Pictoright magazine 9

03. INLEIDING

Flexibel auteursrecht?

04.

NIEUWS

Pictoright-nieuws en een update over rechtspraak en wetgeving.

De tussenstand

inhoud

06.

INDIVIDUELE RECHTEN

Overeenkomst met musea

Veel musea hebben inmiddels de koepelovereenkomst voor het gebruik van kunst ondertekend.

Wat gebeurt er met je rechten na overlijden?

Dat verschilt per recht: niet alle rechten gaan automatisch over op erfgenamen.

Pictoright Codicil Zorg dat je rechten voortbestaan.

08.

COLLECTIEF

Update digitalisering

Nog niet alle archieven doen mee met de collectieve regeling.

09.

WE REKENEN VOOR

Wat zou je kunnen krijgen? Collectieve rechten: wat zijn het ook alweer? En wat levert het op?

10. VOLGRECHT

Gezamenlijke lobby

Pictoright slaat de handen ineen met andere organisaties voor een betere volgrechtregeling.

Juridische stappen

Pictoright neemt maatregelen tegen kunsthandelaren die weigeren informatie te verstrekken.

11. VERKOCHT

Lucio Fontana, Concetto Spaziale, 1954

12.

BELLEN MET BEELDMAKERS

Waarom Pictoright?

Vijf makers vertellen wat ze aan Pictoright hebben.

14. PRAKTISCH

Medewerker in beeld Dirk Groenendijk

Kantoorinformatie

Colofon

15. RECHT OP BEELD

Een foto van een kunstenaar aan het werk: welke rechten gelden er op dit beeld?

inleiding

FLEXIBEL AUTEURSRECHT?

Waren er eerst geluiden te horen dat het auteursrecht maar helemaal moest worden afgeschaft, tegenwoordig heeft men het graag over ‘flexibel auteursrecht’. Wat daar precies onder verstaan moet worden, is niet helemaal duidelijk. Het komt er in grote lijnen op neer dat er veel meer mogelijkheden moeten worden geboden om het werk van makers te gebruiken, zonder dat deze makers hier iets over te zeggen hebben.

Het idee van het flexibel auteursrecht wordt innig omarmd door organisaties van gebruikers. Deze gebruikers, variërend van Google tot televisieproducenten tot gemeentearchieven, hebben een sterke lobby op gang gebracht, en worden daarbij geholpen door een aantal hoogleraren auteursrecht. Ook de betrokken ministeries lijken wel iets in het flexibel auteursrecht te zien. Het heeft er soms de schijn van dat alles erop gericht is om het auteursrecht zoveel mogelijk te beperken.

Niemand lijkt er echter bij stil te staan dat het misschien wel merkwaardig is om makers minder bescherming te bieden in een tijd waarin hun inkomsten juist sterk onder druk staan en er meer dan ooit van hun werk gebruik wordt gemaakt.

Ook wordt er veel geld gestoken in het ondersteunen van organisaties die initiatieven promoten als Creative Commons, waarvan het nut en de waarde zeer discutabel is. Door de onduidelijke structuur en voorlichting, het oneigenlijke gebruik en het feit dat deze licenties niet herroepbaar zijn, zal er op termijn weer een nieuw levensgroot auteursrechtelijk probleem ontstaan.

Er valt dus nog veel werk te verrichten om de rechten van de makers te waarborgen. Pictoright blijft duidelijk maken dat er ook oplossingen mogelijk zijn waarin zowel de belangen van de gebruiker als die van de maker worden gerespecteerd. Het zal niet makkelijk zijn – we hebben momenteel een fikse wind tegen – maar toch denken en hopen we dat uiteindelijk ook de gebruikers en de wetgever de redelijkheid van ons verhaal zullen inzien, waardoor beeldmakers niet met lege handen achterblijven.

Vincent van Eijnde foto: Laila Schoots

PICTORIGHT JAARVERGADERING OP 11 JUNI 2013

Op dinsdagavond 11 juni 2013 wordt in de Westerliefde in Amsterdam de jaarvergadering gehouden voor iedereen die bij Pictoright is aangesloten. Bestuursvoorzitter Gerrit Jan Wolffensperger en directeur Vincent van den Eijnde leggen die avond verantwoording af over het beleid en de activiteiten van het afgelopen jaar. Aansluitend zullen Rechercheur Ruth Godthelp van Politie Amsterdam en information designer Paul Mijksenaar hun visie geven op het thema ‘Echte Kunst?’. Alle aangeslotenen zijn van harte welkom. De agenda en meer informatie staat een week voor de vergadering op onze website. Aanmelden kan via info@pictoright.nl.

AKKOORD OVER LEES PORTFEUILLES

Pictoright heeft een akkoord bereikt met aanbieders van leesportefeuilles voor het gebruik vaan beeldmateriaal in leesmappen. Voor elke leesmap wordt vanaf 2012 een bedrag betaald voor de bijdragen van freelance beeldmakers in de tijdschriften. De vergoedingen zullen als collectief recht worden uitbetaald.

UITBETALING INDIVIDUELE RECHTEN PER KWARTAAL

Kunstenaars en rechthebbenden die zijn aangesloten voor al hun auteursrechten zullen met ingang van 1 januari 2013 ieder kwartaal hun individuele rechten ontvangen. Hiermee wordt de uitbetalingsfrequentie gelijkgetrokken met het volgrecht, dat al enige tijd vier keer per jaar wordt overgemaakt.

nieuws

ONDERZOEK NAAR HANG- EN STAGELD

In Nederland ontvangen kunstenaars geen vergoeding als hun werk wordt tentoongesteld of te zien is in (semi) openbare ruimtes, zoals gemeentehuizen of ministeries. Pictoright onderzoekt samen met FNV KIEM of hier iets aan te doen is.

Een paar jaar geleden heeft onder meer FNV KIEM het voortouw genomen om dit onderwerp op de politieke agenda te zetten en een systeem te introduceren waarbij kunstenaars een redelijke vergoeding krijgen voor werk dat in openbare ruimtes staat of hangt. Zo is er toen een keurmerk geïntroduceerd voor instellingen die kunstenaars een vergoeding betalen bij het tentoonstellen van hun werk.

Politiek positief

Door de landelijke politiek is destijds positief gereageerd op het onderwerp, maar de verantwoordelijkheid voor de totstandkoming (en vervolgens de handhaving) van een regeling werd vooral bij de sector zelf gelegd. Helaas hebben de individuele kunstenaars en de organisaties nog altijd geen grote mate van overeenstemming bereikt.

Nieuw leven

Daarom wil Pictoright samen met FNV KIEM dit initiatief nieuw leven inblazen. Momenteel wordt onderzocht of er namens alle kunstenaars een dergelijke regeling kan worden ingevoerd. In de eerste plaats wordt hierover contact gezocht met lokale overheden. Gezien de huidige (financiële) positie van veel kunstenaars en de verwachting dat veel kunstenaars profijt zouden kunnen hebben van een goede regeling, hopen FNV KIEM en Pictoright snel meer over dit initiatief te kunnen melden.

DE TUSSENSTAND

Update over rechtspraak en wetgeving

Wet toezicht auteurs rechtenorganisaties

Op 5 maart jl. is het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet Toezicht Collectieve Beheersorganisaties door de Eerste Kamer aangenomen. De wet zal op 1 juli 2013 in werking treden; vanaf dat moment wordt er niet meer alleen toezicht gehouden op auteursrechtenorganisaties met een wettelijke taak, maar ook op organisaties die op vrijwillige basis gelden innen en verdelen, waaronder Pictoright. Aangezien de afgelopen jaren al zo transparant mogelijk gewerkt wordt, zal de wet waarschijnlijk geen grote gevolgen hebben voor Pictoright.

Thuiskopie

Met ingang van 1 januari 2013 geldt er een uitgebreidere thuiskopieregeling. Deze regeling zorgt ervoor dat auteursrechthebbenden – en dus ook beeldmakers – een vergoeding kunnen ontvangen voor het downloaden voor privégebruik uit illegale bron. De thuiskopieheffing geldt nu ook voor onder andere smartphones, tablets, hdd recorders, settopboxen, audio-videospelers, pc’s en laptops. Eerder gold de regeling al voor cd-roms en dvd’s. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe lang de regeling zal gelden.

Verweesde werken

De vorig jaar aangenomen Richtlijn Verweesde Werken moet in het najaar van 2014 zijn geïmplementeerd. Erfgoedinstellingen zoals archieven kunnen met deze richtlijn auteursrechtelijk beschermde werken online tonen, indien na een ‘diligent search’ de maker van een werk niet kan worden opgespoord. Erfgoedinstellingen moeten wel eerst proberen te achterhalen wie de rechthebbende van het werk is door het raadplegen van verschillende bronnen. Als de rechthebbende dan nog niet is gevonden, mag het werk als ‘verweesd’ worden gezien, en mag het zonder voorafgaande toestemming online worden getoond. De richtlijn geldt niet voor losstaande afbeeldingen in beeldarchieven, maar bijvoorbeeld wel voor ingebedde afbeeldingen in kranten.

individueel

MUSEA ONDERTEKENEN NIEUWE OVEREENKOMST

Veel musea hebben inmiddels de koepelovereenkomst voor het gebruik van kunst ondertekend. Zij kunnen nu eenvoudig gebruik maken van beeld van bij Pictoright aangesloten makers.

Eind 2012 is de nieuwe koepelovereenkomst voor musea afgerond. Pictoright heeft op verzoek van de Museumvereniging in het najaar nog een aantal suggesties van de individuele musea doorgevoerd. Inmiddels is het standaardcontract aan bijna dertig musea voorgelegd. Een groot deel heeft de overeenkomst ondertussen ondertekend; deze geldt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2012.

Financiële duidelijkheid

De nieuwe overeenkomst ziet toe op de meest uiteenlopende vormen van gebruik van kunst door musea en zorgt ervoor dat beeld onder bepaalde voorwaarden heel eenvoudig kan worden gebruikt – een langgekoesterde wens van veel musea. Ook veel vormen van digitaal gebruik zijn inmiddels toegestaan onder de nieuwe regeling. Doordat de regeling voorziet in de afdracht van een vast jaarlijks bedrag, levert het voor de musea en Pictoright ook financiële duidelijkheid op.

Meer musea

Binnenkort treedt Pictoright in overleg met de Museumvereniging om de regeling ook voor te leggen aan (kleinere) musea waarmee Pictoright nog nooit een overeenkomst heeft gehad, maar die wel moderne kunst van bij Pictoright aangesloten kunstenaars in hun collectie hebben.

De nieuwe overeenkomst ziet toe op de meest uiteenlopende vormen van gebruik

individueel

WAT GEBEURT ER MET JE RECHTEN NA OVERLIJDEN?

Het auteursrecht gaat na overlijden van de maker automatisch over op de erfgenamen, en sinds 1 januari 2012 geldt dat ook voor volgrecht. Bij persoonlijkheidsrechten is dat niet zo: daar moet een testament of codicil aan te pas komen. Maar voor alle rechten is het raadzaam om vast te leggen wat er precies mee moet gebeuren na de dood van de maker.

Auteursrecht

Bij het overlijden van de auteursrechthebbende gaat het auteursrecht over op de erfgenamen. Als de auteursrechthebbende geen testament heeft gemaakt, gaat het auteursrecht naar de erfgenamen die de wet aanwijst en wordt het auteursrecht onder hen verdeeld. Door een testament bij een notaris op te laten maken, kan de auteur zelf bepalen wie de auteursrechten erven. Een belangrijk verschil is dus dat bij testament ook personen of organisaties als erfgenaam kunnen worden benoemd die niet op grond van de wet als erfgenaam worden benoemd. Een voorbeeld daarvan is een goed doel.

In het kader van de exploitatie en het handhaven van de auteursrechten verdient het de voorkeur om één of een beperkt aantal personen te benoemen als erfgenaam. Auteursrechten kunnen alleen worden geëxploiteerd indien alle auteursrechthebbenden hiervoor toestemming verlenen. Alle erfgenamen dienen zich daarom bij Pictoright aan te sluiten. Uit administratief oogpunt is het belangrijk om hier rekening mee te houden als een auteursrechthebbende verschillende goede doelen of een veelvoud aan erfgenamen in zijn testament opneemt.

Volgrecht

De maker van een werk kan het volgrecht niet overdragen bij leven. Als de maker overlijdt, gaat het volgrecht over op nabestaanden of andere erfgenamen. Net zoals bij het auteursrecht gaat het volgrecht naar de erfgenamen die de wet aanwijst, tenzij de maker een testament heeft opgesteld bij de notaris. Ook in deze situatie geldt dat het de voorkeur verdient een beperkt aantal personen te benoemen als erfgenaam.

Persoonlijkheidsrechten

In tegenstelling tot het auteursrecht en het volgrecht gaan de persoonlijkheidsrechten bij het overlijden van de maker niet automatisch naar de erfgenamen. De maker moet dus in een testament of in een codicil iemand aanwijzen die bevoegd is om tegen de inbreuken op de persoonlijkheidsrechten van de maker op te treden (zie hiervoor ook het codicil hiernaast).

CODICIL PERSOONLIJKHEIDSRECHTEN

In 2009 stond in nummer 2 van dit blad een artikel over persoonlijkheidsrechten en het voortbestaan daarvan na het overlijden van de maker. Persoonlijkheidsrechten vererven namelijk niet en zijn ook niet toegekend aan nabestaanden. Je persoonlijkheidsrechten komen toe aan de bij testament aangewezenen of je kunt een aanwijzing bij codicil doen. Pictoright wil dit graag weer even onder de aandacht brengen.

Let op: het is belangrijk dat het codicil met de hand wordt geschreven en ingevuld. Bewaar het zorgvuldig. U kunt Pictoright een kopie sturen.

PICTORIGHT CODICIL

Hierbij verklaar ik, (naam) wonende te (adres) (postcode en woonplaats) geboren te (geboorteplaats) op (geboortedatum)

het volgende:

Ik laat mijn persoonlijkheidsrechten (ex. artikel 25 Aw en artikel 97 boek 4 BW) na aan mijn erfgenamen die het auteursrecht op mijn werken erven. (schrijf deze zin hier boven volledig met hand over)

Ondertekend te (plaats) Op (datum) (handtekening)

collectief

UPDATE DIGITALISERING

Sinds 2010 houdt Pictoright zich bezig met collectieve regelingen voor digitaliseringsprojecten van erfgoedinstellingen, zoals archieven. Er is inmiddels een regeling ontworpen die ervoor zorgt dat beelden online kunnen worden getoond tegen een jaarlijkse vergoeding. Helaas verloopt de samenwerking met veel archieven nog niet vlekkeloos. Hieronder een update.

Procedure Gemeentearchief Rotterdam

Tegen het Gemeentearchief in Rotterdam, dat een groot beeldarchief bezit, is vorig jaar een rechtszaak gestart. Het archief wenste geen collectieve regeling aan te gaan voor de beeldmakers van Pictoright. Gezien de omvang van de inbreuken, zag Pictoright zich genoodzaakt een bodemprocedure te starten om ervoor te zorgen dat de auteursrechten worden gerespecteerd.

Procedure Archief Leiden

Sinds een paar jaar heeft het Regionaal Archief Leiden een groot krantenarchief online staan. Daarbij worden de auteursrechten van veel makers geschonden. Pictoright heeft de afgelopen twee jaar samen met Lira (voor freelance schrijvers) geprobeerd om tot een oplossing te komen met het Leidse Archief, maar dat is helaas niet gelukt. Daarom hebben Pictoright en Lira besloten om gezamenlijk een gerechtelijke procedure te starten. Pictoright en Lira willen digitaliseringsprojecten graag mogelijk maken, maar vinden wel dat de rechten goed geregeld moeten zijn.

Overleg erfgoedinstellingen

Begin dit jaar is er een nieuw overleg tot stand gekomen tussen vertegenwoordigers van erfgoedinstellingen en auteursrechtenorganisaties Pictoright en Lira. Het ministerie van OC&W is bij de besprekingen aanwezig als toehoorder. Het doel van het overleg is om erfgoedinstellingen en auteursrechtenorganisaties nader tot elkaar te laten komen. Er wordt met name gesproken over de auteursrechtelijke aspecten die digitaliseringsprojecten van erfgoedinstellingen met zich mee brengen en de wijze waarop beide sectoren daarmee om wensen te gaan in de toekomst.

Commissie Digiti©e

Nadat Commissie Digiti©e vijf jaar als overlegorgaan heeft gefunctioneerd tussen de erfgoedinstellingen en de auteursrechtenorganisaties, houdt de commissie op te bestaan. Met het symposium ‘Alle rechten voorbehouden’, over de wijze waarop moet worden omgegaan met digitaliseringsprojecten en auteursrecht, heeft de commissie op 25 april haar taken officieel beëindigd.

Pictoright en Lira willen digitaliseringsprojecten graag mogelijk maken

Voor

beeldmakers

WE REKENEN VOOR

WAT ZOU JE KUNNEN KRIJGEN?

Collectieve rechten: wat zijn het ook alweer? En belangrijker nog: wat heb je eraan? Maak je beelden of vormgeving voor boeken en bladen? Dan is de kans groot dat je een jaarlijks bedrag aan auteursrechtvergoedingen van Pictoright ontvangt na het doen van opgave. De illustratie op deze pagina geeft een idee van wat die vergoedingen zouden kunnen zijn.

De vergoedingen uit het voorbeeld hiernaast komen voort uit drie collectieve rechten: leenrecht boeken, leenrecht tijdschriften en de kopieervergoeding. Voor een bijdrage in een boek of een publiekstijdschrift ontvang je jaarlijks leenrecht zolang het (vaak genoeg) wordt uitgeleend door openbare bibliotheken. Een kopieervergoeding krijg je voor beelden in boeken, schoolboeken, kranten en tijdschriften die worden gekopieerd op universiteiten en hogescholen, in bedrijven of door knipseldiensten. Voor uitlenen en kopiëren wordt automatisch een bedrag betaald aan Pictoright, die dit verdeelt onder de beeldmakers die hier volgens hun eigen opgave voor in aanmerking komen. Het enige wat je dus voor deze vergoedingen hoeft te doen, is bij ons opgeven wat er van je gepubliceerd is. Dat kan nadat je bij ons bent geregistreerd op https://mijn.pictoright.nl/

WAT KUNNEN COLLECTIEVE RECHTEN JAARLIJKS OPLEVEREN?

de vormgeving van het omslag en binnenwerk van een boek dat 5000 keer door de bibliotheek wordt uitgeleend: € 102,26

een coverbeeld voor een boek dat 5000 keer door de bibliotheek werd uitgeleend: € 37,92

23 beelden die in een opinietijdschrift zijn gepubliceerd: € 165,98

14 beelden die in een schoolboek staan: € 446,41

13 beelden die in een landelijk dagblad zijn gepubliceerd: € 89,81

de vormgeving van het omslag van een boek dat 1200 keer door de bibliotheek werd uitgeleend: € 28,09

x100

In dit voorbeeld levert je werk je meer dan € 800,aan collectieve rechten op.

volgrecht

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

GEZAMENLIJKE LOBBY AANPASSING VOLGRECHT

Samen sta je sterker dan alleen. Om de positie van beeldmakers te verbeteren, lobbyt Pictoright samen met andere belangenorganisaties voor een betere invulling van het volgrecht.

Waar mogelijk en nodig, maakt Pictoright zich samen met andere belangenorganisaties sterk voor een lager drempelbedrag en een efficiëntere incassering. Enige tijd geleden hebben we in Den Haag gepleit voor aanpassing van de volgrechtwetgeving. De gesprekken met het ministerie zullen binnenkort worden voortgezet, waarbij de uitgangspunten van Pictoright actief worden onderschreven door onder meer organisaties zoals FNV KIEM, de Federatie Auteursrechtbelangen, BBK en het Platform Makers.

Drempel omlaag

Wat Pictoright betreft, moet de wet worden aangepast op een aantal punten, waaronder een lager drempelbedrag en de invoering van verplicht collectief beheer. Door het hoge drempelbedrag van € 3.000 komt volgrecht nu vooral ten goede aan een kleine groep bekendere kunstenaars en hun erfgenamen. Terwijl het volgrecht oorspronkelijk juist bedoeld is als aanvulling op het inkomen van minder kapitaalkrachtige kunstenaars en erfgenamen.

Rompslomp

De invoering van verplicht collectief beheer zou de inning van het volgrecht efficiënter maken, waardoor rechthebbenden de vergoeding ontvangen waar zij recht op hebben. Momenteel is het bijvoorbeeld zo dat wanneer rechthebbenden het volgrecht niet innen bij de kunsthandel, de kunsthandel verplicht is om het volgrecht gedurende jaren beschikbaar te houden, met alle administratieve rompslomp van dien.

JURIDISCHE STAPPEN TEGEN KUNSTHANDELAREN

Dit voorjaar heeft Pictoright juridische maatregelen genomen tegen een aantal professionele kunsthandelaren in verband met het volgrecht. Dit omdat zij ondanks herhaaldelijk verzoek geen informatie verstrekten over volgrechtplichtige verkopen.

Pictoright nam juridische stappen omdat de kunsthandelaren de verplichte informatie niet aanleverden. Dit maakte het onmogelijk om het volgrecht namens de rechthebbenden te innen. Hierdoor liepen kunstenaars en hun rechthebbenden vergoedingen mis waar zij wettelijk recht op hebben. Pictoright sluit niet uit dat er de komende tijd gelijksoortige maatregelen worden genomen bij andere kunsthandelaren.

Sterke aanwijzingen

Na de invoering van volgrecht voor erfgenamen op 1 januari 2012 hebben meer kunsthandelaren te maken gekregen met het volgrecht. Gedurende 2012 heeft Pictoright zeer sterke aanwijzingen ontvangen dat een deel van de handelaren ook werk verkoopt waar geen opgave van wordt gedaan terwijl de transacties wel volgrechtplichtig zijn. Pictoright heeft de betreffende handelaren hier meerdere malen op aangesproken. Een groot deel van de handelaren heeft begin 2013 alsnog opgave gedaan maar in een aantal gevallen bleef een reactie en/of (volledige) opgave uit.

Praktische afspraken

Pictoright onderkent het belang van de kunsthandel, maar tegelijkertijd wijst zij de kunsthandel op haar eigen verantwoordelijkheid om aan de wettelijke vereisten te voldoen. Vanzelfsprekend dient Pictoright eerst de belangen van haar achterban te behartigen. Pictoright geeft er de voorkeur aan om met alle betrokken partijen goede afspraken te maken over de inning van het volgrecht. Eerdere gesprekken met de brancheorganisaties van kunsthandelaren hebben er helaas niet toe geleid dat dergelijke afspraken gemaakt konden worden. Overigens heeft Pictoright wel goede ervaringen als het gaat om het innen van het volgrecht bij Nederlandse veilinghuizen waarmee in veel gevallen praktische afspraken zijn gemaakt.

Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel

VERKOCHT

Lucio Fontana, Concetto Spaziale, 1954

Het werk Concetto Spaziale van Lucio Fontana uit 1954 is op 15 april jl. geveild bij Christie’s in Amsterdam. Het maakte deel uit van de private collectie van Piet en Ida Sanders. Een deel van de collectie is overigens geschonken aan diverse musea. Het werk is verkocht voor € 1.261.500 (incl. opgeld) waarmee dit de grootste volgrechtplichtige transactie in Nederland ooit is geworden (ruim € 10.500 aan volgrecht).

BELLEN MET BEELDMAKERS

Waarom Pictoright?

Pictoright regelt de auteursrechten voor 2.000 beeldmakers; daarnaast claimen nog eens 2.900 beeldmakers hun collectieve rechten via Pictoright. Een diverse groep, die varieert van beeldhouwer tot strip tekenaar tot architect. Waarom hebben zij zich eigenlijk aangemeld, en wat hebben ze eraan? We vroegen het aan een steekproef van vijf makers.

PAUL JAN VAN DE WINT, PROGRAMMAMAKER EN VERTEGENWOORDIGER VAN DE ERVEN VAN R.W. VAN DE WINT

“Wij hebben ons aangesloten bij Pictoright – destijds Beeldrecht – toen we in een juridische strijd verwikkeld raakten over de nalatenschap van kunstenaar R.W. van de Wint. Beeldrecht trad voor zijn twee zoons en mij op in de strijd om de auteursrechten van zijn levenswerk, de Nollen. We hebben het niet tot een eindvonnis laten komen, want dan zou de nalatenschap waarschijnlijk uit elkaar getrokken worden, en daar was niemand bij gebaat. Maar de uitkomst is wel gunstig voor ons uitgepakt, want inmiddels staat vast dat wij de Nollen met zijn drieën beheren en afmaken. Het is jammer dat Pictoright door de rechterlijke macht en de politiek nog niet wordt beschouwd als expert met een officiële status. Rechters hebben onvoldoende verstand van auteursrechtelijke zaken om er altijd goed over te kunnen oordelen. Pictoright heeft specialistische kennis, dat zou wel wat meer erkend mogen worden. Ik vind het heel goed dat er een organisatie is die erop let dat er toestemming aan de maker wordt gevraagd voor het gebruik van kunst. Als mensen foto’s van de kunstwerken willen publiceren, loopt dat

ook via Pictoright. Dat wil niet zeggen dat er altijd voor betaald moet worden, dat bepalen we in onderling overleg. Maar toestemming vragen is verplicht en dat zou ook de normaalste zaak van de wereld moeten zijn.”

MARTINE ESKES, SECRETARIS EN PENNINGMEESTER VAN DE STICHTING ERVEN GERRIT RIETVELD

EVALIEN LANGHORST, ILLUSTRATOR

“Ik illustreerde al jaren voordat een vriend me wees op het bestaan van Pictoright. Sindsdien maak ik dankbaar gebruik van de mogelijkheid collectieve vergoedingen te krijgen. Je vult iets in en je krijgt er geld voor! Dat is mooi meegenomen, zeker omdat het niet te doen is om er zelf achteraan te gaan. Ik vind het ook goed dat Pictoright iets doet aan de wurgcontracten van grote uitgevers.”

“Wij hebben heel veel aan Pictoright. Zij regelen onder andere de overeenkomsten met fabrikanten en producenten voor ons. Een licentieovereenkomst kan nog wel eens gepaard gaan met gesteggel over voorwaarden. Dat zijn juridische zaken waar wij zelf niet in thuis zijn, maar wat Pictoright met kennis van zaken oppakt. Ze zitten er ook achteraan dan we de royalty’s op verkochte producten binnen krijgen, treden op bij inbreuken en zorgen ervoor dat we een vergoeding krijgen voor publicaties van de ontwerpen van onze grootvader. Dat scheelt ons heel veel uitzoekwerk en geregel want er is een grote en steeds meer toenemende belangstelling voor het werk van Rietveld. Sander van de Wiel is ons directe aanspreekpunt, die heeft aan een half woord genoeg en is bovendien zeer betrokken.”

Evalien Langhorst, illustratie voor Parool PS, 2012

Harmonica (de Nollen) van Rudi van de Wint. Foto: Paul Jan van de Wint

Gerrit Rietveld, Rood Blauwe Stoel, 1917

BELLEN MET BEELDMAKERS

BRANDS

RENE GAST, MOTION DESIGNER EN REGISSEUR

“Ik werk al jaren als ontwerper voor verschillende televisiezenders en ik had eigenlijk nog nooit van Pictoright gehoord. Tot een illustratrice waarmee ik werkte aan het programma Premtime me wees op een mogelijke auteursrechtvergoeding. Zij gaf alle uitzendingen aan Pictoright door en we deelden de opbrengst. Ik heb eigenlijk nooit zo stilgestaan bij hoe dat werkte, tot er onlangs een oproep kwam dat je nog tot zes jaar terug in aanmerking kon komen voor een vergoeding. Ik heb twee dagen voor de deadline alles zitten inventariseren. Ik heb in die periode vormgeving gedaan voor zo’n 20 televisieprogramma’s, die met enige regelmaat herhaald zijn. Net op tijd alles ingeleverd en een paar weken later ontving ik een behoorlijk bedrag waar ik nog recht op bleek te hebben. Vanaf nu wil ik het wat structureler gaan bijhouden, want het was de moeite waard. Ik vind het heel goed dat er een organisatie is die achter de rechten van beeldmakers aangaat. De muziekmakers en acteurs hadden het allang goed voor elkaar, die krijgen al zo lang ik programma’s maak bij elke uitzending opnieuw geld. Pictoright zorgt met hun vergoedingen voor beeldmakers voor een wat evenwichtiger verhouding. Wat trouwens ook heel prettig is: als je belt krijg je gewoon iemand aan de telefoon die je verder helpt. Ze weten waar het over gaat en zoeken dingen persoonlijk voor je uit.”

“Wij zijn bij Pictoright aangesloten voor volgrecht. Dat betekent dat wij een klein percentage van de verkoopprijs ontvangen als er werk van mijn vader verkocht wordt op een veiling of door een kunsthandelaar. Ik ben blij dat Pictoright dat voor ons in de gaten houdt, want anders zouden we daar een dagtaak aan hebben. Dat kunstenaars of hun erven ook iets krijgen als er handel wordt gedreven met hun kunst, is niet meer dan reëel. Dat werk is in het verleden vaak voor een appel en een ei door de kunstenaar zelf verkocht. Als er in de loop der tijd dan een aantal nullen bijgekomen zijn, zou het niet eerlijk zijn als alleen de handelaar daarvan profiteert. Verder hoop ik dat Pictoright wat meer zou kunnen doen tegen vervalsingen. In Frankrijk gaat iemand de gevangenis in voor het vervalsen van kunst, het is immers een vorm van oplichting. Maar in Nederland wordt er maar weinig aan gedaan, ook al doe je aangifte bij de politie. Het is niet zo duidelijk bij wie je hiervoor terecht kunt. Maar het is hoog tijd dat er strenger tegen wordt opgetreden.”

EUGENIE BRANDS, DOCHTER VAN EUGENE

Eugène Brands, Kosmos

praktisch

KANTOORINFORMATIE

Vragen? Bel ons.

Pictoright is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 9.00 tot 17.30 uur. Tel: 020 589 18 40

COLOFON

redactie & productie Marcel van de Graaf, Pictoright

eindredactie Willemijn de Jonge, Mijnwerk vormgeving De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

MEDEWERKER

IN BEELD NAAM: DIRK GROENENDIJK FUNCTIE: FINANCIEEL ADMINISTRATEUR

Wat doe jij bij Pictoright? “Ik ben de boekhouder, ik heb overzicht over alles wat er bij Pictoright aan gelden binnenkomt en ook wat er weer uitgaat, en zorg dat daar een transparante administratie van wordt bijgehouden. Als er bijvoorbeeld geld van Stichting Reprorecht binnen moet komen, zorg ik dat er een factuur hun kant op gaat en dat het geld geboekt wordt op de ‘te reparteren gelden’. Van daaruit zorgt mijn collega Dries El Hantali er weer voor dat het bij de rechthebbenden terecht komt. Bij de repartities kijk ik dan wel nog mee, om te controleren of de bedragen die uitbetaald worden kloppen.”

Waarvoor moeten mensen bij jou zijn? “Aangeslotenen met vragen over een ontvangen creditnota kunnen bij mij terecht voor uitleg. Die vragen gaan vaak over btw: over het ene recht wordt btw gerekend, over het andere weer niet. Dat is wel eens verwarrend.”

Wat vind je leuk aan je werk? “Het gaat over iets wat ik belangrijk vind: auteursrecht van mensen die moeten leven van wat ze maken. Ik schep er plezier in om de geldstroom daarvoor zo transparant mogelijk in beeld te brengen en ervoor te zorgen dat aangeslotenen krijgen waar ze recht op hebben. Het maatschappelijk belang maakt het voor mij interessant. Ik zou bijvoorbeeld nooit bij een bank of makelaarskantoor willen werken.”

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl. Pictoright

RECHT OP BEELD

RECHT OP BEELD

Beeldend kunstenaar Serge Verheugen werkt op deze foto aan een tweeluik van de kinderen van een vriend: Romeo en Maria. Welke rechten gelden er op dit beeld?

Het werk is weliswaar nog niet af, toch heeft Serge al auteursrecht op het werk. Met de creatie van een werk ontstaat automatisch auteursrechtelijke bescherming als het werk origineel is en de stempel van de maker draagt.

Romeo heeft portretrecht. Hij kan op grond van zijn portretrecht een publicatie van de foto verhinderen als hij daarvoor een redelijk belang kan aanvoeren.

Serge heeft als fotograaf van het model het auteursrecht op de foto.

Fotografe Sara Landeira heeft de foto van Serge gemaakt. Zij is in loondienst van De Designpolitie, het auteursrecht komt toe aan De Designpolitie.

Het logo kan een merk zijn als het als een beeldmerk is geregistreerd.

Bij doorverkoop van het schilderij via een professionele kunsthandel kan Serge straks aanspraak maken op volgrecht, waarbij hij een klein percentage van de verkoopprijs krijgt. Het doek moet dan wel minstens € 3.000,- opbrengen.

Meer weten over het werk van deze kunstenaar? Kijk op www.sergeverheugen.nl.