ΣτΕ 38/2018

εκδώσει νέα διοικητική πράξη με έρεισμα την πράξη άρνησης χορήγησης ασύλου που να αφορά τον Αλίκαι χορήγησε σε εκείνον πράσινη κάρτα βάσει της Σύμβασης της Γενεύης και άλλων ειδικών διατάξεων, ώστε να απολαμβάνει οικονομικής βοήθειας και να

εξασφαλίζεται η αξιοπρεπήςτου διαβίωση. Εν προκειμένω, εφόσον δεν χορηγήθηκε άσυλο, επόμενο θα ήταν να εκδοθεί σχετική πράξη υλοποίησης της απομάκρυνσης του από την χώρα (ήτοι πράξη απελάσεως). Πρακτικά, ο Αλί σώθηκε και δεν χρειάστηκε να φύγει πίσω στην χώρα καταγωγής του, χωρίς όμως. Εδώ το πάνω όριο θα ήταν η χορήγηση ασύλου από τον δικαστή και το κάτω όριο θα ήταν η απόρριψης του αιτήματος παροχής ΠΔΠ. Τυπικά δεν χορηγήθηκε ποτέ άσυλο (άρα δεν παραβιάστηκε το Σ26), παγιώθηκε όμως μια κατάσταση και ο Αλί τελικώς σώθηκε.

ΣτΕ 38/2018 (απόφαση φακέλου) – Πραγματικά περιστατικά:

Μια εταιρία αιτήθηκε στον Υπουργείο Οικονομικών παράταση της επενδυτικής διαδικασίας λόγω ανωτέρας βίας. Το Υπουργείο Οικονομικών δεν απάντησε και παρήλθε άπρακτη η 3μηνη προθεσμία→ σιωπηρή αρνητική διοικητική πράξη, άρα όχι νόθη αρνητική. Οι σχετικοί νόμοι για το εν λόγω επενδυτικό πρόγραμμα προέβλεπαν σταδιακές χρηματοδοτήσεις και περιοδικός έλεγχος με την εκπόνηση έκθεση από την αρμόδια υπηρεσία. Σε περίπτωση μη δυνατής προόδου του επενδυτικού έργου λόγω πλημμέλειας του επενδυτή προβλεπόταν ανάκληση προγράμματος (τεράστιο οικονομικό πλήγμα για επενδυτές, αφού υπήρχε σε τέτοια περίπτωση υποχρέωση επιστροφής της κρατικής χρηματοδότησης) Βέβαια, μόνη η οικονομική βλάβη δεν αρκεί για χορήγηση αναστολής εκτέλεσης. Αν όμως, δεν ήταν δυνατή η πρόοδος του επενδυτικού έργου για λόγους ανωτέρας βίας, υπήρχε η δυνατότητα αίτησης παράτασης. Οι εν λόγω επενδυτές, υπέβαλλαν τέσσερις φορές αίτημα παράτασης του έργου λόγω ανωτέρας βίας στο Υπουργείο Οικονομικών και το τελευταίο απέρριψε σιωπηρώς. Οι επενδυτές αφότου από λάθος έκριναν την διαφορά ουσιαστική, το δικαστήριο που έλαβε το ασκηθέν ένδικο βοήθημα παρέπεμψε στο ΣτΕ και η υπόθεση εκδικάσθηκε ως εξής:

Επρόκειτο για γνήσια ή νόθο αρνητική πράξη λαμβάνοντας υπόψη την τετραπλή άρνηση του Υπουργείου Οικονομικών; Το δικαστήριο κατέφυγε πάλι στο αρ. 52§8 πδ.18/1989 διατυπώνοντας το ίδιο σκεπτικό και με υπόθεση Αλί- Αλί μόνο που εδώ δεν διακυβευόταν η ζωή ενός ανθρώπου, αλλά το κλείσιμο μιας εταιρίας. Ποιο ήταν εδώ το «κατάλληλο μέτρο»; (μελέτη απόφασης)Ουσιαστικά, επανέλαβε πως η άρνηση δε μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την έκδοση πράξεων ανάκλησης άδειας και αναδρομικής διεκδίκησης των χρηματικών ενισχύσεων που δόθηκαν.

Τι ισχύει με τις επιφυλάξεις στις σύνθετες διοικητικές ενέργειες; Διαγωνισμός για διορισμό στο δημόσιο: είναι δυνατόν να προσβληθεί και χωρίς διατύπωση επιφυλάξεων Διαγωνισμός για δημόσια έργα: μόνο με προηγούμενη διατύπωση επιφυλάξεων

Πρακτικά, όταν εκδίδεται η πράξη της προκήρυξης του διαγωνισμού, συνήθως υπάρχει ρήτρα «οι συμμετέχοντες μετέχουν στο διαγωνισμό ανεπιφυλάκτως».

2ο ΖΗΤΗΜΑ: ΤΟ ΑΝΕΛΕΓΚΤΟ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

ΟΡΙΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΘΕΩΡΙΩΝ

Θεωρία του αυτοπεριορισμού του μονάρχη (Γερμανία): δεν διατυπώνει η θεωρία ή οι νόμοι τα απώτατα όρια. Μόνος του ο δικαστής-μονάρχης θα κρίνει και θα αυτοπεριοριστεί αναγνωρίζοντας την τεράστια δύναμη του (Bundesverfassungsgericht-βλ. και εισαγωγικό μάθημα για τον Οδυσσέα και τις σειρήνες). Αυτό συμβαίνει γιατί είναι κυρίαρχος. Το τεκμήριο συνταγματικότητας του νόμου αποτελεί έκφανση αυτής της θεωρίας.Πού αλλού ιστορικά υπήρξε τέτοιος αυτοπεριορισμός; Μονάρχης (εδώ Όθων) παραχώρησε Σύνταγμα. Θεωρία των πολιτικών ζητημάτων (political questions-ΗΠΑ): ο δικαστής δεν παρεμβαίνει στα πολιτικά ζητήματα. Το SupremeCourtαρνήθηκε να ασκήσει δικαστικό έλεγχο σε ζητήματα πολιτικής φύσης. Δεν υπάρχει κριτήριο. Κρίνεται ad hoc. Θεωρία των κυβερνητικών πράξεων (Γαλλία – Ελλάδα):

Καθεαυτές πράξεις διαχείρισης της πολιτικής εξουσίας, δηλαδή πράξεις που εκδίδονται στηριζόμενες σε πολιτικά ελατήρια. Ο κυβερνητικός τους χαρακτήρας είναι μη υποκείμενος σε ακυρωτικό έλεγχο βάσει αρ.45 παρ.5 π.δ.18/1989. Πρακτικά δεν υπάρχει πλήρης ορισμός και στην νομολογία επικρατεί περιπτωσιολογία. Όταν ο

δικαστής αυτοπεριορίζεται κατά το δοκούν, αυτό συνιστά θεμιτή αρνησιδικία ως έναν

βαθμό. Η έλλειψη δικαστικού ελέγχου δε σημαίνει ότι η κυβερνητική πράξη δεν παράγει συνέπειες εξ αντανακλάσεως. Παράγει μεν, απλώς αυτές δεν ελέγχονται δικαστικώς εκ της φύσεως τους. Αυτό δεν αποκλείει άλλου είδους έλεγχο (λ.χ. κοινοβουλευτικό) ή δεν συνεπάγεται αυτοδέσμευση του εκδιδόντος οργάνου να τηρεί το Σύνταγμα και τους νόμους22 . Παραδείγματα κυβερνητικών πράξεων:

o o o o o Απονομή χάριτος από ΠτΔ Interna corporis Βουλής Διορισμός κυβέρνησης Προκήρυξη δημοψηφίσματος Πράξεις σχετικές με διεθνείς σχέσεις κλπ.

Για τις πράξεις αυτές δεν είναι δυνατή η αίτηση ακυρώσεως. Υπάρχει δυνατότητα ελέγχου αυτών με άλλον τρόπο; Πχ. με αγωγή αποζημίωσης;(πρβλ. έλεγχος αποσπαστών πράξεων των κυβερνητικών πράξεων). Γενικότερα, όλη αυτή η ασάφεια και αστάθεια της νομολογίας οδηγεί σε ανασφάλειας δικαίου. Το κράτος δικαίου συνδέεται με την συρρίκνωση των πολιτικών τόπων και των κυβερνητικών πράξεων.Η παρούσα κατάσταση αποτελεί δείγμα ανωριμότητας του κράτους δικαίου.

Για το δημοψήφισμα 5ης Ιουλίου του 2015→ ΣτΕ 2781 /2015

(δεν περιλαμβάνεται στον φάκελο)

Με την απόφαση αυτή το ΣτΕ έσπασε κάθε ρεκόρ μη καθυστέρησης. Η υπόθεση εκδικάσθηκε σε 3 ημέρες. Γιατί; Είχε ξεσπάσει «εν είδει εμφύλιος εν Ελλάδι». Σε ό, τι αφορά την δικονομία της απόφασης, κατ’ αρχήν δεν υπήρχε δυνατότητα ασκήσεως παρεμβάσεων. Γιατί; Ο νόμος

22 «Οι επιδράσεις του Ενωσιακού Δικαίου στον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων», Κ. Γιαννακόπουλος

λέει να ασκείται παρέμβαση 6 μέρες πριν την δικάσιμο. Η υπόθεση εκδικάσθηκε σε 3 ημέρες οπότε πρακτικά δεν υπήρχε το χρονικό περιθώριο για άσκηση παρέμβασης. Τελικά, βέβαια είπε το ΣτΕ ότι δεν θα τηρηθεί η προθεσμία των 6 ημερών σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπως η εν λόγω.

Ποιός ελέγχει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος; Το ΣτΕ; Το ΑΕΔ;

Προσβλήθηκε ως διοικητική πράξη η προκήρυξη του δημοψηφίσματος. κυβερνητική πράξη και δεν ελέγχθηκε ! Θεωρήθηκε

ΟΜΩΣ, αν κάνουμε μια ακραία υπόθεση ( δημοψήφισμα για κάποια ακραία θεσμική αλλαγή ή για σοβαρή προσβολή δικαιωμάτων, π.χ. να καούν ζωντανοί οι αλλοδαποί μιας χώρας) πάλι το ΣτΕ θα αποφαινόταν υπέρ του ανελέγκτου των κυβερνητικών πράξεων; Έστω ότι απειλείτο η ίδια του η θεσμική υπόσταση (δημοψήφισμα για την κατάργηση του ΣτΕ) θα αποφαινόταν πάλι το ίδιο (έντονη ειρωνεία); Είναι έκδηλος, λοιπόν, ένας έντονος ρεαλισμός του δικαστηρίου. Διαθέτουν ρήτρα διαφυγής; Είναι απλώς ένα δικαιολογητικό άλλοθι το ανέλεγκτο;

Μπορεί να γίνει δημοψήφισμα για:

Πόλεμο με Τουρκία; Όχι, δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο δημόσιας συζήτησης και γενικής διαβούλευσης αφού αφορά κυβερνητικά απόρρητα, την εξωτερική πολιτική της χώρας και άλλωστε προϋποθέτει τεχνικές γνώσεις που δεν μπορεί να διαθέτει ο κάθε πολίτης Εξαιρετικά τεχνικό θέμα που απαιτεί επαρκή αντικειμενική πληροφόρηση και

εξειδικευμένη γνώση

Ομοφυλόφιλους; Όχι, γιατί αφορά σε δικαιώματα τα οποία εκ της φύσεως τους είναι αντιπλειοψηφικά, είναι εκεί έστω και για τον 1 (!) και άρα δεν μπορεί να αποφασίζει το πλήθος για την τύχη των δικαιωμάτων. (εγγυήσεις δικαιωμάτων και ελευθεριών όχι αντικείμενο δημοψηφίσματος) Δημοσιονομικά ζητήματα; Εάν πρόκειται για συμβουλευτικό δημοψήφισμα ναι. Εάν πρόκειται για αποφασιστικό δημοψήφισμα όχι (!) βάσει Σ44παρ.2β

Απόφαση για την Συνθήκη των Πρεσπών → ΣτΕ 2615-2616/2015:

Έκανε χρήσιμη ιστορική αναδρομή της πορείας της Γιουγκοσλαβίας 1993 ενδιάμεση συμφωνία Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι τίποτα παραπάνω πέρα από υλοποίηση μιας δέσμευσης διαπραγματεύσεων Το ΣτΕ πάλι είπε είναι κυβερνητική πράξη και δεν απεφάνθη. Αφήνει όμως την πόρτα ανοιχτή για να ασκηθεί αγωγή αποζημίωσης αναλογικά με την απαλλοτρίωση

Αν η βλάβη ήταν αντανακλαστική και όχι άμεση θα μπορούσε να υπάρξει κυβερνητική πράξη;

Το ΔΕΕ και το ΕΔΔΑ σε περιπτώσεις που θίγεται κατ’αυτόν τον τρόπο δικαίωμα τείνουν να περιορίζουν τη δυνατότητα του δικαστή να επικαλείται τη θεωρία των κυβερνητικών πράξεων, διότι έτσι διαφεύγει του ελέγχου. Η μειοψηφία των αποφάσεων είπε πως βρισκόμαστε σε μια παιδική ηλικία του δικαστικού ελέγχου. Πρέπει να ωριμάσουμε γιατί θέλοντας και μη όλα έχουν μια πολιτική διάσταση.