Leeuwarder Seniorenkrant 11

Page 1

Extra

ho

OPLA ge GE!

VOORJAAR 2021 | EDITIE 11

64.00

0

GELUK

ZORG

LEEUWARDEN

FAMILIE

VEILIGHEID


02

SENIORENkrant

Zo lang mogelijk veilig thuiswonen. Wij helpen u graag hierbij met handige tips en services.

Het is nergens zo fijn en vertrouwd als thuis. Toch kan er een moment komen dat u iets meer hulp nodig heeft. Op die momenten willen we er graag voor u zijn. Daarom hebben we het Vitaal Collectief ontwikkeld. Naast korting op uw zorgverzekering krijgt u veel handige tips en

services om langer zelfstandig en veilig thuis te wonen. Bent u bij ons verzekerd? Dan kunt u elk moment instappen. Interesse? Kijk op defriesland.nl/vitaal of bel met ons via 058 291 31 31. We helpen u graag verder.


03

SENIORENkrant

19

GEZELLIGHEID TROEF IN DE TROMPSTRAAT In mijn pubertijd zat ik in een pleeggezin aan de Tesselschadestraat. Op een dag kreeg mijn vader onenigheid met mijn pleegmoeder. Ze had de bloemen die ik aan mijn jarige tante gaf bij de maandelijkse afrekening gezet, terwijl ik in mijn onschuld tegen pa had gezegd dat haar man die bloemen op zijn werk had gekregen. En dus ging ik in de zomer van 1966, veertien jaar oud, naar een nieuw gezin aan de Trompstraat 48.

Beste lezers,

Hulp voor ouderen die mishandeld worden

05

Naar schatting werden vorig jaar 62.000 ouderen mishandeld en door de vergrijzing zal dit aantal alleen maar toenemen. Dat hoeft niet. Er is hulp om de mishandeling te doen stoppen.

Een portret van opa Auke en kleinzoon Martijn Rauwerda

06

Het karakteristieke pand waar de winkel van Auke Rauwerda gevestigd was staat al een paar jaar leeg. Er is een nieuw, modern onderkomen. Maar de nostalgie van die oude volgepakte sluip-door-kruip-door winkel zal altijd een begrip blijven in onze stad. “Als Auke Rauwerda het niet heeft, dan bestaat het niet”.

Leven weer 09 op de rit Iedereen die vragen heeft over onderwerpen als zorg, wonen, welzijn en inkomen kan daarbij kosteloos de hulp inroepen van een onafhankelijke cliëntondersteuner. Weinig mensen weten dat en dat is jammer. Want door omstandigheden kun je ineens de grip op je leven kwijt zijn. Een cliëntondersteuner kan dan helpen bij het vinden van oplossingen.

POËZIEALBUM MET EEN OORLOGSVERHAAL

Binnen de redactie is het nodige veranderd. Sara en Martin wonen tegenwoordig in Franeker. Ze hebben na de verhuizing besloten om hun tijd aan andere dingen te besteden. Vanaf deze plaats wil ik hen allebei enorm bedanken voor alle mooie bijdrages aan deze krant. Waar mensen weggaan, verschijnen weer nieuwe gezichten. In deze editie treffen jullie artikelen aan van Jeltsje de Boer en Riemie van Dijk. En er zijn meer veranderingen, zoals de nieuwe rubriek Vergeten beroepen. We trappen af met de porder. Je leest alles over dit ouderwetse beroep op pagina 15. Ken jij nog andere vergeten beroepen? Stuur de redactie een tip via info@seniorenkrant.nl. Verder hebben we een groot interview met Auke (77) en Martijn (26) Rauwerda. Zelf ben ik geen opa, maar wat is het leuk om over de band te lezen tussen deze opa en zijn kleinzoon. Boukje Wiersma tekende het verhaal op van de twee mannen uit de Rauwerda familie, die regelmatig samen achter de toonbank staan. Een ander bijzonder verhaal gaat over een poëziealbum waar een triest oorlogsverhaal achter schuilgaat, dat dat zich afspeelde in de wijk Huizum. Ritsko van Vliet ging erover in gesprek met historische speurder Johan Dalstra. Dit was nog maar een kleine greep uit deze krant, die weer rijk gevuld is. Ik wens jullie veel leesplezier!

De oud-Leeuwarder Johan Dalstra, nu woonachtig in Dronryp, is een historische speurder die onder andere boeken schreef over de Schrans en de Verlengde Schrans. Laatst werd Dalstra getipt over een poëziealbum met een triest oorlogsverhaal, dat zich afspeelde in Huizum. Reden voor de Seniorenkrant om hem op te zoeken.

EN VERDER.... Ook voor hulp op de computer naar dbieb

Jullie moesten even geduld hebben, want normaalgesproken verschijnen we altijd in maart. Het voordeel van dit latere moment is dat er over twee maanden alweer een nieuwe krant is.

Doede Vellema

12

PS: Vergeet niet regelmatig te kijken op onze website www.seniorenkrant.nl of volg ons op Facebook. Dan mis je niks!

DE REDACTIE 04

Woningnood

11

'Laten we even bellen'

14

De wereld van Koesma - De lente in mijn bol

15

Vergeten beroep: de porder

15

Wat is Thuiszorg Patyna?

16

Happy stones brengen geluksmomentjes

17

Puzzels

18

'De Medido maakt het leven makkelijker'

21

Joop Zandberg Fietsen Grou

21

Colofon

22

Oplossingen puzzels

23

Koesma Basdew Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd,schrijft daarover op prikkelende wijze.

Peter Teeuwen Schrijft over maatschappelijke ouderenvraagstukken, puzzelkoning.

Jeltsje de Boer Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

Ritsko van Vliet Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.

Riemie van Dijk Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

Boukje Wiersma Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.


04

KUNST & CULTUUR| SENIORENkrant

Ook voor hulp op de computer naar dbieb Bankzaken via de computer regelen, een afspraak maken bij de gemeente of een zorgnota declareren. Tegenwoordig regel je steeds meer online. Als je niet bent opgegroeid met de computer kan dat een flinke uitdaging zijn.Voor iedereen die een digitaal steuntje in de rug kan gebruiken organiseert

Klazien van der Harst (80) Leeuwarden

dbieb gratis cursussen en handige inloopspreekuren.

De cijfers van mensen die moeite

OEFENGROEPEN

de digi-dinsdag in dbieb voor hulp.

vaak niet meer interesseert en dat

hebben met de computer, tablet of

De échte kneepjes van het compute-

Het is fijn om te weten dat ik op

ze het te moeilijk vinden. Kinderen

smartphone liegen er niet om.

ren leerde ze bij dbieb. “Met mijn

dbieb kan terugvallen. De mensen

of

Maar liefst 11% in de leeftijd van

notebook ben ik gestart bij oefen-

van dbieb nemen de tijd en hebben

helpen, maar leggen het vaak

16 tot 65 jaar is niet digitaal vaar-

groep Bilgaard. We oefenden op de

geduld; dat is belangrijk.”

zo snel uit dat het niet begrepen

dig. In de groep boven de 55 jaar

computer, wisselden ervaringen uit

wordt. Hierdoor haken veel men-

is dit aantal zelfs 20%. Deel-

en dronken samen koffie. Deze

sen af. Jammer, want als je het

nemers aan de cursus hoeven zich

manier van leren voorziet écht in

dan ook beslist niet te schamen.

een behoefte. Vooral de sociale

Klazien van der Harst kan erover

functie is belangrijk.” Inmiddels

meepraten. Door de jaren heen

heeft mevrouw naast haar notebook

doorliep zij het ‘complete aanbod’

ook een iPad en een smartphone.

van dbieb en is nu digitaal zo

Appen, bellen en mailen… ze draait

Het mag duidelijk zijn: mevrouw

handig als wat…

haar hand er niet meer voor om.

Van der Harst is er trots op dat ze

“ALS JE HET EENMAAL WEET, GAAT ER EEN WERELD OPEN”

kleinkinderen

willen

gerust

één keer weet dan gaat er een wereld voor je open, ik vind het fantastisch. Ik heb het afgelopen jaar zelfs leren beeldbellen. Wat een ervaring en wat fijn dat het is gelukt!” ■

de stap heeft gezet en raadt iederVAN TYPEMACHINE TOT IPAD

BLIJVEN LEREN

een aan om hetzelfde te doen.“

In het begin van haar werkzame

Nog steeds is mevrouw Van der

De techniek gaat zo snel, de maat-

leven was ze vaardig op de typema-

Harst een trouwe cursist bij dbieb.

schappij is zo in beweging. Ik

chine. Een log apparaat in een kof-

Na de oefengroepen volgde ze cur-

merk

fer. De backspace was een flesje of

sussen Word, Excel, Windows10 en

een velletje type-ex waarmee je de

bestandsbeheer. Ook bij de inloop-

zwarte letter deed verdwijnen. Al

spreekuren en digi-special is ze een

snel werd de typemachine vervangen

graag geziene bezoeker. Inmiddels

door de eerste computer. “Collega’s

is ze 80 jaar en ervaart ze dagelijks

leerden ons de basisbeginselen,

de voordelen van haar digitale vaar-

typen konden we immers al. Het

digheden. “Maar ik heb veel fouten

of bel 058 - 234 77 77

was een verademing dat als je een

gemaakt hoor! Dat is helemaal niet

foutje

erg, ik kan me nu redden. Als ik het

• ONLINE CURSUS WERKEN MET DIGI - 30 APRIL, 7, 21 & 28 MEI.

maakte,

je

opnieuw kon doen.”

het

gewoon

dat

leeftijdsgenoten

het

HULP BIJ DIGITALE VRAGEN Een computercursus, een inloopspreekuur, telefonische hulp. dbieb heeft een breed aanbod. Kijk maar eens op dbieb.nl/digihulp

Opgave via dbieb.nl/werkenmetdigid.nl

even niet weet, ga ik gewoon naar

Haal ook eens een boek uit een minibieb! Er zijn in de gemeente Leeuwarden heel veel minibiebjes. Een deel daarvan staat vermeld op www.minibieb.nl zoals Aafs perkament in Grou, minibieb Akasiahôf in Stiens en Huize Cronje in Leeuwarden. Maar er zijn ook veel niet geregistreerde boekenkastjes. Op de foto zie je het ‘Kiekeboekastje’ in Idaerd. Het is ontzettend leuk om in deze kleine biebjes rond te neuzen. Vaak zitten er verrassende pareltjes in. Neem mee wat je aanspreekt of breng boeken die je weg wilt doen er naartoe, zodat iemand anders er nog van kan genieten! ■


SENIORENkrant | FAMILIE De moeder van Ritsko van Vliet overleed toen hij twee jaar was. Door het artiestenleven van zijn vader verbleef hij tijdens zijn jeugd bij meer

05 In mijn pubertijd zat ik in een pleeggezin aan de Tesselschadestraat. Op een dag kreeg mijn vader onenigheid met mijn pleegmoeder. Ze had

dan tien pleeggezinnen in Leeuwarden. In

de bloemen die ik aan mijn jarige tante gaf bij de maandelijkse afrekening

persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over zijn

gezet, terwijl ik in mijn onschuld tegen pa had gezegd dat haar man die

jeugdervaringen en de buurten waar hij toen woonde. Dit keer deel drie. De eerste twee delen kun je teruglezen op www.seniorenkrant.nl

bloemen op zijn werk had gekregen. En dus ging ik in de zomer van 1966, veertien jaar oud, naar een nieuw gezin aan de Trompstraat 48.

Tekst: Ritsko van Vliet, Van Vliet Beleving.

Gezelligheid troef IN DE TROMPSTRAAT GEPOEDERD MET EEN LAAGJE MEEL

THE SUMMER OF LOVE

De familie Sprietsma was een echt arbeidersgezin.

Iedere maand kocht ik een Muziek Express, want

Sprietsma werkte op het Noordvliet bij Koopmans

ik ambieerde een carrière als popster. Wel wat

Meelfabriek. Als hij moe van het sjouwen thuis-

hoog gegrepen voor iemand die tijdens de muziek-

kwam, klopte zijn vrouw hem af in de achtertuin.

les alleen mocht trommelen op een prullenbak. Ik

Ik zie nog de rozen voor me, gepoederd met een

kwam dan ook niet verder dan wat playbacken

laagje meel. Het was een hele verandering: van de

met een mattenklopper als gitaar. Dankzij het

gegoede stijve familie van de Tesselschadestraat

voetballen verwierf ik mij snel een plek tussen de

naar dit eenvoudige, maar warme gezin. Ze had-

buurtjeugd. Iedere dag op het schoolplein van de

den één thuiswonende zoon en twee andere kwa-

Karel Doormanschool of op het aflopende grasveld

men geregeld met hun pronte vrouwen langs.

in het Vijverparkje. Bij het poten werd ik als ‘dat

Zondagen met een overvolle etenstafel, gezellige

snelle swartsje’ snel gekozen. Toch ging ik niet

thing Stupid. De agenda verhaalt van alle verliefd-

verjaardagen met een flesje bier en Sinterklaas die

mijn idool George Best achterna, maar tourheld

heden. Jetta, de droom van de Bleeklaan. Corrie uit

een tobbe vol pakjes achterom bracht. Tussen de

Jacques Anquetil. Ik haalde regelmatig een ijsje bij

Zwolle, die in Friesland een heropvoeding kreeg.

stoere kerels zag ik op een kleine zwart-wit teevee

salon Halbesma in de Ossekop. De eigenaar, voor-

Mijn oudere buurmeid Sjammie, die al wist hoe ze

Ajax in de mist winnen van Liverpool.

zitter van wielerclub De Friesche Leeuw, maakte

jongens moest inpalmen. Debbie, de knappe zuster

mij enthousiast. Ik wilde net als Anquetil een

van mijn Indische klasgenoot. Het hockeymeisje

STRENG VERHOOR

Gitane-fiets. In the summer of love poetste ik zeven

Catrien viel uiteindelijk voor mijn avances. Ik

Op een dag stond de kinderbescherming op de

weken lang kaarsenstandaards, maakte mosterd-

leerde haar kennen tijdens een schooluitwisseling

stoep. In mijn nieuwe kamertje onderwierp een

potjes schoon en dekte tafels in het Eurohotel. Met

in Assen. Met haar heb ik twee maanden, zoals dat

strenge mevrouw mij aan een verhoor. Of ik mij

de verdiende 350 gulden kocht ik bij het Renners-

toen heette, gecorrespondeerd. Eerst hunkerend,

hier wel thuis voelde en wat diepere vragen waar

huis mijn eerste racefiets.

met complimenten in superlatieven, op het laatst

een puber alleen maar oppervlakkige antwoorden

Ritsko trots als een tourwinnaar op zijn racefiets.

moeizaam zoekend naar een strelend woord.

op wil geven. Onlangs vond ik een agenda uit 1968,

ULTRAKORT WOLLEN ROKJE

die ik als dagboekje gebruikte. Daaruit blijkt wel

Ik was een jongen die op weg was om een man te

RIVAAL IN DE LIEFDE

dat ik echt happy was. Voor mij was eindelijk aan-

worden. Er was maar weinig nodig om alle bijbe-

Grote vriend Jopie Terwijn uit de Jacob Binckes-

dacht, mijn flauwe mopjes werden met gelach ont-

horende gevoelens aan te wakkeren. Nancy Sina-

straat was mijn rivaal in de liefde. Volgens mijn

vangen. Ik ontpopte mij tot een sfeermaker, soms

tra, in een ultrakort wollen rokje bij mij aan de

dagboek schaatste hij geniaal (ik harkte maar wat)

tot vervelens toe.

wand, maakte al het nodige los. Inderdaad Some-

en wilde hij Jetta ook hebben. Onlangs zocht ik Joop via Facebook op en hadden we na ruim vijftig jaar weer contact. Jetta? Hij kon zich er niets meer van herinneren. Wat hij wel wist waren de vele damavonden. Het dagboek vermeldt een tussenstand van 74-80 in zijn voordeel. THOSE WERE THE DAYS Maar ik moest ook weer weg uit de Trompstraat. Mevrouw Sprietsma had last van reuma en iemand extra in huis werd haar teveel. Op vier maart staat een grote streep door mijn agenda. Die dag laat ik een zeldzaam mooie anderhalf jaar achter mij. Ik heb nooit meer iets in die agenda geschreven. Het was voorbij met de verslagjes van een doodgewone dag, de verliefde zinnetjes, de pubergedachten gevangen in woorden. Gelukkig heb ik met Joop afgesproken om die tijd eens terug te halen. Het zal wel een potje dammen worden. Met weinig woor-

De Trompstraat in de jaren zestig. Links nog net een stukje venster van nummer 48 en daarboven een glimp van de kajuit waarachter Ritsko sliep. (Foto H.W. Kuipers, collectie HCL)

den, maar met blikken die elkaar begrijpen. En op de achtergrond Radio 192 met de hit uit 1968. Those were the days. ■


06

INTERVIEW | SENIORENkrant

Tekst: Boukje Wiersma - Meraki Tekst & Zo Foto's Simon van der Woude en Historisch Centrum Leeuwarden

EEN PORTRET VAN OPA AUKE EN KLEINZOON MARTIJN RAUWERDA Bootjes in de Prinsentuin. De aanblik van de Achmeatoren. Een ijsje eten bij La Venetia. Dansen in Zalen Schaaf. Zomaar wat beelden van de stad Leeuwarden die iedereen zal herkennen. Een bezoek aan de bijzondere winkel van Auke Rauwerda aan de Westerplantage past naadloos in dit rijtje. Het karakteristieke pand staat al een paar jaar leeg. Er is een nieuw, modern onderkomen. Maar de nostalgie van die oude volgepakte sluip-door-kruip-door winkel zal altijd een begrip blijven in onze stad. “Als Auke Rauwerda het niet heeft, dan bestaat het niet”.

D

e bijzondere sfeer van

achter in de zaak, natuurlijk tussen

een paar jaar geleden over. Een logi-

die iedereen prachtig vond. Dat had

de 85 jaar oude ijzer-

allerlei spullen. De winkel is eigenlijk

sche stap, vindt Auke. “Het is mooi

te maken met de indeling van de

warenhandel die acht

een uurtje dicht, maar de telefoon

dat we het konden overnemen. De

gebouwen en het zoeken naar de

panden besloeg en drie

rinkelt

collega

sfeer van de Westerplantage leeft

spullen. Als klanten iets moesten

verdiepingen telde, leeft in het klein

Willem Poelstra heeft zijn handen

hier nog een beetje voort. De vraag

hebben zei ik: loopt u maar even

voort aan de Verlengde Schrans.

vol aan alle klanten en telefoontjes.

was alleen: wie moest er naartoe? En

mee. Dat we precies wisten waar

voortdurend

en

Daar vind je namelijk Hoyte van der

toen zei mijn kleinzoon Martijn dat

alles lag vond men geweldig. Tijdens

Wal. Niet iedereen weet dat Rau-

DE SFEER VAN DE

hij wel interesse had.” Martijn wilde

Simmer 2000 kwamen hier veel

werda-telg Martijn (26) het gezicht is

WESTERPLANTAGE LEEFT

wel wat meer verantwoordelijkheid.

mensen uit het buitenland. Die

van deze zaak. En zijn opa Auke (77)

HIER EEN BEETJE VOORT

Op dat moment stond hij niet eens

waren vijftig jaar weg geweest. Voor

is er ook regelmatig te vinden. De

Auke Rauwerda was lange tijd een

echt stil bij de charme en gemoede-

hen leek het alsof bij ons de tijd had

twee hebben een bijzondere band. Ik

van de leveranciers van Hoyte van

lijkheid van deze winkel, maar die

stil gestaan.”

spreek beide mannen in een hoekje

der Wal en de familie nam de zaak

past hem als een jas. De winkel heet nog steeds Hoyte van der Wal. “Hoyte

SPIJKERS ZOEKEN

is een begrip, net als Auke Rauwerda.

Martijn was als kind iedere zater-

Dus dat blijft zo.”

dagmiddag in de winkel te vinden. “Mijn vader Ronald nam me mee en

IK HEB DAAR MIJN

had maar één boodschap: ik heb het

HELE LEVEN RONDGELOPEN

wel druk, dus je moet jezelf verma-

De sluiting van de oude winkel heeft

ken. Maar die middagen vlogen

veel impact op Auke gehad, al zag hij

voorbij. Ik zocht vaak spijkers die op

wel in dat het niet meer kon. “Er

de grond lagen. Die moesten natuur-

waren

lijk mee naar huis. Meestal kreeg ik

problemen

bereikbaarheid

en

met

aanvoer,

parkeren.

De

een paar gulden van mijn vader en

opslag was enorm bewerkelijk, alles

daarmee kocht ik snoep in het

moest met de hand”, legt hij uit.

snoepwinkeltje op de hoek.”

“Maar het heeft me wel verschrikkelijk zeer gedaan. Ik ben daar geboren

Na zijn middelbareschooltijd werkte

en heb er mijn hele leven rondgelo-

Martijn iedere donderdagmiddag in

pen. De oude winkel had een sfeer

de winkel. Hij sloeg bezems in elkaar


SENIORENkrant | INTERVIEW en veegde de pakhuizen aan. “Heel

Opa begint te lachen, want die heeft

soms hielp ik ook wel eens een klant.

een vergelijkbaar verhaal. Auke: “Ik

Dan zei ik: ik help u graag, maar ik

ben als jongetje van vijftien na de

moet wel even zoeken. Het was ook

ambachtsschool in de winkel gaan

voor mij een doolhof.”

werken. Na een paar jaar wilde ik

07

naar de HTS, maar dat was van korte ALS JE IN DE ZAAK WILT WERKEN,

duur. Ik had vijf jaar gewerkt hè? Als

MOET JE HET GEWOON ZEGGEN

je dan weer in de schoolbanken

Het was niet vanzelfsprekend dat

moet, dat is een drama. Ik viel altijd

Martijn in het familiebedrijf ging

in slaap”, zegt hij met een olijke blik.

werken. “Dwingen is nooit goed. Je

“Ik kwam ook alleen maar als er

moet er geschikt voor zijn en je moet

repetities waren. Mijn cijfers waren

het leuk vinden”, zegt Auke. “Mijn

prima, maar de school eiste dat ik

ouders hadden tien kinderen en er

altijd aanwezig was. Toen ben ik

zaten maar vier broers in de zaak. De

ermee gestopt. Daar heb ik geen spijt

rest maakte een andere keuze en dat

van gehad, al is leren nooit verkeerd.

was prima.” Martijn is de enige van

Maar ja, toen ik stopte met school

de jongere generatie die in het bedrijf

moest ik in dienst, eenentwintig

werkt en heeft nooit druk gevoeld. “Ik

lange maanden. Verschrikkelijk. Ik

ben er heel vrij in gelaten”, vertelt hij.

was de vierde zoon in het gezin,

“Mijn vader vroeg me op een dag hoe

maar de broer boven mij werd afge-

ik de toekomst zag. Ik durfde niet te

keurd. En dus moest ik. Ik heb mijn

zeggen dat ik graag in de zaak wilde.

tijd uitgezeten, ben daarna terugge-

Misschien was het te vroeg of kon ik

gaan naar de zaak en nooit meer

beter nog even verder leren. Maar

weggegaan.”

mijn vader zei toen: als je in het bedrijf wilt werken moet je het

EEN KLANT HEEFT

gewoon zeggen. Dat was voor mij

ALTIJD EEN VERHAAL

een belangrijk moment.”

Het is mooi om de raakvlakken te

“Een klant heeft altijd een verhaal. Die is ergens mee bezig en heeft iets nodig. Dat maakt het interessant, want vaak los je echt een probleem op.”

zien tussen opa en kleinzoon, al ALLEEN MET

benadrukken ze beide dat ze erg ver-

REPETITIES OP SCHOOL

schillend zijn. “Mijn opa bekijkt alles

De moeder van Martijn wilde graag

op een hele kalme manier”, zegt

heeft gezet. “Als Martijn iets opzoekt

Ik rijd motor en voetbal nog steeds

dat hij nog een paar jaar naar school

Martijn. “Ik ben iets minder gedul-

in het systeem, dan heb ik het erin

bij MKV. Nou ja, ik ben erbij,” zegt hij

ging. Het werd een compromis: wer-

dig.” Ze hebben wel dezelfde kijk op

gezet. Ik vind het leuk om te doen en

grinnikend. Hij heeft altijd veel aan

ken en leren. “Ik ging alleen nooit

klanten. Een klant is een klant, of hij

je blijft geestelijk fit als je nieuwe

sport gedaan. Zijn eerste marathon

naar school, alleen met repetities”.

nu iets voor een dubbeltje of hon-

dingen leert.”

liep hij op zijn 47e in New York.

derd euro koopt. Hij komt weer terug

“Dwingen is nooit goed. Je moet er geschikt voor zijn en je moet het leuk vinden”

Later

volgden

nog

Berlijn

en

en daar gaat het om. Martijn: “Een

NOG 50 TOT 60 UUR PER WEEK

London. “Omdat ik weinig tijd had,

klant heeft altijd een verhaal. Die is

Martijn heeft nog volop plannen

liep ik ’s nachts om twaalf uur op en

ergens mee bezig en heeft iets nodig.

voor zijn winkel aan de Verlengde

neer naar Hurdegaryp om voor die

Dat maakt het interessant, want

Schrans, maar voor hem geen snelle

marathons te trainen.” Auke is in

vaak los je echt een probleem op.”

verkoop via een webshop. “Geef mij

het bezit van drie Elfstedenkruisjes.

“Bij ons krijgen ze uitleg en oprechte

maar ouderwetse persoonlijke aan-

De afgelopen korte winterperiode

aandacht”, vult Auke aan. “Als men-

dacht en advies. De bonnetjes schrijf

kwam precies op het verkeerde

sen voor iets komen, dan vraag ik

ik ook nog steeds met de hand. Dat

moment. “Toen zat ik met mijn knie.

waar ze het voor nodig hebben. En

hoort gewoon bij deze winkel.” Hij

Ik wilde heel graag het ijs op, maar

dan zeg ik regelmatig: maar dan kun

kiest

lokale

mijn vrouw heeft me tegengehou-

je toch veel beter dat en dat nemen?”

samenwerking. Zoals bij de actie

den. Het was ook niet verantwoord

Auke vindt dat zijn kleinzoon het

van de houten regentonnen, die via

hoor!”

heel goed doet. “Maar ik leer nog

wijkverenigingen met korting aan-

iedere dag van hoe opa de dingen

geboden worden. Driehonderd per

Voor Martijn is de manier waarop

aanpakt”, zegt Martijn.

jaar zijn het er en opa maakt ze alle-

zijn opa nog in het leven staat heel

maal. “Ik werk nog zeker 50 tot 60

inspirerend. “Ja prachtig toch? Ik heb

ALLE 40.000 PRODUCTEN

uur in de week. Met zestig jaar ben

zelfs een keer samen met opa in het-

Klanten die bij Hoyte komen bedient

ik uit de zaak gestapt. Mijn vrouw

zelfde team gevoetbald. Wie maakt

Auke precies zo als vroeger. Ze zijn

en ik hebben toen een wereldreis

dat nou mee?”

wel mondiger geworden, maar dat

gemaakt. Ik was van plan om daarna

vind hij niet erg. “Dat geldt ook voor

twee dagen in de week te werken,

Opa en kleinzoon brengen veel tijd

mezelf. Vroeger durfde je niets aan

maar dat is niet erg gelukt”, zegt hij

met elkaar door. Martijn: “Als ik

een dokter te vragen. Tegenwoordig

met een lach.

vakantie heb, dan ga ik het liefst

heel

bewust

voor

heb ik een weerwoord. Daar prakki-

naar opa en oma in Noorwegen. Ze

seerde je vroeger niet over. De wereld

’S NACHTS OP EN

hebben daar een huis en er zijn altijd

is veranderd en je moet meebewe-

NEER NAAR HURDEGARYP

familieleden te vinden.” Zestienhon-

gen.” Dat Auke met zijn tijd meegaat

Afgelopen december kreeg Auke

derd kilometer is het naar Noorwe-

blijkt uit het feit dat hij degene is die

een nieuwe knie. “De dokter zei bij

gen. Auke doet het tegenwoordig in

de afgelopen jaren alle 40.000 pro-

de controle dat ik alles mag doen.

twee etappes, maar hij rijdt nog

ducten uit de boeken van de oude

Dat was een gevaarlijke uitspraak,

gewoon zelf. Ik had eerlijk gezegd

winkel in het computersysteem

want ik ben nog heel veel van plan.

ook niet anders verwacht. ■


08

SENIORENkrant

Bevrijdingsdag vieren we in het hele land met de Vrijheidsmaaltijd. Chef Yvette van Boven bedacht deze Vrijheidsmaaltijdsoep speciaal voor 5 mei 2021. We nodigen u uit de soep ook zélf te bereiden. Geniet van de soep, sta stil bij vrijheid en deel uw moment met #vrijheidsmaaltijd. Zo zijn we toch een beetje samen. In samenwerking met de Seniorenbond en maaltijdservice Van Smaak bezorgt Bevrijdingsfestival

Fryslân op 5 mei bij 10.000 senioren en zorgmedewerkers in Fryslân de Vrijheidsmaaltijdsoep. Dit wordt grotendeels gedaan met historische én moderne voertuigen van Keep Them Rolling en Defensie die separaat van elkaar de soep bezorgen in de provincie. U kunt zich niet meer aanmelden voor het ontvangen van de soep. De verspreiding van de soep is wel de hele dag live te volgen bij Omrop Fryslân.

www.bevrijdingsfestivalfryslan.nl

INGREDIËNTEN VOOR 4 PERSONEN c c c c c c c c c c c c c

60 ml (of 4 eetlepels) olijfolie 150 gram (ongeveer 1 stuk) prei, in ringen 2 knoflookteentjes, fijngehakt 1 eetlepel kerriepoeder 300 gram bloemkoolrijst 200 gram vastkokende aardappel, geschild en in blokjes 1 blik (400 ml) kokosmelk 750 ml groentebouillon 150 gram doperwten 300 gram bladspinazie 150 gram kleine broccoliroosjes 3 bosui fijngesneden in ringetjes (Zee)zout Versgemalen zwarte peper

BEREIDINGSWIJZE 1.

2. 3.

4.

5.

Verhit de olie in een grote pan en fruit daarin op middelhoog vuur de preiringen, knof-look en kerriepoeder, tot de prei glazig is en felgroen. Roer de bloemkoolrijst en aardappelblokjes erdoor en zet ze even aan. Blus af met de kokosmelk, breng aan de kook en giet de bouillon erbij. Laat de soep nu, zonder deksel, 20 minuten zacht koken tot de aardappel met een houten lepel langs de rand van de pan makkelijk te breken is. De soep moet nu wat zijn ingedikt door de bloemkoolrijst en aardappelblokjes. Is hij nog te dun, kook hem dan nog een minuut langer op hoog vuur in. Is hij naar uw smaak juist te dik, giet er dan nog een plensje water bij Voeg dan de doperwten, bladspinazie en de broccoli toe en gaar die nog 6 minuten mee. Roer de bosui erdoor en breng de soep op smaak met zout en peper.


SENIORENkrant | LEEUWARDEN

09

Tekst: Ritsko van Vliet Van Vliet Beleving.

Poëziealbum met een oorlogsverhaal “ONZE KLEINKINDEREN ZULLEN AAN DE HAND VAN PERSOONLIJKE VERHALEN DE GESCHIEDENIS BETER MEEKRIJGEN” De oud-Leeuwarder Johan Dalstra, nu woonachtig in Dronryp, is een historische speurder die onder andere boeken schreef over de Schrans en de Verlengde Schrans. Hij was vijf jaar voorzitter van de Leeuwarder historische vereniging Aed Levwerd en tegenwoordig lid van Wurkgroep Histoarysk Dronryp. Laatst werd Dalstra getipt over een poëziealbum met een triest oorlogsverhaal, dat zich afspeelt in Huizum. Reden voor de Seniorenkrant om hem op te zoeken.

“Mijn interesse voor geschiedenis heb ik te

Marianne woonde met Herman Wallege en

de twee vrouwen zich ook melden en ze werden

danken aan mijn meester Van der Noord uit de

hun twee kinderen in de Bosboomstraat in

met hun kinderen op transport gezet naar

zesde klas”, zegt Johan. “Hij kon prachtig vertellen

Huizum. Toen nog behorend bij de gemeente

Westerbork. Onderduiken vonden zij geen optie,

over vroeger en gaf ons werkstukopdrachten

Leeuwarderadeel. Het was de tijd dat Joden niet

omdat de ‘Joodsche Raad’ had verteld dat ze naar

waar ik mij volledig op stortte. Ik schreef over de

meer gewoon boodschappen mochten doen.

Polen gingen en hun mannen weer zouden

Beurs, de Waag, de Kanselarij, noem maar op.

“Als ze wat wilden kopen dan leverden ze

terugzien. De waarheid bleek schrijnend anders.”

Vanaf dat moment liet het mij niet los. Ik werd

’s ochtends voor acht uur een briefje in bij de

zelf ook onderwijzer met geschiedenis als

winkel en konden ze de boodschappen tussen

Herman en Samuel waren al in de zomer van 1942

specialiteit.”

drie en vijf in de middag ophalen. Herman had

in Auschwitz/Birkenau omgekomen. Een lot dat

samen met zijn vriend Samuel de Winter op de

de anderen ook te wachten stond. Marianne en

“Onze historie is onze identiteit, iets waar wij uit

Schrans in ‘verboden tijd’ groente gekocht.

Magdalena

voortkomen. Ik wil dan ook weten hoe het gewone

Ze werden verlinkt, opgepakt en afgevoerd

23 november 1942 direct bij aankomst in Auschwitz

volk leefde. De geschiedenisboekjes staan vol

zonder hun vrouw en kinderen nog te zien.”

vergast. “Binnen een half jaar twee jonge gezinnen

kleren met een pruik op. Maar over het dagelijks leven in de straat staat weinig geschreven. Wist je bijvoorbeeld dat op de Weaze, nu een rosse buurt, vroeger de elite woonde? Hoe dat zo verloederd is,

met

hun

kinderen

op

niet meer in leven. Ook de rest van hun families

verhalen over hoe het de adel verging. De koningen en keizers, allemaal in de mooiste

werden

'WANT NIEMAND IS ER DIE VERLANGT NAAR RAMP OF TEGENSPOED'

overleefde de kampen niet. Het poëziealbum van Marianne Wallege-Reindorp is het enige tastbare bewijs van hun dagelijkse bestaan.” De regel in het album “Want niemand is er die verlangt naar ramp of tegenspoed” geeft een

dat is interessant.” Al snel na de arrestatie van haar man moest

wrang gevoel als je weet hoe het met Marianne

“Daarom zit ik in de Wurkgroep Histoarysk Dronryp.

Marianne het huis in de Bosboomstraat verlaten.

afliep. “Maar een verhaal als dit, hoe triest ook,

Inmiddels hebben we ook monumentendagen

Het werd opgeëist door de Duitsers, die er

moet verteld worden. Om te voorkomen dat het

en historische wandelingen. Ik zoek het tegen-

soldaten huisvestten. “Zij trok in bij de vrouw van

ooit weer gebeurt. Onze kleinkinderen zullen aan

woordig meer in de fysieke dingen. Bijvoorbeeld

Samuel de Winter, Magdalena, die met vier

de hand van dit soort persoonlijke verhalen de

het graf van Eise Eisinga, zowat bij mij voor de

kinderen om de hoek in de Ruysdaelstraat woonde.

geschiedenis beter meekrijgen. Daaraan bijdragen

deur. Dat hebben we opgeknapt en er een glasplaat

Het duurde maar een paar maanden, toen moesten

is een nuttige taak op mijn oude dag.” ■

overheen gezet.” HET POËZIEALBUM VAN MARIANNE In

zijn

boek

De

Schrans

‘een

historische

beschrijving’ beschrijft Dalstra hoe twee jonge Joodse gezinnen uit Huizum zijn weggevoerd naar het vernietigingskamp Auschwitz/Birkenau. Pas sinds een jaar weet hij de gruwelijke details. “Via mijn website kreeg ik een bericht van Tjits Puijker, die op zoek was naar informatie over Marianne Reindorp. Zij had bij het opruimen van haar

ouderlijk

huis

een

poëziealbum

van

Marianne gevonden. In de familie ging het verhaal dat haar oma dit album voor iemand moest bewaren. Dan komt mijn speurzin meteen naar boven. Ik kwam erachter dat de oma van Puijker het album in 1942 kreeg van haar overbuurvrouw, ene Marianne Wallege.”


10

SENIORENkrant

Wonen als een vorst zonder zorgen in een XXL PLUS appartement

Bouw gestart oplever ! ing januari 2022 Al ruim 8

5%

verkocht .

De ruwe grondwerkzaamheden zijn klaar, het fundament wordt gelegd. Op de grote bouwplaats in de Leeuwarder wijk Nylân wordt op dit moment gewerkt aan de bouw van een bijzonder appartementencomplex. Een buitengewone plek; letterlijk en figuurlijk. Want in het middelpunt wordt een overdekte mediterraanse binnentuin van circa 2.000 m2 gerealiseerd. De tuin zorgt voor veel leuke contactmomenten en het groen is bovendien goed voor ieders welzijn. Het is een plek om rustig een boek te lezen of om de (klein)kinderen te ontvangen. Vandaar de naam ‘Mipatio’, ofwel: mijn binnentuin. Genieten van ruimte en vrijheid Alles draait in Mipatio om maximale levenskwaliteit en het ultieme gevoel van vrijheid. De appartementen zijn dan ook uiterst ruim van indeling met een oppervlakte van 100 - 120 m2. De Mediterrane binnentuin De overdekte tuin is een unicum in Nederland. Door middel van een uitgekiend eco-systeem is het er elke dag genieten in een aangename sfeer. Groen is immers goed voor een mens. De tuin is naast een plezierige ontmoetingsplaats ook een plek waar je alleen van kan genieten. In de tuin bevinden zich tevens een grand café en speelvoorzieningen voor (klein)kinderen. Professionele sportruimte Naast de tropische binnentuin wordt er ook een moderne en professionele sportruimte ingericht voor individueel sporten of sporten onder begeleiding.

Gastenverblijven Familie of vrienden over de vloer? Of de (klein)kinderen een weekendje te logeren? Speciaal voor hen zijn er in Mipatio hotelsuites. Luxe en comfortabele kamers met alle privacy voor gasten. Eten, drinken en meer Een cappuccino in de ochtend? Gezellig lunchen met vrienden? Zelfs dat kan in Mipatio. Het sfeervolle café-restaurant heeft een uitstekende keuken. Een aangename plek waar je ook uitgebreid kunt dineren. Nog meer woonkwaliteiten In een Mipatio appartement is het veilig wonen. Daarnaast is het gebouw niet vrij toegankelijk, wel zo’n prettig gevoel. Mipatio heeft een zeer gunstige ligging ten opzichte van diverse uitvalswegen en het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) ligt op slechts enkele

Ook de dichte nabijheid van het stadscentrum spreekt tot haar verbeelding. “Maar vijf minuten van de stad en toch in een mooie groene omgeving. Verder zie ik als voordeel dat er om de hoek allerlei winkeltjes zijn.” Meneer en mevrouw de Boer hebben een van de Mipatio appartementen in Leeuwarden gekocht.

“Ik kan straks gewoon de deur achter mij dichttrekken en hoef me dan nergens meer zorgen over te maken”, aldus mevrouw Tiny de Boer over het besluit om een Mipatio appartement te kopen.

“Als we weg willen, trekken we zonder zorg de deur achter ons dicht” Haar man, de heer Roel de Boer sluit zich hierbij aan. “Wij wonen nu landelijk in Elsloo met veel grond om ons heen. Wij zijn nog steeds fit als begin zestigers, maar we

minuten afstand. Zelfs ‘Green mobility’ is aanwezig. Hier kan zorgeloos en energiebewust een elektrisch vervoermiddel gehuurd worden. Energiezuinig en duurzaam Een Mipatio appartement wordt vanzelfsprekend energiezuinig, duurzaam en verantwoord gebouwd. Naast vloerverwarming is er ook vloerkoeling. Door de opbrengst van eigen zonnepanelen is het geschatte energieverbruik slechts € 35,00 per maand. Dus weg met die hoge energielasten. Vereniging van Eigenaren Mipatio is eigenaar van de aanwezige voorzieningen en

begonnen enige tijd geleden wel te kijken naar een wat kleinere comfortabele woning, want ouder worden is een kwestie van tijd. Leeuwarden heeft zich ontwikkeld als een fijne stad en is prettig om in te verkeren. Daar ben ik ooit nog op school geweest.” Op de vraag waarom nu juist Mipatio en geen ander appartementencomplex antwoordt de Boer: “Wij gaan helemaal voor het concept van Mipatio. Al die extra faciliteiten maakt het allemaal erg ideaal!”

“We waren opgelucht... ...toen mijn ouders vertelden dat ze overwegen om een Mipatio appartement te kopen. De vrijstaande woning die ze nu hebben is te groot en de tuin begint van een lust tot een last te worden. Volgens mijn ouders is het fijn om alles gelijkvloers te hebben. Daarnaast is het veilig wonen, omdat het gebouw niet voor iedereen toegankelijk is. De binnentuin met grand café en speelvoorzieningen, maakt het voor onszelf ook extra leuk om met onze kinderen bij opa en oma op bezoek te gaan.”

verantwoordelijk voor de kwaliteit en het onderhoud van de aangeboden faciliteiten. De V.V.E bijdrage van € 211,00 per maand (100m2) is all inclusive. Er is zelfs al een reserve van € 250.000,00 voor toekomstig groot onderhoud.

Nog slechts enkele appartementen te koop! Meer informatie en verkoop Bent u geïnteresseerd in dit unieke project en wilt u meer informatie? Bel ons dan gerust op: (085) 773 41 51 Neem ook eens een kijkje op: www.mipatio.nl


SENIORENkrant | OPINIE

11 Tekst: Peter Teeuwen

WONINGNOOD Net als in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen ik in de kraakbeweging zat, is de woningnood ook nu betrekkelijk. In die tijd stonden er veel grote panden leeg die eigendom waren van vastgoedondernemers. Echte plannen hadden ze vaak niet. Het was wachten op betere tijden. Hoewel er veel overeenkomsten zijn, zijn er ook verschillen. Laten we eens kijken wat de oorzaken van de huidige woningnood zijn.

Oorzaken

meer geïnvesteerd werd door woningbouw-

Prins Bernhard-belasting, als je meer dan vijf hui-

verenigingen. Voor veel mensen werd hiermee

zen hebt moet je daar extra voor betalen, zet geen

zelfs de sociale woningbouw te duur.

zoden aan de dijk. Dat wordt gewoon doorbelast

SPECULATIE EN BELEGGING

en dan worden de huren nog hoger. Misschien

Nu de banken geen rente meer geven, zoeken

IMMIGRATIE

kunnen gemeenten wat regelen met hun bestem-

mensen andere bestemmingen om hun vermo-

Ik moet het toch noemen: de woningnood wordt

mingsplan, waardoor het onmogelijk wordt om

gen te laten renderen. Het kopen van huizen is

ook veroorzaakt door de nieuwkomers. Vaak

huizen op te kopen. Nog mooier zou het zijn als

een goed alternatief. Zeker als de bank construc-

reist een vader of zoon vooruit en later komt de

die huizen massaal te koop zouden moeten wor-

ties ondersteunt die het makkelijk maken om je

hele familie er achteraan. Deze mensen worden

den aangeboden, domweg omdat het verboden

huis vervolgens te kunnen verhuren. Er schijnt

veelal gehuisvest in te kleine huizen. Dat, en het

wordt ze nog langer te verhuren. Dat geeft natuur-

een regeling te bestaan waarbij je, wanneer jij

feit dat ze uit een andere cultuur komen, wil nog

lijk wel complicaties voor de huidige huurders.

een huis koopt maar er zelf niet in gaat wonen

wel eens overlast geven. Deze stroom van asiel-

Die moeten zo’n pand dan bijvoorbeeld kunnen

en het onderverhuurt, een hogere hypotheek

zoekers doet een enorm beroep op het huidige

kopen. Maar laten we eerst maar eens beginnen

kunt krijgen. Laatst zag ik in een reportage dat

woningbestand, en dan met name de sociale

met de trend te doorbreken door te verbieden dat

een man van begin dertig op deze manier miljo-

huurwoningen. Als er meer mensen in een land

je met huizen mag speculeren.

nair was geworden. De eigenlijke potentiële

wonen, heb je meer woningen nodig. BOUWEN VOOR SENIOREN

kopers worden op deze manier van de markt gedrukt. Ze kunnen diezelfde huizen dan vervol-

Dit zijn grofweg de belangrijkste oorzaken en

In plaats van bouwen voor starters en het mid-

gens (duur) gaan huren.

andere dan die ons worden voorgehouden.

densegment, zou er juist voor senioren gebouwd

Natuurlijk hebben we een stikstofprobleem en

moeten worden. Denk daarbij aan hofjes met

ECHTSCHEIDINGEN

natuurlijk is er een tekort aan geschikte betaal-

gemeenschappelijke voorzieningen, een soort

Vroeger bleven mensen bij elkaar vanwege de

bare woningen. De oplossingen die voorgesteld

‘centraal wonen’. Je slaat dan twee vliegen in één

kinderen en omdat het voor vrouwen financieel

worden, namelijk bouwen voor starters en het

klap: de senioren stromen door en de zorg wordt

onaantrekkelijk was om te scheiden. Tegen-

middensegment, zijn echter onhaalbaar en

aanzienlijk ontlast doordat de senioren groten-

woordig, mede dankzij meer financiële onafhan-

onnodig. Hoe kan het dat er veel leegstand is als

deels voor elkaar kunnen zorgen. En passant los

kelijkheid van vrouwen, gaan stellen sneller uit

er woningnood is?

je nog een derde probleem op: mensen zullen niet

elkaar. Het aantal eenpersoonshuishoudens

meer zo eenzaam zijn.

ben allemaal woonruimte nodig. In het geval van

Oplossingen

een scheiding ook nog vaak met voldoende plek

AANPAKKEN SPECULATIE

kunnen de stroom asielzoekers niet aan. Eerst

voor de kinderen. In plaats van één woning heb

Waarom mogen mensen een huis kopen als

komt er één en vervolgens komt er een (groot)

je er dan dus twee nodig. Dat dit een aanslag op

beleggingsobject terwijl er woningnood is? Als we

gezin achteraan. Ik gun deze mensen een plekje,

het woningaanbod is lijkt me duidelijk.

nu gewoon stellen dat je alleen een huis mag

maar de realiteit is dat andere gegadigden daar-

kopen als je er zelf in gaat wonen (ik kan me nog

door niet aan de beurt komen en nog langer moe-

SCHEEFWONING

herinneren dat er vroeger in Groningen zo’n regel

ten wachten. Vaak worden deze gezinnen

Veel senioren wonen eigenlijk in te grote huizen.

was. Waarom is die eigenlijk afgeschaft? ). Een

gehuisvest in veel te kleine huizen en dat gecom-

blijft maar stijgen. Onze maatschappij is heel individualistisch geworden. Deze mensen heb-

BEPERKEN VAN NIEUWKOMERS Ik vind het hard dit te moeten zeggen, maar we

Ze zouden wel willen verhuizen, maar niet naar

bineerd met het verschil in cultuur geeft regelma-

het huidige aanbod. Bij ons in de wijk staat een

tig spanningen in de wijken.

verzorgingsflat waar meer dan veertig apparte-

doorstroom. De huizen zijn er dus wel, maar ze

Conclusie

worden bewoond door de verkeerde mensen.

Oké, er is woningnood, maar die zit anders in

Jonge gezinnen komen daardoor knel te zitten.

elkaar dan ons nu wordt voorgehouden. De mis-

menten leeg staan. Doordat ouderen massaal in veel te grote huizen blijven wonen, is er geen

match tussen vraag en aanbod wordt grotendeels VERHUURDERSHEFFING

veroorzaakt door speculatie. Het gebrek aan door-

Enige tijd geleden waren er grote speculatie-

stroming zorgt ervoor dat veel mensen, met name

schandalen van enkele grote woningbouwcoö-

senioren, te groot behuisd zijn. We moeten

peraties, waaronder Vestia. Het verlies was

de bevolkingsgroei stoppen. Het hebben van

gigantisch en deze schuld werd vereffend door

grote gezinnen is niet meer iets van deze tijd.

de woningbouwverenigingen een soort belasting

Tot slot: misschien zorgt corona ervoor dat we

te laten betalen, de verhuurdersheffing. Die

weer meer oog hebben gekregen voor wat echt

belasting heeft er vervolgens voor gezorgd dat de

belangrijk is. Wellicht zorgt dat ervoor dat we

huren fors omhoog gingen en dat er nauwelijks

andere keuzes maken. ■


12

ZORG | SENIORENkrant

Leven weer op de rit Iedereen die vragen heeft over onderwerpen als zorg, wonen, welzijn en inkomen kan daarbij kosteloos de hulp inroepen van een onafhankelijke cliëntondersteuner. Weinig mensen weten dat en dat is jammer. Want door omstandigheden kun je ineens de grip op je leven kwijt zijn. Een cliëntondersteuner kan dan helpen bij het vinden van oplossingen.

UIT DE PRAKTIJK

waar ik naderhand natuurlijk altijd spijt van heb.

afhankelijk van mijn vrouw en kan ik mijn vrienden

Tekst: Riemie van Dijk | Foto: Zorgbelang Fryslân

Het onderhoud van onze tuin vol prachtige plan-

van het koor blijven ontmoeten. Hij vroeg me wat ik

ten en het autorijden komen nu ook helemaal voor

van het idee vond om één dag per week naar dag-

rekening van mijn vrouw. Sinds kort is bij haar staar

besteding te gaan. Dan houdt mijn vrouw tijd voor

Ineens de grip op het leven kwijt

op beide ogen geconstateerd. Ze zal twee opera-

zichzelf over en kan ze haar vrijwilligerswerk blijven

Het echtpaar Schipper is gepensioneerd en

ties moeten ondergaan. Dat roept vragen op. Hoe

doen. Ik ga nu samen met mijn zoon kijken welke

heeft het fijn samen. De kinderen zijn de deur uit.

regelen we dat? Ze mag dan een tijdje niet buk-

dagbesteding uit de omgeving mij aanspreekt.”

De zoon woont om de hoek en de kleinkinderen

ken, zwaar tillen of autorijden.”

komen regelmatig even aanwaaien. Hun doch-

“De cliëntondersteuner adviseerde ons ook om bij

ter heeft een verstandelijke beperking en woont

De zoon helpt zoveel als hij kan, maar hij maakt

de gemeente huishoudelijke hulp aan te vragen”,

in een complex voor beschermd wonen in een

zich ook zorgen. Hoe moet het na moeders ope-

zegt mevrouw Schipper. “Dat ontlast mij, ook nadat

nabijgelegen stad. Ze genieten van hun hobby’s

raties? Hoe verloopt de ziekte van zijn vader? Kun-

ik hersteld ben van de staaroperaties. Hij wist ons

en trokken er tot voor kort regelmatig op uit met

nen zijn ouders blijven wonen in het dorp waar ze

bovendien te vertellen dat we samen met de ge-

de camper. Tot voor kort, want begin vorig jaar

het zo naar de zin hebben? Moeten er alvast zaken

meente kunnen onderzoeken welke woningaan-

kreeg de heer Schipper moeite met traplopen en

geregeld worden voor zijn zus?

passingen mogelijk zijn om zo lang mogelijk in dit

autorijden. “We schreven dat eerst toe aan het ouder

huis te kunnen blijven wonen. Binnenkort komt er

worden”, vertelt zijn vrouw. “Maar na een traject vol

Blij verrast

iemand bij ons langs om daar samen met ons naar

onderzoeken bleek het Parkinson te zijn.”

Een goede vriend van het echtpaar geeft de tip

te kijken. Een week na zijn bezoek belde de cliën-

om te bellen met een onafhankelijke cliëntonder-

tondersteuner nog een keertje met de suggestie

Haar man krijgt nu medicijnen van de neuroloog,

steuner. “We waren blij verrast, want er waren geen

om onze zoon te vragen wettelijk vertegenwoor-

waar hij gelukkig goed op reageer. “Elke week ga

kosten aan verbonden. De cliëntondersteuner

diger van zijn zus te worden. Dat wil hij wel, daar-

ik naar een fysiotherapeut om te sporten”, zegt hij.

kwam bij ons thuis, om zo een goed beeld van de

om gaat hij mentorschap en bewindvoering bij

“Muziek maken, wandelen en fietsen gaat jammer

situatie te krijgen. Hij stelde voor om te onderzoe-

de rechter aanvragen. We zijn inmiddels een paar

genoeg niet zo goed meer. Daar word ik chagrijnig

ken welke mogelijkheden er zijn om onze situatie

maanden verder en langzaam maar zeker krijgen

van en dat reageer ik soms af op mijn vrouw. Iets

te verlichten. Met een Wmo-taxipas ben ik minder

we ons leven weer op de rit.”

“ALS CLIËNTONDERSTEUNER KUN JE IETS BIJDRAGEN, WAARDOOR MENSEN WEER ZELF VERDER KUNNEN. NIET UIT HANDEN NEMEN, MAAR SAMEN NAAR OPLOSSINGEN ZOEKEN” Marjon Boersma – cliëntondersteuner MEE Fryslân

der bieden MEE Friesland en Zorgbelang Fryslân gratis en onafhankelijke cliëntondersteuning aan. Het is helemaal aan jou of je met je zorgvraag naar een wijk- of dorpsteam gaat, of dat je liever de hulp inroept De gemeente Leeuwarden heeft

Als je hulp nodig hebt en je kunt die

De sociale wijkteams en dorpen-

het nodige geregeld om haar in-

hulp niet vinden in je omgeving,

teams hebben buurt- en dorpska-

woners,

dan kun je gebruik maken van deze

mers ingericht waar je terecht kunt

De meeste cliëntondersteuners heb-

ondersteuning.

voor hulp en een luisterend oor. Ver-

ben een achtergrond als maatschap-

ongeacht

de

leeftijd,

te ondersteunen bij zorgvragen.

van een cliëntondersteuner.


13

Foto: rawpixel.com - www.freepik.com

SENIORENkrant | ZORG

“ALS CLIËNTONDERSTEUNER KAN IK MENSEN EEN ZETJE GEVEN OM HEN VERDER TE HELPEN OF BEVESTIGEN DAT ZE OP DE JUISTE WEG ZIJN. DAT LAATSTE KAN OOK AL ENORM HELPEN” Tannie Peters – cliëntondersteuner Zorgbelang Fryslân

pelijk werker. Ze beschikken over

met je in gesprek over de zorgvraag

kennis van het aanbod in zorg en

die er ligt. Dat kan van alles zijn:

ondersteuning en ze weten de weg. Ze luisteren naar je wensen, zien mogelijkheden en bespreken waar en bij wie je hulp kunt krijgen. De meerwaarde van cliëntondersteuning is dat het onafhankelijk is; cliëntondersteuners zijn niet in dienst van de gemeente. Cliëntondersteuning is er ook voor mensen die onder de WLZ vallen. Als het om ouderen gaat, zijn het vaak familieleden of mantelzorgers die contact opnemen met een cliëntondersteuner. Het eerste telefonische contact vindt altijd binnen twee tot vijf werkdagen plaats. Soms kan een hulpvraag al tijdens het eerste telefoontje opgelost worden. In andere gevallen volgt er een huisbezoek, een afspraak op kantoor of er is contact via (beeld)bellen. Dit is

- “ Ik wil een Pgb aanvragen voor mijn vader, maar het lukt me niet om de formulieren daarvoor in te vullen.” - “ De dagbesteding van mijn partner is door corona weggevallen en ik wil graag weten of er alternatieven zijn.” - “ We hebben binnenkort een keukentafelgesprek met de gemeente over de inzet van huishoudelijke hulp vanuit de WMO. Is er iemand die dat gesprek met ons kan voorbereiden en erbij aanwezig kan zijn?” - “ Ik kom er niet uit met het wijkteam. Wie kan ik vragen als onafhankelijke bemiddelaar? - “ Ik ben mantelzorger van mijn ouders en het lukt me allemaal niet meer. Welke steun is er voor mantelzorgers?”

afhankelijk van de situatie. De inzet is in principe kortdurend.

De ondersteuning is dus heel breed, maar altijd adviserend. Iedereen

De cliëntondersteuner is geen hulp-

moet zelf de regie over zijn eigen

verlener, maar staat naast je en gaat

leven kunnen houden. ■

MEER WETEN? Op onderstaande website vind je veel informatie over cliëntondersteuning: www.informatielangdurigezorg.nl/clientondersteuning/ Voor een afspraak bij een buurt- ofdorpskamer:

Gespecialiseerd in familie- en erfrecht, mediation en estateplanning

Amaryllis 058-303 0401 of het Buurtservicepunt 06-348 43 569 Voor cliëntondersteuning: MEE Friesland - 058 - 2 844 944 of Zorgbelang Fryslân - 085-4 832 432 (lokaal tarief)

Stationsweg 1 | 9001 ED Grou 0566 - 60 14 04 | www.notarismirjam.nl


14

REDACTIE | SENIORENkrant

Ik zit er klaar voor met een kop thee. Namens de Leeuwarder Seniorenkrant mag ik bij twee gesprekken van ‘In je uppie aan de lijn’ aanschuiven, om een indruk te krijgen van dit bijzondere project. Per mail ontvang ik een telefoonnummer en een inlogcode om deel te nemen. Het eerste gespreksthema is ‘zwijgen’. Ik maak er in mezelf een grapje over: zou er überhaupt wat worden gezegd? Het is ook wel een beetje spannend. Wie zitten er in het gesprek en hoe verloopt het?

Tekst: Jeltsje de Boer | Foto: Marije Kuiper

'LATEN WE EVEN BELLEN'

AAN GESPREKSSTOF GEEN GEBREK Iedereen heeft nagedacht over het thema dankbaarheid. Zelf heb ik een klein gedichtje gemaakt, waar aandachtig naar wordt geluisterd. Ik vertaal het nog even in het Nederlands, omdat niet iedereen het helemaal kan volgen. Gespreksleidster Annemarie maakt mooie overgangen naar een volgende deelnemer en bewaakt of iedereen voldoende aan het woord komt. De een is dankbaar omdat hij hulp krijgt van de buurman voor het tuinwerk, een ander omdat er in ons land voor-

Een week voor het eerste telefoongesprek spreek

herinneringen oproepen. Ik neig dan ook naar

zieningen zijn waar we gebruik van kunnen

ik projectleider Annewiep Bloem over ‘In je Uppie

afdwalen, maar blijf bij de les om het verhaal van

maken als dat nodig is. Aan gesprekstof geen

aan de lijn’. UP! Een nieuwe kijk op ouder worden is

de anderen te volgen.

gebrek. Zo gaat de tijd alweer snel voorbij en we

een initiatief van Alet Klarenbeek. Vanuit UP!

kiezen het thema voor de volgende sessie.

worden toegankelijke kleinschalige themage-

Het gesprek is een uitwisseling van gedachten en

‘Opnieuw beginnen’ wordt het. Ik krijg meteen

sprekken voor ouderen georganiseerd. Door deze

meningen. De vijfenveertig minuten zijn zo voor-

een binnenpretje. Iedere dag begin ik opnieuw

gesprekken hoef je niet in je uppie te peinzen over

bij. Een van de deelnemers verlaat het gesprek

mijn strijd tegen overtollige kilo’s. Maar of ik dat

levensvragen en kun je met anderen van gedach-

voortijdig omdat de batterij van de telefoon leeg is.

zal inbrengen? Een leuk gedichtje misschien.

ten wisselen. Helaas heeft Covid-19 een streep

Tja, dat kan ook gebeuren. In de afronding plannen

Ik heb er alweer zin in. ■

gehaald door de fysieke bijeenkomsten, maar voor

we een nieuwe datum en kiezen als volgend thema

alles is een oplossing. Er is gekozen voor een

dankbaarheid.

telefonische variant: ‘In je Uppie aan de lijn’.

* UP! is een landelijke organisatie die zich als

“De telefoongesprekken hebben het voordeel van

HET TWEEDE GESPREK: WE LEREN ELKAAR AL

partner aansloot bij de coalitie ‘Een tegen

anonimiteit,

EEN BEETJE KENNEN

eenzaamheid’ van het ministerie van VWS

gemakkelijker hun verhaal vertellen”, zegt Anne-

Na drie weken zit ik er opnieuw klaar voor. In het

(Volksgezondheid,

wiep. “Maar elkaar ontmoeten is voor de meeste

voorstelrondje herken ik iedereen van het vorige

coalitie heeft tot doel om zoveel mogelijk

mensen toch fijner. We hopen dan ook dat er snel

gesprek en dat is prettig. We leren elkaar al een

partners aan zich te binden om eenzaamheid

weer livegesprekken plaats kunnen vinden.”

beetje kennen. Ik durf nu ook te vragen of we mis-

te bestrijden. In Leeuwarden is het Generatie-

schien wat meer Fries kunnen spreken. De andere

huis een partner van UP. ‘In je uppie aan de lijn’

Meestal komen de deelnemers uit dezelfde regio en

deelnemers zijn ook Friestalig en ik druk me het

wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting de

spreken ze dezelfde taal. “Hoewel, onlangs was er

liefst uit in mijn memmetaal. Dat vindt iedereen

Friesland.

een gesprek met een Fries, een Liwadder, een Bil-

prima. De oudste deelnemer vertelt dat hij 89 jaar

ker en een ouwe seun út Harlingen”, aldus Bloem.

is en sinds vijf jaar weduwnaar. Hij is hikke en tein

“Dat was erg leuk!” Voor de toekomst wordt nage-

(geboren en getogen) in Stiens. De huisarts gaf het

dacht over de vraag hoe ouderen met een migratie-

advies om mee te doen aan ‘In je uppie aan de lijn’,

achtergrond bereikt kunnen worden. Het mooiste

omdat er zo weinig sociale contacten zijn in de

MEEDOEN?

is toch dat je je kunt uiten in je moedertaal.

coronatijd. Dat speelt sowieso bij het ouder wor-

De deelnemers worden vaak door partners

den, een stukje eenzaamheid. De deelnemers vin-

van Up! benaderd om mee te doen aan

HET EERSTE GESPREK: IK BEN ER KLAAR VOOR

den het prettig om met anderen van gedachten te

dit initiatief, maar als je belangstelling hebt

En dan is het zover. Gespreksleidster Annemarie

wisselen. Het wordt als bijzonder ervaren dat je

kun je je ook aanmelden via 06 - 17 17 62 82

heet ons welkom en vraagt of we een kopje thee bij

veel kunt delen zonder elkaar te zien.

waardoor

sommige

deelnemers

de hand hebben. Ah, dat had ik goed ingeschat. De voorwaarden voor het gesprek zijn duidelijk: iedereen vertelt uit eigen ervaring, er wordt niet geoordeeld en er kan in vertrouwen worden gesproken. We doen eerst een voorstelrondje. “Vertel daarbij eens wat je uitzicht is”. Dat breekt het ijs, weet Annemarie uit ervaring. Er zijn dit keer vier deelnemers, uit Stiens, Leeuwarden en Grou. De leeftijden variëren. Annemarie opent het thema met het spreekwoord 'Spreken is zilver, zwijgen is goud' en een gedicht van Toon Hermans. Dat is een goede insteek, want het gesprek komt meteen op gang. “Er zijn mensen

die kakelen als een kip zonder kop, niet nadenken en allerlei onzin uitkramen”. “Hoeveel ruimte geef je aan mensen die niet zo gemakkelijk uit hun woorden komen” Opmerkingen die meteen eigen

Welzijn

en

Sport).

Deze


SENIORENkrant | COLUMN

15

COLUMN COLUMN

De wereld van Koesma Op 28 maart vierde ik voor de derde keer dit jaar een nieuwjaarsfeest. Het westerse Nieuwjaar in januari, het Chinese in februari en in maart begint het nieuwe jaar voor Hindoestanen. Ik vier ze allemaal, met een fles bubbels. Nu er niet zoveel bewegingsvrijheid is, word ik thuis dronken. Dat gebeurt in een mum van tijd, want na twee glazen zie ik al sterretjes. Het Hindoestaanse nieuwjaarsfeest staat bekend als Holi Phagwa en het is ook meteen het begin van de lente. Deze dag wordt normaliter groots en uitbundig gevierd. Jong en oud, groot en klein: we smeren elkaar in met gekleurd poeder en vloeistoffen en besprenkelen elkaar met reukwater. We dragen zoveel mogelijk witte kleding, zodat de kleurenexplosie effectief en zicht-

DE LENTE IN MIJN BOL baar is. We dansen uit de maat en kleuren buiten de lijntjes, de muziek staat luid, we zijn in een topstemming en nemen het ervan. Het is een solidariteitsfeest én een oogstfeest. We hopen op een goede oogst in alle opzichten. Alsof we uit onze winterslaap ontwaken. Kon het maar altijd lente zijn!

moeite waard na zoveel gezelligheid. Gelet op het jaargetijde, het kleurenpalet en de vrolijkheid is het feest vergelijkbaar met Carnaval of Koningsdag. Het is heerlijk om af en toe kinderlijk dwaas te doen. Ik moet al zo serieus zijn op het werk. Mijn moeder zegt altijd: “Zodra jij in de buurt

komt van kinderen dan worden ze wild”. Ik provoceer en ik daag uit, altijd op zoek naar een leuk gesprek, een mooie glimlach en wat geplaag. We moeten nooit ophouden met speels, nieuwsgierig en geïnteresseerd zijn in de ander. Het leven gaat niet op zoek naar jou. Het is aan jou om het leven te ontdekken! Subh Holi! ■

Er zijn van die feesten waarbij je ongegeneerd gekkigheid kunt uithalen zonder dat iemand er van opkijkt. Hoe doller, hoe beter. Ongeacht of je koning, president, directrice of boer bent; jouw status en afkomst doen er niet toe. Alle verschillen vallen weg, we zijn gelijk en klaar voor een nieuwe start. Dát is Holi Pagwa! Het feest laat een flinke puinhoop achter en jezelf oppoetsen en schoonboenen is een hele klus, maar zeker de

Foto: Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Jan de Jong

Vergeten beroep DE PORDER Tegenwoordig hebben we een wekker om te zorgen dat we op tijd op het werk verschijnen. De een heeft de mobiele telefoon naast het bed liggen, een ander wordt graag gewekt met fluitende vogeltjes of muziek en weer een ander heeft een ouderwetse harde ratelwekker nodig om wakker te worden. Maar er was natuurlijk een tijd dat de wekker nog niet was uitgevonden. Hoe deden ze dat toen? Heel vroeger leefde men met de natuur. Als de zon opkwam was het tijd om op te staan en als de zon onderging was de dag ten einde. Later gaf de kerkklok houvast. Toen er in de achttiende eeuw steeds meer fabrieken kwamen, was het van belang dat arbeiders op tijd op het werk verschenen. Ze hadden het geld nodig om te overleven en verslapen

De machinist van de trein, die tegen halfzeven des morgens uit Hastings naar Ashford vertrekt, ontving de volgende brief van een huismoeder: “Zoudt u zo goed willen zijn een stoot op de stoomfluit te geven wanneer ge over de ijzeren brug rijdt achter het station Rye, want mijn man rekent op uw trein voor het opstaan, daar wij geen wekker kunnen krijgen”.

was geen optie. Zo ontstond het beroep van porder.

Foto: Nishant Das voor www.pexels.com

Tekst: Koesma Basdew.

Kort na de Tweede Wereldoorlog verdween het beroep van porder. Wekkers werden toen betaalbaar. Voor 75 cent kocht je er één en die kosten had je er binnen een maand uit. Leeuwarden had in 1947 nog een porder, zoals op de foto te zien is. ■

DE ZON SCHIJNT VOOR IEDEREEN - Johnny Jordaan M’n vader was porder, ik zie hem nog gaan Wanneer hij des morgens moest porren Al was het geen vetpot, dat pordersbestaan Toch deed-ie ‘t zonder te morren Want ondanks zijn armoe leefde-ie blij En dikwijls dan zei-ie tot mij Refr.: De een is gesjochten, de ander weer rijk We zijn op de wereld niet allen gelijk De een wordt geboren in een villa of slot De ander roept ‘mamma’ in een vochtige krot Maar iets blijft ‘t zelfde, of je arm bent of rijk

Sommige porders werden door de werkgever

Dat is voor ons allen gelijk

Een porder deed ’s ochtends heel vroeg een rondje

betaald, maar meestal huurde een familie zelf een

Want kijk naar de hemel, dan zie je ‘t meteen

langs tientallen arbeiders om hen wakker te maken

porder in. Kosten: ongeveer 7 cent per week. Later

De zon schijnt voor iedereen

door met een stok op de deur of het raam te tikken.

werd dat rond de 20 cent.

Of er werden steentjes of erwten tegen de ramen

Ik denk aan die jaren nog dikwijls terug

geschoten, met behulp van een blaaspijp. Heel af en

Vaak had een porder er nog een andere baan naast.

‘t Lijkt me zo kort nog geleden

toe had de porder zelfs de huissleutels om iemand

Het beroep was ook gewild onder vrouwen, met

Geen porder bestaat meer, de tijd gaat zo vlug

letterlijk uit bed te porren.

name weduwes. De grote vraag was natuurlijk hoe

Verleden wordt nimmer meer heden

de porders zelf op tijd uit hun bed kwamen. En het

Zie ik de Zeedijk, hoor ik vader z’n stem

In de Leeuwarder Courant van 21-1-1948 stond een erg

grappige is dat er porders waren die iemand inhuur-

Dan klinken de woorden van hem

leuk stukje over een alternatieve porder in Engeland:

den om hen wakker te maken.


16

ZORG | SENIORENkrant

WAT IS THUISZORG PATYNA? Patyna is een gespecialiseerde organisatie voor zorg in Friesland. We bieden een breed scala aan zorg- en dienstverlening. Van thuiszorg tot en met intensieve verpleeghuiszorg en revalidatie.

Thuiszorg Patyna is een thuis-

gen, zorg levert aan huis. Het gaat

Mocht

zorgorganisatie

naar

aanleiding

van

met

kleine

hierbij om alle soorten thuiszorg.

bovenstaand verhaal nog vragen

uit

(wijk)-

Wij verstaan hieronder verzorging,

hebben

verpleegkundigen en zorgkundi-

verpleging, nachtzorg, vakantie-

geworden dan kunt u vrijblijvend

zorg, hulp in de huishouding en

contact

individuele begeleiding. We heb-

zorg Patyna Team Leeuwarden

ben een kantoor in Techum, maar

tel. 0515 - 72 97 60.

teams,

die

u

bestaande

of

nieuwsgierig

opnemen

met

zijn Thuis-

leveren zorg in heel leeuwarden, Grou, Wergea, Wytgaard, Wirdum,

PS de foto's zijn gemaakt voor coronatijd.

Deinum. Wij zijn 24 uur, 7 dagen in de week bereikbaar. Wij hebben een nauwe samenwerking met huisartsen en andere disciplines en streven naar de beste zorg voor de cliënt.

Ik hoor graag wat van je!

www.patyna.nl

“Door mijn scootmobiel heb ik mijn bewegingsvrijheid terug”

Al 35 jaar is Vegro dé expert in hulpmiddelen Het Vegro-team van de zorgwinkel in het Medisch Centrum Leeuwarden staat voor jou klaar. Hoe doen wij dat?

Audiometrisch onderzoek Hoortoestellen Hoorhulpmiddelen Gehoorbescherming Second Opinion

Vegro is jouw zorgwinkel voor het lenen, huren en kopen van hulpmiddelen.

Wij adviseren jou over producten om langer veilig thuis te kunnen wonen.

Vegro werkt samen met alle zorgverzekeraars in Nederland waardoor jij veel hulpmiddelen gratis kunt lenen.

Vegro biedt een uitgebreid assortiment aan onder meer lichtgewicht rollators

Bij Vegro kan iedereen óók terecht voor service en onderhoud.

Westersingel 4 8913 CK Leeuwarden Tel. 058-727 11 11

Waar kun je ons vinden?

www.jerrehoorzorg.nl

Openingstijden

Jerre betekent horen

Vegro zorgwinkel Leeuwarden Winkelstraat Medisch Centrum Leeuwarden Henri Dunantweg 2, 8934 AD

Ma t/m vrij: 09:00- 17:30 Zaterdag: 14:00- 17:00 Telefoonnummer: 0900 - 288 77 66 (24/7)

Kom in de Vegro zorgwinkel langs zonder afspraak

2104-04-a

Thialfweg 17 8441 PV Heerenveen Tel. 0513-72 72 72


SENIORENkrant | GELUK

17 Het is niet helemaal je dag en je besluit een wandelingetje te maken om de zinnen wat te verzetten. Ineens valt je oog op een voorwerp. Het lijkt wel een steentje, maar het heeft ook iets kleurrijks dat je niet thuis kunt brengen. Je loopt er naartoe en bekijkt het van dichtbij. Voor je ligt een beschilderde steen. Het leuke tafereeltje en het idee dat iemand moeite heeft gedaan om dat te maken, zorgen voor een welkome glimlach. Het blijkt om een ‘happy stone’ te gaan, bedoeld om iemand een geluksmomentje te bezorgen en daarmee de wereld een beetje mooier te maken. Je mag de steen laten

Tekst: Boukje Wiersma Meraki Tekst & Zo Foto boven: Erasmus Noorderbreedte Foto links: Ankie Winkel

liggen, meenemen of ergens anders weer neerleggen.

HAPPY STONES BRENGEN

geluksmomentjes

Het maken en zoeken van happy

leven veel wedstrijden van het

een happy stone kan oproepen,

bewoners.

stones is sinds de uitbraak van

skûtsjesilen.

bedacht ze een leuke activiteit

stenen bewonderen. Een mevrouw

voor op haar werk. Ze deed een

van mijn afdeling liep dagen met

corona ook in Leeuwarden een

Ze

bleven

elkaars

echte rage geworden. Het idee

TIJD VOOR MOOIE MOMENTEN

oproep op Facebook en vroeg wie

een hartjessteen rond, gemaakt

is jaren geleden al ontstaan en

En dan is er nog het verhaal van ver-

bereid was stenen te beschilderen

door een klein kindje. Een andere

overgewaaid uit het buitenland.

pleegkundige Sharli. Ze beschildert,

voor Erasmus. Die stenen wilde ze

bewoner vond de stenen met Friese

Tijdens de eerste lockdown gingen

verstopt en zoekt met haar kinde-

verstoppen door het hele gebouw,

spreuken geweldig en probeerde

kinderen massaal op berenjacht,

ren regelmatig stenen. Haar dochter

zodat de honderdzestig bewoners

die te krijgen door met anderen

nu kijkt iedereen om zich heen

was helemaal verrukt van de Peppa

ze konden gaan zoeken. Op dat

te ruilen. Zo heerlijk om te zien.

of er nog een mooie steen te vinden

Big die ze vond tijdens een wande-

moment mocht niemand nog naar

Dit was precies wat ik voor ogen

is. De ideale manier om creatief

ling. De blijheid die de steen teweeg

buiten en het zou zorgen voor

had toen ik eraan begon: positieve

bezig te zijn én een leuk doel voor

bracht bij haar kinderen raakte haar

plezier én beweging. De reacties op

momenten creëren.”

een wandeling. Maar ook een

en ze moest aan de bewoners van

haar oproep waren overweldigend.

middel om in te zetten in de zorg

Erasmus Noorderbreedte denken.

“Er reageerden bijna vijftig mensen,

Inmiddels zijn de bewoners van

voor ouderen, zo blijkt.

Sharli is daar werkzaam op een wo-

uit alle wijken van Leeuwarden.

Erasmus ook begonnen met het

ning waar mensen verblijven met

Ook was er een dagbesteding voor

versieren van stenen. “Nu we uit

HAPPY STONES LEEUWARDEN

een psychogeriatrische aandoening

gehandicapten die happy stones

quarantaine zijn, verstoppen we die

Er zijn verschillende Facebook-

zoals dementie.

aanbood. Ik ben de hele stad

tijdens het wandelen. Om daarmee

doorgereden om alle stenen op te

weer een glimlach op het gezicht

groepen

waar

gemaakte

en

gevonden stenen gedeeld worden.

Door alle hectiek van het afgelopen

halen: het waren er honderden. Die

van iemand anders te toveren.

Een daarvan is Happy Stones

jaar was er minder tijd voor

saamhorigheid, dat is echt prachtig!

Zo simpel kan het zijn.”

Leeuwarden. Er komen niet alleen

activiteiten. Maar de medewerkers

veel mooie stenen voorbij, maar

van Noorderbreedte doen er alles

STENEN RUILEN

Het mag duidelijk zijn, iedereen

ook hele leuke verhalen.

aan om het welzijn van de bewoners

De stenen werden grondig gedes-

wordt vrolijk van happy stones.

te verhogen en mooie momenten

infecteerd

Sommige rages waaien snel over,

Een oma vertelde dat er bij de

te creëren. “Dat moet simpel en

door het hele gebouw. Er waren

maar

voordeur een prachtige steen lag,

creatief, nu we geen uitstapjes

zoveel stenen dat ze de activiteit

nog een hele tijd kunnen genieten

neergelegd door haar kleinzoon.

kunnen maken naar bijvoorbeeld

zelfs drie keer konden doen. En

van dat blije gevoel dat het vinden

Wat een verrassing! De 88-jarige

de Aquazoo of de Orchideeënhoeve”,

het zoeken was een groot succes.

van een met liefde beschilderde

moeder van Corrie maakte happy

zegt Sharli. “Maar simpel is prima.

“We

steen geeft! ■

stones op de dagbesteding, die

We hebben moestuinbakken op

haar achterkleinkinderen vervol-

het dakterras gezet en zaadjes

gens verstopten. Een steen op

geplant. Het is prachtig om te zien

een begraafplaats bood een nabe-

hoe de mensen daarvan genieten.

staande een beetje troost. Iemand

Terwijl we buiten lopen plukken

maakte stenen met vergeet-mij-

we tomaten en halen we een verse

nietjes voor een zorgcentrum waar

krop sla uit de moestuinbak. Ook

mensen

Alzheimer

zijn we begonnen met het maken

hebben. En in het MCL legde Ankie

van herinneringsboekjes voor de

stenen

familie. Dat doen we samen met de

wonen met

die

afbeeldingen

van

dokters en verpleegkundigen neer.

bewoners en dat is erg leuk.”

Op een daarvan stond ‘You rock doc’. Een mevrouw uit Grou vond

OVERWELDIGENDE REACTIES

een steen met het Grouster Skûtsje.

Toen Sharli bij haar eigen kinderen

Prachtig, want ze bezocht in haar

zag hoeveel positieve gevoelens

en

hadden

daarna

echt

verstopt

hele

blije

waarschijnlijk

zullen

we


18

PUZZELS | SENIORENkrant

Win een mooie prijs!

Puzzels: Peter Teeuwen

Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je het nieuwe boek van Lucinda Riley 'De zevende zus' winnen. puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl

of

Stuur de oplossing in voor 21 mei 2021 naar

Leeuwarder

Seniorenkrant,

t.a.v.

de

puzzelkoning,

Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 24 mei 2021 is de oplossing te vinden op www.seniorenkrant.nl. De winnaar wordt bekend gemaakt in de volgende editie en op Facebook.

5-letterwoorden

Ruitpuzzel

Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen

Vul het schema hieronder in. Tot aan het woord van

worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord.

10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna

CEDER, CLOWN, GEVAT, LINKS, NACHT, NAGEL, NEVEN, NIETS, RAMEN, ROZIG,

gaat er iedere keer weer een letter af. De volgorde

STOEL, TABEL

van de letters kan veranderen.

N

L

Prijspuzzel - Een nieuw geluid We snakken allemaal naar wat positiviteit. Daarom bestaat deze puzzel alleen maar uit positieve woorden. Maak van de volgende lettercombinaties steeds een woord dat daarmee te maken heeft en vul dat in het diagram in. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele balk een ander woord dat hiermee te maken heeft. Dat is de oplossing. 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 E E C E E E K C A

2 E K E E E E L E A

3 E L I G H G O E D

4 F U L G L K R F E

5 K

6 L

7 S

8 T

9 IJ

10

M I K O V P I

M L R P IJ R L

N L IJ T

O Z

P

T

T

W

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

LENGTEMAAT OUDER PERSOON SLOTWOORD BERGWEIDES OUDERWETS WOORD VOOR DOORZEUREN VAZAL TREKPOP OPMETEN VAN PERCELEN MAART, APRIL, MEI ZITTEN IN JE KEEL PERSONEN DIE IN DE WAR ZIJN ADELLIJK PERSOON DOORGEVEN KRUIDACHTIGE PLANT MAAK JE BROOD VAN HONINGDRANK VOORNAAMWOORD WISKUNDIG GETAL


SENIORENkrant | VEILIGHEID

19

HULP VOOR OUDEREN DIE MISHANDELD WORDEN Je dochter die je een klap geeft omdat je te langzaam bent met aankleden. Je buurman die geld uit je portemonnee steelt als hij boodschappen voor je doet. Naar schatting werden vorig jaar 62.000 ouderen mishandeld en door de

Foto: Cristian Newman / unsplash

vergrijzing zal dit aantal alleen maar toenemen. Dat hoeft niet. Er is hulp om de mishandeling te doen stoppen.

Er wordt van oudermishandeling gesproken als het mensen van 65 jaar en ouder betreft. Er zijn verschillende

soorten:

lichamelijke

mishandeling, geestelijke mishandeling, financiële uitbuiting, seksueel

geweld

en

verwaarlozing.

Daders kunnen professionals zijn (denk aan de thuishulp of de verpleegkundige), maar ook een mantelzorger, zoals je echtgenoot of echtgenote, zoon, dochter of buurvrouw. “Het is erg moeilijk voor ouderen die mishandeld worden om erover te praten omdat ze afhankelijk zijn van degene die voor ze zorgt. Je bent bang dat je bijvoorbeeld geen boodschappen meer krijgt, dat je huis niet wordt schoon-

SCHAAMTE

zorg je man of dochter te zwaar

zorger, dan kun je de huisarts bel-

gemaakt of dat je niet uit bed wordt

Ook schaamte speelt een grote rol

geworden. Ontspoorde mantelzorg

len. Bij iemand die dementie heeft,

gehaald als je er iets van zegt.

in het zwijgen over ouderen-

noemen we dat. De mantelzorger

is ook vaak een casemanager

Dus zwijg je en pas je je aan,”

mishandeling. “Je denkt dat het

is zelf op leeftijd of heeft ook nog

betrokken met wie je de mishan-

vertelt Gerda de Groot, werkzaam

aan jou ligt, omdat je door je ziekte

een baan en een gezin, dus kan

deling kunt bespreken en waar

bij Fier en coördinator Centrum

zo traag bent geworden, je voelt je

overbelast zijn. Hij of zij is moe,

ook de mantelzorger die de zorg

Seksueel Geweld Friesland. Fier

stom en onhandig. Of als het om

heeft een korter lontje en kan

niet meer goed kan bieden, terecht

is

en

geld gaat, weet je niet meer zo

dan soms een duw of tik geven,

kan. Dat geldt ook voor de mensen

behandelcentrum op het terrein

goed hoe het zit en begint je aan

knijpen

en

van wijkteams. Of je kunt bellen

van geweld in afhankelijkheids-

jezelf te twijfelen: heb je wel goed

schreeuwen. Er was bijvoorbeeld

met Veilig Thuis, Fier of het Cen-

relaties.

geteld?”

een man die zijn dementerende

trum Seksueel Geweld. Gerda: “Het

vrouw aan de verwarming vast-

is heel belangrijk dat je erover

Bij seksueel misbruik komt er nog

bond

boodschappen

praat. Om het te stoppen, om het

iets anders om de hoek kijken,

kon halen. Het was goedbedoeld,

patroon van mishandeling te door-

'HET IS HEEL

geeft Gerda aan. “Veel ouderen

hij wilde ervoor zorgen dat ze

breken, zodat jij je weer veilig voelt

vinden het moeilijk om over sek-

warm bleef en niet weg kon lopen.”

en de ander hulp krijgt.” ■

BELANGRIJK DAT JE

sualiteit te praten, dat was vroeger

EROVER PRAAT.

geen onderwerp waar vrijelijk over

Als het om een professional gaat

werd gesproken. Als iemand je

die zich schuldig maakt aan mis-

www.fier.nl

OM HET TE STOPPEN,

helpt met douchen en je aanraakt

handeling, dan kun je bijvoorbeeld

088-20 80 000

OM HET PATROON VAN

op een manier die je niet prettig

een klacht indienen bij de werkge-

vindt, dan begin je daar niet

ver. Gaat het om iemand uit je

Centrum Seksueel Geweld

zomaar over.”

eigen omgeving, zoals een mantel-

0800-0188

het

landelijk

expertise-

MISHANDELING TE DOORBREKEN, ZODAT JIJ JE WEER VEILIG VOELT EN DE ANDER HULP KRIJGT'

of

zodat

boos

hij

worden

HULP Het is goed om hulp te zoeken

GELDZAKEN REGELEN

als je, op welke manier dan ook,

Je kunt ervoor zorgen dat meer mensen je geld beheren, zo valt het

mishandeld

benadrukt

sneller op als er iets misgaat op het gebied van je financiën. Je kunt

Gerda. “Het is belangrijk voor jezelf,

overwegen om naar een Regiobank te gaan, die hun klanten goed

maar ook voor degene die je mis-

kennen. De Rabobank heeft seniorenadviseurs die er voor zijn opgeleid

handelt. Hij of zij moet ook hulp

om geldzaken van ouderen goed te regelen.

wordt,

krijgen. Misschien is de mantel-


20

SENIORENkrant

Proefactie

Loss maalt e ijd € 7

incl. b ,30 ezorg ing/ BTW

3 maaltijden voor slechts € 10,-

Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u. Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen. Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

✃ www.maaltijdserviceaanhuis.nl Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 3 maaltijden voor slechts € 10,- . Normaliter kost een maaltijd € 7,30. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 7,90.

Postzegel niet nodig

* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 10,-

Naam: Adres:

Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

installatiemateriaal

Woonplaats: Telefoon: E-mail:

Tuinmeubelen Loungesets Kamperen Voortenten en luifels Barbecues Buitenkeukens Laat je inspireren in onze tuinmeubelen kampeerwinkel.

Bel 058 2882120 voor een winkelafspraak. ULTIEM BUITENLEVEN Planetenlaan 2 - Leeuwarden www.ultiembuitenleven.com


SENIORENkrant

21 advertorials

'De Medido maakt het leven makkelijker' Medicijnen voor het hart, cholesterol, diabetes. Het is soms een hele klus om te onthouden wanneer je welk medicijn moet nemen. Vooral als je ook wat vergeetachtig bent. Daarom gebruikt meneer Postma sinds eind 2020 de Medido. Dankzij dit slimme

moest er voortdurend om denken. Maar nu heeft mijn vader de touw-

apparaat neemt hij voortaan altijd op het juiste moment, de juiste medicijnen in.

tjes weer in handen, ik heb veel meer tijd voor mezelf. De Medido maakt

Meneer Postma heeft diabetes. En

de Medido, vertelt Elske. “Het appa-

“Als ik zo’n seintje krijg, rijd ik direct

hij vergeet veel, sinds hij een jaar

raat piept wanneer mijn vader

langs. Mijn vader kan zijn medicij-

geleden geopereerd werd. Ook zijn

medicijnen moet nemen. Hij drukt

nen dan alsnog kan innemen.”

medicijnen vergat hij regelmatig

dan op de rode knop op het apparaat

in te nemen, vertelt zijn dochter,

en vervolgens komt er een zakje uit

EIGEN LEVEN

Elske Postma. “Ik belde hem voort-

met de juiste medicijnen, in de juiste

Meneer Postma en zijn dochter vin-

durend om te checken of hij zijn

dosering. In het begin kwam de

den de Medido echt een uitkomst.

medicijnen

ingenomen.

thuiszorg nog langs om mijn vader

“Voordat ik ‘m

Tot de wijkverpleegkundige van

te helpen, maar hij begreep het al na

dochter me steeds helpen herinne-

Thuiszorg Het Friese Land advi-

één of twee keer.”

ren aan mijn medicijnen”, vertelt

al

had

seerde een medicijndispenser te gebruiken, de Medido.”

ons leven een stuk makkelijker.” Met oog op privacy, zijn de gebruikte namen in dit verhaal fictief. ■

had, moest mijn

meneer Postma. Elske knikt. “Ik SIGNAAL GEMIST Een heel enkele keer mist meneer

EENVOUDIG IN GEBRUIK

Postma het signaal van de Medido.

MEER INFORMATIE

De Medido is eenvoudig in het

“Soms valt hij in slaap en hoort hij

Kent u iemand voor wie de Medido ook een uitkomst zou zijn?

gebruik. De apotheek levert de medi-

niets. Als er niet gereageerd wordt,

Informeer naar de mogelijkheden, bijvoorbeeld bij de wijk-

cijnen in de juiste dosering aan, in

gaat er automatisch een seintje naar

verpleegkundige van Thuiszorg Het Friese Land in uw wijk of dorp.

zakjes op een rol. Eens in de twee

bijvoorbeeld een mantelzorger of

Bel voor meer informatie naar 0900-8864 of kijk op www.thfl.nl

weken vult de wijkverpleegkundige

een zorgprofessional”, legt Elske uit.

Joop Zandberg Fietsen Grou

kan van deze service gebruik maken. Binnen een straal van 25 kilometer van Grou is dat zelfs gratis.

Nederland is hét fietsland bij uitstek

gegroeid tot een familiebedrijf met een prachtige

Wie een fiets wil kopen kan aan huis een proefrit

en de populariteit van fietsen is het

grote winkel in Grou. Zoon Sierd is sinds 1 januari

maken. “Daarvoor doen we een telefonische

2020 eigenaar en zijn broer Paul stuurt de werk-

intake, zodat de wensen en het budget duidelijk

plaats aan. Samen met hun enthousiaste collega’s

zijn. Vervolgens komen we langs met een selectie

staan de broers garant voor deskundig advies en

van een stuk of vier fietsen, die je in alle rust in je

een goede service.

eigen omgeving uit kunt proberen.”

“Persoonlijke aandacht vinden we enorm belang-

Op dit moment wordt de winkel aan de Oedsma-

rijk”, zegt Sierd. “Bij ons heerst een gemoedelijke

wei compleet verbouwd. Het aanbod wordt daar-

sfeer, klanten moeten zich thuis voelen. Dat past

mee ook groter, zodat nog meer fietsen uit voorraad

bij een familiebedrijf. We luisteren naar de wen-

geleverd kunnen worden. Je kunt bij Joop Zand-

sen, geven eerlijk advies en doen er alles aan om

berg terecht voor iedere denkbare fiets. Van stads-

iedereen zo goed mogelijk te helpen ”.

fiets tot mountainbike en van bakfiets tot

afgelopen jaar alleen maar toegenomen. Nergens ben je zo vrij als op de fiets, zonder mondkapje en met de wind door je haren. Broodje en thermoskan mee en genieten van de omgeving. Vooral elektrische fietsen zijn enorm geliefd. Logisch, want wie vanwege gezondheidsproblemen niet meer op een gewone fiets kan of durft, kan met er met een elektrische fiets toch lekker

aangepaste fiets. “We hebben hele mooie aangeDat extra stukje service is heel gewoon voor de

paste modellen die fantastisch fietsen. Veel oude-

familie Zandberg. Zo is er een haal- en brengser-

ren hebben problemen met het evenwicht en dat

vice. “We kunnen een fiets voor een onderhouds-

maakt hen onzeker. Een elektrische driewieler of

Joop Zandberg in Grou is dé fietsspecialist van

beurt of reparatie ophalen en brengen die natuurlijk

een duofiets kan dan een hele mooie oplossing

Mid-Fryslân. Deze zaak, die vader Joop 25 jaar

ook weer netjes terug. Dat vinden vooral oudere

zijn. Klanten mogen gerust een weekend uitpro-

geleden vanuit zijn huis in Akkrum startte, is uit-

klanten vaak erg prettig”. Iedereen in Friesland

beren of dat iets voor hen is.” ■

op uit trekken.

“WIJ HEBBEN HELE GOEDE ERVARINGEN MET JOOP ZANDBERG. ER HANGT EEN PERSOONLIJKE, GEZELLIGE SFEER EN DE MEDEWERKERS STAAN ALTIJD VOOR JE KLAAR. DE SERVICE IS ECHT GEWELDIG!”


22

COLOFON | SENIORENkrant

Colofon Uitgever

Devea - www.devea.nl

Eindredactie

Boukje Wiersma, Meraki Tekst & Zo

Foto's

Simon van der Woude (coverfoto)

Oplage

64.000

Druk

NDC Print

Verspreiding

Ingestoken in de huis aan huis plus 3.000 exemplaren op meer dan

Proef nu 3 maaltijden voor 15,-

50 distributiepunten in de gemeente Leeuwarden Advertenties

Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl

E-mailadres

info@leeuwarderseniorenkrant.nl

Facebook

www.facebook.com/Leeuwarder-Seniorenkrant

Disclaimer

Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk. Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden. Auteursrecht voorbehouden. ©2021

Prijswinnaar puzzel vorige editie Harm Wesseling uit de Tike mocht een mooi pakket ophalen bij de Jumbo Snekertrekweg in Leeuwarden. Hij won de prijs door de juiste oplossing (cadeautje) in te sturen. NOGMAALS GEFELICITEERD HARM!

Bestellen? Bel: 0513-20 10 08 of kijk op www.etenmetgemakfriesland.nl

Wij bezorgen nu ook thuis

Download de app en bestel

Jumbo, Leeuwarden, Vanaf 5 mei naast het WTC EXPO


SENIORENkrant | OPLOSSING PUZZELS

23

Oplossingen puzzels Stuur de oplossing van de prijspuzzel naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.

E M M M M M E M

G

E

V

A

T

I

A

E

B

T

E

E

G

H

Z

A A

M

E

T

N

E

I

E

D O

W

L

M E

L

A N

A L

E L A

E

A

L

A

L

M M

E

N

A

E

N

E

A

E

A

A

M

L

N E

T

M

M

A

I

N

E

E

A

N

N

L

E

N

M

D

M

E

N A

E

M

D

E

N

E

E

M

D

D

E

D

E

T

L D

L

N

N

E

L

L

N

E L

S K

V

E C

O

A

E

L

E

OP VOORRAAD

R

E

C

O

L

E

E

A

E

E

D

E D N N N N N N N

M M A

400

SOORTEN

OOK GESCHIKT VOOR VLOERVERWARMING

N E T A A LAMIN N E R E O L V PVC 99 GRATIS LAMINAAT v.a. 6. 95 99 N T E PLIN 14. 29. PVC v.a. R E O NDERVL m2

m2 m2

OND Tijnjedijk 81 Leeuwarden 058-2896800

DIVERSE VLOERKLEDEN

VAN 69,95 NU VOOR

1,70 x 2,30 mtr

WWW.LAMINAATOUTLETFRIESLAND.NL WWW.LAMINAATOUTLETFRIESLAND.NL

Turfschip 7 Heerenveen 0513-785347

ADVIES--SERVICE SERVICE--GARANTIE GARANTIE -- LEGSERVICE LEGSERVICE & BEZORGEN IN ADVIES IN HEEL HEEL NEDERLAND NEDERLANDMOGELIJK MOGELIJK


24

SENIORENkrant

Balans Technologie

n e p p h s k a a r p s f a p o

1

2

Bel of mail ons

geef uw wensen door: Maat / kleur / Breedte

3

U blij, wij blij!

Bel of mail ons!

to t zi en s in

in onze winkel!

of Shop online

op Kamsmaschoenen.nl

xsensible.com

Xsensible is meer dan een schoen. De unieke balansz balanszool zorgt voor een gezonde en na atuurlijk tuurlijke e lichaam lichaamsh sho ouding uding. Meebewegend op jouw energie.

www.kamsmaschoenen.nl Nieuwe Oosterstraat 24 • 8911 KN Leeuwarden Tel: 058-2162496 • Whatsapp 06-53 31 39 45 www.kamsmaschoenen.nl/leeuwarden leeuwarden@kamsmaschoenen.nl


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.