UA 2 2020

NUMMER 2 | JAARGANG 10 | APR.2020

THEMA HUID: WONDJES > STRESS EN DE HUID > ZONBESCHERMING EN VERDER: KOORTSLIP > WONDVERZORGING > PUZZEL

Tacrolimus: door ons ontwikkeld. Door ons verbeterd.1,2

ADV_2019_0032_NL

Vergeleken met 2dd tacrolimus vermindert ADVAGRAF™ de intra-patiÍnt variabiliteit3 en het verbetert de therapietrouw.4

Referenties en verkorte productinformatie zie elders in deze uitgave.

IN DIT NUMMER

OP RECEPT/ ZIEKENHUISFARMACIE

BRANCHE

ZELFZORG

06 Voorgeschreven

13 Annekedotes

18 Alles over

Dermatoloog Patrick Kemperman: “Kwetsende reacties zijn dramatisch voor je zelfbeeld”

Begrip

Jeuk in de zomer

20 Brandalarm:

17 Elena’s verhaal

De eikenprocessierups

Oor-zaken

09 Bijwerking belicht

25 Branchenieuws 26 Aanmelding Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020 van start 28 Coronanieuws 34 Puzzel

Let op goede gebruiksinstructies bij podofyllotoxine

10 Huidnieuws 14 Patiënt in beeld Wouter Musch had een levensbedreigende geneesmiddelreactie

22 Tintelende, jeukende, branderige lippen 29 Supplement Zo versterk je de weerstand

31 Masterclass over slaapstoornissen

Een jaar lang puzzelen met UA

36 Nieuws van Optima Farma 40 Even voorstellen

16 Patiëntveiligheid De maximale dosering in het Kinderformularium: wat wordt er bedoeld?

(Assistent-)drogisten in Apotheek De Hoef in Alkmaar: “We zijn gastvrouw, aanspreekpunt en adviseur”

43 Covergirl Nita Dhunna: “Er komen steeds nieuwe inzichten en nieuwe middelen. Dat vind ik interessant”

VERZORGING 44 Feiten en fabels Wondverzorging

47 Mooi door Marieke Het is weer tijd voor mooie voeten...

48 Acht vragen over zonnebrandmiddelen

29

06

20

44

48

ONTVANGEN UW MEDEWERKERS UA AL THUIS? Elke apotheek in Nederland ontvangt van ons 6x per jaar een gratis exemplaar van UA – hét vakblad voor Uitsluitend Apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers.

Fijn om op het werk alvast even door te bladeren. Toch leest een grote meerderheid van 93%1 het blad het liefst thuis pas écht.

Ontvang jij UA nog niet thuis? Vraag bij je werkgever of je aangemeld kunt worden of stuur een e-mail aan info@ua.nl. Dit zijn de mogelijke abonnementsvormen: 1. EEN COLLECTIEF APOTHEEKABONNEMENT De apotheek kan een collectief abonnement nemen voor € 55,- per 20 medewerkers per jaar.

Dan ontvangen die 20 medewerkers UA thuis. De apotheker vraagt een collectief abonnement aan op www.ua.nl, onder Abonneren. Daarna ontvangt de apotheker een code om medewerkers aan te melden via een beveiligde website.

2. EEN PRIVÉABONNEMENT Heeft jouw apotheek geen collectief abonnement? Dan kun je een privéabonnement afsluiten voor € 19,50 per persoon per jaar. Ga naar www.ua.nl, en klik op Abonneren.

1 UA lezersonderzoek 2016, 265 respondenten

UA, AL 10 JAAR JOUW VAKBLAD

EERST DIT…

CORONA Alle hens aan dek in de apotheek en in de hele gezondheidssector. Het nieuwe coronavirus – oftewel Covid-19 – houdt iedereen in zijn greep. De maatschappij is grotendeels platgelegd. Rust in de winkelstraten en de uitgaanscentra, maar grote drukte in de apotheek. Alle lof voor jullie prestaties!

Het begon met uitverkochte mondkapjes en handgels, toen volgde het hamsteren – ook van medicatie. ‘Nee

mee heeft? Veel van die problemen worden

in een kwal. Goed om je klanten voor te

niet herkend en niet aangepakt. Dermato-

bereiden op deze ongemakken – en hoe ze

loog Patrick Kemperman wil de aandacht

de gevolgen ervan kunnen beperken.

verkopen’, uitleggen – dingen die je al vaak deed – komen nu nog vaker terug en stuiten misschien wel op nog meer onbegrip. Ook het verzoek aan mensen om buiten te wachten en afstand te houden, wordt niet altijd begrepen en gewaardeerd. Hopelijk wennen mensen aan de maatregelen – en hopelijk komt het virus binnen niet al te lange tijd onder controle zodat deze situatie kan worden opgeschort.

Terug naar ‘normaal’…

hiervoor vergroten. In dit nummer van UA kun je ook het verhaal lezen van iemand

Veel plezier met dit nummer van UA en

die een ernstige overgevoeligheidsreactie

sterkte in ‘coronatijd’!

op een geneesmiddel had. Hij heeft het overleefd, maar de aandoening is levens-

Winifred Hazelhoff Roelfzema

bedreigend. Dat is wat geneesmiddelen óók

Hoofdredacteur UA

kunnen doen.

Hoe is bij jullie de handverkoop geregeld?

Is daar wel aandacht voor? Apotheek De Hoef in Alkmaar heeft een grote handverkoopafdeling. Daar nemen speciale medewerkers met een diploma (assistent-)

Ondertussen hebben we weer een mooi

drogist de handverkoop en verzorgings-

nummer van UA voor jullie in elkaar gezet.

adviezen voor hun rekening, zodat apo-

Met wat berichten over corona, maar ook

thekersassistenten meer tijd hebben

veel andere wetenswaardigheden. Zo vind

voor receptverwerking. Bij Apotheek

je met het naderen van de zomer in dit

Tweelingstad in Harderwijk is het anders

nummer van UA nuttige informatie over

geregeld: de apotheker heeft een aparte

zonbescherming. Want ook al mogen,

drogisterij.

Zie pagina 34 voor de puzzel en maak kans op mooie prijzen!

kunnen of willen mensen niet op vakantie, in je eigen tuin of op je balkon kun je best

De zomer nadert, en – ervan uitgaand dat

lekker in de zon zitten en ook daar heb je

we naar buiten kunnen – daarmee zal ook

bescherming nodig!

het aantal mensen toenemen die iets nodig hebben tegen de jeuk. Straks zweven de

Ook kun je lezen over andere aspecten

brandhaartjes van de eikenprocessierups

en aandoeningen van de huid. Wist je dat

weer door de lucht, net als graspollen.

een derde van de patiënten met een huid-

Muggen dansen weer boven het gras en

aandoening daar psychische problemen

oei… voor je het weet trap je op het strand

UA022020

5

VOORGESCHREVEN

DERMATOLOOG PATRICK KEMPERMAN:

“KWETSENDE REACTIES ZIJN DRAMATISCH VOOR JE ZELFBEELD”

Kinderen die met hun eczeemhandjes geen plakje worst bij de slager mogen aanpakken en door klasgenootjes uitgescholden worden omdat ze ‘vies’ zijn, werknemers met psoriasis die via anonieme bordjes op de wc gemaand worden hun huidschilfers op te ruimen; dat zijn enkele van de kwetsende reacties waar mensen met een huidaandoening mee te maken kunnen krijgen.

Het is dan ook goed voorstelbaar dat

Er zit dan naast de dermatoloog ook een

Een korte definitie van psychodermatologie

mensen met een huidaandoening naast

psycholoog of psychiater in de spreek-

luidt: ‘De studie van psychologische fac-

lichamelijke, ook psychische en sociale

kamer: het spreekuur psychodermatologie.

toren in het ontstaan, het beloop en de

klachten ontwikkelen. Een groeiend aantal

In het Amsterdam UMC is dermatoloog

behandeling van huidziekten.’ Huidaan-

ziekenhuizen organiseert voor deze

Patrick Kemperman degene die zich

doeningen hebben over het algemeen

patiënten een multidisciplinair spreekuur.

hiermee bezighoudt.

een grote impact op het psychosociaal

6

UA022020

kracht van herhaling. Als deze adviezen in de apotheek nog een keer worden gegeven, is de kans groter dat mensen ze opvolgen.”

IDEALE WERELD EN HAPPI HUID APP In een ideale wereld wordt iedere huidpatiënt al vroeg tijdens de behandeling gescreend op psychische klachten, aldus Patrick Kemperman. Hoe? Nou, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een app.

“In het Dijklander Ziekenhuis in Purmerend, waar ik ook werk, zijn we in samenwerking met patiëntenverenigingen bezig met het ontwikkelen van de ‘Happi Huid App’. Het probleem van het screenen op psychische klachten is dat het veel tijd kost. Tijd die een dermatoloog in een consult van tien minuten niet heeft. Als de patiënt voorafgaand aan de afspraak vragenlijsten over kwaliteit van leven in de app invult, kan de zorgverlener - via groene, gele en rode In de Happi Huid App kunnen patiënten vragen beantwoorden over de kwaliteit van leven. Daarmee kan de

smileys - in één oogopslag zien waar de

zorgverlener zien wat de aandoening met de patiënt doet.

pijnpunten liggen. Voor de patiënt zelf is het ook inzichtelijk en het vergroot de regie die

functioneren. “Naast lichamelijke symp-

in een akelige vicieuze cirkel terechtkomt.

tomen als jeuk, pijn en vermoeidheid”, zegt

Een effectieve behandeling die deze cirkel

Patrick Kemperman, “krijgen veel patiënten

doorbreekt, kan ook psychisch lijden

Kemperman verduidelijkt zijn verhaal met

ook klachten als depressie, angst en

enorm verlichten. Daarom zijn ook de

een voorbeeld. “Stel, een meisje van vijftien

schaamte. Met alle gevolgen van dien

lifestyle-adviezen zo belangrijk (zie het

jaar lijdt aan acne vulgaris – jeugdpuistjes.

voor hun persoonlijke leven. En andersom

kader Jouw advies). Wij geven die natuurlijk

Uiteraard begin je als zorgverlener met de

kunnen psychologische factoren als

ook al in de spreekkamer, maar 30 tot 40%

lichamelijke behandeling en gelukkig zijn er

stress een huidaandoening als eczeem

van wat wij zeggen tijdens het consult

ook goede behandelopties voor acne, maar

of psoriasis doen opvlammen waardoor je

wordt maar onthouden. Ik geloof in de

helemaal schoon krijgen we het niet altijd.

hij of zij over de eigen gezondheid heeft.”

Acne wordt gezien als een aandoening ‘die erbij hoort’ en waar je maar mee moet

EVEN WAT GETALLEN In Nederland zijn 1 miljoen patiënten met een huidaandoening. Bijna een derde van hen, 30%, heeft daar psychologische problemen mee. Maar bij 40% van deze groep worden deze psychologische problemen niet herkend tijdens het dermatologiespreekuur.

Een dermatoloog ziet per jaar gemiddeld 1500 verschillende patiënten op zijn spreekuur en verwijst er maar acht door naar een psychosociaal hulpverlener. Een derde van de dermatologen verwijst helemaal niet door. Ook blijkt uit onderzoek dat van de mensen

leven omdat het vanzelf overgaat. Daarom durven mensen er vaak niet eens mee naar de huisarts te gaan. Maar patiënten met acne kunnen er erg onder gebukt gaan en hebben een gerede kans om een angstof stemmingsstoornis te ontwikkelen.

Een huisarts of dermatoloog kan denken dat het er na behandeling best goed uitziet,

met atopisch eczeem, psoriasis, handeczeem of open benen er 10% lijdt aan een klinische depressie, 17% aan angststoornissen en dat 13% van hen suïcidale gedachten heeft.

Lees verder op pagina 8

UA022020

7

VOORGESCHREVEN maar de vijftienjarige patiënt denkt daar misschien heel anders over. Als uit de vragenlijsten die ze invult in de Happi Huid App blijkt dat ze nog steeds flinke problemen heeft, kun je haar doorsturen

INGEBEELDE LELIJKHEID: BODY DISMORPHIC DISORDER Naast patiënten met een huidaandoening die gepaard gaat met psychosociale klachten, zijn er ook mensen zonder duidelijk aanwijsbare huidaandoening die gebukt gaan onder psychische klachten omdat ze zichzelf bijzonder lelijk vinden.

naar een medisch psycholoog of naar een praktijkondersteuner GGZ in de huisartsenpraktijk. Die zijn geschoold in cognitieve gedragstherapie waardoor patiënten leren omgaan met hun chronische huidaandoening en met de reacties van de buitenwereld.” Kortom: ook bij een relatief onschuldige aandoening als acne moet je alert zijn op psychische problemen.

Deze patiënten lijden aan ingebeelde lelijkheid ofwel ‘body dismorphic disorder’ (BDD).

Een BDD-patiënt is er ten onrechte van overtuigd dat er iets grondig mis is met zijn of haar uiterlijk. Kemperman: “Dit soort patiënten komt geregeld bij de apotheek om bijvoorbeeld middelen te halen tegen acne of pigmentvlekken, terwijl er niets te zien is.

Ik realiseer me dat het nogal gevoelig ligt voor een apothekersassistent om mensen hierop aan te spreken, maar het is al goed als je weet dat dit ziektebeeld bestaat.

Deze mensen geven soms honderden euro’s uit aan zelfzorgmiddelen of ondergaan dure en onaangename huidpeelings die volkomen overbodig zijn. Terwijl ze eigenlijk hulp zouden moeten zoeken bij een psycholoog of psychiater. De lijdensdruk bij deze

De Happi Huid App wordt binnenkort geleidelijk geïmplementeerd. Kemperman: “Over een paar jaar hopen we een prachtige

patiëntengroep is enorm: 80% van hen krijgt een stemmingsstoornis als depressie, en maar liefst 20% doet wel eens een poging tot zelfdoding. Ze vinden zichzelf lelijk en raken gefrustreerd omdat zorgverleners dat niet zien.”

huidapp te hebben waarmee de patiënt meer regie heeft over zijn of haar gezondheid en die – maar dat is echt nog toekomstmuziek – gekoppeld kan worden aan het elektronisch patiëntendossier.

Dan opent de dokter het dossier en ziet

JOUW ROL BIJ HUIDAANDOENINGEN

JOUW ROL

meteen de vragenlijst met de uitkomsten

Patrick Kemperman heeft de volgende tips voor apothekersassistenten.

op zijn scherm. Heel efficiënt.”

› Benadruk dat patiënten het smeerbeleid van de dermatoloog volgen dat op het doosje staat. Vertel het nog eens.

Uiteindelijk wil de dermatoloog de behandeling dus uitbreiden zonder dat het heel veel meer tijd kost. “Precies. Anno 2020 wil je niet meer wegkijken. De psychosociale problematiek moet worden meegenomen in de dermatologische behandeling.” <

› Geef rustig uitleg over de smeerinstructie van corticosteroïden, probeer de angst weg te nemen. Bij een smeerschema van een paar weken smeren en dan afbouwen is de kans op huidatrofie, het dunner worden van de huid, heel klein. › Adviseer om van het smeren een routine te maken. Net als tandenpoetsen moet smeren bij eczeem elke dag, ook als het met de huidaandoening beter gaat. Je zou een reminder in je telefoon kunnen instellen. In de Happi Huid App wordt trouwens ook een reminder ingebouwd. › Geef lifestyle-adviezen: niet te vaak en/of te heet douchen, niet te veel zeep gebruiken en liever een olie gebruiken dan een zeep. › Vraag of de patiënt nog ander middelen gebruikt, zoals homeopathische of andere zelfzorgmedicatie. Patiënten zijn vaak geneigd om deze voorrang te geven boven de receptmiddelen. Adviseer om eerst een aantal weken het beleid van de arts volgen en de andere middelen even terzijde te schuiven. › Vette zalven kunnen nadelen hebben: een penetrante geur, te vet of juist niet vet genoeg. Ik pleit ervoor dat patiënten in de apotheek een aantal monsters meekrijgen, zodat ze kunnen proberen welke ze het prettigst vinden en dit aan de dermatoloog kunnen melden. Die keuze is vaak erg persoonlijk.

8

UA022020

BIJWERKING BELICHT

LET OP GOEDE GEBRUIKSINSTRUCTIES

BIJ PODOFYLLOTOXINE

In de rubriek Bijwerking Belicht bespreekt Bijwerkingencentrum Lareb in elk nummer van UA een bijwerking.

Dit keer aandacht voor goede gebruiksinstructies bij podofyllotoxine.

Mensen die het middel podofyllotoxine gebruiken, lopen het risico op bijwerkin-

gebruiken. De verdere instructies staan

gebruiksinformatie in de bijsluiter een rol

een stukje verderop onder ‘Hoe gebruikt u

en lezen patiënten deze niet altijd volledig.

gen zoals pijnlijke zweren, verbranding en beschadiging van de huid.

dit middel?’. Hier wordt alleen gewaarschuwd

Wat ook een rol kan spelen, is de plek waar

dat de gezonde huid door Condyline sterk

het middel aangebracht moet worden.

kan gaan irriteren of zweren en niet dat

De vraag is of patiënten dit middel wel goed

PODOFYLLOTOXINE

het gebied rondom de wrat(ten) extra

bij zichzelf kunnen toedienen. Het gebied

Podofyllotoxine is bekend onder de namen

beschermd moet worden.

rondom de genitaliën en anus is lastig te

Condyline aanstipvloeistof en Wartec crème.

In de bijsluiter van Wartec staat bij de

bereiken waardoor de podofyllotoxine

Artsen schrijven het voor bij genitale wratten

gebruiksinstructie dat de crème moet

moeilijk secuur aan te brengen is, zelfs

rond de anus en op de geslachtsorganen.

worden afgewassen als deze in contact

als er wel beschermende crème, vaseline

Podofyllotoxine remt de groei van de huid-

komt met de gezonde huid. Hier staat

of zinkzalf is gebruikt.

cellen en doodt de met virus besmette

verder helemaal geen informatie over het

Wanneer patiënten podofyllotoxine voor-

cellen. Hierdoor verdwijnt de wrat. Vanwege

beschermen van de gezonde huid met een

geschreven krijgen, is het belangrijk om te

het sterk beschadigend effect mag podo-

laagje neutrale crème, vaseline of zinkzalf.

wijzen op de volledige gebruiksinstructies in de bijsluiter. De aanwijzingen op apotheek.nl

fyllotoxine alléén op de wrat worden aangebracht en niet op de gezonde huid.

MELDINGEN

zijn een duidelijke aanvulling. Wijs patiënten

Het aanbrengen moet dus zorgvuldig

Dat het middel ook op de gezonde om-

erop dat de gezonde omliggende huid niet

gebeuren, maar dat is niet altijd simpel,

ringende huid terechtkomt, ligt dus voor de

in contact mag komen met de stof en dat

gezien de plek waar deze wratten zich

hand en dat blijkt ook uit de meldingen die

een beschermende crème of zalf hierbij kan

bevinden.

Lareb ontving. Lareb ontving vijf meldingen

helpen. Wanneer de patiënt moeite heeft

van klachten op de huid rondom de wratten

met het aanbrengen van het middel kan

GEBRUIKSINSTRUCTIE

bij gebruik van Condyline. De klachten

de patiënt zich ook laten behandelen door

Hoe het middel gebruikt moet worden,

werden omschreven als zeer grote zweren,

de arts. <

staat in de bijsluiter. Maar de instructies zijn

beschadiging en verbranding van de huid,

mogelijk niet altijd even duidelijk voor de

wat gepaard gaat met veel pijn. Van de

gebruiker. Zo staat de gebruiksinformatie in

meldingen is niet altijd bekend of de huid

de bijsluiter van Condyline op verschillende

was ingesmeerd met een beschermende

plekken. Onder het kopje ‘Wanneer moet u

crème of zalf. Van het product Wartec

extra voorzichtig zijn met dit middel?’ staat

heeft Lareb geen meldingen ontvangen.

dat contact met de gezonde huid vermeden

Het is niet helemaal duidelijk hoe het komt

moet worden en dat de omliggende huid

dat mensen niet weten te voorkomen dat

beschermd moet worden door een laagje

podofyllotoxine op de gezonde huid terecht-

neutrale crème, vaseline of zinkzalf te

komt. Mogelijk speelt de verbrokkelde

UA022020

9

HUIDNIEUWS

Website voor bewustwording huidveranderingen

Op checkjevlekje.nl kan iedereen in een paar stappen de

Meldpunt Zalventekort

vlekjes op zijn of haar huid controleren. Deze site helpt bij het checken en geeft inzicht in en informatie over de verschillende soorten vlekjes die je kunt hebben.

Checkjevlekje.nl is een initiatief van het Huidfonds. Het Huidfonds wil hiermee bereiken dat mensen zich meer

Patiënten en andere betrokkenen kunnen een tekort aan

bewust worden van veranderingen van hun huid en dat ze

dermatica en andere medicatie voor huidpatiënten melden

hiermee eerder naar hun huisarts gaan. Zo kan huidkanker

op het Meldpunt Zalven & meldicatietekorten op facebook.

in een vroeg stadium worden opgespoord, waardoor het

De openbare pagina verwijst door naar de besloten groep,

beter te behandelen is.

waar de meldingen daadwerkelijk worden gedaan.

Bij een verdacht vlekje op de huid is het belangrijk om naar

Er zijn relatief vaak tekorten aan crèmes, zalven en lotions voor huidaandoeningen. Helaas is het niet altijd makkelijk

de huisarts te gaan. Nog beter is het om huidkanker te voorkomen door goede zonbescherming.

(Bron: Huidfonds)

om een substituut te vinden. Neem bijvoorbeeld hormoonzalven. “De ene hormoonzalf is nou eenmaal de andere niet, en het smeren is al gedoe genoeg om over te moeten stappen naar een minder effectieve en minder prettige versie”, schrijft eczeempatiënt Bernd Arents in het tijdschrift HEELdeHUID (2019). In hetzelfde nummer schrijft de redactie: “Voor huidpatiënten is het ontzettend belangrijk dat zij de juiste, op hen afgestemde zalf krijgen. Bij hen is namelijk de kans groter dat zij allergisch zijn voor een vervangend geneesmiddel.” Daarom heeft Huidpatiënten Nederland dit meldpunt ingericht. Door het dreigende medicijntekort door het Corona-virus is het meldpunt nu actueler dan ooit, laat Ellen Swanborn, voorzitter van Huidpatiënten Nederland weten.

De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie meldt via LinkedIn: “We kijken als NVDV of we hulp kunnen bieden bij het omzetten van niet beschikbare crèmes en zalven naar een geschikt alternatief.”

(Diverse bronnen)

10

UA022020

25-29 mei: Zonnetjesweek

Mensen met psoriasis ‘aan zet’

Dit jaar vindt voor de derde keer de Zonnetjesweek plaats:

Een nieuwe campagne van het Huidfonds is: ‘Eigen regie.

een week vol leuke activiteiten waarin kinderen van 0 tot 4

Jij bent aan zet’. In deze campagne worden mensen met

jaar en hun ouders op een positieve manier worden voor-

psoriasis gestimuleerd eigen regie te nemen tijdens hun

gelicht over zonbescherming. De Zonnetjesweek is sinds dit

behandeling met behulp van een aantal concrete tips en

jaar een door het RIVM erkende ‘interventie’.

adviezen. Doel is om de kwaliteit van leven gemakkelijker bespreekbaar te maken.

De Zonnetjesweek – dit jaar van 25 tot en met 29 mei – is een initiatief van het Huidfonds om kinderen vanaf jonge

In de campagne krijgen mensen met psoriasis praktische

leeftijd op een bewuste manier te leren omgaan met de

adviezen, zoals:

zon. Kinderen en hun ouders worden tijdens de campagne

– zorg dat je weet wat je wilt in een behandeling en

bij kinderopvanglocaties in heel Nederland voorgelicht over zonbescherming.

bespreek dit met de behandelaar; – ga na wat bij jou als persoon past en deel deze verwachtingen met je behandelaar;

Hiervoor ontwikkelde het Huidfonds onder meer het insmeerliedje ‘In de zonneschijn’, insmeerspelletjes en

– zoek een behandelaar die bij je past en neem de tijd de verschillende behandelopties te overwegen.

posters. Ook worden er dit jaar nieuwe materialen toegevoegd. Kinderopvanglocaties kunnen zich aanmelden

In een videoreeks vertellen mensen met huid- en

via zonnetjesweek.nl.

gewrichtspsoriasis over hun ervaringen met de behan-

(Bron: Huidfonds)

deling van psoriasis en hoe zij hier meer regie over hebben genomen. Zo vertelt Ilse: “Ik kies bewust voor een behandeling. Daardoor kan ik mij er ook veel beter aan houden.”

(Bron: Huidfonds)

Spiegelkrabben

Niet krabben op een jeukende plek, is het advies. Wat kun je dan doen? Voor jeuk op een arm of been is er een trucje: spiegelkrabben.

Ga voor een spiegel staan en krab je op dezelfde plek op het tegenoverliggende lichaamsdeel. Jeuk aan de linkerarm kun je verhelpen door voor een spiegel aan de rechterarm te krabben, en omgekeerd. Zo krijgen de hersenen de illusie dat er wat gedaan wordt aan die gekmakende kriebel.

En inderdaad: de jeuk neemt af, zo bleek uit een onderzoek uit 2016. In hun artikel schrijven de wetenschappers dat ‘spiegelkrabben’ veel mensen zou kunnen helpen, omdat er weinig middelen zijn die jeuk effectief tegengaan.

(Bron: HEELdeHUID)

UA022020

11

GRATIS ONLINE LEREN EN TOETSEN; DOE ÓÓK MEE OP APOWEB.NL!

ONLINE LEREN MET APOWEB Op ApoWeb.nl volgen apothekersassistenten gratis online training over producten die in de apotheek verkrijgbaar zijn. Hoe meer kennis, hoe beter het advies aan de klant.

Een goed geïnformeerde klant zorgt voor een goede omzet.

Een gevolgde cursus levert een certificaat en sterren op.

Met die sterren spaar je voor leuke cadeaus!

BEKIJK ONS CURSUSAANBOD EN SCHRIJF JE IN OP APOWEB.NL

ANNEKEDOTES

BEGRIP Hallo collega’s, Goed begrip is zo belangrijk in ons vak! Natuurlijk controleren we daarom of de patiënt ons begrijpt. Maar daarbij maken we wel eens een verkeerde inschatting.

Dat blijkt bijvoorbeeld uit het volgende

(wat meneer ons al die tijd al duidelijk

hun vaste cliënt (die via ons de immunoglo-

stukje, dat een apothekersassistente uit

probeerde te maken) 1x daags 2 tabletten

buline krijgt) nog wat NaCl-infuuszakken kon

een openbare apotheek mij stuurde.

moest zijn. Ze vertelde dat het afbouw-

leveren. Dit wilde hij wel doen, maar daar-

Vanmiddag had ik een meneer aan de balie

schema verschijnt als de arts een bepaalde

voor had hij uiteraard wel een recept nodig.

met een recept uit het ziekenhuis. Hij sprak

indicatie invoert, maar dat ze het normaal

Mijn collega had dit al verwacht, maar had

niet super-goed Nederlands, maar wel

gesproken wegklikken. Dat was nu dus

geen zin in de administratieve rompslomp

voldoende om elkaar te begrijpen. Dit komt

blijkbaar vergeten.

op de vrijdagmiddag. Ze probeerde deze

vaker voor in onze apotheek, die ligt in een

Zo zie je maar weer: als mensen niet perfect

apotheek toch over te halen om de NaCl

wijk waar veel allochtonen wonen.

Nederlands spreken, hoeft dit niet te bete-

zonder recept te leveren en zei: “Ik begrijp

Op het recept stond: prednisolon 5 mg,

kenen dat ze niet begrijpen wat de dokter

dat jullie een recept nodig hebben, maar het

322 stuks, met als gebruik: 1x daags

zegt. Wij waren blij dat meneer zo zeker was

zijn natuurlijk maar zoutzakken.” Het kwam

2 tabletten. In de vrije tekstregel stond een

van zijn zaak.

er zo spontaan uit dat de collega aan de

duidelijk afbouwschema, te beginnen met

andere kant van de telefoon haar zin her-

4 weken 1x daags 30 mg. De voorgeschre-

ZOUTZAKKEN

haalde: “Ja, het zijn maar zoutzakken.”

ven aantallen klopten precies met het

Natuurlijk doe je zelf ook wel eens uitspra-

De collega’s bij ons in de apotheek die dit

afbouwschema. Ik las voor de duidelijkheid

ken waarvan je later denkt: dit was niet echt

hoorden, kwamen niet meer bij van het

het afbouwschema aan meneer voor. Die zei

handig. Een collega van mij had daar een

lachen en waarschijnlijk hebben ook de

standvastig: “Nee, dokter zei: twee per dag.”

goed voorbeeld van.

collega’s aan de andere kant van de lijn hier

“Weet u wat”, zei ik tegen meneer, “ik ga het

Het was vrijdagmiddag en het was een

hard om gelachen. Typische ‘vrijdagmiddag-

even voor u uitzoeken.” Daarmee bedoelde ik

superdrukke dag in onze poliklinische apo-

meligheid’.

eigenlijk dat ik het recept ging klaarmaken

theek. Onze apotheek levert immunoglobu-

Overigens: het recept voor de NaCl-infuus-

en hopelijk zou de man daarna willen aan-

linen bij cliënten thuis door het hele land.

zakken hebben wij verstuurd naar de vaste

nemen dat hij het moest innemen zoals op

Op die vrijdagmiddag was er immuno-

apotheek en de cliënt kreeg de ‘zoutzakken’

het recept stond.

globuline geleverd bij een cliënt die niet

supersnel geleverd door de vaste apotheek.

Bij afleveren was meneer het nog steeds

bepaald dicht bij onze apotheek woonde.

Wat een samenwerking, hè.

niet eens met het gebruik zoals ik dat

Helaas had de cliënt te weinig infuuszakken

vertelde (achteraf gelukkig maar!) en zei

met NaCl-vloeistof ontvangen. Mijn collega

Hebben jullie ook wel eens een leuk voorval

stug: “Nou, ik neem er twee.” “Nee meneer”,

overlegde met de apotheker en ze kwamen

meegemaakt, laat het mij weten.

antwoordde ik, “dat is niet de bedoeling! We

tot de oplossing om de vaste apotheek te

bellen de dokter wel even voor u.”

bellen. Maar… het was vrijdagmiddag...

Liefs,

Mijn collega kreeg de doktersassistente aan

Mijn collega vroeg aan de apothekersas-

Anneke

de lijn en die zei meteen dat het inderdaad

sistent die opnam of hij voor één keer aan

UA022020

13

PATIËNT IN BEELD

SYNDROOM VAN LYELL

WOUTER MUSCH HAD EEN LEVENSBEDREIGENDE

Foto: Radboud UMC, Margie Alders.

GENEESMIDDELREACTIE

Wouters huid was nog niet hersteld toen hij uit het ziekenhuis werd ontslagen. De wonden werden thuis verder verzorgd door de thuiszorg.

Gelukkig krijgen maar weinig mensen te maken met levensbedreigende bijwerkingen die je soms in bijsluiters ziet staan. Wouter Musch overkwam het wel. Hij kreeg een heftige allergische reactie, namelijk het Lyell-syndroom. “Gelukkig kan ik het navertellen, maar ik ben voortaan bang voor elk medicijn.”

Wouter Musch kreeg in 1984 de diagnose

regelmatig ontstekingsremmers (o.a.

de dag erna. Omdat het weekend was,

multiple sclerose: een ernstige zenuwaan-

naproxen) en pijnstillers.

gingen Wouter en zijn vrouw Lutgart naar de huisartsenpost. Daar vermoedde men

tasting als gevolg van een auto-immuunreactie. Bij een opvlamming kan een patiënt

RODE VLEKKEN EN KOORTS

zonnebrand of zonneallergie. Hij kreeg

snel verslechteren als de immuunreactie

Op een avond in 2009 had Wouter het

pijnstillers en het advies de volgende

– de ontsteking – niet wordt behandeld.

koud. Zijn vrouw zag rode vlekken in zijn

dag naar zijn huisarts te gaan. Die dacht

Sindsdien staat Wouter onder behandeling

nek. Zonnebrand, dachten ze. Hij had die

aan een allergische reactie op medicijnen

van een neuroloog, die hem op het hart

dag zijn kippenhok opgeknapt. De volgende

en nam bloed af voor onderzoek. In af-

drukte om bij onraad altijd aan de bel te

dag had hij ook rode vlekken op zijn armen

wachting van de resultaten werden de

trekken. Voor zijn klachten gebruikte Wouter

die zich steeds verder uitbreidden, ook

verschijnselen steeds erger. Wouter kreeg

14

UA022020

HET SYNDROOM VAN LYELL koorts, zweette enorm en werd zo ziek dat

nylpleister van mijn huid en trok de huid

ze besloten naar de spoedeisende hulp te

mee. Wat deed dat zeer!”

gaan. Tijdens het wachten werd Wouter

Bij het syndroom van Lyell, ook toxische epidermale necrolyse (TEN) genoemd, treedt necrose (afsterving) op van de opperhuid.

snel zieker. “Ik had zo’n pijn: alsof ik in een

ISOLATIE

Daardoor ontstaan blaren, de huid laat los en

veld met brandnetels was gevallen, maar

“Ik werd opgenomen op de intensive care,

de patiënt verliest vocht en serum en is erg

dan tien keer erger. Ik zweette en gloeide

in isolatie. Artsen en verpleegkundigen

vatbaar voor infecties, net als bij ernstige

en ik kon mijn huid zo lostrekken.” Lutgart:

waren voortdurend met me bezig. Via

verbranding. Ook de slijmvliezen zijn vaak

“Ik zag hem steeds meer in elkaar kruipen.

infusen kreeg ik medicatie, voeding en

aangetast, met gevolgen voor de organen

Na uren wachten - alle artsen waren bezig

vocht. Ik werd helemaal ingesmeerd met

met slachtoffers van een verkeersongeluk

zilversulfadiazine (Flammazine) en van

- kwam de neuroloog. Hij zag hoe ziek

kop tot teen in vochtig verband gewikkeld.

Wouter was en nam hem onmiddellijk mee

Alleen mijn ogen, neusgaten en mond

de spreekkamer in. Hij hield zijn hand een

waren vrij. Mijn mond was opgezwollen en

TEN wordt vrijwel altijd veroorzaakt door een

halve meter boven Wouters lichaam en zei:

vol korsten. Dagelijks werden de verbanden

individuele gevoeligheid voor een medicijn;

‘Je gloeit als een straalkachel’. Toen hij de

met zilversulfadiazine voorzichtig verwis-

een ernstige geneesmiddelenreactie dus,

vlekken op zijn rug zag, gaf hij de verple-

seld. Ze moesten worden losgeweekt met

ging opdracht om onmiddellijk een infuus

water op lichaamstemperatuur. Het was zo

te geven. Hij moest binnen een uur de

pijnlijk!” Na ongeveer vijf dagen in strikte

dat een paar patiënten per jaar). Het

volledige dosis binnen hebben.”

isolatie waren er geen ontstekingen meer

belangrijkste verschil tussen TEN en het

in Wouters bloed te vinden. “Dat betekende

Stevens-Johnson-syndroom (SJS) is de

LEVENSBEDREIGEND

dat ik zou blijven leven!” De artsen konden

hoeveelheid huid die is aangetast. Bij TEN is

De neuroloog vertelde dat Wouter een

nog niet zeggen of er blijvende schade zou

levensbedreigende allergische reactie op

zijn, maar nu blijkt dat Wouter er vrijwel

medicijnen had. Hij dacht aan het Stevens-

niets aan heeft overgehouden. Hij bleef nog

Johnson-syndroom (SJS), waarbij de huid en

ongeveer een week op de gewone verpleeg-

Voor meer informatie, zie

de slijmvliezen als het ware verbranden door

afdeling voor verdere verzorging en genezing

www.huidziekten.nl/folders/nederlands/

de ontstekingsreacties. Daarom gloeide

en werd toen – met de nodige medicatie en

toxische-epidermale-necrolyse.htm

Wouter zo. Organen kunnen dan een voor

een afbouwschema SoluMedrol – naar huis

een uitvallen en dat leidt vrij snel tot de

gestuurd. “Terwijl mijn huid nog niet was

dood. Later bleek dat het om het Lyell-

hersteld; dat verbaasde mij zo!”

(maagdarmstelsel, ogen, luchtwegen, urogenitaal stelsel). Hoe meer huidoppervlak is aangetast, des te groter is de kans dat de patiënt het niet overleeft.

meestal op bepaalde anti-epileptica, antibiotica en NSAID’s. Het komt voor bij 1 op de 200.000 mensen (in Nederland zijn

>30% aangetast, bij SJS <10%. Daartussen wordt gesproken van een SJS-TENoverlapsyndroom.

Maar een MS-patiënt heeft voortdurend ontstekingsremmers en pijnstillers nodig.”

syndroom ging, dat is zelfs nog ernstiger dan SJS (zie het kader). De behandeling

NAAR HUIS

Als ontstekingsremmer krijgt hij nu

bestaat uit corticosteroïden in hoge dosis

Thuis werden de wonden nog een maand

methylprednisolon (Medrol) en als pijnstiller

per infuus. Daarnaast kreeg Wouter onder

verzorgd totdat ze voldoende waren gene-

fentanylpleisters. Nu, ruim tien jaar later, kan

meer medicatie tegen pijn en jeuk en

zen. “Ik had een hele nieuwe huid: een

Wouter het verhaal voor het eerst met droge

rustgevende medicatie.

babyhuid. Dus ik was supergevoelig voor

ogen vertellen. Het besef dat hij er niet meer

“Mijn huidoppervlak was voor 84% derde-

de zon en ik moest opnieuw eelt krijgen.

had kunnen zijn, kwam pas na zijn genezing

graads verbrand. Ik zat onder de blaren,

Elke dag smeerde ik me in met speciale

en sinds enige tijd wordt hij psychologisch

hele stukken huid vielen eraf. Maar ook

huidverzorgingsproducten van de apotheek.

begeleid. “Ik ben bang geworden. Bang dat

mijn luchtpijp, slokdarm, maag, darmen,

Ik bleef nog lange tijd vellen ophoesten die

ik een ongeluk krijg en hulpverleners mij

longen, ogen - alles was ontstoken.

loskwamen uit mijn luchtpijp.”

de verkeerde medicatie geven. Daarom heb ik een SOS-kaartje in mijn portemonnee

Na vijf dagen in dat ziekenhuis keek een arts nog eens in mijn keel en zag dat ik

ANGST

waarop mijn allergie staat. Ik vind dat artsen

onmiddellijk naar een brandwonden-

Uit allergietesten is gebleken wat de

over de hele wereld in je medisch dossier

centrum moest, anders zou ik de middag

reactie bij Wouter had uitgelokt: NSAID’s en

moeten kunnen. Die angst voor verkeerde

niet halen. Terwijl ik op de brancard lag,

codeïne. “Die mag ik dus niet meer gebrui-

medicatie is heel groot en kan je leven

trok een verpleegkundige snel een fenta-

ken, want dat kan mijn dood betekenen.

beheersen.” <

UA022020

15

PATIËNTVEILIGHEID

DE MAXIMALE DOSERING IN HET KINDERFORMULARIUM: WAT WORDT ER BEDOELD?

Het interpreteren van de maximale doseringen in het Kinderformularium blijkt soms lastig te zijn. Ze worden dan ook wel eens anders opgevat dan ze bedoeld zijn. Dit blijkt zowel uit de suggesties die binnenkomen bij het Kinderformularium als uit de vragen die gesteld worden aan de KNMP-helpdesk.

Ondanks de instructies op de website van

dosering, is niet automatisch correct. De

het Kinderformularium, worden er nog

dosering op basis van het lichaamsgewicht

d) Nee, want de maximale dosis voor dit kind

regelmatig fouten gemaakt met de

is leidend, tenzij deze hoger uitkomt dan de

maximale dosering.

maximale dosering!

Vraag 2:

De meeste doseringen in het Kinder-

Nu gaat het om een kind van 40 kg.

Een klein, Aziatisch meisje van 12 jaar,

formularium worden berekend op basis van

Op basis van het dosisadvies krijgt een kind

36 kg, heeft een ongecompliceerde

kilogram lichaamsgewicht. Daarnaast wordt

dat 40 kg weegt 120 mg per dag, maar de

urineweginfectie die met nitrofurantoïne

er vaak een maximale dosering per dag

maximumdosering is 100 mg per dag. De

behandeld moet worden.

gedefinieerd. Soms wordt daar een

maximumdosering mag NIET overschreden

Recept: op het recept staat: Nitrofurantoïne;

maximale keerdosis (dosis per keer) aan

worden. De correcte dosering is in dit geval

volgens Kinderformularium.

toegevoegd. Over het algemeen komt de

dus 100 mg per dag (de maximale dosering)

De dosering in het Kinderformularium is als

is 950 mg per dag

volgt: 1 maand tot 18 jaar: 5-6 mg/kg/dag in

maximale dosering overeen met de normale dosering voor volwassenen. Want het is

TEST JOUW KENNIS

doorgaans niet de bedoeling dat kinderen

Vraag 1:

een hogere dosering krijgen dan volwas-

Een kind van 6 jaar, gewicht 19 kg, krijgt een

Welke actie is onjuist?

senen.

kuurtje amoxicilline voor een luchtweg-

a) Het meisje krijgt de suspensie 10 mg/ml,

infectie.

4 doses, max. 200 mg/dag.

4 maal per dag 4,5 ml

WAT IS DE JUISTE INTERPRETATIE?

Recept: de huisarts heeft het volgende

Geneesmiddel X

sie, 100 mg/ml: 3 maal per dag 5 ml. In het

Dosering: 3 mg/kg/dag, max. 100 mg/dag

Kinderformularium staat de volgende dose-

gereguleerde afgifte, 2 maal per dag 100

ring: 1 maand tot 18 jaar: 50 mg/kg/dag in

mg

recept uitgeschreven: Amoxicilline suspen-

Stel: het gaat om een kind van 20 kg.

3 doses, max.: 1500 mg/dag. Range: 40-60

Een kind met een gewicht van 20 kg krijgt

mg/kg/dag.

b) Het meisje krijgt de suspensie 10 mg/ml, 4 maal per dag 5,5 ml c) Het meisje krijgt de capsule met

d) Het meisje krijgt de gewone capsules van 50 mg, 4 maal per dag 1 capsule

op basis van het dosisadvies 60 mg per dag.

Dit is lager dan de maximumdosering van

Is de voorgeschreven dosering juist?

Zie voor de antwoorden en toelichting

100 mg per dag.

Waarom wel of waarom niet?

pagina 46.

Maar anders dan bij volwassenen, betekent

a) Ja, want de maximale dosis is 1500 mg

de maximale dosering niet dat voor elk kind - ongeacht het gewicht - de dosering zonder meer opgehoogd kan worden tot de maximale dosering. Met andere woorden: een dosering die lager is dan de maximale

16

UA022020

per dag b) Nee, want de maximale dosis voor dit kind is, afgerond, 1200 mg per dag c) Nee, want de maximale dosis voor dit kind is 1140 mg per dag

Marika de Hoop-Sommen, apotheker Kinderformularium

ELENA’S VERHAAL

OOR-ZAKEN Elena van der Hall-Nita, die in 2019 de Grote Apothekersassistenten Kennistest won, zal dit jaar haar ervaringen met jullie delen. Dit keer vertelt ze over twee patiënten met oorproblemen.

VERTALEN

is met spoed naar de KNO-arts door-

zag en net voordat ze ook in haar andere

Een gezin met twee jonge kinderen meldt

verwezen.

oor ging spuiten greep ik in door heel

zich aan mijn balie. Ik begroet ze en ik krijg

hard te roepen: “Niet doen!” Wat bleek:

in gebrekkig Engels te horen dat ze geen

Nogal logisch dat ik me afvroeg wat de

de patiënte kreeg het advies om voor

Nederlands spreken. Na veel vragen kom

vertaling was van Google translate.

haar verstopte oor een neusspray met

ik erachter dat ze bij de huisarts zijn

Daarom liet ik de zinnetjes die ik had laten

zoutoplossing te gebruiken. Maar ja, die

geweest en dat ze een recept komen

zien terugvertalen. En ik las: 3 keer per dag

moet wel in de neus worden gesprayd. <

ophalen voor hun dochtertje van 2 jaar.

5 milliliter in het oor in plaats van (gebruik)

Omdat de communicatie tussen mij en de

voor het oor. Vertrouw dus niet blindelings

ouders niet echt vlot verloopt, bedenk ik

op Google translate, die maakt ook fouten!

ineens: ik ga Google translate gebruiken.

Probeer het programma de tekst te laten terugvertalen.

Hun dochtertje krijgt Augmentin-drank voor een week, 3 keer per dag 5 milliliter,

EIGENWIJS

toe te dienen via een doseerspuitje.

Mevrouw X is op leeftijd, bijna 90 jaar oud.

Via Google translate geef ik alle bijbeho-

Ze is een gezellige dame die graag in de

rende informatie aan de ouders door en ik

apotheek komt om haar medicatie op te

wens ze beterschap voor hun dochtertje.

halen. Ze wil dan ook absoluut geen gebruik

Twee dagen later staan de ouders weer

maken van onze bezorgservice. Ze staat

aan de balie, samen met hun Nederlandse

bij ons bekend vanwege haar opvallende

buurvrouw. Deze keer bij mijn collega. Het

karakter: ze is ontzettend eigenwijs en

meisje heeft een opgezette kaak, is hard

accepteert onze goedbedoelde adviezen

aan het huilen en helemaal niet te troosten.

nauwelijks. Laatst was dat ook weer het

De buurvrouw vertelt aan mijn collega dat

geval aan mijn balie. Ze vraagt om een

de ouders het drankje de afgelopen dagen

spray met zoutoplossing. Op het moment

verkeerd hebben gebruikt. Hun dochtertje

dat ik aanvullende informatie wil ver-

kreeg Augmentin tegen een oorontsteking.

strekken, zegt ze: “Kind, ik weet het heel

Nu hebben ze 3 keer per dag 5 milliliter van

goed hoe ik dit moet gebruiken.”

het stroperige drankje in haar oor gespoten

Vervolgens maakt ze de verpakking open,

in plaats van in haar mond. Het gevolg is

stopt het flesje in haar oor en begint te

dat de ontsteking is verergerd. Het kindje

spuiten. Ik was stomverbaasd door wat ik

UA022020

17

ALLES OVER

JEUK

IN DE ZOMER

Jeuk is erger dan pijn, wordt weleens gezegd.

In de zomer zijn er allerlei beestjes, planten en verschijnselen die jeuk kunnen veroorzaken.

Jeuk is soms is belastender dan pijn. Je

andere manieren indelen: in plaatselijk of

klachten kunnen ontstaan door de brand-

neemt het gevoel waar en krijgt de neiging

uitgebreid, of in met of zonder zichtbare

haren van eikenprocessierupsen. Ook bij

om te krabben. Is er geen aanwijsbare

huidafwijkingen.

allergie is de jeuk uitgebreider.

idiopathische jeuk. Is de jeuk een gevolg

Steken van dieren of planten geven

JEUK DOOR BEESTJES

van een aandoening - dermatologisch of

meestal zeer plaatselijke jeuk. Denk aan

Muggen, kwallen, wespen, mierenâ&#x20AC;Ś In de

niet-dermatologisch - dan spreken we van

insecten- en kwallenbeten of het aanraken

zomer komen we allerlei beestjes tegen die

secundaire jeuk. We kunnen jeuk ook op

van brandnetels. Meer en uitgebreidere

zich tegen ons verweren en daarbij bijten of

oorzaak, dan gaat het om primaire of

18

18

UA012020 UA022020

steken. Denk aan wespen, kwallen en

huid regelmatig worden ingesmeerd met

mieren. Andere diertjes veroorzaken jeuk

een zonnebrandcrème met minimaal factor

als ze gewoon maar wat bloed van ons

30. Dat beperkt bovendien de kans op

proberen op te zuigen, zoals muggen. Of de

huidschade die later tot huidkanker kan

vlooien van je huisdier die je huis kunnen

leiden.

bevolken als je terugkomt van vakantie.

Anders is het met de eikenprocessierups.

NIET AANKOMEN!

Die verliest zijn brandhaartjes, die op ons

Wat helpt het beste tegen de jeuk? Die

lichaam hevige jeuk kunnen veroorzaken.

vraag krijg je nogal eens aan de balie, met

Gekmakend, zo beschrijven veel mensen

name in de zomermaanden. Voor een groot

die jeuk. Meer hierover lees je in het artikel

deel is het persoonlijk, omdat elke huid

op pag. 20 over de eikenprocessierups.

tong), de keel en de oren. Lastig, want daar

anders is. Het meest doeltreffende advies,

kun je geen jeukstillende crème op smeren.

ongeacht de oorzaak, is simpelweg: niet

Middelen tegen allergie helpen dan meestal

aankomen! Maar vooral voor kinderen is

wel: antihistaminica in tabletvorm of in

dat bijna niet vol te houden. Wat vaak

oog- of neusspray.

goed helpt, is een crème die verkoelend en verzachtend werkt. De jeuk en de

JEUK DOOR ZONLICHT

brandende pijn nemen af en ook de neiging

Het veranderende klimaat zorgt voor

om te krabben. Producten zijn: zinkzalf,

hetere en drogere zomers, met meer

crèmes op basis van menthol, eucalyptus

zomerse en tropische dagen. De kans op

en calendula of een aftersunproduct,

huidverbranding kan daardoor toenemen.

eventueel met aloë vera.

Een verbrande huid kan behoorlijk jeuken.

Middelen met lidocaïne of pramocaïne zijn

Ook krijgen steeds meer mensen last van

effectief tegen jeuk, zeker in een crème of

JEUK DOOR HOOIKOORTS

jeuk door zonneallergie. Dit uit zich als rode

gel met verkoelende middelen als menthol

Pollenallergie - hooikoorts - veroorzaakt

bultjes op plekken die het meest zijn

en zinkoxide. Denk eraan dat je producten

vooral jeuk in de neus en aan de ogen.

blootgesteld aan de zon, zoals de hals, de

met menthol niet meegeeft voor kinderen

Slecht nieuws voor mensen die daar last

borst en de armen en benen. De bultjes

jonger dan twee jaar. <

van hebben: het pollenseizoen start steeds

veranderen in kleine blaasjes en kunnen

vroeger en duurt steeds langer. Bijna het

flink jeuken.

hele jaar bloeien er wel planten waarvoor

Zowel verbranding als zonneallergie zijn te

mensen allergisch kunnen zijn. Hazelaars

voorkomen door de huid goed tegen de zon

en elzen, die vijftig jaar geleden pas

te beschermen en de huid geleidelijk aan

midden februari bloeiden, kunnen nu al

de zon te laten te wennen, bijvoorbeeld de

rond Kerstmis klachten veroorzaken.

eerste dag twintig minuten in de zon en

Grassen – de ‘klassieke’ veroorzakers van

dan steeds wat langer. Adviseer om tussen

de hooikoorts - vertonen de meeste bloei

elf uur ’s ochtends en drie uur ’s middags

tussen begin mei en half juli. Mensen die

zeker uit de zon te blijven. Verder moet de

allergisch zijn voor grassen, kunnen hun

JOUW ES ADVI

zomer het best in pollenarm gebied doorbrengen, bijvoorbeeld aan zee.

De neus en de ogen zijn niet de enige plaatsen waar mensen met een pollenallergie last van jeuk krijgen. Hinderlijke jeuk kan ook optreden in de mondholte (gehemelte, wangen, tandvlees, lippen,

UA012020

19

JOUW ADVIES BIJ JEUK

› Adviseer middelen die veel water of poeder bevatten (en zich daardoor goed laten uitsmeren) slechts voor korte tijd, omdat deze de huid kunnen uitdrogen. › Wees je bewust van het sedatieve effect van antihistaminica. Let op de kans op interactie met eventuele andere medicatie met hetzelfde effect. › Geef adviezen over zonbescherming.

UA022020

19

ZELFZORG

BRANDALARM:

DE EIKENPROCESSIERUPS De zomer nadert en dat is tegenwoordig reden voor ‘brandalarm’: de brandhaartjes van de eikenprocessierups kunnen namelijk behoorlijk vervelende klachten geven.

Normaal gesproken is er een piek van deze beestjes in juni.

20

UA022020

TABEL

De last van de brandhaartjes lijkt in Neder-

KLACHTEN DOOR DE BRANDHAARTJES VAN DE EIKENPROCESSIERUPS

land elk jaar toe te nemen. Zo hadden we afgelopen zomer opvallend veel meer last

– huid: (heftige) jeuk, bultjes, blaasjes, roodheid van de huid – ogen: rode en gezwollen ogen

van de eikenprocessierups. Dit blijkt uit

– luchtwegen: loopneus, kriebel in de keel, hoesten, moeilijk slikken, kortademigheid

een analyse van de meldingscijfers door

– algemene klachten (deze komen minder vaak voor): overgeven, duizeligheid, koorts, zich niet lekker voelen

kennisbureau Nivel. In de maanden juni en juli van 2019 hebben vele duizenden mensen zich gemeld bij huisartsen met huidklachten als gevolg van de haartjes van de eikenprocessierups. De meeste klachten deden zich voor in de provincies Overijssel, Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht en Drenthe. Het aantal gemelde problemen onder jonge kinderen was bijna tweemaal zo hoog als onder volwassenen.

De onderzoekers van Nivel stellen met klem dat het aantal klachten nog vele malen hoger heeft gelegen, omdat veel mensen met milde klachten niet naar de huisarts zijn gegaan. De jeuk en irritatie door de eikenprocessierups is iets wat mensen

IRRITATIE

verwijderen zijn. Daarom wordt aangeraden

meestal met zelfzorgmiddelen aanpakken.

De brandharen van de rups bevatten het

om in ‘besmet gebied’ een bril of zonnebril

eiwit thaumetopoeïne. Dit kan zorgen voor

op te zetten om de ogen te beschermen.

IN PROCESSIE

huidklachten zoals jeuk en huiduitslag,

De klachten kunnen binnen acht uur na

De eikenprocessierups is een voorstadium

maar ook voor irritatie aan de ogen of aan

het contact optreden. In de tabel zie je

(larve) van een nachtvlindertje. Een soort

de luchtwegen. De haartjes zijn minuscuul

welke klachten veel voorkomen. Het gaat

die voor 1980 nauwelijks in Nederland

en bevatten weerhaakjes waardoor ze

om klachten van de huid en ogen, maar ook

voorkwam, maar die zich rond 1990

heel lastig uit het oog of van de huid te

om klachten die lijken op verkoudheid. <

definitief heeft gevestigd in Noord-Brabant en Limburg. De laatste jaren breidt de soort zich steeds verder over Nederland uit, en

JOUW ES ADVI

natuurlijk is hij met name te vinden in

JOUW ADVIES TEGEN BRANDHAREN

regio’s waar veel eikenbomen voorkomen.

De brandharen van de rups wil je zo snel en zo veilig mogelijk verwijderen.

De vlinder legt de eitjes in eikenbomen.

Dit is daarvoor het advies.

Uit de eitjes komen de larven, oftewel rupsen. De rupsen zijn zo’n drie centimeter lang en verplaatsen zich in grote groepen, ‘in processie’, vooral in de maanden mei,

› Spoel de huid grondig met water. Ga niet wrijven of krabben, dan krijg je alleen maar meer jeuk. › Met plakband of tape kun je de huid afgaan om resterende haren te

juni en juli op weg naar hun voedsel: de

verwijderen. Wijs mensen er wel op voorzichtig te zijn met zulke materialen

eikenbladeren. De rupsen hebben brand-

en vooral geen te sterke tape, zoals ducttape, te gebruiken.

haartjes, die kunnen loslaten en worden

› Breng een jeukstillende crème of zalf aan.

verspreid door de wind. Je hoeft dus niet

› Was de kleren op hoge temperatuur, minimaal 60 graden.

onder een eikenboom te staan om in con-

› In de meeste gevallen zijn de klachten na twee weken verdwenen – tenminste,

tact te komen met deze hinderlijke haartjes.

als je niet herhaaldelijk in contact komt met de brandhaartjes. Verwijs bij

Er is ook meer risico op contact als het

ernstige klachten (benauwdheid, ernstige oogklachten, allergische reacties)

zo warm wordt dat de rupsen in de boom

naar de huisarts.

voor verkoeling naar beneden komen.

UA022020

21

ZELFZORG

TINTELENDE, JEUKENDE, BRANDERIGE LIPPEN 22

UA022020

Het begint met een blaasje op de lip dat prikt en een beetje brandt. Na enkele uren of dagen vormen zich pijnlijke blaasjes gevuld met helder vocht.

Mensen die regelmatig last hebben van een koortslip herkennen dit.

Een koortslip komt meestal voor op de lippen en de omliggende huid en slijmvliezen. Vaak komt de koortslip telkens op dezelfde plaats terug.

Het eerste verschijnsel is een tintelend,

De allereerste infectie duurt ongeveer

jeukend of branderig gevoel ter hoogte van

veertien dagen. Een herpesinfectie is

de lippen. Dan ontstaan er vochtblaasjes,

besmettelijk, of er nu wel of geen symp-

meestal in groepjes bij elkaar. Deze kunnen

tomen zijn. Bij een koortslip is het vocht in

piepklein zijn – 1 mm –, maar ook wat

de blaasjes besmettelijk. Hiermee kunnen

groter. De blaasjes veroorzaken jeuk, een

anderen besmet worden, maar je kunt ook

branderig gevoel en pijn.

jezelf op een andere plek besmetten. Was

Vervolgens barsten de blaasjes open en

je handen daarom altijd goed na contact

ontstaan er kleine zweertjes. De zweertjes

met iemand met een koortslip en gebruik

drogen geleidelijk uit, waarna zich een

niet dezelfde handdoek.

korstje vormt. Dat valt er na verloop van tijd

WANNEER NAAR DE HUISARTS? • Een baby dient altijd doorverwezen te worden, omdat een pasgeboren baby kan overlijden aan een herpes-infectie (herpes neonatorum).

• Een koortslip moet in principe na veertien dagen genezen zijn. Als dit niet het geval is, kan er iets anders aan de hand zijn.

Adviseer de klant dan om naar de huisarts te gaan.

vanzelf af en laat geen littekens achter.

UIT DE ZON

Een koortslip verschijnt meestal op

Het virus wordt actief bij een verlaagde

dezelfde plaats waar de eerste infectie

weerstand, maar ook door uv-straling.

heeft plaatsgevonden. Meestal geneest

Een extra reden dus om het gezicht en

er blaasjes op andere lichaamsdelen

een koortslip vanzelf binnen zeven à tien

de lippen tegen de zon te beschermen.

voorkomen.

dagen. Maar het is de vraag of iemand zo

Adviseer daarvoor een lippenbalsem met

• Bij een verminderde afweer of bij constitu-

lang met de hinderlijke, zichtbare en

SPF. Als er sprake is van een koortsblaar,

tioneel eczeem adviseer je ook om naar de

besmettelijke infectie wil rondlopen.

is het voor het genezingsproces beter om

huisarts te gaan.

• Als er pus uit blaasjes komt, is het raadzaam om naar de huisarts te gaan.

• Adviseer om naar de huisarts te gaan als

zoveel mogelijk uit de zon te blijven en de

ZEER BESMETTELIJK

weerstand op te bouwen. <

JOUW ES ADVI

De oorzaak van een koortslip is een infectie met het herpes-simplexvirus: HSV. Er zijn twee typen HSV, namelijk HSV-1 en HSV-2.

Beide typen HSV kunnen zowel een infectie aan de lippen (herpes labialis) als aan de

JOUW ADVIES BIJ KOORTSLIP Bij zelfbehandeling adviseer je na het stellen van de WHAM-vragen als eerste-keuzemiddel zelfzorgmiddelen met:

uitwendige geslachtsorganen (herpes

› zinksulfaat in een gel of vette crème;

genitalis) veroorzaken, maar herpes labialis

› zinkoxide in zalf of olie.

wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door HSV-1, terwijl herpes genitalis in de meeste

Er zijn ook virusremmende middelen (aciclovir, valaciclovir en penciclovir), te

gevallen veroorzaakt wordt door HSV-2.

starten zodra branderigheid optreedt, vóór het ontstaan van blaasjes en

Als iemand is besmet, blijft het virus

korstjes. Ook is een combinatie met hydrocortison beschikbaar (dit is een

sluimerend aanwezig in zenuwcellen. In

UA-middel).

bepaalde situaties wordt het virus weer

Adviseer om het middel alleen aan te brengen op de pijnlijke plek of op de

actief. Dan gaat het via de zenuw naar de

blaasjes. Niet verder uitsmeren, want daarmee kan het virus verspreid worden.

huid. Zo komt het dat de symptomen altijd op dezelfde plek komen.

Andere adviezen voor mensen met een koortslip. › Was altijd de handen met zeep voor en na aanraking van de koortslip.

Het herpesvirus is zeer besmettelijk en de meeste mensen krijgen het al op kleuter-

› Raak anderen zo min mogelijk aan. Kom met een koortslip niet te dicht bij baby’s en jonge kinderen.

leeftijd van hun eigen ouders. Vaak merken

› Vermijd orale seks.

kinderen - en de ouders - helemaal niets

› Pas bij het aanbrengen van make-up op dat de infectie niet wordt

van een primaire herpes-infectie. Soms krijgt een kind koorts en vergrote lymfeklieren en is de mond - zowel van binnen

overgebracht naar bijvoorbeeld het oog. › Gebruik handdoeken, washandjes, scheergerei en dergelijke niet samen met iemand anders.

als van buiten - pijnlijk en ontstoken.

(Bron: o.a. Standaarden voor de zelfzorg – KNMP)

Dit duurt ongeveer drie tot zes dagen.

UA022020

23

ALLEEN ZOVIRAX DU

*

REMT HET VIRUS, EN REMT DE ONTSTEKING**

VERTROUW DE

NR1 *** IN KOORTSLIPCRÈME

*Van alle vrijverkrijgbare koortslipcrèmes. **Bij gebruik bij de eerste tinteling. ***Nielsen t/m wk 48 2019 (omzet). Zovirax Duo is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter.

Handelsmerken zijn eigendom van of in licentie gegeven aan de GSK groep. © 2020 de GSK groep of de licentiegever. GlaxoSmithKline Consumer Healthcare B.V. CHNL/CHZOD/0001/19 KOAG-KAG: 309-1219-5442

BRANCHENIEUWS

Robot regelt medicijnen in Erasmus MC

Nieuwbouw voor ‘state of the art’ bereidingsapotheek

Minder kans op medicatiefouten en meer tijd voor de verpleegkundige aan het bed. Dé voordelen van medicatierobot PillPick, die voortaan voor alle patiënten in het Erasmus MC de medicijnen selecteert en doseert.

Bij het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven komt een gloednieuwe bereidingsapotheek. En deze zal ‘state of the art’ zijn, dat wil zeggen dat de apotheek voldoet aan de hoogste actuele normen. De bouw is eind 2019 gestart.

De medicijnen komen in normale verpakkingen (blisters)

De nieuwe apotheek gaat zich volledig wijden aan de

binnen bij de apotheek. De robot snijdt de blisters, verpakt

productie van voorraadbereidingen. Het cleanroomgedeelte

de pillen per stuk en slaat ze op in het magazijn van de robot.

beslaat 700 m2 en er komt een uitgebreid laboratorium

De robot ontvangt via het ziekenhuisinformatiesysteem het

waar naast de farmaceutische (eind)controles ook spiegel-

voorgeschreven recept, trekt de betreffende pillen uit het

bepalingen worden uitgevoerd.

magazijn en bundelt ze aan een ring. Die ring wordt, voorzien van een barcode en gegevens van de patiënt, naar

In de apotheek worden medicijnen gemaakt die de farma-

de afdeling gebracht, alwaar de verpleegkundige de ring

ceutische industrie niet wil of kan maken. “Omdat we geen

controleert en de medicijnen aan de patiënt verstrekt.

winstoogmerk hebben, kunnen we dit tegen veel lagere

Deze werkwijze ontlast de verpleegkundige, die daardoor

kosten doen”, vertelt ziekenhuisapotheker Ralph van Wezel.

meer tijd krijgt aan het bed van de patiënt. Bovendien is

“Doordat we voor veel geneesmiddelen afhankelijk zijn van

er minder kans op medicatiefouten. De bediening en

slechts enkele fabrikanten, ontstaan steeds vaker tekorten

de bevoorrading van de robot blijven mensenwerk – dat

of zeer hoge prijzen voor medicijnen. Het zelf kunnen

doen de apothekersassistenten.

bereiden van medicijnen binnen een ziekenhuisapotheek

(Bron: Erasmus MC)

is dan een groot voordeel. En dat doen we onder dezelfde strenge condities als die in de farmaceutisch industrie”, aldus Van Wezel.

De productie kan waarschijnlijk eind 2020 starten.

Het Catharina Ziekenhuis is een samenwerking aangegaan met het Isala ziekenhuis in Zwolle voor de bereiding van kant-en-klare steriele spuiten. De machines hiervoor zijn inmiddels gearriveerd.

(Bron: Catharina Ziekenhuis)

UA022020

25

KENNISTEST

Elena Nita, winnares 2019

WIL JIJ WETEN HOE HET STAAT MET JE KENNIS? DOE MEE EN TEST JE KENNIS MET DE GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST 2020.

Vanaf 18 april a.s. kun je je inschrijven voor de Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020.

NIEUW: NU MET ZIEKENHUISFARMACIE De Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020 bestaat uit vier online rondes van elk 20 vragen. Na elke ronde kun je

PUNTEN EN PRIJZEN

de test onderbreken en een andere keer

Deze kennistest wordt nu voor de vierde

voortzetten.

keer gehouden. Natuurlijk wordt er weer

– Je begint met twee rondes Farmaceu-

accreditatie aangevraagd. Zo kun je je kennis testen en tegelijk punten verdienen.

tische Kennis.

– Daarna kun je kiezen voor ofwel Zelfzorg,

En je maakt kans op mooie prijzen als je de

ofwel Ziekenhuisfarmacie.

hoogste score aan goede antwoorden hebt!

– Tot slot kom je in de ronde

De winnaar ontvangt in elk geval een mooie

Communicatie en Advies.

award, een gratis jaarlidmaatschap van de beroepsvereniging Optima Farma en gratis

De vragen worden in verschillende vormen

toegang tot het Optima Farma-congres.

gepresenteerd. Het is dus niet alleen maar

Wat de hoofdprijs en andere prijzen zijn,

hokjes aanvinken. Bij alle categorieën

blijft nog even een verrassing.

staat ook een uitdagende casus.

Dit jaar bevat de Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020 voor het

26

UA022020

eerst de ronde Ziekenhuisfarmacie.

Ook apothekersassistenten in ziekenhuizen kunnen dus hun kennis testen!

De vragen worden aangeboden door diverse kennisaanbieders, waaronder AMP, de KNMP, het FPZ-instituut, Accredidact, Nivel, Daphaer en Jur-advies.

Op de pagina hiernaast zie je de belangrijke data en andere gegevens staan. Klaar om je aan te melden?

Veel succes!

OOK DIT JAAR KUN JE WEER MEEDOEN MET DE GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST

AANMELDING

GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST 2020 VAN START! WANNEER KUN JE MEEDOEN? Je bent gediplomeerd apothekersassistent en werkt in een openbare apotheek, poliklinische apotheek, ziekenhuisapotheek of apotheekhoudende huisartspraktijk. Ook als farmaceutisch consulent, farmaceutisch manager of farmakundige met als basis het diploma Apothekersassistent kun je meedoen.

WAT ZEGGEN EERDERE PRIJSWINNAARS? Fokkelien Krijtenburg, winnaar 2018: “De test gaf me een mooie bevestiging

MAAK KANS OP FANTASTISCHE PRIJZEN!

dat ik goed met mijn vak bezig ben.”

VERDIEN ACCREDITATIEPUNTEN!

Elena van der Hall-Nita, winnaar 2019:

Er wordt accreditatie aangevraagd. In 2019 was de Grote Apothekersassistenten Kennistest

“Ik werd wel nummer 1, maar er zijn

geaccrediteerd voor 4 punten.

zoveel apothekersassistenten die minstens evenveel weten als ik.

BELANGRIJKE DATA • Inschrijven: vanaf 18 april 2020 • Deelname: vanaf eind mei 2020 • Prijsuitreiking: 22 september 2020

KIJK VOOR MEER INFORMATIE, VOORWAARDEN EN AANMELDING OP: www.apoweb.nl > www.optimafarma.nl/kennistest > www.ua.nl/kennistest

Nu is het hun beurt.”

LET OP DE AANKONDIGINGEN!

De Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020 is een gezamenlijk initiatief van:

UA022020

27

CORONANIEUWS

Ondertussen in de apotheek…

Maatregelen tegen medicijnhamsteraars

Het ‘nieuwe’ coronavirus Covid-19 waart nu een aantal

Mensen die medicijnen gebruiken, kunnen de gebruikelijke

maanden rond en is sinds eind februari ook in Nederland.

hoeveelheden meekrijgen, maar ze mogen niet extra bij-

Na een langzame start begon het aantal besmettingen,

bestellen. In de Werkgroep Geneesmiddelentekorten zijn

ziekenhuisopnames en overlijdens in maart sneller te

afspraken gemaakt om te voorkomen dat mensen aan het

stijgen.

hamsteren slaan.

De kennis over de verspreiding en besmettingsrisico’s

De uitbraak van het coronavirus heeft vooralsnog niet

veranderen met de dag. Maatregelen ontwrichten het

geleid tot een tekort aan geneesmiddelen, maar het valt niet

normale leven en het leven in de apotheek. De handel

uit te sluiten dat er leveringsproblemen kunnen ontstaan

vanuit China is beperkt en mensen komen hamsteren.

als het handelsverkeer met China en India langere tijd

Resultaat:

wordt belemmerd. In die landen wordt veel medicatie

• Mondkapjes uitverkocht

geproduceerd.

• Handgel uitverkocht

Ook de verkoop van paracetamol is aan banden gelegd, om

• Uitgifte paracetamol beperkt

te zorgen dat het voor iedereen beschikbaar blijft. Half

• Uitgifte chronische medicatie beperkt

maart kwam het advies om klanten voorlopig maximaal drie pakjes van de pijnstiller te verkopen. In de Werkgroep Geneesmiddelentekorten, zijn Apotheken, drogisterijen, groothandels en de overheid vertegenwoordigd.

Coronacheck per app Beter paracetamol Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in Amsterdam heeft half maart de app 'OLVG corona check' gelanceerd. Mensen die denken dat ze mogelijk besmet zijn met het coronavirus, kunnen via de app gezondheidsgegevens doorgeven.

De Franse minister voor Volksgezondheid twitterde half maart dat mensen die besmet zijn met het coronavirus beter

De app is bedoeld voor inwoners vanaf 18 jaar, uit Groot-

geen ibuprofen kunnen nemen. Klopt dat?

Amsterdam (postcodes 1000-1119). Om de app te kunnen gebruiken heb je wel een thermometer nodig, een internet-

Volgens de Franse minister zouden ontstekingsremmende

verbinding en een geschikte smartphone. In de app kun je

medicijnen, zoals ibuprofen, een infectie met het corona-

symptomen doorgeven, zoals hoesten, temperatuur, kort-

virus kunnen verergeren. Volgens de Nederlandse weten-

ademigheid. Het OLVG-team bekijkt of het naar aanleiding

schappers bij de KNMP en het CBG is hiervoor geen bewijs.

van jouw antwoorden nodig is om contact op te nemen. N.B.

Maar… zoals je weet adviseert de Zelfzorgstandaard toch

de app is geen vervanging van reguliere zorg of spoedhulp.

al paracetamol als eerste keus. NSAID's hebben immers meer mogelijke bijwerkingen (risico’s op maagbloedingen)

De app is binnen vijf dagen in crisistijd opgezet en wordt

en interacties met andere medicijnen.

telkens verder verbeterd. Mogelijk is de app in een later stadium ook landelijk inzetbaar.

Zie voor het laatste nieuws www.ua.nl

28

UA022020

SUPPLEMENT

ZO VERSTERK JE DE

WEERSTAND

Iedereen kampt er wel eens mee, kwaaltjes zoals een verkoudheid of een koortslip. Wat kun je doen om dit te voorkomen of te verhelpen en heb je extra vitamines nodig bij een verminderde weerstand?

medicijnen kunnen de weerstand verlagen.

remmende werking kunnen hebben op

Deze oorzaken zorgen ervoor dat de weer-

de groei van een koortslip. Je kunt lysine

stand afneemt en het lichaam meer vatbaar

gebruiken in de vorm van een supplement,

is voor infecties zoals verkoudheid, griep of -

maar het komt ook voor in kaas, vis, vlees

zoals nu actueel - een infectie met corona-

en avocado.

virussen.

VERKOUDEN? GRIEP? De beste remedie is en blijft… voldoende

Ons immuunsysteem is in feite ons verde-

HOE OPTIMALISEER JE DE WEERSTAND?

digingssysteem; het beschermt ons tegen

Gezonde en gevarieerde voeding met vol-

drinken en gezond eten. Je kunt ook kiezen

ziekteverwekkers. Het immuunsysteem

doende vitamines en mineralen is onmisbaar

voor een supplement met vitamines, zoals

bestaat onder andere uit witte bloedcellen

ter ondersteuning van de weerstand. Denk

vitamine C. Vitamine C kan de duur van

en het lymfestelsel. Het lymfestelsel bestaat

aan voldoende groente, fruit, vezels en

de verkoudheid verkorten en de klachten

weer uit lymfevaten en lymfeklieren. Het

eiwitten. Drink ook voldoende vocht – 1,5 tot

kunnen minder heftig zijn. Vitamine C kan

lymfestelsel vervoert lymfe, een vloeistof

2 liter per dag – voor een juiste vochtbalans.

geen verkoudheid of griep voorkomen.

die afvalstoffen uit weefsels opneemt en

Door voldoende te drinken zorg je ervoor dat

Daarnaast kan je lichaam maar een bepaalde

afvoert.

afvalstoffen kunnen worden afgevoerd. Zorg

hoeveelheid vitamine C opslaan. De rest

daarnaast voor voldoende slaap (6 tot 8 uur

plas je gewoon uit.

ONS IMMUUNSYSTEEM

De lymfeklieren zorgen voor de aanmaak

per nacht), probeer stress zoveel mogelijk te

van lymfocyten, een type witte bloedcel

vermijden en beweeg!

rust. Andere adviezen zijn: voldoende

Vitamine D is ook een vitamine om rekening mee te houden als het gaat om

dat van belang is voor het immuunsysteem.

Deze cellen zorgen ervoor dat bacteriën en

HELP! EEN KOORTSLIP…

de weerstand. Bij een klein tekort aan deze

virussen onschadelijk worden gemaakt.

Een koortslip kan niet veroorzaakt worden

vitamine ben je behoorlijk vatbaarder voor

Bij een infectie of ontsteking vermeerderen

door een verlaagde weerstand, maar ont-

een infectie zoals griep of verkoudheid.

de lymfocyten zich om verspreiding van de

staat door het herpes simplex virus. Wel kan

In de winter maken we geen vitamine D

ontsteking te voorkomen. Dit is de reden dat

een verminderde weerstand ervoor zorgen

aan, omdat de zon dan te laag staat.

de lymfeklieren opzwellen.

dat het sluimerende virus weer actief wordt.

Het is te overwegen om een vitamine D-

Daarnaast kunnen infecties bij mensen met

supplement te nemen, zeker voor mensen

een verlaagde weerstand heftiger verlopen

die behoren tot de risicogroepen voor wie

dan bij mensen met een gezonde weerstand.

extra vitamine D wordt aangeraden.

stress kunnen ervoor zorgen dat het

WAT KUN JE DOEN?

Michelle Vrij, diëtist bij Nutrimedia

immuunsysteem ons lichaam niet meer

Voor adviezen bij koortslip: zie pagina 22.

optimaal kan verdedigen. Ook sommige

Daarnaast zou het aminozuur lysine een

OORZAKEN EN GEVOLGEN VAN EEN VERLAAGDE WEERSTAND Gebrek aan slaap, ongezonde voeding en

UA022020

29

ZELFZORG

MASTERCLASS OVER SLAAPSTOORNISSEN Alleen slaapstoornissen waarbij het slaap-

de slaapstoornissen alleen maar erger.

waakritme is verstoord – zogenaamde

• Is het slaap-waakritme verlaat, dan is

circadiane ritmeslaapstoornissen – kunnen

het advies om melatonine 5 uur voor de

worden behandeld met melatonine, ver-

DLMO in te nemen. Zo kan het ritme

telde Marcel Smits. Dit reguleert namelijk

worden vervroegd.

dit slaap-waakritme. Voor de behandeling

• Om het slaap-waakritme naar achteren

wordt eerst met een slaaplogboekje en met

te verschuiven, dient men melatonine

een melatoninetest nagegaan wat er mis is.

10 uur ná de DLMO in te nemen.

• Is de DLMO niet bekend, dan adviseert

Smits gaf voorbeelden van zulke slaap-

Smits om melatonine om 20.00 uur

stoornissen: de puber die steeds later naar

‘s avonds in te nemen (dus niet vlak voor

bed gaat, steeds later opstaat, niet meer

het slapengaan!).

Pharma Nord organiseerde in februari een aantal masterclasses over slaapstoornissen.

Slaapneuroloog Marcel Smits vertelde hier over het juiste gebruik van melatonine; GZ-psycholoog Isabel van Schie ging in op de nietmedicamenteuze aanpak van slaapproblemen.

ER ZIJN ZES GROEPEN SLAAPSTOORNISSEN: • chronische insomnie • ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen • circadiane ritmeslaapstoornissen (verstoord slaap-waakritme) • parasomnie (opvallend gedrag tijdens de slaap) • rusteloze benen • hypersomnie (overmatige slaperigheid overdag)

nissen begeleidt: door onderliggende

functioneert en bij wie de schoolprestaties achteruit hollen. Of je collega in de dienst-

Veel patiënten met circadiane ritme-

problemen aan te pakken en door de

apotheek die er na enkele nachtdiensten

slaapstoornissen gebruiken melatonine

patiënt te wijzen op goede slaaphygiëne.

dagen over doet voordat ze weer normaal

jarenlang. Smits adviseert wel om in

Dat wil zeggen: zorgen dat je ontspannen

kan slapen. Een kind dat maar niet in slaap

de zomervakantie te proberen of de

naar bed gaat, niet overdag slapen, vaste

komt en ’s nachts klaarwakker blijft. Een

biologische klok weer zonder hulp kan.

tijden aanhouden. Helpt dit niet, dan is – ook volgens de huisartsrichtlijnen –

man die altijd moe wakker wordt, ook al slaapt hij ’s avonds goed in. Hij heeft moeite

EERST NIET-MEDICAMENTEUS

cognitieve gedragstherapie gericht op

zich te concentreren op zijn werk, en ook

Overigens is het devies om bij slaapstoor-

slapeloosheid de eerste keus. Daarbij

een doelpunt scoren lukt niet meer.

nissen niet te snel naar slaapmedicatie te

worden verkeerde overtuigingen aan-

grijpen, maar eerst niet-medicamenteuze

gepakt, wordt de slaapdruk verhoogd door

Zulke patiënten vraagt Smits om een

maatregelen te proberen. Isabel van Schie

een korte slaaptijd en krijgt de patiënt

slaaplogboekje bij te houden en hij meet

vertelde hoe ze patiënten met slaapstoor-

ontspanningstraining. <

wanneer de melatonineproductie van het lichaam op gang komt. Normaal gesproken is dat als het donker begint te worden.

Als deze DLMO (dim light melatonin onset)

TABEL

GOEDE SLAAPHYGIËNE Aan te raden

Af te raden

overdag actief zijn, zodat ‘slaapdruk’ wordt opgebouwd

extra lang slapen of overdag slapen om verloren slaap in te halen

te vroeg of te laat plaatsvindt, dan kun je

regelmaat

‘vooruitslapen’

bijregelen met suppletie van melatonine.

daglicht overdag

overdag verblijf in ruimtes zonder daglicht

Heel belangrijk is om melatonine dan op het juiste tijdstip in te nemen, anders worden

voor het slapengaan kijken op beeldschermen nachtwerk

UA022020

31

Word (ook) drogist via drogiweb-opleidingen.nl!

Ben jij: • vóór 2006 gediplomeerd?

• overgestapt naar een stadsapotheek?

• gek op handverkoop?

DAN IS DEZE OPLEIDING VOOR JOU!

Speciaal voor apothekersassistenten is er nu een verkorte online opleiding tot drogist. Je hoeft immers niet te leren wat je al weet!

In de (openbare) apotheek wordt handverkoop een steeds groter onderdeel van je werk, zeker nu in de zorg meer gestuurd wordt op zelfzorg.

Huisartsen verwijzen hun patiënten voor bepaalde klachten steeds vaker naar de drogist of apotheek voor een middel waarmee zij zelf iets aan hun klacht kunnen doen. De opleiding tot drogist geeft je nét die extra kennis en vaardigheden die je bij zelfzorgadvies en -verkoop kunt gebruiken.

Drogiweb-opleidingen.nl verzorgt al jaren branche-erkende, online opleidingen waarmee een rijks-erkend diploma Drogist behaald kan worden. Je leert waar, wanneer en hoe je wilt in je eigen tempo. De examens worden verzorgd door de Stichting Pharmacon, hét exameninstituut voor de drogisterijbranche.

In ongeveer 3 maanden kun jij ook drogist zijn!

• Deze opleiding speciaal voor apothekersassistenten start in maart 2020.

• Prijs: € 375,- excl. 21% btw en excl. Pharmacon examengelden.

• Inschrijven kan via www.drogiweb-opleidingen.nl

VAN ONZE PARTNER “Zowel in de apotheek als in de drogisterij

MATTHIJS ENGERING:

“COMBINATIE APOTHEEK EN DROGISTERIJ BIEDT MEER MOGELIJKHEDEN”

moeten we deskundig advies geven.

De drogisterijbranche kan anders niet overleven. Dan verlies je het van de supermarkten.” Hij instrueert zijn drogisterijmedewerkers daarom zelf over geneesmiddelen. De drogisterijmedewerkers stellen ook altijd de vragen die bij zelfzorgadvies horen, zoals: Gebruikt u nog andere medicatie? Weet de consument niet precies wat hij of zij

Is het medisch advies bij zelfzorgproducten in een drogis-

gebruikt, dan kan vanuit de drogisterij naar de apotheek worden gebeld om

terij wel goed genoeg? Daar wordt weleens aan getwijfeld,

de medicatiebewaking uit te voeren.

zeker in de apotheek. Apotheker Matthijs Engering vindt

Uiteraard alleen na toestemming van

dat drogisterijen zich meer moeten richten op goed advies.

de betrokkene.

Hij heeft zelf een apotheek én een drogisterij. Met allerlei

DROGISTERIJ ERBIJ

mogelijkheden voor kruisbestuiving.

Aan collega-apothekers en apothekersassistenten die een drogisterij willen openen, heeft Engering een advies: “Je moet een commerciële instelling

In winkelcentrum Tweelingstad in Harder-

gezondheid. Ze gaan niet snuffelen of er

hebben. Je moet er plezier in hebben om

wijk is een DA-drogisterij gevestigd die

nog iets is wat ze kunnen gebruiken. In de

bezig te zijn met het assortiment en je

nauwe banden heeft met apotheek

drogisterij komen consumenten. Ze hebben

omzet, inschatten hoe een maatregel of

Tweelingstad 300 meter buiten het

misschien een doosje paracetamol nodig,

campagne uitpakt, voldoende inkopen

winkelcentrum. Beide zijn eigendom van

maar verlangen geen uitgebreid advies.

als een middel in een folder komt te

apotheker Matthijs Engering. In de drogis-

Ze nemen nog een aanbieding mee of een

staan…”

terij is een servicepunt van de apotheek.

fles shampoo, onder het motto ‘altijd

“Als mensen toch in het winkelcentrum

handig’. Dezelfde mensen, maar op een

zijn, kunnen ze daar hun receptmedicatie

ander moment en met een andere

ophalen als ze dat willen”, verklaart hij.

instelling.”

Meestal gaat het om herhaalmedicatie en als er uitgifte-informatie gegeven moet worden, dan kan dat vaak telefonisch.

“Zowel in de apotheek als in de drogisterij moeten we deskundig advies geven.”

“Ik denk dat een flexibel ingestelde apothekersassistent die dit leuk vindt, uitstekend haar drogistendiploma kan halen en een drogisterij kan managen.”

PATIËNTEN EN CONSUMENTEN Engering ziet dat mensen ‘anders’ naar

DESKUNDIG

de apotheek gaan dan naar de drogisterij.

In zijn drogisterij staan alleen medewerkers

“In de apotheek komen patiënten”, is zijn

met een diploma (Assistent-)Drogist of

ervaring. “Die hebben iets nodig voor hun

Verkoopvaardigheden in de drogisterij.

NIEUWSGIERIG GEWORDEN NAAR DE MOGELIJKHEDEN OM EEN EIGEN DA-DROGISTERIJ TE STARTEN OF OVER TE NEMEN? Stuur dan een e-mail naar acquisitie@da.nl en we nemen snel contact met je op.

UA022020

33

JUBILEUMPUZZEL

EEN JAAR LANG

PUZZELEN MET UA

UA is de tiende jaargang ingegaan. Dat is wel een feestje waard. Daarom trakteren we jullie op vijf puzzels met vele prijzen, met dank aan de sponsors die de prijzen ter beschikking hebben gesteld!

In de nummers 1 t/m 5 van UA jaargang

WAT MOET JE DOEN?

2020 staat een puzzel. Per puzzel zijn

• Los de puzzel op.

diverse prijzen te winnen. Welke dat zijn,

• Ga naar www.ua.nl/nieuws/puzzel2020 en volg de aanwijzingen.

staat bij elke puzzel vermeld. Uit de vijf puzzels volgt één overall oplossing, die kans geeft op de hoofdprijs.

Puzzel jij ook mee?

Hier staat ook het puzzelreglement.

• Vul de oplossing van deze eerste puzzel én jouw gegevens op dat formulier in vóór woensdag 6 mei.

• Alles op tijd ingevuld? Dan maak je kans op een van de mooie prijzen.

• Doe je mee aan alle puzzels in UA 1 t/m 5, dan maak je kans op een hoofdprijs!

Let op: je maakt alleen kans op de hoofdprijs als je de oplossingen van alle vijf de losse puzzels hebt ingestuurd.

34

UA022020

• En door alleen al mee te doen, krijg bij elke puzzel een mooie kortingscode (zie hiernaast).

13

6

8

10

1

10

15 19

20

16

16 16

12

15

16

2

7

10

1

24

16

19

20

1

15

1

8

16

9

20

12

25 5

16 23

26

8

6

8

16

20

16

16

8

5

1

15

1

16

1

20

13

15

20 8

12

1

22

16

8

26

16

25

20

6

15

6 16

1 1

1 15

14

1

12

18

15

26

12

14

2

15

3

16

4

17

5

18

R

6 11

7

16 13

22

1

24

S K 19

8

8

2

1

8

20

8

L

21

26

19

De uitkomst van het kruiswoordraadsel was: zelfzorgadvies.

Alle inzenders hebben een kortingcode ontvangen voor 10% korting op een Rebel&Rose-product. Uit de inzenders met het juiste antwoord zijn de volgende prijswinnaars getrokken. € 50,00: Janneke Venema, Apotheek De Venen, Stadskanaal; Frida Vlam, Flevo Ziekenhuis, Almere

22

– Avène verzorgingspakket: Joke van Bakel,

10

23

– Sukin Purely Ageless Anti-age

11

24

12

25

9

Bennebroekse Apotheek, Bennebroek 16

20

verzorgingspakket: Miranda KomenHuibers, Poli-Apotheek St Jansdal Ziekenhuis, Harderwijk – Vichy Anti-aging verzorgingspakket: Diana

26 21

UITSLAG PUZZEL UA 1

– Een waardebon voor Rebel & Rose t.w.v.

7

19

18

16

23

1

11 6

1

8

16

20 1

5

10

20

1

5 1

16

1

16

16

16 16

16

20

13

2 22

11

1

20

8 16

26 16

22

17

24 10

6

12 16

16

20

1 26

1

1 1

8 6

20 15

1

8

1

12

1 20

20

1 15

16 16

26

20 12

16

10

26

5

18 2

23

12

12 18

20

7

9

15

13

1 2

10

16 9

20

10

15

18 24

1

26

1

16 16

15

26

2 26

26 18

1

16

2

1 13

5

20

1

16

15

8 24

5

2

6 4

3

1

13

26

I

Langelaar, Apotheek Zonderwijk, Veldhoven – Make-uppakket met CATRICE en essence:

© www.puzzelpro.nl

Anneke Sijbesma, Apotheek Gaasterland,

Gelijke cijfers staan voor gelijke letters. Probeer het gekleurde woord te vinden.

Bewaar de drie letters in de oranje hokjes voor de eindoplossing.

Balk – Novexpert Hyaluronzuur Booster: Henriëtte Duits, Apotheek Maar, Nederweert – Louis Widmer oogverzorgingspakket:

Breng letters uit de puzzel over naar de hokjes met hetzelfde nummer onder het diagram.

In die vakjes lees je nu een woord; dit is de oplossing van deze puzzel. De letters in de oranje vakjes heb je nodig voor de eindoplossing die kans geeft op een hoofdprijs.

Patricia Aussems, Amphia Ziekenhuis, Breda – Eucerin Hyaluron-Filler verzorgingspakket: Annejet Bosscha, Huisartspraktijk Havelte

DIT ZIJN DE PRIJZEN DIE JE KUNT WINNEN! De sponsors hebben fantastische prijzen ter beschikking gesteld. Met een goede oplossing maak je kans op: – verzorgingspakketten van o.a. Avène, Eucerin, Louis Widmer, Novexpert, Sukin en Vichy; – make-upsets met producten van essence en Catrice; – waardebonnen voor stoere Rebel & Rose-sieraden.

www.rebelandrose.com

Heb je de eindoplossing goed, dan maak je kans op nóg mooiere pakketten van deze merken. Iedere apothekersassistent(e) die een oplossing instuurt (puzzel 1 t/m 5) ontvangt bovendien een kortingcode voor 10% korting op een Rebel & Rose-product (binnen een maand te besteden). Ga voor meer informatie over de prijzen naar www.ua.nl/nieuws/puzzelprijzen

UA022020

35

OPTIMA FARMA

WAT DOEN WIJ NU EIGENLIJK?

Vaak wordt ons gevraagd: “Weten apothekersassistenten wel waar jullie bij Optima Farma allemaal mee bezig zijn?” Hier zou veel meer aandacht voor moeten zijn, wordt er dan gezegd.

Zowel bij de eigen achterban van apothekersassistenten als bij anderen.

Deze mensen hebben een punt. Apothe-

onze beroepsgroep zonder dat aan de

Ook moeten we waken voor achteruitgang.

kersassistenten zijn harde werkers, die

grote klok te hangen. Wij apothekers-

Dus opkomen voor de bescherming van de

zich inzetten om de patiënt zo goed

assistenten – in de apotheek én bij Optima

beroepstitel van apothekersassistent, voor

mogelijk te helpen, en weinig aan zichzelf

Farma – laten te weinig zien. Omdat het

behoud van het niveau van de opleidingen,

denken. ‘Verdien ik wel genoeg? Is het wel

niet lukt om in het bestek van deze column

voor functiedifferentiatie…

goed als ik met zoveel dingen tegelijk bezig

volledig te zijn, noem ik een paar van de

– Wij organiseren (educatieve) evene-

ben? We hebben meer collega’s nodig!’ Dat

zaken van wat wij doen.

zoals het congres, regionale scholings-

zijn zaken waar je apothekersassistenten nauwelijks over hoort. (Misschien ook een

menten voor apothekersassistenten,

– Wij overleggen in werkgroepen bij VWS,

bijeenkomsten, studentensymposia en

van de redenen dat we nog geen nieuwe

zoals de werkgroep (Ont)regel de zorg.

de Grote Apothekersassistenten

cao hebben?)

Daar is het volgende bereikt:

Kennistest.

• vermindering van de administratieve Een apothekersassistent wil het werk zo

last m.b.t. opiatenadministratie;

Zo weet je iets meer van wat Optima Farma

goed mogelijk doen. Zoveel mogelijk ballen

• minder B2-formulieren;

doet. Op de pagina hiernaast staat verder

tegelijk in de lucht houden. Zorgen dat alle

• het ZN-formulier Verbandmiddelen is

uitgewerkt op welke manieren Optima

zorgvragen (door corona nu nog meer)

komen te vervallen (B4 op een recept

Farma zich inzet voor jou, je collega’s en

adequaat verwerkt worden. Van alles

is voldoende).

jullie werk.

regelen voor een patiënt of cliënt, zodat

Eerder bereikten we al:

deze naar tevredenheid geholpen wordt.

• realisatie van een kwaliteitsregister

Wil je dat we dit werk voortzetten, word dan

In welke bochten je je ook soms moet

voor apothekersassistenten en voor

lid. En mocht jij willen meedenken of je willen

wringen om dit voor elkaar te krijgen.

farmaceutisch consulenten, herziening

inzetten, kijk dan voor de mogelijkheden op

Patiëntveiligheid, medicatieveiligheid,

van de registratieregelingen;

de pagina hiernaast.

patiënttevredenheid: dat zijn de dingen waar je voor werkt.

• StipCo-subsidie voor scholing van het hele apotheekteam.

En het overleg gaat door, want er is nog

De vrijwilligers van Optima Farma lijden aan

heel wat te verbeteren. Denk aan het

Trudy van Geffen

hetzelfde ‘euvel’. Wij zetten ons in voor

preferentiebeleid en aan medicijntekorten.

Voorzitter Optima Farma

36

UA022020

VRIJWILLIGER BEROEPSVERENIGING VAN APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN EN FARMACEUTISCH MANAGERS

WIL JIJ JE INZETTEN VOOR JOUW COLLEGA’S? WORD VRIJWILLIGER BIJ OPTIMA FARMA Een beroepsvereniging als Optima Farma kan niet zonder vrijwilligers: actieve leden die zich met enthousiasme inzetten voor hun vakgenoten en hun beroepsvereniging.

We kunnen altijd meer van deze betrokken leden gebruiken.

Wat kun je als vrijwilliger bij Optima Farma?

Als actief lid kun je je nuttig maken door lid te worden van het bestuur, van een vakinhoudelijke commissie of van een externe commissie als vertegenwoordiger van jouw beroepsvereniging.

Je kunt ook regionaal ambassadeur worden. Daarbij organiseer je in samenwerking met het verenigingsbureau scholingsavonden in jouw regio, kun je gastlessen geven over je beroep bij een apothekersassistentenopleiding en fungeer je als tussenpersoon voor de leden in jouw regio en het verenigingsbureau. Je kunt ook tijdelijk actief zijn in een project.

Meer over deze functies Bestuur. In het bestuur kun je meedenken over het beleid van de beroepsvereniging wat betreft de beroepsontwikkeling, deskundigheidsbevordering, kwaliteit, communicatie en dienstverlening.

Ook denk je mee over de Optima Farma-activiteiten.

Interne commissies. Wil je bijvoorbeeld meewerken aan de organisatie van het jaarlijkse Optima Farma-congres, aan (regionale) scholing, aan communicatie en pr (social media; blog) of aan werving van je collega’s?

Externe commissies en besturen. Belangrijk is dat Optima Farma de apothekersassistenten vertegenwoordigt in externe commissies en besturen, bijvoorbeeld bij VWS, LAN, maar ook bij beroepsverenigingen, patiëntenverenigingen, verzekeraars, farmaceuten en onderzoeksbureaus (Nivel). Zodat er geen nieuwe plannen en regels worden bedacht waarin de gevolgen voor ons beroep of voor onze patiënten over het hoofd zijn gezien.

Projecten. Heb je niet de tijd om je op vaste of regelmatige basis in te zetten, maar wil je wel een steentje bijdragen? Dan zijn we blij als je wilt meewerken aan een tijdelijk project. Bijvoorbeeld meedenken over de gevolgen van veranderingen in de wet BIG (artikel 34), het schrijven van een artikel (bijvoorbeeld over je afstudeerproject), etc.

Wat krijg je ervoor terug?

Door jouw talenten in te zetten voor je vak ben je nuttig bezig. Daar haal je voldoening uit.

Bovendien staat het goed op je cv. Je verkeert in een netwerk van gelijkgestemde collega’s om mee te sparren, en je kunt andere (zorg)professionals ontmoeten. Verder bieden wij je een gratis lidmaatschap van Optima Farma (met abonnement op UA) en een reiskostenvergoeding.

Dus wil jij je inzetten voor je beroepsgroep en beroepsvereniging? Door mee te denken, mee te organiseren of je beroepsgroep mee te vertegenwoordigen? Laat het ons weten!

VOORJAARSCONGRES NIEUWE DATUM OPTIMA FARMA CONGRES 2020 Vanwege de recente ontwikkelingen rondom het nieuwe coronavirus (COVID-19) heeft het bestuur van Optima Farma besloten het congres van zaterdag 18 april te annuleren en te verzetten naar het najaar.

Het bestuur ziet het besluit als onvermijdelijk omdat het risico van het samenbrengen van een grote groep zorgprofessionals niet goed is te overzien en het financiële risico te groot is. Het besluit is niet licht genomen en is tot stand gekomen na raadpleging van professionals in de zorgsector. Wij hopen jullie allen te zien in oktober!

Nieuwe datum: zaterdag 31 oktober 2020 Locatie: De Reehorst te Ede Tijd: 09.45-17.00 uur Programma: Het programma en de sprekers blijven nagenoeg hetzelfde. Zie voor de meest recente informatie onze congreswebsite: https://congressen.optimafarma.nl/ Normale prijs € 150,- (ledenprijs € 100,-) Je kunt ook gebruikmaken van de combideal.

De combideal bestaat uit het lidmaatschap van Optima Farma 2020 à € 57,50 en een ticket voor het Optima Farma congres tegen de ledenprijs. Je betaalt dan in totaal € 157,50. In de prijs van de combideal is ook een abonnement op UA inbegrepen.

VROEGBOEKKORTING VERLENGD! Meld je nu alvast aan voor het Optima Farma congres op zaterdag 31 oktober en ontvang € 10,-korting!

Deze actie is geldig tot 1 augustus 2020.

CONTACTINFORMATIE

06-57 96 72 13; maandag t/m donderdag tijdens kantooruren. secretariaat@optimafarma.nl

UA022020

37

Geef jij om je vak? Laat jouw stem dan horen en word nu lid van Optima Farma!

Waarom? Wij zorgen dat jouw stem gehoord wordt bij overheid en andere partijen. Zo maken wij het verschil voor de dagelijkse werkzaamheden in de apotheek en de ontwikkeling van jouw vak.

Hoe meer leden hoe meer we voor je kunnen doen!

Als lid krijg je: • maandelijks de Optima Farma Nieuwsbrief per e-mail • korting op Optima Farma activiteiten (congres, symposium e.d.)

• 10% korting op een abonnement van Accredidact • 6x per jaar het vakblad UA zie verder www.optimafarma.nl/lidmaatschap/

BEROEPSVERENIGING VOOR APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN, FARMACEUTISCH MANAGERS

www.optimafarma.nl

UA022020

38

VAN ONZE PARTNER

EEN DAG UIT HET LEVEN VAN EEN GEDETACHEERDE APOTHEKERSASSISTENT

Op deze pagina volgen wij een apothekersassistent die via Professional Partners aan de slag is bij een apotheek.

HULP EN TIPS

aan mijn balie snel en goed geholpen

In de poliklinische apotheek krijgt Sophie te

worden. Zodra iemand binnenstapt, zorg

maken met patiënten die direct vanaf een

ik ervoor dat hij of zij zo snel mogelijk

Dit kan een openbare, een poliklinische of een ziekenhuisapotheek zijn. Sophie voert via een detacheringsovereenkomst meerdere leuke en uitdagende opdrachten per maand uit. Werk waaruit zij haar ‘arbeidsvitaminen’ haalt.

poli-afspraak naar de apotheek komen.

geholpen is en geen vragen meer heeft.

Ze hebben vaak specialistische medicatie

Door mijn kennis van het vak weet ik precies

nodig, zoals injecties en oncolytica. Sophie

wat er nodig is om de juiste dienst- en

erkent dat het belangrijk is om je kennis zo

hulpverlening te bieden. Dat geeft mij

up-to-date mogelijk te hebben: "Ik krijg veel

energie. Ook krijg ik veel energie van de

hulp en tips van mijn aanspreekpunt binnen

afwisseling en de uitdaging die het deta-

Professional Partners. Dit is erg fijn, want je

cheren mij biedt. Ik kan met alle soorten

Maandagochtend even voor half 8. Sophie

krijgt dagelijks met nieuwe ontwikkelingen

apotheken kennismaken. Iedere keer een

zit in de auto onderweg naar haar volgende

te maken en wilt natuurlijk op de hoogte zijn

nieuw team; dat biedt veel diversiteit en

opdracht. Ze denkt alvast na over wat de

van al het nieuws. Daarom is het zo goed

verschillende werkwijzen. Het contact met

komende week haar gaat brengen. Wat voor

dat de aanspreekpunten binnen Profes-

de patiënten doet mij erg goed, maar ook

patiënten zal ze aan de balie treffen? Zijn er

sional Partners zelf ook uit deze sector

de begeleiding vanuit Professional Partners

genoeg bereidingen gedaan? Welke recep-

komen. Zij weten waar ze het over hebben."

is prima geregeld. Met al mijn vragen kan ik

ten liggen er nog en wat zal erbij komen?

bij ze terecht."

Allemaal vragen die bij menig apothekers-

Vaak is een patiënt in de poliklinische

assistent door het hoofd spoken.

apotheek geen ‘vaste klant’. Door het

‘Arbeidsvitaminen’ haalt Sophie uit de

Landelijk Schakel Punt (LSP) zijn apothe-

begeleiding die ze geeft aan de patiënten,

Sophie heeft in 2013 haar mbo-opleiding

kersassistenten goed op de hoogte van

maar tegelijkertijd uit de begeleiding en

tot apothekersassistent afgerond. Na een

relevante gegevens van de patiënt en

hulp die ze krijgt van Professional Partners

aantal jaren in verschillende openbare

kunnen ze de juiste medicatiegegevens

en uit de bijeenkomsten buiten het werk.

apotheken te hebben gewerkt, was het

opvragen bij de eigen apotheek van de

Zo houdt ze een gezonde werkbalans.

tijd voor een nieuwe stap: de stap naar

patiënt. Zo zorgen Sophie en haar collega’s

detachering. Professional Partners bood

ervoor dat het juiste recept wordt klaar-

haar de kans om bij een nieuw, jong en fris

gemaakt en dat de juiste medicatie kan

bedrijf te gaan werken. Een bedrijf dat in

worden afgegeven.

de vraag naar tijdelijke krachten in de apotheek kan voorzien. Sophie kon meteen

ENERGIE

Word jij hier enthousiast van? Neem dan

aan de slag bij een poliklinische apotheek in

Sophie haalt op verschillende manieren

contact met ons op of neem eens een

Noord-Brabant. Ze woont zelf in die regio,

energie (haar 'arbeidsvitaminen') uit haar

kijkje op onze website:

dus voor haar een mooie gelegenheid om

werk als apothekersassistent. "Ik wil er

werkenbijpp.nl/pharma

dichtbij huis te werken.

graag elke dag voor zorgen dat de mensen UA022020

39

Fotografie: Remie Kranendonk.

EVEN VOORSTELLEN

(ASSISTENT-)DROGISTEN IN APOTHEEK DE HOEF IN ALKMAAR: “WE ZIJN GASTVROUW, AANSPREEKPUNT EN ADVISEUR” Een deel van het team van Alphega Apotheek De Hoef in Alkmaar.

Bij Alphega Apotheek De Hoef in Alkmaar neemt handverkoop een belangrijke plaats in. Zo belangrijk dat er inmiddels drie medewerkers speciaal voor dit onderdeel zijn aangesteld. Met het diploma (assistent-)drogist op zak en regelmatig een training - vooral op het gebied van huidverzorging – zijn zij helemaal toegerust om klanten waardevolle adviezen te kunnen geven.

40

UA022020

“Wij doen meer dan verkopen; we zijn gastvrouw, aanspreekpunt en adviseur”, vertelt Manouk de Roo, die nu zes jaar als assistent-drogist bij deze apotheek werkt.

Omdat zij tevens schoonheidsspecialiste is, was zij de uitgelezen kandidaat om de handverkoop en huidverzorgingsadviezen te gaan verzorgen, toen de apotheek zes jaar geleden naar deze locatie verhuisde.

In deze ruime apotheek staan voor de balie een groot zelfzorgassortiment en gemakkelijke stoelen voor wachtende patiënten. Voor mensen met een recept zijn er vier eilandbalies met veel privacy.

“Wij zijn ook het visitekaartje van de apotheek”, vervolgt Manouk. “Vaak staan wij voor de balie om mensen van dienst te zijn. We stappen niet meteen op een klant

Manouk (links) en Suzanne (rechts): “Het is mooi

Het nummertjesapparaat geeft aan dat mensen

om te zien dat een huid weer stabiliseert met een

voor ‘vrije verkoop’ geen nummertje nodig hebben.

product dat wij hebben geadviseerd.”

af, maar geven ze de ruimte om even rond te kijken. Je merkt vanzelf of ze iets speciaals zoeken en ook of ze wel of niet

huidadvies doorgestuurd naar Apotheek

voor vrije verkoop geen nummertje hoeft

direct hulp willen.” In de opleiding hebben

De Hoef vanwege het uitgebreide assorti-

te trekken: mensen die voor handverkoop

Manouk en haar collega’s geleerd om typen

ment en het deskundige advies.

komen, kunnen direct worden geholpen.

Nurten: “Zo wordt de rij wachtende patiën-

klanten te herkennen en op gepaste wijze te helpen. Zo heb je bijvoorbeeld de zoe-

De handverkoop liep zo goed dat na twee

ten niet te lang en voelen wij ons minder

kende klant, maar ook de nieuwsgierige

jaar Suzanne Oosterbaan erbij kwam, en

gehaast.”

klant en de haastige klant.

sinds enige tijd hebben zij nog een collega,

Naast de gebruikelijke taken in de apo-

Wendy Grootveld, zodat er vrijwel altijd

theek heeft Nurten de verantwoordelijkheid

GROOT HANDVERKOOPASSORTIMENT

iemand bij de handverkoop staat. Wendy

voor de medicatierollen. De apotheek is

heeft het diploma drogist. Suzanne:

sinds kort ook begonnen met het farmaco-

“Er kwam steeds meer vraag naar goede

“Wij geven individueel advies, waarbij we

genetisch testen van bepaalde patiënten.

huidverzorgingsproducten en mensen

kijken naar de huid van de klant en naar

Als een patiënt bijvoorbeeld onvoldoende

kiezen die producten bewuster”, vertelt

eventuele aandoeningen. Soms komt er

op een geneesmiddel reageert, kan die test

apothekersassistente Nurten Tepe, die al

een nieuwe klant die naar een bepaalde

daarvoor een verklaring bieden en kan de

twintig jaar met veel plezier bij Apotheek

crème vraagt, waarbij wij denken: waarom

medicatie op basis van die kennis worden

De Hoef werkt. “Toen de apotheek hierheen

die crème voor deze huid? Dan geven we

aangepast. Verder gaat de apotheek

verhuisde, heeft de eigenaar daarop inge-

informatie over de producten, laten ze een

werken met farmabuddy’s: apothekers-

speeld en iemand voor de handverkoop en

product proberen dat volgens ons beter

assistenten kunnen dan een vast

huidadvies in dienst genomen. Dat was

bij hen past en meestal zijn ze daar erg blij

aanspreekpunt worden voor patiënten die

Manouk. Het concept moest zich wel

mee.”

complexe zorg ontvangen. Er zijn dus voldoende taken voor de apothekers-

bewijzen. Maar de handverkoop steeg en er kwamen steeds meer mensen naar deze

MEER TIJD VOOR RECEPTEN

assistenten. Daarom vinden ze het fijn dat

apotheek voor een huidverzorgingsproduct.

Voor de apothekersassistenten betekent

ze huidadvies aan hun gespecialiseerde

Veel van hen komen op aanraden van een

dit dat zij zich meer kunnen richten op

collega’s kunnen overlaten.

vriendin die hier zo goed werd geholpen.

receptverwerking, vertelt Nurten. Ook

Ook vanuit andere apotheken - vooral die

scheelt het in de wachttijd voor patiënten.

uit de maatschap - worden klanten voor

Het nummertjesapparaat geeft aan dat je

Lees verder op pagina 42

UA022020

41

EVEN VOORSTELLEN

In de apotheek zijn vier eilandbalies met veel privacy.

Manouk geeft advies.

AANSCHRIJVEN

medicatiereview of het opstellen van een

vertelt Suzanne. “Niet te veel, anders zien

De (assistent)-drogisten kunnen ook in het

reisdocument.

ze door de bomen het bos niet meer. In een

apotheekinformatiesysteem. Als ze een

assortimentsfolder vinken we dan aan wat

zelfzorggeneesmiddel verkopen, schrijven

HUIDADVIES

we hebben meegegeven en als er niets

ze dat aan om te zien of er geen contra-

Suzanne en Manouk gaan naar alle

geschikts bij zit, kunnen ze terugkomen

indicaties of interacties zijn. Ze vragen

trainingen van ‘de merken’, zodat ze altijd

voor een andere selectie.” Manouk:

door en stellen de WHAM-vragen. Bij een

‘bij’ zijn en het assortiment kennen. Ook

“We geven liever goed advies dan dat

huidproduct: is het voor uzelf? Bij een

de apothekersassistenten houden deze

we iemand iets aansmeren. Als je een

vitamine, bijvoorbeeld vitamine K: weet

ontwikkelingen bij, maar zij richten zich

vertrouwensband weet op te bouwen,

u ook of u een tekort heeft? Bovendien

uiteraard vooral op de farmaceutische

dan komen mensen terug. Het is mooi om

doet Suzanne de verkorte opleiding tot

nascholing. Wel kunnen ze in de koffie-

te zien dat een huid weer stabiliseert met

apothekersassistent (“altijd al een wens”),

kamer nieuwe producten leren kennen

een product dat wij hebben geadviseerd.” <

zodat ze – nu tijdens haar stage en straks

en uitproberen. De (assistent-)drogisten

na het behalen van haar diploma – ook

geven daarbij een toelichting voor welk

‘achter de balie’ kan worden ingezet.

soort huid het product bedoeld is of welke

Manouk volgt de opleiding tot drogist.

toevoegingen er wel of niet in zitten.

Beiden volgen regelmatig de trainingen

Opvallend is dat het grootste deel van de

van de verzorgingsmerken, maar ook de

klanten voor de handverkoop passanten

trainingen over de KNMP-Zelfzorgstan-

zijn die niet bij de apotheek zijn inge-

daarden, e-learnings en andere trainingen

schreven. “Ze komen uit heel Alkmaar en

over zelfzorg.

uit omliggende dorpen. Want wij hebben een uitgebreid assortiment, nemen de tijd

Behalve voor advisering en verkoop zijn de

en geven goed advies. We adviseren voor

(assistent)-drogisten ook verantwoordelijk

bepaalde huidproblemen zoals acne, rosa-

voor andere zaken rondom de handver-

cea of eczeem, maar ook voor verzorging

koop, zoals het inrichten en schoonhouden

van de huid tijdens chemotherapie. Ook als

van de schappen en de vervaldatum-

ze geen medicatie meer nodig hebben,

controle. Dingen die voor de efficiëntie

blijven patiënten toch bij ons hun huid-

meestal in één gang worden gedaan.

producten halen omdat ze zo tevreden zijn.”

Verder assisteren ze bij andere taken

Vaak geven de handverkoopassistenten

zoals een afspraak maken voor een

eerst een aantal proefmonsters mee,

42

UA022020

COVERGIRL

NITA DHUNNA:

“ER KOMEN STEEDS NIEUWE INZICHTEN EN NIEUWE MIDDELEN. DAT VIND IK INTERESSANT”

Dat ze nu op de voorkant van UA staat, heeft Nita Dhunna te danken aan haar collega.

Die had alle vijf apothekersassistenten van Medizijn Apotheek Mastenbroek in Zwolle opgegeven voor de covershoot. Nita was de gelukkige die werd opgeroepen.

“Ik vond het erg leuk om zo’n fotoshoot mee

Wat Nita ook erg prettig vindt, is de

te maken”, vertelt Nita. “Toen ik was opge-

‘dagstart’: een korte bespreking aan het

maakt en in de spiegel keek, dacht ik: wow,

begin van de dag. Daarin worden punten

wat mooi.” Nita is geboren in India en had

doorgenomen die niet kunnen blijven liggen

tijdens de covershoot leuke gesprekken met

tot de reguliere werkbespreking. Is er iets

de visagist, die fervent Indiaganger is. Nita

van de vorige dag dat gemeld moet worden?

kwam in 2002 voor de liefde naar Nederland

Wat moet er vandaag gedaan worden?

en is nu achttien jaar samen met haar man.

Moeten het rooster of de pauzes aangepast

Ze hebben een dochter van 15 en een zoon

worden i.v.m. bijzonderheden? Fijn van de

van 9 jaar.

dagstart is dat je een open sfeer in de apotheek creëert.

In India was Nita al opgeleid als apothekersassistent en ze had er een paar maanden

Als dit nummer van UA verschijnt, heeft

in een ziekenhuis gewerkt toen ze de stap

de apotheek inmiddels mijnGezondheid.net

zette om naar Nederland te komen. Haar

bij de patiënten geïntroduceerd. Hiermee

diploma was hier niet geldig, maar ze kon

kunnen patiënten veel zaken online regelen,

wel de versnelde opleiding volgen. “De basis-

zoals herhaalrecepten aanvragen, een

kennis is hetzelfde, maar de regels en de

afspraak inplannen met een van de assis-

manier van werken zijn hier anders”,

tenten of apotheker of een vraag stellen aan

verklaart ze.

de apotheker. Samen met haar collega heeft Nita dit systeem in de apotheek geïntro-

In de apotheek waar ze nu werkt, Medizijn

duceerd.

Apotheek Mastenbroek in Zwolle, heeft Nita het erg naar haar zin. “We zijn een hecht

Nita praat met enthousiasme over haar

team en hebben een prettige werkwijze.

beroep. Wat ze het leukst vindt? “De afwis-

Zo werken we volgens het flow-systeem,

seling. Maar ook de kennis die je opbouwt.

waarbij één apothekersassistent het hele

de salbutamol heen is of iemand die juist

Er komen steeds weer nieuwe inzichten en

recept afhandelt. Verder gebruiken we de

niet snel genoeg voor zijn herhaalrecept

nieuwe middelen. Dat vind ik interessant.” <

Nexus Medicatie Check (NMC). Samen met

van een statine komt. Die mensen worden

de apotheker volg ik dit op. Het systeem

uitgenodigd voor een gesprek, en zij krijgen

geeft aan bij welke patiënten het medicatie-

zo nodig nieuwe instructies. Kortom: NMC

gebruik gecontroleerd moet worden.

screent patiënten op een groot aantal

Bijvoorbeeld bij een vrouw van 52 die de pil

geneesmiddelgerelateerde problemen en

nog gebruikt, bij iemand die veel te snel door

verbeterpunten.”

UA022020

43

VERZORGING

EEN WOND GENEEST BETER AAN DE LUCHT FABEL. Een pleister of andere wondbedekking zorgt voor een vochtiger wondklimaat, waardoor een wond juist beter geneest. Daarnaast beschermt de bedekking de wond tegen vuil en infecties en tegen druk en wrijving. Het advies is dus om een wond te beschermen met een pleister of andere wondbedekking.

PLEISTERS ZIJN EEN BROEINEST VAN BACTERIËN FABEL. Een pleister gaat besmetting door ziektekiemen juist tegen. Daarbij is het wel belangrijk dat de wond eerst is

bacterieel zilver, die nog beter tegen

EEN WOND HOEF JE MAAR ÉÉN DAG MET EEN PLEISTER TE BEDEKKEN

bacteriën beschermen.

FABEL. Nee, het beste kun je de pleister

schoongemaakt. Er zijn pleisters met toevoegingen als povidonjood of anti-

laten zitten tot de wond volledig is genezen. Veel mensen laten de pleister zitten

KLEINE WONDJES GENEZEN VANZELF

zolang de wond bloedt. Daarna willen ze de

FABEL. Elke wond – groot of klein – moet

toond dat een wond in de meeste gevallen

goed verzorgd worden. Bacteriën kunnen

beter en zonder complicaties geneest als

immers ook kleine wondjes infecteren.

hij met een pleister wordt beschermd tot

Dus: schoonmaken en beschermen is

hij volledig is genezen. Natuurlijk wel

ook voor kleine wondjes belangrijk.

dagelijks de pleister vervangen.

wond ‘laten ademen’. Het is echter aange-

FEITEN EN FABELS OVER

WONDVERZORGING

Een wondje loop je zo op. Uitschieten met een mesje, een valpartij, maar denk ook aan een krab of beet van een huisdier. Er circuleren allerlei ‘wijsheden’ over goede wondzorg. Maar: wat is wijsheid?

44

UA022020

ALCOHOL IS DE BESTE DESINFECTIEMETHODE BIJ EEN WOND FABEL. Alcohol kan goed desinfecteren, maar het is irriterend, waardoor het wondweefsel verder beschadigd raakt en minder goed geneest. Ontsmetting met alcohol is ook pijnlijk.

DRIE BELANGRIJKE ELEMENTEN VAN WONDBEHANDELING 1. Goed schoonmaken en zo nodig desinfecteren. Zorg dat vuil, zichtbare deeltjes én de onzichtbare binnengekomen bacteriën worden verwijderd. Schoonmaken kan met schoon kraanwater of met fysiologisch zout, ontsmetten met povidonjood of chloorhexidine. Ook zijn er speciale wondsprays.

Deeltjes, zoals steentjes of (glas)splinters, kunnen worden verwijderd met een pincet die is ontsmet met

ALS EEN WOND JEUKT, BETEKENT DAT DAT HIJ GENEEST FEIT, maar… Als een wond geneest, kan

wat alcohol. In het geval van een krab of beet van een huisdier is het verstandig om te checken of je nog

er inderdaad een tintelend en jeukend

beschermd bent tegen tetanus.

gevoel optreden. Maar jeuk kan ook wijzen

2. Beschermen. Is de wond eenmaal schoon, zorg dan dat hij niet wordt blootgesteld aan mogelijk vuil en aan ziekteverwekkers. Zo krijgt de wond de gelegenheid om te genezen. Bescherming kan met een pleister, een steriel gaasje of wondverband of een kompres.

3. Stimuleer genezing. Door regelmatig een speciale wondhelende zalf of spray aan te brengen, kan genezing – met minder kans op een litteken – worden bevorderd.

WANNEER NAAR DE DOKTER VERWIJZEN?

op een ontsteking. Zeker als jeuk gepaard gaat met een kloppend gevoel, moet je aan een ontsteking denken en een dokter raadplegen.

GOEDE WONDVERZORGING GEEFT MINDER LITTEKENVORMING

Bij: – diepe wonden; – wonden met veel zand of vuil erin;

FEIT. Dit is waar. Die goede wond-

– wonden die je niet goed zelf kunt schoonmaken; – een ontstoken wond die rood is, die klopt en/of waar pus uit komt;

verzorging bestaat uit goed schoonmaken

– brandwonden die groter zijn dan een halve hand van degene met de wond;

en beschermen, zodat de wond optimaal

– brandwonden in het gezicht of op handen of voeten;

kan genezen. Littekens ontstaan juist als

– brandwonden bij baby’s of kleuters;

de wond geïnfecteerd raakt, opnieuw

– als een wond verslechtert.

opengaat of bij vorming van een korstje.

(Bron: KNMP Zelfzorgstandaard)

DIEPE WONDEN ZIJN PIJNLIJKER pijnlijker naarmate hij dieper is. Maar het

GENEEST EEN WOND LANGZAAM, DAN KAN DAT WIJZEN OP EEN ERNSTIGE AANDOENING

tegenovergestelde kan ook voorkomen.

FEIT. Als een wond slecht geneest, kan

De meeste zenuwuiteinden bevinden

dat betekenen dat er sprake is van ver-

zich namelijk net onder de opperhuid.

zwakte afweer of verminderde bloed-

Daardoor kunnen oppervlakkige wonden

circulatie, bijvoorbeeld bij diabetes of een

zoals schaafwonden en brandwonden

tumor. Duurt genezing lang, dan is het

pijnlijker zijn dan een diepe snee.

goed een dokter te raadplegen.

FEIT, maar… In principe is een wond

UA022020

45

PRODUCTTIP

PATIËNTVEILIGHEID Advertentie

PRODUCTTIP

Antwoorden op de vragen over de maximale dosering in het Kinderformularium (pag. 16) Vraag 1 Het juiste antwoord is antwoord b.

Kinderdoseringen worden idealiter berekend op basis van lichaamsgewicht.

Dat kan betekenen dat je soms niet uitkomt met de beschikbare toedieningsvormen.

Dan zal de dosis afgerond moeten worden. Hierbij wordt over het algemeen een afrondingsmarge van 10% gehanteerd.

In het geval van amoxicilline is de berekende dosis 19 kg x 50 mg/kg = 950 mg. Dit zou betekenen dat dit kind 3 maal per dag 3,167 ml zou moeten innemen. Omdat dit niet af te

ONDERSTEUNT DE GENEZING VAN WONDEN EN BESCHADIGDE HUID Een zalf ter ondersteuning en bevordering van het natuurlijke genezingsproces van kleine oppervlakkige wonden zoals sneeën, schaafwonden en krassen alsook voor eerstegraads en kleine tweedegraads brandwonden.

meten is, moet er afgerond worden.

Als je kijkt naar de doseerrange van 40 tot 60 mg/kg, betekent dit dat de dagdosis voor dit kind moet liggen tussen 760 en 1140 mg per dag. Rekening houdend met een afrondingsmarge van 10% zijn er twee praktische oplossingen: – het kind krijgt 900 mg per dag; 3 maal per dag 3 ml; – het kind krijgt 1200 mg per dag; 3 maal per dag 4 ml.

Vraag 2 Het juiste antwoord is antwoord b.

Het is klinisch bewezen dat een vochtige wondomgeving helpt om het natuurlijke wondgenezingsproces te versnellen.

Kinderdoseringen worden idealiter berekend op basis van lichaamsgewicht. Dat kan betekenen dat je soms niet uitkomt met de beschikbare toedieningsvormen. Dan zal de dosis afgerond moeten worden. Hierbij wordt over het algemeen een afrondingsmarge van

Hansaplast Wondhelende Zalf vormt een

10% gehanteerd.

ademende laag die de wond tegen externe invloeden beschermt en het uitdrogen van de wond voorkomt. Dit zorgt voor een snellere wondgenezing en vermindert het risico op littekenvorming. De zalf kan ook worden

In het geval van nitrofurantoïne is de dosis 5 tot 6 mg/kg per dag. Als je uitgaat van de laagste dosering, 5 mg/kg, is de berekende dosering 5 mg/kg x 36 kg = 180 mg per dag.

Als je een suspensie geeft, kun je de exacte dosering geven, door 4 maal per dag 4,5 ml te

gecombineerd met een pleister.

geven (antwoord a).

• Tot 2x snellere wondgenezing*

De dosis van 180 mg afronden naar boven naar 200 mg per dag is ook mogelijk; vanaf 12

• Helpt littekenvorming te verminderen

jaar mag namelijk ook de capsule met gereguleerde afgifte gegeven worden (antwoord c).

• Kan gebruikt worden op open wonden

En als je uitgaat van de hoogste dosis, 6 mg/kg, dan is de berekende dosis 6 mg/kg x

• Ook voor eerste- en kleine tweedegraads brandwonden

36 kg = 216 mg per dag. Er staat echter een maximale dosis van 200 mg per dag, dus

• Vrij van dierlijke stoffen

afronden naar 200 mg per dag en 4 maal per dag de gewone capsule is ook mogelijk (antwoord d).

* in vergelijking met een onbehandelde wond

Maar 4 maal per dag 5,5 ml van de suspensie komt neer op een dosis van 216 mg per dag, terwijl een dosis hoger dan 200 mg per dag is niet toegestaan (antwoord b). Deze actie is dus onjuist.

www.hansaplast.nl

46

UA022020

VERZORGING MOOI DOOR MARIEKE

HET IS WEER TIJD VOOR

MOOIE VOETEN… De zomer is in aantocht en dat betekent voor mij in de praktijk dat het aantal voetbehandelingen flink toeneemt.

Zodra het teenslipperseizoen aanbreekt, krijgen onze voeten eindelijk weer de aandacht die ze verdienen.

Regelmatig zie ik tijdens een voetbehan-

De groteteennagel is vaak als eerste de

maanden duren. Wil je direct van je

deling een schimmelnagel voorbijkomen.

klos. Schimmelnagels zijn onschuldig maar

schimmelnagel af en toch een mooi

Meestal schaamt de persoon in kwestie zich

veel mensen willen er graag vanaf.

resultaat, dan kan een gespecialiseerde

ervoor, maar dat is niet terecht. Een schim-

pedicure het geïnfecteerde gebied volledig

melnagel komt heel vaak voor; bijna een

HOE KOM JE ER VANAF?

verwijderen en een reconstructie van de

kwart van de Nederlanders heeft een of

Waar een anti-schimmelcrème bij een

nagel maken met behulp van een gelnagel.

meer schimmelnagels.

huidschimmel uitkomst kan bieden, helpt deze behandeling niet bij een schimmelnagel

NAGELLAK

SCHIMMELS HOUDEN VAN SCHOON

omdat de schimmel dieper in de nagel zit.

Vaak krijg ik de vraag of het kwaad kan om

Het kan helpen de nagel dunner te maken.

de schimmelnagel te camoufleren met

Schimmels leven het liefst in een vochtige

Een oppervlakkige schimmel kunnen we zo

nagellak. Dit kan in principe geen kwaad.

en niet-zure omgeving. Mijn eerste tip om

volledig uit de nagel frezen. Zit de infectie

Wel adviseer ik om nagellak regelmatig te

een schimmel geen kans te geven, is dus

dieper, dan frezen of vijlen we de nagel zo

verversen, om niet hetzelfde kwastje te

om je voeten goed droog te maken na het

dun mogelijk zodat er zo min mogelijk

gebruiken voor de gezonde nagels en om

douchen/baden (ook tussen je tenen!).

geïnfecteerd gebied overblijft. Lokale

zodra het teenslipperseizoen voorbij is, de

Zeep is de tweede boosdoener. Zeep tast de

toepassing met een middel heeft dan meer

nagels weer even met rust te laten. Regel-

zogenaamde zuurmantel van onze huid aan.

kans om de schimmel aan te pakken. Ook

matig je voeten laten behandelen bij een

Deze beschermt onze huid tegen schimmels

kan de huisarts orale antimycotica voor-

gediplomeerd pedicure is een pré, zeker

en andere micro-organismen. Te veel met

schrijven, maar deze zijn helaas niet zonder

wanneer je aanleg hebt voor bepaalde

zeep wassen geeft schimmels dus meer

bijwerkingen. Een wat nieuwere methode is

voetaandoeningen of risico loopt op

kans om toe te slaan. Een pH-neutrale zeep

het doden van de schimmel door middel van

infecties, maar ook gewoon voor een

tast de zuurmantel minder aan.

een laserbehandeling. Deze methode is

regelmatige goede voetverzorging.

echter tijdrovend en werkt niet bij iedereen.

KALKNAGEL?

Je ziet wel eens de tip om zelf een zure

GROENE VERKLEURING

Vaak wordt er gesproken van een kalknagel,

omgeving te creëren, bijvoorbeeld door bij de

Soms zie je een groene tot bruine

maar dat is een misleidende naam. Deze

aanzet van alle teennagels dagelijks natuur-

verkleuring van de nagel. Dit wijst op een

aandoening heeft namelijk niets met kalk te

azijn te druppelen of Vicks Vaporub te

infectie met de Pseudomonas-bacterie. De

maken. Een kalknagel ofwel schimmelnagel

smeren. Maar net als met yoghurt tegen

huisarts kan voor deze infectie antibiotica

(onychomycose) ontstaat door een huid-

vaginale candida is het maar de vraag of dit

voorschrijven. Deze aandoening heeft dus

schimmel die de nagel infecteert. Zodra de

helpt. Welke methode je ook gebruikt, je zult

niks met een schimmelinfectie te maken.

nagel geïnfecteerd is, ontstaat er een gele of

heel veel geduld moeten hebben, want de

Het is wel belangrijk om deze infectie goed

witte verkleuring van de nagel. De nagel

schimmel zal helemaal uit de nagel moeten

te behandelen. <

verdikt en wordt soms broos en brokkelig.

groeien en dat kan wel zes tot negen

UA022020

47

VERZORGING

1

3

WELKE VORMEN VAN ZONNEBRANDMIDDELEN ZIJN ER?

WAAROM KRIJG JE VAN SOMMIGE ZONNEBRANDPRODUCTEN EEN WITTE WAAS OP JE HUID?

Zonnebrand is onder andere verkrijgbaar als crème, gel, lotion, milk, olie, (lip)stick en

Er zijn twee typen uv-filters: chemische

spray of mist.

uv-filters en uv-filters op minerale basis (fysische of mechanische filters).

Deze laatste vormen een dun laagje over

2 ZIJN ZONNEBRANDPRODUCTEN VEILIG VOOR KINDEREN?

je huid dat de schadelijke uv-straling weerkaatst. In deze middelen zit vaak titaniumdioxide en zinkoxide. Deze stoffen maken je huid een beetje wit. Chemische filters trekken de huid in en houden hier de

Er zijn speciale zonnebrandmiddelen voor kinderen. Een kinderhuid is dunner en gevoeliger dan de huid van een volwassene.

Het is goed te weten dat verzorgings-

uv-straling tegen. Voorbeelden zijn octocrylene en mexoryl. Het duurt vaak een halfuur voordat ze effect hebben. Fysische filters werken sneller.

producten voor kinderen onder de drie jaar extra op de veiligheid van de ingrediënten worden beoordeeld. Dit is vastgelegd in de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Voldoet een product niet aan deze wetgeving, dan mag het niet worden verkocht. Je kunt er dus van uitgaan

4 WAAROM ZIJN ER SPECIALE ZONNEBRANDPRODUCTEN VOOR DE WINTER?

dat de speciale zonnebrandproducten voor kinderen die in Nederland op de

Producten voor de winterzon zijn op vetbasis

markt zijn, veilig zijn.

om bevriezing en uitdroging van de huid te voorkomen.

ACHT VRAGEN OVER

ZONNEBRANDMIDDELEN

Het is inmiddels bij de meeste mensen wel bekend dat we ons tegen de zon moeten beschermen. Met kleding, door de schaduw op te zoeken en met zonnebrandmiddelen. De uv-straling van de zon kan namelijk schadelijke gevolgen hebben, zoals huidveroudering en huidkanker.

48

UA022020

5

7

WERKEN ALLE ZONNEBRANDMIDDELEN TEGEN UV-A- EN UV-B STRALING?

KUN JE ALLERGISCH ZIJN VOOR EEN ZONNEBRANDMIDDEL? Sommige mensen kunnen een allergische

De zon produceert uv-A- en uv-B-straling.

reactie krijgen na het gebruik van een

Van te veel uv-A-straling veroudert je huid

zonnebrandmiddel. Bijvoorbeeld doordat ze

sneller. Van te veel uv-B-straling kun je

gevoelig zijn voor het parfum in het middel.

verbranden. Alle zonnebrandproducten

Je kunt dit testen door het middel eerst uit

beschermen tegen uv-B. Of een product ook

te proberen op de binnenkant van je pols.

beschermt tegen uv-A is te lezen op het

Iemand met een contactallergie voor een

etiket. Er staat dan een uv-A symbool.

ingrediënt kan het etiket controleren op de aanwezigheid hiervan.

6 WAT ZEGT DE SPF? De Sun Protection Factor (SPF) wordt ook

8 WAT ZIT ER IN EEN ZONNEBRANDMIDDEL?

wel de beschermingsfactor genoemd. Die loopt van 5 tot 50. Hoe hoger de factor, hoe

De bekendste chemische stof in zonnebrand

langer het zonnebrandmiddel beschermt

is het uv-filter. Deze stof beschermt de huid

tegen de schadelijke uv-straling van zon of

tegen de schadelijke gevolgen van uv-

zonnebank. SPF 20 betekent dat iemand met

straling. De uv-filters zorgen ervoor dat je

deze bescherming twintig keer langer in de

huid niet verbrandt. Op de lange termijn

zon kan zitten dan zonder bescherming van

voorkom je daarmee de kans op huidkanker

een zonnebrandmiddel. Het hangt van je

en snelle veroudering van je huid. De factor

huidtype af hoe lang je veilig in de zon kunt

geeft aan hoeveel uv-filter een middel bevat.

zitten zonder je in te smeren.

Hoe hoger de factor, hoe langer het middel beschermt tegen zonnebrand. Andere stoffen die in zonnebrand voorkomen, zijn grofweg te verdelen in geurstoffen, conserveermiddelen, antioxidanten, emulgatoren, pigment en vocht-inbrengende stoffen.

(Bron: Waarzitwatin.nl, met medewerking van het Huidfonds)

UA022020

49

Verkorte productinformatie ADVAGRAFTM 0,5 mg, 1 mg, 3 mg, 5 mg capsules met verlengde afgifte, hard Samenstelling: Elke harde capsule met verlengde afgifte bevat 0,5 mg, 1 mg, 3 mg of 5 mg tacrolimus (als monohydraat). Farmacotherapeutische groep: immunosuppressiva, calcineurineremmers, ATC-code: L04AD02. Therapeutische indicaties: Profylaxe van transplantaatafstoting bij volwassen allogene niertransplantaat- of levertransplantaatontvangers.

Behandeling van afstoting van allogene transplantaten bij volwassen patiënten die eerder zonder succes met andere immunosuppressieve geneesmiddelen werden behandeld. Dosering en wijze van toediening: Advagraf is een eenmaal daagse orale formulering van tacrolimus. Aanbevolen startdosering, als profylaxe van transplantaatafstoting, is na niertransplantatie 0,20-0,30 mg/kg/dag, na levertransplantatie 0,10-0,20 mg/kg/dag, gegeven in de ochtend. Gedurende periode post-transplantatie kan de Advagraf dosis gewoonlijk worden verlaagd. Conversie van Prograft naar Advagraf: 1:1 (mg:mg), totale dagdosering. Gedurende onderhoudstherapie zijn bij zowel lever-, hart- als niertransplantatie de bloedconcentraties doorgaans tussen 5-15 ng/ml. Voor de behandeling van afstoting na nier- of levertransplantatie wordt de initiële profylaxe dosis aanbevolen. Voor de behandeling van afstoting na harttransplantatie is de aanvangsdosis eenmaal daags 0,15 mg/kg/dag in de ochtend. Therapeutische geneesmiddelmonitoring is nodig bij instellen van de patiënt op tacrolimus en bij wijzigingen in medicatie. Verschillende orale formuleringen van tacrolimus mogen niet worden gesubstitueerd zonder klinisch toezicht. Onbedoelde, ongewilde of zonder toezicht uitgevoerde wisseling tussen alternatieve orale formuleringen van tacrolimus met ongelijke afgifte-eigenschappen is onveilig. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor tacrolimus of voor één van de hulpstoffen. Overgevoeligheid voor andere macroliden. Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik: Er zijn medicatiefouten gemeld, waaronder onbedoelde, ongewilde of zonder toezicht uitgevoerde substitutie van tacrolimusformuleringen met directe of verlengde afgifte. Dit heeft geleid tot ernstige bijwerkingen, waaronder transplantaatafstoting, of andere bijwerkingen die mogelijk het gevolg zijn van ofwel onvoldoende ofwel overmatige blootstelling aan tacrolimus. Patiënten dienen op dezelfde formulering van tacrolimus te blijven met het daarmee overeenkomende dagelijkse doseringsregime; wijzigingen in de formulering of het regime dienen uitsluitend plaats te vinden onder scherp toezicht van een transplantatiespecialist. Advagraf wordt niet aanbevolen voor gebruik bij kinderen jonger dan achttien jaar vanwege beperkte gegevens over veiligheid en/of effectiviteit. Voor de behandeling van afstoting van allogene transplantaten bij volwassen patiënten die eerder zonder succes met andere immunosuppressieve geneesmiddelen werden behandeld zijn nog geen klinische gegevens beschikbaar voor Advagraf met verlengde afgifte. Klinische gegevens met betrekking tot de profylaxe van transplantaatafstoting bij volwassen allogene harttransplantaatontvangers zijn nog niet beschikbaar voor Advagraf. Gedurende de vroege post-transplantatieperiode dient controle van de volgende parameters routinematig te worden uitgevoerd: bloeddruk, ECG, neurologische en visuele status, nuchtere bloedglucosespiegels, bloedwaarden elektrolyten (met name kalium), lever- en nierfunctietesten, hematologische parameters, bloedstollingsbepalingen en plasma-eiwitbepalingen. Indien klinisch relevante afwijkingen van deze parameters worden waargenomen, dient aanpassing van het immunosuppressieve regime te worden overwogen. Wanneer stoffen met de potentie voor interactie, in het bijzonder sterke remmers van CYP3A4 (zoals telaprevir, boceprevir, ritonavir, ketoconazol, voriconazol, itraconazol, telithromycine of claritromycine) of inductoren van CYP3A4 (zoals rifampicine of rifabutine) worden gecombineerd met tacrolimus, zal de tacrolimusbloedconcentratie gemonitord moeten worden, om indien nodig de dosis tacrolimus zo aan te passen dat de bloedspiegel onveranderd blijft. Fytotherapeutica die sint-janskruid (Hypericum perforatum) bevatten of andere fytotherapeutica, dienen gedurende therapie met Advagraf te worden vermeden vanwege het risico op interacties die ofwel leiden tot verlaging van de tacrolimusbloedconcentraties en een verminderd klinisch effect van tacrolimus, ofwel tot toename van de tacrolimusbloedconcentraties en risico op tacrolimustoxiciteit. Gecombineerde toediening van ciclosporine en tacrolimus dient te worden vermeden en voorzichtigheid is geboden bij toediening van tacrolimus aan patiënten die voorheen met ciclosporine zijn behandeld. Het gebruik van grote hoeveelheden kalium of van kaliumsparende diuretica dient te worden vermeden. Bepaalde combinaties van tacrolimus met geneesmiddelen waarvan nefrotoxische of neurotoxische effecten bekend zijn, kunnen de risico’s van deze effecten versterken.

Immunosuppressiva kunnen effect hebben op de reactie op vaccinatie, en vaccinatie gedurende gebruik van tacrolimus kan minder effectief blijken. Het gebruik van levende, verzwakte vaccins dient te worden vermeden. Maagdarmstelselaandoeningen: Maagdarmperforatie is gemeld bij patiënten behandeld met tacrolimus. Aangezien maagdarmperforatie een medisch belangrijke gebeurtenis is die kan leiden tot een levensbedreigende of ernstige aandoening, dienen er direct na het optreden van verdachte symptomen of klachten adequate behandelingen te worden overwogen. Omdat de bloedspiegels van tacrolimus aanzienlijk kunnen veranderen tijdens episoden van diarree wordt extra monitoren van de tacrolimusconcentratie aangeraden tijdens episoden van diarree. Hartaandoeningen: Ventriculaire- en septumhypertrofie, gemeld als cardiomyopathieën, zijn in zeldzame gevallen waargenomen bij met Prograft behandelde patiënten en zou zich ook met Advagraf kunnen voordoen. Het merendeel van de gevallen was reversibel en betrof doorgaans patiënten met tacrolimusbloeddalspiegels die veel hoger waren dan de maximale aanbevolen waarden. Andere factoren waarvan is vastgesteld dat zij het risico op deze klinische conditie verhogen, zijn onder andere het vooraf bestaan van een hartaandoening, corticosteroïdgebruik, hypertensie, nier- en/of leverdisfunctie, infecties, volumeoverbelasting en oedeem.

Dienovereenkomstig dienen risicopatiënten die een substantieel hogere dosis immunosuppressiva krijgen, regelmatig gemonitord te worden met behulp van procedures zoals echocardiografie, pre- en post-transplantatie ECG (bv. op maand 3 en vervolgens op maand 9-12). Indien zich afwijkingen voordoen, dient dosisverlaging van Advagraf of overschakeling op een ander immunosuppressivum te worden overwogen. Tacrolimus kan het QT-interval verlengen en Torsades de Pointes veroorzaken. Voorzichtigheid is geboden bij patiënten met risicofactoren voor QT-verlenging, waaronder patiënten met een persoonlijke of familiaire voorgeschiedenis van QT-verlenging, congestief hartfalen, bradyaritmieën en elektrolytafwijkingen. Voorzichtigheid is ook geboden bij patiënten met de diagnose, of verdenking op congenitaal verlengd QT-syndroom of verworven QT-verlenging, of bij patiënten die gelijktijdig geneesmiddelen gebruiken die het QT-interval verlengen, die elektrolytafwijkingen induceren of waarvan bekend is dat deze de blootstelling aan tacrolimus verhogen.

Lymfoproliferatieve afwijkingen en maligniteiten: Bij patiënten die behandeld werden met tacrolimus is melding gemaakt van de ontwikkeling van Epstein-Barr Virus (EBV)-geassocieerde lymfoproliferatieve afwijkingen. Een combinatie van immunosuppressiva, zoals het gelijktijdig geven van antilymfocytische antilichamen (bv. basiliximab of daclizumab), verhoogt het risico op EBV-geassocieerde lymfoproliferatieve afwijkingen. Bij EBV-virus capside antigen (VCA)-negatieve patiënten is melding gemaakt van een verhoogd risico op het ontwikkelen van lymfoproliferatieve afwijkingen. Daarom dient bij deze patiëntengroep de EBV-VCA-serologie bekend te zijn voordat de Advagraf behandeling wordt gestart. Tijdens de behandeling wordt het nauwkeurig volgen met EBV-PCR aangeraden. Positieve EBV-PCR kan gedurende maanden aantoonbaar blijven en is als zodanig niet indicatief voor een lymfoproliferatieve ziekte of een lymfoom. Zoals bij andere potente immunosuppressieve middelen is het risico op secundaire kanker onbekend. Zoals met andere immunosuppressiva dient, met het oog op potentiële risico’s op maligne veranderingen van de huid, blootstelling aan zon- en UV-licht beperkt te blijven door beschermende kleding te dragen en door zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor te gebruiken. Infecties, waaronder opportunistische infecties: Patiënten die behandeld worden met immunosuppressiva, waaronder Advagraf, hebben een verhoogd risico op infecties, waaronder opportunistische infecties (viraal, bacterieel, fungaal en protozoaal) zoals BK-virus geassocieerde nefropathie en JC-virus geassocieerde progressieve multifocale leuko-encefalopathie (PML). Patiënten lopen ook een groter risico op infecties met virale hepatitis (bijvoorbeeld reactivering van en ‘de novo’-infectie met hepatitis B en C, alsook hepatitis E, dat chronisch kan worden). Deze infecties zijn vaak gerelateerd aan een hoge totale immunosuppressieve belasting en kunnen leiden tot ernstige of fatale condities die artsen dienen te overwegen tijdens de differentiaaldiagnose van patiënten die immunosuppressieve therapie ondergaan en een verslechterende lever- of nierfunctie of neurologische symptomen hebben. Preventie en behandeling moeten overeenstemmen met de klinische richtlijnen. Posterieure reversibele encefalopathie syndroom (PRES): Bij patiënten die behandeld zijn met tacrolimus, is melding gemaakt van de ontwikkeling van posterieure reversibele encefalopathie syndroom (PRES). Indien patiënten die tacrolimus gebruiken symptomen hebben die mogelijk duiden op PRES, zoals hoofdpijn, veranderde geestelijke gesteldheid, epilepsieaanvallen en problemen met zien, dient een radiologisch onderzoek (bv. een MRI-scan) uitgevoerd te worden. Indien de diagnose PRES wordt gesteld, wordt een adequate behandeling van de bloeddruk en de epileptische aanvallen en het onmiddellijk stoppen van de systemische tacrolimus geadviseerd. De meeste patiënten herstellen volledig nadat gepaste maatregelen zijn genomen. Oogaandoeningen: Oogaandoeningen, die soms voortschrijden tot verlies van het gezichtsvermogen, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met tacrolimus. Bij enkele gevallen is gemeld dat de klachten verdwenen na overschakeling op alternatieve immunosuppressie. Patiënten dient te worden verzocht melding te maken van veranderingen in de gezichtsscherpte, veranderingen in de kleurwaarneming, wazig zien of gezichtsvelduitval, en in dergelijke gevallen wordt snelle beoordeling aangeraden, zo nodig met doorverwijzing naar een oogarts. Zuivere Erytrocytaire Aplasie (Pure Red Cell Aplasia, PRCA): Gevallen van zuivere erytrocytaire aplasie zijn gemeld bij patiënten die zijn behandeld met tacrolimus. Bij alle patiënten werden risicofactoren voor zuivere erytrocytaire aplasie, zoals parvovirus B19-infectie, een onderliggende ziekte of comedicatie geassocieerd met zuivere erytrocytaire aplasie gemeld. Bijzondere populaties: Er is beperkte ervaring bij niet-blanke patiënten en patiënten met een verhoogd immunologisch risico (bv. hertransplantatie, bewijs van ‘panel reactieve antilichamen’(PRA)). Verlaging van de dosis kan noodzakelijk zijn bij patiënten met een ernstig gestoorde leverfunctie. Hulpstoffen: Advagraf capsules bevatten lactose.

Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactose-intolerantie, Lapp-lactasedeficiëntie of glucose-galactosemalabsorptie moeten dit geneesmiddel niet gebruiken. De drukinkt gebruikt voor de opdruk van de Advagraf capsules bevat sojalecithine. Voor patiënten die overgevoelig zijn voor pinda’s of soja dienen het risico en de ernst van de overgevoeligheid te worden afgewogen tegen het voordeel van het gebruik van Advagraf. Interacties: CYP3A4-remmers welke mogelijk leiden tot stijging van de tacrolimusbloedspiegels en waarbij dosisverlaging nodig is: ketoconazol, fluconazol, itraconazol, voriconazol, isavuconazol, erytromycine, HIV-proteaseremmers, HCV-proteaseremmers, CMV-antivirale letermovir, cobicistat, nilotinib en imatinib. Het gebruik van grapefruitsap dient te worden vermeden omdat hiervan beschreven is dat het de bloedspiegel van tacrolimus verhoogt. Andere interacties welke mogelijk leiden tot stijging van de tacrolimusbloedspiegels: actieve substanties met een hoge affiniteit voor plasma-eiwitten (bv. NSAID’s, orale anticoagulantia of orale antidiabetica). CYP3A4-inductoren welke mogelijk leiden tot een verlaging van tacrolimusbloedspiegels: sterke interacties zijn waargenomen met rifampicine, fenytoïne, sint-janskruid (Hypericum perforatum), fenobarbital. Hoge doses prednisolon of methylprednisolon kunnen de tacrolimusbloedspiegel zowel verhogen als verlagen. Tacrolimus is een remmer van CYP3A4 en daarom kan bij gelijktijdige toediening van andere door CYP3A4 gemetaboliseerde geneesmiddelen het metabolisme van deze geneesmiddelen veranderen. Bij combinatietherapie met mycofenolzuur is voorzichtigheid geboden bij het omzetten van ciclosporine naar tacrolimus, omdat de plasmaspiegel van mycofenolzuur kan verlagen.

Gelijktijdig gebruik van tacrolimus met geneesmiddelen waarvan nefrotoxische of neurotoxische effecten bekend zijn (bv. met aminoglycosiden, gyraseremmers, vancomycine, co-trimoxazol, NSAID’s, ganciclovir of aciclovir) kan deze effecten versterken. Verhoogde nefrotoxiciteit is waargenomen in combinatie met amfotericine B en ibuprofen. Vaccinatie gedurende gebruik van tacrolimus kan minder effectief blijken, het gebruik van levende, verzwakte vaccins dient te worden vermeden. Bijwerkingen: Het bijwerkingenprofiel van immunosuppressiva is vaak moeilijk vast te stellen ten gevolge van de onderliggende aandoening en het gebruik van meerdere geneesmiddelen. De meest gerapporteerde bijwerkingen (voorkomend in > 10% van de patiënten) zijn tremor, nierfunctiestoornissen, hyperglykemische condities, diabetes mellitus, hyperkaliëmie, infecties, hypertensie en slapeloosheid. De frequentie van bijwerkingen is als volgt gedefinieerd: zeer vaak (≥ 1/10); vaak (≥ 1/100 tot < 1/10); soms (≥ 1/1.000 tot ≤ 1/100); zelden (≥ 1/10.000 tot ≤ 1/1.000); zeer zelden (< 1/10.000), niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Binnen iedere frequentiegroep worden bijwerkingen gerangschikt naar afnemende ernst. Infecties en parasitaire aandoeningen: Zoals bekend bij andere krachtige immunosuppressiva, zijn patiënten die behandeld worden met tacrolimus regelmatig verhoogd vatbaar voor infecties (viraal, bacterieel, fungaal, protozoaal). Het verloop van reeds bestaande infecties kan verergeren. Zowel gegeneraliseerde als lokale infecties kunnen voorkomen. Gevallen van BK-virus geassocieerde nefropathie, alsmede JC-virus geassocieerde progressieve multifocale leuko-encefalopathie (PML), zijn gemeld bij patiënten die behandeld werden met immunosuppressiva, waaronder Advagraf. Neoplasmata, benigne, maligne en niet-gespecificeerd: Patiënten die immunosuppressieve therapie ondergaan lopen een verhoogd risico op maligniteiten. Zowel benigne als maligne neoplasmata, inclusief EBV-geassocieerde lymfoproliferatieve afwijkingen en huidmaligniteiten zijn in verband met tacrolimustherapie gemeld. Bloed- en lymfestelselaandoeningen: Vaak: anemie, trombocytopenie, leukopenie, afwijkende rode bloedcelanalyse, leukocytose. Soms: coagulatiestoornissen, pancytopenie, neutropenie, afwijkende coagulatie en bloedingsanalyse. Zelden: trombotische trombocytopenische purpura, hypoprotrombinemie, trombotische microangiopathie. Niet bekend: zuivere erytrocytaire aplasie (Pure Red Cell Aplasia, PRCA), agranulocytose, hemolytische anemie. Immuunsysteemaandoeningen: Allergische en anafylactische reacties zijn waargenomen bij patiënten die tacrolimus gebruiken. Endocriene aandoeningen: Zelden: hirsutisme. Voedings- en stofwisselingsstoornissen: Zeer vaak: diabetes mellitus, hyperglykemie, hyperkaliëmie. Vaak: metabole acidosis, andere stoornissen in de electrolythuishouding, hyponatriëmie, hypervolemie, hyperurikemie, hypomagnesiëmie, hypokaliëmie, hypocalciëmie, verminderde eetlust, hypercholesterolemie, hyperlipidemie, hypertriglyceridemie, hypofosfatemie. Soms: dehydratie, hypoglykemie, hypoproteïnemie, hyperfosfatemie. Psychische stoornissen: Zeer vaak: slapeloosheid. Vaak: verwardheid en desoriëntatie, depressie, symptomen van angst, hallucinaties, psychische stoornissen, depressieve gevoelens, stemmingsafwijkingen en stemmingswisselingen, nachtmerries. Soms: psychotische stoornis. Zenuwstelselaandoeningen: Zeer vaak: hoofdpijn, tremor. Vaak: zenuwstelselaandoeningen, convulsies, verminderd bewustzijn, perifere neuropathie, duizeligheid, sensibiliteit- en gevoelsstoornissen, verminderd vermogen tot schrijven. Soms: encefalopathie, hersenbloedingen en beroertes, coma, spraak- en taalstoornissen, verlamming en parese, amnesie. Zelden: hypertonie. Zeer zelden: myasthenie. Oogaandoeningen: Vaak: oogaandoeningen, wazig zien, fotofobie. Soms: cataract. Zelden: blindheid. Niet bekend: opticusneuropathie. Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen: Vaak: oorsuizen. Soms: gehoorverlies. Zelden: neurosensorisch gehoorverlies. Zeer zelden: doofheid. Hartaandoeningen: Vaak: ischemische coronaire arterie aandoeningen, tachycardie. Soms: hartfalen, ventriculaire aritmie en hartstilstand, supraventriculaire aritmie, cardiomyopathie, ventriculaire hypertrofie, hartkloppingen. Zelden: pericardiale effusie. Zeer zelden: Torsades de Pointes. Bloedvataandoeningen: Zeer vaak: hypertensie. Vaak: trombo-embolische en ischemische voorvallen, vasculair hypotensieve aandoeningen, bloedingen, perifeer vasculaire aandoeningen. Soms: diep veneuze trombose in het been, shock, infarct. Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen: Vaak: parenchymale longafwijkingen, dyspnoe, pleurale effusie, hoesten, faryngitis, neusverstopping en ontstekingen. Soms: ademhalingsstoornissen, ademhalingswegstoornissen, astma. Zelden: acute respiratoire distress syndroom.

Maagdarmstelselaandoeningen: Zeer vaak: diarree, misselijkheid. Vaak: maagdarmklachten, braken, gastro-intestinale en abdominale pijn, ontstekingsreacties van het maagdarmstelsel, gastro-intestinale bloedingen, gastro-intestinale ulceratie en perforatie, ascites, stomatitis en zweervorming, constipatie, tekenen en symptomen van slechte spijsvertering, flatulentie, opzwelling en vergroting, zachte ontlasting. Soms: acute en chronische pancreatitis, adynamische ileus, gastro-oesofageale refluxziekte, verstoorde maaglediging. Zelden: pseudocysten in de pancreas, onvolledige ileus. Lever- en galaandoeningen: Vaak: galgangaandoeningen, hepatocellulaire schade en hepatitis, galstuwing en geelzucht. Zelden: vena-oclusieve leverziekte, trombose van de leverarterie. Zeer zelden: leverfalen. Huid- en onderhuidaandoeningen: Vaak: uitslag, pruritus, alopecia, acne, toenemend zweten. Soms: dermatitis, lichtovergevoeligheid. Zelden: toxische epidermale necrolyse (syndroom van Lyell). Zeer zelden: syndroom van Stevens-Johnson. Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen: Vaak: gewrichtspijn, rugpijn, spierspasmen, pijn in extremiteit. Soms: gewrichtsklachten. Zelden: verminderde mobiliteit. Nier- en urinewegaandoeningen: Zeer vaak: nierfunctiestoornissen. Vaak: nierfalen, acuut nierfalen, toxische nefropathie, tubulaire necrose, problemen met urineren, oligurie, blaas en urethra symptomen. Soms: hemolytisch uremisch syndroom, anurie. Zeer zelden: nefropathie, hemorragische cystitis. Voortplantingsstelsel- en borstaandoeningen: Soms: pijnlijke menstruatie en uterine bloedingen. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Vaak: koorts, pijn en onbehagen, asthenie, oedeem, verstoorde gewaarwording van de lichaamstemperatuur.

Soms: griepachtige verschijnselen, zenuwachtig gevoel, abnormaal gevoel, multi-orgaanfalen, gewaarwording van een drukkend gevoel op de borst, temperatuurintolerantie. Zelden: vallen, zweren, beklemmend gevoel op de borst, dorst. Zeer zelden: toename vetweefsel. Niet bekend: febriele neutropenie. Onderzoeken: Zeer vaak: abnormale resultaten leverfunctie test. Vaak: verhoogd alkalische fosfatase in het bloed, gewichtstoename. Soms: verhoogd amylase, abnormaal ECG, abnormale pols en hartslag, gewichtsafname, verhoogd lactaatdehydrogenase in het bloed. Zeer zelden: abnormaal echocardiogram, elektrocardiogram QT verlengd. Letsel, intoxicaties en verrichtingencomplicaties: Vaak: primaire transplantaatdysfunctie. Er zijn medicatiefouten gemeld, waaronder onbedoelde, ongewilde of zonder toezicht uitgevoerde substitutie van tacrolimusformuleringen met directe of verlengde afgifte. Er is een aantal aan medicatiefouten gerelateerde gevallen van transplantaatafstoting gemeld (frequentie kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).

Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen: Pijn in extremiteit is beschreven in een aantal gepubliceerde case-reports als onderdeel van het pijnsyndroom geïnduceerd door calcineurine-inhibitoren (Calcineurin-Inhibitor Induced Pain Syndrome, CIPS). Dit presenteert zich gewoonlijk als een bilaterale en symmetrische, ernstige, zich naar boven verplaatsende pijn in de onderste extremiteiten en kan gerelateerd zijn aan supratherapeutische spiegels van tacrolimus. Het syndroom kan reageren op dosisreductie van tacrolimus. In sommige gevallen was het nodig om te wisselen naar alternatieve immunosuppressie. Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, website: www.lareb.nl. Afleverstatus: ADVAGRAF is uitsluitend verkrijgbaar op recept. Raadpleeg volledige productinformatie (SmPC) op www.astellas.nl. Astellas Pharma B.V., Sylviusweg 62, 2333BE Leiden. Datum: december 2019.

Referenties: 1. PROGRAFT Summary of Product Characteristics. 2. ADVAGRAF Summary of Product Characteristics. 3. Stifft et al. Transplantation 2014;97: 775-780. 4. Kuypers et al. Transplantation 2013;95: 333-340.

ADV_2020_0007_NL

Astellas Pharma B.V., Postbus 344, 2300 AH Leiden.

Tel: 071 - 5455854, Fax: 071 - 5455850.

ASAD2005v1 VPI 186x133.indd 1 ASAD2005v1

Op zoek naar een (andere) baan? Kijk op

www.ua.nl/vacatures HEEFT U EEN VACATURE? Adverteer op www.ua.nl/vacatures

16-03-2020 10:07 16-03-2020 Verkorte productinformatie ENSTILAR® 50 microgram/g + 0,5mg/g, schuim voor cutaan gebruik. Samenstelling: elke gram schuim bevat 50 microgram calcipotriol (als calcipotriolmonohydraat) en 0,5 mg betamethason (als betamethasondipropionaat). Hulpstof met bekend effect: butylhydroxytolueen. Spuitbus onder druk, zeer licht ontvlambaar. Farmacotherapeutische categorie: antipsoriatica, ATC code: D05AX52. Indicatie: lokale behandeling van psoriasis vulgaris bij volwassenen. Dosering en wijze van toediening: eenmaal daags aanbrengen. Enkele seconden schudden voor gebruik. Spuitknop op ten minste 3 cm van de huid houden, Enstilar® op de huid spuiten en voorzichtig inwrijven. De aanbevolen behandelperiode is 4 weken. De maximale dagelijkse dosis mag niet hoger zijn dan 15 g. Maximaal 30% van het totale lichaamsoppervlak behandelen. De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen jonger dan 18 jaar is niet vastgesteld. Contra-indicaties: overgevoeligheid voor de werkzame bestanddelen of hulpstoffen, psoriasis erythrodermica, psoriasis pustulosa, stoornissen van het calciummetabolisme, de volgende aandoeningen indien aanwezig in het behandelgebied: virale huidlaesies, huidinfecties veroorzaakt door schimmels of bacteriën, infecties veroorzaakt door parasieten, huidverschijnselen in relatie tot tuberculose, periorale dermatitis, huidatrofie, striae atrophicae, fragiliteit van de huidvaten, ichtyosis, acne vulgaris, acne rosacea, rosacea, ulcera en wonden. Waarschuwingen en voorzorgen: bijwerkingen die worden gezien na behandeling met systemische corticosteroïden, kunnen eveneens optreden tijdens lokale behandeling met corticosteroïden, vanwege systemische absorptie. Toepassing onder occlusieve verbanden en toepassing op grote beschadigde huidoppervlakken, slijmvliezen of in huidplooien moet worden vermeden. Visusstoornis kan worden gemeld bij systemisch en topisch gebruik van corticosteroïden. Indien een patiënt symptomen ontwikkelt zoals wazig zien of andere visusstoornissen, dient te worden overwogen de patiënt door te verwijzen naar een oogarts ter beoordeling van mogelijke oorzaken waaronder cataract, glaucoom of zeldzame ziekten zoals centrale sereuze chorioretinopathie (CSCR) die zijn gemeld na gebruik van systemische en topische corticosteroïden. Enstilar® bevat een sterk werkzaam klasse III steroïde en gelijktijdig gebruik met andere steroïden op hetzelfde behandelingsgebied moet worden vermeden. Niet gebruiken op gezicht en genitaliën. Handen wassen na elk gebruik. Wanneer laesies secundair geïnfecteerd raken, behandelen met antimicrobiële therapie. Wanneer de infectie verergert, de behandeling met corticosteroïden stopzetten. Er bestaat een kans op rebound effecten wanneer de behandeling gestaakt wordt. Bij langdurig gebruik van corticosteroïden bestaat een verhoogd risico op lokale en systemische bijwerkingen; in dat geval behandeling staken. Er is geen ervaring met het gebruik van Enstilar® bij de behandeling van psoriasis guttata.

Gedurende de behandeling overvloedige blootstelling aan zowel natuurlijk als kunstmatig zonlicht beperken of vermijden. Er zijn onvoldoende gegevens bekend over het gebruik bij zwangere vrouwen. Tijdens de zwangerschap uitsluitend gebruiken als het potentiële voordeel opweegt tegen het potentiële risico. Er zijn geen gegevens bekend over de uitscheiding van calcipotriol in de moedermelk. Betamethason gaat over in de moedermelk, maar bij therapeutische doseringen lijkt het risico op een ongewenst effect bij de zuigeling onwaarschijnlijk. Voorzichtigheid is geboden bij vrouwen die borstvoeding geven. Bijwerkingen: Soms: folliculitis, overgevoeligheid, hypercalciëmie, hypopigmentatie van de huid, rebound effect, pruritus en irritatie op de toedieningsplaats. Niet bekend: wazig zien, verandering van de haarkleur. Calcipotriol: toedieningsplaatsreacties, pruritus, huidirritatie, branderig en prikkelend gevoel, droge huid, erytheem, huiduitslag, dermatitis, verergering van de psoriasis, lichtgevoeligheid en overgevoeligheidsreacties, waaronder zeer zelden voorkomende gevallen van angio-oedeem en gezichtsoedeem.

Systemische effecten na lokale toediening kunnen in zeer zeldzame gevallen voorkomen en hypercalciëmie of hypercalciurie veroorzaken. Betamethason: lokale huidreacties kunnen optreden na lokaal gebruik, vooral na langdurig gebruik, zoals huidatrofie, teleangiectasia, striae, folliculitis, hypertrichose, periorale dermatitis, allergische contactdermatitis, depigmentatie en colloid milia. Als psoriasis wordt behandeld met lokale corticosteroïden bestaat het risico op het ontwikkelen van een gegeneraliseerde psoriasis pustulosa. Afleverstatus: U.R., volledig vergoed. Verpakking: spuitbus à 60 g. Registratiehouder: LEO Pharma A/S, Industriparken 55, DK-2750 Ballerup, Denemarken. Uitgebreide productinformatie: www.cbg-meb.nl. Datum verkorte productinformatie: december 2019 Inlichtingen: LEO Pharma bv, Postbus 9971, 1006 AR Amsterdam, Tel. 020-5104141, www.leo-pharma.nl. * gemeten met de PGA (Physician Global Assessment), waarbij sprake is van behandelsucces bij een score van ‘clear’ of ‘almost clear’. Dovobet®zalf arm (n=135): 43,0% van de patiënten behaalt behandelsucces op week 4 vs 54,6% in de Enstilar® arm (n=141) p=0.025 ** betamethason als sprayschuim, niet verkrijgbaar in Nederland. 1. Koo J. et al.

J Dermatol Treat 2016;27(2):120-7 2. SmPC Enstilar®, december 2019 3. Paul C. et al. J Eur Acad Dermatol Verereol 2017;31(1):119-126 4. Lebwohl M. et al J Clinical and Aesthetic Dermatology 2016;9(2):34-41 5. Leonardi C. et al. J Drugs Dermatol 2015;14(12);1468-1477 ©LEO MAART 2020 MAT-33108 All LEO trademarks mentioned belong to the LEO group

INFORMATIE Colofon UA – Uitsluitend voor apothekersassistenten – is een onafhankelijk vakblad speciaal voor apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers. UA geeft brancheinformatie, praktijktips, scholingsen trainingsnieuws en relevante productbeschrijvingen. UA belicht trends en laat mensen uit het vak aan het woord over hun aanpak en ervaringen. UA wordt gerealiseerd door een keur aan specialisten, journalisten en deskundigen.

Auteurs:

Redactie en uitgever zijn niet

Anneke Angenent, Claudia Demmers,

aansprakelijk voor de inhoud van de

Marieke Ettema, Winifred Hazelhoff

onder auteursnaam opgenomen

Roelfzema, Elena van der Hall-Nita,

artikelen en van de advertenties.

Marjam Overmars, Suzan Tuinier, Karien Vissers, Michelle Vrij, Gerda Weits

© 2020 H&B Multimedia B.V., Almere.

Alle rechten voorbehouden.

Adviseurs: Annette Leijen (apotheker),

Geen enkel onderdeel van deze uitgave

Monique Versleijen (docent FPZ)

mag zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd,

Eindredactie:

opgeslagen in een documentatiesysteem

Margot van Gils

of openbaar gemaakt, noch met elektronische, noch met mechanische

Cover:

methoden, door fotokopie, opname of

– fotografie: Marco ter Beek

anderszins.

- visagie: Paul van der Wal; assistent-

Waarom UA?

visagist: Shaymea Ben El Caid

ISSN 2211-0941

– model: Nita Dhunna, Medizijn Apotheek

UA, hét vakblad voor apothekersassistenten.

Mastenbroek, Zwolle Redactiesecretariaat en administratie: H&B Multimedia B.V.

Abonnementen (alleen binnen Nederland):

Het vakblad heeft als doelstelling

Vlotbrugweg 1b

6x per jaar gratis 1 exemplaar per

de apothekersassistenten in een

1332 AE Almere

apotheek.

makkelijk leesbare vorm te voorzien

Thuisontvangst via collectief

van achtergrondinformatie en praktische feitjes en weetjes, zodat

088-44 55 930

info@ua.nl www.ua.nl

ze klanten beter kunnen adviseren Directeur-uitgever:

met als uiteindelijk resultaat: beter

Niek Petstra

gebruik van de producten, hogere

kalenderjaar (incl. btw).

Abonnementen kunnen op elk gewenst

klanttevredenheid en een verbeterde

Hoofdredactie:

therapietrouw.

Winifred Hazelhoff Roelfzema

verkoopadviesgesprek van de apo-

per kalenderjaar € 55,00 (incl. btw).

Privéabonnement: € 19,50 per

over de producten in de apotheek,

Voorts wordt de kwaliteit van het

abonnement: per 20 assistenten

Accountmanagement: Elisabeth Lopes Escudeiro

tijdstip ingaan. Facturatie per volledig kalenderjaar. Opzeggen mogelijk tot 31 december van het lopende jaar.

Bij opzegging binnen het kalenderjaar vindt geen verrekening plaats.

thekersassistent verhoogd door het

Vormgeving:

geven van zowel achtergrond- en

designworkscreative.nl

Ook uw vacature of advertentie plaatsen?

Onze accountmanager Elisabeth Lopes Escudeiro spreekt graag de advertentie- en andere zakelijke mogelijkheden met u door.

productinformatie als handige tips.

In het volgende nummer onder meer: › Anticonceptie › Medicijnen op reis › Darmen op vakantie › Handen en voeten

088-44 55 931

elisabeth@hbmultimedia.nl Advertenties voor UR-geneesmiddelen zijn ook mogelijk. Apothekersassistenten behoren namelijk tot de beroepsbeoefenaren zoals gedefinieerd in de Geneesmiddelenwet. Zie hiervoor Hoofdstuk 9 Geneesmiddelenwet.

Disclaimer. De meningen die in deze uitgave

Desalniettemin zijn onvolkomenheden niet altijd

informatie, noch voor enige schade en/of letsel

producten. De lezer wordt aanbevolen om

worden geuit, zijn die van de geïnterviewden of

te vermijden, mede door de snelle ontwikke-

aan personen en/of goederen uit hoofde van

de besproken diagnoses, behandelingen en

geraadpleegde bronnen en niet noodzakelijker-

lingen in de medische wereld. De redacteuren

productaansprakelijkheid, onjuiste of onvolledige

productaanwijzingen altijd te controleren in het

wijs die van de uitgever. De inhoud van deze

en uitgever aanvaarden geen enkele aan-

informatie of ontstaan door het toepassen van

licht van de nieuwste publicaties. Personen op

uitgave is met grote zorg samengesteld.

sprakelijkheid voor de juistheid van de

de in deze uitgave genoemde methoden of

foto’s komen niet per se in de artikelen voor.

Enstilar : Snel resultaat bij psoriasis vulgaris ®

1-5

Superieur aan Dovobet® zalf1,2 *

na 4 weken behandeling met Enstilar® vergeleken met Dovobet zalf1,2 ®

**4

Met Enstilar® behaalt na 4 weken 45% van de patiënten een PGA score ‘clear’ of ‘almost clear’, vs 31% met betamethason (p=0,047)

Snel: Na 4 weken zijn de psoriasisplekken (zo goed als) weg bij méér dan de helft van de patiënten die zijn behandeld met Enstilar®1,2

Zie voor volledige therapeutische indicatie, overige productinformatie en referenties elders in deze uitgave LEO® MAART 2020 MAT-33108 ©LEO All trademarks mentioned belong to the LEO group