HRLM 93

93 STADSGLOSSY HRLM

Fotografie:

Rob Eversen.

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen

Tekst- en eindredactie

Marcel Lee Advertentieverkoop

Redactie HRLM Administratie

Romijn Bedrijfsadvies Distributie

Redactie HRLM en BusinessPost Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee

Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Edwin van Balken, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Julia Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Christhilde Klein, Linda Llambias, Warry van der Leen, Haya Maëla, Meta van der Meijden, George Moormann, Daan Ruijter, Henk Tijbosch, Hélène Wiesenhaan en Paula Zuidhof.

Redactie-adres Lange

Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/ haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.

Gratis verkrijgbaar bij

Onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Welkom

Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en haar hondje heet Saartje.

Nieuw seizoen, nieuwe kansen

De zomer is voorbij gevlogen en we gaan weer richting de herfst. Voor het eerst in 16 jaar dat HRLM bestaat hebben we de deuren van de redactie twee weken gesloten. En wat was dit fijn, prachtig weer en de Olympische Spelen, we hebben er met volle teugen van genoten. Ik hoop dat we nog kunnen nagenieten van een heerlijke nazomer.

De herfst is niet echt mijn favoriete seizoen, behalve de kleuren van de bomen, die zijn natuurlijk prachtig, maar de herfststormen of regen, daar zit ik niet echt op de wachten.

Waar ik wel op heb gewacht is het nieuwe theaterseizoen. Tijdens het nieuwe programma komen weer prachtige pareltjes voorbij. Kijk maar op pagina 50. Het Verwey museum Haarlem heeft een mooie tentoonstelling van onze eigen columnist Dolly Bellefleur – zie pagina 62 t/m 65. En natuurlijk het Pride-Queer festival – zie pagina 8, dat gaat natuurlijk een topfeestje worden.

Kortom: we gaan weer genieten van de herfst. Veel leesplezier.

Fotografie: Linda Llambias.

INTERVIEW

INHOUD

september - oktober 2024 16de jaargang

8 Pride en Queer Festival Roy Dongen

42 In gesprek met Natalie Bogtman

76 Even voorstellen Susan van 't Slot

REPORTAGE

22 C The Future De magische wereld van

24 De zaterdag van Truus Cohen

40 Mijn stijl Maria Eldering

69 De Voedselbank

78 Haarlem by Night

WINKELEN

20 Pand 13

21 Een greep uit de leukste winkeltjes

41 De Wereld van Jansje

COLUMNS

7 Jos Berlin atmet

19Karbonkel HT JR VN D RT

39Falco Zag eens pruimen hangen

55 Haya Van trapeze naar dansvloer

57 Jolanda Nostalgisch en melancholisch

79 Dolly Bellefleur Roze baken van hoop

HISTORIE

26 Pareltje Joelende jongeren

32 Toen en Nu Westergracht

36 Toen Reclame voor het circus

KUNST

37 George Moormann De meesterleering

86 De Kunstlijn Haarlem

LEZEN

94 Boeken Haarlemse Nieuwe

CULTUUR

49 Jong Talent ThemPickin' Boys

50 De Schuur Nieuw seizoen

54 Theater de Liefde

Genesius De eetkamer 59 Verwey Museum Haarlem

Het Naaiatelier Muziek te zien

Dolly Bellefleur in Verwey

Nieuwe Vide

Dansgroep Haarlem en Expo in Bavo

Haarlems Lekker puzzelen

Zo Haarlems Haarlems blauw

Gezichten van Haarlem Sander Sudmeier

Onderweg

Mijn Haarlem Moussa Aynan

Architectuur in Haarlem

In Beeld

Zeebaars met venkel

OOK

Stadsmormels

HRLM-vrienden

Jouw advertentie hier?

Adverteer vanaf € 200,in het leukste tijdschrift van Haarlem!

Samen met ondernemers bedenken en maken we mooie artikelen. Met jouw bedrijf als inspirerende informatiebron. Dat wordt gelezen, gewaardeerd én herinnerd!

HRLM ontvangt hartverwarmende en lovende reacties op de edities. Profiteer nu van het bereik en van de aandacht die jouw advertentie krijgt in het grootste tijdschrift van Haarlem.

Voor meer informatie ga naar www.hrlm-online.nl/adverteren

OPTICIEN

Gedempte Raamgracht 28 zw 2011 WH Haarlem - 023 534 39 59

maandag en dinsdag gesloten

Berlin atmet

Afgelopen zomer zwierven we een week lang door Berlijn. Met de metro, lopend, maar vooral op de fiets. Berlijn is niet alleen een stad. Berlijn is vooral ook een belevenis. En een fascinerende legpuzzel. Berlijn is qua formaat niet te vergelijken met Haarlem, natuurlijk. Toch ontkwam ik er niet aan een vergelijking te maken.

Zowel Haarlem als Berlijn zijn steden met een uitgesproken geschiedenis. Maar waar in Haarlem de geschiedenis ver weg, pittoresk en bijna toeristisch lijkt, is de geschiedenis in Berlijn springlevend, bruut en onderdeel van het dagelijks leven. Of het nu het Pruisische verleden, de tweede wereldoorlog of de koude oorlog is. Of nog recenter: de enorme toevloed van vluchtelingen. Je ontkomt er niet aan.

Zo stonden we voor een museum genaamd Topographie des Terrors. Een museum waarin de opkomst van het nazisme in detail wordt uitgelegd. Achter ons stond een voormalig theater waarin ze de kogelgaten uit 40-45 hadden laten zitten. Rechts van ons stond een stuk van de Berlijnse muur en iets verderop keken we naar voorbeelden van klassieke naziarchitectuur. Het museum is gebouwd op de martelkelders van de Sicherheitsdienst en terwijl wij probeerden dit in ons op te nemen, begon een koor te zingen. Het was een groep relatief jonge mensen die bij een gedenksteen spontaan een meerstemmige hymne inzette ter ere van slachtoffers van decennia geleden.

Onze gids vertelde over de ‘salamitactiek’ die de nationaalsocialisten gebruikten om plakje voor plakje de democratie te ondermijnen. Elk stapje voelt onschuldig, tot op een bepaald moment een point of no

Jos Ahlers

is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.

return is bereikt. Eerst verbied je joden een hond te hebben, dan verbied je ze toegang tot parken (ze hebben daar immers zonder hond niks te zoeken), dan verbied je ze toegang tot alle openbare gebouwen. Steeds een kleine stap de verkeerde kant op. Een angstaanjagend effectief proces. En bijna niet te stoppen, want elke stap voelt logisch.

Geschiedenis is in Berlijn geen decor. Het is een onderdeel van het nu. Geschiedenis is een waarschuwing en een les. In Berlijn zijn ze niet bang voor een herhaling van de geschiedenis, maar voor een nieuwe versie. Hun geschiedenis dwingt ze tot waakzaamheid. Volgend jaar vieren we in Nederland, en dus ook in Haarlem, tachtig jaar vrijheid. Een uitgelezen kans onze geschiedenis te herijken. Niet te veel mooipraten, wegkijken of bagatelliseren, maar een eerlijke confrontatie aangaan. Laat alles maar zien, de mooie kanten en de gruwelen.

Berlijn was natuurlijk niet alleen zwaar en heftig. Berlijn is ook een stad waar iedereen zich welkom en veilig kan voelen. Die moeilijke geschiedenis waarmee ze blijven worstelen lijkt ook een soort aanstekelijke levensvreugde aan te wakkeren. Als het kan, moet je genieten. Berlijn is ook feest. En bier. Veel bier. Heel veel bier. Misschien wel een beetje teveel bier.

Fotografie: Linda Llambias.

Wees TROTS op WIE je BENT

ROY DONGEN

voorzitter

COC Kennemerland

“Het draait allemaal om verbinding”, concludeert Roy Dongen, voorzitter van het COC Kennemerland. Op zaterdag 14 september wordt voor het eerst Pride Haarlem gehouden. Het Queer Festival Haarlem is nu gaande en duurt tot en met 15 september. Het algemene thema is ‘Together’.

JE BENT VOORZITTER VAN HET COC KENNEMERLAND, WAAR

STAAN DIE LETTERS VOOR?

“COC is de afkorting voor Cultureel Ontspanning Centrum, ontstaan uit de Amsterdamse Shakespeare Club in de jaren veertig van de vorige eeuw. Eigenlijk slaat die naam nu nergens op, maar het is vanuit die oorsprong mooi om hem te houden. Je kunt het zien als een verhullende naam voor bijeenkomsten uit een tijd dat ‘anders zijn’ nog taboe was. Gelukkig is het COC een begrip geworden in Nederland en weet vrijwel iedereen waar we voor staan.’’

Nabespreking tijdens Pride Amsterdam met burgemeester David Moolenburgh van Zandvoort en wethouder Eva de Raadt van Haarlem.

WAT DOET HET COC EN WAT IS JOUW ROL?

“In het algemeen kun je zeggen dat het COC opkomt voor de belangen van iedereen in de regenbooggemeenschap. Ja, ik weet het, je kunt ook zeggen lhbtq+. Die letters staan voor lesbisch, homo, bi, trans en queer. Soms zijn er nog meer letters toegevoegd. Ik vervang ze liever door de term regenbooggemeenschap. Queer is ook een overkoepelende term, maar dat is meer een geuzennaam, het heeft iets activistisch. Vertaal je het letterlijk, dan is queer een woord voor vreemd en anders.

Ik ben als COC-voorzitter Kennemerland, samen met leden van het bestuur, gesprekspartner voor alle steden en dorpen in deze regio, ik overleg met de gemeente, scholen, instellingen en organisaties over alles wat met de regenbooggemeenschap te maken heeft. Daarbij horen ook voorlichtingslessen op middelbare scholen, informatieve bijeenkomsten en de organisatie van verschillende Prides die in onze regio worden gehouden, zoals in Zandvoort, Velsen, in de Haarlemmermeer en nu ook in Haarlem.”

WAAROM HEET HET GEEN GAY PRIDE MEER?

“Juist vanwege al die letters. Het gaat allang niet meer om alleen ‘gay people’ zoals vroeger de homogemeenschap in z’n algemeenheid werd aangeduid. Pride, het Engelse woord voor trots, zegt alles. Wees trots, kom ervoor uit wie je bent.”

‘Acceptatie is nog ver weg’

HOE ZIET HAARLEM PRIDE ERUIT?

“Er is overdag op zaterdag 14 september een manifestatie op het Nieuwe Kerksplein, een soort markt voor ontmoeting, voorlichting en emancipatie. In de middag is de Pride, een feestelijke optocht om met elkaar te vieren wie je bent. ’s Avonds zijn er queerparty’s. Details vind je op de website, facebook en instagram, www.pridehaarlem.com, www.queerhaarlem.nl”

ALS JE VERSCHILLENDE PRIDES ORGANISEERT IN DE REGIO, IS HET DAN NIET OVERAL HETZELFDE?

”Misschien, maar we hopen wel steeds weer andere mensen te bereiken. Het heeft juist

z’n voordeel om het kleiner en regionaal te maken. Natuurlijk moet de Canal Pride in Amsterdam blijven, ook dit jaar was het weer een groots regenboogfeest. Maar als groepen mensen op boten voorbij varen, kun je ze niet aanspreken. Kleiner maakt het minder anoniem. Ik vind dat het ook te Amsterdams gepresenteerd wordt, alsof ‘alle homo’s en lesbiennes in Amsterdam wonen’. In de regio speelt de Pride zich op straat af en als je wilt kun je op iedereen afstappen om een praatje te maken. Mensen uit de regenbooggemeenschap wonen overal, ze zijn je buurman of buurvrouw, zitten bij je in de klas, voetballen mee in je club. Als ik voorlichting geef op scholen zeg ik tegen leerlingen: het doet er niet toe hoe je bent. Het gaat om een normale manier van

omgaan met elkaar.

De Canal Pride is bekend om z’n vaartocht door de mooie Amsterdamse grachten, maar in de verslaggeving valt een groot deel van de manifestatie weg. In de media wordt ingezoomd op de boot met leernichten, de uitbundigheid van drag en travestie, dansers en dansmuziek. Het feest is te zien, wat er zich verder omheen afspeelt blijft onbelicht. Er varen bijvoorbeeld ook boten mee van Post NL, van de Nederlandse politie, van de krijgsmacht. Zelf ben ik homo en als ik meedoe met een Pride is dat in mijn nette kleren, precies zoals ik me vaak kleed. Iedereen kan zich uiten zoals hij of zij is, soms is dat bijzonder, soms niet. Mensen kunnen op die speciale dag laten zien wie ze zijn en vieren dat ze samen zijn. Het is fijn om

Samen met moeder Maria tijdens Pride at the Beach.

Roy samen met non-binaire acteur en Pride-ambassadeur Thorn de Vries.

‘De eerste

Haarlemse Pride, een

normale manier van omgaan’

herkenning te vinden en je geaccepteerd te voelen. Het sociale probleem dat er voor velen achter zit is tijdens een Pride niet zichtbaar. Maar dat probleem is er voor velen wel, het zit verweven in de hele samenleving. De oorsprong van Pride is protest, dat wordt misschien te vaak over het hoofd gezien omdat te veel wordt gekeken naar het feest. Acceptatie en integratie in alle lagen van de samenleving is nog steeds ver weg, daar moeten we als COC nog dagelijks hard mee aan het werk. Het is echt nog niet zo lang geleden dat je als homostel bijvoorbeeld geen huis kon kopen samen. Wettelijk was er niets geregeld. Gelukkig is er veel veranderd na het toestaan van het huwelijk tussen partners van hetzelfde geslacht. Maar dat was pas in 2001! En dan had je nog de weigerambtenaar die geen homohuwelijk wilde sluiten vanwege gewetensbezwaren. Het gaat echt niet alleen om jonge mensen, want wat dacht je van de bejaardenzorg. Schaamte zorgt ervoor dat ouderen niet durven zeggen dat ze ‘anders’ zijn. Het zijn van die vragen als: heb jij geen kinderen? Man of vrouw? Ook hier is nog een lange weg te gaan.’’

Na een korte stilte: “Ik vind het een mooie gedachte dat na 15 september de kerken het overnemen met de PAX Vredesweek. Hoe je het ook bekijkt: het draait om verbinding van mensen.’’

HOE IS HET UITGAANSLEVEN VOOR DE REGENBOOGGEMEENSCHAP IN HAARLEM?

“Lange tijd was Wilsons in Haarlem hét café voor de homogemeenschap. Sinds die bar gesloten is staat het uitgaansleven op een laag pitje, de meesten gaan nu naar Amsterdam. Maar er is goed nieuws: binnenkort opent in Haarlem queercafé Lavender, Regenbooghuis aan het Spaarne 78, op de plek waar eerst café De Koning zat.” ✶

MEER INFORMATIE:

www.pridehaarlem.com, www.coc-kennemerland.nl, www.queerhaarlem.nl, www.paxvoorvrede.nl

DE EERSTE GAY PRIDE

De eerste Gay Pride Liberation March werd gehouden in Manhattan (New York) in 1970, als herinnering aan de inval van de politie in het homocafé Stonewall in 1969, precies een jaar daarvoor. Voor het eerst kwam het in dat café toen tot een gewelddadig treffen met de politie. De eerste Gay Pride was een protestmars.

BENNO PREMSELA

Van 1955 tot 1971 exploiteerde het COC in Amsterdam de succesvolle sociëteit en bar-dancing De Schakel, gelegen bij het Leidseplein. COC-voorzitter Benno Premsela trad als eerste openlijk homoseksuele activist naar buiten en kwam ook als zodanig op de Nederlandse televisie. Vanaf de jaren zestig werd het steeds normaler om uit te komen voor je seksuele oriëntatie, waardoor het ook steeds vanzelfsprekender werd dat homoseksuelen en lesbiennes dezelfde rechten hebben als alle andere Nederlanders. Het eerste ‘homohuwelijk’ werd echter pas in 2001 gesloten.

HOMOHOOFDSTAD

De horeca in Amsterdam had in de jaren tachtig 42 homocafé’s, 7 lesbische café’s, 12 homodiscotheken en 4 homosauna’s. Amsterdam werd dan ook de ‘homohoofdstad van Nederland’ genoemd. Het D.O.K., afkorting van De Odeon Kelder, aan het Singel was al in 1954 de grootste homodiscotheek van het naoorlogse Europa. Tegen het einde van de jaren tachtig kwam er concurrentie van nieuwe homodiscotheken, zoals Roxy aan het Singel en Exit in de Reguliersdwarsstraat. Het D.O.K. verloor z’n exclusiviteit en ging failliet, met de bierbrouwer als grootste schuldeiser. In 1989 werd D.O.K. gesloten.

LETTERS

Er zijn verschillende letterreeksen in omloop voor personen die zich niet kunnen vinden in de heteroen gendernorm of in de aanduiding man of vrouw. Lhbtq+ staat voor lesbisch, homo, bi, transgender, queer. De + is een toevoeging voor andere vormen buiten hetero’s. Queer is een overkoepelend begrip.

BINAIRE HOKJES

Binair betekent twee en staat voor twee traditionele genderhokjes: man of vrouw. Sommige mensen passen niet in één van deze hokjes. Zij voelen zich zowel man als vrouw, of juist allebei niet. Of het gevoel wisselt: genderfluïde. Wie panseksueel is wordt verliefd op de innerlijke mens, ongeacht de gender. Uiteindelijk gaat het niet om de hokjes, maar om hoe de persoon het zelf beleeft. Sommige non-binaire mensen vinden het prettig om aangesproken te worden met hun onzijdigheid of meervoudigheid: die, hen of hun.

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Privé-bezit.

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad. Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad.

Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

HRLMse BRTN

Winkelcentrum

Schalkwijk Spijkerboorbuurt Nobelprijsbuurt Poelpolder-zuid Archimedesbuurt

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

In Schalkwijk zijn vier wijken, de Boerhaavewijk, de Molenwijk, de Meerwijk en de Europawijk.

Erasmusbuurt Meerwijkplas

We zijn nog steeds in de Meerwijk!

We waren gebleven bij de Spaarne sporthal. Ik vergat nog te vertellen dat hier ook de Vereniging Triple reaT traint.

En wie is dit nou weer?

Dit is Okrah Donkor. Hij zet zich in voor heel veel jongeren in Schalkwijk bij de community Triple reaT. En daarvoor is hij verkozen tot Haarlemmer van het jaar 2018.

Wauw!

Dans, lifestyle, sport, huiswerkbegeleiding, stage DJ-ING talenttraining projecten, evenementen, basketbal.

In deze buurt op de Briandlaan nummer 1 staat dit grote gezondheidscentrum. evenementen,

Ze hebben sinds dit jaar een nieuwe eigen locatie gekregen in het winkelcentrum.

Wat doet Triple reaT dan?

Hoe heet dat?

Dat heet het HOUSE OF DREAMS!

Wat is daar te vinden?

Hier kun je terecht voor fysiotherapie, mensendieck maar er zitten natuurlijk ook huisartsen.

Hebben we nu alle buurten van Haarlem gehad?

Bijna! We gaan nog even naar de buurt Poelpolder-zuid. Hier ligt namelijk een bijzonder maar klein natuurgebied.

Hoe komt dat hier?

Das toch weer even een verhaal.

Toen er

Vertel!!

AHA!

Daarom heet het Poelpolder!

Toen er in Schalkwijk midden vorige eeuw nieuwbouw nodig was, werd er op deze plek zand gewonnen om de terreinen geschikt te maken voor woningbouw. Er ontstonden grote zandputten. Die werden later opgevuld met klei uit het Noordzeekanaal. Daardoor zijn er hier zowel natte als droge graslanden, dunne stroken met bos en struiken, open water en kleine poeltjes met rietland.

Mooi!

Ja, en daardoor zijn er ook veel diersoorten te vinden: hazen, hermelijnen, waterspitsmuizen, groene kikkers, rietzanger maar ook de ijsvogel.

Waarom komen de ijsvogels juist hierheen?

Hier zijn voor de ijsvogel kunstmatige broedwanden aangelegd en daarom vinden we ze hier regelmatig.

En dan zijn we nu door de alle Haarlemse buurten heen!

Ik zou het wel erg leuk vinden om wat meer te weten van de Haarlemse Ho es!

Dit was precies de 50ste a evering van de Haarlemse Buurten! Oh nee!

Wat jammer maar we willen eigenlijk nog wel even door!

Dat komt goed uit, want daar weet ik namelijk veel vanaf!

Dus het wordt weer vervolgd!! JOEPIE!!!

En dan noemen we onze rubriek HRLMse HoFjes

ZO Haarlems

LEKKER PUZZELEN

Ga de uitdaging aan en bouw de St. Bavokerk uit Haarlem. 184 stukjes 3D-bouwplezier om zelf of met de hele familie te maken. Door de voorgestanste gaatjes heb je geen lijm of schaar nodig. Met de stapsgewijze instructie is het eenvoudig om de Bavo te reconstrueren. Beleef het plezier van puzzelen en bouwen tegelijk.

Te koop bij Hollandsouvenirshop voor € 19,90.

HAARLEMS BLAUW

De sfeer van de Haarlemse molen De Adriaan op een mooi handgemaakt Delfts Blauw tegeltje, dit wil je toch hebben!

Te koop bij dekaartenmakers.nl voor € 5,95.

Gierstraat 60-64

Onze Boetiek

Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies, en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs. Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Kom gerust langs in onze boetiek.

Geopend van dinsdag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur

Tot ziens, team beasdierenboetiek

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

S T I E N S O P T I E K

sinds 1930

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

HT JR VN D RT

Een van onze lievelingsbezigheden is het af en toe op de snorfiets langs de huizen te rijden waar we vroeger hebben gewoond. Het meest favoriete huis tijdens zo’n tochtje staat op de Rustenburgerlaan, waar we tot mijn veertiende jaar hebben vertoefd, en waar dus al onze diepe kinderdingen mee verbonden zijn.

Bijna altijd, als ik langs dat zo vertrouwde huis rijd, moet ik onwillekeurig ook denken aan: het Putje. En dan dus ook meteen aan: de Ratten.

Van alle alarmeringen en goede raden die mijn moeder mij gegeven heeft, is er eentje die me een jaar of zestig heeft verbaasd: dat was de waarschuwing voor de ratten die je ‘naar beneden trokken’ in het putje achter de keuken. Ik hing daar regelmatig boven, en lichtte dan af en toe even het deksel op, in de hoop een rat te zien. Maar verder zag ik in één oogopslag, dat ik daar, zelfs op mijn vijfde, zesde of zevende, niet inpaste – dus waarom die waarschuwing?

Dat van die kinderlokkers in het bos (of waar verder maar bomen stonden) kon ik me wel voorstellen. Hoewel ik natuurlijk geen idéé had waarom die kinderlokkers kinderen lokten in de dagelijkse werkelijkheid, volstond de nimmer verminderende, doodgriezelige herinnering aan het bekende sprookje van Hans en Grietje – waarin de moeder aller kinderlokkers het arme tweetal vangt in haar verleidelijke knibbelknabbelhuisje, waarna de één tot slaaf en de ander tot mestkalf gemaakt wordt. De moraal van dat verhaal en de bijbehorende waarschuwing lagen duidelijk. Geen snoepjes van vreemden aannemen en wees blij met wat je hebt, thuis. Wel denk ik, dat het niet onze moeder was die ons met dit verhaal confronteerde, want het ‘wees blij met thuis’-deel gold natuurlijk niet voor de arme Hans en Grietje, en al evenmin voor Klein Duimpje en zijn zes broertjes. In beide gevallen (‘we zijn arm, dus de kinderen moeten eruit’) speelde de moeder een op zijn minst passief kwalijke (wie zwijgt stemt toe, ook als het zwijgen enigszins mokkend is) of ronduit actief slechte rol. En beide groepen kinderen waren aan het eind van het verhaal uitsluitend weer welkom omdat ze de heks respectievelijk

Karbonkel

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.

Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

de reus van hun kostbaarheden hadden beroofd – waardoor er nog lang en gelukkig dóórgeleefd kon worden. Weliswaar leefden we, begin jaren zestig, in een liberaal-kapitalistisch systeem, gebaseerd op particulier initiatief, maar het (letterlijk) het bos insturen van kinderen, en hen daarmee blootstellen aan de grillen (ook letterlijk) van reuzen, heksen, wolven en andere menseneters lag wel heel ver van haar belevingswereld.

Maar die ratten… en dat putje…

In Geheugenland gaat af en toe wat mis, dat weet iedereen. Vraag het maar aan politieagenten die bezig zijn met het verzamelen van getuigenverklaringen op een plaats delict. En mocht u er ooit, bijvoorbeeld nadat u na lang aandringen van vrienden, kennissen en therapeuten eindelijk de sprong heeft gewaagd, en de parachute toch niet afdoende openging, enige tijd voor hebben uw ganse leven aan u voorbij te zien flitsen (‘alsof het een film was’), zult u waarschijnlijk versteld staan van hoe heel veel dingen er in werkelijkheid destijds heel anders uitzagen dan u zich al die tijd meende te herinneren.

Maar heel soms – je bent nooit te oud om te leren – herschikken zich de cellen in de hippocampus en de ventrale frontale cortex, waardoor er ineens nieuwe verbindingen ontstaan, en je het kennelijke verlies van bepaalde retrogade autobiografische herinneringen (zeg maar gerust: je partiële anterograde amnesie) plotseling terugdraait.

En beseft: die rattenwaarschuwing ging helemaal niet over dat putje. De waarschuwing voor ratten die je ‘naar beneden trokken’ ging over water. De sloot, de gracht, het kanaal. In Haarlem dus ook: de rivier. En de zee, natuurlijk. Ook nabij. Overal, kortom, waar moederinstinctelijk de kinderverdrinkingsdood op de loer lag. Alleen omdat ik vervolgens water voorgoed koppelde aan ratten, leek in mijn wereldje dat onschuldige, kleine putje ook tot die gevarenzone te behoren.

Tenzij moeder ons ook echt ook voor rátten waarschuwde, natuurlijk…

PAND 13 Bourgondisch genieten in het bruisende hart van Haarlem

KRUISSTRAAT 13

Ontdek Pand 13 aan de Kruisstraat nr. 13, direct aan De Rode Loper – de gezellige winkelroute die station en binnenstad met elkaar verbindt. Hier draait alles om ‘bourgondisch genieten’. Of je nu neerstrijkt op het fijne terras of lekker knus binnen zit, je wordt altijd verrast door de lekkerste wijnen en spijzen.

PLATEAU 13

Pand 13 serveert zowel kleine gerechtjes als uitgebreide maaltijden uit de wereldkeuken. Voor lunch, borrel en diner. Absolute aanrader is Plateau 13, een proeverij van dertien verrukkelijke hapjes. Van originele jamón iberico de bellota tot steak tartaar, en van gamba’s al ajillo tot de geliefde sizzling ossenhaas. Uiteraard worden ook vegetariërs ruimschoots verwend.

WIJNEN EN SPECIAALBIEREN

Met achttien voortreffelijke wijnen op de kaart, verkrijgbaar per glas of per fles, en exclusieve kelderwijnen voor de liefhebber, is er voor ieder wat wils. Daarnaast is er een uitgebreide keuze aan speciaalbieren en gedistilleerde dranken.

Kom langs en laat je verrassen door al het lekkers dat Pand 13 te bieden heeft. Je gaat gegarandeerd met een glimlach de deur uit!

www.pand13.nl 023 5767574

Een greep uit leuke winkeltjes in Haarlem. Hier kun je je slag slaan...

Leuke uitnodiging

Zullen we een drankje doen? Een originelere uitnodiging dan dit is er niet toch? Geef deze pin cadeau aan diegene die je mist of waar je zoveel van houdt! Even lekker bijkletsen onder genot van een drankje. En met de 100%LEUKe pin kun je je jas, tas, schrift, agenda, kussen of gordijn op pinpen... eeeh, pimpen! € 4,95.

Grote Houtstraat 45 www.jansje.nl

HET PERFECTE GESCHENK

De nieuwe collectie is binnen bij Bij Saar Thuis. Kom zelf lekker shoppen of schenk een cadeaubon van Bij Saar Thuis aan je vriendin, zus of moeder. Al verkrijgbaar vanaf 5 euro. Uiteraard wordt de cadeaubon mooi voor je ingepakt. Digitaal verzenden is ook mogelijk.

Zijlstraat 88 www.bijsaarthuis.nl

CHRISTIE SCHELLINGS SIERADEN

Met veel liefde maakt Christie haar sieraden in haar winkel/atelier in de Schagchelstraat. Ze staat voor bijzondere sieraden met een eigen karakter. Door met veel passie en toewijding aan de collectie te werken ontstaat er iedere keer een nieuw juweeltje. Christie besteedt veel tijd en aandacht aan ieder uniek ontwerp. Vele oude technieken maken haar vak interessant en zorgen ervoor dat er altijd iets te leren blijft. Naast haar eigen ontwerpen maakt ze ook graag sieraden in opdracht of repareert zij dierbare sieraden van klanten.

Kom gezellig langs in de winkel of maak een afspraak via de website.

Openingstijden: di en wo op afspraak do t/m zat open van 11.00 tot 17.00 uur zondag gesloten

Schagchelstraat 11 christieschellings.com instagram/christieschellings

DUIK IN DE MAGISCHE WERELD

VAN DE TECHNOLOGIE

Hoe maak je de technologie van vandaag toegankelijk voor de generatie van morgen? Tijdens C the Future en De Haarlemse Techniekweek ontdekken kinderen samen met hun ouders hoe techniek hun toekomst vormgeeft.

‘Laat kinderen de magie van technologie ontdekken’

Technologie verandert ons dagelijks leven in hoog tempo. AI, 3D-printen, robots in de zorg, het onderwijs en de industrie. En hoewel kinderen volop smartphones en laptops gebruiken, blijft de invloed van technologie op hun toekomst een ver-van-hun-bed-show. Met C the Future en De Haarlemse Techniekweek wil Kathelijn Rombaut van Smart Tech fieldlab 3D Makers Zone daar verandering in brengen. “Onbekend maakt onbemind”, zegt Kathelijn. “De wereld van de technologie is zo veelzijdig en biedt zó veel kansen, dat het essentieel is dat kinderen er op jonge leeftijd mee kennismaken. Zo kunnen ze hun talenten ontdekken en betere keuzes maken voor hun toekomst. Bedrijven staan te springen om technisch personeel, maar helaas kiezen nog te weinig leerlingen voor een carrière in de techniek.”

SPELEN EN ONTDEKKEN

De Haarlemse Techniekweek draait om twee grote evenementen: het Promotie Event Techniek (PET) voor basisschoolleerlingen uit groep 7 en 8 en Tech Your Talent (TYT) voor tweedejaars vmbo-leerlingen. Via speelse, interactieve workshops maken de kinderen kennis met

‘Met technologische vaardigheden ligt de wereld aan je voeten’

technologie. Ze leren bijvoorbeeld robots programmeren, 3D-printen, lasersnijden, solderen, dronevliegen of een brug, VR-huis, batterij of hologram bouwen. “De leerlingen duiken in de wereld van technologie”, vertelt Kathelijn enthousiast. “Ze leren niet alleen, maar beleven het ook echt.”

PROFESSIONELE BEGELEIDING

3D Makers Zone organiseert De Haarlemse Techniekweek samen met partners als stichting Ontdekplek, Willy Wortel Award, NOVA College, Dura Vermeer, Tata Steel, Spaarnelanden en KLM. “Alle workshops worden begeleid door professionals”, legt Kathelijn uit.

“Daardoor krijgen de leerlingen een realistisch beeld van hun toekomstmogelijkheden.

Of ze nu dromen van een carrière in de zorg, de bouw of een andere sector, technologie zal een sleutelrol spelen. Bovendien komen er door alle innovaties steeds nieuwe banen bij, van platformbeheerder tot dronepiloot en van AI-specialist tot groene technoloog.”

SAMEN OP ONTDEKKINGSREIS

Tijdens De Haarlemse Techniekweek organiseert Kathelijn ook een speciale avond waarop kinderen samen met hun ouder(s) gratis workshops kunnen volgen. “Vaders en moeders spelen een cruciale rol in de keuzes van hun kinderen”, weet Kathelijn. “Het is belangrijk én leuk om samen op ontdekkingsreis te gaan en te zien wat de toekomst in petto heeft.”

Dit kan ook tijdens C the Future, het evenement over digitalisering, technologie en duurzaamheid dat 3D Makers Zone samen met de gemeente en MAAK Haarlem organiseert. Op zaterdag 5 oktober is er in en rond het fieldlab van alles te zien en te beleven voor jong en oud. De toegang is gratis. “C the Future is een van de hotspots van Het Weekend van de Wetenschap”, zegt Kathelijn. “We hebben een veelzijdig programma en ik nodig iedereen uit te komen ervaren hoe leuk, uitdagend én relevant technologie is.”

C THE FUTURE

Zaterdag 5 oktober van 10.00 tot 17.00 uur

TECH YOUR FUTURE

Donderdag 21 november van 17.00 tot 19.30 uur WAAR?

3D Makers Zone Oudeweg 91-95

Haarlem

De zaterdag van…

TRUUS COHEN

Truus Cohen traint voor de pelgrimsvoettocht naar Santiago de Compostella. Ze heeft de ziekte PXE in een gevorderd stadium. Truus is zo goed als blind, haar centrale zicht is weg. De donkere zonnebril draagt ze om lichthinder te voorkomen. De twee stokken zijn voor extra steun. “We vertrekken begin oktober.’’

PXE is de afkorting van Pseudoxanthoma Elasticum; een zeldzame, erfelijke en progressieve aandoening waarbij naast de ogen ook de huid, het vaatstelsel en de gewrichtsbekleding worden aangetast door verkalking. “Mijn lichaam voelt als een ‘maandagmorgenmodel’. Als medicijn en drijfveer tegen PXE ga ik wandelen, of beter: lopen. Het is mijn manier van vervoer geworden.’’

De voetreis wordt georganiseerd door de Stichting Anders Bekeken. “Er gaan zes visueel beperkten mee met ieder een ziende buddy. Loper en buddy zijn verbonden met een beugel, waarmee de buddy kan sturen. We volgen een deel van de klassieke Camino Frances over 200 kilometer, met klimmetjes en primitieve wegen. We dragen onze eigen rugzak en overnachten in traditionele herbergen. Of het gaat lukken? Ja hoor, daar ga ik helemaal van uit.’’

Fotografie: Madelon Coolen. Tekst: Paula Zuidhof.

het Noord-Hollands Archief

JOELENDE JONGEREN EN PREUTSE PASSANTEN Pareltje uit

De maat is vol voor Willem Philip Teding van Berkhout, in 1883 burgemeester van de toenmalige gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Al jaren protesteren de inwoners van zijn gemeente tegen jongeren die in de Amsterdamse vaart zwemmen. De voormalige trekvaart uit 1631 loopt tussen Haarlem en Amsterdam (afbeelding 1) en is een geliefde zwem- en hangplek voor de jeugd. Met name ter hoogte van het riviertje De Liede verzamelen zich jongeren, precies op de gemeentegrens tussen Haarlem en Haarlemmerliede en Spaarnwoude. De groep hindert voorbijgangers vooral door lawaai, maar wat misschien nog wel schokkender is: ze zwemmen naakt!

‘Niet alleen mensen

nemen aanstoot

aan de blote jongeren, ook de paarden schrikken ervan...’

ZONDER ZWEMBROEK

Op 14 november 1883 besluit Teding van Berkhout in de pen te klimmen om zijn collega in Haarlem op de hoogte te stellen. In een brief aan de Haarlemse burgemeester Jordens (afbeelding 2) omschrijft hij uitgebreid de klachten van de inwoners. Zo ervaren passanten overlast van “eene menigte personen, van 10-20 jaar oud” die zonder zwembroek recreëren. Men heeft er last van, “zóó zelfs, dat de pastoor aan De Liede zich genoodzaakt heeft gezien de kinderen, welke de school te Haarlem bezoeken, het loopen langs de Amsterdamsche vaart te ontraden, waardoor sommigen een omweg van een halfuur, ja soms van een uur moeten maken.”

Afbeelding 1: Gezicht op de Amsterdamse Vaart in de negentiende eeuw.

Niet alleen mensen nemen aanstoot aan de blote jongeren, ook de paarden schrikken ervan. “Diezelfde zwemmers, niettegenstaande bloot het gezicht van hen de paarden reeds doet schrikken, maken in het water en op den weg daarenboven nog een vervaarlijk geschreeuw, zoodat de bestuurder genoodzaakt is, zijn paard aan de hand te leiden, wil hij geen gevaar loopen, in de vaart te geraken.”

AMSTERDAMSE VAART ALS ZWEMPLAATS

‘Hoop voor protesterende passanten, paarden en de pastoor’

Men was in 1882 bezig met het ontwerp voor een nieuwe Haarlemse politieverordening. Daarin staat de Amsterdamse vaart nog genoemd als openbare zwemplaats. Teding van Berkhout eindigt zijn brief dan ook met het dringende verzoek om in de nieuwe verordening het zwemmen op die plek te verbieden. Uit de eerstvolgende politieverordening uit 1886 blijkt dat aan zijn verzoek geen gehoor is gegeven. Wel staat er een boete van één gulden op zwemmen in openbare wateren zonder zwembroek.

EEN ZWEMPLEK VOOR IEDEREEN

Daardoor laten de jongeren zich niet wegjagen, want in 1897 berichten verschillende Haarlemse kranten nog steeds over klachten rondom het zwemmen in de Amsterdamse vaart. In de gemeenteraadsvergadering komt B&W dan toch eindelijk met een oplossing. Haarlem heeft behoefte aan meer geschikte zwemplaatsen, dus wordt de vergunning voor een reeds bestaande ‘bad- en zweminrichting’ met tien jaar verlengd. Deze bevindt zich aan het Noorder Buitenspaarne en is eigendom van meneer A.A. Sprenger. Die krijgt zelfs een jaarlijkse gemeentelijke subsidie van 550 gulden om het zwembad te onderhouden. En door dit voorstel, vervolgt De Nieuwe Haerlemsche Courant, “[…] zal dan tevens tegemoet worden gekomen aan bezwaren van vele inwoners van Haarlemmerliede en Spaarnwoude, omtrent het baden en zwemmen in de Amsterdamsche Vaart.”

De zweminrichting wordt gebruikt door het garnizoen, maar ook kosteloos opengesteld voor de gewone man. Daarmee is er een aantrekkelijk alternatief voor het zwemmen in Haarlem ontstaan. Uiteindelijk wordt in 1897 ook het zwemmen in openbare wateren

Afbeelding 2: Brief van burgemeester Teding van Berkhout aan burgemeester Jordens.

van de gemeente Haarlem verboden (afbeelding 3). Hiermee komt er een einde aan de naaktzwemmende jongeren in de Amsterdamse vaart. Althans, dat is te hopen voor de protesterende passanten, paarden en de pastoor.

In 1897 wordt zwemmen in openbare wateren verboden

Ook in Utrecht kennen ze zo’n zweminrichting, bekend onder de naam de Openbare Zwemen Badinrichting (OZEBI). Volgens de OZEBI is buiten zwemmen niet altijd zaligmakend. In een komisch reclameboekje (zie afbeelding p. 27) uit het begin van de twintigste eeuw pleit de OZEBI voor het gebruik van hun mooie binnenzwembad.

“Het buitenbad is buiten kijf Een groot genot voor geest en lijf Maar… zouden wij hiermee niet liegen Als we zwegen van de vliegen? Flesschen en sardine blikken, Die ons kerven, snijden, prikken? Er is veel, dat ons doet walgen: Zwom u wel eens tussen de algen?” ✶

Afbeelding 3: Gemeenteraadsbesluit in De Nieuwe Haarlemsche Courant van 8 juli 1897. Tekst: Esther Graftdijk. Beeld: Noord-Hollands Archief.

GEZICHTEN VAN HAARLEM

Sander Sudmeier

“Geboren, getogen en nog steeds woonachting in Haarlem. Opgegroeid in het zich ontwikkelende Schalkwijk, gewoond in het levendige historische centrum en nu levend in het karakteristieke Noord is het voor mij wel duidelijk dat deze stad een van de fijnste is om te wonen. Het water in de stad en de duinen, het strand én de grote stad om de hoek.

Al meer dan een eeuw verbonden met de stad door het familiebedrijf Machinefabriek JH Sudmeier en Zonen. Van aan de Parklaan en De Witstraat toen, tot in de Waarderpolder nu. En stad van historie en veel cultuur waaraan ik zelf mijn steentje probeer bij te dragen. Een lang verleden met Kenamju en nu bij HFC EDO voor de sport. Een bescheiden bijdrage aan de culiniare cultuur als medebrouwer van het heerlijke Ippon Weiss. En aan de popcultuur als lid van de fantastische band Kendolff. Maar bovenal genietend van al die mooie activiteiten en evenementen die al die andere enthousiaste Haarlemmers bedenken en organiseren.

En dobberend met mijn bootje op de Mooie Nel besef ik mij maar al te graag hoe mooi wonen het hier is. Een oude stad in beweging met mooie vooruitzichten. Geboren, getogen en waarschijnlijk voor altijd.”

Fotografie: Franklin van de Erf.

TOEN Wester

gracht

Fotografie Nu en samenstelling: Franklin van der Erf. Fotografie Toen:

BINNEN ZONDER KLOPPEN

Gierstraat 78 023 532 4600

• 12 bieren op de tap

• 12 wereldwijnen

• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s

• Heerlijke happa’s

• Dat alles op een oergezellig en warm terras!

Inspirerend vergaderen en werken

• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.

• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.

• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.

• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.

Seinwezen.nl

Inspirerend erfgoed aan het spoor

Foto: Hans Peter Föllmi

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.

Fotografie: Linda Llambias.

Reclame voor het circus in de Spaarnhovenstraat, 1922. Fotografie: Noord-Hollands

Poëzie

George

Moormann

is naast dichter en beeldend kunstenaar ook essayist, boekenmaker en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tirade (Uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de Gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving.

De meesterleerling komt, net zoals het gedicht in de voorgaande editie van HRLM, uit de reeks gedichten die George schreef over de Bakenessergracht, de gracht waar hij nu inmiddels al bijna veertig jaar woonachtig is. Handig om te weten is dat ijsberen, ook die in de verbeelding blijkbaar, ruiken naar levertraan.

DE MEESTERLEERLING

Een ijsbeer zien springen in een Haarlemse gracht? Laten we de dingen vooral zien zoals ze zijn zodat ik ook met mijn buren Han en Jan kan praten over kraaien en kauwen, een spreeuw of een mees en nu wordt het al link, over de Turkse tortel vette knipoog hoe imiteer je een baltsende fuut?

Zinsbedrog en kapsones die hem verlegen maken hij die na zo’n dag des oordeels, een fijne neus zijn sleutels kwijt, al door de brievenbus roept:

Meer informatie: www.dezingendezaag.com

de beer is uit de fles, de beer moet wel los zijn Jezus, wat stinkt het hier naar levertraan!

Onderweg

Onze fotograaf observeert de straten van onze stad.

Falco Bloemendal

is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen. Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

Falco zag eens pruimen hangen

Als ik rondkijk in mijn tuin, voel ik me een tevreden mens. Na maanden van eindeloze regen kwam zo vanaf juli toch de zon. Daardoor is in mijn tuin, die lange tijd meer leek op een moeras dan op een paradijs, de balans eindelijk teruggekeerd. De aarde is opgedroogd, planten zijn hersteld en ik pluk de vruchten van mijn harde werk. Bovendien beloven ‘bijen en aardbeien’ een smakelijke nazomer.

In de vorige HRLM schreef ik dat de zomer begon met de strijd tegen de naaktslakken. Overal waren ze: glinsterend in de ochtendschemering als kleine, glibberige soldaten die een aanval planden op alles wat jong en groen was. Bonen, courgettes en zelfs de trotse Pattison-pompoenen hadden zwaar te lijden onder hun vraatzuchtige mars. Het voelde als een oneerlijke strijd, één die je nooit echt kunt winnen.

Maar de natuur bleek weer eens verrassend veerkrachtig. Langzaam maar zeker herstelden de planten zich. De bonenplanten, die aangevreten en zwak leken, explodeerden plots in een weelderige groene oase. De opbrengst tot nu toe: twintig kilo snijbonen, en die hoeveelheid loopt nog altijd op. Zelfs de courgettes die in juni op hun laatste benen leken te staan, dragen nu trots hun vruchten – al is het zes weken later dan normaal. Het voelt bijna alsof de natuur haar excuses wil aanbieden voor het trage en moeilijke begin van dit jaar. Een van de verrassingen van deze zomer was de pruimenboom van de buurvrouw. Elk jaar mag ik haar boom leegplukken en dit seizoen heeft een rijke, frisse zoete oogst opgeleverd die inmiddels is verwerkt tot een flink aantal potten jam. In mijn kleine kasje tieren de tomatenplanten ondertussen welig. Het is bijna magisch hoe ze, beschermd tegen de grillen van het weer, in hun eigen tempo perfect rijpen. Elke dag zie ik meer rode bolletjes verschijnen, klaar om geplukt te worden en die eerste zomerse smaak van tomaten vol zonneschijn terug te brengen in de keuken.

En dat is niet het enige waar ik naar uitkijk. Want ook de bijen, waaronder het volk in mijn tuin, doen het eindelijk goed. Nu de aanhoudende regen achter de rug is, hebben ze hun taak weer met volle overgave opgepakt. Ik verwacht dit jaar rond de vijftig kilo honing, een zoete beloning voor hun harde werk en mijn geduld. Al moet ik daarbij aantekenen dat dit nog steeds de helft minder is dan twee jaar geleden.

Wie weet pluk ik in september zelfs nog zoete, sappige aardbeien van het land. Aardbeien waren dit hele jaar een uitdaging, maar ik heb gehoord dat het planten van diepvriesstekken een laatste kans biedt op een late oogst. Het voelt als een experiment, een sprong in het diepe. Maar ook dat is de charme van tuinieren: het onverwachte vieren en blijven proberen, ook wanneer de kansen klein lijken. Het is een herinnering dat, hoewel de natuur grillig kan zijn, zij ons ook altijd blijft verrassen – als we maar geduld hebben. En dit jaar heeft de natuur me meer dan ooit geleerd dat dat geduld loont.

Fotografie: Cindy van Rees.

MIJN STIJL MARIA

Eldering

WAT TYPEERT JOUW STIJL?

“Ik heb niet één specifieke stijl, maar mijn stijl is altijd gebaseerd op waar ik mij prettig en comfortabel bij voel. Als (pop)violiste bij Alderliefste is dat een hoop glitter en leer, maar ik hang net zo lief met een slobberbroek op de bank of trek casual vintage aan wanneer ik bijvoorbeeld met mijn Lelijke Eend op stap ga. In mijn kleding vind je wel altijd sporen van mijn reizen naar Nepal terug, of het nou armbandjes of kleurrijke topjes zijn. En waar ik qua vioolspelen de klassieke kant heb losgelaten, hou ik juist van de klassieke romantische stijl in mijn kleding en interieur. Merkkleding vind ik niet belangrijk; hoe staat het, zit het lekker en geeft het mij een goed gevoel? Dan trek ik het aan. Als het dan toch een naam moet hebben, doop ik het ‘Maria stijl’ bij deze.”

KLEDING & ATTRIBUTEN

Koordje: Inzegeningskoord Nepal, beklimmimg Mount Everest basecamp

Kralenketting: Mala ketting, gebedsketting uit Tibet

Spijkerjas: tweedehands gekregen

Topje: Costes - Grote Houtstraat

Riem: tweedehands gekregen

Gekleurd armbandje: uit Nepal

Leren armband: uit Tibet

Broek: Project 35 - Gierstraat

Schoenen: VanHaren - Grote Houtstraat

Lelijke Eend: Charleston uit 1982 Boheemse Viool

Een nieuw schooljaar

EEN DUURZAME TAS IN VROLIJKE KLEUREN VAN

EEN AMBITIEUZE PRODUCENT

De scholen gaan weer starten en misschien ben je op zoek naar een toffe rugzak met een nog toffer verhaal? Jansje verkoopt al enige tijd de prachtige rugzakken gemaakt van oude PET-flessen en gerecycled textiel van Ucon Acrobatics. Ucon Acrobatics verenigt een passie voor creatief design met een duurzame mindset. Net als bij Jansje vinden zij het ook belangrijk om te gaan voor duurzame producten die verder gaan dan seizoenen. Polyester is een van de belangrijkste materialen voor hun tassen en rugzakken. Het is zeer duurzaam en gaat lang mee, neemt weinig water op en is relatief goedkoop. Doordat de rugzakken meestal niet terechtkomen in wasmachines of oceanen, is het probleem van de vorming van microplastics eerder secundair. Sinds 2016 gebruikt Ucon Acrobatics gerecycled polyester van PET-flessen in hun producten.

Hoewel het herhaaldelijk recyclen van flessen goed werkt, kan oud textiel gemaakt van plastic flessen niet opnieuw gerecycled worden tot plastic flessen. Elke cyclus betekent een verlies aan kwaliteit, waardoor het moeilijk is om nieuwe producten te verkrijgen die gemaakt zijn van 100% gerecycled PET. De mogelijkheid van lineaire recycling staat in contrast met de mogelijkheid om PET-flessen meerdere keren te recyclen om er nieuwe flessen van te maken. Er zijn dus andere oplossingen nodig voor de toekomst van textiel in kringlopen. Daar is Ucon Acrobatics nu intensief mee bezig en heeft zich ten doel gesteld om de komende seizoenen alleen polyester te produceren uit gerecycled textiel.

AL NAGEDACHT OVER KERSTCADEAUS OF -BORRELS?

De focus komt binnenkort weer op de feestdagen te liggen en nu al druppelen heel veel leuke aanvragen binnen voor kerstcadeaus, kerstborrels en kerstbrunches. Wil je ook graag iets feestelijks organiseren voor je collega’s of vrienden en vriendinnen, wacht dan niet te lang en mail naar esther@jansje.org en informeer naar de mogelijkheden.

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep.

De Wereld van Jansje

In gesprek met...

NATALIE BOGTMAN

oprichter ORO wolkorrel

Meststof van schapenwol...

Wol is hét gouden ingrediënt voor planten en groenten, meent Natalie Bogtman, oprichter van ORO wolkorrelfabriek.

Afgelopen juni opende dit innovatieve bedrijf zijn deuren in Haarlem. “Wol is een fantastisch en duurzaam restproduct.”

Het begon allemaal in 2010. Natalie hield met haar vriend in de achtertuin in Zaandam vier Drentse heideschapen, haar favoriete soort. “Schapen zijn leuk, ze kunnen tot dertig

‘Ik ben een schapenknuffelaar’

mensen herkennen. Als je dagelijks contact met ze hebt, bouw je een speciale band op. Een van mijn schapen kwam geregeld naast me liggen op een kleedje. Het is echt fijn om ze te knuffelen.”

Schapen ruien niet meer sinds hun domesticatie zo’n vijfduizend jaar voor Christus. Ze moeten ieder jaar geschoren worden. Natalie vroeg zich af wat ze met de wol van haar schapen kon doen. Ze ontdekte vachtvilten. “Met water en zeep maak je van de geschoren vacht weer een schapenvacht. In plaats van leer zit er dan een vilten laagje aan de achterkant. We hoeven geen schapen te doden voor een mooi woonaccessoire, we kunnen het zelf maken. Het werd mijn missie dit met de wereld te delen. Scheren betekent twee minuten stress voor de dieren, daarna zijn ze weer vrij en gaan terug in de wei. Schapen kunnen echt last hebben van een zware vacht.” Natalie besloot naast haar werk in de damesmode in de weekenden workshops vachtvilten te gaan geven.

MEEDOEN AAN EEN

HACKATHON

Een paar jaar later eindigde Natalie’s relatie en verhuisde ze terug naar Haarlem. In een atelier op het MAAK terrein zette ze het wolverwerken voort. Ze huurde een stuk grasland, kocht eigen schapen en werd fulltime wolverwerker. In 2017 bouwde ze een loods tegenover haar atelier. “Naast het geven van workshops vachtvilten maakte ik producten van wol, zoals schilderijen, lijkwades en akoestische panelen. Wol heeft een absorberende eigenschap en werkt luchtzuiverend.”

Drie jaar geleden deed Natalie mee aan een hackathon (het vinden van een oplossing voor een probleem, - red.) georganiseerd door de provincie ZuidHolland en Bluecity (voorbeeldstad van een circulaire economie, - red.). De vraag was: wie denkt mee over een oplossing voor de

‘Ik ben verliefd op wolvezels’

Nederlandse wolstapel? “In die tijd werd ik veel benaderd door boeren of ik interesse had in hun overschot aan wol. Ik reed het hele land door voor mooie schapenvachtjes en verwerkte rond de drieduizend kilo wol per jaar in mijn producten. Nederland telt veel schapen zoals begrazingskuddes en schapen voor de vleesindustrie. Die worden allemaal geschoren. We hebben geen wolverwerkingsbedrijven meer in Nederland, in de jaren zestig zijn alle wasserijen gesloten. Met schapenwol wordt hier niks gedaan terwijl het zo’n mooi restproduct is. Maarten (van Dam, medeoprichter) en ik staken de koppen bij elkaar en bedachten wat er nog meer met wol kan, en of het mogelijk is schapenwol weer in Nederland te verwerken in plaats van in het buitenland.”

WOLKORRELS NAAR HET

LABORATORIUM

Tijdens hun onderzoek ontdekten ze een bedrijf in Amerika dat van schapenwol mestkorrels maakt. “Op hun site zagen we foto’s van mooie planten met gezonde wortels. Ze lieten het verschil zien met planten bemest met andere meststoffen zoals turf. We hoorden voor het eerst over plantenvoeding van schapenwol. Dat moet in Nederland ook kunnen,

zeiden we tegen elkaar. We leenden een klein persje om te kijken of wij ook mestkorrels konden produceren. Dat lukte. We stuurden de korrels op naar een laboratorium om te onderzoeken of planten en groente er net zo goed op groeien als op andere mestsoorten. Het resultaat bleek positief.”

Volgens Natalie is de wolkorrel zeer gunstig voor de vochthuishouding in de aarde. “Wol absorbeert vocht en zet uit. Hierdoor ontstaan pockets in de grond zodat wortels meer ruimte hebben en makkelijker kunnen groeien. Doordat de wol vocht absorbeert verlangen de planten ook minder vaak water. Maarten en ik zijn verbijsterd over de lage waarde die ruwe wol momenteel kent.

Voor heideschapenwol moet zelfs 25 cent per kilo betaald worden om er vanaf te komen. Hoe meer wij met wol in aanraking komen, hoe mooier het materiaal wordt.

Wol is ook brandvertragend, anti-allergeen, het kan als isolatie worden gebruikt en als bonus hebben slakken er een hekel aan.”

KALIUM EN ZWAVEL

In augustus kreeg Natalie de uitslag van een mineralisatieproef. Zestien weken lang is gemeten wat voor voedingsstoffen er vrijkomen uit de wolkorrels en wat de effecten daarvan zijn op planten. “We hebben

nu het bewijs dat meststoffen als kalium en zwavel direct vrijkomen in de grond wat voor sterke stammetjes en goede bladergroei zorgt. Zo is er bij de aanplant minder uitval van gewassen. Organische stikstof blijft door de korrels langer in de grond waardoor je minder vaak hoeft te bemesten. Sowieso gaan de korrels lang mee, ongeveer acht maanden. Ze verbeteren de bodemkwaliteit, de biodiversiteit profiteert ook mee. Wol geeft planten echt een groeiboost, zelfs de onderzoekers waren blij verrast. We hebben nu gelukkig ook wetenschappelijke onderbouwing dat schapenwol een mooi product is, een goed alternatief voor turf en andere eindige grondstoffen. Daarnaast zijn we ook duurzaam bezig. Schapenwol wordt in Nederland gezien als bedrijfsafval en wordt verbrand met CO2-uitstoot als gevolg.”

PRODUCTIE DRAAIEN

In de loods op het MAAK-terrein staan naast een voorheftruck grote zakken opgestapeld volgepropt met ‘vieze’ wol. Die komen rechtstreeks van de boer. Iedere zak weegt tussen de vijftig en zeventig kilo. Natalie vult de laadbak van één van de wolverwerkende machines en zet hem aan. Met veel geraas hakt het mes de ruwe wol in kleine stukken. “Heideschapenwol heeft een langere vezel en harde structuur en is daardoor niet geschikt voor textiel. We moeten het maasrooster een paar keer per dag schoonmaken, wol vervilt snel.” De gehakte wol valt op een loopband die eindigt boven een zak. “Deze

‘Heideschapenwol is niet geschikt voor textiel’

band heb ik nog niet zolang, echt luxe.” Daarna gaat de wol naar de pers, op dit moment de belangrijkste machine in het bedrijf. De pers produceert de wolkorrels en kan honderd kilo wol per uur verwerken. “De korrels lijken net op konijnenvoer. Qua prijs zitten we redelijk in de buurt van reguliere plantenvoedingsproducten. We hebben al met Intratuin om de tafel gezeten, die toont interesse in onze wolkorrels. We draaien momenteel flink productie om voldoende zakken te kunnen leveren. Intratuin heeft natuurlijk veel filialen verspreid over heel Nederland. Ik heb al een medewerker gevonden voor twee dagen in de week om mij te helpen. Ook neem ik contact op met een sociale werkplaats om te kijken of het vullen van zakken met korrels geschikt werk is voor de medewerkers. Het is geen moeilijke handeling en kan op

de sociale werkplaats zelf gebeuren. Ze hebben daar speciale ergonomische stoelen en er is fulltime begeleiding. Sinds maart hebben we zesduizend kilo wol verwerkt, op naar de twaalfduizend.”

GOUDEN INGREDIËNT

ORO staat voor ‘overige reststromen opwaarderen’. Volgens Natalie zijn er ongeveer 800.000 schapen in Nederland. Een gemiddeld schaap geeft drie kilo wol per scheerbeurt. Dat is in totaal een kleine twee miljoen kilo schapenwol per jaar. Het is de droom van Maarten en Natalie de Nederlandse wolstapel duurzaam op te lossen. “Als we daar genoeg alternatieven voor hebben gevonden, gaan we kijken naar de volgende reststroom. Voorlopig zijn we nog wel even zoet met schapenwol. Er zijn gelukkig meerdere toepassingen voor wol te

bedenken. Bijvoorbeeld in de tomatenteelt in het Westland. Tomaten worden opgebonden met plastic touw. Dat zou ook met wol kunnen, hebben we uitgetest. Als de tomaten zijn uitgebloeid, worden ze met tonnen tegelijk geruimd. Het is heel moeilijk om daarna het touw nog van de planten te scheiden. Tomaten zijn organisch en kunnen composteren, plastic niet. Wollen draad kan een oplossing zijn.” De naam ORO is een knipoog naar het Spaanse woord goud. “We hebben het ideaal om een stuk grond te kopen in Spanje en dat te vergroenen met wolkorrels. Het staat natuurlijk ook voor het ‘goud’ uit de natuur, schapenwol is het gouden ingrediënt voor planten en groente.”

VERSCHILLENDE

SCHAPENRASSEN

“Ik vind het belangrijk dat de wolkorrelfabriek een succes wordt. Mijn taak is nu de

‘ORO is het Spaanse woord voor goud’

productielijn goed op orde te krijgen. Het proces hoort gestroomlijnd te verlopen vanaf het moment dat de wol bij ons binnenkomt tot en met het vervoer van de zakken naar de afnemers. Als ik daarin ben geslaagd, kan ik me weer op mijn workshops en mijn kunst richten. Ik mis het vilten, ik heb een passie voor schapen en wolvezels. Dat zie je terug in mijn schilderijen waarin ik de wol verwerk van verschillende schapenrassen in Nederland, zoals de Bluefaced Leicester, de Longwool, de Dartmoor, de Gotlandpels en de Texelaar. De een is langharig, de ander kortharig of

heeft een meer krullerige vacht, zeer divers. Dat geldt ook voor de tinten van de schapenvachten. Hopelijk kan ik in het nieuwe jaar weer enkele schilderijen van wol maken.

Schapen in Nederland moeten geschoren worden. Wol is een bijproduct van de schapenhouderij en de vleesindustrie, daar ontkomen we niet aan. Laten we dan ten minste iets moois doen met dit restproduct.” ✶

Zie voor meer informatie: www.orowolkorrel.nl

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

MUSEUM VAN DE GEEST - HET DOLHUYS | CAPRERA | THEATER DE LIEFDE FRANS HALS MUSEUM | DE SCHUUR | ABC ARCHITECTUURCENTRUM TEYLERS MUSEUM | VERWEY MUSEUM HAARLEM STADSSCHOUWBURG | PHIL | PATRONAAT

SEPTEMBER - OKTOBER 2024

JONG TALENT

HAARLEM’S BLUEGRASS FENOMEEN: THEM PECKIN’ BOYS

Them Peckin’ Boys is een vierkoppige bluegrassband uit Haarlem. Met een bluegrassbezetting, maar muzikale invloeden van de 60’s en 70’s garage- en hardrock, is de band uniek. Them Peckin’ Boys bestaat uit: Hugo van der Voort (zang en banjo), Quentin Dean (zang en (slide)gitaar), Kylian Postema (zang en bas) en Wouter Swaalf (zang en banjo). We spraken de mannen op een terras op de Botermarkt.

Them Peckin’ Boys was al te zien op meerdere festivals, waaronder Bevrijdingspop en Rotterdam Bluegrass Festival, en organiseerde vorig jaar voor het eerst hun eigen festival, Yeehaw Fest. De bezetting met gitaar, twee banjo’s, basgitaar en vier zingende bandleden zorgt voor een bijzonder en gevarieerd geluid. De boys brengen voornamelijk eigen muziek en spelen ook (bekende) covers.

Hoelang bestaat de band al?

Quentin: “We gaan ons vijfde jaar in. Hugo en ik leerden elkaar zeven jaar geleden kennen in het Haarlemse muziekcafé The Wolfhound. We zijn toen een duo begonnen en gaandeweg kwam Wouter erbij en onze eerste bassist. Sinds vorig jaar is Kylian onze vaste bassist.”

Kylian, hoe was het om bij de band te komen?

Kylian: “Ik viel eerder af en toe in, omdat de vorige bassist niet altijd kon optreden. Het was dus niet helemaal nieuw voor mij. Maar de band is echt een goedlopende machine. De jongens schrijven het ene na het andere nummer, hebben al verschillende albums uitgebracht en hebben zelfs al hun eigen merchandise. Dus het is echt tof om er nu een vast onderdeel van te zijn.” Wouter: “En Kylian is nu ook te horen op kant twee van onze nieuwste vinylplaat. Het is namelijk één vinyl geworden met twee albums erop. De eerste, Lucky Number 5, hebben we een jaar geleden opgenomen in Studio Katzwijm in Voorhout. April dit jaar hebben we het tweede album opgenomen. Dat is Forever geworden met een hele eigen peckin’ sound, want dat hebben we bij Quentin in zijn homestudio, Studio Sailway, opgenomen.”

Hoe gaat het schrijfproces van jullie songs in zijn werk?

Quentin: “Wouter en ik schrijven eigenlijk alles samen. We hebben allebei heel veel ideeën en komen eens in de zoveel tijd bij elkaar om alles samen te voegen tot nieuwe songs.” Wouter: “We zijn erachter gekomen dat mijn woonkamer daar de ideale plek voor is. We gaan dan daar samen rond de salontafel zitten met pen en papier en genoeg te drinken. Daar ontstaan dan alle nieuwe nummers. Het is een soort gouden vierkante meter…” Quentin: “Ik bedenk vooral veel muziek, ik ben minder goed met teksten. Dat werkt voor mij veel beter met Wouter erbij. Bij hem is het juist weer andersom. Hij begint meestal bij de tekst en baseert daar de muziek op.”

Wat staat er op stapel de komende tijd?

Hugo: “We zijn de afgelopen tijd erg druk geweest met de tweede editie van ons eigen festival Yeehaw Fest in het Skatepark van Haarlem. Dat was op 20 juli. Het was een geweldige dag met optredens van Freddy and The Scabies Sisters, Eddie and The Roadcrew, Barnyard Tea en Biko van Deijck. Wij sloten zelf het festival af; het was tegelijk de officiële release van onze eerste vinylplaat. Verder hebben we weer mooie optredens staan in onder meer Theater De Liefde en Patronaat. Check onze website voor alle data!”

Meer weten over Them Peckin’ Boys?

Kijk dan snel op www.thempeckinboys.com.

Tekst: Joost Dobbe.

HET NIEUWE THEATERSEIZOEN

Van 13 t/m 15 september 2024 opent de Schuur het nieuwe theaterseizoen. De parels van het afgelopen jaar zijn terug op de planken en er is een speciale jeugdzondag met o.a. Rijnreisje van Steef de Jong en feest in het gezellige café. Tijdens het openingsweekend kun je natuurlijk draaien aan het beroemde Rad van Fortuin en kan je naast leuke Schuur-gadgets ook kaarten winnen voor de mooiste voorstellingen. In het sfeervolle Schuurcafé krijg je de leukste voorproefjes van wat er later in de zalen te zien is en kan je natuurlijk terecht voor een gezellige borrel met snacks. Je kunt het hele schuurprogramma vinden op schuur.nl/openingsweekend.

RIPPLE

- tea time company

De gigantische metalen spiraal, met een hoogte van 2,5 meter en een lengte van 5 meter, domineert als fysieke sculptuur het podium en de spelers. Dit is niet simpelweg een object of een rekwisiet. Het is een set die volledig kan bewegen: het is een acrobatische en manipuleerbare speeltuin. Circus, dans en architectuur komen samen in Ripple.

Zaterdag 14 september

THE LAST CHAPTERS -

Urland

De storyteller sleurt Thomas mee in een persoonlijke odyssee langs de rafelranden van de verbeelding en het Zelf. In het onderbewuste heerst chaos, in het verhalende huist orde. Maar het onderbewuste vecht terug. Een kosmische botsing op leven en dood.

Zaterdag 14 september

SHOWMEISTER

- Theater Oostpool

Als de succesvolle voetballer Mario (Jim Bakkum) te horen krijgt dat hij nog maar een jaar te leven heeft, stort zijn wereld in. Opeens voelen die drie landstitels en miljoenen op de bank niks meer waard. Hij besluit de voetbalwereld achter zich te laten en zijn laatste dagen op aarde te besteden aan het ultieme afscheidscadeau voor alle fans: een theatervoorstelling over zijn eigen leven.

Woensdag 18 & donderdag 19 september

CREOLE

- Shailesh Bahoran – Illusionary Rockaz Company

Choreograaf Shailesh Bahoran zoekt in Creole naar de oorsprong van de Surinaamse cultuur. Want in een bevolking die bestaat uit onder meer Creolen, Hindoestanen, Chinezen, Javanen, Joden en Nederlanders is het niet gemakkelijk de echte Surinamer te definiëren.

Vrijdag 20 september

BASQUIAT

&

WARHOL

- Rightaboutnow INC.

De Voorstelling Basquiat & Warhol, black and white, kortweg B&W, is gebaseerd op de artistieke samenwerking tussen kunstenaars Jean Michel Basquiat en Andy Warhol. Vanaf eind 1979 tot de zomer van 1985 onderhielden beide mannen met elkaar een intense artistieke vriendschap, die het uitgangspunt vormt voor de voorstelling.

Vrijdag 27 & zaterdag 28 september

KIRSTEN BOOTSMA PROGRAMMEUR JEUGD SCHUUR

VAN PEUTER TOT PUBER...

DE SCHUUR IS VOOR ALLE LEEFTIJDEN

In de Schuur zie je theater en films speciaal voor nul tot twintig jaar. Jeugdprogrammeur Kirsten Bootsma speurt stad en land af om de mooiste familievertoningen naar het centrum van Haarlem te halen. Als je op jonge leeftijd in aanr aking komt met cultuur, heb je daar je hele leven iets aan. Kirsten is ervan overtuigd: “Wie als kind ‘betoverd’ is geraakt in het theater, komt daar op volwassen leeftijd ook weer. Bij de Schuur willen we alle kinderen verwelkomen. Daarom kun je met een Haarlempas voor 1 euro naar alle voorstellingen en films, zodat we voor zoveel mogelijk mensen een toegankelijke plek zijn .”

MET OF ZONDER OUDERS

Voor de lagereschoolleeftijd is het aanbod voor kinderen tot een jaar of tien het grootst. Kirsten: “Kinderen komen naar ons toe met klasgenootjes, maar ook met familie. Zo’n bezoek is te gek, omdat ze samen iets beleven, van elkaars reactie kunnen genieten én daarna samen in gesprek kunnen gaan. Het Nederlandse jeugdtheater is het beste van de wereld; vernieuwend, actueel, speels en vaak lekker ontregelend.” Ook voor jongeren is er veel te zien én te doen; naast een bezoek aan de Schuur kunnen ze zelf aan de slag met het maken van voorstellingen, films of backstage bij het organiseren van een randprogramma.

FEESTELIJK OPENINGSWEEKEND

Op 15 september or ganiseert de Schuur bij de start van het cultuurseizoen een dag vol jeugdvoorstellingen en -films. “Ik verheug me enorm op Rijnreisje (6+); ik heb hem al gezien, het is een visueel overrompelende voorstelling van Haarlems multi-talent Steef de Jong. Met drie acteurs die zingen, dansen én tientallen rollen voor hun rekening nemen.” Kinderen kunnen daarnaast prijzen winnen, er komt een poffertjeskraam, er zijn workshops en een knutseltafel, én aan het eind van de dag is er een gratis toegankelijke disco.

OP VAKANTIE IN DE SCHUUR

Kirsten: “In de schoolvakanties pakken we altijd uit, met een bomvol familieprogramma met theatervoorstellingen, grappige (animatie)films, disco en nog veel meer activiteiten. Ook kunnen kinderen in de vakanties lekker knutselen, tekenen en kleuren aan de doetafel in het Schuurcafé.”

FABIAN PIKULA

HOOFD TONEELSCHUUR PRODUCTIES

geeft enkele tips voor het nieuwe seizoen van het productiehuis.

“Toneelschuur Producties presenteert een theaterseizoen waarin de verhalen van krachtige vrouwen centraal staan, waarin het publiek wordt uitgedaagd om na te denken over identiteit, menselijke relaties en persoonlijke ontwikkeling.

Ik kijk enorm uit naar de nieuwe voorstellingen, waarvan ik er twee zal tippen: Jongensuren wordt een hoognodig eerbetoon aan Andreas Burnier – een queer icoon wiens werk zijn tijd ver vooruit was. Deze theaterbewerking duikt in de wereld van Burnier, waarin vier actrices de verschillende facetten van haar leven en personages belichamen. Het is een onderzoekende en humoristische voorstelling die de dubbele moraal van een naoorlogse samenleving belicht en de vrijheidsdrang van een jonge lesbische Joodse vrouw in een wereld vol vooroordelen verkent. Met onder andere nHanna van Vliet en Kirsten Mulder.

Maar we beginnen het seizoen met Branden, Wajdi Mouawads’ moderne klassieker over oorlog, moederliefde en familiegeheimen. Tweelingbroer en zus Jeanne en Simon horen bij het overlijden van hun moeder Nawal dat hun vader nog leeft, én dat ze een broer hebben. Ze krijgen de opdracht hun vader en broer te zoeken en hen elk een brief te overhandigen. Wat volgt is een ontdekkingsreis door een door burgeroorlog verscheurde familiegeschiedenis en door het leven van hun eigen moeder. Na het zeer succesvolle Geschiedenis van geweld is dit de tweede coproductie van regisseur Abdel Daoudi bij Toneelschuur Producties en Theater Oostpool. Met een topcast, bestaande uit onder anderen Hajar Fargan, Malou Gorter (foto) en Alwin Pulinckx.

Hopelijk zien we elkaar in de Schuur!”

Malou Gorter.

HAARLEM VINYL FESTIVAL IN DE LIEFDE

Theater De Liefde staat tijdens het Haarlem Vinyl Festival bol van de muziek. Rosa Spruit bijt op vrijdag het spits af. De 24-jarige singer-songwriter staat bekend om haar pakkende en diepgaande popgeluid. Pianist en soulfull Hammond-speler Roel Spanjers is een veelgevraagd (sessie)muzikant in de Europese rhythm & blues, soul en roots/americana-scene. In De Liefde presenteert hij zaterdag 28 september zijn nieuwe album Birdcatcher II. Ook Tornado Beat presenteert een nieuw album tijdens het festival. De Haarlemse band speelt op zondagmiddag rauwe rhythm & blues, authentieke boogie, opzwepende rock-a-billy en een enkele soulvolle ballad. Met in het voorprogramma Them Peckin’ Boys en een after party met DJ Miss Twist!

Wanneer: 27, 28 & 29 september

KAREL DE ROOIJ: MIJN PARADIJS

Karel de Rooij is vooral bekend als Mini uit het cabaretduo Mini & Maxi. Op z’n 78ste is hij zich meer dan ooit bewust van zijn familiegeschiedenis. Zijn ouders, (over)grootouders, zelfs zijn betovergrootouders, allemaal zaten ze in ‘het vak’. Zijn hele familiegeschiedenis stond in het teken van muziek en theater. Daarom heeft hij altijd geprobeerd de grenzen te doorbreken tussen variété en concertzaal, tussen kleinkunst en grootkunst. De voorstelling wordt muzikaal begeleid door multi-instrumentalist Meike Portegies.

Wanneer: 5 & 6 oktober

MARJOLIJN VAN KOOTEN

AAN MIJ ZAL HET NIET LIGGEN

Na jaren te hebben getobd met angst en depressie is cabaretière Marjolijn van Kooten er uit: veel dingen lagen aan haar, maar sommige dingen lagen aan de ander. Haar eigen oorzaken heeft ze nu allemaal wel zo’n beetje erkend, laten behandelen, doorgewerkt en verwerkt in therapie en het theater. Dus wat overblijft is: De Ander. Want De Ander, oftewel de buitenwereld, mag ook wel eens naar zichzelf gaan kijken. Van Kooten begint daar vast mee. Met haar gebruikelijke zelfspot en flink wat zwarte humor. Aan haar zal het niet liggen…

Wanneer: Donderdag 24 oktober

REMKO VRIJDAG: VRIJDAG DOEMSDAG

Het moest er natuurlijk een keer van komen: Remko Vrijdag gaat solo. Halleluja! Hij deed al eerder een triootje met De Vliegende Panters en een duo met Martine Sandifort. Hij deed musicals, films, tv en toneel, maar waarom het podium delen als je zelf zoveel kunt en nog meer te vertellen hebt? Vrijdag Doemsdag is een post-apocalyptische tragikomedie, een dystopische one man show voor volwassenen die tegen het donker kunnen, een einde-dertijden-conference waarin Vrijdag met sardonisch genoegen vertelt, grapt en zingt over hoe we het met z’n allen zo ver hebben laten komen.

Wanneer: Vrijdag 25 oktober

Haya Maëla, artistiek leidster, Danshuis Haarlem/Dansgroep Haarlem

Haya Maela

Van trapeze naar dansvloer

De komende maanden mag ik van deze ruimte in onze stadsglossy gebruikmaken om mijn passie voor dans met je te delen en te vertellen over Dansgroep Haarlem.

Die passie voelde ik al als klein meisje. Ik was zes jaar toen circus Sarrasani in Haarlem neerstreek en ik met open mond naar het trapezenummer keek. De sierlijke bewegingen, de glitterpakjes, die perfect gestrekte benen en voeten, het zweven, het schijnbaar moeiteloze... pure magie!

Na eerst geturnd te hebben, ging ik op mijn tiende naar jazzballet. Na een aantal jaren kwam daar klassiek ballet bij en uiteindelijk ging ik naar de balletacademie. Daar kwam ik in aanraking met moderne dans. Deze dansstijl werd uiteindelijk mijn grote liefde. Moderne dans biedt mij de mogelijkheid om expressie te geven aan het leven zelf, zoals wij dat als mensen met vallen en opstaan beleven. Ik voel bij het maken van dans een noodzaak om te doorgronden hoe de menselijke psyche werkt, waarom we doen wat we doen. Met dans hoop ik de wereld een klein beetje mooier te maken.

Dit proces is vergeleken met andere kunstvormen uniek, omdat het ‘materiaal’ waar ik mee werk mensen zijn en geen verf of brokken steen. Anders dan bij theater gebruiken die mensen geen taal om hun boodschap over te brengen, maar louter hun lichaam. En dat brengt me bij Dansgroep Haarlem en haar prachtige dansers. Zij zijn in staat om puur met hun lichaam en hun intentie een sfeer neer te zetten waar mensen zichzelf in kunnen herkennen.

Als voorbeeld neem ik onze choreografie Wild, die 28 en 29 september nogmaals opgevoerd wordt in het Rosenstock-Huessy Huis.

Wild gaat over het archetype van de wilde mens in onszelf. Misschien denk je aan wild als woest, maar het is meer nog de mens in zijn meest authentieke vorm, zoals we ook spreken van wilde planten: oorspronkelijk en puur.

Wild starten we met een uiterst cultureel bepaalde vorm: de bruid. En die vorm wordt langzaamaan losgelaten. De dansers komen steeds meer terecht bij hun wilde mens. Niet als plek om voor altijd te zijn, maar om regelmatig naar terug te keren. Als bron van energie en motivatie om het leven te leven dat het beste bij jou past. Om Wild te maken hebben de dansers gezocht naar hun eigen wilde natuur. Ze hebben geschreven en getekend. Ze hebben dansend geïmproviseerd op het thema, zichzelf als het ware opnieuw geboren laten worden om terug te gaan naar de oorsprong. Ze hebben bewegingsmateriaal gemaakt dat karakteristiek voelde voor hun eigen wilde mens.

Natuurlijk heb ik als choreograaf de grote lijnen qua concept, dansmateriaal en compositie neergezet, met ondersteuning van collega-choreograaf Patricia van Deutekom. Maar wat ik vooral wil zeggen: als je een verhaal wilt vertellen, als je je publiek wilt meenemen en raken, dan is het noodzakelijk dat je zelf het thema hebt doorleefd en je ermee verbonden voelt. Dat gaat verder dan een trapezeact. Puur zijn. Echt zijn.

Dat wens ik iedereen toe.

TONEELGROEP GENESIUS SPEELT DE EETKAMER

Een voorstelling met twee debuten!

Op zaterdag 9 en zondag 10 november speelt Toneelgroep Genesius in de kleine zaal van Shelter in Haarlem-Noord het beroemde stuk De Eetkamer van A.R. Gurney jr. in de vertaling van Peter Hoeksema. We gaan in gesprek met regisseur Liesbeth Veltman over deze speciale uitvoering.

Een bekend gezicht op het Haarlemse toneel en toch een debuut voor jou. Hoe zit dat? “Zo’n anderhalf jaar terug waren we bij Genesius op zoek naar een regisseur voor het najaar van 2024. Ik heb uiteindelijk in navolging van Pippi Langkous (‘ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan’) de stoute schoenen aangetrokken en gevraagd of ze het misschien met mij wilden proberen. Er is eerst nog flink over vergaderd, maar de artistieke commissie was bereid om mij een kans te geven. Daarmee was de groep overgeleverd aan een debuterende regisseur die, behalve een halve eeuw zelf gespeeld te hebben, nog niet eens zoiets als een regiecursus had gedaan.”

Had je al eerder bedacht dat je wel eens wilde regisseren? “Een jaar of tien geleden

kreeg ik, toen ik het weer eens niet kon laten om ongevraagd advies te geven aan medespelers, van iemand naar mijn hoofd geslingerd dat ik zelf maar moest gaan regisseren als ik het toch steeds beter wist. Daar heb ik toen even op gekauwd, maar ik stond toch liever óp het toneel dan ervóór. Intussen had het idee zich wel in mijn achterhoofd genesteld. Dus toen er een regisseur gezocht werd, dacht ik ineens, als ik een keer wil uitproberen of ik dit leuk vind, dan is Genesius de groep waarbij ik dat wel aandurf. Het is een fijne groep mensen, bij wie ik me op mijn gemak voel en waar ik vertrouwen in heb.”

En? Hoe bevalt het tot nu toe? “Ik had er van tevoren eigenlijk totaal geen idee bij. In aanloop naar de eerste repetitie raakte ik dan ook af en toe in een lichte paniek, waar ga ik in vredesnaam aan beginnen? Hoe moet ik dit doen? Je kan wel denken, ik heb in die vijftig jaar vast wel wat opgestoken van de regisseurs onder wie ik gespeeld heb, maar dat moet maar blijken. Dus hup, spring maar in het diepe. En ik moet zeggen, ik vind het ontzettend leuk. Leuker dan ik me had kunnen voorstellen. Het is geweldig om te ervaren hoe je jouw ideeën kunt

overbrengen, hoe je spelers kunt inspireren. Dat wat je bedacht hebt ook werkt. En dat er ook ineens dingen kunnen ontstaan die je vooraf niet had kunnen bedenken. Ik ga na iedere repetitie huppelend naar huis.”

Waarom heb je voor het stuk

De Eetkamer gekozen? “Het was eigenlijk de eerste titel die in mij opkwam. Vooral praktische overwegingen speelden bij deze keuze een rol. Ik wilde niet teveel risico’s nemen in zo’n eerste regie. Dus een stuk dat toch wel overeind zou blijven staan, mocht ik het compleet verprutsen. En geen ‘moeilijk’ stuk, maar een komedie. Daarnaast kende ik het stuk, doordat ik het zelf jaren geleden gespeeld heb. En je kan zoveel acteurs erin kwijt als je wilt Het is oorspronkelijk geschreven voor zes acteurs, maar er zijn bijna vijftig rollen. Dus voor iedereen die mee wil doen, is er wel een rol. En mocht er iemand uitvallen dan is dat prima op te vangen. En natuurlijk is het ook nog eens een heel leuk stuk! Niet alleen voor het publiek, maar ook voor de spelers. Het schakelen tussen soms heel verschillende karakters is echt een uitdaging. Door de korte scènes moet je echt meteen in het volgende personage zitten. Pure topsport!”

Jolanda Beyer

Algemeen directeur Patronaat

Nostalgisch en melancholisch

In aanloop naar de opening van de tentoonstelling 40 jaar Patronaat met het Noord-Hollands Archief mocht ik samen met twee Peters alvast een kijkje nemen. Deze sneak preview met de journalist en de eerste directeur leverde de ene anekdote na de andere op. Heerlijk om naar te luisteren en fijn om nog meer te weten over de plek waar ik met zoveel plezier werk. Veel van de verhalen hadden de zweem van ‘vroeger was het beter’ en daar moest ik echt even over nadenken.

Dat is natuurlijk niet zo en toch waren sommige dingen misschien wel leuker en simpeler. De vrijheid en anarchie die van de foto’s afspat maakt een beetje nostalgisch en melancholisch. Gewoon lekker roken in de zaal, geen probleem als een 16-jarige een biertje drinkt. Niet per se van te voren weten wat er op het podium staat, want het wordt toch wel leuk; er zijn ronkende gitaren, je muziekvrienden, er is bier, drugs en rock & roll en als je geluk had ook nog seks. Het kon allemaal.

Oordoppen, werkschoenen, een rookverbod, een leeftijdsgrens van 18 jaar, maximum van 103db, geen alcohol of drugs tijdens het werk, dat was er allemaal nog niet.

Aan de andere kant, terug zouden we toch echt niet moeten willen, we are not going back! De kleine popzaal werd volwassen, maar zoveel is er nu ook weer niet veranderd. Rock & roll is een state of mind en veel wat er toen gebeurde gebeurt nu natuurlijk nog steeds, alleen dan anders en niet allemaal meer binnen de muren van Patronaat.

Er is zoveel gebeurd in 40 jaar en de herinneringen zijn letterlijk van stoffige zolderkamers en vaak uit krakende bovenkamers gekomen. En dan is het ook nog eens niet makkelijk om juist het bijbehorende gevoel over te brengen. Hoe vang je de emoties en herinneringen van een legendarisch concert, het gevoel als je voor een uitzinnig publiek in een uitverkochte zaal staat, de eerste stage dive, een eerste zoen, de opkomende zon na een dansnacht.

De magie van live-muziek en de nacht is moeilijk uit te leggen, die wil je gewoon voelen. En voor iedereen voelt dat weer anders en tegelijkertijd is er een gezamenlijke ervaring en herinnering. Ervaringen in beeld, in woord en last but zeker nooit least verhalen in muziek. Muziek was en is de taal van Patronaat, muziek vertelt verhalen in noten en in woorden. Een eindeloze bron van teksten die vrijwel iedereen wel eens gebruikt om een quote mee te roepen. Muziek geeft een tijdsbeeld weer en soms bepaalt muziek zelfs het tijdsbeeld. Muziek kan je helemaal terugbrengen naar dat moment, die belevenis of dat nu het moment dat je je grote liefde ontmoette of het eindfeest van je middelbare school is. Muziek was erbij, altijd.

Ik zie de tentoonstelling als een ode aan de rol van muziek in onze levens en de vele manieren waarop Patronaat daar een bijdrage aan heeft kunnen leveren.

Het is het Noord-Hollands Archief wonderwel gelukt om het gevoel van 40 jaar Patronaat en de rol die dat in vele levens gespeeld heeft over te brengen.

Dompel je vooral onder in dit gevoel en voeg je eigen anekdotes en herinneringen toe. En ik ben erg benieuwd of we dan over, pak ’m beet, 20 jaar ook tegen elkaar zeggen dat het nu toch beter was.

7 dagen per week geopend | www.verweymuseumhaarlem.nl

DE NATUUR VAN SJOERD BUISMAN

Gratis audiotour!

De Haarlemse beeldhouwer, tekenaar en conceptueel kunstenaar Sjoerd Buisman (1948), een pionier in het experimenteren met natuurlijke materialen, nodigt de toeschouwer uit om op een vernieuwende manier naar de natuur te kijken. Buisman heeft een imposant oeuvre opgebouwd dat is opgenomen in belangrijke (inter)nationale kunstcollecties. Hij was de eerste Nederlandse kunstenaar die experimenteerde met natuurlijke materialen naast het traditionele brons, hout en steen, en heeft op diverse prominente kunstpodia gestaan, waaronder de Biënnale van Venetië in 1978. Natuur vormt een belangrijke inspiratiebron in Buismans werk. Sinds de jaren zestig bestudeert hij botanische vergroeiingen en groeiprocessen van bomen en planten. Tijdens zijn wereldreizen legde hij deze vast in foto’s, tekeningen en teksten.

Hij concludeerde dat natuur manipuleerbaar is, maar altijd haar eigen wetmatigheden volgt.

De natuur van Sjoerd Buisman biedt een rijke verzameling sculpturen uit verschillende periodes, evenals een variatie aan foto’s, schetsboeken en tekeningen die inzicht bieden in het creatieve proces van Buisman. De natuur van Sjoerd Buisman confronteert ons met vragen over onze invloed op en de vaste regels van de natuur, en daagt de toeschouwer uit om op een vernieuwende wijze naar de natuur te kijken.

Te zien: tot 13 oktober

NOG TE ZIEN EN VERWACHT

Het geheim van de diepe tijd

De oude negende-eeuwse boomstobbe (773–937) uit de collectie van het museum, te zien in de historische tentoonstelling Allemaal Haarlemmers, dient als uitgangspunt voor Het geheim van de diepe tijd, de tweede in de reeks van drie transhistorische kunsttentoonstellingen Laat los en koester Te zien: t/m 29 september.

Dubbelfocus - Verwey en maskers

Samen met vijftig maskers van hedendaagse kunstenaars uit het kunstproject Sign of the Times (SOTT) toont Dubbelfocus – Verwey en maskers een selectie van (zelf)portretten van Kees Verwey (1900-1995). Te zien: t/m 3 november.

The untangled tales - Michelle Piergoelam

The untangled tales - Michelle Piergoelam belicht het slavernijverleden van Haarlem en is de derde en laatste in de reeks van drie transhistorische kunsttentoonstellingen Laat los en koester Te zien: 4 oktober – 26 januari 2025

Laat liefde regeren - Dolly Bellefleur

Dolly Bellefleur vraagt al 35 jaar aandacht voor mensenrechten in het algemeen, en de acceptatie van LHBTIQ+ in het bijzonder. Een goede reden om feestelijk uit te pakken met een kleurrijke en urgente overzichtstentoonstelling. Te zien: 1 november – 26 april 2025.

MUZIEK TE ZIEN IN NAAIATELIER

Dit najaar presenteert deze laagdrempelige plek voor kunst een divers muzikaal aanbod en biedt expositieruimte aan Haarlemse kunstenaars tijdens de jaarlijkse Kunstlijn Haarlem.

FACING THE MUSIC

ERIC J COOLEN EN HENNY LEEFLANG

Haarlemmers Henny Leeflang en Eric J. Coolen tonen portretten van regionale muzikanten en internationale beroemdheden. De gezamenlijke expositie van de twee vrienden toont opdrachtillustraties en eigen werk. Coolen presenteert, naast bestaand werk als The Beatles en de Forever 27 Club, nu ook nieuwe uitgaven rondom The Rolling Stones. Muzikale partner Leeflang toont jazz-achtige improvisaties in verf.

Al dan niet van zijn muzikale vrienden, maar zeker ook beroemdheden. De feestelijke opening met muzikale verrassingen is op donderdagmiddag 17 oktober.

Te zien: 18, 19, 20, 25, 26 en 27 oktober

KUNSTLIJN

EEN ZOEKTOCHT NAAR RUIMTE EN ZWAARTEKRACHT

Rogier Wijand en Yvonne van den Elsen gaan de architectonische praktijk voorbij en laten in hun vrije werk zien waar het experimenteren en abstraheren toe kan leiden. Rogier tart de zwaartekracht en het evenwicht van verschillende materialen en zoekt daarin de perfecte balans. Yvonne zet ruimtelijke studies om in abstracte composities, die soms dicht en soms ver van de werkelijkheid af staan.

Te zien: 2, 3, 9 en 10 november

Naaiatelier Haarlem, een informele plek voor kunst, is gevestigd in Spaarnwouderstraat 124, Openingstijden zijn 12.00 tot 17.00 uur. Meer informatie via www.naaiatelierhaarlem.nl.

Dolly Broche in 2022 ontworpen door Michael Barnaart.

OP THEEVISITE BIJ DOLLY BELLEFLEUR, HET ALTER EGO VAN CABARETIER, TEKSTDICHTER EN

REGENBOOGACTIVIST

RUUD DOUMA

Dit jaar viert de Haarlemse Stedenmaagd haar vijfendertigjarig jubileum met een kleurrijke overzichtstentoonstelling. Deze is van 1 november 2024 tot en met 11 mei 2025 te zien in het Verwey Museum Haarlem.

WAT LEUK DAT JE HRLM HEBT UITGENODIGD VOOR EEN HIGH TEA TER ERE VAN JE VIJFENDERTIGSTE VERJAARDAG. JIJ HEBT TOCH OOK EEN EIGEN THEELIJN GELANCEERD?

“Jazeker dat was in 2009. Ik vierde toen mijn twintigjarig jubileum met een tentoonstelling getiteld Van hem naar haar naar Hippolytushoef. Deze was te zien in de Kloostergangen. In die tijd maakte Geert Wilders Job Cohen uit voor ‘een theedrinkende multiculti-knuffelaar’. Het was voor mij een aanleiding om tea parties te gaan organiseren in het stadhuis van Haarlem. Hier trakteerde ik gasten op een heerlijke knuffel en een kopje thee. Met als slogan Three cups of this tea a day keeps prejudices away schonk ik acht ‘Sympateas’. Het waren pittige T-smaken met namen als Trots, Thuis, Troost en Tucht. Ik herinner mij de bijzondere gesprekken die de meest uiteenlopende Haarlemmers met elkaar hadden onder het genot van een vers kopje thee. We vierden met elkaar uitbundig onze ‘verschillen’. Ik voelde die middagen een enorme verbondenheid.”

VERBINDEN IS DUIDELIJK JOUW CUP

OF TEA. IS DAT OOK DE REDEN WAAROM JE JEZELF ALS HAARLEMSE STEDENMAAGD BENT GAAN MANIFESTEREN?

“Toen mijn man George Moormann in 2004 werd benoemd tot allereerste officiële stadsdichter van Haarlem leek het mij vooral geestig om te gaan optreden als Haarlemse Stedenmaagd. Wat begon als een grap werd al snel bloedserieus. Een stedenmaagd wordt in de literatuur omschreven als ‘een vrouw, die staat voor de diversiteit in de stad, los van religie en andere overtuigingen’. Een rol die mij op het lijf is geschreven. B&W van Haarlem hebben mij regelmatig gevraagd om als stedenmaagd op te treden voor de stad. Zo vroeg voormalig burgemeester Bernt Schneiders mij in 2013 om het koningspaar op de Grote Markt een serenade te brengen. Op het balkon van de Hoofdwacht zong ik een Haarlems Koningslied dat ik speciaal voor deze gelegenheid geschreven had:

› Ruud Douma en Dolly Bellefleur (1992). Foto: Corb!no.

Mag je graag verdwalen In fabels en verhalen?

Ben je dol op poëzie?

Je kunt je hart ophalen

De Haarlemse annalen

Staan bol van de fantasie

En wist je dat oud-burgemeester Jaap

Pop mij heeft geportretteerd in zijn boek

Vrouwen van Haarlem?”

ALS JE TERUGBLIKT. WAT IS VOOR JOU HET MOOISTE DAT

JE HEBT BEREIKT IN DE AFGELOPEN 35 JAAR?

“Natuurlijk ben ik ontzettend trots op het feit dat ik uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam mocht ontvangen en dat COC Nederland de Bob Angelo-penning aan mij heeft uitgereikt. Maar het dierbaarst zijn toch die momenten dat ik mensen een duwtje in de rug heb kunnen geven. Zoals de twee mannen die achter het Centraal Station in Amsterdam in elkaar waren geslagen omdat ze hand in hand liepen. Om hen een hart onder de riem te steken bedacht ik de actie ‘Postzakken vol liefde’. Ze voelden zich zo gesteund door de honderden kaarten en brieven die ik hen kon overhandigen.

En ik zal ook nooit de stralende lach op het gezicht vergeten van transgender Jinte toen ik haar de speciale pruik kon geven die niet werd vergoed door het ziekenfonds. Maar die ik door een crowdfundingsactie uiteindelijk toch voor haar kon aanschaffen.”

IK LAS OP SOCIAL MEDIA

DAT JE OP ZOEK BENT NAAR HULP DOLLY’S?

In de film Legally Blonde zie je hoe dames die een Delta Nu Broche dragen een geheim genootschap vormen van vrouwen die elkaar na hun studie door dik en dun blijven steunen. Mijn ultieme droom is dat ik een leger van Hulp Dolly’s kan inspireren om mijn boodschap ‘Laat liefde regeren’ overal te verspreiden en te propageren. Het liefst allemaal natuurlijk ook de Dolly Broche dragend die speciaal werd ontworpen door

George Moormann en Dolly Bellefleur (1995). Foto: Gon Buurman.

Michael Barnaart. Waarbij de dragers van dit juweel een bont gezelschap vormen van mensen die op de barricades gaan staan voor een wereld waar, zoals ik al 35 jaar zeg, het niet uitmaakt of je homo, hetero, lesbisch, transgender of bi bent. Let’s be family and celebrate diversity!

Zo’n genootschap is trouwens geen overbodige luxe. Er waait een gure wind door Nederland. Niet eerder werd er zo openlijk over de ruggen van de regenbooggemeenschap politieke campagne gevoerd voor de Tweede Kamerverkiezingen. Politici deden aan stemmingmakerij met uitlatingen als stop LHBT+ propaganda, transgender-indoctrinatie en regenboogideologie. Als grote winnaar kwam zelfs een partij uit de bus die in het verkiezingsprogramma spreekt van diversiteitspropaganda, diversiteitsgeneuzel & genderwaanzin. Niet eerder ontving ikzelf zoveel hatelijke reacties op social media of in mijn mailbox. ‘Een vlag moet hangen, jij ook’ twitterde iemand toen ik een foto deelde waarin ik gehuld was in een regenboogvlag. bent Zo nu en dan zakt mij wel eens de moed in de pumps.

Maar met een leger Hulp Dolly’s aan mijn zijde zou ik de boze buitenwereld nog beter kunnen trotseren.”

WAT KUNNEN DE BEZOEKERS

ZIEN OP DE EXPOSITIE LAAT

LIEFDE REGEREN- DOLLY

BELLEFLEUR 35 JAAR OP DE BARRICADES?

“Ik mag dan mijn 35ste verjaardag vieren, het is geen tijd om op mijn lauweren te gaan rusten. Integendeel. Ik zet graag nog een tandje bij en grijp de tentoonstelling aan om een signaal af te geven en een positief tegengeluid te laten horen in een wereld die meer en meer polariseert. De expo wordt een hoopvol manifest. Een feest om de verschillen te vieren.”

Iedereen is anders

Daarin zijn we gelijk

Niet tegen-, maar medestanders

Samen zijn we vindingrijk

Volkomen gelijkwaardig

Gaan we samen aan de slag

Iedereen is eigenaardig

Maar daarin schuilt juist de kracht!

“In de vier zalen van het Verwey Museum Haarlem kan het publiek zien hoe ik 3,5 decennia intensief heb samengewerkt met fotografen, illustratoren, vormgevers, dichters en beeldend kunstenaars om ‘zware’ onderwerpen als discriminatie, pesten, uitsluiting, diversiteit en inclusiviteit op een ‘luchtige wijze’ bespreekbaar te maken bij een breder publiek. De bezoeker waant zich in een Wunderkammer Een planeet in alle kleuren van de regenboog waarin de aandacht wordt getrokken door flamboyante kostuums, foto’s, videoclips, cartoons, objecten en muziek. Gedurende de expositie zijn er allerlei activiteiten zoals een Voorleesmiddag met kleurrijke verhalen voor kinderen, Paarse Vrijdag voor middelbare scholieren en Pink Poetry & Cabaret in samenwerking met dichter George Moormann.” ✶

Kijk voor meer informatie en het volledige programma van publieksactiviteiten op www.verweymuseumhaarlem.nl

Yalla Yalla! Zie je in Egypte

Willem de Famars

Testas (1834-1896), Saïs, Egyptische palfrenier of voorloper, 1869. Collectie Teylers Museum

Nieuwe Vide leren kennen? Kijk op www.nieuwevide.nl of volg Instagram.

Nieuwe Vide is een kunstpodium en broedplaats waar experiment en talentontwikkeling centraal staan, hierbij voortbordurend op de activistische idealen en DIY-mentaliteit die aan de basis lagen van de instelling. Naast een tentoonstellingsruimte heeft Nieuwe Vide studioruimte voor 35 kunstenaars, een workshopruimte, een wekelijks buurtkantine en binnenkort een bibliotheek. Het programma bestaat uit tentoonstellingen, educatietrajecten, filmavonden en workshops, waarbij de ontwikkeling van nieuw werk met artist-in-residencies wordt ondersteund. De missie van de instelling is om Haarlem een eigenwijze plek te bieden waar spannende, vernieuwende kunst een podium krijgt. Nieuwe Vide is een plek waar uiteenlopende kunstenaars, creatieve makers en gemeenschappen samenkomen en samenwerken, en waar bezoekers hedendaagse kunst kunnen ervaren.

QUEER JOY BIJ NIEUWE VIDE: DIT LICHAAM VAN ONS

Dit Lichaam van Ons is een tijdelijk queer collectief bestaande uit negen jonge stripmakers. Zij stellen de vraag: hoe ziet de toekomst van strips eruit in Nederland? Hun antwoord is een oproerige, kleurrijke stripbundel én expositie bij Nieuwe Vide. Met hun ontologie, tentoonstelling en residentie geeftDit Lichaam van Ons prioriteit aan ‘queer joy’.

Saskia van Nieuwe Vide: “De tentoonstelling viert de levendigheid en diversiteit van queer ervaringen. In tegenstelling tot veel strips die vaak worden gemaakt voor educatieve doeleinden, communicatie en het vertellen van verhalen, richtDit Lichaam van Ons zich op queerness en presenteert een tentoonstelling met werk van alle leden én collectief werk. Van pulp tot pornografisch, zij beslissen welk verhaal wordt verteld. Vaak wordt het lijden van de LHBTQI+-community centraal gesteld, dit is ook belangrijk, maar wij vertellen graag onze eigen verhalen en de meerwaarde van queer zijn. We willen graag meedoen met de geschiedenis (her)schrijven.”

“Representatie van queer vreugde is cruciaal voor het bevorderen van inclusiviteit en acceptatie. Het daagt stereotypen uit en biedt positieve, bevestigende verhalen die de rijkdom van queer ervaringen vieren. Door bij Nieuwe Vide queer joy te tonen, creëren we een wereld waarin iedereen zichzelf weerspiegeld ziet in de cultuur om hen heen, wat zorgt voor een gevoel van verbondenheid en empowerment. Dit is iets wat wij bij Nieuwe Vide graag doen. We nodigen activisten en collectieven uit om onderdeel te worden van de op locatie gemaakte kunstwerken.”

Het werk vanDit Lichaam van Onsin de expositie is ontwikkeld na het maken van het stripboek tijdens een door Nieuwe Vide geleide Doc4-residentie periode. “We moedigen kunstenaars aan om te experimenteren terwijl ze een tentoonstelling ontwikkelen en we geven duidelijke context over waar ze exposeren. Ze verblijven hierbij een lange periode in Haarlem, vlakbij Molen de Adriaan, aan het water. Dit geeft kunstenaars van over de hele wereld de kans om Haarlem te leren kennen. Vaak geven de kunstenaars ook workshops bij Nieuwe Vide onder de naam Teken Or Leave It. Dit vindt plaats om de week op woensdag.”

De expositie van Dit Lichaam van Ons is te zien t/m 29 september op vrijdag t/m zondag van 12.00 tot 17.00 uur, Energieplein 69.

Foto: Bogdan Bordeianu.

Screenshot van video Valentijn Hamel/Haus of 4D.

Foto: Bogdan Bordeianu.

Foto: Saskia Burggraaf.

WILD & MORE DANSGROEP HAARLEM

Na de succesvolle, uitverkochte voorstelling tijdens Dansdagen Haarlem is Wild nu te zien in het prachtige Rosenstock-Huessy Huis. Het wordt een afwisselend programma met drie choreografieën.

Wild is een intense choreografie die je laat kijken naar wie je in je diepste wezen bent als je je losmaakt van al je rollen. In het voorprogramma een presentatie van de creatieve projectweek met Haarlemse deelnemers over de mythologische figuur Sisyphus. Ook is er een choreografie van Dansverdieping Haarlem over de balans tussen eigen identiteit en deel zijn van een groep.

Te zien: Wild & More op 28 september om 19.30 uur en op 29 september om 15.00 uur en 19.30 uur.

Waar: Rosenstock-Huessy Huis, Hagestraat 10. Tickets: zijn uitsluitend te verkrijgen via www.dansgroephaarlem.nl/agenda.

BEZIELENDE ONTMOETINGEN

Een culturele manifestatie in de Grote of St. Bavo kerk

Een beeldend & muzikaal programma beleven. Je bent welkom om de 18 installaties van ruwe wol, wilgentakken en keramiek aan te raken. De zintuigelijke beleving in een kerkgebouw met zijn eeuwenoude tradities, nodigt uit om het angstaanjagende, het wonderbaarlijke en het mysterieuze van het bestaan te doorgronden en met elkaar in gesprek te komen. Op de meeste vrijdag- en zaterdagmiddagen zijn er korte, vooral muzikale optredens. Speciaal rondom Allerzielen op 2 november. Ga op zoek naar verbinding vanuit de kracht van kwetsbaarheid en verwondering, die spreken uit de installaties en de muzikale klanken.

Meer informatie op de website van de kerk (agenda/expositie) en www.matthijs-wils.nl

Wanneer: 21 september t/m 14 december: maandag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.

Voedselbank

Haarlem en omstreken

EEN GEVULDE TAS ÉN EEN GOED GEVOEL

In Nederland zijn 177 voedselbanken, één ervan bevindt zich in Haarlem. Voedselbanken helpen mensen die tijdelijk niet rond kunnen komen en te weinig geld hebben om eten of kruidenierswaren te kopen, voor zichzelf of voor hun gezin. In Haarlem is de uitgifte op dinsdag, ook ’s avonds, en woensdagmorgen. Of je recht hebt op hulp van de voedselbank wordt uitgerekend door een maatschappelijke instantie. De voedselbank wordt volledig gerund door vrijwilligers. We spreken zes van hen.

Voedselbank Haarlem en omstreken, Amsterdamsevaart 46-52 voedselbankhaarlem.nl / voedselbankennederland.nl.

“Ik kende Anga Veldhuizen via volleybal. Ik wist dat zij vrijwilligerswerk deed bij de voedselbank, ze is bedrijfsleider. Ze vroeg mij of ik daar ook wilde helpen. Zo gezegd, zo gedaan en dat is alweer tien jaar geleden. Het werk bevalt me goed, ik had vooral behoefte aan het werken met collega’s. De ongedwongen sfeer, de gezelligheid onderling én het gevoel dat je iets doet voor mensen die het minder hebben in het leven. Ik ben magazijnwerker geworden en later ook penningmeester. Het magazijnwerk doen we samen. De auto’s komen terug met spullen en wij zorgen dat ze worden geleegd. Gelukkig hebben we daar een heftruck voor, dat gaat een stuk sneller dan handmatig of met karretjes zo’n bus leegtillen. Er zijn soms best zware pallets bij, die kunnen in één keer naar binnen. Groenten, verse waar, kruidenierswaren, alles wordt gesorteerd en verdeeld over de artikelgroepen. Datum erop, zodat je precies weet wanneer het aangeleverd werd.’’

HANS WINDT magazijnmedewerker / penningmeester

LIA VINK medewerkster dinsdagavondteam

“Ik wilde iets zinvols doen voor anderen, vandaar dat ik me twaalf jaar geleden meldde bij de voedselbank. Ik kon direct meehelpen en ben nooit meer weggegaan. Momenteel werk ik bij de uitgifte op de dinsdagavond. Het zijn maar een paar uurtjes per week en in ons team is het altijd leuk en gezellig. Dat proberen we ook uit te stralen naar de klanten, we willen dat ze met een gevulde tas én een goed gevoel naar huis gaan. Het werk is afwisselend, geen minuut is hetzelfde. Een vriendelijke houding, goed kunnen luisteren en mensen stimuleren is winst. Mensen weten vaak niet hoe de voedselbank precies werkt. Ze komen bij ons via een organisatie als Buurts of hun huisarts. We zijn beperkt open voor uitgifte: dinsdag de ochtend, middag en avond en de woensdagmorgen. De klanten kunnen alleen krijgen wat er op dat moment is. Het aanbod is elke week anders en wordt op maandag vastgesteld.’’

RICHARD BIJL

assistent-bedrijfsleider / coördinator voedselveiligheid

“Vrijdag is mijn dag, dan ben ik assistent-bedrijfsleider bij de voedselbank. De chauffeurs rijden uit naar het algemene distributiecentrum in Amsterdam en naar diverse bedrijven en supermarkten die producten over hebben. Ze komen terug met de meest uiteenlopende zaken, van zakken chips en groente tot en met brood en wc-papier. Ik ben bezig met het opruimen, controleren en het klaarzetten van binnengekomen spullen op de juiste plaats in het magazijn of in de vriezer. Het brood dat we krijgen vriezen we in. Met dit magazijnwerk zijn we wel de hele dag bezig. Het is één groot systeem en het draait goed. Iedereen weet wat hij of zij moet doen. Ik ben in 2018 begonnen omdat ik iets wilde terugdoen voor de maatschappij.

Dit werk past bij mij. Het is gezellig, er is altijd wat te praten of te lachen. Veel tillen? Ja, een krat met Hak-potten voel je wel. Maar ik weet hoe het moet.’’

THECLA LAMMERSEN supermarktacties / medewerkster uitgifte

“Voor corona deden we vaker supermarktacties, maar tijdens corona kon dat niet. We zagen toen de voorraad slinken. Na corona vond ik dat we het wel weer op konden starten. Goed idee, vond Anga, onze bedrijfsleider. Maar dan moet dat wel georganiseerd worden. Mijn vriendin Marianne Pel en ik hebben het toen opgepakt. We gaan naar grote supermarkten in Haarlem, Heemstede en Zandvoort, eens in de twee weken op zaterdag, telkens een andere supermarkt. We vragen de mensen die daar boodschappen doen om extra producten te kopen. Meestal krijgen we veel medewerking. We geven de mensen een flyer waarop staat welke producten we kunnen gebruiken. De producten die we krijgen zetten we direct in kratten en in onze auto. Een chauffeur rijdt de auto aan het eind van de middag naar de voedselbank aan de Amsterdamsevaart. Voor de supermarktacties kunnen we nog een aantal vrijwilligers gebruiken.

Wie wil kan naar onze website gaan en ons een mail sturen. Op zaterdag 21 september staan we bij de DekaMarkt in Schalkwijk.’’

ANGA VELDHUIZEN

bedrijfsleider / bestuurslid

“Het is vijftien jaar geleden dat ik bij de vrijwilligerscentrale binnenstapte en bij de vacatures zag dat er werk werd aangeboden als assistent-bedrijfsleider bij de voedselbank in Haarlem. Ik werd aangenomen en het werk paste zo goed bij mij, dat ik na drie maanden zelf bedrijfsleider werd en dat werk doe ik, met een onderbreking van anderhalf jaar, nu nog steeds. In mijn werk ben ik verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken. Ik stuur de andere vrijwilligers aan. Soms moeten er problemen worden opgelost en dan ben ik het aanspreekpunt. Natuurlijk draai ik zelf ook mee in het geheel. We zijn met een gezellige groep waarbinnen veel wordt samengewerkt. Ieder doet z’n eigen werk, maar helpt ook collega’s. De voedselbank is geen gratis supermarkt, zoals sommigen denken. Je kunt het zien als een ‘marktkraam’ met telkens een ander aanbod, van waaruit we wekelijks de boodschappen aanvullen van mensen die tijdelijk te weinig geld hebben.’’

NICO GELUK

chauffeur

“Als chauffeur had ik al ervaring, op de bus en de taxi. Dus toen ik via de vrijwilligerscentrale bij de voedselbank aan het werk ging, werd ik weer chauffeur. Ik rij in de Mercedes-bus eerst naar Alkmaar, waar ik spullen meeneem van boeren. Ik haal groenten op die afgekeurd zijn voor de detailhandel omdat ze er niet pico bello uitzien. Worteltjes bijvoorbeeld met een iets andere kleur. Maar ze zijn net zo lekker. Dan naar Amsterdam, naar het regionaal distributiecentrum. We nemen mee wat daar aangeleverd is. Soms mogen verse spullen best een tijdje ‘over de datum’ zijn. Kijken, ruiken, proeven, vanuit de overheid wordt dat ook gestimuleerd. Smaakt het vies, dán pas weggooien. Er wordt veel te veel eten weggegooid dat nog gewoon goed is! Het vrijwilligerswerk bevalt me prima. Ik ben 79, al geven de meesten me tien jaar jonger. Ze laten hier merken dat ze blij met me zijn. Ik ben geen nummer, maar gewoon Nico.’’

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Hélène Wiesenhahn.

Even voorstellen…

SUSAN VAN ’T SLOT nieuwe directeur Kunst Centrum Haarlem

Susan van ‘t Slot is de nieuwe directeur van Kunst Centrum Haarlem (KCH). Zij neemt hiermee het stokje over van Marina Raymakers die eind april afzwaaide. Wij stelden Susan wat vragen om haar beter te leren kennen.

Welkom in Haarlem! Ken je de stad al een beetje? “Jazeker! In mijn twintiger jaren had mijn vader, vanwege zijn werk in de voormalige Koepelgevangenis, een appartement in de stad. Met het gezin woonden wij toen nog in Nijmegen, waar ik ook heb gestudeerd. Later is hij permanent in Haarlem gaan wonen. Zodoende is Haarlem nooit meer uit mijn leven geweest. Voor mijn studie geschiedenis heb ik er onderzoek gedaan naar de beroemde hofjes en de eerste date met mijn echtgenoot was op de Grote Markt. Laatst hebben we er daar nog op geproost, omdat het inmiddels 25 jaar geleden is.”

Maar je woont hier niet? “Nee, ik woon met mijn man en twee kinderen in Zaanstad. Maar ik ben nu wel af en toe op Funda aan het zoeken, dus wie weet gaan we ooit nog verhuizen. Ik vind Haarlem een fijne stad; er is ontzettend veel cultuur en het is een plek met heel veel verhalen. Elke dag maak ik tijdens de lunch een wandelingetje door de stad. Dan geniet ik volop van de historische rijkdom om mij heen; de erfgoeden kunstliefhebber komt dan echt in mij naar boven.”

Wat is jouw werkachtergrond precies?

“Mijn eerste bijbaantje was bij het voormalig Afrika Museum in Berg en Dal als verkoopster van traditionele potten. Maar al snel was ik ook mensen aan het rondleiden. Historische verhalen vond ik toen al ontzettend interessant. Na de middelbare school ging ik dan ook geschiedenis studeren. Maar na die

studie raakte ik in de ban van programmeren en websites bouwen, wat toen echt hot en happening was. Ik ging aan de slag in de reclame en marketing, maar na enkele jaren ging ik toch weer terug naar mijn passie: ik ging museologie studeren. Daarna werkte ik bij de Reinwardt Academie en richtte ik de galerie Refreshment Room op. Tot voor kort werkte ik bij de Stichting Koninklijke Defensiemusea bij het Mariniersmuseum in Rotterdam; ook een hele fijne plek met heel veel mooie verhalen.”

Wat zijn jouw plannen voor de komende tijd voor het Kunst Centrum? “Dat is nu nog moeilijk om te zeggen, omdat ik net begonnen ben. Maar het centrum is een inspirerende ruimte met ongelooflijk veel potentie. We hebben ontzettend veel in huis: prachtige kunst en zelfs een eigen design-winkel. Uiteraard moeten we in het centrum blijven investeren. Zo zijn we in juli gestart met een verbouwing, want het dak moest nodig vernieuwd worden. En begin september krijgen onze entree en winkel een grondige make-over om je voortaan met een ‘wow-effect’ te kunnen ontvangen! Tijdens deze metamorfose zullen wij tijdelijk gesloten zijn. De precieze data van deze sluiting delen we zodra deze bekend zijn. Naar verwachting zullen de werkzaamheden eind september klaar zijn, waarna wij met een knal gaan heropenen!”

Zie je bepaalde trends op het gebied van kunst bij de Haarlemmers? “Kunst heeft natuurlijk met smaak te maken. En smaken verschillen. Ik zie wel dat Haarlemmers erg houden van afbeeldingen met Haarlem erop. Storytiles met een afbeelding van Haarlem doen het erg goed in onze winkel. Bovenal verhuren we ontzettend veel verschillende soorten kunst; van schilderwerk tot bronzen beelden, van textiel tot fotografie en van

abstract tot hyperrealistisch. Haarlemmers hebben een brede smaak, het is aan ons als de kunstuitleen om aan deze brede vraag te voldoen én kunst te bieden die trendy is.”

Naast verkoop en verhuur, organiseren jullie ook exposities. Staat er een nieuwe op de planning? “Jazeker! Onze huidige expositie is van Jeroen Luijt, een Amsterdamse kunstenaar die in 2015 aan de Fotoacademie is afgestudeerd. Hij fotografeert stillevens à la Adriaen Coorte. Het sluit goed aan bij de stillevens die in het Frans Hals Museum staan, dus zijn werk past prima bij de stad en ons centrum. Ik heb trouwens een grote liefde voor fotografie. Ik hou van de techniek en ben gefascineerd door de verhalen die worden verteld. Niet zo gek dus dat de eerste expo die ik samen met mijn topteam organiseer over fotografie gaat. Deze tentoonstelling is nog tot het einde van onze verbouwing te zien. Wat we daarna gaan doen houden we nog eventjes geheim, maar het zal helemaal in lijn zijn met het WOW-effect van de heropening.”

Galerie, uitleen én designwinkel

Kunst Centrum Haarlem is dé kunstuitleen voor Haarlem en Kennemerland. Met een omvangrijke collectie biedt zij kunst voor elke smaak en budget. Daarnaast organiseert KCH elke twee maanden een nieuwe verkooptentoonstelling in de galerie én is er een designwinkel met verrassende designartikelen uit de regio en ver daarbuiten, waar veel mensen de perfecte cadeautjes vinden.

KCH is gelegen aan de Gedempte Oude Gracht 119-121 in het centrum van Haarlem en is geopend op dinsdag tot en met zaterdag tussen 11.00 en 17.00 uur.

Meer weten: www.kunstcentrum-haarlem.nl.

Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Esther Eva.

Haarlem by Night

De nachtelijke scene van Haarlem krijgt een nieuw podium met de lancering van de campagne ‘Haarlem by Night’. Haarlem Marketing vraagt meer aandacht voor de Haarlemse nachtcultuur met de nadruk op inclusiviteit en creativiteit.

Deze campagne wordt mogelijk gemaakt door de gemeente Haarlem.

Haarlem by Night

MEER AANDACHT VOOR INCLUSIVITEIT EN DIVERSITEIT

Een diverse en inclusieve nachtcultuur is essentieel voor het welzijn en de creatieve groei van de stad. In de nacht laten creatieve pioniers zich zien, waardoor spannende en nieuwe kunstvormen ontstaan. In de nacht ontmoeten verschillende (sub)culturen elkaar. De nacht geeft mensen houvast, sociale context en de ruimte om zichzelf te zijn en te ontwikkelen.

De nachtelijke scene van Haarlem krijgt een nieuw podium met de lancering van de campagne ‘Haarlem by Night’. Haarlem Marketing vraagt meer aandacht voor de Haarlemse nachtcultuur met de nadruk op inclusiviteit en creativiteit. Deze campagne wordt mogelijk gemaakt door Gemeente Haarlem.

De Haarlemse nachtcultuur is daarom van grote waarde voor onze stad en ook al kent ze mooie uitgaansplekken, er is steeds meer behoefte aan plekken waar ruimte is voor experiment, verrassing en creatieve kruisbestuiving.

Meer aandacht voor inclusiviteit en diversiteit

DE NACHT IN DE SPOTLIGHT

5 t/m 15 september: Queer Festival Haarlem

Een viering van diversiteit en inclusiviteit, met een programma vol kunst, cultuur en feesten.

Vanaf september 2024 worden activiteiten, georganiseerd door diverse Haarlemse organisaties die bijdragen aan de nachtcultuur, in de schijnwerpers gezet onder de noemer ‘Haarlem by Night’. Dit programma start met drie bijzondere evenementen:

Een diverse en inclusieve nachtcultuur is essentieel voor het welzijn en de creatieve groei van de stad. In de nacht laten creatieve pioniers zich zien, waardoor spannende en nieuwe kunstvormen ontstaan. In de nacht ontmoeten verschillende (sub)culturen elkaar. De nacht geeft mensen houvast, sociale context en de ruimte om zichzelf te zijn te ontwikkelen. De Haarlemse nachtcultuur is van grote waarde voor de stad en kent al mooie uitgaansplekken. Toch is er steeds meer behoefte aan plekken waar ruimte is voor experiment, verrassing en creatieve kruisbestuiving.

De nacht in de spotlight

27 t/m 29 september: Haarlem Vinyl Festival

Een ode aan de muziekcultuur met optredens, DJ-sets en een uitgebreide vinylmarkt.

5 t/m 15 september: Queer Festival Haarlem – Een viering van diversiteit en inclusiviteit, met een programma vol kunst, cultuur en feesten.

27 t/m 29 september: Haarlem Vinyl Festival – Een ode aan de muziekcultuur met optredens, DJ-sets en een uitgebreide vinylmarkt.

12 oktober: Popronde Haarlem

Het grootste reizende muziekfestival van Nederland strijkt neer in Haarlem met een line-up van veelbelovende talenten.

12 oktober: Popronde Haarlem – Het grootste reizende muziekfestival van Nederland strijkt neer in Haarlem met een line-up van veelbelovende talenten.

Vanaf september 2024 worden activiteiten georganiseerd door diverse Haarlemse organisaties die bijdragen aan de nachtcultuur, in de schijnwerpers gezet onder de noemer ‘Haarlem by Night’. Dit programma start met drie bijzondere evenementen:

Deze campagne is een start om de Haarlemse nachtcultuur vorm te geven. Het doel is om uiteindelijk een inclusieve, veilige, inspirerende en diverse Haarlemse Nachtcultuur op de kaart te zetten.

Dit is een start om de Haarlemse nachtcultuur vorm te geven. Het doel is om uiteindelijk een inclusieve veilige, inspirerende en diverse Haarlemse Nachtcultuur op de kaart te zetten. De laatste jaren maakt Haarlem hier mooie stappen in. De drie uitgelichte evenementen zijn daar een goed voorbeeld van.

De laatste jaren maakt Haarlem hier mooie stappen in. De drie uitgelichte evenementen zijn daar een goed voorbeeld van.

Fotografie: Jeroen de Beer.

Dolly Bellefleur

Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBTI+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBTI+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBTI+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt. Fotografie:

Roze baken van hoop

Aan de start van de Canal Parade maakte Jeroen de Beer deze foto die mij in vele opzichten ontroert. Als een ware Love Warrior zie ik mijzelf hier trots de wijde wereld invaren. Wat staat mij te wachten? Zal het mij wederom lukken om de muzikale marathon, die de Botenparade iedere editie voor mij is, succesvol af te leggen? Het zijn enkele gedachten die door mijn hoofd flitsen bij het zien van dit beeld. En houden we het droog? Staan er geen lolbroeken ons op te wachten met super soakers? Nou, wat dat betreft was deze Canal Parade een verademing. Vanaf het begin tot het einde werden er louter liefdespijlen op mij en de dansers Martijn & Esmee afgevuurd. Bij het zien van de foto moet ik ook denken aan mijn debuut in – godallemachtig – 1989! Onbevangen begon ik aan het dolle avontuur dat nu al 35 jaar duurt. Een inspirerende ontdekkingsreis die mij in contact bracht met de meest uiteenlopende strijders voor de liefde die zich ook inzetten voor een wereld waar het niet uitmaakt of je homo, hetero, lesbisch, transgender, non-binair bent of (b)i. Let’s be family & celebrate diversity! Soms voelde ik mij, zoals deze foto zo treffend verbeeldt, ook een eenzame roepende in de woestijn. Met hart en ziel heb ik geprobeerd om een roze baken van hoop te zijn. Het was niet louter een roze bubbel waarin ik drieënhalf decennia mocht schitteren. Zo werden de beginjaren overschaduwd door de ziekte aids die als een roofdier door de stad trok. Ik was werkelijk als de dood voor de liefde. Ik voelde mij zo machteloos en vond dat ik iets moest doen. Veilig vrijen bleek al snel een manier om de ziekte enigszins een halt toe te kunnen roepen. Dus schreef ik een lied getiteld I do know how to love him waarin ik met een kwinkslag hitsige lovers op het hart drukte om altijd condooms te gebruiken. Verder verzorgde ik optredens voor patiënten in het Prinsengracht Ziekenhuis in Amsterdam en Huize IJsselvliedt in Wezep. Dit was een vakantiehuis van het Rode Kruis waar aidspatiënten hun laatste vakantie doorbrachten met een partner of familielid. Ik gaf ook voorlichting. Met een groepje collega’s, onder wie Dusty en Vera Springveer, kwam ik bij mensen thuis om voorlichting te geven over veilig vrijen.

We werkten samen met de Schorerstichting. In de hoop H.I.V. bespreekbaar te maken brachten we onze boodschap speels en luchtig. Zo lieten we mensen Truth or Dare spelen. Een keer vertelde een jongen tijdens dat spel dat hij seropositief was. Hij was in tranen. Zijn lef om zijn vrienden en mij in vertrouwen te nemen maakte zo’n indruk dat ik geen woord kon uitbrengen. Ik heb hem toen maar flink geknuffeld.

'Laat liefde regeren' is al 35 jaar mijn motto. Ik schrik de laatste tijd van de nare, smerige insinuerende opmerkingen die mensen maken als ik bijvoorbeeld een liefdevolle foto plaats van Dolly omringd door kinderen. Ik ben zelf als kind vreselijk gepest omdat ik ‘anders’ was dan de rest. Achter af leverde dat pesten ook iets positiefs op, namelijk de brandstof om op latere leeftijd als Dolly Bellefleur op de bres te springen voor ‘buitenbeentjes’.

Ik bezoek daarom nu bijvoorbeeld scholen om met kinderen te praten over de enorme impact die pesten heeft op iemands leven. Ik denk dat je als persoon uiteindelijk degene wordt die je het meest nodig hebt gehad toen je zelf jong was. Ik zou het bijvoorbeeld als twaalfjarige zo fijn hebben gevonden dat er voor mij iemand was geweest waarin ik mezelf herkende. Voor al die kinderen, maar ook volwassenen die zich om wat voor reden dan ook een ‘tikkeltje anders’ voelen, probeer ik al 35 jaar een roze rots in de branding te zijn. Niet voor niets zong ik deze editie van de Canal Parade:

You are stronger

Than you think

We’re gonna colour

The whole world pink

Let’s show today

At this parade

Love conquers hate

Let’s celebrate

Op één van mijn bezoeken aan scholen ontmoette ik Louisa. We spraken met elkaar in haar klas over onderwerpen als discriminatie, pesten en jezelf durven zijn. Blijkbaar was de sfeer die dag zo goed dat Louisa voor het eerst aan haar klasgenootjes durfde te vertellen dat ze op meisjes viel. Tijdens deze Canal Parade zag ik haar met haar vader aan de kant in een bootje. Ze hield een bordje omhoog met daarop de tekst I LOVE DOLLY. Mijn hart smolt.

Mijn Haarlem MOUSSA AYNAN (Jouw Haarlem)

Sinds 2017 is Moussa Aynan (51) fractievoorzitter van Jouw Haarlem en namens deze politieke beweging ook gemeenteraadslid. Bij Jouw Haarlem is iedereen welkom en de beweging staat open voor creatieve, concrete oplossingen die bijdragen aan een betere en aantrekkelijker stad. Een stad waar de overheid er is voor de mensen. Maar wat betekent Haarlem voor Moussa persoonlijk? We vroegen het hem...

Wat is jouw favoriete plek in de stad?

“In de Bolwerken, het stadspark tegenover het station, vind je een groene heuvel (foto 1). Dat vind ik zo’n mooie plek; een en al rust in de natuur, maar toch vlakbij het centrum. Ik ben er ook vlakbij opgegroeid, in de Kleverparkbuurt. Mijn moeder woont er nog steeds. Vroeger was het park nog een onopmerkelijk deel van de stad; het hoorde er niet helemaal bij. Dat is inmiddels wel veranderd; er zijn prachtige wandelpaden en inmiddels is het Dolhuys uitgegroeid tot het Museum van de Geest. Net zoals zo’n beetje heel Haarlem, is ook dit gebied behoorlijk opgeknapt.”

Is er sinds jouw jeugd dan veel veranderd in Haarlem?

“Enorm! Toen ik opgroeide was Haarlem lang niet zo geliefd als nu. Mensen vertrokken uit Haarlem naar omliggende steden, zoals Hoofddorp en Almere. Rond 1999 hadden we een dieptepunt bereikt van slechts 140.000 inwoners. Dat is inmiddels helemaal omgedraaid. Haarlem is net zo gewild als Amsterdam. Je ziet het ook aan de huizenprijzen en dat brengt weer andere uitdagingen met zich mee, namelijk hoe houden we de stad betaalbaar en bereikbaar voor iedereen?”

Je zit al ruim 18 jaar in de lokale politiek en jouw partij heet Jouw Haarlem. Dat zegt wel genoeg over jouw liefde voor de stad…

“Jouw Haarlem is zoals de naam het zegt: het is jouw stad, jouw leven, het gaat jou

aan, dus bemoei je je er ook mee als je ergens tegenaan loopt. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen was het opkomstpercentage net over de helft. Dat is natuurlijk te weinig, dat raakt me. Lokale politiek gaat echt ergens over en het is ontzettend interessant. Je leert je stad in al zijn facetten kennen; van de rijkste burger tot mensen die op de nachtopvang aangewezen zijn. Dat geeft mij de inspiratie om het zolang vol te houden met alle plezier en liefde.”

Wat mis jij nog in de stad?

“Ik mis dat er geen woningen gebouwd worden voor de krappe beurs. Als dat zo blijft ben ik bang dat Haarlem een stad voor de happy few wordt. Een andere zorg is de werkgelegenheid in de stad. Veel Haarlemse ondernemers vertrekken uit de stad, onder meer door hoge kosten voor personeelshuisvesting. Hoe zorg je ervoor dat Haarlemse bedrijven in de stad blijven? Daarvoor moet vanuit het stadsbestuur nog de nodige stappen worden gezet.”

Genoeg over de politiek. Wat zijn je hobby’s?

“Geschiedenis en fietsen. Voor die combi is Haarlem en omgeving natuurlijk fantastisch. Ik kan bijvoorbeeld echt genieten als ik langs de Leidse Trekvaart fiets. Met het graven van die trekvaart zijn ze destijds zowel in Haarlem als in Leiden begonnen. Halverwege kwamen de gravers elkaar tegen en plaatsten een paal ter herinnering. Die paal is nog altijd zichtbaar in het landschap. Dat soort zaken vind ik fantastisch om te weten en terug te zien.”

1

Ten slotte: er wordt weleens gezegd dat de echte Haarlemmer niet bestaat. Ben je het daarmee eens?

“Nou nee, de Haarlemmer bestaat echt en je kunt ook echt spreken van een Haarlemse mentaliteit. De Haarlemmer kijkt heel graag de kat uit de boom, maar als hij eenmaal om is, is het voor het leven. Hij is ook erg trots op de stad en zijn geschiedenis. Toen Haarlem stadsrechten kreeg was Amsterdam nog maar een vissersdorp… Maar toen Amsterdam stadsrechten kreeg, werd Haarlem dik ingehaald. Daar heeft de Haarlemmer nog altijd een beetje last van. Daarnaast is de Haarlemmer ook een beetje voorzichtig. Misschien is dat ook wel vanuit de geschiedenis te verklaren. Je had hier zand, veen, bos, maar ook moeras waarin je vast kon lopen. Die voorzichtigheid zie je trouwens ook in het stemgedrag.

De Haarlemse politiek kabbelt daardoor rustig voort. Zoals ook mijn Haarlemse moeder het zegt: doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg!”

Meer info over Jouw Haarlem: jouwhaarlem.nl.

Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijter.

ARCHITECT AUGUST M.J. SEVENHUIJSEN

Sevenhuijsen (1883-1934) was autodidact: hij heeft geen officiële opleiding tot architect gevolgd. Hij volgde echter wel een opleiding tot bouwkundig tekenaar.

Van 1911 tot 1926 gaf hij tekenles aan de Haarlemse School voor Bouwkunde, Versierende Kunsten en Kunstambachten. Sevenhuijsen raakte geïnspireerd door de Amsterdamse School en dit is dan ook veel terug te zien in zijn ontwerpen. Zijn bekendste gebouwen in Haarlem zijn de woningen aan de Schalkwijkerstraat. Zijn mooiste ontwerp was ongetwijfeld villa De Olifant aan de Zijlweg. Hij ontwierp deze villa voor de familie Droste. In 1974 werd de villa helaas gesloopt. Alleen een gevelsteen herinnert nog aan dit prachtige bouwwerk.

Aan de Meester Cornelisstraat 7 is de voormalige brooden banketfabriek en hoofdgebouw van verbruikscoöperatie Vooruitgang te vinden. Het werd in 1927 gebouwd naar het ontwerp van Sevenhuijsen in de stijl van de Amsterdamse School. Het bijzondere gebouw heeft sinds 2002 onder meer vanwege de architectuurhistorische waarde de status van Rijksmonument.

Wat te doen met de as

Mensen denken tegenwoordig meer na over het proces na de crematie. Wat doen we met de as van de overleden dierbare: bewaren, bijzetten of uitstrooien? Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten zien nieuwe afscheidsrituelen ontstaan.

Elise: “Af en toe horen we dat de asbus van oma of opa onder in de kast bij een familielid staat. Of dat mensen de urn tegenkomen bij het leeghalen van het ouderlijk huis. Wat doe je er dan mee? Weggooien vinden mensen over het algemeen onprettig, maar om oma te verhuizen naar een ander huis voelt voor de meesten ook raar.” Martine: “Het lijkt of er tegenwoordig vaker vooraf aan een crematie al wordt nagedacht over een bestemming voor de as. Bijvoorbeeld een plek in een urnenmuur of de urn bijzetten in een familiegraf. Er wordt ook meer gekeken naar alternatieve bestemmingen. Nabestaanden willen de as uitstrooien in het land waar ze altijd op vakantie gingen, bij hun tweede huis of in eigen tuin.” Elise: “Het strand is eveneens een favoriete plek om as uit te strooien, dat is legaal. Dat is niet zo in natuurgebieden zoals Koningshof of De Kennemerduinen. In het algemeen geldt dat je voor uitstrooien toestemming nodig hebt van de grondeigenaar.”

As in sieraden, glas of keramiek Martine: “Sommige mensen kiezen ervoor een boom te planten met de as van een dierbare. Ook bestaat er een wandelstok die tijdens het lopen, van bijvoorbeeld de favoriete route van de overledene, kleine beetjes as achterlaat. Er zijn tegenwoordig prachtige urnen te koop, net kunstwerken. As kun je ook bewaren in een sieraad of in glas, of laten verwerken in verf voor een schilderij of in de inkt voor een tatoeage.” Elise: “Mensen beseffen zich meer dat de as onderdeel is van de overleden dierbare. Ze gaan serieuzer om met het zoeken naar een geschikte asbestemming. Misschien speelt de ontkerkelijking hierbij een rol. Waar voorheen de kerk bepaalde, willen nabestaanden nu zelf het afscheid zorgvuldig en liefdevol afronden.” Martine: “Mensen maken hun eigen rituelen, mooie momenten om de dierbare te herdenken. Er wordt nagedacht over een speciale datum om de as uit te strooien of om samen te komen met familie.”

Elise: “Bijvoorbeeld op de trouwdag van pa en ma of op de verjaardag van de overledene.”

Ruimte voor creativiteit Martine: “Het is bijzonder om te zien dat in deze tijd van individualisering de behoefte aan dit soort rituelen blijft. Mensen durven er hun eigen invulling aan te geven. Deze ontwikkeling haalt het eventuele ongemak rondom de asbus weg. Er is meer ruimte voor creativiteit. Nabestaanden kijken naar wat echt past bij de overledene, niet alleen tijdens het afscheid, maar ook later bij het zoeken naar een mooie asbestemming.”

HEB JE VRAGEN AAN ELISE EN MARTINE OVER EEN UITVAART?

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl.

MINI URN

Een urn gemaakt door Marjoke de Heer met als inspiratie een kiezelsteen. Omwikkeld met een zijden draadje en een knoopje van een vergeet-me-nietje. Marjoke maakt van klei heel diverse urnen. Kijk op haar website (wat tevens een shop is) voor andere voorbeelden en ontwerpen. www.marjokedeheer.nl

ROUW SIERAAD

Een sieraad dat gedragen wordt als een herinnering is heel persoonlijk. Metal Art heeft zich gespecialiseerd in het werken met stoere materialen als titanium, edelstaal, zwart zirkonium en goud. Ze maken alles op maat, gebruiken oud goud of familiesieraden, kunnen as verwerken of bijvoorbeeld een haar van je dierbare. www.metalart.nl

HANDGEMAAKT

Sterrenlichtje is een bijzonder bedrijf dat met veel zorg producten maakt voor een mooi afscheid van de (aller)kleinsten. Alle producten zijn handgemaakt, gevoerd met zachte badstof en met een lakentje met broderie. Het dekentje heeft een zakje waarin iets kan worden meegegeven. De mandjes zijn van katoen en in verschillende kleuren leverbaar. www.sterrenlichtje.nl

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

KUNSTLIJN HAARLEM 2-3 ÉN 9-10 NOVEMBER 2024

Kunstlijn en HRLM in gesprek met… beeldhouwers Peter van Borssum Waalkes,

Arthur Kempenaar en Klaas Kamphuis

De eerste twee weekenden van november staat Haarlem weer volop in het teken van beeldende kunst. KunstlijnHaarlem biedt liefhebbers vier dagen de gelegenheid een kijkje te nemen in ateliers, galeries, musea en meer. In HRLM besteden we aandacht aan drie deelnemende beeldhouwers.

‘Toeschouwers raken mijn beelden graag aan’

PETER VAN BORSSUM WAALKES

studeerde weg- en waterbouw aan de HTS. Later ging hij twee jaar in de leer bij beeldhouwer Fred Broekkamp.

Tijdens Kunstlijn Haarlem is zijn werk te zien in Fotogalerie De Gang, Grote Houtstraat 43.

“Mijn werk is heel divers, het zijn wel voornamelijk beelden. Ik heb van alles uitgeprobeerd met hout, steen en samengestelde werken. Ik voel me het meest comfortabel bij het weghalen van materiaal om zo vorm te creëren. Het zijn abstracte vormen, figuratieve en alles daar tussenin. Ik heb een voorkeur voor de vrouwelijke vorm, zoals de soepele, vloeiende lijnen en volumes. De suggestie van beweging is tevens belangrijk in mijn werk, bijvoorbeeld een romp die iets wijkt. De sierlijkheid van vrouwelijke vormen past mooi bij beweging. Ik ben ook zeer geïnteresseerd in dans. Aan mijn werk zit geen thema vast. Het moet wel aan bepaalde schoonheid en expressie voldoen, dat is heel persoonlijk uiteraard.”

“Voordat ik leerde beeldhouwen, tekende ik graag. In de jaren negentig nam ik schilderlessen en ontdekte dat ik eigenlijk kunstenaar wilde worden. In mijn schilderwerk was ik veel met driedimensionale vormen bezig. Later kwam ik met beeldhouwen in aanraking. Ik kreeg als verjaardagscadeau een vijfdaagse beeldhouwworkshop bij beeldhouwer Fred Broekkamp. Ik ging twee jaar in de leer bij hem. Dat voelde goed, beeldhouwen past veel beter bij mij.”

LATEN LEIDEN DOOR VORM

“Toeschouwers vinden mijn beelden toegankelijk en aaibaar, ze willen ze graag aanraken. Dat mag ook. Het is een extra dimensie, het hoort bij mijn beelden. Ik nodig mensen zelfs uit mijn werk te betasten. Je kan je lang afvragen of een oppervlak glad is, zodra je het aanraakt is dat gelijk duidelijk. Door te voelen merk je ook of een vlak vloeiend doorloopt. Als ik vastloop sluit ik mijn ogen en betast de vorm, dan weet ik direct waar het fout zit.”

“Ik werk meestal op twee verschillende manieren. Ik laat me leiden door de vorm van het materiaal en kom zo meer intuïtief tot een beeld, of ik werk een vorm of idee uit dat in mijn hoofd zit. Ik haal inspiratie uit de natuur, de mens, steden en architectuur, dat heeft natuurlijk te maken met mijn opleiding. Pinterest is ook een inspiratiebron, daar scrol ik regelmatig doorheen, af en toe zet ik een plaatje in mijn bestand. Als ik een bepaald stuk steen of hout zie plopt die afbeelding op en zet ik het om in vorm.”

AL 1.000 JAAR BEELDHOUWER

“Beeldhouwen is voor mij al vanaf het allereerste begin een vanzelfsprekende handeling. Bijna als een tweede natuur. Volgens mijn leraar leek het alsof ik het al veel vaker had gedaan. Zo ervaar ik het ook. Het voelt alsof ik al 1.000 jaar dit vak uitoefen. Ik weet precies welke delen van het materiaal ik weg moet halen voor de juiste vorm. Daar hoef ik niet over na te denken. Bij mijn samengestelde werken ervaar ik meer onzekerheid. Ik experimenteer met materialen en zoek naar goede combinaties, een pad vol twijfel. Het vanzelfsprekende van beeldhouwen is echt fijn en ook zeer efficiënt natuurlijk.”

KLAAS KAMPHUIS

studeerde

aan de kunstacademie in Kampen.

Tijdens Kunstlijn Haarlem is zijn werk te zien in De Kloostergangen.

‘Kunst maken is een passie én een zoektocht’

“Ik heb een fascinatie voor hout en voor lyrisch abstracte kunst. Mijn werk zit in de lijn van beeldhouwer Brancusi. Klassieke houten beelden met traditionele volumes, ritmes, kleuren, massa, structuur en huid. Ik werk volgens de beeldhouwtechniek ‘en taille directe’. Ik houw rechtstreeks in het materiaal naar aanleiding van een klein plan of een summiere schets. Van daaruit ontstaat het beeld. Mijn sculpturen zijn een stuk groter geworden sinds ik afstudeerde in de jaren tachtig. Ik werk met een kettingmotorzaag en complete bomen.”

“De aanleiding voor mijn beelden is meestal een opdracht of een expositie waar ik aan meedoe. Met een kleine maquette of beeldjes ga ik vervolgens op pad. Ik bezoek landschapsbeheerders, boswachterijen en zagerijen op zoek naar een geschikte boom voor één van die modellen. Ik ben afhankelijk van de krommingen en diktes waar die boom aan moet voldoen én van wat voorradig is. Dat is ook ‘en taille directe’, ter plaatse de beslissing nemen: dit is de boom, daar ga ik aan werken.”

MIJN WERK RAAKT JE OF NIET

“Als ik beeldhouw zit ik geheel in het maakproces. Ik start mijn kettingmotorzaag en verdwijn in een stofwolk op zoek naar wat beeldend mooi is. Mensen vragen mij geregeld waarom ik een specifiek beeld maak en waar het idee vandaan komen. Vragen waar je wel over na kunt denken, maar dat heeft geen nut. Ik kan ze niet beantwoorden, ik moet gewoon dát werk maken. Mijn intellectuele verhaal zit in die stofwolk, evenals de antwoorden op de vragen. Als het beeld klaar is, kan de kijker het ervaren. Ik kan niet benoemen waarom ik kunst maak. Het gaat om fascinatie, passie, gedrevenheid en de

zoektocht. De beschouwer kan zich met mijn werk verbinden. Net als met een schilderij of een muziekstuk, het raakt je of niet.”

“Ik bepaal intuïtief wanneer een sculptuur klaar is. Op een gegeven moment kan ik niets meer doen, het wordt er niet beter van. Tijdens het maakproces gaat er regelmatig wat mis, dat zijn probeersels. Met de jaren leer je wat wel en niet kan. Werk waar ik over twijfel laat ik niet zien. Daar moet je heel strikt in zijn, de leek haalt er feilloos uit wat wel of niet klopt. Die persoon hoeft niet eens onderlegd te zijn, ze zien het gewoon. Je moet trouw blijven aan je eigen passie en daar consequent in zijn. Als het beeld klaar is, ziet het er zo simpel uit, maar er is veel aan voorafgegaan wat je niet meer terugziet.”

NEOLITHISCHE GRAFHEUVELS

“Ik was deze zomer in Ierland en bezocht daar oude neolithische grafheuvels en steencirkels, echt mooi. Ook bekeken mijn vrouw en ik een oud kasteel.

De kapconstructie van zo’n burcht, de poort of de gestapelde stenen van een muur, het fascineert me. Uit zo’n reis haal ik inspiratie voor mijn beeldhouwwerken.”

ARTHUR KEMPENAAR

studeerde aan de Rietveld Academie. Tijdens Kunstlijn Haarlem is zijn werk te zien in de Kamer van de wethouder in het stadhuis.

‘Beeldhouwen helpt mij beter schilderen’

“Ik heb eigenlijk een haat-liefderelatie met beelden. Als je achteruitloopt in een expositieruimte om een schilderij beter te bekijken, knal je er tegenop. Een beeld staat altijd in de weg. Het beeldhouwen is bij mij voortgekomen uit het schilderen. Op een gegeven moment kocht ik een kettingzaag om mijn schilderkunst verder te helpen. Met een zaag werk je in het hout van buiten naar binnen, dat levert gelijk wat op. Met schilderen kun je ongelimiteerd dóórmodelleren. De directheid van het zagen had invloed op mijn schilderen. Het is een soort wisselwerking.”

“Wat mij intrigeert is hoe je je verhoudt ten opzichte van een tweedimensionaal beeld en driedimensionaal beeld. Ook al hebben beide dezelfde thematiek, door de techniek gedragen ze zich verschillend. Het medium positioneert de beschouwer op een andere plek. Om een beeld kun je heenlopen, bij een schilderij sta je voor een plat vlak. In mijn schilderen probeer ik de ruimte te claimen tussen het platte vlak en de beschouwer. Je kan een schilderij binnenstappen, maar het schilderij kan zich ook naar je toe duwen, naar buiten komen eigenlijk.”

VOGEL, BROMVLIEG EN SNEEUWMAN

“De beelden die ik schilder vertaal ik ook naar houten beelden, soms naar steen en recentelijk naar keramiek. Niet alle beelden lenen zich ervoor om uit hout te zagen. Mijn vogels of bromvliegen zijn te anekdotisch én te bewerkelijk. Het zwarte schilderij van Medea bijvoorbeeld, daar heb ik wel een beeld van gemaakt en ook van de sneeuwman. Het vertaalt zich daadwerkelijk in een ander beeld dan op het schilderij. Ik heb in keramiek kleine vuurtjes gemaakt, allemaal net even anders, heel intrigerend.

Ze hielpen me vuur te schilderen op een groot doek. Vuur is heel beweeglijk, hoe geef je daar vorm aan in gestolde verf? Vuur in keramiek is natuurlijk ook een soort contradictio in terminis. Op doek is vuur niet te pakken, in keramiek is het in zekere zin wel tastbaar. Interessant om te onderzoeken. Het spannende van keramiek is ook dat het duizenden jaren mee kan gaan, als het tenminste niet kapot valt.”

ALS KIND AL MELANCHOLISCH

“Mijn werk gaat over de dood, maar dat klinkt zo zwaar, de grondtoon is melancholie. Ik had als kind al melancholische gevoelens. Zo’n gevoel van verlatenheid als we bijvoorbeeld met het gezin wegreden van Texel waar ik geboren ben, bitterzoet eigenlijk. Ik kan natuurlijk een heel verhaal houden over wat me beweegt, wat ik allemaal heb bewerkt en heb getracht uit te vinden in de beeldende kunst, van expressionistisch tot fundamenteel abstract en meer. Ik heb uiteraard gezien mijn leeftijd al lange tijd een aantal zaken doorgespit, en de daaruit voortvloeiende vragen geprobeerd te beantwoorden. Als ik dat allemaal wegstreep, blijft melancholie als thema over. Inspiratie is er gelukkig altijd, ik kom mijn atelier binnen en ben gelijk aan het werk.” ✶

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

ZEEBAARS MET VENKEL, AARDAPPEL & CHILIVLOKKEN

Koken zonder stress voor vrienden en familie: Last Minute Dinners biedt een moeiteloze aanpak, waarbij eenvoud boven overdaad gaat. Van bedrieglijk eenvoudige, maar toch spectaculaire diners in het weekend of het gemak van een geweldig eenpansgerecht doordeweeks bij onverwachts bezoek. Kies voor een vegetarisch dan wel veganistisch Spaans diner of een Italiaanse feestmaaltijd. En last but not least: een driegangenmenu, klaar binnen een uur.

Uitgeverij Good Cook, € 27,50.

Door dit recept waan je je op een Grieks eiland. Door een vis in zijn geheel te serveren, hoef je zelf het meeste niet te doen als je het fileren aan je gasten overlaat. Dit is een van de weinige gerechten in het boek voor twee personen, maar je kunt het gemakkelijk aanpassen naar vier personen door de hoeveelheden te verdubbelen en een tweede bakplaat te gebruiken.

NODIG

• 350 gram iets kruimige aardappels, geschild en in dunne plakjes

• 1 venkel, in dunne plakjes

• 1 onbespoten citroen, in dunne plakjes

• 1 grote zeebaars van ca. 900 gram, schoongemaakt

• snufje chilivlokken

• zout en zwarte peper

• extra vierge olijfolie, om te besprenkelen

• saffraan-aioli (maak zelf een snelle versie (zie onder))

BEREIDING

Verwarm de oven voor tot 180°C.

Verdeel de aardappels, venkel en citroen over een grote bakplaat en besprenkel met wat olijfolie. Breng het binnenste van de vis op smaak met zout en peper en plaats de vis op de groenten. Besprenkel de vis met olijfolie en breng op smaak met zout en de chilivlokken.

Bak 25 minuten in de oven, of tot de vis makkelijk van de graat komt. Serveer de vis en groenten met een flinke lepel saffraan-aioli. Voor een snelle versie van de saffraan-aioli, voeg je in een hittebestendige kom een snufje saffraan toe aan 1 eetlepel kokend water. Roer er daarna 6 eetlepels mayonaise en een 1⁄2 geraspt teentje knoflook door.

VAN TEVOREN BEREIDEN

Je kunt de groenten van tevoren snijden en in een kom ijswater laten staan (voeg citroensap toe aan de venkel, anders verkleurt deze). Dep de groenten droog met keukenpapier voordat je ze op de bakplaat legt.

ALTERNATIEVEN

Elke hele witvis is geschikt, maar als je twee kleinere gebruikt, bak je de vis minder lang en kun je de groenten het beste eerst 15 minuten koken.

Uitgelicht

De geschiedenis heeft de vervelende neiging om zich steeds in een dominant heteroseksueel en mannelijk perspectief te wentelen. Gelukkig is het verleden kleurrijker dan dat. In dit werk toont auteur Johannes Wirix-Speetjens, opgegroeid in Haarlem, de levens van een indrukwekkende groep queerpersonen die naam maakten in de kunsten, bij uitstek een wereld waar álle gevoelens tot uiting zouden mogen komen. Het zijn artiesten als Marcel Proust, Oscar Wilde, Peter Tsjaikovski, Ethel Smyth en Freddie Mercury. Voor hen was de kunst een geliefde waaraan ze zich mochten vastklampen, in tegenstelling tot andere liefdes, die in de alledaagse wereld niet werden gedoogd. Borgerhoff & Lamberigts, € 22,99.

HAARLEMSE NIEUWE

Haarlemse country op vinyl

Them Peckin’ Boys is een vierkoppige bluegrass-, folk- en countryband uit Haarlem. De bezetting met gitaar, twee banjo’s, basgitaar en vier zingende bandleden zorgt voor een bijzonder en gevarieerde show. Met een bluegrass-bezetting maar muzikale invloeden van de 60’s en 70’s garage- en hardrock zijn ze vrij uniek. Hun nieuwste plaat Lucky N5/Forever (eigenlijk zijn het er twee) is afgelopen juli op vinyl verschenen. Beluister Them Peckin’ Boys via Spotify of, bestel hun vinyl via thempeckinboys@gmail.com

Meer informatie te vinden op www.thempeckinboys.com

Verwerken van verlies

Roman schrikt wanneer hij hoort dat er in de buurt een gebouw in brand staat. Herinneringen van vier jaar geleden komen terug, toen zijn zusje omkwam in een brand. Thuis wordt over dit drama weinig gesproken. De onverwachte vriendschap met een jonge brandweerman helpt Roman het stilzwijgen te doorbreken. De Overveense schrijfster Anke Kranendonk schreef een aangrijpend en tegelijk herkenbaar verhaal over een gewone puber met gewone puberproblemen, die daarbovenop een zwaar verlies te verwerken heeft. Querido, € 17,99.

Nederlandse geschiedenis

Reis terug in de tijd en ontdek via het verborgen verleden van de Haarlemse auteur Frits Bosch de geschiedenis van Nederland in de 19de eeuw. In deze periode werden niet alleen de stadsmuren neergehaald, werden de trekschuit en de stadsomroeper vervangen door de trein en de krant, maar was het ook de tijd waarin de eerste grondwet verscheen en de slavernij werd afgeschaft. De Jutter is een onafhankelijk te lezen vervolg op de eerder verschenen historische roman De Tromslager, waarin Frits Bosch het leven van zijn oudvader tijdens de overgang van de 18de naar de 19de eeuw beschrijft. Uitgeverij de Brouwerij, € 21,99.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

OVER OSCAR WILDE, FREDDIE MERCURY EN VELE ANDEREN

De keuze van De Vries Van Stockum

HET GOEDGELEEFDE LEVEN

De zes geheimen van een 103-jarige arts voor een gezond en gelukkig leven. In een tijd dat vrouwen niet eens een eigen bankrekening mochten openen, begon Gladys McGary een medische praktijk. Nu, 103 jaar oud en nog steeds werkzaam als arts, deelt ze haar geheimen voor een lang, vol en gezond leven. VBK Media, € 22,99.

SLIMMER DAN JE DENKT

Lotte Stegeman en Mark Janssen (ill.), bekend van Ik voel ik voel wat jij niet ziet, duiken in Slimmer dan je denkt opnieuw in het hoofd van dieren. Deze keer gaat het niet over emoties bij dieren, maar over hoe slim ze zijn. Frans de Waal schreef het voorwoord bij dit wonderschone, grappige en ontroerende boek. Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, € 24,99.

VRIJ STROOMT DE RIVIER

Meeslepende roman over een moeder op zoek naar haar kinderen. Voor de lezers van Ga als een rivier en Daar waar de rivierkreeften zingen In het Barbados van 1834 doet Rachel er alles aan om haar vijf kinderen te vinden. Die zijn verkocht aan andere plantages, maar de pas aangenomen wet zegt dat haar volk nu vrij is. Zij kan zich pas echt vrij voelen als ze haar kinderen heeft opgespoord. Vrij stroomt de rivier gaat over een reis vol hoop en is tevens een ode aan familie en pure moederliefde. Ambo/Anthos, € 23,99.

ALL FOURS

Een semi-bekende kunstenaar besluit spontaan dat ze met de auto van Los Angeles naar New York gaat reizen. Ze neemt zomaar een afslag en huurt een kamer in een goedkoop motel. Deze verandert ze in een luxe suite en begint een affaire met een jongere, getrouwde man. In All Fours besluit een 45-jarige vrouw zichzelf opnieuw uit te vinden. Ze heeft alleen geen idee wat het haar gaat opleveren. Uitgeverij De Bezige Bij, € 24,99.

DE HEL

De hel van Carmen Mola is een filmische thriller in het Madrid en Havana van de 19de eeuw, waarin danseres Leonor en revolutionair Mauro elkaar steeds weer treffen temidden van gruwelijkheden. En uiteindelijk ontdekken zij samen een samenzwering tegen de witte plantagehouders, met als middelpunt een uiterst bloederig voorouderlijk ritueel… Xander Uitgevers, € 23,99.

Jeltjes favoriete boek

Proeven van Italië

Als je echt alles wilt weten over de Italiaanse keuken is dit bijzondere boek onmisbaar. Alles wordt er in meegenomen; van bijvoorbeeld 35 manieren om Italiaanse koffie te bestellen en typische Italiaanse gebruiken tot alle soorten pasta op een rij en zoveel Italiaanse kazen om van te smullen. Prachtig vormgegeven met heel veel illustraties!

Uitgeverij Terra - Lannoo, € 59,99.

JELTJE DE VRIES

Directeur De Vries Van Stockum

IN BEELD

Er was weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.

PARKSESSIES

ZOMER IN DE ZAANEN

KETI KOTI

HAARLEM CULINAIR

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend beeld.

Fotografie: Linda Llambias.

Word nu Vriend van HRLM

voor slechts € 32,50 per jaar!

Als dank krijg je thuis gestuurd:

• 6x HRLM stadsglossy én

• 2x HRLMtje

Omdat wij van lezen houden en ook blij zijn met onze vrienden, verrassen we elke editie een vriend(in) met een boek uit onze boekenrubriek.

Dit keer het boek: Proeven van Italië

Wil je ook kans maken op een boek? Ga dan naar onze website en word vriend! – De winnaar krijgt schriftelijk bericht –

Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden

waar je kwaliteit beleeft

De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.

Offline & Online!

makelaars Spaarneduin