ئةزموونة بةئةنجام نةطةيشتووةكاني ريفؤرم ئةزموونى ريفؤرمخوازانى ئَيران بة نمونة
شاد عةلي ئةسةدي
52
طؤران و طؤرٍانخوازيداو وآلتى ئيَران ميَذوويةكى دورودريَذى هةية لة ِ زؤرتر لة سةدةيةكة كة َ َ لةطةل دةسةآلتدارانى ئةو وآلتة خةلك و دةستةبذيَران ملمالنيةكى توند و َ تؤليان هةية بؤ بةدى هيَنانى حكومةتيَكى ديمؤكراتيك ،تا بةشكةم لة سيَبةريَدا بحةسيَنةوة ،بةآلم تا ئةم ساتةى كة ئةم بابةتة دةنوسريَت َ هةول و مانور نةناسية بة ئةنجامى خؤى نةطةيشتووة. ئةم َ َ شؤرش لة ئيَران سةريهةلداوةو لة سةد سالى رابردوو ضةندين بزوتنةوةو ِ َ َ خةلك لة حكومةت لة هةولى ريفؤرم دراوة 0بة هؤى نارةزايى ضةندين سةردةمى حكومةتى مظفرالدين شا ثاشاى ئيَران بزوتنةوةيةك دروست بوو بة ناوى بزوتنةوةى دةستوورى (مشروطه) ،طؤشارةكانى َ خةلك بؤ سةر حكومةت بوة هؤى ئةوةى كة مظفرالدين شاة لة َ بريارى بة دةستوورى سالى ِ 1906 كردنى وآلت ئيَمزا بكات و يةكةم ثةرلةمان لة ئيَران لة 7ئؤكتؤبةرى 1906 دامةزريَت . دواى مظفرالدين شاة شؤرشى دةستوورى دوو دوذمنى سةرةكى هةبوو كة يةكةميان محمد على شاة ثاشاى ئيَران دواى مظفرالدين شاة بوو ئةوةى تر روسيا بوو0 لة سةردةمى محمد على شاة ثةرلةمان تؤثباران كرا و ئةم هةنطاوةى ثاشا نارةزايى شارةكانى نارةزاييةكانى ناو ئيَرانى فراوانتر كردو دواى ئةوةى كة ِ ِ ئيَرانى يةك لة دواى يةك طرتةوة جاريَكى تر ثةرلةمان دامةزرا. بزوتنةوةيةكى طرنطى ترى سةدةى رابردووى ئيَران بزوتنةوةى نيشتمانى كردنى نةوت بوو كة بة كؤدةتاى 1951زايينى ( 1332هةتاوى ) دذ بة حكومةتى مصدق توشى شكستيان كرد0 نارةزاييةكانى حكومةت دذ بة نيزامى ثاشايةتى لة ئيَران يةكيَك لة طرنطترين ِ شؤرشى شؤرشةكانى سةدةى راب��ردووى جيهانى ب��ةدوواوة بوو ئةوةش ِ كؤمارى ئيسالمى بوو كة بوة هؤى دامةزراندنى حكومةتى كؤمارى ئيسالمى لة ئيَران و هيَشتا بةردةوامة. لة نيَو كؤمارى ئيسالمىدا و لة سةردةمى ئةم حكومةتةدا بزوتنةوةيةكى َ سةريهةلداوة كة دةتوانين دوو ناو و دوو طةورة و جةماوةرى و كةم ويَنة قؤناغى بؤ دةستنيشان بكةين قؤناغى يةكةمى بة هاتنة سةر حوكمى محمد َ سالى 1376( 1997هةتاوى) دةستى ثيَكردو بة بزوتنةوةى خاتةمى لة َ َ ريفؤرم ناسراوةو ماوةى 8سالى خاياند ،قؤناغى دووةميش لة هةلبذاردنى َ سالى رابردووى سةرؤك كؤمارى ئيَران دةستى ثيَكردووة ،كة لةم قؤناغةدا طؤردرا و ناوى بزوتنةوةى سةوزى ليَنراوة و هيَشتا بزوتنةوةى ريفؤرم ناوى ِ بةردةوامة0 ئةوةى مةبةستى ئةم نوسينةية باس كردن و ئاطادار كردن و بانطهيَشت كردنة بؤ بيركردنةوة لة سةر هؤكارةكانى بة ئةنجام نةطةيشتنى ئةم ريفؤرمة ذمارة ( )5ئاياري2010