F3
Toch niet zo duister, die middeleeuwen
IN
In het begin van het schooljaar stelde je vast dat de middeleeuwen nog vaak afgeschilderd worden als een onbeschaafde tijd, beheerst door ziekten en geweld. Dat cliché ontstaat in de vroegmoderne tijd bij intellectuelen en kunstenaars met een passie voor de cultuur van de klassieke oudheid. Die visie is eenzijdig. De 12e eeuw is zelfs een tijd van culturele bloei op het vlak van onderwijs, wetenschappen en literatuur.
N
Waar en hoe wordt de jeugd opgeleid? Wat bestuderen de wetenschappers? Waarover schrijven middeleeuwse auteurs?
0 0
0
13
0
±
±
±
10
11
0
0
Kaartnr(s).
VA
SCHOLEN IN STEDEN / LITERATUUR IN VOLKSTAAL / HOOFSE EPIEK
HEROPLEVING HANDEL
universiteiten
1224-1274 Thomas van Aquino
1225-ca. 1300 Jacob van Maerlant
Het onderwijs evolueert
In de middeleeuwen gaan de meeste kinderen niet naar school. Alles wat ze moeten kunnen, leren ze van hun ouders of mensen uit het dorp. Beroepen gaan over van generatie op generatie. De meeste mensen zijn analfabeet. Dat blijft nog lange tijd het geval, ook lang na de middeleeuwen. Aanvankelijk is het onderwijs beperkt tot de hogere standen: adel en geestelijkheid. In de lagere jaren leren die kinderen lezen, schrijven en rekenen. Om in de mis te kunnen bidden en zingen, leren ze ook een beetje Latijn. Wat ze leren, is dus vooral gericht op de godsdienst. Omdat er geen schoolboeken zijn, moeten ze veel vanbuiten leren. Om dat te vergemakkelijken, gebeurt dat vaak op rijm. Oudere leerlingen studeren in abdijen kathedraalscholen de zeven vrije kunsten (artes liberales). Dat zijn filosofie (dialectica), redenaarskunst (retorica), spraakkunst (grammatica), meetkunde (geometrica), rekenkunde (aritmetica), muziek (musica) en astronomie (astronomia). Ook dat onderwijs staat in dienst van de religie. Het moet de mens in staat stellen tekens van God (bijvoorbeeld in de natuur) te interpreteren en zijn geheimen te doorgronden.
©
1
CULTURELE BLOEI
In de 11e-12e eeuw verandert het onderwijs. Door de heropleving van de handel en van de steden groeit de vraag naar ambtenaren, boekhouders, vertalers ... Er ontstaan nieuwe
F
Cultuur in de middeleeuwen
241
