NATUUR.BEHOUD
Bonte bermen plots terug
De zomer van 2018 was extreem warm en droog en leidde tot een groot vochtgebrek voor veel planten. Bermen, dijken en graslanden vergeelden en veel grassen stierven af. Ook het voorjaar van 2019 was bovengemiddeld droog. Langzaam maar zeker wordt steeds zichtbaarder wat de gevolgen van klimaatverandering zijn op de flora en fauna.
Eenjarige planten profiteren Na dit voorjaar ontkiemden massaal eenjarige planten op de vrijgekomen plekken in de berm. Ook soorten die de afgelopen zomer na de droogte massaal waren ontkiemd, zoals paarse dovenetel, vogelmuur, vroegeling en kleine veldkers waren in veel bermen en graslanden overvloedig aanwezig. En het zal al wel opgevallen zijn dat ook de bleke klaproos massaal terug is en zorgt voor bonte bermen. De bleke klaproos is een pionierssoort van vochtige tot droge, matig tot zeer voedselrijke standplaatsen. Deze soort kan vaak massaal optreden op een vers omgewerkte bodem zoals herbiciden-vrije akkers of nieuw aangelegde bermen of dijkhellingen. Na een klein aantal jaren als de bodem gestabiliseerd is, zie je de bleke klaproos langzaam maar zeker terug in aantal verminderen. Maar ook als er ruimte vrijkomt door het afsterven van grassen, is ze van de partij. Kenmerkend voor éénjarige planten is dat zij binnen één jaar hun volledige levenscyclus voltooien: ontkieming, bloei, zaadzetting en afsterven. Eénjarigen produceren grote hoeveelheden zaad en kunnen deze vaak op grotere afstand verspreiden, bijvoorbeeld via wind. Ze moeten wel, want – in tegenstelling tot veel meerjarige planten – krijgen ze maar eens per jaar de kans om zich voort te planten.
De zaden van éénjarigen behouden wel vaak lang hun kiemkracht en vormen een zaadbank. Ze kunnen jaren in de bodem wachten tot de omstandigheden gunstig zijn om te ontkiemen.
Bloemrijke vegetatie waardevol voor insecten Voor insecten is de massale bloei van de éénjarige kruiden waardevol, omdat zij – in tegenstelling tot grassen – zowel nectar als stuifmeel produceren. Ook insectenetende vogels en zoogdieren kunnen hiervan profiteren: het extra nectaraanbod kan leiden tot meer insecten. Zo is de massale aanwezigheid van vroeg bloeiende paarse dovenetel waardevol als nectarplant voor hommelkoninginnen, die vroeg in het voorjaar op zoek gaan naar nectar en stuifmeel. Veel soorten van droge graslanden vormen een grote en zeer waardevolle voedingsbron voor veel insecten. Hoewel de zomer van 2018 en de huidige droogte funest leken voor veel planten en dieren, kan het sommige soorten juist kansen bieden. Hoe de soortensamenstelling onder invloed van langdurige droogte verder zal veranderen, is nog lang niet duidelijk, maar wel boeiend om op te volgen.
Natuur.ruimte | september – oktober Natuur.ruimte • juni 2019 - 2019 augustus 2019
Tekst & foto: Willy Ibens 13
