigheden tot creativiteit en presentatietechnieken. Vanaf eind januari zijn verschillende teams van leerlingen uit groep 7 ongeveer zeven weken druk bezig met het bedenken, uitwerken en presenteren van een innovatief idee of product. Tijdens de feestelijke finale mogen de finalisten het eindresultaat presenteren aan een professionele jury in het stadhuis van Haarlem.

Scholen opgelet: de inschrijving sluit op 20 december 2024, dus meld jouw groep 7 nog snel aan en doe mee met de Willie Wortel Award 2025. Kijk op www.williewortelaward.nl.

Michel

Ordeman en Lydian Zoetman over

30 jaar Jopenbier

Jopen bestaat dertig jaar en is inmiddels uitgegroeid tot de grootste speciaalbierbrouwerij van Nederland. Volgens Michel Ordeman zit de kracht van Jopenbier in de kwaliteit en de onderscheidende smaak. Samen met levenspartner Lydian Zoetman is hij eigenaar van Jopen. Recentelijk startten ze een crowdfunding om liefhebbers de kans te geven mede-eigenaar te worden.

“Speciaalbier kan nog vijf keer zo groot worden in Nederland als dat het nu is”, zegt Michel (54). “Craftbier staat echt nog in de kinderschoenen. Het is ook veel meer dan een hype. De komende jaren zullen steeds meer consumenten nieuwe smaken ontdekken.”

Het begon allemaal In 1995. Ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van Haarlem, is Jopen twee oude stadsrecepten opnieuw gaan brouwen: een Jopen Koyt (gruit/kruiden) bier uit 1407 en een Jopen Hoppenbier uit 1501. Jopen is vernoemd naar de grote vaten waarin het bier werd vervoerd. Het speciale bier sloeg aan. Inmiddels bestaat de onderneming uit de Jopenkerk, een brouwerij met grand café en restaurant in hartje Haarlem, en een tweede brouwerij in de Waarderpolder. In 2008, vlak voor de start van de Jopenkerk, stopte Lydian (53) met haar baan. Ze besloot net als Michel om zich fulltime op Jopen te storten. Zij werd verantwoordelijk voor de sales en marketing, hij voor de brouwerij en de productie. Michel: “We gaan het een jaar proberen, zeiden we tegen elkaar. Die voorzichtigheid was niet nodig, we zijn alweer veertien jaar verder.”

HADDEN JULLIE 30 JAAR GELEDEN VOORZIEN DAT JOPEN ZO’N SUCCES ZOU WORDEN?

Lydian: “Ik had nooit verwacht dat het zo groot zou worden. Michel en ik moeten elkaar er soms op wijzen dat we ooit met z’n tweeën begonnen en nu ruim 150 man personeel hebben.” Michel: “Ik heb het succes van Jopen wél zien aankomen. Er was al een opkomst van speciaalbier in België en Duitsland, dat gaat in Nederland ook gebeuren, dacht ik. Ook had ik redelijk snel in de gaten dat de meeste brouwerijen vooral gericht waren op het product en minder op de zakelijke kant. Lydian en ik hebben beiden de Haarlemse Small Business-opleiding gevolgd en denken ook na over hoe we Jopenbier breed in de markt kunnen zetten. Collega-brouwers adviseerden alleen te verkopen aan cafés en slijterijen, supermarkten daar moesten we wegblijven. 65 procent van het bier in Nederland wordt thuis gedronken en 95 procent daarvan wordt in de supermarkt gekocht. Dus hoezo niet aan supermarkten verkopen?Wij hebben een hele andere benadering dan de meeste brouwers.”

Lydian: “Ook de korte lijnen binnen ons bedrijf, het snelle schakelen én het enthousiasme hebben ons succesvol gemaakt. Het werk is ontzettend leuk, we zien het niet als baan.” Michel: “Ons succes zit in de combinatie van zakelijkheid en liefde voor het product. Niet te snel tevreden zijn, altijd de vraag stellen hoe het nog beter kan. Die gedrevenheid heeft geleid tot waar Jopen nu 30 jaar later staat.”

ZIJN JULLIE VERANDERD IN DIE JAREN?

Michel: “Het moment dat Lydian er fulltime bijkwam, heeft voor mij een hoop veranderd. Zij heeft de verkoop overgenomen, ik richt me sindsdien op de brouwerij, dat past ons beter. Lydian is commerciëler en zakelijker, ik ben te makkelijk. Ik gaf bedrijven waarvan ik dacht dat ze veel Jopenbier zouden verkopen vooraf al korting. Het eerste wat Lydian deed was al die

‘Zakelijkheid en liefde voor het product vormen ons succes’

kortingen eruit slopen. Korting, zei ze, krijgt een klant als het product verkocht is en niet ervoor.” Lydian: “Eerst loyaliteit creëren en dan pas belonen. Ik ben in de loop der jaren rustiger geworden en meer gefocust. Ik zie sneller het verschil tussen hoofd- en bijzaak. Het is een proces van vallen en opstaan. Je mag fouten maken, daar leer je van. In begin vond ik het lastig in de bierbranche, het is een echte mannenwereld. Als vrouw werd ik getest, collega’s betwijfelden of ik wel verstand had van bier. Nu denk ik, kom maar op met je vragen. Ik ben data-gedreven, heb alle informatie paraat en weet precies hoe de markt in elkaar steekt.”

WAT MAAKT JOPENBIER ZO SPECIAAL?

Michel: “De belangrijkste reden is de onderscheidende smaak. In 1995 hebben we oude Haarlemse recepten opgepakt en zijn onder meer gaan brouwen met haver. De meeste brouwerijen werkten toentertijd met gerstemout en sommigen met tarwemout. ‘Haver is voor paarden’, zeiden de collega’s. Jopenbier onderscheidde zich direct van smaak. We besloten dat de eventueel nieuw te ontwikkelen bieren altijd uitmuntend van smaak moesten zijn. Die insteek heeft er mede voor gezorgd dat de bieren van Jopen bijzonder zijn.” Lydian: “Je onderscheiden is één, een ander belangrijk aspect is de kwaliteit. Als ik Jopenbier verkoop, wil ik geen klachten krijgen. De kwaliteit is gelukkig heel stabiel en dat neemt veel zorgen weg bij mij en het salesteam.”

Michel: “Bij de Craft Brouwers Conferentie

begin dit jaar bleek ook dat kwaliteit steeds bepalender is. Ik merk dat een aantal kleinere collega’s moeite hebben met het produceren van een stabiel product. Sommige grotere collega’s hebben moeite met het realiseren van een smaakvol product. Beiden hebben te maken met kwaliteitsproblemen. Wij investeren in de kwaliteit van het materiaal én van mensen, daardoor kunnen we een goed en stabiel product leveren.” Lydian: “Wat je belooft moet je ook waarmaken. Wat dat betreft zijn we nuchter en rechttoe rechtaan.”

WAT HEBBEN JULLIE MET BIER?

Lydian: “Voordat ik vanuit het oosten naar Haarlem verhuisde dronk ik al graag bier, maar was eenkennig qua smaak. Daar zaten geen speciaalbieren bij. Michel heeft mij verschillende smaken laten ontdekken.” Michel: “Rond mijn twintigste was ik meer liefhebber van gin-tonic. Dat veranderde na vakantiewerk in een café-brouwerij. De brouwer leerde me dat pils maar één soort bier is en dat er nog veel meer smaken zijn. Toen wij dertig jaar geleden met Jopen begonnen was 99 procent van de markt pils, dat schonken ze in iedere kroeg. Nu is dat 78 procent, we zijn op de goede weg. Na dat vakantiewerk ben ik op ontdekkingstocht gegaan en vind nu zelfs bieren smaakvol waarvan de meesten zeggen: dat hoeft voor mij niet, bijvoorbeeld gerookt bier of bier van spontane gisting. Ik drink ze niet iedere dag, maar kan er wel van genieten. Bier is inmiddels dusdanig belangrijk voor mij dat als ik op vakantie ga naar een land waar geen biercultuur is, ik zelf bier meeneem

of besluit toch niet te gaan.”

Lydian: “Mijn zus woont op Mallorca. Michel wilde nooit mee vanwege het gebrek aan speciaalbier. Op een dag vroeg hij wanneer ik weer naar mijn zus ging. Later ontdekte ik dat er een brouwerij geopend was op het eiland, daar wilde hij heen.”

BLIJFT BIER BOEIEN?

Michel: “Ik ben altijd nieuwsgierig naar wat andere brouwers doen, naar wat er gebeurt in de branche. Zijn er nieuwe technieken of nieuwe hopsoorten? Komen er nieuwe smaken uit? Die ontwikkelingen boeien me. De horeca binnen Europa is vaak gebonden aan één grote brouwer die hoofdleverancier is en bepaalt wat een café verkoopt. Als je buiten een uithangbord ziet van een bepaald merk, kan je voorspellen wat er op de tap staat. Ik hoop dat daar variatie in komt met meer biersmaken én meer liefhebbers als gevolg.”

IS HET NIET LASTIG OM STEEDS WEER NIEUWE SMAKEN TE ONTWIKKELEN?

Michel: “Dat is als aan een kok vragen of het moeilijk is om steeds een nieuw gerecht te verzinnen.” Lydian: “Er zijn tegenwoordig zoveel hop- en graansoorten, ook oude die herontdekt zijn. Smaken zijn te variëren d oor toevoegingen met fruit bijvoorbeeld of chocola, koffie en zeewier.”

Michel: “We hebben een brouwersteam dat zich actief bezighoudt met nieuwe producten. Daarnaast krijgen we suggesties vanuit ons salesteam. Zij constateren een nieuwe ontwikkeling en daar gaan wij verder mee.”

Lydian: “We gaan naar conferenties, praten met vakgenoten, horen, proeven en lezen veel. Daar komen ideeën uit voort waar Michel en zijn team mee aan de slag gaan.”

HEBBEN JULLIE NOG PLANNEN VOOR DE TOEKOMST?

Lydian: “Een van de belangrijkste dingen waar we nu druk mee bezig zijn, is het vormen van een community rondom Jopen. Michel en ik zijn de oprichters en de eigenaren van Jopen, maar we hebben geen kinderen om het bedrijf over te nemen. Bijna de helft van de mensen die bij ons werken hebben aandelen in Jopen. Dat willen we graag uitbreiden. We zijn een crowdfundingcampagne gestart. Liefhebbers van Jopenbier kunnen medeeigenaar worden. De opbrengst wordt gebruikt voor groei, verduurzaming en innovatie. Je kunt naar de bank gaan voor geld of aandelen uitgeven, dat laatste is veel leuker. We hebben nu een community van vijftienhonderd mensen. In de toekomst hopen we op vijfduizend aandeelhouders.

Die vijftienhonderd mensen zijn verspreid over heel Nederland, echt tof. We hebben inmiddels bijna 1,1 miljoen euro opgehaald.”

Michel: “Ook hebben we een nieuwe chefkok, Roul Bosma. We kijken vol verlangen uit naar zijn ideeën voor ons restaurant in de Jopenkerk.”

WAT IS

HET BELANG VAN

ZO’N COMMUNITY?

Michel: “In de Jopenkerk zien we wie onze gasten zijn. Van het bier dat we het land insturen naar cafés, slijterijen en supermarkten is onzichtbaar wie de Jopendrinker is. Als onze fans medeeigenaar worden zien we dat wel.”

Lydian: “Hoe bijzonder is het als mensen fan zijn van jouw merk. Daar zijn we trots op, het is fijn om dat met elkaar te delen. Niet meer alleen een Michel en Lydianshow, maar één grote familie.” ✶

‘We willen graag liefhebbers mede-eigenaar maken’

Scan

de QR code voor de crowdfundingscampagne

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Daan Ruijter.

MIJN STIJL KENNETH LEEUWIN

WAT TYPEERT JOUW STIJL?

“Ik zou mijn stijl omschrijven als casual bohemien. Mijn stijl is ontstaan door mijn vrouw. Toen ik haar ontmoette was ik voornamelijk sportief gekleed, maar zij inspireerde mij om in mijn vrije tijd creatiever te gaan combineren. We gaan vaak op reis en bezoeken dan altijd kledingzaken met handgemaakte kleding. In het dagelijks leven ben ik eigenaar van Smile Sport in Haarlem en lead zanger en percussionist van de reggaeband Roots Garden.”

KLEDING & ATTRIBUTEN

Shirt: Pahiesa Formentera Ibiza Zwart shirt: long sleave T-shirt Zara Broek: G-star stone washed Schoenen: Baltimore, Alpujarras Spanje

Horloge: Casio vintage

Ketting: zelfgemaakt met kralen uit Afrika Trouwring: ontworpen door mijn vrouw, gemaakt door Juwelier Kleverpark

Andere ringen: merkloos, gekocht op reggaefestival St. Malo, Bretagne

IN BEELD

Er was weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.

PROEFPARK

HALVE VAN HAARLEM

HAARLEM JAZZ

Zie jij mensen zoals ze nu zijn maar ook zoals ze ooit waren?

Dan is werken bij Sint Jacob iets voor jou! Want goed voor iemand zorgen begint met iemand goed kennen.

Wij zoeken collega’s

Binnen vaste teams en in onze interne flexpool hebben we plek voor:

 Verzorgende IG

 Helpende Zorg & Welzijn

Wil je leren en werken in de zorg?

We bieden ook diverse opleidingsmogelijkheden.

Nieuw

Nieuw Overbos

Schalkweide

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend beeld.

Fotografie: Linda Llambias.

De zaterdag van… FABIAN DAMS

Fabian Dams (24) is programmamaker bij Haarlem 105. Op de foto zit hij in de Grote Houtstraat voor het pand waar van 1915 tot 2011 Cinema Palace gevestigd was. Haarlem had in de vorige eeuw een groot aantal bioscopen, luxe filmtheaters met meestal één zaal.

“Ik was tien jaar toen ik met mijn moeder naar Cinema Palace ging voor de film Toy Story 3. Achteraf bezien draaide het voor mij niet om de film, wel om de magische beleving. Het is een ervaring geweest die onbewust mijn beroepskeuze heeft gestuurd.

Ik heb een audiovisueel-opleiding gedaan in Hilversum en werk nu bij Haarlem 105. Momenteel ben ik op vrijwillige basis een documentaire-serie aan het maken over Haarlemse bioscopen onder de titel

Fabians Filmexpeditie

Tijdens mijn zoektocht ging er een wereld voor me open. Het waren er heel veel en allemaal hebben ze hun eigen impact op Haarlem. Lido, Luxor, Brinkmann, Rembrandt, Frans Hals, seksbioscoop Roxy en meer. Voor de documentaire staan acht afleveringen gepland, maar ik wil een tweede serie gaan maken, waarin ook nieuwe Haarlemse bioscopen een rol spelen.’’

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Madelon Coolen.

Word nu Vriend van HRLM

voor slechts € 32,50 per jaar!

Als dank krijg je thuis gestuurd:

• 6x HRLM stadsglossy én

• 2x HRLMtje

Omdat wij van lezen houden en ook blij zijn met onze vrienden, verrassen we elke editie een vriend(in) met een boek uit onze boekenrubriek.

Dit keer het boek: Landgoed Elswout - 390 jaar verder

Wil je ook kans maken op een boek? Ga dan naar onze website en word vriend! – De winnaar krijgt schriftelijk bericht –

Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden

Fotografi e: Rob Eversen.

waar je kwaliteit beleeft

De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.

Offline & Online!

makelaars Spaarneduin