زمانم غةريبي فةرهةنطي خؤيةتي و بي ئاسمان»( دةربةندي ثةثوولة)73،74 ، دةنطيشم مةليَلي طرمؤلَةي َ
لةرؤذطاري ئيَستاماندا ،وشةي كيَشةي ِراستي ئةوةيةِ ، ثيَشمةرطة خةريكة دةبيَت بةحةراميَكي سياسي و نةتةوةيي، ميَذووةكةي ِرووتكراوةتةوة بؤ مةرامو ئامانجيَكي سياسي و حزبي ِرووت ،ئةمة تةنيا داطيركردني كةسة مردووةكان و شةهيدةكانيش نية بةتةنياَ ، بةلكو كةسة زيندوةكانيشة، ضونكة كاتيَك سياسةتي حزبي (ئيَمةو ئةوان) دةبيَتة حةقيقةتي ثر قورباني و بندةست ،ئيتر ئةوةي سياسةتكردني نةتةوةيةكي ِ َ َ لةطةل لةطةل «ئيَمةداية» حسابي تابيةتي بؤدةكريَت و ،ئةوةي «ئةوانداية» بةدووذمن و خراث دةبينريَت ،ئةمة وايليَهاتوة لةناو خودي تةنيا حزبيَكيشدا زةقبووبيَتةوةو ببيندريَت.
جةخت كردنةوةيةكي زؤرة لةسةر دونياي ثيَشمةرطة،
بةو ئاستةي طوايا ثيَشمةرطة ئةمةندة موقةدةسة ،كةسيَك نابيَت وشةكة بةشيَوةيةك بةكاريبهيَنيَت و مامةلَةي لةطةلَدا بكات ،ئةمة بؤخؤي جةوهةريَكي ديني هةية،
كاتيَك شتيَك زؤر بةموقةدةس دةزانين و وايليَدةكةين بةثيَويستي بزانين لةواني تري حةرامبكةين ،يان وةكو جؤرة ِرؤذو طرتنَيك ،يان ئؤتؤرييتةي سياسةتي ثارَيزكردنة لةناو زماندا .حالَةتةكةي تريشي ئةوة
دةطةيةنيَت ،ئةمةندة باسي ليَوة دةكةين ،لةبةرئةوةي بةرامبةرةكةيمان نية ،واتة تاوةكو ئيَستاكةش هةست
بةوةناكةين ئازادبووبين ( كةثتي ئازادي).
(يةكيَك دةتوانيَت تةماشاي ناميلكةي بضووكي ،هارمؤنيتيكاي ثيَشمةرطة بكات ،2003مةجيدعةزيز) .كؤشكيَكي وةهمي لة وشةي ثيَشمةرطة داتاشراوةو ،لةكاتيَكدا دووبةرةكي و تووندوتيذي و نانةتةوةيي بؤتة سياسةتي ِرؤذانة «بؤتة واقيعي كورد» ،كة ئةم كارةساتة بؤخؤي ناحةزة بةسروشتي دونياي ثيَشمةرطة ،وةكو خواستي بةرةو دونيايةكي ئازادو سةربةخؤ. وشةي ثيَشمةرطة وشةي ناو تيَكستيَكي ديني و ئاسماني نيية، شةهيدي ئيسالمييش نيةَ ، بةلكو ذياني واقيعي نةتةوةيي و سياسي ميلةتي كورد بوة لةكات و سةردةمة جياكانيدا بةرةو ئازادبوون ،هةروةها سةركردةيةك و حزبيَكيش خاوةني ميَذووي ميللةتي كورد نينَ ، بةلكو بةشيَكن لةو ميَذووة .ئةو واقيعة حزبيةي ثانتايي سياسةتي داطيركردوة ،هةستيَكي زؤر نيطةتيظي لةالي كورد درووستكردوة. َ شاعيردةليَت: وةكو
بؤني ضلَكو بؤني سووخؤرةكاني سياسةت هةريةك بؤنن»(بؤننامة-ل)26، وشةي ثيَشمةرطة لةو دونيابينية سياسيةي ئيَمة هةمانة َ هةلطري ناوكؤكييةكي تاوةكو ئيَستاكةش ،ئةمةندةي بيرتةسكانةي هةية ،ئةمةندة نةيتوانيوة شةقاميَكي فيكري خؤرةخنةكردن ليَبدات بؤ خؤدروستكردن و ،خؤخويَندنةوةو، ِ
و ،دواييش ئازايةتى و ليَبووردةيي بةرامبةري خودي كورد لةبةردةم بوونيَكي جياوازدا .تيَكداني دونياي كةرامةتي ثيَشمةرطة ،كة ئامانجي بةدةستهيَناني ئازاديةكي طشتي بووة، دةطةريَتةوة بؤ جؤرة تةقديسكردنيَكي سياسةتي حزبايةتي ِ َ مامةلةي ِروت ،كة مرؤظي ثيَشمةرطةشي وةكو شتيَك بينيوةو َ لةطةلدا كردوة .ئةم تةقديسكردنة لةكويَوة ديَت و مةبةستي َثةريَنَيت؟ ضيةو بؤضي ناتوانيَت سنووري حزبايةتي تي ِ َ عةقلي حزبايةتي مةبةست لةتةرككردني َثةراندني سنووري تي ِ َ لةريَزطرتني مةبةست كو بةل نيية، سياسةتكردن و حزبى ئيشي ِ مةسةلةي كوردة لةناو واقيعي سياسةتكردن و ،دواييش ِريَزطرتني جياوازيةكاني ناو دونياي سياسةت خؤيةتي. بؤضي لةزمانيَكي توندوتيذدا ثيَشمةرطة تةقديس دةكريَت و تةنانةت حةرام دةكريَت وةكو وشةيةك؟ تايبةتكردني مةسةلةي ثيَشمةرطايةتي تايبةتكردني ميَذووي ئيَمةو ئةوانة، كة تةنيا تووندوتيذي زياد دةكات ،ئةمةش الوازكردني زياتري ديموكراسيةتة .ثيَشمةرطة لةاليةن حزبةكانةوة وةكو جؤرة ِر َ يتواليَكي ئايني بةرهةمهيَناوة ،كة ئةوةي دةيكات كؤكردنةوةو كريني سؤزو هؤشي زؤربة بووةِ ،راستي ئةمانةش زؤر ِ بةزةقي لةكاتي (دةنطدانةكاندا) بينراوةو دةبيندرَيت. َ دووحالةتي طرنط و جةوهةريمان بؤدةخاتة لةراستيدا ئةمة ِ بةردةست ،يةكةميان جةخت كردنةوةيةكي زؤرة لةسةر دونياي ثيَشمةرطة ،بةو ئاستةي طوايا ثيَشمةرطة ئةمةندة موقةدةسة ،كةسيَك نابيَت وشةكة بةشيَوةيةك بةكاريبهيَنيَت َ َ لةطةلدا بكات ،ئةمة بؤخؤي جةوهةريَكي ديني مامةلةي و هةية ،كاتيَك شتيَك زؤر بةموقةدةس دةزانين و وايليَدةكةين بةثيَويستي بزانين لةواني تري حةرامبكةين ،يان وةكو جؤرة ِرؤذو طرتنيَك ،يان ئؤتؤرييتةي سياسةتي ثاريَزكردنة لةناو زمانداَ . حالةتةكةي تريشي ئةوة دةطةيةنيَت ،ئةمةندة باسي ليَوة دةكةين ،لةبةرئةوةي بةرامبةرةكةيمان نية ،واتة تاوةكو ئيَستاكةش هةست بةوةناكةين ئازادبووبين( كةثتي ئازادي). ئةمة ئةوةمان ثي َ َدةليَت ،جيديةيتي زؤر باسكردن و ئاماذةثيَكردني ِروداوطةلي بةوشيَوةية ،بةهةموو شيَوةيةك لةاليةكةوة ِرؤحيَكي نائازادو كةثتكراو ويَنةدةكات ،لةاليةكي تريشةوة هزريَكي ِرووك��ةش و هاكةزاييمان ثيشاندةدات، ضوونكة ئةوةي دةيكات وتنيَكي وشك و حزبيانةية بةتةنيا، ئةطةرضي بؤخؤيشي هةنديَكجار ئةو طوتنانة سيخناخن بةهةرةشةو بآلوكردنةوةي ثةيامي تؤقيَنةر ،ئةمةش بؤخؤي ِ ناديموكراسيةتي ئةو كاراكتةرو حزبةشمان ثيشاندةدات، َ لةطةل ئةوةي ئةطةر جةوهةري ثيَشمةرطة وةكو كة ناكؤكة بةرهةمهيَني ئازادى و ديموكراسي تةماشابكةين. َ عةقلة ،ئةمةندة وشةي ثيَشمةرطة بةكاردةهيَنيَت ئةمجؤرة طوايا بةرطري ليَدةكات ،دةبيَتة جؤرة ِرؤتينيَك و ئيتر طووماني ليَدةكريَت ،تاوةكو ئةو ِرادةي��ةي ِراستي تيادا ناميَنيَت. بةمانايةكي تر ،هةنديَكجار ئةمةندة باس لةشتيَكةوة دةكةين، تاوةكو دةطاتة ئاستي ئةوةي تةنيا حةماسبيَت و هيضي تر (رووكةشيَتي) ،طوايا دةيةويَت جدي بيَت بةآلم ئةمةندة خؤي ِ لي ون دةبيَت و دةبيَتة بةجدي دةزانيَت ،خودي بابةتةكةشي َ ناجديةتي ئيمان (ئيماني خراث). بؤئةوةي ئةم َ خالة زياتر ِرونتربكةمةوة ،ئاماذة بةيةكيَك َ لةبيرؤكةكاني جان ثؤل سارتةر دةكةم ،ئةويش بةناوي (ئيماني خراثةوة) بةناوبانطة ،لة كتيَبي «بون و عةدةم» بةتيَروتةسةلي باسي ليَوةكراوة ،ثيَمواية ثانتاييةكي زؤري فيكري سارتةريشي داطيركردوة.
ذمارة ( )5ئايار 2010
47