BRUZZ - editie 1840 (12-04-2023)

Woonzorgcentrum Saphir, waar ook moslims thuis zijn Eerste inclusieve rusthuis in Laken

‘De hypermarkten bieden in de stad geen meerwaarde meer’ Buurtsupermarkten zijn aan zet

Fotografe en activiste Nan Goldin gaat de strijd aan De pijnstillerindustrie ontmaskerd

Grégoire Gillard haalt met Barge Michelin-ster binnen

‘Mijn menu is als een opera’

Vlaams Radiokoor / Helikon Quartet / Marcus Creed conductor / Laetitia Gerards vocals

06

Frederik Lamote opent House of Growfunding

12 ‘Onlangs had ik bij een kot in Elsene twintig mensen op bezoek’

De zoektocht naar koten begint altijd vroeger

EDITO 10 IN BEELD Bart Dewaele

13 KORT GESPREK Nele Van den Broeck over haar boek Iemand anders

15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

16 SAMENLEVING Saphir, het eerste inclusieve woonzorgcentrum

22 BIJGEDACHTE Willen we niet allemaal propere toiletten?

24 BIG CITY Was er ooit een namaakVenetië aan Thurn & Taxis?

24 BEESTIG BRUSSEL Na de regen komt de mol

26 REPORTAGE De toekomst van de Brusselse supermarkt 30 DE SLAAPKAMER van Amir

32 COVER STORY Grégoire Gillard, chef-kok bij Barge, serveert maar één menu

36 NICK TRACHET In ‘t groen

37 SELECT Nan Goldin ontmaskert de pijnstillerindustrie Eat & Drink Aster

Smalltalk Regisseur Jan Vromman De vijf inzichten Timothée Philippe

In de documentaire All the beauty and the bloodshed gaat Nan Goldin de strijd aan met profiteurs van de opioïdencrisis in Amerika

‘Als ik zie hoe Bar Eliza er nu bij ligt, word ik boos’

21.04.23

Vrijdag 12 mei - 20u00

Vaudevilletheater, Koninginnegalerij, Brussel

Tickets: 15 euro - te koop via de website vaudeville.willemsfondsbrussel.be

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Bouke Schut

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Ellen Debackere, Anke Dirix, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

FR Dans ce magazine, nous visitons la première maison de repos et de soins inclusive de Bruxelles, Saphir. L’existence d’une telle structure devrait sembler logique dans une région aussi multiculturelle que Bruxelles mais c’est encore loin d’être le cas. Pourtant, la population bruxelloise vieillit et de plus en plus de personnes venues d’ailleurs ont besoin d’assistance et de soins. Qu’une entreprise y voit une opportunité paraît évident.

In dit magazine kijken we binnen in het eerste inclusieve rust- en verzorgingstehuis van Brussel, Saphir. Het bestaan van zo’n rusthuis zou in een multicultureel gewest als Brussel de logica zelf moeten zijn, maar dat is het nog lang niet. Nochtans vergrijst ook Brussel, en zijn er meer en meer zorg- en hulpbehoevenden mensen met wortels in het buitenland. Dat een bedrijf hier kansen ziet, ligt voor de hand. Maar de uitdagingen zijn niet gering. Met verschillende religieuze achtergronden omgaan, is waarschijnlijk de grootste. Het is haast symbolisch: in het betrokken rusthuis Saphir zijn er een aantal verdiepingen waar mensen van verschillende achtergronden samenleven, en is er ook een etage voor moslims. Ook is het in verschillende culturen nog altijd een taboe om je ouders of grootouders niet zelf te verzorgen als ze ouder worden. Tot slot droomden veel migranten van de eerste generatie vaak van een rustige oude dag in hun land van oorsprong, wat de stap naar een rusthuis ook voor hen extra moeilijk maakt. Kortom: dat onze stad zo’n rusthuis heeft, is een goede zaak. Maar dat er op het vlak van inclusie nog een hele weg is af te leggen, is duidelijk. Een rustoord als spiegel van de maatschappij, is het dat niet altijd een beetje?

EN In this magazine, we take a look inside Brussels’ first inclusive care home, Saphir. Care homes like these ought to be the most natural thing in the world in a multicultural place like Brussels, but it is far from being that. However, Brussels is also aging and there are more and more people with roots abroad who need care and assistance. It goes without saying that a company sees opportunities here.

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Mais les défis sont de taille. Composer avec différents milieux religieux est sans doute le plus important. Presque un symbole : à Saphir, des résidents de différentes origines cohabitent sur plusieurs niveaux, et il y a un étage pour les musulmans.

Aussi, dans certaines cultures, il est encore tabou de ne pas s’occuper soi-même de ses parents ou grands-parents. Qui plus est, de nombreux migrants de la première génération rêveraient plutôt de finir leurs jours dans leur pays natal.

Bref, c’est une bonne chose que notre ville dispose d’un home inclusif. Mais il reste du chemin à faire en matière d’inclusion. Une MRS comme miroir de la société ?

But the challenges are not small. Dealing with different religious backgrounds is probably the biggest one. It is almost symbolic: in the Saphir rest home, there are a number of floors where people from different backgrounds live together, and there is also a floor for Muslims.

Furthermore, it is still a taboo in various cultures not to take care of your parents or grandparents themselves when they get older. Finally, many first-generation migrants often dream of a peaceful old age in their country of origin, which makes the transition to a retirement home even more difficult for them.

In short: the fact that our city has such a rest home is a good thing. But it is clear that there is still a long way to go in terms of inclusion. Is a nursing home not always a mirror of society?

“Op het vlak van inclusie is nog een hele weg af te leggen”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Frederik Lamote van House of Growfunding

‘Ook beursgenoteerde bedrijven willen we als sponsor’

Na een nomadenbestaan van bijna tien jaar heeft het platform Growfunding een vaste stek in het centrum van de stad. Volgende week gaat het House of Growfunding officieel open. “Dit huis is niet louter een kantoor, maar een manier om ons in de stad te verankeren en onze projecten nog meer te ondersteunen,” zegt oprichter Frederik Lamote.

door Be ina Hubo foto’s Ivan Put

Ook al heeft het er langs de buitenkant alle schijn van en brengt het sommige passanten in verwarring, het pand op de hoek van de Anspachlaan en de Olivetenhof is geen gewoon, publiek café. “We hebben ook geen vergunning,” legt Frederik Lamote, oprichter van Growfunding uit. “Dit is een coworkingruimte voor vaste partners en onze projecthouders kunnen hier een infobijeenkomst of feestje organiseren. Ook is de ruimte te huur voor privéfeestjes. Er is één regel: de winst van de bar gaat altijd naar onze projecten.”

Samen met de retriever Michel, de mascotte van de organisatie, geeft hij een rondleiding door het nieuwe onderkomen van Growfunding. Boven is er een vergaderzaal en een grote, lichte kantoorruimte. Naast het café bevindt zich de broedplek, een

ruimte waar projecthouders gedurende enkele maanden hun vleugels kunnen uitslaan en die momenteel in gebruik is door La Sapinière, een alternatieve uitgeverij.

Lamote is al een kleine tien jaar bezig met het platform Growfunding, waarmee kleinschalige projecten met een maatschappelijke meerwaarde door de crowd, oftewel het publiek, gefinancierd worden. Zo werd geld opgehaald voor Tournevie, Bar Eliza, Pool is Cool en Bûûmplanters. De crowdfunding is altijd reward based: investeerders krijgen in ruil voor hun bijdrage geen rente of aandeel van de projecthouder, maar een reward, een koffie, brunch, T-shirt of andere beloning waardoor ze betrokken raken bij het project.

Het team van Growfunding zat tot dusver op meerdere locaties in de stad, de laatste jaren in Allee du Kaai. Toen die plek dicht

moest, moest ook Growfunding op zoek naar een nieuw onderkomen. “Gelukkig was de Vereniging der Parochiale Werken van pastoor Johnny De Mot bereid om ons dit hoekpand, dat al enkele jaren leegstond, voor twintig jaar te verhuren. Voor het eerst hebben we een eigen stek en dat op een toplocatie.”

Growfunding lanceerde al 374 inzamelingscampagnes in Brussel. De variatie is heel groot. Hoe maken jullie de selectie?

FREDERIK LAMOTE: Wij ondersteunen alleen projecten die een maatschappelijke meerwaarde creëren. Die kunnen uitgaan van een paar jongeren, een groepje buurtbewoners of enkele mensen zonder papieren die niet in aanmerking voor subsidies of een bankkrediet, omdat ze niet aan de criteria beantwoorden. ▼

BIO

• Studeert sociaal werk en antropologie

• Richt in 2013 Growfunding op als onderzoeksproject van de Odisee Hogeschool

• Zet Growfunding in 2016 verder als vzw

• Is vandaag codirecteur van Growfunding

• Is sinds 2016 ook voorzitter van Toestand

Het gesprek. Frederik Lamote van House of Growfunding

We steunen soms ook start-ups die al een lening kregen. Voor hen betekent een inzamelcampagne bij ons extra zichtbaarheid, plus extra cashflow. Niet dat we zomaar elke start-up gaan financieren. Bij Le Phare du Kanaal hebben we dat wel gedaan, hoewel het een gewone koffiebar is. Mocht die op het Kasteleinsplein of Sint-Gillisvoorplein hebben gelegen, zouden we hen niet ondersteund hebben. Hier wel, omdat we de initiatiefnemers wilden helpen om te verankeren in Molenbeek.

Een moeilijkere locatie kan voor ons dus een reden zijn om in zee te gaan met een

LAMOTE: Klopt. Vandaag komt het overgrote deel van het geld van burgers, maar we willen voortaan ook bedrijven en andere mecenassen erbij betrekken. Ons uitgangspunt was altijd dat het netwerk dat gecreëerd wordt rond een project zo divers mogelijk moet zijn. Voor ons gaat het erom iedereen te betrekken bij deze bottom-upinitiatieven, van de onderbuik van de samenleving tot beursgenoteerde bedrijven. Dat zou zich ook in de financieringsmix moeten weerspiegelen. Honderd procent burgers mag, maar idealiter komt er ook geld van non-profitorganisaties en van kleine en grote bedrijven.

project. Maar ik geef toe, het is nooit zwart-wit, het is zelfs bewust een hele vage afbakening.

De oorlog in Oekraïne leidde tot een energiecrisis, hoge inflatie en andere economische gevolgen. Was de impact voelbaar bij jullie inzamelcampagnes?

LAMOTE: We hebben het heel duidelijk gemerkt. De gemiddelde bijdrage van de Growfunders is vorig jaar significant gedaald, van 73 naar 43 euro.

Ook het doelbedrag werd kleiner. De eerste acht jaar was dat bedrag gemiddeld 10.500 euro, vorig jaar 9.500. De initiatieven of burgers die naar ons komen, vragen minder en wij zetten er ook de rem op. Sommige organisaties denken dat ze, net als Pool is Cool, makkelijk 60.000 euro kunnen ophalen, maar dat was een uitzondering.

Voorts is de slaagkans lichtjes gedaald, van 91 naar 85 procent, en is de looptijd nu wat langer. Met andere woorden: projecthouders doen er langer over en moeten meer mensen overtuigen om minder geld op te halen.

Voor projecten die het moeilijker hebben om geld op te halen bij het publiek, zoeken jullie steeds vaker extra financiering bij ondernemingen en filantropen.

Vandaar onze nieuwe strategie. We hebben nu een fonds bij de Koning Boudewijnstichting, het Growfunding Fund, waarin bedrijven die projecten willen steunen, maar niet goed weten welke, geld kunnen storten. Andere mogelijkheid is matchfunding, waarbij een bedrijf een project rechtstreeks sponsort door elke bijdrage van het publiek met een bepaald percentage – gemiddeld vijftig procent – te verhogen. Het geeft een bepaalde uitstraling aan die onderneming. Ook gaan we samenwerken met ethische reclamebureaus, zodat we de ondernemingen die willen sponsoren een echte communicatiecampagne over hun maatschappelijk engagement kunnen aanbieden.

Voor ondernemingen is dit ook een manier om hun imago op te poetsen. Werken jullie zo niet mee aan greenwashing?

LAMOTE: Om te beginnen, we werken niet met eender wie samen. Wij zoeken sponsors die de maatschappij ten goede veranderen. Voorts mogen die bedrijven maar beperkt uitpakken met hun sponsoring. Hun logo komt echt niet overal op te staan en ze hebben ook niets te zeggen over de inhoud van het project of de rewards Natuurlijk zal er altijd een risico zijn van greenwashing, maar je moet ook pragmatisch zijn. In ons fonds bij de Koning Boudewijnstichting kregen we een donatie van 25.000 euro van Umicore. Je kan zeggen: Umicore heeft een verleden in Congo en in Hoboken is ook veel kritiek op dat bedrijf. Maar als we zulke samenwerkingen weigeren, gaat dat ten koste zijn van onze bottum-upprojecten. We vragen ook telkens aan de projecthouder of ze geld uit het fonds willen. Elke project zegt daar ja op.

“De gemiddelde bijdrage van de Growfunders is door de crisis vorig jaar significant gedaald, van 73 naar 43 euro”

“Wij willen duurzame netwerken opbouwen rond een project. Voor ons is crowdfunding een instrument om het sociale weefsel te versterken”

In de beginjaren was Growfunding alleen actief in Brussel, ook met de bedoeling om Brussel op zijn best te tonen. Ondertussen is jullie actieterrein uitgebreid naar Vlaanderen en Wallonië.

LAMOTE: Brussel blijft de motor van onze organisatie. Het gros van onze projecten ligt nog steeds hier en het House of Growfunding gaat ook open in deze stad. We blijven Brussel promoten als een stad waar bottom-up veel gebeurt.

Uitbreiding naar de andere gewesten was nodig om een bepaalde schaal te krijgen. Zonder voldoende schaal zouden ondernemingen niet met ons samenwerken, ze willen zichtbaarheid in heel België.

Bovendien, als we ons platform hadden beperkt tot Brussel zou ook onze financiering beperkt gebleven zijn tot subsidies die we in Brussel kunnen krijgen en dan konden we niet verder groeien.

Jullie zijn nu nog voor driekwart gesubsidieerd. Is het mogelijk om als reward based crowdfundingplatform zonder subsidies rendabel te worden?

LAMOTE: Ja, maar dan verlies je dingen. Reward based crowdfundingplatformen als Kisskissbankbank en Ulule werken zonder subsidies, maar ze hebben een ander, commercieel model. Het verschil tussen hen

en ons is dat wij heel hard inzetten op coaching. Hun begeleiding stelt niks voor in vergelijking met wat wij doen. Wij zitten wekelijks samen en gaan mee de boer op. Het gaat bij ons om veel meer dan geld ophalen. Wij willen duurzame netwerken opbouwen rond een project. Voor ons is crowdfunding een instrument om het sociale weefsel te versterken. Zij willen hun winst maximaliseren. Daarom zetten ze zoveel mogelijk projecten in zoveel mogelijk landen

GROWFUNDING S’EST TROUVÉ UN ENDROIT FIXE

FR Après des années de nomadisme, Growfunding s’est trouvé une adresse en ville. La semaine prochaine, House of Growfunding ouvre officiellement ses portes. « Ce n’est pas qu’un bureau, c’est aussi un moyen de mieux soutenir nos projets », explique le fondateur Frederik Lamote. Il gère depuis quasi 10 ans la plateforme qui permet à tout un chacun de financer des projets à petite échelle avec une valeur ajoutée sociale, comme le Bar Eliza, les Bûûmplanters et Pool is Cool. Growfunding essaie désormais aussi d’attirer des entreprises comme sponsors.

tegelijkertijd online, waar ze dan een klein percentage van pakken.

Growfunding is een kleine tien jaar bezig. Welke projecten zijn u het meest bijgebleven als het gaat om maatschappelijke impact?

LAMOTE: Bar Eliza in het Elizabethpark vond ik heel cool. Geweldig om te zien hoe daar een hele dynamiek rond ontstond. Maar als ik zie hoe de plek er nu bij ligt, vol glas op de grond, met druggebruikers die er komen schuilen, word ik boos. In 2019 moesten we er weg vanwege de nakende verbouwing, intussen is er nog niets gebeurd. Ik vind dat de gemeente en het Gewest hier steken laten vallen. Alle politici wilden op de foto toen de bar draaide, maar nu zie of hoor je niemand.

Idem met Brassart in het centrum van Molenbeek. Dat café is ondertussen door de gemeente gerenoveerd, maar het staat nog altijd leeg, omdat er problemen waren met de aanbesteding voor de uitbating.

Het toont hoe de lokale politiek niet in staat is de dynamiek van een burgerinitiatief door te trekken en te verduurzamen. Ontgoochelend.

Anderzijds zijn er zoveel projecten geweest met een duurzame impact. Zuur, de campagne die we opgezet hebben om de Brusselse cafés tijdens de lockdown te helpen overleven, was ongelofelijk. Ook de ontwikkeling van Pool is Cool is interessant. En de Bûûmplanters planten nu honderdduizenden bomen per jaar in Brussel en de Rand. Dat is tof om te zien.

Officiële opening House of Growfunding op 22/4

A PERMANENT HOME FOR GROWFUNDING

EN After years living like nomads, the platform Growfunding has now found a permanent home in the city centre. The House of Growfunding will officially open next week. “This house is not just an office, but a way to offer our projects even more support,” says founder Frederik Lamote. For a decade now, Lamote has been running the platform, which crowd-funds small-scale projects with added social value. The work has included raising money for Bar Eliza, Bûûmplanters and Pool is Cool. By now, Growfunding is active in Flanders as well as Wallonia and is trying to attract businesses as sponsors.

Oprichter Frederik Lamote met retriever Michel, de mascotte van de organisatie Growfunding.

In beeld. Bart Dewaele

Groene long

Al meer dan zesduizend handtekeningen verzamelde een lokaal burgercollectief tegen de heraanleg van het park Neerpede tot een natuurlijke zwemvijver, ter grootte van vier olympische zwembaden. Vooral in de zomer, tijdens hittedagen, moet het water verkoeling bieden aan de bezoekers. Maar omwonenden vrezen voor de gevolgen voor zowel de biodiversiteit als de leefbaarheid van de omgeving tijdens die drukke momenten. “Iedereen mag van de groene long genieten,” zegt buurtbewoner Erik Longin, “maar de schaalgrootte baart me wel zorgen.” Opmerkelijk: natuurverenigingen scharen zich wél achter de plannen. MG

In de kijker.

Zoektocht naar koten nu al begonnen

Op 22 en 23 april en op 6 en 10 mei organiseert de servicedesk Brik de Open Kotdagen om toekomstige studenten een idee te geven van het Brusselse kotleven. Pas op 1 juli starten de kottours, waarbij de studenten een kot kunnen bezoeken en huren. Maar heel wat studenten zijn nu al op zoek.

“Ik ben eind februari begonnen met advertenties te plaatsen,” zegt een Brusselse kotbaas. Hoewel er nog een aantal panden zijn waar studenten nog niet lieten weten of ze volgend jaar al dan niet blijven, sloot hij al heel wat contracten voor komend academiejaar af. “De zoektocht begint heel vroeg. Onlangs had ik bij een pand in Elsene twintig mensen op bezoek.”

Een groot verschil met de periode voor de covidcrisis is dat bezoekers ook meteen een contract tekenen, zegt de kotbaas. “Vroeger tastten ze eerst de markt af en gingen ze verschillende koten bezoeken. Nu panikeren ze bijna. In maart had iemand bij me een contract getekend en begon ze te wenen

In het nieuws omdat

De zoektocht naar koten begint elk jaar vroeger. Als er ergens een kot vrijkomt, zijn er vaak tientallen kandidaten.

Over welk dossier gaat het?

Koten zijn schaars en duur, niet alleen in Brussel, maar ook in de andere studentensteden.

Veel studenten zijn nu al op zoek naar een kot voor het nieuwe academiejaar. Ze zijn bang dat er anders geen kwaliteitsvolle en betaalbare kamers meer zullen zijn. “Elk jaar begint de zoektocht vroeger,” zegt Julien de Wit van de Vlaamse Vereniging voor Studenten. door Charlo e Deprez

Kort gesprek. Nele Van den Broeck

omdat ze zo blij was dat ze iets had gevonden.”Veel koten hebben bovendien geen advertentie meer nodig, zegt de kotbaas. “Bij de populairste panden worden vrije kamers ingevuld door kennissen en vrienden van de andere studenten.”

Bij Upkot zien ze eveneens al een grote vraag naar koten. “We kregen al drieduizend aanvragen voor komend academiejaar”, zegt medewerker Diederik Van Neste. “We hebben vijfhonderd kamers in Brussel, waarvan ongeveer een derde vrij komt. Er is dus duidelijk nood aan meer koten.”

Ook Julien De Wit van de Vlaamse Vereniging voor Studenten (VVS) merkt op dat de kotenzoektocht al volop is begonnen. “Elk jaar begint de zoektocht vroeger. Dat heeft enkele nefaste gevolgen. Zo drijft de paniek op de markt de prijs op.”

“Daarnaast zet de steeds vroeger startende zoektocht studenten onder druk om te nemen wat er beschikbaar is en dwingt het afstuderende scholieren om een studiekeuze te maken nog voor ze hun zesde jaar hebben afgemaakt.”

Duurste studentenstad

Studenten zijn bang dat ze geen deftige kamer meer zullen vinden, als ze te laat beginnen te zoeken. Brussel blijft dan ook de duurste studentenstad van België. Volgens het Kotkompas 2022, een analyse van de Belgische Markt van Studentenhuisvesting door Diggit StudentLife & Stadim, is 435 euro exclusief kosten de gemiddelde prijs voor een kamer in de hoofdstad.

Wie voor een studio kiest, betaalt daar 605 euro zonder kosten voor. Daar komen maandelijks nog eens 60 tot 80 euro kosten bovenop.

Ook zijn er te weinig koten. Vorig jaar luidden de VVS en Brik al de alarmbel voor het tekort aan kwaliteitsvolle en betaalbare koten. Brik schatte toen dat door de verwachte stijging van het aantal studenten in Brussel er tegen 2030 tussen de 20.000 en 55.000 extra kamers nodig zullen zijn.

Wachten tot de zomer

Gezien Brik nog niet is begonnen met de kotenverhuur, heeft de organisatie geen zicht op de huidige zoektocht van toekomstige studenten. Wel wil ze studenten geruststellen. “Brik start pas in de zomer met het verhuren. Op die manier willen we een tegengewicht bieden,” zegt communicatieverantwoordelijke Peter Van Eetvelde.

Muzikant, theatermaker en columnist Nele Van den Broeck hee haar eerste roman uit, Iemand anders. Een krach oer, zegt ze. “Tip voor een gelukkig leven: schrijf nooit een roman.”

In een column in De Standaard vergeleek je je roman met een geliefde die drie jaar lang al je tijd opeiste. Ik heb echt afgezien. Ik ben iemand met veel ideeën, maar niet zo’n goede focus. Ik heb ook een diagnose ADHD. Columns schrijven gaat me goed af, want dat is een sprint, je hebt een deadline. Een roman is een marathon, ik ben drie jaar lang bezig geweest met één idee. Het moeilijkste was om te blijven zitten, de focus te behouden. Ik heb allerlei truken moeten gebruiken: voor dag en dauw opstaan, timers zetten. Zonder mijn redacteur bij de uitgeverij was het allemaal nooit gelukt, iemand aan wie je verantwoording moet afleggen, die feedback geeft.

Welk verhaal wilde je vertellen?

Mijn oorspronkelijke werktitel luidde

Mijn jaar van zelfdestructie. Dat is het niet geworden, omdat het boek over veel meer gaat. Maar het idee was: een personage dat zichzelf oplegt om door ijzeren discipline losbandig te worden.

Hoeveel van jezelf steekt erin?

Toch een aantal zaken. Ik ben destijds, nadat ik gedumpt was, ook weer bij mijn vader gaan wonen, hoewel ik al in de dertig was. Dan voel je je weer op punt nul, want je slaapt opnieuw in het bed van toen je zestien was.

Mij laten vastbinden, zoals mijn hoofdpersonage, is één keer gebeurd onder het mom van research. Het was begin 2020, het was uit met weer een ander lief en ik dacht: Oh, brand new me, dit wordt mijn ‘seksploratieperiode’. Ik was naar Brussel verhuisd, woonde alleen. Ik wilde alles uitproberen, trio’s, bon-

dage, orgieën, alles. Maar bon, toen barstte covid los en is mijn hele ‘seksploratieperiode’ in duigen gevallen. Na afloop van de pandemie had ik er geen behoefte meer aan. Ik ben ontzettend braaf geworden, ook omdat ik wat mentale problemen heb gehad. Ik kan het mij niet meer permitteren om losbandig te zijn.

Het is dan maar in je roman terechtgekomen?

Ja, het leuke aan een roman is dat je zalig kan overdrijven. Mijn columns worden gelezen door mijn moeder en het hele koor van Merchtem waar ze in zit. Dan moet ik heel hard vechten tegen zelfcensuur. In een roman valt dat weg, je kan er gewoon dingen inzetten die je zelf niet zou durven of doen. HUB

Iemand anders, Nele Van den Broeck, uitgeverij Horizon

“Ik heb allerlei truken moeten gebruiken: voor dag en dauw opstaan, timers”

‘Covid saboteerde mijn seksploratieperiode’

De nieuwe BRUZZ Guide is er: ‘Brussels on a Budget’. Een gids met 100 tips om van de stad te genieten tegen een zacht prijsje. Haal je gratis exemplaar bij Muntpunt of check bruzz.be/guide voor de andere verdeelpunten.

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

Een rusthuis waar iedereen zich thuis voelt

Op derde verdieping van rusthuis Saphir in Laken wordt halal eten geserveerd, is er een gebedsruimte en klinken er korangezangen. Het woonzorgcentrum zet bewust in op veel meer inclusiviteit in de zorg, want heel wat ouderen in Brussel hebben een moslimachtergrond.

door Steven Van Garsse foto’s Saskia Vanderstichele

Samenleving. Woonzorgcentrum Saphir bereikt moslims wél

Samenleving. Woonzorgcentrum Saphir bereikt moslims wél

Mahawa, een vluchtelinge uit Guinée eet niet mee vandaag. In tegenstelling tot de meeste rusthuisbewoners van de derde verdieping volgt ze de ramadan strikt. Ze wou eerst niet naar het woonzorgcentrum komen, maar ze is zo slecht ter been dat het niet meer anders kan. Haar man is overleden, haar zoon werkt hard en kan niet voor haar zorgen. “Alhamdoelillah, hier kan ik bidden, en de ramadan volgen zonder problemen. Willen jullie voor me bidden?” vraagt ze.

Saphir profileert zich als eerste rusthuis dat rekening houdt met een Brusselse realiteit. Het mag dan het jongste gewest van het land zijn, toch wordt het ook in een ijltempo grijzer. Het klinkt tegenstrijdig, maar het klopt wel: het aantal 65-plussers, en ook het aantal 80-plussers zal tegen 2030 fors toenemen. Een groot deel van hen, meer dan een derde, zijn niet-Europese

migranten, meestal met een moslimachtergrond. De bejaardenzorg in Brussel is daar totaal niet op voorbereid, oordeelt Naziha Maher. Zij is gespecialiseerd in cultuursensitieve zorg, dat inzet op het in rekening brengen van culturele en religieuze gevoeligheden in de zorg. Maher doceert erover aan toekomstige zorgkundigen en werkt vandaag voor Kom Op Tegen Kanker.

Een decennium geleden was Maher al betrokken bij het Overlegplatform Allochtone Ouderen. Toen al werd erop gehamerd dat Brussel zich beter moet voorbereiden op de golf van ouder wordende migranten van de eerste generatie.

Pas onlangs zou die bezorgdheid ook in de Brusselse rapporten terechtkomen, zij het in de marge, en heel voorzichtig. Op vraag van minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo) deed het Brussels Observatorium voor Gezondheid en Welzijn onlangs een studie. Daarin staan cijfers over de multicul-

turele vergrijzing die in een sneltreintempo op ons afkomt. Over hoe dat moet worden aangepakt, rept het rapport, vreemd genoeg, met geen woord.

Nochtans is daar werk aan de winkel, zegt Naziha Maher. “Vandaag is de hele rusthuissector gericht op de witte Belgische senior. Er wordt weinig rekening gehouden met de culturele en religieuze gevoeligheden. Het gaat niet alleen over de taal of halal in het rusthuis, rituelen als de ramadan of de typische recreatieve activiteiten voor senioren waar de eerstegeneratiemigranten geen voeling mee hebben, we zien ook gewoon dat zorgverleners vaak niet weten hoe ze om moeten gaan oudere moslims.”

Wantrouwen na schandalen

Zo blijven die woonzorgcentra wit. Moslims blijven er weg, omdat ze er geen vertrouwen in hebben. Dat wantrouwen wordt extra gevoed door schandalen die onlangs losbraken in rusthuizen, zoals die van de Orpea-groep. “Zoiets gaat meteen als een lopend vuurtje door de gemeenschappen,” zegt Maher.

Mahawa wou eerst niet naar een woonzorgcentrum, maar is nu tevreden. “Hier kan ik de ramadan volgen zonder problemen.”

Toch moet de mismatch tussen de noden bij zorgbehoevende moslims en de Brusselse zorginfrastructuur niet alleen aan de aanbodzijde bekeken worden. Ook aan de vraagzijde stokt het. Behalve het wantrouwen in de Brusselse infrastructuur is er bij veel moslims immers ook een diep ingebakken, religieus geïnspireerde, overtuiging dat ouders niet naar een rusthuis mogen worden gebracht. Daar bestaan koranverzen over. Ouders laat je niet in de steek, anders kan je het hiernamaals niet verdienen.

Dat geeft schrijnende toestanden, zo weet Maher. Van families waar iedereen, kinderen en kleinkinderen, dag en nacht paraat staat voor een zorgbehoevende grootouder. De spanningen in die families lopen hoog op, de familieleden raken uitgeput, maar een rusthuis is meestal het allerlaatste waar ze aan denken. “Soms sturen de families de grootouders terug naar Marokko of Turkije, waar ze dan een mantelzorger inhuren,” zegt Maher. “Of soms stelt de familie voor dat de man, als die weduwnaar is, hertrouwt met een jongere vrouw, zodat zij hem kan verzorgen in een moslimland.”

Het idee een rusthuis aan te spreken als het echt niet meer anders gaat, staat bovendien op gespannen voet met het activeringsbeleid op de arbeidsmarkt.

Vrouwen worden aangemaand om te gaan werken, zodat ze niet voor de ouders kunnen

zorgen. “En toch zien we dat veel vrouwen hun baan opgeven, om mantelzorger te worden,” zegt Maher.

“Uiteindelijk heeft het veel te maken met schaamte en schuld. De geriatrische bedden in ziekenhuizen tellen wél veel moslims. Want een ziekenhuis, dat is oké. Maar een rusthuis voor een dementerende ouder? Dat is, ook vandaag nog, not done voor veel moslimfamilies.”

En toch zien we, langzaamaan, een kentering. In juni vorig jaar opende de Franse Korian-groep het eerste rusthuis in België dat expliciet inclusief wil zijn. Saphir telt zeven verdiepingen en is gelegen in een gloednieuwe wijk op de grens van Laken en Jette. Saphir is voor alle duidelijkheid geen moslimrusthuis. Gemengdheid staat voorop. Maar er is alles aan gedaan om de eerstegeneratiemigranten, uit moslimlanden, op hun gemak te stellen.

Collectie foto’s

Aan het onthaal zit een medewerker met hoofddoek, er hangt Arabische kunst aan de muur, en het Migratiemuseum van Foyer leverde een mooie collectie foto’s die de migratiegeschiedenis in België op een tijdlijn plaats. De foto’s hangen prominent in de gang naar de grote recreatiezaal.

Nawal Gartili staat sinds enkele maanden aan het hoofd van Saphir. “We zijn niet over één nacht ijs gegaan,” zegt ze. “Aan dit rusthuis, een initiatief van dokter Hakki Demirkapu, ging twee jaar studiewerk vooraf. We hebben heel wat mensen ontmoet. Voorbeelden in het buitenland bekeken. Gekeken hoe de joodse rusthuizen in ons land werken. We hebben ook met heel wat zorgprofessionals gesproken.”

Na negen maanden is de evaluatie positief. Een kleine helft van de residenten heeft een moslimachtergrond. Maar de vraag is groter dan het aanbod. Saphir wacht nog op de erkenning van nieuwe rusthuisbedden, en moet in de tussentijd moslimsenioren op een wachtlijst zetten. Ze willen naar Saphir, en niet naar een ander woonzorgcentrum

van de Korian-groep. Een bewijs dat de formule aanspreekt.

Ook Naziha Maher ziet toekomst voor woonzorgcentra als Saphir. “Er is duidelijk over nagedacht,” zegt ze. “Rusthuizen als Saphir hadden er al eerder moeten zijn. Het had heel wat ellende in de Brusselse mantelzorg kunnen vermijden.”

Dat het zo lang geduurd heeft voor de Brusselse woonzorgcentra de stap hebben gezet, komt omdat lang werd gedacht dat de moslimdoelgroep toch niet bereikbaar was. Meer nog: het rapport van het Brussels Observatorium voor Gezondheid en Welzijn ziet de mismatch tussen woonzorgcentra en de steeds diversere bevolking zelfs als een van de oorzaken van steeds legere rusthuizen in Brussel, die de diverse samenleving

Bij Saphir verblijven en werken mensen van heel verschillende origines. “Het is een expliciete politiek om ook het zorgpersoneel gemengd te houden,” zegt de directie.

“De rusthuissector is gericht op de wi e Belgische senior. Er wordt weinig rekening gehouden met de culturele gevoeligheden”

Naziha Maher Specialist cultuursensitieve zorg

Samenleving. Woonzorgcentrum Saphir bereikt moslims wél

niet volgen. Als woonzorgcentra begrepen hebben dat er wel een markt is voor de multiculturele vergrijzing, zullen andere wellicht snel volgen.

Etage drie van Saphir is voorbehouden voor moslims. Er verblijven Marokkanen en Turken, maar er zijn ook moslims uit Albanië of Iran. In de achtergrond klinken zachte korangezangen. Het eten wordt opgediend: een rundskarbonade met frieten, met een lichte kruidige toets. En op de sinaasappels is kaneel gestrooid. Een beetje fusion, maar zeker halal. En lekker.

Tijani zit op de derde verdieping in de gebedsruimte. Hij kwam op veertienjarige leeftijd vanuit Casablanca naar Brussel. Hij werkte voor de MIVB gewerkt, nu zit hij in een rolstoel. Vlot spreken gaat niet meer, maar het feit dat het eten aangepast is en hij samen met andere moslims op de gang zit, maakt het leven draaglijk. En bidden vanuit

de rolstoel? Geen probleem. Tijani toont het met plezier.

Directrice Gartili legt uit dat het een expliciete politiek is van Saphir om het zorgpersoneel gemengd te houden, ook op die derde verdieping. Er zijn Arabisch sprekende verzorgers, maar net zo goed Afrikaanse werknemers of met Europese roots. Ook voor hen vergt werken in een inclusief rusthuis aanpassingen, en opleidingen volgen.

Zoals thuis

“Cultuursensitieve zorg kan gaan over kleine dingen,” zegt Gartili “Stel: een hoofddoekje valt af bij een dementerende vrouw. Dan moet je dat weer goed leggen. Dat is heel belangrijk. Maar je moet dat ook wel weten.”

Maar waarom een exclusieve verdieping voor moslims? Gartili weet dat die keuze

vatbaar is voor kritiek, zeker omdat het woonzorgcentrum er juist voor iedereen wil zijn. “We hebben hier lang over nagedacht, veel over gediscussieerd. Maar uiteindelijk hebben we toch de knoop doorgehakt. Het gaat om de eerste generatie, voor wie de moedertaal op de eerste plaats komt, die weinig voeling hebben met de samenleving buiten hun eigen gemeenschap. Hier kunnen ze Arabisch spreken. Ze kunnen gaan bidden. Zoals ze dat thuis ook doen.”

“Net zo zijn er ook moslims die geweigerd hebben om op die verdieping te verblijven en voor de meer gemengde verdieping hebben gekozen. Voor anderen maakt het dan weer niet uit. Het is een kwestie van generaties. Kijk, ik heb zelf Maghrebijnse wortels, ben een echte Brusseles. Ik zou er zelf geen probleem mee hebben om in een gemengde groep terecht te komen.”

Monique uit Wemmel woont op de tweede verdieping, waar moslims en Belgen samenleven. Ze is begin de zeventig, perfect tweetalig, maar zit al acht jaar in een

“Cultuursensitieve zorg kan gaan over kleine dingen, een hoofddoekje dat afvalt bij een dementerende vrouw bijvoorbeeld”

Nawal Gartili

Hoofd rusthuis Saphir

De gebedszaal op de derde verdieping. Tijani kan er bidden, ook vanuit zijn rolstoel.

Vandaag op het menu: stoofvlees met frietjes.

rusthuis. Door haar rolstoel kan ze niet zelfstandig wonen. Soms gaat ze naar de derde etage. “Met moslims? Ik versta me goed met hen,” glimlacht ze, en ze zet haar weg voort naar haar kamer.

Samenleven. Het is een kernwoord. En zeker in een woonzorgcentrum. Tot vandaag loopt alles vlekkeloos. “Dankzij twee principes,” zegt Gartili. “Voortdurend communiceren én aanpassen wanneer nodig. We waren nog maar enkele maanden open en het Offerfeest was er. Dan hebben we goed uitgelegd aan alle rusthuisbewoners wat dat betekent.”

UNE MAISON DE REPOS OÙ CHACUN SE SENT CHEZ SOI

FR La maison de repos Saphir, à la limite entre Jette et Laeken, a ouvert ses portes en juin. C’est la première MRS belge inclusive, avec des repas halal, des espaces de prière et du personnel dédié aux seniors d’origine musulmane. L’arrivée d’une telle structure s’est longtemps fait attendre, entre autres parce que les musulmans ont peu confiance dans l’infrastructure de soins bruxelloise. La croyance très enracinée qu’il faut s’occuper soi-même de ses parents a joué aussi un rôle. Saphir cherche encore l’équilibre entre soins professionnels et attentes des familles musulmanes.

ZONDAG 23.04.23

Maar Saphir is ook een work in progress. Gartili: “We gaan regelmatig in overleg met de familie. En zien wat kan, en wat niet kan. Zo vinden sommige families het belangrijk dat ze de haren kunnen wassen van de rusthuisbewoners. Dan kijken of we dat kan. Ook de bezoekuren spreken we goed af, zodat het voor hén en voor ons haalbaar is.”

“Vergeet niet dat de verwachtingen bij de families vaak heel hoog zijn. Ze willen dat we voor hun ouders zorgen, zoals ze dat zélf gedaan hebben. Ze hebben er zich helemaal voor opgeofferd. Dan mogen wij niet onderdoen.”

A CARE HOME WHERE EVERYONE FEELS AT HOME

EN Saphir, a residential care home on the border of Jette and Laken, has been open since June last year. It is the first Belgian retirement home that aims to be explicitly inclusive, with halal food, prayer rooms and Koran chants. The reason it has taken this long is because Muslims have little faith in the care on offer in Brussels. There is also a deeply ingrained, religious belief that putting parents in a retirement home is unacceptable. Saphir brings solace, although it’s a challenge to find the right balance between providing professional care and meeting the expectations of Muslim families.

Wandelen, sport en muziek in het bos Promenades, sports et musique en forêt Walking, sports and music in the forest

START & INFO: Delleurlaan 39 - 43

1170 Watermaal - Bosvoorde 02 675 40 10 - wabo@vgc.be

zonienmarsklanken

www.zonienmarsklanken.be

Een exemplaar van de Koran ligt klaar in de gemeenschappelijke ruimtes.

Willen we niet allemaal een proper toilet?

Bijna zestig jaar nadat de eerste migranten uit moslimlanden België zijn binnengekomen, worstelen we als samenleving nog altijd met de plaats van religie in de openbare ruimte. Dat mocht weer duidelijk zijn bij het begin van de ramadan.

Het Kaaitheater promoot nu al enkele weken een ramadanfriendly beleid, met alles erop en eraan: een label, een charter, en de hoop dat heel wat andere theaters en cultuurhuizen in Brussel het nieuwe beleid zouden volgen. Het bleek ijdele hoop. Het Kaaitheater kreeg vooral kritiek. “Goedbedoeld misschien, maar te voortvarend,” zo klonk het. Het Kaaitheater stelt voor om de uren van de voorstelling aan te passen aan de zonsondergang. Zodat moslims, na hun vastendag, snel iets kunnen eten. Theaters zouden in een stilteruimte moeten voorzien, zodat moslims er kunnen bidden. En er moeten waarschuwingen komen als er muziek in de voorstellingen voorkomt, of naakt of fysiek en verbaal geweld. En, o ja, de toiletten moeten proper zijn, en voorzien van water ter reiniging. Er kwam kritiek van Vlaams cultuurminister Jan Jambon (N-VA). Hij vreest dat de waarschuwingsbordjes zullen leiden tot zelfcensuur bij de theatermakers. En eerlijk: in welke theatervoorstelling of dansvoorstelling zit nu geen muziek? Het toont misschien wel hoe hard de initiatiefnemers van het charter in hun bubbel zaten toen ze de tekst opstelden in een wereldvreemd kumbaya-moment van goed te willen doen voor de moslims.

Opvallend: de felste kritiek kwam van opiniemakers met een migratieachtergrond. En vanuit alle

hoeken. Youssef Kobo (CD&V), Rafi Sheraz (Open VLD), Zeynep Balci (Vooruit), Amir Bachrouri (Jeugdraad), imam Khalid Benhaddou … Allemaal zeiden ze dat moslims hier niet om vragen. En dat inclusie niet betekent dat je op maat van één groep aanpassingen doet. Om het met een boutade te zeggen: willen we niet allemaal een proper toilet? Die opiniemakers zien hoe moslims hierdoor weer helemaal in het defensief worden gedrongen. Want nu moeten ze zich verdedigen voor maatregelen waar ze nooit om gevraagd hebben. En het is paternalistisch, want ze zullen zelf wel beslissen of ze een theaterstuk willen zien of niet. Is hiermee de kous af? Zeker niet. Het Kaaitheater heeft al aangekondigd het charter te zullen aanpassen. Het was een experiment, en dan is falen inderdaad geen schande.

Werk aan de winkel

Dit soort kwesties zullen nog vaak aan bod komen. En zeker al in Brussel. Dat komt omdat heel veel instituten die geworteld zijn in onze liberale maatschappij, moeilijk aansluiting vindt bij de superdiversiteit die onze steden steeds meer kenmerken. Zeker in de media- en cultuurwereld is er nog werk aan de winkel, als die een spiegel wil zijn van de samenleving waarin ze zich bevindt. Die weg zal er sowieso een

zijn met vallen en opstaan. Interessant in dat opzicht is het initiatief van het woonzorgcentrum Saphir in Laken (zie ook p. 16). Ook de ouderenzorg heeft zich te lang op de typisch Belgische bejaarde gericht. Saphir probeert het anders, en geeft zorgbehoevende moslims zo veel mogelijk een omgeving waar ze zich thuis kunnen voelen. Ook dat is zoeken naar het juiste evenwicht, geven ze volmondig toe. Waar ligt de grens? Een verdieping in het rusthuis uitsluitend voor moslims, kán dat wel? Het minste wat men kan zeggen is dat Saphir erover nadenkt, en het debat open laat. Saphir benadrukt trouwens dat er voor alle geloofsgroepen aandacht is. Deze kwesties houden politiek filosofen al enkele decennia bezig. De dêmos is in onze geglobaliseerde wereld niet langer homogeen, en religie komt weer meer op het voorplan. Het is moeilijk om één lijn te trekken. Wat voor de één aanvaardbaar is in onze maatschappij, is dat voor de andere niet. Kijk naar de discussie over Fatima Zibouh, die, met hoofddoek, ons naar Brussel culturele hoofdstad in 2030 zal leiden. Voor de hardline vrijzinnigen is dat een brug te ver. Om wél een weg te vinden in wat kan en wat niet kan, komen we met de ‘redelijke accommodaties’ al een eind ver. Het is een concept dat in het multiculturele beleid van Canada zijn oorsprong vindt. Aanpassingen om individuele religieuze grondrechten moeten kunnen, zolang ze de vrijheid van de andere niet in het gedrang brengen. Het kan een vuistregel zijn, maar het is er een die voortdurend aan debat onderhevig zal zijn. Zolang dat niet tot polarisatie leidt, is dat prima.

“Wat voor de één aanvaardbaar is in onze maatschappij, is dat voor de andere niet”

Steven Van Garsse

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Het Kaaitheater stippelde een ramadanvriendelijke beleid uit, maar zal, na heel wat kritiek, aanpassingen doorvoeren.

© DANNY WILLEMS

Was er ooit een namaak-Venetië aan Thurn & Taxis?

Brugge wordt het Venetië van het noorden genoemd, maar eind 19e eeuw hengelde ook Brussel naar die titel.

la Giudecca, en ook de Rialtobrug werd nagebouwd, van waarop bezoekers de meer dan twintig Italiaanse gondeliers aan het werk zagen.

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Maarten uit Sint-Gillis. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

Venetië lag ooit op de site van Thurn & Taxis. Althans, een replica van la serenissima op ware grootte, die werd in 1895 gebouwd op een braakliggend terrein van goed zes voetbalvelden, waar later – in 1904 – het Koninklijk Pakhuis van de Belgische spoorwegen zou verrijzen.

Venise à Bruxelles heette die toeristische attractie, die bestond uit huizen en palazzi van stuc, bordkarton en zeildoek, opgetrokken door een legertje van drie- tot vierhonderd arbeiders. Timmerlui bouwden houten geraamten waaraan immense beschilderde doeken werden opgehangen die een impressie van Venetië moesten geven. Een groot kanaal van 300 meter lang werd de Brusselse versie van

Na de regen komt de mol

Na de droogste februari sinds 1986, trakteerde maart ons op liefst 24 regendagen. Samen met het grondwater, ging ook het aantal molshopen in de stad omhoog.

In totaal viel er de afgelopen maand maart 126 liter water per vierkante meter in Ukkel: meer dan het dubbele van wat we normaal kunnen verwachten in de eerste lentemaand. “Mollen gaan

altijd op zoek naar de grondlaag waarin het meeste leven zit,” zegt Mathias Engelbeen van Leefmilieu Brussel. “Als het grondwater stijgt, komen regenwormen en andere insecten meer

Van mei tot november konden Belgische én buitenlandse toeristen, zich vergapen aan dit fake Venetië. Een gesublimeerde versie van de echte stad was het met behalve het Dogepaleis ook de basiliek op het San Marcoplein en de Campanile. Bezoekers konden van een drankje nippen in een replica van het Caffè Florian, voor de gelegenheid opgetrokken op een Piazza della Feste (een ‘Feestplein’), dat in het echte Venetië niet bestond.

Verderop lag een wijk met verschillende osterie, trattorie en winkels, geflankeerd door palazzi met daartussen een kluwen van kanaaltjes. De organisatoren hadden oog voor detail: uit de ramen hing kleurrijke Italiaanse was te drogen en volgens het programmaboekje koerden er zelfs witte duiven “van hetzelfde ras als die in Venetië”.

Om het pretpark nog een extra Italiaans cachet te geven, lieten de organisatoren tientallen figuranten overkomen uit de laars: dertig bloemenverkoopsters, een twintigtal gondeliers, de fanfare van de Alpenjagers uit Ferrara en ongeveer zestig gitaristen en accordeonspelers uit Napels en Romeinse dansers.

Puntje van de kritiek volgens de pers was dat de gekleurde gevels van de huizen te fel waren en nog niet de patina hadden van de hui-

naar de oppervlakte en zie je dus ook meer molshopen verschijnen.”

Onder de grond zit een heel netwerk aan mollengangen verscholen, dat uit twee soorten tunnels is opgebouwd. In de oppervlaktegangen jagen mollen op regenwormen, aardwormen en engerlingen. Tijdens de paartijd, die nu aan de gang is, worden die gangen ook gebruikt door mannetjes die op zoek gaan naar een vrouwtje. De diepere tunnels gaan tot een meter diep en spreiden zich

Eenvoudig Nederlands

Leer jij Nederlands en lees je graag artikels over Brussel om te oefenen?

Dan vind je op BRUZZ.be artikels in eenvoudig Nederlands. Ga naar BRUZZ.be/eenvoudignederlands

zen in het echte Venetië. Met Venetië had dit namaakstadje weinig te maken. Een journalist van Le Journal de Bruxelles vergeleek het project met een opera van Wagner, maar dan gespeeld door een twaalfjarige pianist.

Carnaval

Vermakelijk moet het hele gebeuren wel geweest zijn, want elke avond waren er symfonische concerten, gespeeld door het orkest van de wereldvermaarde

Scala van Milaan. Zelfs het Venetiaanse carnaval werd er overgedaan, met groepen gemaskerde figuranten in de straten. Door de erg succesvolle eerste editie – met op zondagen tot 15.000 bezoekers – was er opnieuw een Venise à Bruxelles in 1896. Voor het laatst, want een derde editie kwam er niet. Vermoedelijk omdat die toch niet zou kunnen concurreren met de Wereldtentoonstelling die Brussel in 1897 zou organiseren. MW

Brussels on a budget

In onze nieuwe BRUZZ Guide vind je budgetvriendelijke Brussel-tips. (Her) ontdek de stad voor een zacht prijsje.

Haal je gratis exemplaar op in Muntpunt of ga naar BRUZZ.be/guide

over een lengte tot 230 meter. De aarde uit al deze tunnels brengen mollen naar boven, met molshopen tot gevolg. Aan de afstand tussen de hopen kan je zien hoe diep de gang zich onder het aardoppervlak bevindt. Hoe groter de tussenafstand, hoe dieper de gang in de grond zit. Die gangen graven mollen dus om op zoek te gaan naar eten en een partner, maar ook om hun territorium af te bakenen. “Mollen zijn heel territoriale dieren, maar zodra hun territorium is

afgebakend, stoppen ze met graven,” zegt Engelbeen. Wie het aantal molshopen in de tuin liefst zo veel mogelijk beperkt, blijft dus beter ver weg van harde bestrijdingsmiddelen, en laat de mol gewoon z’n ding doen. “Als je een mol uit je tuin wegneemt, is de kans groot dat je net meer graafwerken zult aantreffen. Dan komt er een nieuwe bewoner zijn territorium afbakenen.” AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

RWDM kampioen?

Voetbalclub RWDM kan kampioen worden in de Challenger Pro League. Spelen er volgend seizoen drie Brusselse clubs in eerste klasse?

Volg het de komende weken op alle BRUZZ-kanalen

Italiaanse gondeliers gidsten toeristen langs de nagebouwde palazzi, die soms niet meer waren dan gigantische, beschilderde doeken.

Economie. Brusselse supermarkten worden steeds kleiner

‘De toekomst is aan de buurtsupermarkt’

Minder parkings, dichterbij en vaker uitgebaat door zelfstandigen. Het aantal supermarkten in Brussel neemt toe, maar het zijn allesbehalve de reusachtige hypermarkten die daarvan profiteren. Meer nog, in Brussel is hun rijk stilaan uit. “We zitten met een erg verwende consument.”

door Ellen Debackere foto’s Bart Dewaele

Door het stevige rolhek dat voor de vitrine hangt, is amper zichtbaar dat er een winkel verborgen zit. De Delhaize in Sint-Jans-Molenbeek is al dicht sinds 7 maart, maar toch laten klanten zich nog verrassen. Een man in lange jas zoekt eerst de ingang, maar leest dan aandachtig de berichten die het stakende personeel aan het rolhek hing. ‘Perte de salaire +- 25%’ staat er onder meer. Of: ‘Personnel: 3 + 3 gratis’. Een oudere man met boodschappentas van Delhaize kijkt even door het raam en druipt vervolgens af.

Levi* (40) werkt al twintig jaar voor Delhaize – naar eigen zeggen altijd met veel plezier – maar is vandaag een van de stakers. Hij verzet zich net als de andere stakers, tegen de plannen van de directie om de laatste 128 winkels in eigen beheer te verkopen aan zelfstandige uitbaters. Ze vrezen dat ze onder slechtere omstandigheden aan de slag zouden moeten gaan. Vooral in Brussel en Wallonië wordt er gestaakt; in Vlaanderen zijn de meeste winkels open.

“Of het zeker is dat we slechtere voorwaarden zullen krijgen?” kaatst Levi de vraag terug. “Ze zeggen natuurlijk van niet, maar er zijn voldoende voorbeelden waarbij dat wel gebeurd is. Mensen gaan van start en na twee maanden krijgen ze plots een ander contract onder de neus geduwd. Vandaag verdien ik ongeveer 2.100 euro netto per maand. Reken maar eens uit hoeveel ik daarvan overhou als er 25 tot 30 procent af gaat.”

Toen Levi de plannen van de directie hoorde, kromp zijn maag ineen. “Ik heb eerst mijn oversten moeten troosten. De sfeer was altijd goed om te werken, maar de structuur zat niet goed. Ongeveer tien jaar geleden beseften ze dat er te veel geld was gegaan naar allerlei tests die toch niet lukten en andere nutteloze zaken. Het transformatieplan van 2014 dat daarop volgde, was een schok voor iedereen, omdat we ook toen moesten inleveren. Het aantal chefs in de winkels moest naar omlaag, wat ik wel begrijp. Maar niettemin was het moeilijk. Zoals het ook vandaag moeilijk is.”

Zelf denkt Levi dat de supermarkten in ons land én in Brussel steeds meer naar het Amerikaanse model zullen evolueren, waarbij winkels 24/7 open zijn. “Ik ga ook af en toe op zondag iets kopen, maar ik voel me er dan slecht bij omdat ik weet dat mijn grootouders gevochten hebben om die zondag vrij te krijgen. Of het Amerikaanse model enkel slecht zal zijn? Wellicht niet. Maar of ik er daarom zelf voor moet kiezen? Nee.”

In de supermarktwereld merken experts inderdaad bepaalde trends op. Cijfers over het marktaandeel van de supermarkten in Brussel zijn karig. Volgens een studie van marketingonderzoekbureau Nielsen Consumer LLC uit 2021 bestaat het Brusselse landschap uit zowel geïntegreerde supermarkten – winkels die dus in eigen beheer zijn – en winkels die uitgebaat zijn door zelfstandigen. Vooral buurtsupermarkten, zoals Carrefour Express of Proxy Delhaize, kenden tegenover het jaar voordien een stijging in de regio van het Brussels gewest en elf omliggende gemeenten. ▼

Protest bij de Delhaize-winkels. ”Er komen meer winkels waar de klant alles zelf kan doen. Welke jobs blijven er over voor mensen die minder langgeschoold zijn?” vraagt vakbondssecretaris Frank Convents zich af.

Economie. Brusselse supermarkten worden steeds kleiner

“We zien inderdaad een toename van de kleinere buurtsupermarkten,” zegt ook Luc Ardies (Unizo Winkelraad en Buurtsuper.be). “Dit zijn typische stadsconcepten die gericht zijn op de consument die vooral efficiënt zijn boodschappen wil organiseren en doorgaans meerdere keren met kleinere winkelmandjes boodschappen doet in de omgeving van eigen huis of kantoor.”

Dat ziet ook retailexperte Els Breugelmans (KU Leuven). “In Brussel zie je natuurlijk de drie grote spelers die er van oudsher waren en er vandaag nog steeds zijn: Delhaize, Carrefour en Colruyt, hoewel Colruyt beduidend minder sterk aanwezig is

door zelfstandigen uitgebaat. Die kunnen beter inschatten welk soort cliënteel ze hebben. Zij stemmen hun aanbod daar beter op af dan grotere winkels dat kunnen.”

Dood van de hypermarkt

De grote hypermarkten hebben het vandaag dan ook bijzonder moeilijk. “We zagen al dat Makro verdween en ook de Carrefour

Hypermarkten hebben het lastig,” zegt Breugelmans. “In de jaren 1970 en 1980, toen deze formats het licht zagen, boden zij een grote meerwaarde. Het was een grote winkel met erg veel keuze en het was leuk

Waar werkt een hypermarkt in Brussel dan wel nog? “Daar waar de bevolkingsdichtheid in de buurt van die hypermarkt erg groot is. Er is bijvoorbeeld een hypermarkt in Sint-Agatha-Berchem dicht bij Basilix Shopping Center. Buurtbewoners gebruiken die hypermarkt als een gewone supermarkt.”

Dat er voor de gigantische supermarkt in Brussel letterlijk en figuurlijk geen plaats meer is, bewijst volgens Van Ossel het feit dat er in de Brusselse Vijfhoek nog maar zo goed als één supermarkt van een zekere omvang is: de Carrefour Market in winkelcentrum City2. “In een stad is er al weinig ruimte. Laat staan dat je die zou opofferen aan parkeerplaatsen.”

Nieuwe concepten

in de steden. Omdat zij grotere panden nodig hebben en een grote parking zitten ze vaker in de Rand. Met hun Okay-winkels – eigenlijk hun buurtwinkels – vangen ze dat dan wel weer op. In Brussel valt vooral de aanwezigheid van de kleinere winkels op, zoals Carrefour Express. Het gaat om kleine winkels die te voet of met de fiets bereikbaar zijn, want er is geen parking aan verbonden. Tot slot zien we de discounters zoals Lidl en Aldi die hier stevig voet aan grond hebben.”

Een reden voor de populariteit van de buurtsupermarkt, is de grote diversiteit van de bevolking. “Daardoor is het assortiment doorgaans minder eenzijdig,” aldus Breugelmans. “Die kleinere winkels worden erg vaak

om er een gezinsuitstap naartoe te maken. Vandaag is de situatie anders. Door de vele files is het niet meer zo leuk daarheen te rijden: vaak liggen ze niet dicht bij de mensen. Bovendien is alles wat geen voeding betreft makkelijk online te koop.”

Dat ziet ook de Brusselse marketingspecialist Gino Van Ossel (Vlerick Business School). “Voor hypermarkten is doorgaans geen plaats in het centrum. Bovendien speelt ook mee dat gezinnen steeds kleiner geworden zijn. Brussel telt het hoogste aantal alleenstaanden van het land. Die bezitten veelal minder snel een auto en hebben niet zoveel spullen nodig als een gezin.”

Dat merken de winkelketens uiteraard ook zelf. Zo laat Carrefour weten in de toekomst in Brussel “de expansie voort te zetten met ons format Express (waarvan er nu al 92 zijn in het gewest, red.). We willen zo dicht mogelijk bij onze consumenten staan.” Delhaize zegt dat zijn winkels typische stedelijke winkels zijn en dat ze de intentie hebben om de 22 Brusselse filialen te verzelfstandigen. Delhaize telt in Brussel 68 zelfstandige winkels, onder de labels Proxy Delhaize, AD en Shop & Go.

Ook bij Colruyt – dat 31 winkels in Brussel heeft, op één Spar na allemaal in eigen beheer – passen ze zich aan de hoofdstedelijke context aan. “Met een vrachtwagen aanleveren, is in een stad anders dan erbuiten,” klinkt het. “We doen tests met elektrische en stille vrachtwagens. Ook zien we dat veel van onze Brusselse klanten met de fiets of te voet boodschappen doen. Vorig jaar openden we het eerste Collect&Go walk-in afhaalpunt op maat van voetgangers en fietsers. En enkele weken geleden openden we een tweede walk-in.”

Colruyt experimenteert momenteel met de Okay Direct-formule, een autonome

“Zelfstandige uitbaters kunnen beter inscha en welk soort cliënteel ze hebben en stemmen hun aanbod daarop af”

Els Breugelmans Retailexperte (KU Leuven)

stadswinkel waar klanten dag en nacht terechtkunnen en waar alle aankopen worden geregistreerd op basis van productdetectie in de rekken. Of de formule naar Brussel komt, kan Colruyt nog niet zeggen.

“Zeker in Brussel zien we een verschuiving van grotere naar kleinere supermarkten met bovendien langere openingsuren,” aldus Van Ossel. “De succesformule van Carrefour Express bewijst dat het werkt. Die werken op het ritme van de wijk. De Express aan de Grote Markt focust bijvoorbeeld vooral op gekoelde dranken en broodjes, vooral voor passanten, niet zozeer voor buurtbewoners. De Express in de Charles Woestelaan in Jette richt zich vooral op buurtbewoners en stalt bijgevolg andere producten uit.”

“Wat wellicht blijft, zijn de etnische winkels,” zegt Van Ossel. “Waar er veel Polen wonen, blijft ruimte voor een Poolse winkel. Ook een speler als Intermarché, een Franse keten, heeft ambities om verder door te groeien. Ze hebben de winkels van Mestdagh overgenomen, waaronder die in Brussel. Ze nemen een tussenpositie in tussen een discounter en een gewone supermarkt. De kans dat ze succesvol zullen zijn, is reëel. Tot slot is het niet onwaarschijnlijk dat ook Albert Heijn ooit de taalgrens zal oversteken. Nu doen ze dat niet omdat ze dan ook wettelijk verplicht zijn in het Frans te communiceren – wat vooral een uitdaging is op de verpakkingen van het huismerk. Ze noemen zichzelf de kampioen van de binnenstedelijke supermarkt. Vroeg of laat zullen ze de stap zetten naar Brussel.”

Technologische vernieuwingen

Behalve de ophaalevolutie, fietsleveringen en de verkleining van winkels, spelen er ook veel technologische vernieuwingen, zegt Frank Convents, die als vakbondssecretaris van ACV Puls vooral op voedingsbedrijven focust. “Er komen steeds meer kleine shops waar de klant zijn aankoop volledig elektro-

nisch kan afhandelen en waar het personeel nog een soort aanvuldienst vormt. Niet enkel Colruyt kijkt daarnaar met Okay Direct, ook andere spelers onderzoeken het systeem.”

“Dat maakt ons bezorgd om het personeel dat nu in de winkels staat. Het is bijna een zoveelste industriële revolutie. Wat blijft er voor mensen die minder langgeschoold zijn nog over wat hun jobinvulling betreft? Hier moet een maatschappelijk debat over komen. Het kan toch niet dat er enkel nog functies zijn voor langgeschoolden?”

De verkleining van de winkels gaat bovendien in grote mate gepaard met franchisering. “Ook dat baart ons zorgen. We vinden het belangrijk dat mensen in loondienst kunnen werken omdat dat bepaalde rechten inhoudt. Bovendien is er in grotere winkels doorgaans wel een vakbondsafgevaardigde, maar in kleinere winkels is dat veel minder het geval. Voor mensen die minder assertief zijn, is dat geen goede zaak.”

Volgens Luc Ardies van Unizo zal de franchiserelatie – indien dit model de toekomst wil overleven – in al haar facetten dan wel geëvalueerd moeten worden. “De

L’AVENIR EST AUX SUPERMARCHÉS DE QUARTIER

FR Moins de places de parking, plus proches et souvent tenus par des indépendants. Le nombre de supermarchés augmente à Bruxelles, mais ce ne sont pas les gigantesques hypermarchés qui en profitent. Ici, l’avenir est aux supermarchés de quartier, tels que Carrefour Express ou Proxy Delhaize, qui sont plus proches du consommateur et évoluent au rythme du quartier. Ils sont souvent facilement accessibles à pied ou à vélo. Et les grandes chaînes expérimentent des innovations technologiques, des heures d’ouverture plus larges et des livraisons à domicile, avec pour objectif le confort du «client gâté ».

marge die franchisegevers aan hun franchisenemers bieden is momenteel niet enkel te krap, maar is de laatste jaren ook systematisch gedaald.”

“In het algemeen denk ik dat er in de toekomst van de Brusselse supermarkt vooral een nog grotere nadruk op gemak zal komen,” zegt Breugelmans. “We zien nu al dat de winkels de noden van de klant zo goed mogelijk proberen in te vullen. De consument is erg verwend en is het gewend dat hij alles kan kopen wanneer het hem past. Vandaar ook de sterke evolutie richting automatisering of thuisleveringen. Toch zal het menselijke aspect niet wegvallen. Heel wat consumenten vinden het belangrijk een babbeltje aan de kassa te kunnen doen.”

“Technologie valt niet tegen te houden,” besluit Delhaize-werknemer Levi. “Ik probeer er positief tegenover te staan. Het is afwachten wat de toekomst brengt, maar ik slaap er slecht van. Iedereen moet afwegen of ze mee willen stappen in het nieuwe systeem. Persoonlijk weet ik niet of ik het nog kan.”

* Echte naam bekend bij de redactie

THE FUTURE BELONGS TO THE CORNER-SHOPS

EN They have fewer car parks, are closer by and often runned by the owners themselves: the number of supermarkets in Brussels is increasing, but massive hypermarkets are not benifiting from it. The future in Brussels belongs to the corner-shops. Smaller and more local supermarkets, such as Carrefour Express and Proxy Delhaize, are close to the consumers and operate to the rhythm of the neighbourhood. In Brussels, the large retail chains are increasingly experimenting with technological innovations, longer opening hours and home deliveries. Together, this should offer the ‘pampered consumer’ as much convenience as possible.

De slaapkamer. Amir

Amir is elf en woont in Schaarbeek. Hij is een geboren optimist: "Geniet van het leven! Je moet altijd op zoek gaan naar de goede dingen."

'Ik droom ervan om architect te worden en mensen te helpen'

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Amir Ben Tato (11) uit Schaarbeek, een echte levensgenieter. “Soms lijkt het alsof er alleen maar dalen zijn in het leven, maar da's gewoon omdat de pieken nog moeten komen.” door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele

Heb je een lievelingsplek in Brussel?

Twee zelfs. De eerste is het bankje dat voor het huis van mijn beste vriend staat. Soms, als mama vraagt om een brood te halen of zo, stop ik onderweg bij het bankje om even bij te praten. Eigenlijk is hij een soort van broer voor mij: als ik een geheim heb, vertel ik het hem direct. Mijn tweede lievelingsplek is het huis van mijn oma. Ze woont vlak bij een pleintje waar mijn broer en ik vaak voetballen. Als ik in de buurt ben, spring ik altijd even binnen. Het is ook een beetje de ontmoetingsplek van onze familie, je komt er altijd wel iemand tegen. Meestal speel ik er met mijn neefjes.

Heb je een grote familie?

Heel groot. Ik heb een kleine en een grote broer en twee zussen. En ik ben ook onkel van vier meisjes. Bij mijn oma doen we veel familiefeesten en elk jaar maken we samen een familiefoto. Voor mij is dat een van de hoogtepunten van het jaar! Oma en opa nodigen iedereen uit voor de foto, en onderweg komt iedereen elkaar tegen op de tram. Die is dan gevuld met familie!

Heb je een grote droom?

Later wil ik architect worden, zoals mijn opa. Als ik hem help met zijn plannen, zegt hij dat ik er supergoed in ben. Op school is rekenen mijn lievelingsvak, en dat is ook belangrijk als je architect wilt worden. Maar mijn

droom is ook om mensen te helpen. Dat is belangrijk in mijn geloof, want ik ben moslim.

Doe je dan ook mee aan de ramadan?

Ja, voor het eerst. Vorig jaar heb ik geprobeerd, maar eigenlijk deed ik vooral alsof. (Lacht) Op zich valt het goed mee, maar als mama staat te koken en het hele huis naar lekker eten ruikt, dan kan het wachten soms lang duren. Maar de ramadan is niet alleen maar vasten, je moet vooral goed doen voor anderen. Je mag niet pesten, niemand pijn doen, niet liegen ...

Vertel je anders weleens een leugentje om bestwil?

Ja, zeker. Als iemand vraagt of ik zijn of haar kleren mooi vind, zeg ik altijd ja. Ook als ik het lelijk vind. Tijdens de ramadan mag dat niet, dus dat zorgt soms wel voor moeilijke situaties.

Wat vind je het leukste aan de ramadan?

Er is veel meer vrijheid. Ik mag spelen wanneer ik wil, en elke avond lekker eten.

Als je later architect bent, hoe zou je dan je eigen huis ontwerpen?

Ik wil een groot huis met minstens zes slaapkamers, zodat er plaats is voor de hele familie. Maar ik ontwerp niet alleen huizen, samen met mijn papa ontwerp ik ook veel praktische dingen, zoals een soort van afstandsbediening, een laptop-

standaard of een machinale borstel. Ik denk dat ik in de middelbare school elektriciteit ga studeren, want het lijkt me handig dat je dingen zelf kan oplossen en daar niemand voor hoeft te bellen.

Heb je een boodschap voor de Brusselaars die dit lezen?

Geniet van het leven! Er zijn heel veel problemen en veel mensen hebben het moeilijk, maar je moet altijd op zoek gaan naar de goede dingen. Er zullen altijd pieken en dalen zijn, en soms lijkt het misschien alsof er alleen maar dalen zijn, maar da's gewoon omdat de pieken nog moeten komen.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer

Naar een idee van de Volkskrant

« PROFITONS DE LA VIE »

FR Chaque semaine, BRUZZ rend visite à un jeune Bruxellois. C’est au tour d’Amir Ben Tato, 11 ans, de Schaerbeek, qui aime profiter de la vie. Plus tard, il veut devenir architecte et espère vivre dans une maison à six chambres, avec assez de place pour toute sa famille. Il est toujours positif : « Profitons de la vie ! Parfois, on a l’impression que tout va mal mais c’est parce que les meilleurs moments sont à venir. »

‘ENJOY LIFE‘

EN Every week, BRUZZ interviews a child in Brussels in his or her bedroom. This time, we talked to Amir Ben Tato (11) from Schaerbeek, who lives life to the fullest. He intends to become an architect and wants a six-bedroom house for himself, so there is room for the whole family. He remains positive: “Enjoy life! Sometimes it seems like life is full of valleys, but that’s just because the peaks are yet to come.”

“Ik wil een groot huis met minstens zes slaapkamers, zodat er plaats is voor de hele familie”

Culinair. Chef-kok Grégoire Gillard serveert bij Barge maar één menu

‘In mijn keuken schreeuwen we niet’

De nieuwe ster aan het Brusselse firmament heet Barge, een restaurant in de Kaaienwijk waar je niet kan kiezen wat je eet, maar waar toch iedereen heen wil. “Ik zie ons menu als een ballet of opera, waarbij alles is tot in de puntjes georkestreerd is,” zegt chef-kok Grégoire Gillard.

door Bram Van Renterghem foto’s Saskia Vanderstichele

Van het Sint-Katelijneplein naar Barge is het maar enkele honderden meter, maar je wandelt zo een andere wereld binnen. Toerisme en Vlaamse toogpraat maken plaats voor mediterrane bedrijvigheid, met in de Ieperlaan enkele groothandels die paletten dadels en munt op straat hebben staan. De statige Diksmuidelaan is dan weer het lokale centrum voor deze buurt, die meer geleefd dan bezocht wordt.

Op de hoek van die twee lanen bevindt zich Barge, sinds de opening van 2019 meteen een begrip in de wijk. Een ‘gewone’ en een groene Michelin-ster later, is het dat ook in de rest van de hoofdstad, en ver daarbuiten. Keuzestress is hier niet aan de orde, want er is maar één menu. Wie erom vraagt, kan vegetarische variant krijgen. Dat menu volgt de seizoenen en het marktaanbod op de voet en heeft elke week wel minstens één nieuwe gang. Het menu is een complete verrassing. Wie reserveert – en dat is nodig – weet dus niet wat er straks op zijn

bord zal liggen.

Aan het hoofd van de piepkleine keuken staat chef-kok Grégoire Gillard (33), geboren in Etterbeek en opgegroeid in Bevekom, net over de taalgrens. Met een middelbaar diploma wetenschappen-wiskunde op zak was hij naar eigen zeggen op weg om ingenieur te worden. Tot de opendeurdag van de hotelschool in Namen hem naar het fornuis lokte. Al was dat geen complete verrassing. “Ik kom uit een familie van lekkerbekken, mijn grootmoeder is een hele goeie kokkin. Ik hielp al bij de vader van een vriend, die traiteur was. Toen ik na mijn opleiding bij Comme Chez Soi mocht beginnen, was de trein dan ook voorgoed vertrokken.”

En nu hee u zelf een Michelin-ster. Wat betekent die voor u?

GRÉGOIRE GILLARD: Het is een nieuwe stap in het leven van dit restaurant. Het toont dat we de goede richting uitgaan. Die sterren zijn voor alle duidelijkheid geen doel op zich, maar wel een bevestiging, een vorm van

feedback die natuurlijk meer waard is dan een goeie recensie op Tripadvisor. En het lokt meer klanten. (Lacht)

U kreeg ook een groene ster, wat staat voor een duurzame gastronomie.

GILLARD: Die heeft voor mij evenveel waarde als de ‘gewone’ ster. Het is een moderne beloning voor traditionele waarden, zoals het belang van lokale topproducten, en weten wie erachter zit. Ik werk samen met de producenten zelf, personen van vlees en bloed die mee evolueren en met wie ik kan praten als er iets scheelt. Zo waren de geleverde kippen enkele weken geleden ondermaats. Ik heb een foto via WhatsApp doorgestuurd en het met de kweker besproken. De week nadien waren de kippen weer magnifiek.

Werkt dat niet zo bij elk sterrenrestaurant?

GILLARD: Toch niet. Gewoonlijk gaat dat met een tussenpersoon, die om 8 uur ‘s morgens alles handig aan je deur zet. Maar zo verlies je de voeling met de oorsprong van het

product, en dat wil ik niet. Let wel: iedereen vindt het geweldig om met lokale producenten te werken, maar het komt ook met uitdagingen. Zo heeft de boer bij wie wij ons vlees kopen geen koelkamer. Nadat de koe geslacht is, komt hij er meteen mee naar hier: een hele koe van 400 kilogram. Wij verwerken dat hier ter plekke en gebruiken zoveel mogelijk. Hetzelfde geldt voor duiven en kippen: niets gaat verloren.

Is het daarom dat jullie met een ontdekkingsmenu werken?

GILLARD: Ja, daardoor kunnen we veel verder gaan. Van de ingrediënten maken we wel drie of vier bereidingen. Maar ook de kleine keuken speelt mee in de keuze voor één menu. Die keuken willen we trouwens uitbreiden. Begin mei starten de werken en verhuizen we, voor twee maanden, naar een pop-uprestaurant. Waar? Dat kan ik nog niet zeggen. Maar wel binnen de Vijfhoek.

Michelin-hoofdinspecteur Werner Loens klaagde vorig jaar bij BRUZZ dat er weinig toprestaurants zijn in Brussel waar je nog van de kaart kan eten.

GILLARD: À la carte valt moeilijk te beheren. Je moet veel in voorraad hebben en wat doe je met de onverkochte producten? Met een wekelijks aangepast menu kan je nog verder gaan qua versheid en kan je ook meer risico nemen om mensen iets te laten ontdekken.

Maar de klant wordt wel richting een duur en tijdrovend menu geduwd.

GILLARD: Goh, voor 80 euro heb je bij ons drie voorafjes, vijf gerechten en drie mignardises. En elke twintig minuten staat er iets nieuws op tafel. Ik zie het menu dan ook als een ballet of opera, waarbij alles is tot in de puntjes georkestreerd is. Dat lukt niet als je ook gerechten à la carte aanbiedt. Dat heb ik ervaren ik toen ik bij Louis XV in Ukkel werkte. Als de vier mensen aan een tafeltje allemaal iets anders bestellen: c’est la guerre, dan is het oorlog. En als vijftien tafels dat doen, is het vijftien keer oorlog. Dan loopt de stress hoog op en wordt er geschreeuwd in de keuken.

Hier wordt niet geschreeuwd?

GILLARD: Neen. Mijn ogen zijn opengegaan toen ik van Louis XV naar L’Air du Temps (tweesterrenrestaurant in Wallonië, red.) verhuisde. Ook daar wordt gewerkt met een menu, maar is de mentaliteit anders. Er werd niet geroepen, er was geen ‘parasitaire stress’, geen stress om de stress, en ik kon

me concentreren op mijn werk. Dat wil ik mijn personeel kunnen aanbieden.

Op de website van het restaurant staat iedereen met een grote foto vermeld, ook de afwasser. Dat zie je niet zo vaak.

GILLARD: Voor mij is dat superbelangrijk. Daarom willen ze hier komen werken en daarom blijven ze hier. Ze maken deel uit van iets groters, net zoals bij een sportteam.

Is het voor hen dat u ‘s middags gesloten bent?

GILLARD: Voor een groot deel wel. Alleen de vrijdagmiddag zijn we nog open, voor de mensen die ‘s avonds niet kunnen. Maar dagen van vijftien, zestien uur zijn niet meer van deze tijd. De maatschappij is geëvolueerd, waarom de keuken dan niet? Vroeger begon de werkdag om 8.30 uur of 9 uur. Nu beginnen ze om 13 of 14 uur, tot middernacht. Het personeel werkt efficiënter en is blijer.

Maar is het rendabel?

GILLARD: Ja, maar dan moet het wel elke avond vol zitten. Wat voorlopig het geval is.

Dat lat ligt hoog.

GILLARD: We bieden 36 couverts. Daarvan moeten er minimaal 28 tot 30 ingenomen zijn, anders draaien we verlies. Er zijn dan ook heel wat kosten. We werken met acht voltijdse krachten. De nieuw bestelde afwasmachine kost 26.000 euro,

want daar moeten artisanale borden van 45 euro per stuk in kunnen. Enzovoort.

U zit hier net buiten het gewoel van het hypercentrum, in de schaduw van het Klein Kasteeltje. Is deze toch wat bijzondere wijk een bewuste keuze?

DE KEUZE VAN DE CHEF

• Restaurant: Humus x Hortense, een keuken met een sterke eigenheid en persoonlijkheid, aangevuld met een verzorgde bediening.

GILLARD: (Grijnst) Neen, er kwam hier iets vrij waar ik mezelf wel zag koken, de buurt kende ik niet. De open keuken, de ruwe bakstenen muur, de hoge ramen waardoor je de hemel kan zien, de hoekligging: die bevielen me meteen. Het deed me een beetje aan Kobe Desramault en zijn stijl denken. Maar nu ik hier al een tijdje zit, moet ik zeggen: deze wijk bevalt me best. De grote verscheidenheid brengt charme en de mensen kiezen om hier te wonen – en te blijven. Daarenboven zit ik vlak bij Thurn & Taxis en Kanal-Centre Pompidou. Daar hoop ik toch een graantje van mee te kunnen pikken.

• Snack: elke zaterdag eten we hier frietjes, maar we zijn nog op zoek naar een goede frituur. Die aan de Antwerpsepoort is te wisselvallig, de frituur aan de Bareel van Sint-Gillis te ver. Tips welkom!

• Bar: Life is Beautiful (LIB), een cocktailbar in de Dansaertstraat. De klassieke cocktails zijn heel lekker, de suggesties en bijhorende uitleg zo mogelijk nog beter. Alsof je in een slijterij zit.

• Wijnbar: Je vindt me al eens in Tortue (Ukkel) of Tarzan (Châtelain). Beide bars hebben veel natuurwijnen, een leuke sfeer en zijn altijd in beweging.

• Laatste avondmaal: Américain met frieten! Daar ben ik dol op. Niet te fijngehakt rundvlees, worcestersaus, kappertjes, augurk, peterselie, mosterd, fijngesneden ui en daarbij krokante frieten. Heel basic maar o zo troostrijk.

Hiernaast zijn ook enkele groothandels die bekendstaan voor de handel in onder meer munt. Betekent uw aandacht voor het lokale ook dat u bij hen koopt?

GILLARD: We hebben een goede relatie, maar ik koop niet bij hen, nee. Voor een restaurant zoals het mijne liggen de eisen toch anders. Daarbij: je kan niet spreken van lokale producten omdat ze hier verhandeld worden, die munt komt van honderden of zelfs duizenden kilometer ver.

Culinair. Chef-kok Grégoire Gillard serveert bij Barge maar één menu

“Werkdagen van vij ien, zestien uur zijn niet meer van deze tijd. De maatschappij is geëvolueerd, waarom de keuken dan niet?”

Zelf haal ik mijn kruiden en bloemen bij Capucine à table in Rosières, nabij Hoeilaart. Daar worden ze geteeld in volle grond, wat ze buitengewoon lekker doet smaken. En in de koelkast blijven ze een heel week goed.

Tot slot: wat vindt u van de Brusselse restaurantscene?

GILLARD: Dat die aan het opleven is! Er hangt een geweldige energie in Brussel, met restaurants die heel dynamisch en vernieuwend zijn. Vroeger had je hier in Brussel twee type zaken: de toeristenvallen en de klassieke, gastronomische restaurants. Dat is voorbij. Nu heb je een openheid van geest in Brussel, waardoor er heel wat nieuwe concepten verrijzen. Nooit kon je hier meer gevarieerd eten als vandaag. Goed, we zijn nog niet waar Kopenhagen staat, er is nog marge. Maar het gaat de goede kant op.

Wat zijn dan de verschillen met de Deense hoofdstad?

GILLARD: Daar is de restaurantscene nog dynamischer en ze zijn er trotser op wat ze doen. Net als in Vlaanderen trouwens. In Franstalig België heerst er wat timiditeit, ik reken mezelf daar ook toe.

Meestal acht men het niet nodig om uit te pakken met een topprestatie. Maar gastronomie kan een echt uithangbord voor je stad zijn. En hoe meer diversiteit, hoe rijker je stad.

« DANS NOTRE CUISINE, ON NE CRIE PAS »

FR La nouvelle étoile montante bruxelloise s’appelle Barge. Le chef Grégoire Gillard, en cuisine depuis 2019, a reçu deux étoiles : une étoile Michelin « classique » et une étoile verte pour sa gastronomie durable. « Je travaille en direct avec les producteurs. C’est génial mais c’est aussi un défi. On a donc un seul menu fixe, pour utiliser ce que nous livrent les producteurs en plusieurs fois. Et qui dit un seul menu, dit plus de quiétude : dans notre petite cuisine, on ne crie pas. » Cuisine qui sera rénovée à partir de mai. Pendant les travaux, Barge ouvrira un restaurant pop-up autre part en ville

‘WE DON’T SHOUT IN OUR KITCHEN’

EN Barge is the new star in the Brussels world of food. Barge is a stylish restaurant located among the wholesalers in the Kaaien neighbourhood. Chef Grégoire Gillard has been busy cooking there since the middle of 2019 and managed to win two stars last month. “I work with the producers directly, which is great, but also comes with challenges. A fixed menu allows us to incorporate everything the producers supply in many ways, and it creates a calmer kitchen with no shouting.” From the beginning of May, that kitchen will undergo some work. In the meantime Barge will spend two months as a popup somewhere inside the pentagon.

Chef-kok Grégoire Gillard: “Mijn groene Michelin-ster voor duurzaamheid heeft voor mij evenveel waarde als de ‘gewone’ ster.”

Trachet.

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

De nieuwe, jonge natuur komt tevoorschijn. ‘April is in my mistress’ face’ dichtte Thomas Morley in de zestiende eeuw. April is de maand van de jeugdigheid.

Het weer heeft dit jaar de lente een beetje ingetoomd, en daar is niets mis mee. Vóór de tijd van warm geblazen broeikassen en grondverwarming was er in de vroege lente geen verse groente meer te krijgen. De groene kolen waren op, de spruitjes ook. Met wat geluk was er nog een pompoen. Droge ajuinen, ingekuilde knollen en wat aardappelen waren de keukenplanten in grotere hoeveelheid. Maar ook mijn aardappelen in de kelder zien er vandaag al niet meer uit.

Vanaf nu worden de tuinen weer groen. En met dat eerste groen kan men al naar de keuken. De toppen van de uitschietende brandnetels, bijvoorbeeld. Binnen een paar maanden zijn die zo stevig dat je er hemden mee kan weven, maar wanneer ze nog pril zijn, kunnen ze in de stoofpot. De melisse en de zuring, de winterpostelein en de melde,

PetiteEmpreinte

hetupcyclenvoordekleintjes

Inverwachtingvan eenbaby?

Zinomeennaaiworkshop teorganiserenvooreen babyshower?

munt, look-zonderlook, pijpajuintjes en bieslook en alles wat de hengelaar aan de kant van de rivieroevers plukt. Ook die vervelende Japanse duizendknoop niet vergeten! Wanneer die uitschiet, lijkt hij op een stevige asperge, groen en zurig. Invasieve exoten moet je opeten.

Er is nog niet veel van alles, dus maken we een mengeling: een beetje van dit en dat. Omdat je zoiets nog geen groenteschotel kunt noemen, wordt het een saus.

Paling in ‘t groen is niet echt een goede keuze in de winkel (te duur, te zeldzaam, vol bezoedeld vet en dioxines), dus moeten we op zoek naar iets anders. Zeepaling misschien? Met zeepaling bedoel ik hier uiteraard hondshaai. De naam zeepaling is eigenlijk al lang niet meer toegelaten in de handel, maar iedereen gebruikt hem nog. Koop de hondshaai bij een ernstige visboer. Hij moet héél vers zijn. Snij de lange vissen (ze zijn in de winkel al ontveld en schoongemaakt) in mootjes van vier à zes centimeter lang.

Maar we beginnen met de

saus: neem al je tuinkruiden, jong onkruid en ook gesnipperde ajuinen (voor het volume), spoel dat erg goed af. Snij dat groen met een groot mes klein en verwijder stengels die er taai uitzien. Laat al roerend zachtjes smelten in de boter. Als alles ‘plat‘ is, doe je er een kwak room bij, zo nodig een glaasje witte wijn en haal alles door de mixer. In die massa leg je de stukjes hondshaai en laat heel zachtjes garen. Hondshaai is teer. Breng op smaak met zout en peper en een drupje citroen. Doe er op het einde nog wat verse kervel of zuring bij, om de kleur diepgroen te houden.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

“Ook die vervelende Japanse duizendknoop gebruiken: invasieve exoten moet je opeten”

‘Met fotografie kon ik mijn angst omzeilen’

Bozar toont in avant-première All the beauty and the bloodshed, de in Venetië bekroonde documentaire van Laura Poitras over de Amerikaanse fotografe Nan Goldin en haar strijd tegen de pijnstillerindustrie. Tegen zoveel rauwe schoonheid is geen pil opgewassen.

door Tom Zonderman

BRUZZ

Fotografie. Nan Goldins strijd tegen de pijnstillerindustrie

Ik ben doodzenuwachtig,” bekent Nan Goldin aan het begin van All the beauty and the bloodshed. Het is 2018, de Amerikaanse fotografe bevindt zich bij de Tempel van Dendur in het Metropolitan Museum of Art in New York. “Let’s do it,” zegt ze plots. “De tempel van de dood!” scandeert ze, waarna een kleine groep aanhangers die woorden herhaalt terwijl ze oranje pillenpotjes in de waterpartij rond de tempel gooien en vervolgens voor dood neerzijgen. “Sacklers lie, thousands die!”

De medestanders van Goldin behoren tot de actiegroep P.A.I.N. (‘Prescription Addiction Intervention Now’) die ze heeft opgericht om de pijnstillerindustrie en zijn greep op de kunstenwereld een halt toe te roepen. De familie Sackler is een miljardairsdynastie die al jaren de grootste musea en universiteiten ter wereld sponsort, in ruil prijkt hun naambordje bij de prestigieuze kunstverzamelingen. Alleen heeft de clan zijn fortuin verdiend met de firma Purdue Pharma, en diens productie van OxyContin.

Die verslavende opioïde pijnstiller, een chemisch neefje van heroïne en twee keer zo krachtig als morfine, triggerde sinds zijn introductie midden jaren 1990 een epidemie van verslavingen en overdosissen. Muzikant

Tom Petty bezweek eraan, Prince aan de verwante drug fentanyl. De Sacklers promootten jarenlang het gebruik van het middel, en ontkenden ondanks honderdduizenden doden zijn zeer verslavende werking. Hun filantropie is, kortom, in bloed gedrenkt. De leden van P.A.I.N. hebben ervaring met OxyContin. Ze zijn er zelf verslaafd aan geweest, of hebben er een dierbare aan verloren. Ook Nan Goldin raakte verslaafd aan OxyContin toen ze de pijnstiller in 2014 voorgeschreven kreeg na een operatie aan haar linkerpols. In de documentaire vertelt ze hoe haar dagelijkse bestaan in het teken stond van de pillen. Op den duur vermaalde ze ze en snoof ze ze. Pas nadat ze afkickte, in 2017, ontdekte ze de rol van Sackler, een

naam die ze kende uit musea waar ze vaak zélf tot de vaste collectie behoorde. Een onthullend artikel in The New Yorker van Patrick Radden Keefe over de dubieuze rol van de Sacklers trok haar over de streep. Vanzelfsprekend was het niet, dapper wel. Met haar acties gooide ze haar reputatie te grabbel, ze had makkelijk gecanceld kunnen worden. Natuurlijk is ze “doodzenuwachtig”.

Trauma

Het is ontwapenend hoe Laura Poitras in All the beauty and the bloodshed, dat vorig jaar als tweede documentaire ooit de Gouden Leeuw won in Venetië, in het kielzog van Nan Goldin als activiste duikt. We zien haar en haar medestanders acties plotten bij haar thuis, waarna ze met pamfletten en spandoeken naar het Guggenheim en het Louvre trekken. “Ik maak films over individuen die zich op de crux van een grote sociale of historische verandering bevinden,” zei Poitras vorig jaar in De Volkskrant. Dat deed ze eerder al onder meer met Citizenfour, de docu over klokkenluider Edward Snowden waarmee ze een Oscar won, en Risk, over WikiLeaks-stichter Julian Assange. Het is Poitras’ sterkte geworden: via markante personen een vergrootglas leggen op wat fout loopt in de maatschappij. Maar Poitras graaft ook dieper. De link die ze in All the beauty and the bloodshed haast achteloos legt naar de kiem van Goldins verweer is even eerlijk als onthutsend. De fotografe groeide op in het Suburbia van de jaren 1950 en ’60, een periode van schone schijn, verdrukking en verstikking. Goldins oudere zus Barbara rebelleerde, werd uitgestoten door haar ouders en pleegde op haar 18e zelfmoord, toen Nan 11 jaar oud was. Dat trauma is de sleutel tot Goldins werk. Ze verzette zich zelf ook tegen haar ouders en werd in een pleeggezin geplaatst. Toen ze op school een Polaroid-camera toegestopt kreeg, vond ze

een ontsnappingsroute. Foto’s werden het bewijs van haar bestaan, haar taal. “Opeens had ik een persoonlijkheid en een stem om mij te uiten,” zegt ze in de documentaire. “Met fotografie kon ik mijn angst omzeilen. Foto’s nemen is veilig. Het gaf me een reden om ergens te zijn.”

Dat ‘ergens’ wordt essentieel voor het werk van Goldin, dat vanaf de jaren 1970 een vlucht neemt. Ze omringt zich met outsiders, dragqueens en queers in Boston en fotografeert hen in een rauwe snapshotstijl die tot dan ongezien is. Geportretteerden die de foto’s niet goed vinden, mogen ze verscheuren. “Ik wilde altijd dat de mensen op de foto’s trots waren op hun afbeelding,” zegt ze. “Ze zeiden dat ze niet wisten dat ze zo mooi waren. Dat gevoel wilde ik hen ook geven. Mijn huisgenoten wilden ontsnappen aan Amerika. En ze vonden elkaar.” In New York bouwde ze faam uit met haar baanbrekende diashows over de punks, bohemiens en junkies in en rond de Bowery. “Mensen zeiden dat we gemarginaliseerd waren. Dat boeide ons niet. Voor ons leefden normale mensen in de marge.”

Goldins werk is onopgesmukt en nonconformistisch, maar tegelijk teder en

“Mensen zeiden dat ze niet wisten dat ze zo mooi waren. Dat gevoel wilde ik hen ook geven”

Nan Goldin

poëtisch, het visuele equivalent van The Velvet Underground, een van haar favoriete bands. Controverse is haar nooit vreemd geweest. “Niemand fotografeert zijn eigen leven,” kreeg ze te horen toen ze ook zelf opdook in haar beelden, niet zelden in expliciete poses. Haar diashow en boek The ballad of sexual dependency maakten van haar midden jaren 1980 een icoon.

Sekswerk

De crue eerlijkheid van haar foto’s vat Poitras ook mooi in All the beauty and the bloodshed Goldin neemt nooit een blad voor de mond. Ze vertelt hoe haar ex-vriend Brian haar in elkaar sloeg, hoe ze als gogodanseres geld verdiende om filmrolletjes te kopen en met sekswerk haar huur betaalde. Maar ook hoe de pijn en het lijden van anderen haar leven tekenden. Niet alleen het overlijden van haar zus, maar ook de aidsepidemie die eind jaren 1980 een ravage aanrichtte in haar vriendengroep, waaronder undergroundactrice Cookie Mueller, fotograaf David Armstrong en schrijver en aidsactivist David Wojnarowicz. Ook toen keek de wereld de andere kant op, ook dan ging Goldin in het verweer. Het

is die pijn die ze opnieuw beleefde toen ze verslaafd raakte aan OxyContin. De artieste bezweek ei zo na aan een overdosis. “I survived the opioid crisis,” schreef ze in een roemruchte bijdrage aan het tijdschrift Artforum in januari 2018. “I narrowly escaped.” Goldin eiste in haar betoog dat de Sacklers de helft van hun fortuin zouden

wegschenken aan rehabilitatiecentra. Dat gebeurde niet, maar Goldin boekte wel succes. Toen de National Portrait Gallery in Londen een expositie aan haar werk wilde wijden, zei ze dat ze dat zou weigeren zolang ze de schenking van 1,3 miljoen dollar van de Sackler-familie niet zouden afslaan. De National Portrait Gallery ging overstag, waarna ook Tate Modern en het Louvre niet langer geld aannamen van de Sacklers.

Vier jaar na de eerste actie van P.A.I.N. verwijderde het Metropolitan Museum of Art de naam Sackler van zeven van hun galerijen. Het Guggenheim volgde, net als het British Museum. Lang waren de Sacklers filantropen en mecenassen die de kunstwereld in hun greep hadden, vandaag kleeft er vooral afkeer aan hun naam. Hun reputatie is verknald, maar hun schuld kochten ze af. Dat oogt cynisch, maar Goldins strijd in All the beauty and the bloodshed is zo ontroerend en hoopgevend dat er geen pil tegen opgewassen is. Heeft de intussen 69-jarige artieste uiteindelijk de kunstwereld ten gronde veranderd? “Bij elke miljardair zitten lijken in de kast,” zei ze daar nuchter over in The Guardian. “De raden van bestuur zitten er vol mee. Omdat musea amper staatssteun krijgen, zijn ze afhankelijk van zulke mensen. Maar ik ben nog altijd dol op musea. Uiteindelijk hebben de meeste gedaan wat moest, en ik hoop dat we tenminste het debat hebben geopend.”

All the beauty and the bloodshed van Laura Poitras krijgt een avant-première in Bozar op 17 april om 19.30u, vanaf 19 april loopt de documentaire in de zalen

LE COMBAT D’UNE PHOTOGRAPHE

FR « J’ai survécu à la crise des opioïdes », écrit Nan Goldin dans sa fameuse contribution au magazine Artforum en janvier 2018. « Je l’ai échappé belle. »

La photographe américaine est devenue accro à l’anti-douleur OxyContin suite à une tendinite. Après avoir décroché, elle découvre que la famille Sackler, cette dynastie de milliardaires qui a bâti sa fortune en produisant des médicaments, fait des dons depuis des années à des musées et des universités renommés. Son combat contre l’industrie pharmaceutique et les germes de son œuvre emblématique des années 1980 sont dépeints sans égal par la réalisatrice oscarisée Laura Poitras dans son documentaire Toute la beauté et le sang versé qui a remporté le Lion d’or à Venise.

A PHOTOGRAPHER’S BATTLE

EN ”I survived the opioid crisis,” Nan Goldin wrote in an illustrious contribution to Artforum magazine in January 2018. “I narrowly escaped.”

The US photographer had become addicted to the OxyContin painkiller following surgery on her wrist. Having overcome her addiction in rehab, she discovered that the Sackler family, the billionaire dynasty that made a fortune producing the drug, had been pumping money into renowned museums and universities for years. Her fight against the painkiller industry and the germ of her iconic 1980s work are exposed unequivocally by Oscar-winner Laura Poitras in the Venice Golden Lion documentary All the Beauty and the Bloodshed

Sinds 2018 voert fotografe Nan Goldin strijd tegen de Sackler-familie, de miljardairsdynastie die verantwoordelijk is voor de opioïdencrisis

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZKLASSIEK EXPO

In de moerstaal

De Vaartkapoen is altijd een kweekvijver geweest voor jong talent, ooit deden kleppers als Zwangere Guy en Roméo Elvis er hun eerste podiumervaring op. Deze week zet het jonge Brusselse collectief Moedertaal er een cypher (een freestyle rapbattle) op poten voor ontluikend hiphopgeweld, voorafgegaan door optredens van $KEER&BOO$, LeBlanc en Ide Snake.

MOEDERTAAL X VK INVITES: $KEER&BOO$,

LEBLANC & IDE SNAKE 13/4, 18.00, De Vaartkapoen, www.vaartkapoen.be

Sad boy soul

Net voor de pandemie speelde Joesef als nobele onbekende een show in de catacomben van de Botanique, vandaag keert de in de arbeiderswijken van Glasgow opgegroeide Schotse ster in de dop er terug met de zachtaardige sad boy-soul van zijn debuutalbum Permanent damage. Die onuitwisbare schade liep hij op toen hij een relatie redde, maar daarbij een stuk van zichzelf verloor. Alles voor de liefde, dat spreekt voor zich.

JOESEF 14/4, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Zwarte sterren

Mourning [A] BLKstar, een negenkoppig collectief van muzikanten, schrijvers en multimediakunstenaars uit Ohio, omschrijft zichzelf als “a multi-generational, gender and genre non-conforming amalgam of Black Culture dedicated to servicing the stories and songs of the apocalyptic diaspora.” Een amalgaam dat het einde der tijden bekampt met gelijke dosissen funk, soul, hiphop, blues en jazz. (TZ)

MOURNING [A] BLKSTAR 16/4, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

2022

De laatste noot van haar Lutosławski-concerto zinderde in mei 2022 nog na, en meteen was duidelijk: Hayoung Choi wint de Koningin Elisabethwedstrijd voor cello. Terwijl nieuwe kandidaten staan te trappelen om met hun concours te starten, zitten haar verplichtingen als laureaat er bijna op. Ze keert nog één keer terug naar Bozar en doet dat met componisten die haar die eerste prijs hebben opgeleverd: Benjamin Britten en de onvermijdelijke Witold Lutosławski.

HAYOUNG CHOI 12/4, 20.00, Bozar, www.bozar.be

2023

Vier Belgen, twee mezzo’s en twee sopranen, oefenen op dit moment hun laatste lijnen voor de Koningin Elisabethwedstrijd. Wie een van onze landgenoten nog snel buiten de wedstrijdcontext aan het werk wil zien, krijgt nog een kans tijdens de middagconcerten in het Muziekinstrumentenmuseum. In avant-première brengt Linsey Coppens er werken die een maand later op haar wedstrijdprogramma staan.

LINSEY COPPENS 13/4, 12.30, Muziekinstrumentenmuseum, www.concertsdemidi.be

2026?

Young Belgian Strings is een keurgroep van 21 jonge strijkers, een selectie van de beste musici uit de verschillende Belgische conservatoria. In het Requiem van David Popper mogen maar liefst drie cellosolisten zich tonen: Brussels docent Olsi Leka introduceert zijn twee studenten João Gonçalves en Florianne Remme. Over drie jaar is het instrument weer aan zet op het concours. Misschien zien we ze daar wel terug. (JC)

YOUNG BELGIAN STRINGS 16/4, 11.00, Bozar, www.bozar.be

Gro orrelige basis

Haar foto’s van plekken waar grondstoffen worden ontgonnen confronteren ons niet alleen met onze economische en geopolitieke realiteit. Daphné Le Sergent, een Franse met Zuid-Koreaanse roots, laat onze blik ook afglijden naar het grofkorrelige basismateriaal zelf. In het kader van deze expo vindt op woensdag 26 april de lezing ‘NFT, AI ... (dé) matérialisation des images?’ plaats in het Maison Poème in Sint-Gillis.

DAPHNÉ LE SERGENT: DEFECTED TIMES > 28/5, Contretype, www.contretype.org

Kunst en wetenschap

Al drie decennia combineert het kunstenaarsduo Christa Sommerer en Laurent Mignonneau traditionele aspecten van het leven op aarde (zoals planten, water en licht) met de meest innovatieve virtuele technieken. Ze beseffen dat echte vooruitgang schuilt waar kunst en technologie elkaar kruisen. Op deze overzichtstentoonstelling krijgen de kwantumfysica, de genetica en de nanowetenschap iets tastbaars.

THE ARTWORK AS A LIVING SYSTEM 14/4 > 24/9, Imal, www.imal.org

Holle gezichten

Op de eerste solo van de Amerikaanse beeldend kunstenaar Dan McCarthy stelen glanzende keramieken sculpturen met kleurrijke gezichten de show. Zijn ‘facepots’ ogen soms vrolijk, soms nors, en confronteren ons met het valse gezicht dat we weleens opzetten. Vanbinnen blijven zijn koddige kleiwerkjes – op de expo vergezeld door een reeks olie- en waterverfschilderijen – natuurlijk hol en leeg. (TP)

DAN MCCARTHY 13/4 > 20/5, Rodolphe Janssen, www.rodolphejanssen.com

DAPHNÉ LE SERGENT: DEFECTED TIMES

HAYOUNG CHOI

$KEER&BOO$

Niet op de hoogte

Heel erg veel is er niet bekend over de jonge vrouw die Woeste hoogten schreef. Emily Brontë was amper dertig toen ze in 1848 stierf en heeft nooit geweten dat haar vurige debuutroman zou uitgroeien tot een wereldklassieker. Regisseuse Frances O’Connor gaf zichzelf toestemming om het een en ander in te vullen. De hoofdrol in dit portret van de schrijfster is voor Emma Mackey uit de serie Sex education

EMILY dir.: Frances O’Connor met Emma Mackey, Oliver Jackson-Cohen

Jeugdtestament

Na romaneske avonturen in de jungle (The lost city of Z) en het heelal (Ad astra) maakt neoclassicus James Gray het testament op van zijn jeugd. Zijn oogstrelende en goudeerlijke coming-of-agedrama neemt je mee naar de vooravond van het Ronald Reagan-tijdperk. Een twaalfjarige belhamel is boos dat hij naar een peperdure, racistische eliteschool moet. Anthony Hopkins is bijzonder aangrijpend als de menslievende opa.

ARMAGEDDON TIME dir.: James Gray, act.: Banks Repeta, Anthony Hopkins, Anne Hathaway

De eenbenige Messi

Voor hij met Zagros de Grand Prix van Film Fest Gent won, scoorde de Belgische Koerd Sahim Omar Kalifa een hit met de kortfilm Baghdad Messi. Het heroïsche verhaal van een jongen die een been verliest tijdens een explosie in de Iraakse hoofdstad maar zijn droom om te voetballen weigert op te geven, is nu ook een langspeelfilm. De eenbenige hoofdrolspeler heeft voetbalster Lionel Messi inmiddels echt ontmoet. (NR)

BAGHDAD MESSI dir.: Sahim Omar Kalifa, act.: Ahmed Mohammed Abdullah, Atheer Adel

6.05.2023

Aperitiefconcert: JOLENTE DE MAEYER & NIKOLAAS KENDE

En verder ook ontbijt lm De Gelaarsde Kat 2, De Ultieme 50 jaar Quiz, Workshops, Kunstenaarsplein, Deathride, Slackline, Rondleiding achter de schermen, Cc Trail en doorlopend EXPO: The Postcard Party

PARTY met NINA BLACK - Kaisar & The Captain

Circus op het plein: DE CUYPER VS DE CUYPER

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Zed Yun Pavarotti

5X2 TICKETS, BOTANIQUE, 27/4

De

Zouaoui-

artiestennaam zijn liefde voor klassieke muziek uit, maar zijn eigen output kenmerkt zich door hiphopbeats en rockgitaren. Mail ‘Pavarotti’

De duivels/Les diables

5X2 TICKETS, KVS, 28/4

Eat & Drink. Aster

Aan het einde van de Dansaertstraat ging een nieuw, avant-garde restaurant open, dat meteen flink wat stof doet opwaaien. Met Aster komt Brussel eindelijk in een gastronomische topversnelling.

Het theatercollectief Krapp buigt zich over de hekserij in een klooster in het Frankrijk van de 17e eeuw. Is de bezetenheid van de zusters werkelijk een bovennatuurlijke interventie van het kwaad, of is het een collectieve aanklacht tegen hun eeuwenlange (seksuele) onderdrukking? Mail ‘Duivels’

Flagey Academy

YOUTH CHOIRS

5X2 TICKETS, FLAGEY, 28/4

Het is een ambitieuze uitdaging: op een steenworp van het kanaal voor een hoogstaande gastronomische ervaring gaan. Sommelier Ydris Gryson en chef-kok Túbo Logier – van Vietnamese afkomst – gaan ervoor. De West-Vlamingen ontmoetten elkaar in In de Wulf, het restaurant in Dranouter van Kobe Desramaults (de chef die staat voor een nieuwe culinaire moderniteit). Gryson en Logier werden er ondergedompeld in excellentie.

Na hun passage bij Desramaults reisden de twee vrienden rond om hun eigen stijl te ontwikkelen. Túbo ging onder meer naar P. Franco in Londen en 4850 in Amsterdam. Ze vonden elkaar terug in Brussel om hier Aster te openen – genoemd naar een krachtige plant die groeit in minder goede grond. De inrichting is sober en overzichtelijk: twee ruimtes lopen min of meer in elkaar over, langs een muur met kale bakstenen, een houtkachel en een betonnen vloer die tegen de muren oploopt. In het midden van elke ruimte staat een comfortabele hoge tafel –het adres biedt plaats aan maximaal 25 personen. De keuken heeft wel wat weg van een Aziatisch straatvoedselkraampje, met haar open vuur en viskarkassen die boven de

Aster •••••

Dansaertstraat 202, Brussel, aster.brussels

vr > ma

18.30 > 20.15

sintels hangen. Zo voedsel roken is essentieel voor de pesco-vegetarische gerechten. Logier presenteert de gasten een menu van zes of zeven gangen voor 68 euro. Duur? Ja, dat is een aanzienlijke som, maar de ware liefhebber zal er geen seconde spijt van hebben. Aster verrast voortdurend, door texturen en combinaties te herbekijken, zonder aan intensiteit in te boeten. Toen wij aanschoven, was alles perfect, van het voorgerecht tot het dessert. We ontdekten dat zelfs een wortel van wilde knoflook een gastronomische lekkernij kan zijn, verwerkt in een subtiele stoofschotel. De combinatie van smaken is betoverend, van makreel en miso met kastanjes, over hondshaai en zwarte radijs, tot griet en puntarelle. Onze favorieten? Zonder aarzelen een creatie die simpelweg ‘Snijbiet, walnoot, geklopte melk’ genoemd wordt, die doet denken aan mediterrane wijnbladeren of het romige dessert op basis van kombu en aardappel. Voor 38 euro extra biedt Gryson de ideale wijnen erbij aan.

MICHEL VERLINDEN

Franste popzanger Charlan

Peyrot drukt met zijn

In de Flagey Academy YOUTH CHOIRS weerspiegelen Brusselse jongeren tussen 10 en 20 jaar met koorgezang de sociale, culturele en taalkundige diversiteit van de stad. Mail ‘Choir’

Smalltalk. Met regisseur Jan Vromman in café Chez Wodeck

‘In Laken kom ik telkens thuis in de gewone wereld’

Al decennialang maakt Jan Vromman persoonlijke documentaires over de geschiedenis van ons land.

Cinema Nova eert hem met een reeks vertoningen, in de eerste plaats van zijn nieuwste worp Als reuzen sterven.

door Andy Furniere foto Ivan Put

We mogen Jan Vromman meteen feliciteren, want hij blijkt jarig te zijn. De meeste van zijn 65 jaren bracht hij door in Brussel, na opgegroeid te zijn in het West-Vlaamse Wingene. Hij ging als student op kot in Laken en kocht er ook zijn huidige woning. “Je zit hier op amper vier kilometer van het centrum met alle toeristen, waar ik ook les geef aan het RITCS, maar het is een andere wereld,” zegt hij. “Ik kom telkens weer thuis in de gewone wereld, het volkse Brussel.” Voor ons gesprek zitten we vlakbij in Jette, in de behoorlijk ongewone wereld van café Chez

Wodek in kunstencentrum Atelier 34zero Muzeum.

Tijdens een reeks filmvertoningen in Cinema Nova staat zijn nieuwste documentaire Als reuzen sterven centraal. Door de ogen van drie generaties vertelt Vromman het verhaal van stoeten, processies en manifestaties in de recente Belgische geschiedenis. Die fascinatie gaat terug tot de figuur van zijn oom Frans, die tussen 1954 en 2005 stoeten ontwierp voor steden en gemeenten.

Zelf kijkt hij met gemengde gevoelens terug op die stoeten. “Ze waren deels citymarketing, geënt op lokale handel. Ik verdedigde authentieke feesten, ontstaan vanuit de bevolking, zoals de Meyboomplanting in Brussel.”

In Nova wordt ook teruggekeken op de beginperiode van Vromman. “Toen ik nog meer onbezonnen te werk ging.” Ondertussen heeft hij naam gemaakt met zijn etnografische, sociaal bewogen essayistische documentaires over België. Waaronder Zolang er scheepsbouwers zingen, over het einde van de bouw van zeeschepen in België,

en De geschiedenis van het varken (in ons), over de band tussen mens en varken. “Ik maak op een intieme manier films over grote verhalen in de omgeving die ik het beste ken.” Dat blijft hij ook op pensioengerechtigde leeftijd doen. Zijn volgende wordt een film over en met mensen met een zware mentale beperking in een alternatieve leefgemeenschap.

Wil hij ook eens meewerken aan het opzetten van een stoet? “Ik heb al een keer een Zinnode geleid voor de Zinneke Parade. Dat zou ik nog eens willen doen.” Maar nu op de fiets naar Hoogte 100 in Vorst, waar zijn kinderen op hem wachten voor een verjaardagsfeestje.

Nova vertoont Als reuzen sterven op 14 april om 20 00. Voor meer info: www.nova-cinema.org

Longread?

Meer weten over Jan Vromman? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten. Timothée Philippe

‘Mijn beste publiek waren kleuters’

Het Brusselse BRNS is na tien jaar en vier albums Belgische muziekgeschiedenis bezig aan een afscheidstournee. De Brusselse concerten zijn uitverkocht, maar van Timothée Philippe krijgt u nog wel vijf inzichten mee. door Michaël Bellon

Muziek verandert snel...

Tien à vijftien jaar geleden was muziek nog erg gesegmenteerd en volgde het relatief duidelijke codes. Tegenwoordig mengt alles zich veel makkelijker. Er zijn zoveel stijlen die zich ontwikkelen en met elkaar kruisen. Dat werkt bevrijdend voor wie creëert. Ik heb veel zin om nieuwe dingen uit te proberen!

Hoed je voor cultureel snobisme

Tijdens de covid-periode heb ik me een beetje gedistantieerd van de muziekscene. Toen realiseerde ik me plots hoezeer ik bepaalde dingen gewoon principieel goed vond. Iets appreciëren met je hoofd in plaats van op gevoel kan een beetje op snobisme lijken. Dat inzicht heeft me geholpen om minder enggeestig te zijn.

Kinderen zijn het beste publiek

Mijn vriendin, een onderwijzeres, nodigde me uit om voor haar kleuters te drummen. Dit bleek een buitengewone ervaring! De kinderen waren verrukt om een drumstel van dichtbij te zien en werden onmiddellijk vervoerd door de muziek, wat ik ook speelde! Ze lachen, dansen, spelen... Ik heb nog nooit zo’n goede relatie met een publiek gehad als met kleuters. Dankzij mijn vriendin heb ik sindsdien besloten er een deel van mijn werk van te maken.

Het is belangrijk om actief te zijn

Ik dacht altijd dat ik een kalm persoon was, maar sinds kort besef ik dat dat helemaal niet zo is. Ik werk me kapot op mijn drumstel en speel elke week voetbal. Zo raak ik mijn frustraties en overtollige energie kwijt. Tijdens de lockdown had ik geen dagelijkse uitlaatklep, dus nu maak ik er echt een prioriteit van om actief te zijn.

Het kan ook kosteloos

Er zijn veel groepen op sociale netwerken die gratis spullen aanbieden... Je moet een beetje zoeken en op goed geluk afgaan, maar het is een andere manier van leven die je moet leren. Wat geduldig zijn in plaats van toe te geven aan directe behoeften. Dat lijkt me ook vrij gezond.

BRNS speelt op 18 april in de Ancienne Belgique (www.abconcerts. be) en op 30 april in de Botanique (www.botanique.be)

do 13.4 Sherman (solo) + Noonzy

MERLO

do 20.4 SPACEBABYMADCHA

BONNEFOOI

di 25.4 Isaac Roux + Amina

RITCS CAFE

do 27.4

OVISION VOUVOIE Rachad + $iCA + Blacksapho

ZINNEMA

wo 3.5 Johannes Is Zijn Naam

MONK

di 9.5 Movulango

KFK HOPE

do 11.5 Youniss + Lazzaro

BEURSSCHOUWBURG

do 18.5 Broes

ARCHIPEL

vr 19.5 Curated by Musique d’Ascenseur Noa Lee (solo) + HYPERCONTENT!

L’ESTAMINET (I.S.M. MUZIK1030)

vr 26.5 Uwase + Simba

GC PIANOFABRIEK (I.S.M. BRUSSELS JAZZ WEEKEND)

do 1.6 Stoemp! On Tour Bobbi Lu + Knip Uw Haar + Nykolaes & Daniël Paul

SNUFFEL BRUGGE

za 3.6 Frankie + Tuvalu BRUSSELS BEER PROJECT PORT SUD

Make your own Stoemp! Stoemp! zoekt jonge organisatoren

stoemplive.be — gratis!

Op zoek naar een job met pit?

Wij zoeken:

een Technisch administratief medewerker

• Opvolgen van de uitgevoerde werken van de verschillende nutsbedrijven en diens aannemers, zowel operationeel als administratief.

• Opvolgen van de publieke ruimte die in gebruik genomen wordt voor werken, containers, stellingen, … Zowel operationeel als administratief.

• Beheer van ict gerelateerde taken eigen aan de applicaties ter opvolging van de nutsbedrijven en ingebruiknames.

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 49 of via personeelsdienst @overijse.be.

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs

Solliciteren kan tot en met 19 april 2023.

www.overijse.be/jobs

De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel zoekt een leidend ambtenaar

Zet jij mee je schouders onder Brussel? Wil jij mee het VGC-beleid uitstippelen en uitvoeren? Stel je dan kandidaat voor 11 mei 2023

Een eigen rol in Brussel

De VGC is de Nederlandstalige overheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en telt ruim 1.200 medewerkers. We richten ons tot de Nederlandstalige Brusselaars en tot iedereen die zich aangesproken voelt door het Nederlandstalige netwerk van diensten en voorzieningen. De VGC wil de kwaliteit van het leven in de stad verbeteren.

We zijn een flexibele en betrouwbare overheid met heldere waarden en klemtonen. Met een heel eigen rol en opdracht ook. We houden de vinger aan de pols en spelen in op een stad die, samen met haar inwoners, voortdurend verandert. Met het meerjarenplan 2021-2025 willen we antwoorden bieden op de Brusselse uitdagingen van vandaag en morgen. Participatie, samenwerking, duurzaamheid, diversiteit en innovatie zijn de sleutelwoorden.

De VGC zoekt een leidend ambtenaar voor indiensttreding vanaf 1 augustus 2023. Het gaat om een mandaatfunctie van zes jaar, meermaals hernieuwbaar.

De functie in het kort

Als leidend ambtenaar ontwikkel je een strategische visie voor de VGC. Je leidt en coördineert de administratie bij de voorbereiding en de uitvoering van het beleid. Je bent voorzitter van het managementcomité en hebt een brugfunctie tussen beleid en administratie. Je bent het gezicht en aanspreekpunt van de administratie bij de verschillende partners.

Wat verwachten we van jou?

Je bent uitgesproken Brussel-minded en je bent vertrouwd met de Brusselse grootstedelijke en maatschappelijke ontwikkelingen. Je hebt inzicht in overheidsmanagement. Je denkt constructief, verbindend en oplossings- en resultaatsgericht. Je hanteert een coachende leiderschapsstijl.

Je hebt minstens 6 jaar leidinggevende ervaring, verworven in de voorbije 10 jaar, of je hebt 10 jaar nuttige professionele ervaring.

Een volledige beschrijving van de functie en de competenties vind je op www.vgc.be/vacatures

Hoe solliciteren?

Solliciteren kan tot en met 10 mei 2023 via https://www.searchselection.com/nl/jobs/10192

Wat mag je van ons verwachten? Alle info vind je op www.vgc.be/vacatures.

Nog vragen over deze vacature?

Heb je nog vragen over de selectieprocedure of over de jobinhoud? Contacteer Laura Geerts: laura.geerts@vgc.be 0499 58 86 79 of 02 563 03 05.

Voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie zijn gelijke kansen belangrijk. Kwaliteiten van mensen zijn doorslaggevend, ongeacht geslacht, leeftijd, afkomst of handicap.

MICHAEL PUTTEMANS WERFLEIDER WEGENIS PUBLIEKE RUIMTE

MAATSCHAPPELIJKASSISTENT

CLUSTERMENS•TEAMSOCIALEZAKEN

Aanlegwervingsreserve(onmiddellijkeindiensttreding)•contractueel•B1-B3•100%

•Jekanjeinlevenineencliëntsituatieeneenoplossingopmaataanreiken.

•Jekaneensociaalonderzoekuitvoerenomnategaanofdecliëntrechtheeftophulpverlening.

•JeweetwelkeregelgevingerineenOCMW-hulpverleningscontextspeelt.

•Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris:2.883,19euro.

INTERESSE?Bezorgonsjouwsollicitatiebrief,eenrecentcveneenkopievanjouwdiploma voorwoensdag26april2023om12uur.

DESKUNDIGEUITVOERING

CLUSTERRUIMTE

Contractueel•onbepaaldeduur•B1-B3•100% RIJBEWIJSBVEREIST

•Alscoördinatorwegenengroenwaakjesamenmetjouw rechtstreeksleidinggevendeoverdegoedewerkingvan teamUitvoeringengeefjeleidingaandeploegbazen.

•Jezorgtvooreengoedeplanningenvlotverloop vanalletechnischewerkenaanhetpubliekdomein, specifiekvoorwegen-engroenonderhoud.

•Jestaatinvoorhetbeheeren destockagevanhetmateriaal.

•Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris:2.883,19euro.

INTERESSE?Bezorgonsjouwsollicitatiebrief, eenrecentcveneenkopievanjouwdiploma voorwoensdag26april2023om12uur.

ADMINISTRATIEFMEDEWERKERS

CLUSTERMENS•TEAMBURGERZAKEN

Contractueel•onbepaaldeduur•C1-C3•50%of100%

•Jestaatinvoorhetbijhoudenvanderegisters vanburgerlijkestandenhetadministratieve beheervandebegraafplaatsen.

•Jeregistreertenverwerktpersoonsgebondengegevens.

•Jelevertallerleigetuigschriftenafenverzorgt deadministratiem.b.t.identiteitskaarten,rijbewijzen,...

•Jewerkthalftijdsofvoltijds.

•Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris(voltijds): 2.258,22euro.

TECHNISCHASSISTENT

CLUSTERRUIMTE•TEAMUITVOERING

Contractueel•D1-D3•onbepaaldeduur•100% RIJBEWIJSCVEREIST

•Samenmetjouwcollega'sstajeinvoor alletechnischewerkendienodigzijnaanhetpubliek domein(wegenengroen,ookbegraafplaatsen,enhet algemeneonderhoudvandegemeentelijketerreinen).

•Jezorgtvoorhetgemeentelijkeuitleenmateriaal voorverenigingenensteltmeehetmateriaal bijgemeentelijkeevenementenop.

•Jeondersteuntbijopdrachtenwaarvoor eenvrachtwagen,veegmachine,tractor,…vereistis.

•Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris:2.216,56euro.

INTERESSE?

BEGELEIDER (TECHNISCHASSISTENT)

CLUSTERMENS•TEAMONDERWIJS Contractueel•onbepaaldeduur•D1-D3•50%

•Jestaatinvoordevoor-ennaschoolse opvang,hetmiddagtoezichten debegeleidingvandekinderen.

• Jehoudttoezichtopdekinderenen zorgtvooreenzinvolletijdsbesteding, jehelptinderefterenbegeleidtspelletjes enknutselactiviteiten.

• Jehoudtbijwanneerdekinderenaankomen envertrekken,hebtcontactmetdeoudersen garandeertdeveiligheidenhetwelzijn vandekinderen.

• Opruimenenlichtpoetswerkbehoren ooktotjouwtakenpakket.

• Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris: 1.108,28euro.

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefeneenrecentcv voorwoensdag26april2023om12uur.

DESKUNDIGEFINANCIËLEZAKEN

CLUSTERORGANISATIE

Contractueel•onbepaaldeduur•B1-B3•50%

•Onderleidingvandefinancieeldirecteurstajein voorhetvlotencorrectvoerenvandeboekhouding metklanten-enleveranciersbeheer.

•Jewerktactiefmeeaanhetontwerp (endeopvolging)vandeaanrekeningen, dejaarrekening,hetmeerjarenplan,... •Jegaatdiscreetmetvertrouwelijkeinformatieom endenktactiefnaovermogelijkeverbeteringenin werkprocessen.

•Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris:1.441,59euro.

INTERESSE?Bezorgonsjouwsollicitatiebrief, eenrecentcveneenkopievanjouwdiploma

ADMINISTRATIEFMEDEWERKER

CLUSTERRUIMTE•TEAMOMGEVING

Contractueel•onbepaaldeduur•C1-C3•100%

•Jestaatinvoordeadministratieveondersteuning vanhetteamengeeftopeenefficiënte enklantgerichtemanierinformatieaan burgersenbelanghebbenden.

•TeamOmgevingheefteenzeerbreeden gevarieerdspectrumvantaken,zoalsomgevingsensignalisatievergunningen,dossiersvoor eigendomstransacties,gemeentelijkeadviesraden, klimaatenduurzaamheid,…

•Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris:2.258,22euro.

INTERESSE?Bezorgonsjouwsollicitatiebrief, eenrecentcveneenkopievanjouwdiploma voorwoensdag26april2023om12uur.

TECHNISCHASSISTENTEN CLUSTERRUIMTE•TEAMUITVOERING Contractueel•onbepaaldeduur•D1-D3•100% RIJBEWIJSBVEREIST

•Samenmetjouwcollega'sstajeinvoor alletechnischewerkendienodigzijnaanhetpubliek domein(wegenengroen,ookbegraafplaatsen,enhet algemeneonderhoudvandegemeentelijketerreinen). •Jezorgtvoorhetgemeentelijkeuitleenmateriaal voorverenigingenensteltmeehetmateriaal bijgemeentelijkeevenementenop. •Brutogeïndexeerdmin.maandsalaris:2.216,56euro.

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefeneenrecentcv voordinsdag18april2023om12uur.

•MOGELIJKHEIDTOT OVERNAMEANCIËNNITEIT

•35VAKANTIEDAGENPERJAAR

(BIJVOLTIJDSETEWERKSTELLING)

•MAALTIJDCHEQUES(8EURO)

•ECOCHEQUES

•FIETSVERGOEDING

•GRATISOPENBAARVERVOER

VANENNAARHETWERK

•HOSPITALISATIEVERZEKERING

•RUIMEOPLEIDINGSKANSEN

•WERVINGSRESERVE

VAN2JAAR

Bezorgons

jouwkandidatuur:

•viae-mail: vacatures@kampenhout.be

•perpost: t.a.v.teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

•viapersoonlijkeafgifte: teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

www.kampenhout.be/vacatures

vacatures@kampenhout.be

voorwoensdag26april2023om12uur.

INTERESSE?Bezorgonsjouwsollicitatiebrief, eenrecentcveneenkopievanjouwdiploma voorwoensdag26april2023om12uur.

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefeneenrecentcv voordinsdag18april2023om12uur.

Brussel kweekt

unieke talenten, non peut-être !

En Actiris laat ze groeien

Brusselaars hebben iets extra. Onze stad leert ons doorzetten, geduld hebben, onderhandelen… In verschillende talen zelfs! Maar hoe maak je daar het meeste van? Van een nieuw cv tot een job die bij je past… Bij Actiris krijg je een persoonlijke begeleiding bij elke stap op je weg naar werk.