За во д
за
уџ бе
selina nastaju polipeptidni lanci, od kojih, nakon zadobijawa odgovaraju}eg oblika, nastaju belan~evine. Redosled kojim se amino-kiseline povezuju u polipeptidni lanac nije slu~ajan, ve} je, kao {to }emo kasnije videti, precizno odre|en genom koji nosi uputstvo za tu belan~evinu. Belan~evine obavqaju brojne funkcije u }eliji i organizmu – enzimsku katalizu, imunolo{ku odbranu, transport kroz }elijske membrane, gradivnu i potpornu funkciju, pokret i mnoge regulatorne uloge. Budu}i da su belan~evine osnovno molekularno oru|e }elije, o wihovim raznovrsnim ulogama bi}e re~i kasnije. Nukleinske kiseline su ~etvrta grupa biolo{kih makromolekula. Sagra|ene su od osnovnih gradivnih blokova – nukleotida, me|usobno povezanih u duga~ke polinukleotidne lance. Postoje dva osnovna tipa nukleinskih kiselina – dezoksiribonukleinska kiselina (DNK) i ribonukleinske kiseline (RNK). DNK je geneti~ki materijal koji se nalazi u jedru i koji organizam nasle|uje od roditeqa. To je zapravo skup svih uputstava za sintezu belan~evina potrebnih za funkcionisawe }elija i celog organizma. Uputstva se du` molekula DNK nalaze u obliku gena, a o procesima preno{ewa ovih uputstava bi}e vi{e re~i kasnije.
ни ке
Biologija III
]elijska membrana S obzirom na to da se }elija razlikuje od spoqa{we sredine kako po svojim fizi~kim svojstvima, tako i po hemijskom sastavu, ona mora posedovati struktutru koja }e odr`avati stalnost unutra{we sredine. To je }elijska membrana. Ona odre|uje oblik i veli~inu }elije, a na woj se nalaze i specijalizovani proteinski molekuli pomo}u kojih }elija prima signale iz spoqa{we sredine. ]elijska membrana, dakle, ima ulogu barijere koja razdvaja unutar}elijski prostor od van}elijske te~nosti i {titi wen stalan unutra{wi sastav. Osim toga ona mora obezbediti i prolazak neophodnim molekulima i jonima u }eliju i iz we.
20
cmyb
