BRUZZ Select - juni 2025 by bruzz.be

Filmregisseur Alexe Poukine domineert

het BRIFF

Ten ways to keep cool in the summer

Personne n’échappe à Camille Yembe

La reine de la nouvelle pop arrive à Couleur Café

On the cover

10Camille Yembe répand sa nouvelle pop à Couleur Café

Stories

18 Theatergezelschap Tristero ontleedt de lach in Please don’t laugh

28 Badke(remix), un petit bout de Palestine au KVS

32Cat Power doet Dylan

38Border Buda sees life in a no man’s land

41 Saxophone talent Isaiah Collier sets fire to Brosella

42 Regisseuse Alexe Poukine duikt met Kika onder in de bdsm-scene

Every month

04The secret life of Yassin Mrabtifi

08Stem uit de stad Nina Vandeweghe

16Portret Zouzibabe

23WTF? Frantz Fanon

18 Wide Vercnocke Centrumrat krijgt een zonneslag

26 In the picture Paul & Sylvie – A Belgian Love Story (1930s-1960s)

35 Eyecatcher Model/Actriz

49 Eat & Drink 10 tips for a refreshing summer

54 Streetlife Tony

Picks of the month

06 Made in Brussels

14Music

24Theatre & Dance

36Art & Literature

46Film

Cover: Kwabena Sekyi Appiah

29 34

Adventure awaits

NL/ Niets beter dan de beloftevol lege zomerdagen om de avonturier in jezelf te herontdekken. Ook voor padvinders met een passie voor de kunsten heeft Brussel wat in petto. Zo kan je met Kika, de eerste ﬁctielangspeler van Alexe Poukine, onderduiken in de bdsm-scene, tijdens Border Buda ontdekken hoe levendig het niemandsland in het noorden van Brussel is, of op het immer avontuurlijke Couleur Café Camille Yembe zien schitteren. En wie het heet krijgt van al dat avontuur, vindt in dit magazine ook nog eens tien lekkere tips ter verfrissing. Geniet van het zomerse avontuur, en tot in september!

FR/ Rien de tel que les journées d’été pour réveiller l’aventurier qui sommeille en vous. Bruxelles est pleine de surprises pour les amateur.ice.s d’art. Plongez dans l’univers du BDSM avec Kika, le premier long métrage d’Alexe Poukine, explorez le no man’s land vibrant du nord de la capitale grâce au projet Border Buda, ou laissez-vous emporter par l’énergie de Camille Yembe à Couleur Café. Et si la chaleur vous rattrape, ce magazine vous propose dix bons plans pour vous rafraîchir. Bel été d’explorations, et rendez-vous en septembre !

EN/ Nothing like the free and promising summer days to rediscover the adventurer in yourself. Brussels also has something in store for trailblazers with a passion for the arts. For instance, you can dive into the BDSM scene with Kika, Alexe Poukine’s first feature film, discover how vibrant the no man’s land in the north of Brussels is during Border Buda, or watch Camille Yembe shine at the ever-adventurous Couleur Café. And those who get hot from all that adventure will also find ten tasty refreshment tips in this magazine. Enjoy the summer adventure, and see you in September!

COLOFON

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Sacha Devos en Angela Mngongo, 02-650.10.81, sacha.devos@brusselmedia.be, angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir COÖRDINATOR BRUZZ MAGAZINE Maarten Goethals COÖRDINATOR SELECT Tom Zonderman ART DIRECTOR Heleen Rodiers EINDREDACTIE Kurt Snoekx, Sophie Soukias WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Heleen Rodiers, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Matisse Van der Haegen, Nina Vandeweghe, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Aurélien Garcia FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Agneskena, Thomas Ost, Ivan Put, Heleen Rodiers, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Dirk De Clippeleir, Flageyplein 18, 1050 Elsene

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

La vie secrète de Yassin Mrabtifi

‘Mon prof refusait de croire à mon poème’

FR On connaît Yassin Mrabtifi (From Molenbeek With Love, Birds) comme danseur, acteur et chorégraphe, sur scène comme dans la rue. On sait moins qu’il écrit aussi des poèmes, en secret. Ses premiers textes, rédigés à l’adolescence, ont été fondateurs : ils ont nourri son refus de danser dans le sens du courant.

Texte Sophie Soukias Photo Thomas Ost

« Je me suis suicidé. J’ai orchestré ma mort sociale. » Qui d’autre que Yassin Mrabtiﬁ pour balancer une telle punchline ? Depuis ses débuts avec la troupe de Wim Vandekeybus, son solo From Molenbeek with Love, puis sa place afﬁrmée au KVS, l’artiste bruxellois n’a cessé de surprendre. Gros au milieu des corps sculptés pour la scène, Arabe dans des institutions découvrant à peine la diversité, il a toujours nagé à contre-marée — comme si c’était sa manière de respirer.

Quand il rejoint le KVS en 2017, « décolonisation » reste un mot de l’underground, des coulisses. Aujourd’hui, il s’est imposé dans le discours public. « La diversité est devenue une monnaie de négociation. Il n’y a plus de spontanéité. La jeunesse est utilisée pour faire du politique à son insu », déplore-t-il. Lui choisit de sortir du « jeu institutionnel » pour mieux se retrouver. Ce retrait, c’est un retour à une passion secrète : l’écriture. Des poèmes griffonnés au bord du canal. Il n’a pas encore sa propre machine à écrire, mais c’est le plan. En deuxième secondaire, viré pour la seconde fois, il se réinscrit seul dans un nouvel établissement. Pour le cours de français, il écrit un poème. Le prof le trouve magnifique — mais affirme aussitôt que ce n’est pas de lui. « Ça m’a choqué. Et fondé mon identité de rebelle solitaire. Je me suis dit : je vais leur montrer de quoi cet Arabe, supposé mal s’exprimer, est capable. » Son inspiration vient de Molenbeek, son quartier en gentrification. Lui aussi est passé « de l’autre côté », sans vraiment y appartenir. « Je pensais que ça me mettrait en rage, mais la mixité fonctionne plutôt bien. » Il s’installe souvent face au canal, au pied de la locomotive de la Place des Armateurs, près de Tour et Taxis. « Ça me rappelle les jeunes au Maroc, qui fixent la mer en rêvant d’Europe. Je me demande : à quoi rêvent les Bruxellois ? »

Son rêve à lui : créer une radio avec les jeunes du quartier, sans leur demander encore une fois de parler du quartier. « L’autre jour, un jeune m’a dit : c’est pas facile d’être un homme. C’est ça que j’aimerais entendre. Qu’on parle d’amour, de ce qui nous lie. » L’eau l’apaise. Il s’y enfonce symboliquement, dans un geste de puriﬁcation. « Je me suis suicidé plus d’une fois. Chaque fois que je reviens, c’est un renouveau. » Mais pour l’heure, Yassin Mrabtiﬁ savoure sa disparition — à peine troublée par Urban Rituals, une cérémonie à la sauce d’aujourd’hui, conçue avec Einat Tuchman et Juan Cizmar, depuis Molenbeek. Des moments de respiration et de catharsis collectives avant de replonger dans les profondeurs de ses pensées. « J’aime me dire que la mort, c’est très doux. Parce que c’est quelque chose qu’on a tous en commun. »

Les prochains Urban Rituals auront lieu le 21/6 à la station de métro Aumale, zinnema.be

Made in Brussels

Capital craftsmanship

Lickable legacy from Lebanon

EN At artisanal ice-cream parlour

Miska, three Lebanese from Brussels are treating the city’s taste buds with elastic ice cream, infused with enchanting Levantine flavours like ashta and baklava.

Text Andy Furniere Photo Ivan Put

It was some five years ago that Lebanese native Zeina Hage landed in Brussels, after detours in Canada and Dubai. “I left Lebanon when I was just 18,” she shares, “but I always remained deeply attached to the comfort food of my youth. Like a shawarma sandwich, and most definitely ashta ice cream.” Ashta – a type of thick cream – with orange blossom and pistachio nuts is a lickable tradition in Lebanon. “But here in Brussels, it was impossible to find, well, Lebanese ice cream in general.” After which, she gave up her job as an engineering consultant and founded the Miska ice-cream parlour with her husband Anthony and ice-cream maker Rachad a year ago.

What makes Lebanese ice cream distinctive?

ZEINA HAGE: It is denser and more elastic than well-known gelato, and it also takes more time

to melt. These qualities come from two crucial ingredients: salep, made from the powder of orchid roots, and mastic, which is resin from trees on the Greek island of Chios. Incidentally, the name of our ice-cream parlour refers to another name for mastic: miskeh

What are your star ﬂavours?

HAGE: The ashta ice cream, where it all began for us, is our showpiece. Other Lebanese classics include mastic, orange blossom, rose, and baklava. In addition, we also offer ﬂavours familiar here. And we also have vegan and sugar-free ice cream. We try to reconcile tradition and innovation.

You initially set up shop amongst the tourists, on Beenhouwersstraat/Rue des Bouchers. HAGE: It seemed a safe option to start in a tourist spot, although we sometimes have to defend ourselves here. When I heard a guide say that you can’t eat decently anywhere in Beenhouwersstraat/Rue des Bouchers, I immediately challenged that. (Laughs) Meanwhile, we have a second ice-cream shop in Ukkel/Uccle, where we attract a different clientele, mainly local residents. And we are hatching plans to expand outside Brussels.

Info: miskaicecream.com

Relax

NL/ Patchwork in groen en paars, het past zó op een picknickdeken. Charlotte Mounzer maakt dit soort hemdjurken al enkele zomers, telkens met een andere overstock Ze studeerde aan La Cambre en liet jobs bij Balenciaga en Nina Ricci varen om een eigen, zero-waste merk op te richten. Onder haar initialen SÉ-EM heeft de Brusselse ontwerpster dit jaar een eerste feestcollectie. Al blijven wij vooral fan van haar relaxte hemden. Lang of kort, en ook voor mannen. (EC) SÉ-EM Patchworkhemdjurk voor 145 euro, se-em.com

Wonderbrouwsel

NL/ Van vol-au-ventburgers tot bolognesesaus met ketchup: de fusionkeuken brengt soms gedrochten voort. Maar af en toe zit er ook een voltreffer tussen, zoals Mate Brew. De pale ale van de Anderlechtse microbrouwerij Wonder Bru, combineert de Belgische biertraditie met maté, een Zuid-Amerikaanse infusie van jonge blaadjes van de matéplant, die het bier een bitterzoete kick geeft én een vleugje cafeïne. Het resultaat? Een verfrissend koperkleurig pintje met een lichte rokerigheid en een Argentijns accent. (MVDH)

WONDER BRU Mate Brew (33 cl) voor 2,95 euro, wonderbru.com

Le vrai bouillon

FR/ « Le bouillon est la base de la cuisine », disait le chef américain Anthony Bourdain. Du bouillon maison, évidemment : selon lui, le bouillon en cube devrait être interdit. Heureusement, les Bruxellois pressés ou novices peuvent se tourner vers Bon Bouillon. Sa fondatrice, Antoinette Godin, y propose trois consommés artisanaux : poulet-curcuma, bœuf, et légumes frais au gingembre. (MVDH) MON

Burrata de Bruxelles

FR/ La crémeuse burrata sera-t-elle jamais démodée ? À Etterbeek, l’épicerie La Bella Puglia fait des merveilles en la matière. La mini-fromagerie propose de la mozzarella, de la burrata, de la stracciatella et de la ricotta faites maison. À la pistache ou à la truffe, et toujours sans lactose. Le nouveau gérant vient du stand populaire de streetfood Baracca Boys à Flagey. Après avoir visité sa nouvelle adresse, vous pourrez mettre la main à la pâte vous aussi. (EC)

LA BELLA PUGLIA 28 euros le kilo de burrata, labellapuglia.com

Sensual and strong EN/ Liesbeth Vermont’s journey winded from Bruges to Brussels, from the world of ballet to the realm of art galleries, and ultimately, to a lingerie school in London. In 2023, she established herself full-time as a lingerie designer working entirely from her Brussels studio. With exquisite materials, she meticulously handcrafts limited collections for women she calls delicate, sensual, strong, and pragmatic. This summer, Alizée’s repertoire expands to include luxurious silk kimonos. (EC) ALIZÉE Kimono for 395 euro, alizee-lingerie.com

Circular couture

EN/ Fast-fashion brands, beware. Jean Seyll, founder of sustainable clothing label Lucid, takes a radically different approach to fashion, championing a blend of recycled fabrics and a transparent, short supply chain. Lucid’s alchemy involves transforming textile offcuts and other remnants into fresh yarns, fortified with polyester spun from recycled plastic bottles. The result? Effortlessly stylish, relaxed basics that haven’t traversed half the globe to reach your wardrobe. (MVDH) LUCID CREATR T-shirt for 48 euro, lucid-collective.eu

Stem uit de stad

Nina Vandeweghe

‘Het leven is soms een rimboe. Brussel, ik ben moe’

NINA VANDEWEGHE is beeldend kunstenaar. Beurtelings schrijven zij en Ilyas Mettioui hier over het leven in hun stad.

Tijdelijk woon ik in Berlijn, ik ben gevlucht. Dit is mijn laatste verzuchting. Zijn er nu meer depressies en psychische klachten bij jongvolwassenen dan vroeger? Het hoge aantal burn-outs in mijn omgeving is alleszins opvallend. Ook ik ben erdoor getroffen geweest, de redenen waren klassiek: een toxische relatie met een partner met machismo en manipulatieve trekken, de extra druk die je als vrouw ervaart in een mannendom, en vriendschapsbreuken en mijn hsp-karakter daarbovenop. Enkele weken geleden wilde opnieuw een vriendin van me uit het leven stappen. Haar poging mislukte, met desastreuze gevolgen. Waarom hebben mensen zoals ik, symbolische kapitalisten, zoveel psychische problemen? Mensen die legitimiteit en status belangrijk vinden, en niet materiële rijkdom. Mensen als academici, kunstenaars of activisten. De druk van de neoliberale maatschappij die ‘excessieve positiviteit’ najaagt, is een van de grootste factoren voor psychische problemen. Alles moet smooth, shiny, snel en gemakkelijk zijn. Ruimte voor twijfel en angst is er niet. De nabijheid lijkt zo dichtbij op sociale platforms, waar vooral successen worden gedeeld en het hobbelige, kwetsbare proces dat eraan voorafgaat vaak niet in beeld wordt gebracht. De lege selﬁecultuur werkt het narratief van de ‘selfmade man’ in de hand. Dat ideaal benadrukt individuele handelingsvrijheid en meritocratie, en bagatelliseert de rol van sociale structuren en historische ongelijkheden. Waardoor mensen denken dat hun succes louter van henzelf afhangt. Een succesvolle kunstenaarspraktijk hangt af van veel meer. Van toevalligheden, zoals op het juiste moment de juiste persoon tegenkomen, een van de belangrijkste factoren. Net als volhouden, geduldig je praktijk uitbouwen. Mijn sociale media zijn bevolkt door persoonlijke mislukkingen, mijn praktijk zet in op kwetsbaarheid en emoties in de publieke ruimte om zo een tegenwicht te bieden tegen de ziekmakende happy culture

UITGEBLUST OP RUST

De belofte die ons werd gedaan bij aanvang van onze studies, namelijk een succesvolle baan in ons werkveld, wordt menigmaal niet (meteen) ingelost. Daardoor steken frustratie en ontgoocheling de kop op. Echt groot succes is voor de lucky few. Maar door het valse beeld dat wordt opgehangen op het internet is dat voor velen niet duidelijk. De druk om te presteren ligt hoog, waardoor mensen uitgeput raken of in een burn-out belanden, wat dan weer een sneeuwbaleffect heeft op psychische problemen als angsten, depressies, slaapproblemen ... In plaats van onze maatschappij te veranderen, heeft men een oplapmiddel uitgevonden. Met de komst van antidepressiva eind jaren 1950 leek er een oplossing te zijn voor veel psychisch lijden. Maar de medicatie wordt snel voorgeschreven en niet goed opgevolgd. En daar gaat het in mijn ogen mis. Want als je start met antidepressiva ga je eerst door een hel. Die laaaaang kan duren. Zelfmoordgedachten zijn bijna standaard. Idealiter zou een persoon verplicht drie maanden in een centrum moeten kunnen verblijven als er geen ander 24/7-toezicht mogelijk is. Want de te overbruggen maanden naar beterschap zijn zo heftig – ik weet het, ik heb de dark side bezocht – dat ze soms leiden tot zelfdodingen. Ik had het geluk dat mijn ouders al met pensioen waren en dat ze mijn paniekaanvallen samen met mij uitzaten door vijf keer per dag Scrabble te spelen en tv te kijken. Midsummer murders: ﬂauwe ketchupmoordscènes met voorspelbare plottwists zijn belangrijk om geen paniekaanvallen uit te lokken. Op mijn partner kon ik niet rekenen. Met de huidige politiek en de aanhoudende onderﬁnanciering is gepaste begeleiding in de gezondheidszorg een uitblijvende droom. Het leven is soms een rimboe. Brussel, ik ben moe.

Un nuage de Camille Yembe dans votre Couleur Café

‘Ma culture musicale s’est construite avec The X-Factor’

FR Adoubée par Stromae, validée par Damso, la voix de Camille Yembe chante la vie sans fard. Authentique, atypique, l’artiste bruxelloise se dévoile à travers les morceaux de Plastique, un premier EP gorgé de soleil et de mélodies XXL. À découvrir cet été à l’affiche de Couleur Café, en solo et avec Niveau4. « Dans ma vie, j’ai souvent craint d’être jugée ou incomprise. »

Texte Nicolas Alsteen

— Elle quitte en 2014 le foyer familial, forcée de prendre son indépendance

— Elle rencontre en 2015 à Kinshasa le rappeur bruxellois Gandhi

— En 2023, elle collabore avec Damso et Eva Queen. Elle délaisse son job de standardiste l’année suivante

— Le 6 juin 2025, sort Plastique, son tout premier EP

Camille Yembe

© KWABENA SEKYI APPIAH

Nouveau visage de la pop, Camille Yembe s’est longtemps planquée derrière les autres. Parolière pour Tiakola, Stéﬁ Celma ou Eva Queen, l’artiste belgo-congolaise met désormais ses mots au service de chansons personnelles, ambitieuses et totalement décomplexées. Gravées sous la pochette du EP Plastique, ses mélodies témoignent d’un parcours de vie complexe et d’une insatiable envie de réussite. À 28 ans, Camille Yembe retrace son itinéraire : une route qui mène vers les sommets.

As-tu grandi dans un environnement musical ?

CAMILLE YEMBE : Pas du tout. Mes parents ne viennent pas de là. Je n’ai aucune formation. Je ne connais même pas le solfège... Ma culture musicale s’est construite au contact de télécrochets comme The X-Factor ou Nouvelle Star. Je m’identiﬁais à fond à certaines participantes. Lors de la première saison de The X-Factor, par exemple, il y avait Rachel Crow, une ﬁlle de 13 ans. C’est grâce à elle que j’ai découvert Etta James ou les Rolling Stones. En la voyant, je me suis vraiment projetée. Nous avions quasiment le même âge. À un moment, j’ai acheté une guitare bon marché. Je m’enfermais avec dans ma chambre, et je suivais des tutos sur YouTube, en essayant de rejouer les tubes que j’entendais à la télé. Je rêvais de devenir chanteuse.

À quel moment franchis-tu le pas qui sépare le rêve de la réalité ?

YEMBE : Mon rapport à la musique a pris un tournant personnel durant l’adolescence. À 16 ans, j’ai dû quitter le foyer familial. Émotionnellement, c’était une période compliquée. À partir de là, la musique devient un refuge, mon seul moyen d’échapper à la réalité. À l’époque, je m’extirpais du quotidien en écoutant des chansons du matin au soir. Puis, seule dans mon coin, j’enregistrais des petites reprises. Pour moi, l’industrie musicale était un mystère, un lieu inaccessible. Pour essayer de m’en approcher, j’ai eu l’idée d’envoyer une vidéo à quelqu’un que j’aimais bien. J’ai

songé à Diam’s, mais aussi au rappeur belge Gandhi. À l’école, on était super fan de son morceau ‘Erreur Fatale’. Je m’imaginais déjà faire un duo avec lui... C’était un délire, bien sûr. Mais j’ai tenté le coup. Je lui ai envoyé une petite vidéo comme on jette une bouteille à la mer...

Cette vidéo marque-t-elle le début de ta carrière ?

YEMBE : D’une certaine façon. Parce que Gandhi me répond. Il me dit que le mieux serait de se rencontrer dans un studio d’enregistrement. Mais qu’il faudra faire preuve de patience. Parce qu’il s’apprête à partir à Kinshasa pendant deux mois pour y enregistrer un album. Là, c’est la magie des calendriers : je dois également partir là-bas, au même moment, pour retrouver mon père que je n’ai plus vu depuis neuf ans... Je rencontre donc Gandhi en République Démocratique du Congo, alors que nous sommes tous les deux originaires de Bruxelles. Il m’accueille dans le studio où il travaille. C’est mon premier contact avec la profession artistique. Là-bas, nous enregistrons un titre ensemble. Il s’appelle ‘4 Saisons’.

L’expérience acquise à Kinshasa rejaillit-elle dans tes propres chansons ? YEMBE : Pas directement. De retour à Bruxelles, j’entame des études. Commerce extérieur. Ce choix me convainc moyennement. Toutefois, je m’engage dans cette voie. Parallèlement à ça, je garde contact avec Gandhi qui, un jour, me pose une question fondamentale. Pourquoi ne pas écrire mes propres chansons ? Sur ses conseils, je me lance. J’aime ça. L’écriture devient une passion. Je fais lire mes textes à Gandhi. Il valide mon taf. C’est encourageant. À un moment, il m’explique que l’actrice Stéfi Celma (révélée pour son rôle de Sofia Leprince dans la série Dix pour cent, Ndlr) est intéressée par ‘Maison de terre’, l’un de mes morceaux. Mon premier réflexe, c’est de l’envoyer sur les roses. Je ne vois aucune raison de lui refiler une de mes chansons ! À l’époque, je suis complètement novice. Je ne connais même pas l’existence du métier de parolière... Gandhi me l’explique et je

« Quand j’ai entendu Stromae dire mon nom, je me suis dit que j’étais probablement dans le bon »

comprends tout l’intérêt de la chose. À cette période, je mets un terme à mes études. J’enchaîne des jobs alimentaires : vendeuse pour une grande enseigne vestimentaire, serveuse dans des bars du quartier Saint-Géry. Je suis payée au lance-pierre. Finalement, je trouve un emploi stable comme standardiste chez Vivaqua, la compagnie des eaux en Région bruxelloise. Je pense y rester quelques mois. Au bout de quatre ans, je suis toujours là... J’ai le sentiment de passer à côté de ma vie. Je tombe en dépression. Et là, Gandhi m’appelle. Il me raconte que Damso travaille sur la direction artistique de la chanteuse Eva Queen. Il veut que je l’accompagne en studio...

Peut-on parler d’un moment décisif ?

YEMBE : Complètement. Ce jour-là, j’arrive avec Gandhi dans un studio d’enregistrement. Il me présente à Damso et Eva Queen, en leur demandant de m’écouter... Moi, je sors de nulle part. Dans mon for intérieur, je me liquéﬁe. Sans trop savoir comment, je parviens à sauver la face. Je garde mon calme, j’explique ma méthode de travail. Au départ, j’étais là pour une chanson. À l’arrivée, j’ai quasiment écrit tout l’album. Cette session marque un tournant. Pour la première fois de ma vie, j’ai l’impression d’être à ma place. C’est une révélation. Au lendemain de cet épisode, je prends la décision de quitter mon travail pour me consacrer entièrement à la musique.

© KWABENA SEKYI APPIAH

En janvier 2025, Stromae prend la parole lors de la Belgian Music Week afin de soutenir une voix émergente de Belgique. Et là, il explique au public qu’il faut absolument découvrir ‘Plastique’, un morceau chanté par une artiste du nom de Camille Yembe. Vous vous connaissez ?

YEMBE : Ah non, je ne l’ai jamais rencontré. Pour moi, Stromae, c’est d’abord une inﬂuence majeure. Je suis hyper fan. C’est peut-être l’artiste que j’admire le plus au monde. Entendre mon nom sortir de sa bouche, c’était complètement irréel. Difﬁcile à croire... J’ai pris sa déclaration comme une forme de reconnaissance. Jusqu’alors, je me sentais illégitime, ultra complexée. Parce que je ne sais pas lire la musique, que je n’ai aucune formation, que je bricole un peu au piano, que je joue vaguement de la guitare. J’ai toujours eu le sentiment de devoir passer un examen devant le grand tribunal de validation de la musique. Quand j’ai entendu Stromae dire mon nom, je me suis dit que j’étais probablement dans le bon.

Ton premier EP s’appelle Plastique. C’est une allusion à la carapace que l’on s’impose en société, à cette « peau en plastique » que l’on porte en fonction des circonstances et des contextes. Est-ce facile de s’en débarrasser ?

YEMBE : Pas vraiment. Actuellement, j’aspire à l’épanouissement. Je suis dans une quête de liberté. Mais sur ma ligne du temps, c’est récent. Dans mon cercle familial, j’ai longtemps évolué sous un camouﬂage. Dans le boulot, c’était encore pire. J’avais l’impression de jouer un rôle, de faire semblant. Personne ne me connaissait vraiment. De retour chez moi, c’était le gros malaise. Pourquoi cacher sa personnalité ? Pourquoi se planquer derrière de faux-semblants ? Dans ma vie, j’ai souvent craint d’être jugée ou incomprise. Cela m’arrive encore. Mais je sens que je suis dans un processus d’acceptation, sur le chemin du changement.

Au niveau des influences, tu cites volontiers Thom Yorke, Charles Aznavour, Kendrick Lamar ou Christine and the Queens. Tu réunis toutes ces références sous l’enseigne « nouvelle pop ». Ça veut dire quoi ?

YEMBE : Déjà, en naviguant entre les genres et les époques, j’évite d’être cataloguée. Avant de sortir mon EP, j’appréhendais les interviews. Parce que les journalistes veulent toujours connaître le style de prédilection de l’artiste. Moi, j’éprouve autant d’amour pour Charles Aznavour que pour Damso et Aretha Franklin. Mais je ne sais pas ce qui relie ces trois noms. La « nouvelle pop », c’est ça : un terme qui raconte la diversité de mes inﬂuences. Les gens de ma génération ont construit leur culture musicale dans la dispersion la plus totale. Nous n’avons pas grandi avec le rock, nous n’avons pas assisté à la naissance du hip-hop. La soul était déjà là, l’électro et la chanson aussi. Pour moi, tout est arrivé plic-ploc via les télécrochets, les MP3, les vidéos YouTube et les plateformes de streaming. Mon ambition est d’être plus iconique que mes sons. Dans ma musique, le liant, c’est ma personnalité, mon écriture, ma façon de chanter, de poser le ﬂow. Utiliser le terme « nouvelle pop », ça correspond plutôt à l’envie de laisser toutes les portes ouvertes.

Quels conseils donnerais-tu à une personne qui veut se lancer dans la musique ?

YEMBE : D’abord, rester soi-même. Parce que la musique qui touche les gens, c’est celle qui ne triche pas. Il faut incarner les chansons avec ses propres valeurs et ses inﬂuences musicales. Et tant pis si ce n’est pas le chemin classique ou la tendance du moment. Ensuite, il faut oser. Cela passe par l’expérimentation mais, surtout, par un goût du risque. Mieux vaut écouter son instinct que de se poser mille questions. Proﬁter de l’instant et apprendre de ses erreurs.

CAMILLE YEMBE FONKELT OP COULEUR CAFÉ

NL/ Onder de goedkeurende blikken van Stromae en Damso zingt Camille Yembe onverbloemd over het leven. De authentieke, atypische Brusselse artieste geeft zichzelf bloot op Plastique, een eerste zonovergoten ep gevuld met XXL melodieën. Deze zomer prijkt ze op de affiche van Couleur Café. “Ik ben in mijn leven vaak bang geweest om beoordeeld of verkeerd begrepen te worden.”

CAMILLE YEMBE SHINES AT COULEUR CAFÉ

EN/ Approved by Stromae and Damso, Camille Yembe sings unvarnished about life. Authentic and atypical, the Brussels artist reveals herself through the tracks on Plastique, a first sun-infused EP with XXL melodies. She will be on Couleur Café’s line-up this summer. “Throughout my life, I often feared to be judged or misunderstood.”

L’été commence avec Couleur Café 5 rendez-vous à ne pas manquer

Chaos contrôlé

Une émission radio peut encore changer la donne. Demandez à Ca7riel & Paco Amoroso. Apparu le 4 octobre dernier lors d’une session Tiny Desk sur la radio publique américaine NPR, le duo argentin affole les compteurs. Rien que sur YouTube, leur prestation comptabilise à ce jour plus de 35 millions de vues. Leur combinaison de rock, d’électro, de trap et de multiples influences latines est, assurément, l’un des phénomènes du moment.

CA7RIEL & PACO AMOROSO 29/6

Grand rap

Adoubée par Kendrick Lamar, remarquée chez Gorillaz, Little Simz déploie son accent cockney sur des sons piochés aux quatre coins de Londres. Chez elle, grime, R&B, UK bass et rap old school s’agitent au cœur d’une musique moderne et sans complexe. Sans doute la meilleure rappeuse de sa génération.

LITTLE SIMZ 27/6

Chaleur trouble

Âme sensible, voix fragile, le Néo-Zélandais Jordan Rakei se faufile entre soul et R’n’B pour transcender sa mélancolie lunaire dans des chansons aux charmes légendaires. Un groove incomparable, des émotions à fleur de peau.

JORDAN RAKEI 27/6

London Groove

À Londres, une nouvelle génération rénove les codes du jazz à l’aune d’une pluralité culturelle propre à la capitale anglaise. Figure de proue de ce mouvement, le collectif Kokoroko combine afrobeat, soul et highlife avec l’héritage de Miles Davis. Un régal.

KOKOROKO 29/6

Élégance Rétro

Né dans le Maryland, expatrié à Liverpool, Jalen N’gonda sublime la soul d’une voix d’ange. Héritier de Marvin Gaye ou de Sam Cook, le chanteur américain est le nouveau fer de lance du label Daptone Records (Charles Bradley, Lee Fields).

JALEN N’GONDA 28/6

Picks of the month Music

Les humanoïdes associés

FR/ Cet été, Kraftwerk débarque devant le Palais royal. Pour bien appréhender l’importance de l’événement, il convient de consulter le grand grimoire des musiques populaires. Qu’importe le chapitre choisi, vous y trouverez le nom du groupe formé à Düsseldorf par Florian Schneider et son acolyte Ralf Hütter. Instigateur d’une vague krautrock qui marquera les esprits de plusieurs générations, Kraftwerk met ensuite le cap sur une mécanique avant-gardiste, inspirée par le rythme répétitif des machines qui pullulent alors dans le bassin industriel de la Ruhr. Propulsée à l’aide d’une panoplie de synthétiseurs, cette formule donne naissance à une esthé-

tique et de multiples sous-genres (techno, house, synthpop, etc.).

Pères fondateurs de l’électro, les musiciens allemands sont, d’une façon ou d’une autre, à l’origine de carrières légendaires. Jean-Michel Jarre, Aphex Twin, Laurent Garnier, Amelie Lens ou Daft Punk leur doivent tous un petit truc. Le hip-hop s’invite aussi dans la danse. Dr. Dre, Mos Def, J Dilla, Lil Wayne, Jay-Z et tant d’autres ont, en effet, samplé Kraftwerk dans leurs morceaux. En 2025, Ralf Hütter est le seul membre originel de l’échappée futuriste. Mais ses robots projettent encore d’incroyables visions d’avenir. (NAL)

KRAFTWERK 14/8, Place des Palais, listenfestival.be

Second chance

EN/ The sting of disappointment was palpable at the Botanique on Valentine’s Day, when our date with TikTok sensation Lola Young was cancelled last minute. Not due to being too messy, but on simple doctor’s orders. Our make-up date is now set for La Madeleine, where she’ll be rehearsing for her Rock Werchter appearance. Whoever said: “This wasn’t meant for you anyway”? (TP)

LOLA YOUNG 4/6, La Madeleine, la-madeleine.be

Plage idyllique

FR/ En vingt ans, Beach House est passé de la petite sensation indie-rock à l’incarnation ultime de la dream pop. Formé par la chanteuse Victoria Legrand et le guitariste Alex Scally, le duo américain s’apprête à reprendre la route. Cinq dates sont annoncées en Europe. L’une d’elles passe par Bruxelles. Un rêve éveillé ! (NAL)

BEACH HOUSE 1/6, Ancienne Belgique, abconcerts.be

The

emperor’s clothes

EN/ At a recent LA show, Rauw Alejandro accidentally tore his trousers but, unlike Lenny Kravitz, he was wearing underwear. The Puerto Rican reggaeton emperor hasn’t reached fellow countryman Bad Bunny’s huge fame yet, but he’s definitely close –with or without his clothes. (TZ)

RAUW ALEJANDRO 27/6, Forest National, forest-national.be

Forever Young

EN/ Neil Young turns 80 this year, but the fire still burns bright. Just recently, he stood alongside fellow veteran Bruce Springsteen as The Boss savaged the US and its president. On his latest single, Young takes his own swing – this time at Elon Musk. Here’s hoping he lets his guitar blaze just as fiercely when he rolls into the Paleizenplein/Place des Palais. (TZ)

NEIL YOUNG 30/6, Paleizenplein/Place des Palais, gracialive.be

Ontwapenend pijnlijk

NL/ Kids With Buns zijn fans van de even ontwapenende als gênante liefdesliedjes van de Amerikaanse singer-songwriter en gitariste Lucy Dacus, tot voor kort nog een derde van Boygenius. Ook ons liet ze niet onberoerd. Nu debuut No burden bijna tien jaar oud is en opvolgers Historian en Home video de solodoorbraak forceerden, maakt ze ons nogmaals pijnlijk duidelijk dat Forever is a feeling (TP)

LUCY DACUS 24/6, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Onverwoestbaar broederpaar

NL/ De Californische broers Ron en Russell Mael begonnen eind jaren 1960 samen muziek te maken, scoorden een geestige wereldhit met ‘This town ain’t big enough for both of us’ en worden sindsdien door steeds nieuwe generaties ontdekt. Dat zal niet anders zijn met het zopas verschenen Mad!, hun 26e, even gekscherende als geniale album. Eat that, Oasis. (TP)

SPARKS 28/6, Koninklijk Circus, cirque-royal-bruxelles.be

Les rois soleil

FR/ Après une pause-carrière de huit ans, le duo australien ressort couronnes dorées et toges scintillantes du placard, le temps d’une tournée internationale. Un nouvel album dans les bagages (Ask That God), Empire of the Sun nous promet une débauche de tubes phosphorescents, de lumières et de projections psychédéliques. (NAL)

EMPIRE OF THE SUN 19 & 20/8, Cirque Royal, cirque-royal-bruxelles.be

Festivalradar

Zonnewendemuziek

NL/ Elk jaar danst de Franse gemeenschap rond de zonnewende met het meerdaagse festival Fête de la Musique. Op de kloeke affiche prijken onder meer het Franse afrofunkcombo Vaudou Game, de elektrojazzers van TUKAN, suave rapper Peet, saxgod Ferdi, indiepopbelofte Bonnie Banane, de Brusselse Phoebe Bridgers Uwase, soulrevelatie JAZMYN en troubadour Jawhar. (TZ)

FÊTE DE LA MUSIQUE 19 > 22/6, verschillende locaties, fetedelamusique.be

Tussen boterham en twinkeling

NL/ De AB wuift traditioneel de zomervakantie uit in het Warandepark. ’s Middags beleggen onder meer Kaat Van Stralen, Guido Belcanto en Sophie Straat er boterhammen, ’s avonds twinkelen er lichtjes op de tonen van M I M I, Merope en de Congolese recyclagepunks Fulu Miziki. Tussendoor kan je je muzikale hart verwarmen in Bar Chaud. (TZ)

BOTERHAMMEN IN HET PARK + FEEËRIEËN 25 > 29/8, Warandepark, abconcerts.be

En ook

4 > 21/6 Out Loud De Beursschouwburg trekt het dak op met onder meer Artisjok, Veduta en Fissa, beurscchouwburg.be

6 > 8/6 Sckruuhk Schieve, Uh Fest en KRAAK smelten hun avant-gardezielen samen in Recyclart, recyclart.be

17 > 23/8 Hide & Seek Muziekpublique vult atypische locaties met een lik (wereld)muziek, muziekpublique.be

‘Het muzikale ecosysteem is nog veel te mannelijk’

NL Zoé Devaux, alias Zouzibabe, begon plaatjes te draaien toen corona haar opsloot in haar living. Vandaag is ze programmator bij Paradise City, host ze een show bij Kiosk Radio, siert ze de affiche van Tomorrowland en mag ze het XRDS-festival afsluiten in de Fuse. “Ik mik het liefst op collectieve euforie.”

Tekst Tom Zonderman Foto Sophie Soukias

Corona zorgde voor een pak ellende, maar er kwamen ook goeie dingen uit voort: toen Zoé Devaux door de pandemie thuis werkloos zat te wezen, begon ze samen met haar opgesloten huisgenoten plaatjes te draaien op een geïmproviseerde draaitafel in haar living. “In de zomer van 2021 zag ik een wedstrijd voorbijkomen waarbij je kans maakte om te draaien tijdens een Fifty Session in de Vaux-Hall in het Warandepark. Ik heb een mix opgestuurd en werd geselecteerd. Het was de eerste keer dat ik in het openbaar aantrad, maar ook de eerste keer dat mensen weer buiten naar muziek konden luisteren na de lockdown – het was la folie.”

Naar een dj-naam moest ze niet lang zoeken: de alias Zouzibabe gebruikte ze al een tijdje op Instagram. Dj’s als Anz, Shanti Celeste en Saoirse toonden haar muzikaal de weg, allemaal vrouwen “die er niet voor terugdeinsden om zich te laten gelden.” Meer female power en diversiteit achter de draaitafels én op de dansvloer werden voor Devaux een missie. Tijdens corona behaalde de Brusselse niet toevallig een master-namaster in de genderstudies. “Een bevestiging van mijn overtuiging, maar ook een eye-

opener om te zien dat feminisme zoveel lagen raakt, van ﬁlosoﬁe over sociale wetenschappen en ecologie tot dekolonisering en stedenbouw. Kijk bijvoorbeeld naar het ontwerp van de metro: die is hoofdzakelijk gericht op mannen die zich van a naar b verplaatsen, terwijl er vooral vrouwen op zitten die heel veel omwegen maken om hun kinderen overal naartoe te brengen.”

Devaux had net daarvoor haar visie geconsolideerd met rebel, een collectief van gelijkgezinde vriendinnen dat vrouwen en minderheden via talks, club nights, ﬁlmprojecties en curatorschap op festivals op de voorgrond plaatste. “Intussen ben ik daarmee gestopt, omdat onze agenda’s na corona nog moeilijk te combineren bleken. Er zijn gelukkig andere collectieven in Brussel die de dansvloer deconstrueren, zoals Missﬁtte, Not Your Techno, Fatsabbats en Psst Mlle.”

KICKEN IN COLOMBIA

De Brusselse dancescene wordt steeds diverser, zegt Devaux. De grootste uitdaging zit achter de schermen. “De organisatie van clubs en festivals is nog steeds voornamelijk in handen van enkele mecs. Labels, radiozenders, vinylshops, heel dat ecosysteem rond muziek is nog te veel een mannenzaak.”

Rebel mag dan niet meer bestaan, Devaux zet de spirit van haar collectief voort bij Paradise City, het festival voor elektronische muziek waar ze al zeven jaar meedraait als programmator. “Paradise City is een hele klus. We organiseren niet enkel het festival in Perk, maar ook Paradies Garten in Oostenrijk. Samen met Brosella zetten we ons nu ook achter Jazz Middelheim, en we organiseren Doel Festival, samen met Klub Dramatik.”

Dat de afﬁche van Paradise City bijna voor de helft vrouwelijk kleurt, is mee Devauxs verdienste. “En nog eens bijna de helft zijn Belgen, wat ik erg belangrijk vind. Lokale artiesten zijn ook beter voor de ecologische voetafdruk, iets wat we bij Paradise City hoog in het vaandel dragen.”

Devaux werkt vier dagen op vijf voor Paradise City, één dag per week houdt ze vrij voor haar eigen dj-activiteiten. Deze zomer staat ze voor de tweede keer op Tomorrowland. Het liefst van al zou ze een keer in een Latijns-Amerikaans land achter de decks kruipen. “Zes jaar geleden zat ik met vrienden in Colombia. We zijn er uit geweest en ik vond de energie waanzinnig. Mensen dansten samen, ze keken niet per se constant naar de dj. Er gebeurde iets op de dansvloer wat ik enorm bevrijdend en cool vond.”

COLLECTIEVE EUFORIE

Sommige dj’s mikken op persoonlijke reﬂectie, op introspectie en catharsis. Devaux wil als dj een verhaal van togetherness schrijven. “Mijn moeder is half Congolees. Op familiefeesten van haar kant was er altijd veel muziek te horen, er werd gezongen en gedanst.” Dat verbindende element is de rode draad door de sets van Devaux. “Als dj voel ik me als een soort schakel tussen de muziek en wat mensen voelen.”

Die collectieve euforie dwingt Devaux niet af met harde trance en jungle, genres die vandaag de plak zwaaien in clubs, maar met ﬂirterige house, likjes disco en zwoele latin. En af en toe een smak r&b van Missy Elliott ertussen, of Rihanna en Alicia Keys, popsterren waar ze thuis in Watermaal-Bosvoorde aan verslingerd was. Binnenkort brengt Devaux een remix uit van ‘Joue pas’, een hitje van de Franse eightiesster François Feldman en de Amerikaanse zangeres Joniece Jamison. “Twee jaar geleden heb ik in Buda BXL vier uur gedraaid tijdens de Gay Haze & Spek Weekender op het Listen Festival. De sfeer was toen waanzinnig, ik voelde dat we een moment deelden, het publiek, al mijn vrienden in mijn dj-booth. Dat vond ik ongelofelijk. Die vier uur zijn voorbijgevlogen.”

Zouzibabe draait op 28/6 op Paradise City, paradisecity.be, op 26/7 op UMI Open Air, umibrussels.art, en op 15/8 op XRDS, xrds.be

Verbinding is de rode draad door de sets van Zoé Devaux, alias Zouzibabe: “Als dj ben ik een schakel tussen de muziek en wat mensen voelen.”

Theater

Tristero bevraagt de bevrijdende lach

Is humor bittere ernst geworden?

NL Met Please don’t laugh maakt Tristero een voorstelling over humor. Was dat tegenwoordig dan geen mijnenveld? BRUZZ vroeg het aan het Brusselse theatergezelschap zelf, drie andere theatermakers en een heuse doctor in de humorologie.

Tekst

Michaël Bellon

Welke theatrale insteek

Tristero uiteindelijk vond voor Please don’t laugh onthult het gezelschap vooraf liever niet, maar dat het eerst een lange weg van research en overleg aﬂegde, wil het wel kwijt. In ieder geval is de nieuwe voorstelling van Tristero een goede aanleiding om eens wat theatermakers te polsen over hun omgang met de veranderende zeden rond publieke humor. In welke zin zijn onze theatermakers humor serieuzer gaan nemen?

DISSECTIE VAN EEN KIKKER

Tristero zelf heeft in ieder geval altijd al humor gebruikt in zijn voorstellingen. Subtiele humor, die, als hij wat grover werd, naar boven stampt en niet naar beneden. “In die zin is onze manier van werken niet veel veranderd,” zeggen Peter Vandenbempt en Cédric Coomans, die Please don’t laugh samen met Youri Dirkx spelen. “We denken er altijd over na, alleen nu nog iets meer voor deze speciﬁeke voorstelling.”

Merkt Tristero misschien dat die connectie tegenwoordig wat moeilijker ligt? Dat de

brede consensus over wat grappig en geoorloofd is verbrokkelt?

“Ik vind dat een moeilijke vraag,” reageert Vandenbempt, “omdat er altijd veel parameters spelen. Ik denk wel dat er, zeker ook bij jonge mensen, toch een verschuiving is naar meer ernst, minder ironie en selectievere humor. Waar dat mee te maken heeft? Misschien heerst er, zeker sinds covid, bij een groot deel van de (jonge) bevolking een soort van ernst en zelfs angst om de chaos en de uitdagingen op de planeet. Steeds meer jongeren hebben ook psychologische bijstand nodig. Misschien laat dat minder ruimte voor humor. Dan kan je het mensen ook niet verwijten dat ze boos worden. Integendeel, het is goed dat we voor iedereen zorg dragen. Maar het lijkt me wel dat we nog altijd van mening mogen verschillen.”

“Heel vroeg in ons maakproces kwamen

“Mensen willen soms het verschil niet meer zien tussen wat er op een scène gebeurt en wat er in de wereld gebeurt”

Gorges Ocloo

we uit bij een quote van de Amerikaanse jeugdauteur E.B. White,” vult Coomans aan. “Die luidt: ‘Humor analyseren is zoals een kikker dissecteren. Niemand is erin geïnteresseerd en de kikker gaat ervan dood.’ Humor is zo veelzijdig dat het heel moeilijk is om er stellige standpunten over in te nemen.”

Point taken. Maar wat is het resultaat van onze bedachtzamere omgang met humor? Leidt die ook tot meer begrip voor elkaar? Of gaat er toch ook iets verloren – zoals bijvoorbeeld de toets van de VAR in het voetbal een deel van de ontlading tenietdoet? “Een beetje van beide,” denkt Vanden-

bempt. “Het is niet slecht dat sommige dingen die niet kunnen, worden aangekaart of zelfs afgestraft. Maar anderzijds heb ik ook wel het gevoel dat de rek die je vroeger in een vertrouwde omgeving had om plagerige grapjes te kunnen maken, er wat uit is.” “Voor sommigen is het aanpassen, omdat ze hun publiek verliezen,” vertelt Coomans. “Maar het is goed dat er daardoor nieuwe mensen en nieuwe manieren van humor vanuit de subcultuur aan de oppervlakte komen.”

GEEN TABOES

Niemand mag dan geïnteresseerd zijn in de dissectie van de kikker, we gaan toch nog even door met het ontleden van humor. Gorges Ocloo, de Brusselse theatermaker en componist die in juni The grief of Red Granny, het eerste luik van zijn tweedelige AfrOpera, toont op de Wiener Festwochen, maakt vaak serieuze stukken over serieuze onderwerpen. Maar de periodes waarin hij niét lacht duren nooit lang. “Onlangs hebben we mijn afstudeerproject Scarlet Anansi Ocloo nog eens gespeeld en nadien merkte Tom Lanoye op hoe ik humor gebruik voor extreme dingen, want de voorstelling ging over genocide.”

Een interessante opmerking die Ocloo maakt over humor op de scène, gaat over een bepaalde ongeletterdheid wanneer het gaat over de wetten van de ﬁctie. “Mijn artistieke vader, wijlen Pol Dehert, zei dat tegenwoordig iedereen denkt dat hij regisseur is. Terwijl mensen soms het verschil niet meer willen zien tussen wat er op een scène gebeurt en wat er in de wereld gebeurt. Alsof theatermakers die wereld zomaar op de scène gooien, zonder al het denkwerk dat er in werkelijkheid bij te pas komt. Wij regisseurs, schrijvers, en componisten verdienen ons geld met metaforen, wegen onze woorden, en proberen vanuit onze verbeelding mensen op een andere manier naar de wereld en zichzelf te doen kijken. Soms heb ik het gevoel dat mensen zich zo schamen om met zichzelf geconfronteerd te worden, dat ze de maker beschuldigen. We moeten weg van judgements by media en terugkeren naar gesprekken over intenties en overwegingen. In een theatercontext kan en moet dat ook, want als je zaken gaat mijden, dan creëer je taboes.”

MINDER ZELFCENSUUR

Over naar Dena Vahdani, die ook hard moet nadenken over haar grappen en meteen aan

Theater Tristero bevraagt de bevrijdende lach

haar publiek kan zien hoe ze vallen. “Humor is voor mij een mechanisme om het leven te relativeren. Geen therapie, maar eerder het resultaat van wat tijdens mijn therapie verwerkt is. Van zodra ik iets merkwaardigs meemaak, weet ik dat er een mop over volgt, en dat maakt alles lichter. Voor mij is humor dus wel een tool om een verhaal of standpunt over te brengen, aan een breed publiek dat misschien mijn proﬁel weinig tegenkomt.”

En raad eens: Vahdani heeft juist het gevoel dat er meer naar haar geluisterd wordt. “Alsof mijn mening vandaag meer telt dan vroeger. Ik weet niet of het komt doordat

scène niet kunnen kaderen,” vertelt De Bleser. “Nochtans kan een personage dat duidelijk een foute beslissing maakt of een foute uitspraak doet bewustzijn creëren bij jonge toeschouwers.”

Toch houdt Compagnie Barbarie – waarvan je Première, een coproductie met BRONKS, nog kan zien op Theater Aan Zee (30/7 > 9/8) – rekening met het feit dat je niet meer zomaar met alles en iedereen lacht. “We hebben één stelregel: of je lacht met jezelf, of je schopt naar de machthebbers boven je, maar je schopt niet naar wie het al te verduren krijgt,” verduidelijkt De Bleser. “In onze voorstelling Gratis chips zaten

“Wij hebben één regel: lach met jezelf of de machtigen. Maar niet met wie het al te verduren krijgt”

Karolien De Bleser

Compagnie Barbarie

ik nu bekender ben, maar ik voel dat het publiek vraagt: ‘En jij, Dena, wat denk jij daarover?’ Dat is heel ﬂatterend, en tegelijk geeft het mij een grotere rol dan enkel moppen vertellen. Die verantwoordelijkheid neem ik met plezier op me.”

Vahdani houdt eigenlijk met minder rekening dan vroeger. “Ik durf vandaag veel meer mijn ‘echte’ mening te geven, terwijl ik vroeger misschien wat meer aan zelfcensuur deed om niemand voor het hoofd te stoten. Al ben ik van nature iemand die geen extreme standpunten heeft, en een middenweg probeert te vinden. In de media zie je dan weer dat ‘extreme’ standpunten als clickbait fungeren en de ‘middenpositie’ soms carrément wordt genegeerd.”

ONGERUSTE LEERKRACHTEN

Hoe zit het met de jongste generatie, de kinderen, de toekomst van onze humor? Best goed, denkt Karolien De Bleser van Compagnie Barbarie, dat humor, relativering en zelfspot in het DNA heeft zitten om inhoud bij de jonge toeschouwers te brengen. “De twijfel over humor zien wij eerder bij leerkrachten en ouders die met een aantal zaken niet zo makkelijk kunnen lachen, niet zien dat je via humor eigenlijk iets anders communiceert, of bang zijn dat kinderen onverantwoordelijk gedrag op de

karikaturale uitvergrotingen van mensen die ﬁguurlijk te veel ruimte innemen, maar de dikmaakpakken die we daar eerst voor gebruikten hebben we aangepast. Ook al heb je geen slechte intenties, het gaat niet alleen over jezelf, maar ook over hoe een ander daarop reageert. Het is vaak ook niet zo’n probleem om een aanpassing te doen.”

CULTUUROORLOGEN

Tot slot steken we nog even ons licht op bij doctor Dick Zijp, humorspecialist en docent Cultuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht, die met professor Sociologie Giselinde Kuipers van de KU Leuven werkt aan een onderzoek, dat zou laten zien dat mediaschandalen rond grensoverschrijdende humor na een voortdurende toename vanaf de jaren 2000, de afgelopen jaren

alvast in Nederland afnemen. “Een hypothese is dat bepaalde mensen en instanties uit radicaal-rechtse hoek dat soort schandaaltjes nu, met de PVV als grootste partij in de regering, minder nodig hebben in de cultuuroorlogen met links. Omdat je vandaag bepaalde dingen openlijk kan zeggen, zonder dat in het strijdperk van de humor te moeten doen.”

Is het omdat we humor associëren met gezelligheid, ontspanning en ook wel slimmigheid dat je er discussies mee kan winnen zonder de juiste argumenten aan te dragen? Zijp: “Het toont hoe ﬂexibel en wendbaar humor is. Je kan er sociale of morele grenzen mee overschrijden, om vervolgens te claimen dat je maar een fout geïnterpreteerd grapje maakte. Maar door sociaal psychologen is ook aangetoond dat humor de maatschappelijke norm echt kan verleggen. Experimenten laten zien dat de herhaling van een bepaald soort grappen ervoor kan zorgen dat onze tolerantie voor racisme, discriminatie of seksisme ook echt kan toenemen. Andersom heeft socioloog Mark Boukes van de Universiteit van Amsterdam aangetoond dat een sketch over Geert Wilders in het programma Zondag met Lubach het stemgedrag van potentiële kiezers voor de PVV heeft gewijzigd.”

Dat media hier een grotere rol spelen dan theater, weet Zijp ook. “De meeste humorschandalen ontstaan zodra humor een massapubliek bereikt. Er zijn weinig humorschandalen die geboren worden in een theaterzaal, waarin een band en een gesprek wordt opgebouwd met het publiek.”

Tristero speelt Please don’t laugh van 4 tot en met 6/6 in GC De Kriekelaar, kaaitheater.be

Dena Vahdani brengt op 13/6 haar soloshow Dena – Princesse guerrière in CC d’Auderghem, ccauderghem.be; doet try-outs van haar nieuwe show in Petit Kings, lekings.be; en staat met Le late night de Dena op 18/6 in Cabaret Mademoiselle, cabaretmademoiselle.be

TRISTERO INTERROGE LE RIRE LIBÉRATEUR

FR/ La compagnie de théâtre bruxelloise Tristero présente Please don’t laugh, un spectacle sur l’humour. C’est pas censé être un terrain miné, ça ? « Ce n’est pas plus mal que certains trucs ne passent plus et soient même sanctionnés. Par contre, on a un peu moins de latitude qu’avant pour faire des blagues. »

TRISTERO QUESTIONS THE LIBERATING LAUGH

EN/ With Please Don’t Laugh, the Brussels theatre company Tristero presents a production about humour. Isn’t that a minefield these days? “It’s not bad that certain inappropriate things are called out or even punished. On the other hand, the flexibility we used to have for making jokes is reduced.”

2025 - 2026

Tickets & abonnementen

vanaf zaterdag 14 juni

WO 24.09

Il Cimento dell’Armonia e dell’Inventione

Anne Teresa De Keersmaeker, Radouan Mriziga, Amandine Beyer / Rosas, A7LA5, Gli Incogniti

WO 08.10

Moh?!

Mohsin Abbas

DO 09.10

Lortcher

Clara Cleymans, Warre Borgmans, Dimitri Leue

ZO 19.10

FamilieDag BOS (2+)

met Sprookjes enzo, Het Wolk en Lejo (NL)

DO 13.11

Clubtour 2025

Axelle Red

ZO 21.12

Groenten uit Balen

één zee | Koen De Bouw, Tania Van der Sanden, Ben

Segers, Lien Thys, Keoni Blockx

VR 09.01 - ZA 10.01 Oh oh oh dennenboom (6-106)

hetpaleis/Kim Karssen & Hendrik Kegels

VR 06.02

Bruxelles Musette

Gwen Cresens, Patrick Riguelle & band

DI 10.03 - WO 11.03

Wouter moet meer orde hebben!

Wouter Deprez

DO 26.03

Parkplatz

Compagnie Cecilia

Frantz Fanon, un héros de cinéma ?

Frantz Fanon n’a peut-être pas la notoriété de Malcolm X ou de Martin Luther King, mais le psychiatre et essayiste martiniquais a joué un rôle majeur dans les luttes anticoloniales du siècle dernier.

Auteur de deux ouvrages phares — Peau noire, masques blancs (1952) et Les Damnés de la terre (1961), préfacé par Jean-Paul Sartre —, il a aussi profondément réformé la psychiatrie coloniale en Algérie, refusant la hiérarchie rigide entre soignants et patients, et introduisant une approche institutionnelle fondée sur la parole, la création, et l’écoute des cultures locales. À l’occasion du centenaire de sa naissance (il est mort à 36 ans d’une leucémie foudroyante), deux films lui rendent hommage.

Le premier, Fanon, réalisé par le Français d’origine guadeloupéenne

Jean-Claude Barny — à qui l’on doit, dans les années nonante, le casting de La Haine de Mathieu Kassovitz — est sorti en France en avril, sans distributeur en Belgique. À sa sortie, le ﬁlm a suscité une polémique, soupçonné d’avoir été boudé par les salles pour son traitement frontal du passé colonial français.

Le second film se distingue du précédent, à commencer par son titre. Là où le premier ﬁlm misait sur la force évocatrice d’un simple prénom — Fanon —, l’Algérien

Abdenour Zahzah choisit un titre à rallonge, sans doute l’un des plus longs de l’histoire du cinéma : Chroniques fidèles survenues au siècle dernier à l’hôpital Blida-Joinville au temps où Dr Frantz Fanon était chef de la cinquième division entre 1953 et 1956. Présenté comme un carnet d’observations, le film revendique une portée documentaire, bien qu’il relève de la fiction.

Projeté à Bozar du 8 au 21 juin, avec des interventions de spécialistes, Chroniques ﬁdèles (photo ci-contre) reconstitue par fragments l’expérience de Fanon à Blida, à partir de ses écrits et archives médicales. Tourné en noir et blanc, il tente de faire surgir ce que l’Histoire n’a pas ﬁlmé et

souligne, en creux, le manque d’archives visuelles, alors même qu’on tente aujourd’hui de faire revivre Fanon.

Fait notable, les deux films se concentrent sur la période algérienne de Fanon, lorsque, jeune médecin-chef à l’hôpital de Blida, il bouleverse les pratiques psychiatriques en intégrant la culture et les croyances de ses patients — possession, djinns — et en établissant un lien inédit entre maladie mentale et aliénation coloniale. Il y soigne aussi bien des combattants du FLN (front de libération de l’Algérie) que des soldats français tortionnaires, confrontés à leurs traumas respectifs. Tandis que Zahzah propose un portrait feutré, presque spectral de Fanon, Barny privilégie une approche plus héroïque, aux accents de biopic.

Formellement très différents, mais animés par une même admiration, les deux films rendent un hommage vibrant à Barny comme Zahzah font revivre ce qui les inspire tellement chez lui, la puissance de sa pensée. Mais un paradoxe subsiste : dépeint comme un homme habité, passionné, Fanon apparaît ici d’un calme presque impassible. À force de grandeur, il semble échapper à toute incarnation, ﬁgé dans sa légende, insaisis-

À l’inverse, un documentaire de 1996 redonne chair à l’homme. Frantz Fanon: Black Skin, White Mask du Britannique Isaac Julien est actuellement disponible sur la plateforme de streaming Tënk. En mêlant – avec une intense liberté formelle – reconstitutions, archives, témoignages de proches et interventions de penseur·euse·s comme Stuart Hall ou Françoise Vergès, le ﬁlm dessine le portrait d’un Fanon visionnaire, incandescent, complexe, voire contradictoire. Un Fanon profondément humain. Mais pas moins héros. SOPHIE SOUKIAS

Frantz Fanon Revisited est un événement qui se déroule à Bozar du 8 juin au 10 août, bozar.be

Wide Vercnocke

Picks of the month Theatre & Dance

Petit birthday en famille

FR/ Si les artistes du collectif mené par Lili Mirezmoi ont le chic et le swag de divertir, derrière les paillettes et le maquillage du Sassy Cabaret, il y a l’affirmation joyeuse d’une différence partagée. Le cabaret est un mets délicat à plusieurs entrées. Il y a un peu de danse, un peu de stand-up, un peu de chanson, un peu de cirque et de burlesque, des corps hors normes, beaucoup de glamour et beaucoup d’impertinence. De tout temps, le cabaret a été un espace de transgression, accueillant les opprimés et une certaine marge, pour tendre un miroir au reste de la société.

Né il y a dix ans à l’Os à Moelle, le plus ancien cabaret bruxellois, le spectacle a drainé autour de ses numéros — drôles,

poétiques, irrévérencieux et sensibles — un public sous le charme, qui ressortait les paillettes dans les yeux. Pour fêter comme il se doit cet anniversaire, la Sassy family a rassemblé ses artistes emblématiques et ses numéros iconiques pour un show qui laissera des strass. Pas de best-of sans: Blanket la Goulue, Olga Kalachnikova, Mama Tituba, Ernesto Coyote, Antoine Redon, Mélusine beauséjour et Evita de Mee. Et en artistes invitées: Les Mirettes. Préparez-vous pour 140 minutes de pur cabaret : un concentré de magie, de folie douce et de récits nouveaux qui repoussent les frontières du spectacle vivant. (GB)

LES 10 ANS DU SASSY CABARET 5/6, Le Jacques Franck, lejacquesfranck.be

Dragtivisme

NL/ Taka Taka is het genderloze dragpersonage dat kunstenaar Panagiotis Panagiotakopoulos in 2013 creëerde: een ‘drag-moeder’ voor queer personen, die onder Taka Taka’s vleugels vrij nieuwe dragpersonages konden construeren, wars van beperkende gendernormativiteit. (MB)

TAKA TAKA FEAT. LADY BAG: A JOURNEY THROUGH DRAG MOTHERING BY PANAGIOTIS PANAGIOTAKOPOULOS 14/6, Kaaistudio’s, kaaitheater.be

Churning heart

EN/ Ever wanted to feel what dancing can trigger inside of you? Then you have to see Danielle Allouma and Arco Renz’s duet. With REbis 7, they dig in the number 7’s symbolism. Allouma turns round and round again – and our whole world is shaken. Makes your heart churn, in the best possible sense. (SOS)

ARCO RENZ & DANIELLE ALLOUMA: REBIS 7 6 & 7/6, Les Brigittines, brigittines.be

Dansplaag

NL/ De bachelors van P.A.R.T.S. creëerden hun afstudeerproject in samenwerking met Mette Ingvartsen, die er zelf ooit studeerde. Alle 41 lieten ze zich, gespreid over de volledige drie jaar opleiding, inspireren door de middeleeuwse ‘dansplagen’ of ‘choreomanieën’. (MB)

METTE INGVARTSEN & P.A.R.T.S.:

CHOREOMANIA 4 > 6/6, De Grote Hal, kaaitheater.be

Révérences rebelles

FR/ Dans leurs rituels, les Sœurs de l’Indulgence perpétuelle mêlent la foi à la contestation sociale, interrogeant avec humour les contradictions internes de ces croyances. C’est le théâtre et la culture comme pratiques religieuses que le performeur et sa troupe interrogent, entre ironie et authenticité. (GB)

SIMON VAN SCHUYLENBERGH: DARK HABITS

26 > 28/6, Atelier 210, atelier210.be

Into the wild

EN/ After a three-year training, the students from the École Supérieure des Arts du Cirque swap the sanctuary of their school environment for the wider world. The state of that world has undoubtedly shaped the content of the short, seven-minute graduation pieces they will all present at their first stop: Les Halles. (MB)

ESAC: EXIT 18 > 22/6, Les Halles, halles.be

Identités croisées

FR/ L’une est stand-uppeuse aux racines multiples, l’autre est poète et artiste croisant les mots et les gestes. Dans une performance inédite, les deux Iraniennes en exil échangeront leurs expériences et leurs regards sur la double culture, l’exil, ou le déplacement des corps et des frontières. (GB)

RÉSISTANCE(S) AVEC DENA & HALEH CHINIKAR 4/6, Espace Magh, espacemagh.be

The floor is fatal

EN/ Brussel Danst hits hard once again this year, with street dance battles where the big shots will tackle each other in the Ancienne Belgique’s big hall, carried away by the always sizzling hot audience. In three categories: house, krump, and hip hop, all gathered under the nation of groove. (SOS)

BRUSSEL DANST DANCE BATTLES 11/7, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Coup de cœur

Michaël Bellon schrijft over literatuur en podiumkunsten

Dans van een generatie

In september bestaat de gerenommeerde school voor hedendaagse dans P.A.R.T.S. dertig jaar. Dan landt ook een nieuwe generatie dansers, performers en choreografen in spe in Brussel voor een bacheloropleiding van drie jaar. Het auditieproces voor de vijftiende lichting is intussen afgerond. Bijna 800 kandidaten namen deel aan 22 preselecties in verschillende steden in de hele wereld, van Riga tot Rio. Uiteindelijk werden de veertig toekomstige studenten geselecteerd uit 144 ‘ﬁnalisten’ tijdens een auditieweek in Brussel. De stad zal ongetwijfeld die mondiale microkosmos veranderen, maar de dansers van P.A.R.T.S. veranderen ook al dertig jaar Brussel met hun aanwezigheid. En de dansscene in de rest van de wereld.

AVE XIV

Als je benieuwd bent hoe zo’n P.A.R.T.S.-generatie er na drie jaar opleiding uitziet, kan je Generatie XIV, de lichting die nu afstudeert, aan het werk zien tijdens een festival dat ze zelf in elkaar steken voor hun afstudeerprojecten. Over vier weekends doen ze niet alleen de studio’s van P.A.R.T.S. maar ook het Dansand!-festival in Oostende en de Beursschouwburg aan. Het nevenprogramma omvat onder meer een kindvriendelijke namiddag, een tuinconcert, kookworkshops, expo’s, een diner, een ﬁlmvertoning, een slaapconcert en een party. Ter duiding hebben de studenten zelf een site gebouwd waarop ze ook uitleggen waarom hun festival Fracta Festival heet.

FRACTA FESTIVAL 14/6 > 5/7, verschillende locaties, fractafestival.com

A life in snapshots

EN On a flea market, Pauline Caplet and Paul de La Marandais stumbled upon a pile of old photo albums. They were filled with images unveiling moments of joy in the life of a Belgian couple about whom very little is known. But it’s precisely this lack of detail that makes them so relatable. His name was Paul. Hers was Sylvie. And they were in love. Between the 1930s and the 1960s, they photographed one another, chronicling their moments of happiness. They enjoyed travelling to nearby countries and cities. We could assume they had no children. Beyond these moments frozen on ﬁlm, their lives remain a mystery, making them all the more universal. In these silhouettes, these smiles harvested from the past, we can each see our own parents, our own loved ones. It was while browsing at a ﬂea market that Pauline Caplet, founder of the L’Enfant Sauvage photographic space, and Paul de La Marandais, an exhibition curator, stumbled upon a pile of old photo albums containing these unexpected treasures. “What drew me in, and what I found so moving,” Caplet explains, “was watching them grow old together, album by album. The images themselves are of a lovely quality too. Some are even hand-tinted.”

They often photographed one another from the same angle, in the same setting. “There’s a real sense of freedom and lightheartedness radiating from these photos,” adds De La Marandais. “On a train station platform, with time on their hands, they would snap pictures of each other.” Passionate about archive photography, Pauline decided to give them pride of place in a parallel project, “Le petit bureau des archives”. “There’s a nostalgia in these photos that really resonates with people. It creates a sense of connection. We need these kinds of stories,” she believes. Who amongst us doesn’t have photo albums tucked away in a cupboard or attic, ﬁlled with images of shared, happy

moments? Whether it’s 1930 or 2030, the feeling remains the same. Nothing has really changed. In a life distilled into a few hundred snapshots, there are inevitable gaps. And questions. Often unanswered. “The person who sold us the albums wasn’t a relative,” De La Marandais continues. “They didn’t know them, and we didn’t try to search any deeper.” In the albums, some photographs are captioned, some have a date. Not all. There are also missing pictures – sometimes several from a single page, sometimes just one. “You have to accept that you don’t know everything. That’s part of the beauty of it. We don’t know why that particular photo is missing – perhaps it was deliberately removed, perhaps simply a casualty of time.” There are other voids –the war years, for instance. Nothing appears between 1939 and 1950. No explanation given. Examining the photographs closely, however, allows one to infer certain details. It seems likely that Paul was the main photographer, entrusting the camera to his wife to capture reciprocal portraits. He was a good photographer. He clearly took great care of his images; they are well-composed and perfectly exposed. Among those who come to see the exhibition, perhaps someone will recognise a face, or one of the locations featured. “This is not a closed project,” Caplet says. “It will probably evolve. I would love to turn it into a book.”

Caplet also carries a faint hope of one day unearthing more albums belonging to Paul and Sylvie, ﬁlled with other moments. Other mysteries.

GILLES BECHET

The exhibition Paul & Sylvie – A Belgian Love Story (1930s-1960s) wil run from 6/6 to 24/8 at L’Enfant Sauvage, enfantsauvagebxl.com

“There’s a nostalgia in these photos that really resonates with people. It creates a sense of connection. We need these kinds of stories,” founder of L’Enfant Sauvage Pauline Caplet believes.

Taper du pied pour faire entendre la Palestine Danse

‘Nous ne sommes pas que des victimes’

FR Alors que la Palestine est au cœur de l’attention internationale, la dabké — danse folklorique du Levant — investit les réseaux sociaux, les rues et les scènes bruxelloises. Geste collectif et acte de résistance, elle revient au KVS avec Badke(remix), une relecture d’un spectacle déjà présenté en 2013, cette fois portée par des chorégraphes palestiniens. « If you can’t say it, dance it. »

Texte Sophie Soukias

Sur TikTok et Instagram, les dabke challenges circulent depuis plusieurs années déjà. Mais depuis la ﬁn 2023, dans le sillage de la guerre qui ravage Gaza, cette danse foklorique, traditionnellement pratiquée en groupe, connaît un nouvel élan viral. Au-delà des images d’enfants palestiniens dansant entre les carcasses d’immeubles éventrés, des vidéos afﬂuent des quatre coins du globe sur les réseaux sociaux. On y exhibe ses meilleurs moves, ses frappes de pieds les plus assurées — autant de gestes offerts en signe de solidarité, en témoignent les hashtags qui les accompagnent. À Bruxelles, des événements comme Estafette for Palestine, porté par Les Halles et le Kaaitheater, ont proposé des ateliers de dabké ouverts à tous. Chaque dimanche, au centre culturel De Rinck à Anderlecht, les cours de la troupe Dabke Love attirent un public désireux d’en épouser le pas, l’élan, la mémoire. Sur TikTok, Dabke Love rassemble

près de 27 000 abonnés, participant à la hype autour d’une danse qui, sans être intrinsèquement politique, le devient par vagues — lorsque le monde vacille.

Cela ne date pas d’hier, la dabké a souvent accompagné les soubresauts de l’Histoire du Proche-Orient. Pour ne donner qu’un exemple, dès le début de la guerre civile syrienne en 2011, des performances de dabké ont rythmé les rassemblements contre le régime de Bachar al-Assad. Et lorsque les réfugiés syriens sont arrivés massivement à Bruxelles en 2015, ils ont emporté avec eux cette danse collective, qui a fait vibrer des lieux de rencontre de la capitale jusque tard dans la nuit.

UN AUTRE CONTEXTE

Mais ça ressemble à quoi, la dabké, au juste ? Il vous faut imaginer un groupe de danseur. euses en ligne ou en demi-cercle, liés par les mains ou par les bras, qui frappent le sol à l’unisson. Les pieds martèlent, les jambes bondissent, les corps vibrent sur

une rythmique cadencée, presque hypnotique. C’est une danse où la force du collectif prime, où l’énergie circule de l’un à l’autre comme une vague. On la danse surtout lors des mariages et des fêtes. Mais elle a aussi sa place sur les scènes de théâtre.

En 2013, la dramaturge Hildegard De Vuyst, accompagnée des chorégraphes Koen Augustijnen et Rosalba Torres Guerrero, présentait Badke au KVS — une création née d’ateliers menés en Cisjordanie, coproduite par les Ballets C de la B (aujourd’hui rebaptisés laGeste), le KVS et la Fondation Qattan, une organisation palestinienne. Sur scène, dix danseuses et danseurs palestiniens déconstruisaient les pas classiques de la dabké pour les mêler à l’énergie du hip-hop, du breakdance et de la danse contemporaine. Le spectacle, salué par la critique, avait tourné internationalement pendant plusieurs années, et ce compris à l’intérieur même d’Israël, à Nazareth.

Douze ans plus tard, Badke(remix) voit le jour dans un contexte radicalement différent. Si sa structure originale est conservée, le spectacle est désormais intégralement porté par des chorégraphes palestiniens. À la manœuvre : Ata Khatab, chorégraphe de Ramallah, et Amir Sabra, basé en Irlande et originaire de Naplouse. Le projet est coproduit par laGeste (nouveau nom des Ballets C de la B) et la compagnie palestinienne Stereo48, que Sabra co-dirige.

INTERDICTION DE SE DÉPLACER

« Ce ne sont plus les mêmes corps ni la même époque », résume Ata Khatab, déjà impliqué dans la première version de Badke À la tête de la direction artistique d’El-Funoun — institution culturelle majeure en Cisjordanie, pilier de la dabké contemporaine et symbole de résistance —, lui-même ﬁls de l’un de ses fondateurs, il porte désormais sur scène une réalité politique transformée : plus dure, plus tendue mais traversée par une urgence nouvelle.

Interdit de quitter la Cisjordanie par les autorités israéliennes, Ata Khatab ne peut rejoindre les répétitions organisées à Gand. Ce n’est pas une situation inédite : en 2021, il a été emprisonné pendant quatorze mois.

« Ce n’est pas la danse qui dérange », explique-t-il. « C’est ce qu’elle permet : mobiliser les jeunes, transmettre une culture, créer un sentiment d’appartenance collective. »

C’est aussi le cœur du projet Badke(remix) : faire de la scène un lieu de mémoire vive. Rebecca Kaoud, l’une des danseuses, le résume ainsi : « La dabké, c’est mon premier

Danse Taper du pied pour faire entendre la Palestine

soufﬂe. Une mémoire d’enfance. » Elle ajoute : « L’occupation tente d’effacer cet héritage. Mais à chaque frappe de pied, c’est la terre elle-même que nous appelons à se souvenir de nous. »

Pour elle, c’est précisément cette capacité subversive de la dabké qui nourrit son engagement. « Par la danse, nous existons autrement — au-delà du statut de victimes. » Originaire de Ramallah et formée à l’Académie nationale de danse de Rome, celle qui est aussi chorégraphe défend une danse qui transcende genres et assignations sociales. « En tant que femme palestinienne, danser et occuper l’espace scénique est un acte de résistance — un geste de déﬁ dans une société où l’expression culturelle est souvent marginalisée et où nos corps sont politisés simplement parce qu’ils existent, bougent et créent. »

PATRIMOINE DE L’HUMANITÉ

Née dans les campagnes du Levant, la dabké tire son nom du mot arabe « dabka », qui signiﬁe littéralement « coup de pied ». Comme l’explique Rebecca Kaoud, la tradition veut que les paysans frappaient la terre de leurs pieds pour l’aplanir, un geste simple devenu au ﬁl du temps une danse rituelle et collective.

En décembre 2023, la « dabké populaire palestinienne » a rejoint la liste du patrimoine immatériel de l’humanité de l’Unesco. La dabké ne se résume pas à une simple danse : c’est tout un univers culturel, mêlant musique, instruments traditionnels — derbouka, mijwiz, tambours —, chants et paroles en dialectes locaux. « En dansant, nous racontons toujours une histoire », dit Rebecca Kaoud. « Nous portons tant d’histoires — rarement autorisées à être dites. Des histoires qui révèlent la vérité de notre existence, de notre désir, de notre résistance. Comme celle de deux amants séparés, non par choix, mais par les barreaux glacés d’une prison, dans des territoires occupés par Israël, où même l’amour est perçu comme une menace. »

Aujourd’hui, la dabké dépasse le cadre folklorique. « Si nous étions un peuple libre, ce serait une danse du passé, empreinte de nostalgie », dit Ata Khatab. « Dans la réalité palestinienne, elle est un outil essentiel de résistance et un acte de transmission. Par cette danse, les Palestiniens enseignent leur identité à leurs enfants, préservant ainsi un lien vital avec leur culture. »

Pour le chorégraphe, il est crucial que la dabké ne devienne pas un simple objet de musée. Elle doit rester un art vivant, en

« Le monde ne voit pas la cage dont nous essayons de nous libérer en dansant »

Rebecca Kaoud

évolution, capable de s’adapter aux déﬁs du présent. « Les Palestiniens ne sont pas des individus isolés, mais les porteurs d’une culture dynamique, malgré les tentatives de la propagande sioniste de le nier. »

TROP INCONFORTABLE

« Ce qui fait le plus de peine, c’est que le monde ne voit pas la cage dont nous essayons de nous libérer en dansant », déplore Rebecca Kaoud. « J’ai parfois le sentiment que notre peine et notre lutte

sont trop inconfortables pour les gens; que ça les met mal à l’aise. » Et c’est là que la danse trouve son sens : « Quand nos mots sont censurés, nos corps eux peuvent parler : If you can’t say it, dance it. »

Le spectacle Badke(remix) sera présenté à la mi-juin au KVS. Un retour aux planches dans un climat international explosif. « Le contexte de la guerre à Gaza joue à la fois pour et contre nous », admet Ata Khatab. « Certaines institutions nous ouvrent grand leurs portes. D’autres préfèrent garder leurs distances. En ce moment, tout le monde n’est pas prêt à accueillir des artistes palestiniens sur ses scènes. » Pour l’heure, seules Bruxelles et quelques villes ﬂamandes ﬁgurent au programme, d’autres dates en Europe devraient suivre. Mais pour le chorégraphe, le simple fait que des danseur.euses palestinien.nes du pays parviennent à performer aux côtés de ceux de la diaspora porte en soi un message puissant. « C’est là la magie de la dabké : rappeler que notre peuple reste indivisible. »

Bake(remix) sera présenté au KVS du 11 au 13/6, kvs.be

‘WE ZIJN MEER DAN LOUTER SLACHTOFFERS’

NL/ Terwijl Palestina alle ogen van de wereld op zich gericht weet, verovert dabke, een volksdans uit de Levant, Brussel. In de KVS verschijnt de collectieve verzetsdaad in de vorm van Badke (remix), een herinterpretatie door Palestijnse choreografen van een voorstelling uit 2013. “Als je het niet kan zeggen, dans het dan.”

‘WE ARE MORE THAN JUST VICTIMS’

EN/ While Palestine is attracting worldwide attention, dabke – a Levantine folk dance – is taking over social media, streets, and stages in Brussels. At the KVS, the collective act of resistance appears in the form of Badke (remix), a reinterpretation by Palestinian choreographers of a 2013 show. “If you can’t say it, dance it.”

Muziek

Cat Power bloemleest Bob Dylan

NL Vergeet Thimothée Chalamet, de beste Dylan-vertolker is Cat Power. In het Koninklijk Circus wekt de Amerikaanse zangeres het meest tot de verbeelding sprekende concert van His Bobness weer tot leven. “Er roept altijd wel een kerel ‘Judas!’”

Tekst Tom Zonderman

‘Je wilt niet dat Bob wegrijdt op zijn motor’

I’ve always wanted to tell you / But I never had the chance to say / What I feel in my heart from the beginning til my dying day,” zong Chan Marshall, alias Cat Power, bijna twintig jaar geleden in haar liedje ‘Song to Bobby’. De Bobby in kwestie was Bob Dylan, op wie ze verliefd was geworden als tiener en die tijdens de rest van haar leven altijd wel ergens op de achtergrond sluimerde.

“Ik had dat nummer geschreven zes dagen voor ik hem zou ontmoeten na een show in Parijs,” vertelt de zangeres via Zoom vanuit Woodstock, New York, waar ze de tiende verjaardag van haar zoon viert. “Ik vertelde Bob over het liedje en hij zei dat hij het wilde horen. Ik stuurde het op, maar hoorde daarna niets meer.” Eind 2022 liep Marshall de songschrijver opnieuw tegen het lijf in Glasgow, waar ze beiden zouden optreden. “Hij gaf me een knuffel en zei ‘blij je te zien.’ De volgende dag lagen er twee tickets voor me klaar voor zijn concert.”

Marshall durfde Dylan niet te vertellen dat ze twee dagen later in de Londense Royal Albert Hall zijn roemruchte concert uit 1966 zou naspelen. Dylan was in dat woelige jaar aan een hectische tournee door het VK bezig en werd elke avond op boegeroep getrakteerd wanneer hij zijn elektrische gitaar omgordde. Diehard folkfanaten hoorden de Amerikaanse bard liever met akoestische gitaar rond de nek songs over de veranderende tijden en de eenzame dood van Hattie Carroll zingen. Rock-’n-roll vonden ze minderwaardige teringherrie voor de massa.

Tijdens zijn show in de Free Trade Hall in Manchester op 17 mei van dat jaar schold een heckler Dylan uit voor “Judas!” “I don’t believe you,” antwoordde de zanger even laconiek als nijdig, “You’re a liar.” Hij wendde zich tot The Hawks, zijn muzikale handlangers die twee jaar later zouden vervellen tot The Band, en vroeg hun om ‘Like a rolling stone’ “fuckin’ loud” te spelen. Bootlegs van het concert gingen gretig rond, vaak foutief verwijzend naar de Royal Albert Hall. Dylan, nooit vies van wat mythevorming, bracht de opnames in 1998 zelf uit als The bootleg series vol. 4: Bob Dylan live 1966, the “Royal Albert Hall” concert. Marshall ging mee in de mythe en bundelde de opnames van haar show eind 2023 als Cat Power sings Dylan –The 1966 Royal Albert Hall concert

VAN FOLK NAAR PUNKROCK

Ook op die weergave weerklinkt er een “Judas!”. “Nagenoeg bij elke show voelt er een of andere white dude zich geroepen,” zegt Marshall, die er gif op durft in te nemen

dat het straks ook gebeurt in het Koninklijk Circus, met wat goede wil de Royal Albert Hall van Brussel. “Meestal roepen ze te vroeg, omdat ze de eerste willen zijn. Ik laat het gewoon passeren. We weten allemaal dat Bob net het tegenovergestelde is.”

A complete unknown, de biopic waarin Timothée Chalamet de jonge, ongrijpbare Dylan dit voorjaar in de cinema zo weergaloos deed herleven, bouwt net zo goed op naar die vervelling van troubadour tot rockster. Waarom blijft die transformatie zo tot de verbeelding spreken?

“Mensen projecteerden van alles op Bob, die niet wilde worden vastgepind op zijn imago van proteststem,” zegt Marshall. “Door te switchen naar een elektrische gitaar kon hij die roepers weerwerk bieden. Zonder hem zou Jimi Hendrix nooit ‘Stone free to do what I please’ hebben gezongen. In se veranderde Bob folk daar in punkrock.”

we door deze crisis zullen raken. Het recht en de grondwet zullen zegevieren.”

Zou een nieuwe generatie inspiratie kunnen tanken bij Dylan, nu de songschrijver dankzij A complete unknown aan ‘aura’ gewonnen heeft? “Mijn zoon kan alvast geen Dylan meer horen,” lacht Marshall. “Hij wil de ﬁlm ook niet zien, in tegenstelling tot zijn vriendjes. Die hebben zich daarna allemaal een gitaar en versterker aangeschaft.”

Cat Power

— Geboren in 1972 als Charlyn ‘Chan’ Marshall

— Debuteert in 1995 met Dear sir, gooit hoge ogen met de albums Moon pix en The greatest

Marshall zag de ﬁlm zelf pas heel recent tijdens een vliegreis. “Ik vond hem fantastisch, maar alle Dylan-ﬁlms zadelen me op met het gevoel dat ik word achtergelaten. Op het einde zie je Bob wegrijden op zijn brommer. Dat is sneu, je wilt dat hij blijft.”

EEN RUIKER BLOEMEN

— Maakt drie albums waarin ze onder meer Nick Cave, Joni Mitchell en Hank Williams covert

Toen ze drie jaar geleden de kans kreeg om in de Royal Albert Hall te spelen, wist Marshall meteen dat ze daar die iconische show van Dylan weer tot leven zou wekken. “Er was van alles aan de hand in de VS. Boeken werden geband, black history werd uitgewist, abortusrechten werden ingeperkt. Door mensen mee te nemen naar die woelige periode in de jaren 1960 wilde ik hun duidelijk maken dat de civil rights movement nooit is gestopt. Mensen zullen altijd moeten blijven vechten voor hun rechten.”

— Speelt eind 2022 het meest legendarische concert van Bob Dylan na

In haar publiek is er van een generatiewissel ook weinig sprake, zegt Marshall, ze ziet vooralsnog veel mensen met witte haardossen op de eerste rij. “Wellicht hebben ze Dylan ooit zelf live gezien in de sixties, en beseffen ze hoeveel er sindsdien is gebeurd. Ik troost me met de gedachte dat ze nog altijd in schoonheid en kunst en gerechtigheid geloven. Terwijl de toxische realiteit ons dagelijks in het gezicht gesmeten wordt, met dank aan alle technologische tools die we voorhanden hebben, voelen Bobs woorden dan ook helend.”

Toch lijkt het net alsof niemand vandaag zijn stem nog verheft. “De media coveren het niet, maar er zijn de voorbije maanden miljoenen mensen op straat gekomen in verschillende steden in de VS,” weerlegt Marshall dat idee. “Het is zoals Gil Scott-Heron ooit zei: ‘The revolution will not be televised.’ Veel republikeinen hebben spijt van hun stem. Ik ben ervan overtuigd dat

“Nobody sings Dylan like Dylan” luidt een boutade, en al zeker hijzelf niet. Maar bij Marshall weerklinken zijn teksten helder en direct. “Ik wilde Bobs songs geenszins transformeren, maar ze eer betuigen in een rustige, zachte omgeving,” knikt Marshall. “Zijn woorden moeten aanvoelen als een ruiker bloemen, niet als een gevecht.”

Cat Power zingt Bob Dylan op 9/6 in het Koninklijk Circus, cirque-royal-bruxelles.be

CAT POWER LANCE DES FLEURS À BOB DYLAN

FR/ Oubliez Thimothée Chalamet, la meilleure interprète de Dylan s’appelle Charlyn « Chan » Marshall alias Cat Power. Au Cirque Royal, la chanteuse américaine redonne vie à un concert emblématique du Rimbaud du rock. « Ses paroles ne sont pas un combat mais un bouquet de fleurs », dit-elle.

CAT POWER THROWS FLOWERS AT BOB DYLAN

EN/ Forget Timothée Chalamet. The finest interpreter of Dylan is Charlyn “Chan” Marshall, otherwise known as Cat Power. At the Koninklijk Circus/Cirque Royal, the American songstress vividly resurrects His Bobness’ most iconic concert. “His words should feel like a bouquet of flowers,” she suggests, “not a battle.”

Eyecatcher

Model/Actriz

Queer of the stone age

« En ce moment, les États-Unis sont invivables, en particulier pour les personnes transgenres qui sont persécutées au quotidien par l’administration Trump. En tant qu’individu issu de la communauté queer, il est de mon devoir de me positionner clairement sur la question », afﬁrme Cole Haden. Le chanteur du groupe Model/Actriz ne mâche pas ses mots. « En 2025, l’art politique est plus important que jamais. » Dans une Amérique ultra conservatrice, le quatuor new-yorkais organise sa résistance à la pointe du clubbing, du rock industriel et de la culture punk.

À la jonction d’un glamour grandiloquent et d’une rage irrépressible, Model/Actriz relance l’intérêt de la formule guitare-basse-batterie. Ici, les percussions épileptiques de Ruben Radlauer soutiennent les riffs ﬁévreux de Jack Wetmore, tandis que les lignes de basse d’Aaron Shapiro offrent une assise inébranlable à la voix maniérée de Cole Haden. Fan inconditionnel de Lady Gaga et Grace Jones, le chanteur danse surtout dans le sillage des héros alternatifs du New York des années 2000. Héritiers des Liars, de LCD Soundsystem et autres Battles, les gars de Model/Actriz se sont révélés en jouant des concerts incendiaires dans des sous-sols humides, avant d’enﬂammer les plus grands festivals de la

planète, dès 2023, avec la sortie d’un premier essai nommé Dogsbody

Intitulé Pirouette, le nouvel album de Model/Actriz transgresse les clichés homosexuels dans une débauche de sueur et de sauvagerie post-punk. Inspirées par des souvenirs d’enfance, les chansons du quatuor déterrent les traumas pour leur offrir une seconde chance. Ainsi, dans le morceau ‘Cinderella’, Cole Haden revient sur son cinquième anniversaire. « À l’époque, je rêvais d’une fête sur le thème de Cendrillon », raconte-t-il. « Mais je craignais la réaction des autres. Alors, j’ai demandé à mes parents de changer les plans... Aujourd’hui, j’assume pleinement la diva que je vénérais autrefois en tant qu’enfant homosexuel. »

Affaire d’acceptation de soi et d’émancipation , le nouvel album de Model/Actriz tient à la fois de la quête initiatique et de la transe chamanique. Dansant, mais souvent violent, l’ouvrage s’afﬁrme à travers une déﬂagration de sons déviants et de fusions inédites. Voilà, en substance, de quoi réjouir les fans d’Idles ou des Viagra Boys : le pogo nouveau est arrivé ! NICOLAS ALSTEEN

Model/Actriz sera en concert au Botanique le 16 juin, botanique.be

Origine : Brooklyn

Formation : 2016

Entrée en matière : Model/ Actriz recrute son chanteur, Cole Haden, lors d’une performance où « il se tord par terre dans un corset avec du faux sang sur le visage » Vous connaissez peut-être le groupe pour : ses prestations urgentes, quasi viscérales Mais saviez-vous que Cole Haden, est un grand admirateur de Britney Spears ?

Instagram : modelactriz

Picks of the month Art & Literature

De molrat en de mensaap

NL/ Tijl Nuyts lijkt niet uit de Brusselse ondergrond weg te slaan. Na Vervoersbewijzen, zijn met de Herman de Coninck-prijs bekroonde en lustig trein-tram-bussende dichtbundel, duikt hij ook met zijn eerste roman, Grondwerk, onder de pavés de Bruxelles. Al stoot hij daar niet op zijn pendelende medemens, maar op een naakte molrat, die haar natuurlijke habitat in de Hoorn van Afrika heeft verruild voor een stek onder het Schaarbeekse Vaderlandsplein. Daar, in het “labyrint van steen dat wiebelde op een oud moeras”, ver weg van haar kolonie, verschanst ze zich, ter nakende uitvoering van het Plan. Het wachten op een concrete opdracht wisselt ze af met verkenningen van de Brusselse ondergrond, voorbereidend graaf- en knaagwerk, en de ontmoeting met een

nieuwsgierige homo sapiens – een soort die “als zelfverklaard rentmeester van de planeet” overduidelijk aan vervanging toe is. Wat zich ontvouwt, is een meesterlijk vertelde, meeslepende en zich wijd vertakkende fabel, waarin het tot ware én romaneske verbeelding sprekende hoofdpersonage niet alleen de Brusselse bodem omwoelt, maar ook de ziel van die “worstelende mensaap”, die niet beseft waartoe hij – naast de uitbuiting van aarde en arbeid – in staat is. “Breek de bodem met je blote handen en begin,” luidt het advies van de molrat wanneer de moegetergde aarde gulzig in opstand komt. Grondwerk is een oproep tot verzet én kietelt de verbeelding om dat verzet vorm te geven. (KS)

TIJL NUYTS STELT ‘GRONDWERK’ VOOR 13/6, Passa Porta Bookshop, passaportabookshop.be

Partir un jour

FR/ Les journées s’allongent. Le soleil monte au zénith. En soulevant un pot à crayons, on croirait entendre le ressac des vagues. Ce sont des signes qui ne trompent pas. Il est temps de prendre la route. Pour de bon ou en dessins. Chez Huberty & Breyne, plus de quarante artistes nous embarquent pour un voyage, réel ou dessiné. (GB)

ON THE ROAD AGAIN 20/6 > 19/7, Huberty & Breyne, hubertybreyne.com

Horizontale toekomstdroom

NL/ Eind mei ontving iMAL een Ultima voor zijn pioniersrol in de digitale kunst. Het maakt een vreugdekreet los, maar het kunstencentrum blijft 25 jaar na zijn oprichting toch vooral koppig de horizon tegemoetzien. Met Ik ben verticaal (maar liever was ik horizontaal) verkent het een digitale toekomst die de planeet niet eindeloos uitbuit. (KS)

IK BEN VERTICAAL (MAAR LIEVER WAS IK HORIZONTAAL) 1/7 > 21/9, iMAL, imal.org

Puzzle familial

FR/ Publié chez un éditeur confidentiel, le premier roman de cette jeune autrice a connu un succès inattendu et dix réimpressions. Dans un récit puissant mêlant enquête familiale, autofiction, road-trip et essai sur la psychiatrie, Adèle Yon séduit par la maîtrise de son écriture singulière. (GB)

ADÈLE YON : MON VRAI NOM EST ELISABETH 11/6, Passa Porta, passaporta.be

Blijven drijven NL/ Met een nieuw initiatief komt Bozar tegemoet aan een aloude intentie: de reeks ‘Bozar Monumental’ zal op gezette tijden de Hortahal van Bozar van een artistieke installatie voorzien, om Horta’s ontwerp van de ruimte als sculpturenhal te eren. De Duitse kunstenaar Michael Beutler zorgt met een floating situation voor de eerste interventie. (KS)

BOZAR MONUMENTAL: MICHAEL BEUTLER 27/6 > 31/8, Bozar, bozar.be

An oasis of mental calm EN/ In times where political power frequently falls to loudmouths and poisonous agitators, Jacinda Ardern stands as an oasis of mental calm. The former Prime Minister of New Zealand presents A Different Kind of Power at Bozar: her new book and the wet dream of an exhausted planet. (KS)

MEET THE THINKER: JACINDA ARDERN 19/6, Bozar, bozar.be

Gritty and exquisite

EN/ With Noah Van Sciver, the Comics Art Museum brings one of the most delightful storytellers in comics to Brussels. The American, equally at home in the gritty DIY scene as he is in the exquisite shortlists of the Ignatz and Eisner Awards, will speak about his work on modern classics such as Blammo and Fante Bukowski (KS)

FROM FANTE BUKOWSKI TO MAPLE TERRACE: THE CAREER OF NOAH VAN SCIVER 12/6, Comics Art Museum, comicscenter.net

Naissances photographiques

FR/ Les premiers travaux d’un.e artiste sont souvent passionnants, entre liberté d’expérimenter et affirmation précoce d’une personnalité. Les étudiant.e.s en master de photographie de La Cambre et de la LUCA School of Arts livrent leurs premiers tirages. (GB)

BETWEEN TWO POINTS 12 > 15/6, ainsi que F/21 19 > 22/6, Fondation A, fondationastichting.com

Coup de cœur

Kurt Snoekx is editor

I remember...

I remember Harlan Levey Projects when it was still a tiny space on Léon Lepagestraat/rue Léon Lepage. I recall the nervousness that took hold of me when I participated in a workshop with Frog King back in 2013. The feeling of making an utter fool of myself, because that Hong Kong eccentric had me crafting and then parading through the streets with not-a-clue-what-it-was-I-made – my cheeks have always been quick to ﬂush red with embarrassment. Only to then discover that the other participants felt just as ridiculous, and that sharing that feeling actually helped. So much so, in fact, that embarrassment morphed into a kind of utterly misplaced pride.

NO HOME FOR “GOOD OLD ME”

I remember exhibitions in that very same spot – and later in their new homes in Elsene/Ixelles and Molenbeek – that truly shaped me. By artists I still admire immensely, people I still hold in the highest regard. I recall moments of intense observation, profound conversations about art. I equally recall the talks about life, family, way beyond the “How’s it going?” And I remember endless yapping about politics, the media, and more. Every word in all those conversations was precious, each one helping to build a sense of home. That endless yapping has been gone for a while. Because of life, of a wall, a pause. Because of the feeling of no longer being my old self, and not wanting to burden anyone with it. My cheeks still ﬂush red all too easily. I regret that now. Harlan Levey Projects was never a home for the “good old me”. I was never my old self there. I was always in a state of transformation. It was there I learned how to look intensely, to say fewer dumb things, and got to be part of something to be truly proud of. It has been way too long. I’m coming home. See you soon, Harlan and Winnie.

Border Buda puts the Buda district back on the map

‘The wasteland is the future’

EN The second and last edition of the arts festival Border Buda, entitled The Woman Who Thought She Was a Planet, draws a line under the artistic project which will put the Buda district in northern Brussels back on the map. Not as a desolate no-man’s-land in desperate need of development, but as a vibrant place full of history that should be valued properly.

Text Andy Furniere Photo Heleen Rodiers

Three years ago, Border Buda launched a plan to change people’s perception of the Buda district, on the borders of Vilvoorde, Brussels, and Machelen. Buda now often evokes thoughts of faded industrial glory, heavy traffic, and overgrown wasteland. With the viaduct grimly looming above it all. “Most see it as a dirty and abandoned place,” says Els Silvrants-Barclay, curator of the concluding edition of the Border Buda arts festival. “Yet it’s a district full of life, though much of it is hidden behind expressionless façades. Buda is Brussels’ back office, with essential services increasingly being pushed out of the city. Think of caterers, plumbers, and removal firms, but also Turkish banqueting halls. Some people living here, often in alternative living spaces, would struggle to find housing elsewhere. And nature has frequently been given free rein, with water playing a key role in this former marshland.”

With The Woman Who Thought She Was a Planet, Silvrants-Barclay also wants to look beyond Buda, challenge the dominant development logic, and explore diverse future scenarios for such urban spaces. “Artists are often deployed to enhance such

transitional spaces in a non-committal way, after which residential towers and cappuccino cafés for the middle classes are planted. But we aspire to have a more authentic impact, by encouraging a different way of looking and testing new things together with who and what is already there.”

From an even broader perspective, the commercialisation of land will be critically examined. “We no longer have an emotional relationship with land, while it literally gives us ground beneath our feet, it carries us. We invite artists to imagine a different kind of

“Buda is Brussels’ back ofﬁce, with essential services increasingly being pushed out of the city”

Curator Els Silvrants-Barclay

relationship with land and to think about landscapes as living bodies.”

STEEL GHOST TOWN

Unlike the ﬁrst edition, the festival doesn’t offer a walking exhibition this time. The action takes place mainly across four locations in the historic heart of Buda: an open ﬁeld between businesses, the factory building of the former Fonderies Bruxelloises (Fobrux), café The Corner, and cultural hub Buda BXL. “This gives visitors time to properly absorb these special places and discover their hidden aspects. We invite people to slow down and truly spend time in Buda.”

The programme includes installations, screenings, performances, and concerts. In the open ﬁeld, the Agency collective will tackle ideas around land ownership through a performance, with the central question of whether a landscape can be a work of art and if nature can have “copyright”. Japanese sound artist Tomoko Hojo will present a musical piece based on sounds recorded at a former pond in that ﬁeld – such as insects –and ask the audience to add an extra dimension with their voices.

Artist Sarah Smolders has created the

Els Silvrants-Barclay, curator of The Woman Who Thought She Was a Planet, in the Fobrux building: “Artists are often deployed to enhance transitional spaces in a non-committal way, after which residential towers and cappuccino cafés for the middle classes are planted. We aspire to have a more authentic impact.”

sculptural installation Time, Set in Stone, in which a stone is polished by the water of a mill – a reference to Buda’s former stonecutters and the abundant presence of water in the area. Jota Mombaça references that ﬂuid and unstable foundation by soaking cloths in water so they absorb various residues, and then drying them in such a way that the ghosts from the past become visible. That work, called Ghosts, will be exhibited in the Fobrux building.

In café The Corner, Lucile Desamory and Carola Caggiano’s group TRANSPORT will present a musical ode to friches or transitional spaces. The song “Fleur de Buda” from 1971, in which Antwerp singer Della Bosiers describes the neighbourhood as a “steel ghost town”, will surely be featured.

THE SIGNIFICANCE OF BUDA

“Actually, the entire festival is an ode to the friche and a plea to preserve it,” says Silvrants-Barclay. “Without misplaced romanticism for the precarious conditions in which some people must survive, of course. But people so often talk about the need for inclusive urban areas and wild nature without seeing that this already exists in places like Buda. ‘The wasteland is

the future,’ that’s our message.”

Besides the present and the future, the Buda wasteland is also an area with a rich past. Under the banner “Het Be(h)lang van Buda” (“The signiﬁcance of Buda”), the district’s heritage has been documented by local groups over the past three years. Among other things, the Radio Fantôme project brings that history back to life with oral testimonies. Among the conjured ghosts are many lost businesses: during the second industrial revolution, Buda was bustling with activity, with manufacturers of screws and bolts, dyes, wallpaper, stoves, tractors and French family cars.

“But even now, very few buildings are actually empty,” emphasises SilvrantsBarclay. An important example is the old Fonderies Bruxelloises, where cast-iron

kitchen appliances were made until the 1970s. After the festival, a closing event will take place there in September. Architects Laura Muyldermans and Bart Decroos have researched the biography of the former factory, and on that basis, a proposal will be made about the future of the building.

“Just as with the development of neighbourhoods, the repurposing of buildings usually doesn’t take into account the many unknown aspects of the past,” says Silvrants-Barclay. “We give a voice to the diverse ghosts of this magniﬁcent building, and let them help decide its future.”

The Woman Who Thought She Was a Planet, the second edition of the Border Buda arts festival, will run from 20 to 22/6, borderbuda.be

BORDER BUDA: ODE AAN EEN LEVENDIG NIEMANDSLAND

NL/ De tweede en laatste editie van Border Buda, The woman who thought she was a planet, zet een punt achter het artistieke project om de Budawijk in het noorden van Brussel weer op de kaart te zetten. Niet als een niemandsland dat ontwikkeld moet worden, maar als een levendige plek die naar waarde moet worden geschat.

BORDER BUDA : ODE À UN NO MAN’S LAND PLEIN DE VIE

FR/ La deuxième et dernière édition de Border Buda, intitulée The Woman Who Thought She Was a Planet, marque la fin d’un projet artistique visant à remettre le quartier Buda, au nord de Bruxelles, sur la carte. Non pas comme un no man’s land à urbaniser, mais comme un espace vibrant, qu’il faut reconnaître à sa juste valeur.

Soon at AB

04 JUN Puma Blue

13 JUN

Bongo Joe: 10th anniversary + The Space Lady, The Mauskovic Dance Band, Citron Citron

SAT 14 JUN DAY 2

Bongo Joe: 10th anniversary + Lalalar, Cyril Cyril & Le Syndicat du Futur, Alice SUN 15 JUN

Coke Studio Sessions: Dracoboy WED 18 JUN

Niveau4 try-out + K1D, Bryan Mg, K.ZIA, Go i Maras, Drea Dury & Camille Yembe

King

AUG Summer Festivals: Boterhammen in het Park, Feeërieën & Bar Chaud

11 SEP Scylla x Furax Barbarossa

19 SEP Ziggy Alberts

Chicos y Mendez

Jessie Murph

07 NOV cleopatrick

TUE 11 NOV Deki Alem

TUE 11 NOV Orchestra Baobab

SAT 29 NOV braindance_ David Bay

‘Pretending nothing is wrong is not an option’

EN With Isaiah Collier, Brosella Festival has managed to secure one of jazz’s rising stars. Together with his backing band The Chosen Few, he will present The World Is On Fire. On the album, his virtuosity goes hand in hand with activism.

Text Tom Peeters

Earlier this year, leading jazz magazine DownBeat proclaimed 27-year-old Isaiah Collier a “next sax giant” on its cover. For those familiar with his recent trajectory, this comes as no surprise. From his family, who had settled in Chicago from Mississippi, he inherited a love for blues, gospel, and jazz. He sang in the church choir and played piano, but it wasn’t until he started playing saxophone at 11 that he knew where his future lay. “It’s like passing a shop window where you see an outﬁt you might like to try on, not quite knowing if it would suit you,” he tells us via Zoom from his hometown. “Turns out it suited me perfectly! I also played very loudly straight away, and was soon able to swap my alto saxophone for a tenor.” Collier impresses with his circular breathing technique, which he has mastered since the age of 14. “I see it as an extra muscle that you have to keep developing – if you don’t use it, you lose it – and an additional way to express myself.”

The saxophonist and composer demonstrated that music is more than technique with The Story of 400 Years, an ambitious suite in which he focused on black America’s centuries-long struggle. The title track of the recent The World Is On Fire was written during his student days on the American west coast. “I was confronted with wildfires for the first time and experienced climate change in practice. While I initially talked about a physical fire, it later became a metaphorical fire that flared up inside me

against systemic oppression and racism. I was present during the protests in the wake of George Floyd’s murder. Outraged by the brutal way the National Guard cracked down on civilians, complete with tear gas, batons, and rubber bullets, something broke inside me. This wasn’t TV footage from 1965. It was happening right before my eyes in 2020. With all that random violence against black people, I couldn’t afford to remain on the sidelines.”

MUSIC AS A CONVERSATION

His most recent album with backing band The Chosen Few thus became a sonic logbook that alternates jazz compositions with news reports and attempts to review the turbulent past ﬁve years. “Often it seemed as if my colleagues didn’t know how to handle all that destruction. After the pandemic, they simply returned to their art bubble. But artists must reﬂect on the state

of the world. Pretending there isn’t a genocide happening and that we aren’t being indoctrinated with intolerance would only fuel ignorance. For my heroes too, pretending nothing was wrong was never an option. It shouldn’t be for the current generation either. A journalist once asked Miles Davis if he would still make music if nobody knew who he was. He found that very presumptuous, because of course he wasn’t just doing something random. For him, music was a conversation that had to be conducted and only truly became interesting when the audience began to take part in the discussion. Sometimes it can’t be done by simply telling what’s happening or showing images of it, and you have to puncture through your illusions with sound.”

Isaiah Collier & The Chosen Few will perform on 6/7 at Brosella Festival (4 > 6/7), brosellafestival.be

Isaiah Collier, smouldering saxophone talent in a world ablaze

Alexe Poukine duikt met ﬁctiedebuut ‘Kika’ in de bdsm-scene

‘Tiens, ik ben niet de enige rare’

NL In Cannes je eerste fictiefilm voorstellen: velen dromen ervan, Alexe Poukine kan het navertellen. De Brusselse inwijkelinge had daar niet op gerekend. Want het krokante Kika vertelt met humor over een jonge weduwe die uit armoe haar diensten als dominatrix aanbiedt.

De grote droom van bijna elke filmregisseur is een ticketje Cannes. Elk voorjaar opnieuw werken regisseurs zich uit de naad om ‘PPC’ te zijn: Prêt Pour Cannes. Klaar om in aanmerking te komen voor een selectie. Zo niet Alexe Poukine. Gezien het onderwerp, gezien de lijdensweg om de financiering rond te krijgen, én omdat de film “te nemen of te laten” is, hield de naar Brussel verkaste Française géén rekening met Cannes. Ze motiveerde haar filmploeg om dan maar ‘PPM’ te zijn: Prêt Pour Maubeuge. Maubeuge heeft geen filmfestival. Haar gevoel voor humor is een stuk beter dan haar inschattingsvermogen. Kika ging in wereldpremière in de Semaine de la Critique, een prestigieuze nevensectie van het Filmfestival van Cannes met een focus op nieuw talent. Maar eigenlijk is ze vooral “hyper content” dat haar eerste fictiefilm straks het Brussels International Film Festival kleurt, “want daar zal de hele filmploeg bij kunnen zijn. Kika is 99% Brussels. En vorig jaar won ik er met Sauve qui peut (haar documentaire over verpleegkundigen, red.) zowel de prijs voor de beste Belgische film als de publieksprijs. Het enige nadeel: als die zaal mijn film haat, ben ik de helft van mijn vrienden kwijt. (Lacht) Maar goed, ik denk dat de Belgen Kika beter zullen begrijpen dan de Fransen.”

Kika is het verrassende verhaal van een maatschappelijk werkster die na een affaire en het overlijden van haar echtgenoot zelf financiële zorgen heeft. Met haar dochter inwonen bij haar ouders is een noodoplossing. Als dominatrix hoopt Kika wat te kunnen bijverdienen. Maar de wereld van klanten die vernederd, gegeseld of gepamperd willen worden of betalen voor gedragen ondergoed en een zak uitwerpselen is nieuw voor haar. “Ik weet nog niet hoe ik best over deze film praat. Ook de affiche en de trailer

bezorgden me hoofdbrekens. Er zijn zoveel vooroordelen en stereotyperingen. Ik heb schrik om mensen af te schrikken.”

Die schrik is nergens voor nodig. Kika is toegankelijk, relevant én grappig. Vloeit die humor deels voort uit een levensovertuiging?

ALEXE POUKINE: Heb je mijn documentaires gezien? Mijn vriendinnen snapten niet dat ik zo’n deprimerende films kan maken, terwijl ik zelf helemaal anders in het leven sta. Ik lach graag. Mijn eerste fictiefilm is er dus een voor mijn vriendinnen. Ik vind de categorisering van film ergerlijk: waarom zou het óf een komedie óf een drama moeten zijn? Ik toon graag kleine momenten die eigenlijk vreselijk zijn, maar waar mensen toch om moeten lachen. Want het leven gaat voort. Zo sta ik toch in het leven. Het is alsof ik het leven zijdelings aanval. Ik maak vaak grapjes, omdat het anders onmogelijk valt vol te houden. Soms keert zich dat tegen mij. Van een presentatie voor een veel te serieuze Franse filmcommissie had ik een onewomanshow met veel grappen gemaakt. Ik kreeg als reactie dat ik hautain en casual was. Maar humor is een deel van mijn verdedigingssysteem, bij Kika is dat ook zo.

Sluit Kika soms dicht bij jou aan?

numerologe is, mijn ouders voorspelde dat ik maatschappelijk werker zou worden. Voor andere mensen moeten zorgen leek me als tiener het ergste wat me kon overkomen. Mijn producenten drongen aan om zelf Kika te spelen, zoals ik eerder had gedaan voor een middellange film (Palma, red.). Gelukkig heb ik geweigerd. De magnifieke Manon Clavel neemt iedereen voor zich in. Ik vond haar pas na twee jaar intensief zoeken. Ik zocht specifiek naar iemand die zo lief is dat je haar blijft volgen wanneer ze een bizarre weg inslaat. Naar een grappig en sympathiek iemand die mijn soms bizarre humor volgt. De grapjes over kak bijvoorbeeld doen niet iedereen lachen. Manon had nergens schrik voor en volgde me in alles.

Je film suggereert een verband tussen Kika’s twee beroepen. Zowel als maatschappelijk werkster als als sekswerker helpt ze mensen.

Alexe Poukine

— Franse regisseuse (43) die haar hart aan Brussel verloor

— Werkte zich op via docu’s als Dormir, dormir dans les pierres en Sauve qui peut (winnaar nationale competitie én publieksprijs BRIFF)

POUKINE: Klopt. Een vriend van me werd dominator toen hij een burn-out had als maatschappelijk werker en werd weer maatschappelijk werker toen hij een burn-out had als dominator. Dat bracht me op ideeën. Het gekke is dat Kika slecht wordt betaald om goed te doen voor mensen en goed wordt betaald om ze pijn te doen. Mensen als dominatrix kunnen helpen is bijna een bevrijding, omdat ze niet langer afhankelijk is van een log overheidsinstituut met een tegenstrijdig bevel. Een maatschappelijk werker wordt gevraagd om voor mensen te zorgen, maar krijgt daar vervolgens de middelen niet toe. Heel frustrerend.

— Haar eerste fictielangspeler Kika ging in wereldpremière in de Semaine de la Critique in Cannes

POUKINE: Ik bén Kika. Ze heeft dezelfde neuroses en humor, alleen is zij maatschappelijk werkster. Ik heb een trauma overgehouden aan die keer toen een tante, die

Je film toont ook hoe snel je in een precaire situatie kan belanden. Zelfs met een baan komt een alleenstaande moeder niet rond.

POUKINE: Er zijn enorm veel alleenstaande moeders. Er is echt niet veel nodig om onder de armoedegrens te belanden, zelfs wanneer je een baan hebt.

Na mijn scheiding heb ik beseft dat mijn huwelijk de illusie creëerde van controle over een aangenaam, makkelijk, onafhankelijk leven. Alleen vallen met een kind volstond voor een sterke vermindering van de toegang tot alles wat het leven aange-

Tekst Niels Ruëll Foto Sophie Soukias

naam maakt, zaken als een vakantie, een uitje, een ijsje, een kofﬁe op een terras. Duizelingwekkend.

Van spanking of pegging tot baby adult: Kika komt heel wat onconventionele seksualiteit tegen. Hoe heb je dat visueel aangepakt?

POUKINE: Dat was dé vraag. Als documentairemaker raakte ik obsessief geïnteresseerd. Ik nam deel aan een bdsm-workshop en tal van interviews leverden me een schat aan markante verhalen én een catalogus van bizarre verzoeken op. Taferelen die de evolutie van Kika verduidelijken, kregen voorrang. Een scène met een urinekatheter is uiteindelijk gesneuveld, omdat die de mensen te fel markeerde. Ik wil niets waar de kijker op afhaakt. We ﬁlmen enkel gezichten en je kan raden wat er gaande is dankzij het geluid en zo. Toch waren er een intimiteitscoördinator én een stuntcoördinator om te vermijden dat de acteurs echt pijn kregen.

Op welke reactie hoop je: dat de kijker ogen trekt zonder te veroordelen?

POUKINE: Zoiets. In het begin kijk je lachend naar die volwassen baby, en zie en ruik je een rijke man die zich prostituees kan veroorloven. Maar naarmate die scène verder gaat, krijg je hopelijk een andere, complexere kijk en voel je misschien zelfs een zekere tederheid. Je ziet mensen die uiteindelijk ook alleen maar gehoord willen worden. Die mannen proberen ook maar hun plekje te vinden en het leven draaglijk te maken. Zoals iedereen.

Zoals de sekswerker in je film opmerkt: bestaat dat wel, mensen die niet bizar zijn?

POUKINE: Ik ben dol op die opmerking. Als je goed kijkt, is iedereen singulier en bizar. We huurden een verdieping af van een echt rendez-voushotel, Studio 68 in Elsene. Het gros van de achtergrondgeluiden in de ﬁlm is echt. Je gelooft niet hoeveel passage daar is. Veel mensen uit het milieu van de Europese Commissie, maar ook gesluierde vrouwen die soms in groep een kamer betreden. Ik herinner me een man die elke ochtend om zeven uur arriveerde met een elektrische step, in het gezelschap van telkens een andere vrouw. In dat hotel gebeuren dingen die heel belangrijk zijn in het leven van die mensen, maar die ze volledig verborgen houden. Mensen zijn altijd véél complexer dan je denkt en hun verhalen zijn altijd grappiger. Ik vind dat

“Toen ik die zak kak zag, dacht ik: ‘Mijn god, hoe heb ik 25 mensen in zoiets dwaas kunnen meeslepen?’”

hypergeruststellend. Bizarre mensen stellen me gerust. Ik denk dan: ‘Tiens, ik ben niet de enige.’

Je hebt de Franse nationaliteit. Hoe ben je in Brussel beland?

POUKINE: Een coup de foudre. Ik kom uit de banlieue van Parijs. Dertien jaar geleden werden we tijdens een weekendje Brussel stapelverliefd op deze stad. Diezelfde maandag hebben we onze huur in Parijs opgezegd. Professioneel was dat zelfmoord, want ik kende hier niemand. Vandaag overweeg ik de Belgische nationaliteit.

Ik herkende veel filmlocaties, maar Brussel wordt niet benoemd. Daar is ook geen reden toe.

POUKINE: Je had deze ﬁlm wel niet in Frankrijk kunnen draaien. Daar hebben ze een andere visie op sekswerk. Hier is het gedecriminaliseerd. Het voordeel was dat we bijna alles met de ﬁets konden bereiken. Het voelde soms aan als een vakantiekamp. We hebben heel wat afgelachen. Toen ik die zak kak zag, dacht ik: ‘Mijn god, hoe heb ik 25 personen in zoiets dwaas kunnen meeslepen?’

Het enige nadeel van Brussel was dat je ’s avonds bij de kinderen bent zonder echt naar hen te kunnen omkijken. Dat wringt.

Ook dát raakt je film aan: door het vele werk moet Kika haar dochter vaak achterlaten. Het is soms ploeteren.

POUKINE: Je voelt je zo schuldig als je thuis bent zonder er echt te zijn voor de kinderen. Ik heb ervoor gekozen om regisseuse te worden, ik heb ervoor gekozen om kinderen te hebben. Ik moet aanvaarden dat we voorgelogen zijn. Je kán het niet allebei goed doen. Of je ﬁlm is wat minder goed, of de kinderen worden even wat tekortgedaan. C’est la vie. Daarna probeer je de schade te herstellen. Een mannelijke regisseur wordt trouwens nooit gevraagd naar hoe het voelt om de kinderen achter te laten.

Moederschap is toch een thema in Kika? Haar moeder roept haar toe: “Ik wens jou een dochter toe die minder hard is dan jij.”

POUKINE: Moederschap is zeker een belangrijk thema. Het is een enorme verantwoordelijkheid waar je met nul opleiding aan begint. Iedereen kan kinderen maken. En je weet niet eens of je er wel de competenties voor hebt. Je doet wat je kan, en dat is niet noodzakelijk goed. Niemand lijkt te weten wat je daarover kan zeggen. Dat globale onvermogen verbaast me.

Films stelden moeders decennialang voor alsof ze in een soort van gelukzalige vervreemding verkeerden. Ik vind die leugen gevaarlijk en bijna pervers. Daarom toon ik géén gelukzalig moederschap, maar tot twee keer toe wel hoe lastig het soms is om op tijd op school te raken. Moederschap is volle verantwoordelijkheid voor een ander: ervoor zorgen dat je kind overleeft, genoeg te eten heeft, kleren heeft, een dak boven het hoofd en dat het op tijd weer van school wordt gehaald. We praten daar zelden over, maar dat is enorm.

Kika opent de nationale competitie van het Brussels International Film Festival (20 > 28/6), briff.be, en loopt vanaf 25/6 in de Brusselse zalen

ALEXE POUKINE EXPLORE LE MONDE DU BDSM AVEC ‘KIKA’

FR/ Présenter son premier film de fiction à Cannes, c’est un rêve pour beaucoup. Alexe Poukine, elle, l’a fait. La réalisatrice bruxelloise ne s’y attendait pas : Kika est une comédie sur une veuve qui, poussée par la précarité, se lance comme dominatrice. « Les gens un peu bizarres me rassurent. Je me dis : ‘Tiens, je ne suis pas la seule.’ »

ALEXE POUKINE DIVES INTO THE BDSM SCENE WITH ‘KIKA’

EN/ Presenting your first fiction film in Cannes: many dream of it, Alexe Poukine can tell the tale. The Brussels-based filmmaker did not expect it, as Kika humorously tells the story of a widow who, out of financial necessity, offers her services as a dominatrix. “Bizarre people reassure me. ‘So, I’m not the only weird one.’”

Picks of the month Film

Vieux frères

FR/ Avec Jeunes Mères, les frères Dardenne, fidèles abonnés du Festival de Cannes, comptaient à nouveau parmi les plus attendus de la Croisette. Dans le monde du cinéma, on se gêne de moins en moins pour sortir un vulgaire « encore ? ». Ils sont encore là ? Mais depuis quand y a-t-il trop de drames sociaux de qualité ? Je me demande bien. Dans Jeunes Mères, les frères Dardenne ne dressent pas le portrait d’un seul protagoniste mais de cinq jeunes femmes, mères ou enceintes, qui séjournent dans une maison maternelle. Elles doivent lutter contre les addictions, la pauvreté, l’absence de parents ou la présence de parents agressifs et de pères qui fuient leurs responsabilités. Et répondre à la question de

savoir si elles seront capables de s’occuper de leur enfant une fois qu’elles ne bénéficieront plus des bons soins de la maison maternelle, et de la solidarité des autres jeunes mères. Les frères Dardenne prouvent pour l’énième fois qu’ils ont le nez creux pour les nouveaux talents et qu’ils sont maîtres dans la direction d’acteurs. Peut-on leur accorder ça ? Les accuser de misérabilisme ne tient à nouveau pas la route. Leurs héroïnes du quotidien cherchent vaillamment une porte de sortie. Et Jeunes Mères montre aussi un service public et social qui ne laisse pas les jeunes mères célibataires à leur sort. Du Dardenne tout craché, et ça reste un compliment. (NR)

JEUNES MÈRES BE, dir : Jean-Pierre & Luc Dardenne, act. : Lucie Laruelle, Babette Verbeek, Elsa Houben, sortie : 4/6

Grootmeester

NL/ Georges Lucas keek Star wars van hem af, John Sturges The magnificent seven en Sergio Leone A fistful of dollars. Verschillende pas gerestaureerde films van de Japanse meester Akira Kurosawa duiken deze zomer op in de zalen. Zijn misdaadklassieker High and low bijt de spits af. (NR)

HIGH AND LOW JP, dir.: Akira Kurosawa, act.: Toshirô Mifune, Tatsuya Nakadai, release: 25/6

Pixar in space

EN/ A young space enthusiast with a rich imagination is beamed up to the Communiverse: an interplanetary organisation with representatives from galaxies far and wide. He is mistakenly taken for the leader of Earth. Not much more is known yet about Pixar’s new film. But does it need to be? After a difficult period, the company of Toy Story, WALL E, and Finding Nemo seems to be in great shape once again. (NR)

ELIO US, dir.: Madeline Sharafian, Domee Shi, Adrian Molina, release: 18/6

Brexit

for zombies

EN/ It doesn’t always end well for directors who return to a 23-year-old hit. But Danny Boyle (Trainspotting) is surrounded with excellence for this sequel to the zombie classic 28 Days Later. The screenplay and concept – raging zombies isolate Great Britain – was created by Alex Garland (Ex Machina, Civil War). (NR)

28 YEARS LATER UK, dir.: Danny Boyle, act.: Jodie Comer, Aaron Taylor-Johnson, release: 18/6

Top Gun version Formule 1

FR/ Un ex-pilote de F1, retiré après un grave accident dans les années nonante, est appelé par son ancien chef d’écurie pour guider un jeune talent vers la victoire. Joseph Kosinski, déjà maître des sensations fortes avec Top Gun : Maverick, remet ça avec la F1, épaulé par des stars comme Lewis Hamilton et Brad Pitt. (NR)

F1: THE MOVIE

Le cœur de Dakota balance

FR/ À New York, Dakota Johnson hésite entre un ex (Chris Evans) et l’homme idéal (Pedro Pascal). Materialists a les airs d’une banale rom-com, à en croire la bande-annonce. Mais à la réalisation, Celine Song (Past Lives) et, à la production, A24 (Uncut Gems, Hereditary). Une pépite romantique en perspective ? (NR)

MATERIALISTS US, dir. : Celine Song, act. : Dakota Johnson, Chris Evans, Pedro Pascal, sortie : 2/7

Haai all the time

NL/ Een filmzomer zonder haaien is als een dame blanche zonder slagroom, zeker in het jaar dat Jaws vijftig wordt, moeten de makers van Dangerous animals hebben gedacht. In deze mooie maar gemene horrorfilm neemt een psychopathische schipper vrouwelijke toeristen mee op zee om ze tussen de haaien te droppen. (NR)

DANGEROUS ANIMALS AU, dir.: Sean Byrne, act.: Jai Courtney, Hassie Harrison, release: 23/7

Make Superman great again

EN/ ”Superhero fatigue is a real thing, triggered by a shortage of brilliant superhero films,” James Gunn said recently. These days, the CEO of DC Studios is charged with the mission of making Batman and Superman great again. For the reboot of Superman, he’s relying on a seasoned veteran: himself. (NR)

SUPERMAN US, dir: James Gunn, starring: David Corenswet, Rachel Brosnahan, release: 9/7

Coup de cœur

Niels Ruëll schrijft over film

Filmfestivalzomer

Wat goed dat het filmaanbod tijdens de zomer een beetje verschraalt omdat filmverdelers schrik hebben van het mooie weer en van een handvol zomerblockbusters. Toonaangevende stadsbioscopen zoals Palace of Galeries en instituten zoals Cinematek en Cineflagey profiteren van de gelegenheid om de bioscoopbezoeker te verleiden met aangepaste programma’s en evenementen zoals openluchtvertoningen. Plots is er wel ruimte voor filmklassiekers, filmparels die niet aan een verdeler raakten en originele thematische invalshoeken. Aan die programma’s wordt op dit moment nog volop gesleuteld, maar je kan je dit jaar alvast aan heel wat Akira Kurosawa verwachten, de Japanse regisseur van spektakelstukken die tot de allergrootsten wordt gerekend.

IN DE OPENLUCHT

Een vaste waarde van de filmzomer is Bruxelles fait son cinéma (27/6 > 15/7, bruxellesfaitsoncinema.be): een organisatie die de negentien gemeenten afreist en overal een publieke plaats omtovert in een gezellige en kosteloze openluchtbioscoop. De Abdij van Ter Kameren bijt de spits af met Le comte de Monte-Cristo, een zwierige verfilming van de avonturenroman van Alexandre Dumas. Het Kardinaal Mercierplein in Jette krijgt Conclave te verwerken, een uitstekende thriller over een pausverkiezing, en de Abdij van Vorst is het imposante decor voor Crossing Istanbul, een ontwapenende film die de transgemeenschap van Istanbul verkent. Cinematek trakteert deze zomer op een hele serie films van twee legendarische acteurs: Emma Thompson uit The remains of the day, Sense and sensibility, Love actually en de Harry Potter-films, en Jack Nicholson uit Batman, The shining, One flew over the cuckoo’s nest en Easy rider. Laat die zomer maar komen!

US, dir. : Joseph Kosinski, act. : Brad Pitt, Javier Bardem, Damson Idris, sortie : 25/6

Eat & Drink

Lavitaalfresco

EN When the sun is beating down on the Brussels cobbles, there’s only one thing to do: seek out shade, cool air, and coziness. From creative ice creams and thirst-quenching drinks to perfect spots to lower the temperature…here are ten tips for a savoury summer in the city with a refreshing twist.

Text Michel Verlinden

Café Costermans

1. THROUGH A STRAW

Over at Ondo,Brussels’first Koreancoffeeshop,summeris bestsippedthroughastraw, withtheSunsetYuja.This homemadelemonadefeatures cheong with yuja –acitrusfruit fromtheLandofMorningCalm, somewherebetweenacedrat lemonandagrapefruit.Founder EujinOh, who trainedin accessorydesign at LaCambre, hascraftedaspacethatmirrors herrefined,detail-orientedstyle. Shepersonallypreparesthese traditional cheong –fruitsyrups made by maceratingfruitin sugar–usingrecipespassed downfromhergrandmother. Whiletraditionallyservedhotin Korea,Eujinoffersachilled, sparklingversion–caffeine-and theine-free.Perfect to bring downthetemperature,which, fittingly,is what ondo meansin Korean.

ONDO Dublinstraat 26 rue de Dublin, Elsene/Ixelles, Instagram: ondo.bx

2. VIBRANT ZING

Giotto,hailedasBelgium’sﬁnest ice-creamshop,hasrecently openedasecondbranchinJette. Anabsolutemust-tryistheir Syracuselemonsorbet,boasting atrulyastoundingtexture. Forget grainyiceoraggressive chilliness;thissorbetoffersan

unexpectedcreaminess –almostmilky, yet entirely dairy-free.Thesecret? IGP lemonssourceddirectlyfrom Sicily,meticulouslyprepared by Christian Wu, anartisantrained inthepreciseartofpastry-making.Thissorbetmeltsinthe mouthwhileretainingthefruit’s vibrantzing,strikingaperfect balancebetweentartnessand aromaticlength.Agenuinely refreshinggame-changer.

GIOTTO Bonaventurestraat 103 rue Bonaventure, Jette, gelateriagiotto.be

3. DECOMPRESSION

At thevery top ofTheStandard, abrand-newhotelintheheartof theNorthernQuarter,Lila29 ticksalltheboxes for theideal rooftopescape:breathtaking views andartdirection by JaspersEyersArchitectsand BernardDubois.Themenu at thisloftyestablishmentfeatures Spanish-inspiredtapas–think croquettes,presaIberica,tortilla, and arroz negro – to besavoured withexpertlycraftedcocktails, notablyaspritzmadewithﬁg andjalapeno-infusedvermouth. Don’tmissthegroundﬂoor, transformed into anurban jungle–atruedecompression chamberwhichguaranteesa dropintemperature by itself.

LILA29 Koning Albert II-laan 30 boulevard Roi Albert II, Brussel/Bruxelles, lila29.com

4. COOLNESS

Next,atrip to Austriawiththis lightlysparklingorangewine fromMeinklang,aleadingname inEuropeannaturalwine.The WeißerMulatschak,madefrom whitegrapevarietieslikeGrüner VeltlinerandWelschriesling, charmswithitscloudyappearance,ﬁnebubbles,andnotesof zest, ﬂowers, andstonefruit.The palateis lively anddry,witha subtlebitternessreminiscentof icedtea.Bestservedicecold,it’s

theperfectaccompaniment to a focaccia,azestysalad,ora swelteringafternoon.Bonus:it’s available at Titulus for 14.50 euro,makingitoneofthe capital’sbestcoolness-to-price ratios.

WEISSER MULATSCHAK available through Titulus, Waversesteenweg 167A chaussée de Wavre, Elsene/Ixelles, titulus.be

5. AIRY TREAT

Afterworkingbehindthescenes asa“ghostpastrychef”and honinghisskills at several Brusselsestablishments(Le Saint-Aulaye,HoplaGeiss),JonathanSalomonhasﬁnallyopened his own shop.And he’s madea strongstatementwithhis Japanese-style fraisier,a wonderfullylightsignature dessert.Insteadoftheclassic spongecake,heusesan ultra-airy,almostmousse-like Japaneseversion.Thisistopped withasilky, yet notheavy, mascarponeandvanilla Chantillycream,astrawberry conﬁt for atouchofsharpness, anda few artfullyplacedfresh strawberries.Thewholecreation isexceptionallydelicate, perfectlydesigned for anairy summertreat.

JONATHAN SALOMON PÂTISSERIE Alsembergsesteenweg 622 chaussée d’Alsemberg, Ukkel/Uccle, Instagram: jonathansalomonpatisserie

Ondo

Lila 29

Weisser Mulatschak

6. BREATH OF FRESH AIR

TheSablonisn’texactly renowned for itsembraceof novelty.Yet,itseemstimes are changinginthisratherconservative quarter.Asproven by Café Costermans, newly nestled at thebackofanantiquesgallery. TheCostermansfamilyhasbeen sourcingexcellencesincethe 18th century.Today,the new generation,ValérieandArnaud Jaspar,continuethisspiritof curiosity,transposingit to the table by openingacafé-eateryin alistedbuilding,setbackfrom

themainsquare.Situatedina discreetlittlecourtyard, bordered by oldstonewalls,it highlightsapavedterrace bathedinsoftlight–aperfect spot to coolofffarfromthe maddingcrowd.Assoonasﬁne weatherarrives,thishavenof peacerevealsitselfasaprecious hideaway:sheltered,calm, naturallytemperate,andalmost timeless.Inside,threeinterconnectingroomsextendthis sensationofcoolness.The antiquefurniture,artworkon thewalls,softshades,andlack ofﬂashiness give theplacea

Café Costermans is one of the rare addresses where one can unwind without fuss, eat well – and to which we return, simply to breathe

perfectlypitchedtone,balancing sobrietywithpersonality. Nothingfeelsheavyhere; everythingisbreathing.This lightnessisechoedinthe cuisine.ChefAntoineBournat (formerlyofStirwen)has designedashort,clear,seasonal menu.Eachdishseemscrafted to highlightthevibrance, honesty,andbrillianceofthe ingredients.Currentofferings includeburrataservedwith crunchyfennelandcitrusfruits, agreenbeansaladwith soft-boiledeggsanda lively vinaigrette,oranimpeccably executedvitellotonnatothat avoidsrichnessinfavourof precisebalance. At lunchtime, it’shard to resistthetunamelt, whichhasbecomeastardish. Thetoastedsandwich,generouslyﬁlledwithwell-seasoned tuna,provolone,asecond meltingcheese,Malossolpickles, andahintofchillipaste,is accompanied by afresh,herby salad,fulloftexturesand

aromas. It’s indulgentandgenerous, yet never heavy. To ﬁnish,a homemadechocolatecream,àla Danette,providesatouchof light,not-too-sweet,perfectly texturedindulgence.Thesame refreshingapproachapplies to thewines:coolnesscomesin theformofaMuscadet“Indigène”fromNicolasRéau,or roundsoutinawell-chosen Saint-ÉmilionGrandCru,which doesnotforgetthatwineisalso aboutfruit.CaféCostermans bringsagenuinebreathoffresh air to theheartofadistrictoften frozenintime.Withitssoothing setting,relaxedservice,and clear,digestiblecuisine,it standsoutasoneoftherare Zavel/Sablonaddresseswhere onecanunwindwithoutfuss, eat simplyandwell–and to which we return,not to beseen, butsimply to breathe.

CAFÉ COSTERMANS Grote Zavelplein 5 Place du Grand Sablon, Brussel/Bruxelles, Instagram: cafecostermans

Café Costermans

7. FIRED UP

If your idea of summer involves grilling sausages outdoors, this spot is for you. Recently opened on Jean Volderslaan/avenue Jean Volders in Sint-Gillis/SaintGilles, Saucisses is dusting off the traditional butcher’s shop. At the helm is Simon Bomans, a former financial analyst turned artisan sausage-maker, who works with additive-free Belgian pork in the old-fashioned way. On the menu: flavourful, honest creations like the “Purple Rain” (with red cabbage, pear, and raspberry vinegar), the “Blue Monday” (with mature blue cheese), or the “Orange Trip” (with cheddar and fermented jalapeños). Fresh, local, and principled, this single-minded butchery seriously tempts you to fire up the barbecue.

SAUCISSES Jean Volderslaan 55 avenue Jean Volders, Sint-Gillis/Saint-Gilles, Instagram: sauciss.es

8. SUMMER BEER

Sometimes, especially when it’s scorching hot, you just want a good beer with no more than 3% alcohol. That’s precisely the challenge met by Petit Boulba, a table beer brewed by the champions at Brasserie de la Senne. Its origin? A brewers’

joke: cutting their Taras Boulba with sparkling water to create a “little beer” that wouldn’t stop them from getting back to work. The result is a hazy blonde ale at 2.8%, dry, floral, and decidedly thirst-quenching. It has a fine head, a distinct but fleeting bitterness, and is dangerously drinkable. Perfect for a picnic basket or to crack open at midday with a charcuterie board – it ticks all the boxes for a summer beer, without any fuss or pretence.

PETIT BOULBA available through brasseriedelasenne.be

9. ROMÉO

Perched atop the Royale Belge building, Roméo is establishing itself as one of the sunniest spots of the season. With its tropical decorum of palm trees, sun loungers, and plush banquettes, the Mix’s rooftop exudes a resolutely relaxed vibe. Enjoy well-shaken cocktails, fragrant tacos, grilled corn ribs, and homemade guacamole. The drinks menu focuses on natural wines from Cave Coop and carefully crafted long drinks, all set to a soundtrack of groovy DJ sets from Thursday to Saturday

evenings, from 5pm until midnight. Ideal for extending your apéritif or dancing with a view of the Zoniënwoud/Forêt de Soignes, without ever leaving Brussels.

ROMÉO Vorstlaan 25 boulevard du Souverain, Watermaal-Bosvoorde/ Watermael-Boitsfort, mix.brussels

10. SUNNY APÉRO

Fancy an apéritif without the after-effects? Want to soak up the sun with a clear head?

Aperiniets, the latest creation from the Belgian house Niets, is the new-generation spritz you’ve been waiting for: alcohol-free, but certainly not taste-free. Developed in Bergamo, it blends blood orange, Sicilian orange peel, gentian, and bitter herbs into a composition that’s as refreshing as it is complex. Drink it neat over ice, dilute it with sparkling water, or give it a twist with a dash of prosecco for a chic low-alcohol option. It embodies the new wave of apéritifs that don’t leave you muddled. Available online, it’s the perfect partner for sunny apéro sessions – without compromising your head or your palate.

APERINIETS available through niets.co

Saucisses

Petit Boulba

Aperiniets

Streetlife

LaphotographeAgneskenasillonneBruxellesen quêtedesreinesetroisdelamode

Tony (31)

« Mon style est très éclectique, avec quand même une constante : je n’ai pas peur des couleurs ni des trucs voyants. Cela va des pièces de créateurs aux jeans usés que seuls les vrais fans de vintage savent apprécier. Je m’inspire beaucoup de la scène hip-hop des années nonante en France et à New York, ce qui explique mon penchant pour le vintage. Mais la coupe et la façon dont le vêtement rehausse le look ont plus d’importance que la marque. Grâce à ma boutique (Karat, Ndlr), j’ai la chance de pouvoir être le premier à repérer de nouvelles pièces. Le style, c’est personnel, ça évolue sans cesse et je ne suis pas une exception. Pour moi, la mode, ce n’est pas suivre les tendances, mais rester soi-même. Le style est une expression de ta personnalité, ce qui te rend unique. »

IN CINEMAS 4/06

LES BONS CLIENTS and ARTE France present a lm by LÉO FAVIER

IN CINEMAS 13/08