Pictoright magazine 8

Oude man met grijs haar, een gestreept shirt met witte kraag, blauwe broek, witte sokken, zwarte schoenen en een papieren zak in zijn handen zit op een bankje.

PICTORIGHT DECEMBER12

03. INLEIDING

Cruciaal jaar

04. NIEUWS

Er zijn verschillende regelingen en wetten in de maak die het auteursrecht aangaan. Stap voor stap veranderen voorstellen in besluiten. Pictoright lobbyt ondertussen voor de makers.

inhoud

06. INDIVIDUELE RECHTEN

Vergoedingen uit het buitenland

Ook als je werk over de grens gepubliceerd wordt, kun je daarvoor een vergoeding krijgen via Pictoright.

Printing on demand

Er zijn nieuwe tarieven in de maak voor boeken die op bestelling gedrukt worden.

De zin van persoonlijkheidsrechten Persoonlijkheidsrechten, wat kun je daar ook alweer mee?

Mag dat?

Muurschilderingen overschilderen zonder de maker in te lichten: zo hoort het niet.

08. COLLECTIEVE RECHTEN

Nieuwe collectieve regelingen

De stand van zaken over vier nieuwe regelingen voor kabel- en televisierechten, digitaal reprorecht, online bouwarchieven en leesportefeuilles.

We rekenen na Collectieve rechten op cartoons en illustraties kunnen aardig wat opleveren.

10. VOLGRECHT

Volgrecht in de VS Het is er nog niet, maar de volgende stap is gezet.

DSB collectie volledig verkocht Duizend kunstwerken in één transactie! Pictoright keerde de volgrechten uit.

12. WAT VINDT U?

Online Archieven Moeten archieven een vergoeding betalen voor het online tonen van hun collecties?

13. PRAKTISCH

Wanneer kunt u opgave doen en wanneer worden de rechten uitbetaald?

14. PICTORIGHT IN BEELD

Karina Peon is medewerker Operations voor collectieve rechten.

inleiding

CRUCIAAL JAAR

Het komende jaar lijkt voor de toekomst van het auteursrecht cruciaal te worden. Het wordt steeds duidelijker dat er op veel gebieden een impasse dreigt. De oplossing is niet simpel te geven. Illegaal downloaden verbieden? Een internetheffing introduceren? Terwijl de regering en de Tweede Kamer nog steeds in gesprek zijn over de toekomst van het auteursrecht, krijgen enkele belangrijke initiatieven op het gebied van de wetgeving steeds meer vorm.

De invoering van de Wet Toezicht Auteursrechtorganisaties is enigszins vertraagd, maar de verwachting is dat deze wet er begin volgend jaar zal zijn. Voor Pictoright maakt dat waarschijnlijk niet veel uit, aangezien wij nu al het uitgangspunt hebben dat we zodanig moeten opereren dat we elke vorm van toezicht kunnen doorstaan. Het auteurscontractenrecht zal ook in de loop van volgend jaar worden ingevoerd. Dit kan met name voor de in opdracht werkende beeldmakers heel belangrijk worden.

De meest verrassende ontwikkeling is de herleving van de thuiskopieheffing. Nadat de minister enige jaren geleden de regeling min of meer had bevroren, deed de rechter dit voorjaar ineens een uitspraak dat de aanpak van de Nederlandse regering in strijd is met het Europese recht, waardoor er nu hals over kop een nieuwe voorlopige regeling tot stand is gekomen.

Het is nu afwachten wat het algemeen overleg tussen de regering en de Kamer gaat opleveren. We kijken uit naar een goed voorstel voor de aanpak van het nu ongeregelde gebruik op internet.

Vincent van den Eijnde Directeur Pictoright

vincent@pictoright.nl

Vincent van Eijnde foto: Laila Schoots

JAARVERGADERING 2012

In juni is de jaarvergadering 2012 gehouden in de Winkel van Sinkel te Utrecht; een goed bezochte avond met in totaal 93 aanwezigen. Het officële gedeelte werd gevolgd door een seminar met het thema Fair Use –Fair Share.

In het formele gedeelte werd ingegaan op een aantal lopende juridische procedures, de incasso en verdeling van de binnengekomen gelden, de wijze van reserveren en nareparteren. Ook het spanningsveld tussen het belang van de rechthebbenden en dat van de gebruikers, en de rol die Pictoright daarin speelt, kwam aan de orde. De maatschappelijke acceptatie van het auteursrecht lijkt minder te worden, maar aan de andere kant blijkt dat gebruikers wel bereid zijn de makers een vergoeding te betalen voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken. Een onderwerp van gesprek was dat de aangeslotenen van Pictoright niet overal hetzelfde over denken en dat Pictoright dus oplossingen moet zien te vinden die voor het overgrote deel van de achterban acceptabel zijn.

Besluiten

Het reglement individuele rechten is formeel goedgekeurd. Ook is de vergadering akkoord om de socugelden te blijven besteden volgens het systeem dat de afgelopen jaren is gehanteerd. De bestedingssystematiek was te vinden zowel in de hand-out als in het jaarverslag op onze website. Er werd ook ingegaan op de nationale en internationale politieke ontwikkelingen; er was met name aandacht voor de discussie over het downloadverbod, thuiskopie en het toezicht op auteursrechtorganisaties. Na het officiële deel van de vergadering begon een seminar met het thema Fair Use – Fair Share, waarbij vier genodigden uit eigen ervaring spraken.

LOBBY AUTEURSCONTRACTENRECHT

Onlangs heeft Pictoright de lobbykrant Recht op Beeld over het auteurscontractenrecht verstuurd, een samenwerkingsproject van verschillende beroeps

nieuws

Strip van Maaike Hartjes over het auteurscontractenrecht voor publicatie Recht op Beeld. ©Maaike Hartjes

organisaties. Deze publicatie is gemaakt naar aanleiding van het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht en is verstuurd naar de leden van de Tweede Kamer en naar illustratoren, grafisch vormgevers en fotografen.

Het auteurscontractenrecht zorgt voor de versterking van de onderhandelingspositie van makers ten opzichte van grote opdrachtgevers en exploitanten. Voor beeldend kunstenaars als schilders en beeldhouwers, die vaak niet in opdracht werken, is dit wetsvoorstel minder van belang. Op onze website is de lobbykrant te downloaden. Ook is hier uitgebreide informatie te vinden over wat het auteurscontractenrecht inhoudt, hoe het wetsvoorstel tot stand komt en waarom we hiervoor een publicatie hebben gemaakt.

JOB COHEN NIEUWE VOORZITTER VOI©E

Voi©e heeft per 1 juli 2012 een nieuwe voorzitter: Job Cohen volgde deze zomer Aad Kosto op als onafhankelijk voorzitter. Voi©e is de brancheorganisatie van de collectieve beheersorganisaties voor auteurs- of naburige rechten, waarbij Pictoright is aangesloten. Job Cohen geniet het vertrouwen van politiek en bedrijfsleven en kan een brug slaan tussen alle betrokken partijen. Samen met makers, uitvoerend kunstenaars en producenten zal hij zich inzetten voor het belang van het collectief beheer van rechten.

VOORSTEL WIJZIGING REGISTRATIEWET

In Nederland is een werk automatisch beschermd door het auteursrecht, daar hoef je niets voor te doen. Voorwaarde is wel dat het werk een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Als ondersteuning van het bewijs dat een maker een werk op een bepaald moment heeft gemaakt, kan hij of zij het deponeren bij de Belastingdienst. Er ligt op dit moment echter een wetsvoorstel tot wijziging van de Registratiewet dat gevolgen kan hebben voor deze deponering.

Als dit wetsvoorstel wordt aangenomen, is de registratie van onderhandse akten bij de Belastingdienst alleen nog maar mogelijk voor akten waarvoor registratie

nieuws

een wettelijk vormvereiste is. In dat geval kunnen kunstwerken niet meer bij de Belastingdienst geregistreerd worden. Er zijn wel andere instanties die die mogelijkheid blijven bieden, bijvoorbeeld het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE). Let wel op: registratie staat volkomen los van de vraag of er auteursrecht op een bepaald werk rust. Het is alleen zinvol als mogelijk bewijs in een gerechtelijke procedure.

DE TUSSENSTAND

Een update van de rechtspraak en wetgeving rond het auteursrecht

Wet toezicht auteursrechtorganisaties

De verwachting is dat de gewijzigde Wet Toezicht Auteursrechtorganisaties begin volgend jaar in werking treedt. De invoering is vertraagd omdat de Eerste Kamer enige tijd geleden besloot het wetsontwerp aan te houden en de minister van Veiligheid en Justitie te vragen in hoeverre het wetsvoorstel in lijn is met de concept richtlijn collectief rechtenbeheer van de Europese Commissie. De vraag van de Eerste Kamer was of ons nationaal recht in overeenstemming was met het Europese recht. Met het Nederlandse wetsvoorstel wordt namelijk gekozen voor het in stand houden en waar mogelijk versterken van de monopolieposities van CBO’s, terwijl de Europese concept richtlijn zoveel mogelijk op concurrentie tussen binnen- en buitenlandse CBO’s aanstuurt, met optimale vrijheid voor rechthebbenden. Overigens zal de Wet Toezicht naar verwachting voor de werkwijze van Pictoright geen grote gevolgen hebben.

Verweesde werken Afgelopen oktober heeft de raad van Europa de richtlijn verweesde werken vastgesteld, nadat het Europees parlement de richtlijn eerder al had goedgekeurd. Op grond van deze richtlijn mogen archieven en bibliotheken werken in oude boeken, tijdschriften en kranten zonder toestemming van de makers online tonen. Wel moet dan aan een aantal voorwaarden worden voldaan. In de eerste plaats moet eerst op voldoende wijze gezocht zijn naar de maker (diligent search). En als een maker zich later alsnog meldt, moet aan deze maker een vergoeding worden

betaald. Pictoright denkt dat archieven beter een regeling kunnen aangaan om alle rechten in één keer te regelen. Daarbij werkt Pictoright samen met Lira, de organisatie voor schrijvers. Belangrijk is verder dat de richtlijn verweesde werken niet geldt voor beeldbanken.

Thuiskopie

Nadat het Hof Den Haag in maart het thuiskopiebeleid van de Nederlandse regering onrechtmatig had bevonden, heeft de regering besloten om een voorlopige thuiskopieregeling in het leven te roepen. Deze regeling gaat naar verwachting begin volgend jaar in en heeft in tegenstelling tot de oude regeling ook betrekking op harde schijven en mobiele telefoons. De komende maanden zal duidelijk worden hoe deze regeling precies zal uitpakken.

Auteurscontractenrecht

Inmiddels is de behandeling van het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht in de Tweede Kamer begonnen. Het auteurscontractenrecht versterkt de onderhandelingspositie van makers, zoals illustratoren en fotografen, ten opzichte van grote opdrachtgevers en exploitanten. Zo heeft de maker o.a. recht op een ‘billijke vergoeding’ voor het gebruik van zijn werk door een opdrachtgever. Verder zou de maker recht moeten hebben op een hogere vergoeding als zijn werk onverwacht een succes blijkt te zijn en de overeengekomen vergoeding niet in verhouding staat tot wat de opdrachtgever eraan verdient (bestsellerbepaling). Het auteurscontractenrecht zal minder relevant zijn voor beeldend kunstenaars aangezien zij over het algemeen minder met exploitanten werken. Pictoright juicht de voorgestelde wijzigingen weliswaar toe, maar roept de minister en het parlement op om de reikwijdte van de wet te vergroten, aangezien de bepalingen niet voor alle makers en niet voor alle vormen van gebruik gelden.

individueel

VERGOEDING VOOR PUBLICATIES IN HET BUITENLAND

Wordt je werk gepubliceerd door anderen en ben je aangesloten bij Pictoright? Dan regelt Pictoright dat je daarvoor een vergoeding krijgt. Niet alleen voor publicaties in Nederland, maar ook in het buitenland.

Wie bij Pictoright is aangesloten voor individuele auteursrechten, heeft Pictoright gemachtigd om licenties te verstrekken voor het gebruik van zijn of haar werk. Dit houdt in dat er toestemming voor de publicatie van een afbeelding wordt verleend; de gebruiker moet daarvoor een vergoeding betalen, die via Pictoright aan de maker wordt uitgekeerd. Gebruikers kunnen zijn: musea, uitgeverijen, maar ook particulieren of bedrijven die afbeeldingen willen opnemen in bijvoorbeeld een boek, brochure, tijdschrift of reclamecampagne.

Zusterorganisaties

Ook buitenlandse gebruikers kunnen bij ons een licentie aanvragen voor het gebruik van werk van Nederlandse beeldmakers. Meestal verloopt dit via onze buitenlandse zusterorganisaties. Pictoright heeft afspraken met een flink aantal auteursrechtenorganisaties in het buitenland, waaronder Duitsland, Engeland, België, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Denemarken, Noorwegen, Spanje en Amerika. Dankzij deze afspraken krijgt de maker ook een vergoeding voor publicaties in het buitenland.

Toestemming

Bij een licentieaanvraag vanuit het buitenland nemen onze zusterorganisaties contact met ons op om toestemming te vragen. Wanneer er geen bijzondere voorwaarden met de beeldmaker of kunstenaar zijn afgesproken en als het om een aanvraag voor binnenwerk gaat, wordt die toestemming in de meeste gevallen verleend. In sommige gevallen gebeurt dat pas na overleg met de maker, bijvoorbeeld als het gaat om een aanvraag voor een afbeelding op de cover van een boek, gebruik in een reclamecampagne of merchandise (zoals boekenleggers, mokken, T-shirts etc).

Uitbetaling

De vergoeding uit het buitenland wordt via de zusterorganisaties aan Pictoright betaald. Aan de hand van de bijgevoegde specificatie kunnen wij zien voor wie de vergoeding bestemd is en om welk werk het gaat. Bij de eerstvolgende repartitie (uitbetalingsronde) ontvangt de aangesloten maker de vergoeding voor de in het buitenland uitgegeven licentie.

Printing on demand tarieven in de maak Printing on demand is een relatief nieuwe vorm van boekdistributie, waarbij een boek pas wordt afgedrukt als er een bestelling binnenkomt via internet. Een uitgever voorkomt hiermee dat hij met onverkoopbare voorraden blijft zitten en drukt boeken dus per stuk af.

Als er kunst wordt gebruikt in deze publicaties voldoen de traditionele tarieven van Pictoright niet altijd meer. Bij een ‘traditioneel’ gedrukte uitgave wordt van te voren toestemming verleend voor een vastgestelde oplage. Maar bij printing on demand is de uiteindelijke oplage onbekend. Uitgevers zouden ieder jaar achteraf opgave kunnen doen van de verkochte aantallen en op basis daarvan een vergoeding betalen, maar alle betrokken partijen realiseren zich dat dit erg arbeidsintensief is. Pictoright onderzoekt nu met rechthebbenden en uitgevers efficiëntere manieren om een redelijke vergoeding voor het gebruik van kunst te ontvangen.

Het Domein van de Jeugd, een recente printing on demand uitgave waarvoor Pictoright het werk heeft gelicenseerd: Black and Grey, 1969 van Mark Rothko

Voor beeldend kunstenaars, architecten, kunstfotografen, industrieel ontwerpers en andere beeldmakers die autonoom werken

individueel

VEELGESTELDE VRAGEN OVER PERSOONLIJKHEIDSRECHTEN

Als je als kunstenaar een kunstwerk in opdracht hebt gemaakt, bijvoorbeeld voor een gemeente, kan het best zo zijn dat er na verloop van tijd iets met dat werk gebeurt. Soms wordt het werk verplaatst, beklad of zelfs verwijderd. De kunstenaar komt daar vaak pas in een later stadium achter.

Toch kan de maker er dan vaak nog wel iets aan doen op basis van zijn persoonlijkheidsrechten. Het persoonlijkheidsrecht beschermt de band van de kunstenaar met zijn werk en maakt het mogelijk op te treden tegen wijzigingen of aantastingen. Deze rechten vervallen bij overlijden, tenzij de kunstenaar in een codicil of testament een (rechts) persoon heeft aangewezen die na zijn dood de persoonlijkheidsrechten kan blijven uitoefenen. Zo’n codicil kan worden gedownload van www.pictoright.nl.

Pictoright ontvangt hierover regelmatig vragen van aangesloten kunstenaars en hun erfgenamen. Daarom vertellen we aan de hand van drie vragen iets meer over de mogelijkheden en onmogelijkheden om hier iets tegen te doen.

Mijn kunstwerk is zonder mijn medeweten vernietigd, wat nu?

Een kunstenaar kan op grond van zijn persoonlijkheidsrechten optreden tegen misvorming, verminking of andere aantasting van zijn werk als daardoor nadeel wordt toegebracht aan de eer of naam van de kunstenaar. Onder aantasting van een kunstwerk valt doorgaans echter niet de vernietiging van een kunstwerk. Als het om vernietiging van een uniek kunstwerk gaat, kan van een eigenaar in ieder geval worden verlangd dat daar gegronde redenen voor zijn. De eigenaar zal ook rekening moeten houden met de belangen van de kunstenaar, in die zin dat de kunstenaar de mogelijkheid krijgt om het kunstwerk fatsoenlijk te documenteren.

Er wordt al tijden geen onderhoud meer gepleegd aan het kunstwerk dat door de gemeente van mij is aangekocht, kan ik dat afdwingen?

Een eigenaar is in beginsel verantwoordelijk voor het onderhoud van het kunstwerk. Als het kunstwerk door slecht onderhoud wordt aangetast en de eer en goede naam van de kunstenaar daar nadeel van ondervindt, dan kan de kunstenaar tegen de eigenaar optreden op grond van zijn persoonlijkheidsrechten. Maar als een kunstwerk bijvoorbeeld zeer onderhoudsgevoelig blijkt te zijn en het vrijwel onmogelijk is om het goed te onderhouden, dan kan ook niet van de eigenaar worden geëist dat hij het in stand houdt.

Mijn kunstwerk is verplaatst, kan ik hier wat tegen doen? Bij ‘aantasting’ van een kunstwerk gaat het vaak om misvorming of verminking van het werk. Maar ook het verplaatsen van een kunstwerk kan in sommige gevallen worden beschouwd als een aantasting. Als een kunstenaar zich wil beroepen op zijn persoonlijkheidsrechten wegens aantasting van het kunstwerk, dan moet hij wel kunnen aantonen dat zijn eer of naam lijdt onder die verplaatsing.Is er sprake van aantasting van uw werk zoals hierboven beschreven is en zijn de persoonlijk heidsrechten niet vervallen? Neem dan contact met ons op.

OPTREDEN TEGEN MISVORMING EN VERMINKING

Lex Wechgelaar heeft in opdracht van een woningbouwvereniging op een aantal flatgebouwen in Rotterdam muurschilderingen gemaakt. Recentelijk is zijn werk zonder zijn medeweten overgeschilderd. Dit is in strijd met de persoonlijkheidsrechten van Wechgelaar. Pictoright heeft de woningbouwvereniging hierop aangesproken en inmiddels is er een financiële regeling tussen de partijen getroffen. Foto’s © Lex Wechgelaar

collectief

OVERLEG KABEL- EN TELEVISIERECHTEN

De afgelopen jaren heeft Pictoright vergoedingen ontvangen voor de doorgifte van televisiekanalen door distributeurs, zoals Ziggo, UPC en Digitenne. Pictoright maakte daarbij deel uit van het zogenaamde rechtencollectief dat verder bestond uit BUMA, VEVAM (regisseurs), Lira (schrijvers) en de organisaties voor nationale en internationale producenten. Ongeveer twee jaar geleden hebben de omroepen, producenten en distributeurs echter een gezamenlijke organisatie opgericht. Het is de bedoeling dat deze organisatie, Rodap genaamd, de collectief uit te oefenen rechten regelt met de rechtenorganisaties. Daarbij zouden dan ook gelijk alle relevante (neven)rechten zoals uitzending gemist, themakanalen en video on demand kunnen worden geregeld. Wegens de materie en het grote aantal stakeholders zijn de onderhandelingen hierover vrij ingewikkeld, maar hopelijk leiden deze begin volgend jaar tot een nieuwe regeling.

REGELING LEESPORTEFEUILLES

Al geruime tijd is Pictoright in overleg met aanbieders van leesportefeuilles. De bedoeling is dat voor elke leesmap een bedrag wordt betaald voor de bijdragen van freelancers in de tijdschriften. De besprekingen bevinden zich nu in de afrondende fase. Als de regeling rond is, zullen de vergoedingen als collectief recht worden uitbetaald.

NIEUW: DIGITAAL REPRORECHT

Voor het maken van kopieën binnen bedrijven en instellingen bestaat de reprorechtregeling. Vooralsnog heeft deze regeling alleen betrekking op ‘gewone’ kopieën met een kopieerapparaat. Inmiddels gebeurt kopiëren vaak digitaal. De Stichting Reprorecht heeft nu een regeling geïntroduceerd waarin deze vorm van kopiëren ook is meegenomen. Het blijft overigens zo dat de reprorechtregeling toeziet op (digitale) kopieën van gedeeltes van bijvoorbeeld een boek: tekst en afbeeldingen mogen in beperkte mate worden gekopieerd. De regeling maakt niet mogelijk dat bijvoorbeeld een heel boek (digitaal) kan worden gekopieerd, hiervoor zijn nog steeds aanvullende afspraken nodig met de rechthebbenden.

REGELING VOOR ONLINE BOUWARCHIEVEN

Veel gemeentearchieven digitaliseren hun bouwarchieven, of zijn van plan dat te doen. Er bestaat vanuit de gemeentes een grote behoefte om bouwarchieven online te kunnen tonen, waarmee een grote dienst zou worden bewezen aan burgers. In de bouwarchieven bevinden zich veel bouwtekeningen waar architecten auteursrecht op hebben. Pictoright denkt dat digitale online bouwarchieven erg belangrijk zijn. Daarom onderzoeken wij of we hier namens architecten een rol in kunnen spelen en of we op een praktische wijze regelingen zou kunnen treffen met gemeentearchieven. In verband hiermee worden de komende periode architecten en gemeentearchieven benaderd.

Voor alle beeldmakers en ontwerpers van wie werk wordt gekopieerd, uitgeleend of vertoond op tv

“De

crimefighters van de VVD moeten nu laten zien dat ze hun imago waard zijn”, bij analyse Den Haag, auteur Klaas Broekhuizen/Financieele Dagblad 5 maart 2011, © Mirjam Vissers Artwork

COLLECTIEVE RECHTEN OP CARTOONS EN ILLUSTRATIES

Mirjam Vissers is illustrator, cartoonist, karikaturist en striptekenaar. Ze tekent – altijd met een knipoog – voor onder andere het Financieele Dagblad, Trouw en HP/deTijd, maar ook voor de ministeries van Justitie en OCW en educatieve uitgeverijen als Wolters-Noordhoff en Deviant. Het zijn vooral de boekillustraties voor die laatste uitgeverij die haar sinds een aantal jaar een fors bedrag aan collectieve rechten opleveren, en dan vooral de reprorechten voor alles wat uit die boeken gekopieerd wordt. “Het verbaasde mij ook erg dat die rechten zijn opgelopen tot zo’n hoog bedrag, dat was een aangename verrassing,” vertelt Vissers. “Ik ben verder helemaal niet zo’n kenner van auteursrecht, ik zit er ook niet als een havik bovenop. Maar ik vind het goed dat de bescherming van de Auteurswet er is; ik hoef echt niet overal geld voor te hebben, maar het is wel prettig als mensen me om toestemming vragen als ze een plaatje van me willen gebruiken.”

Wat Mirjam Vissers in december 2011 bruto aan collectieve rechten ontving:

De aarde als luchtballon, covertekening voor de burger-schapsmethode Schokland (2006) © Mirjam Vissers Artwork

SOORT UITGAVE SOORT RECHT

ILLUSTRATIES

11 boek(en) leenrecht boeken 1366 €230.83 26 boek(en) reprorecht 259 €6,692.02 26 boek(en) readerrecht 259 €264.19 2 krant(en) reprorecht 52 €150.60 2 krant(en) readerrecht 52 €40.71 3 tijdschrift(en) leenrecht tijdschriften 62 €187.88 8 tijdschrift(en) reprorecht 148 €216.16 8 tijdschrift(en) readerrecht 148 €52.17 TOTAAL €7,834.56

volgrecht

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

VOLGENDE STAP VOLGRECHT IN VS

In de Verenigde Staten bestaat er geen volgrecht (behalve in Californië, waar het niet functioneert). Dat betekent in de praktijk dat er voor Europese kunstenaars geen volgrecht beschikbaar is bij verkoop van hun werk in de VS en Amerikaanse kunstenaars ontvangen niets als hun werk in Europa wordt verkocht. Deze ongelijkheid is vanzelfsprekend onwenselijk voor kunstenaars en hun rechthebbenden. Ook de Europese en Nederlandse kunsthandel ervaart deze ongelijkheid in veel gevallen als een oneerlijk concurrentievoordeel van hun Amerikaanse collega’s. De eerste stappen om deze ongelijkheid weg te nemen zijn inmiddels gezet. Met (financiële) steun van de Europese rechtenorganisaties voor kunstenaars, waaronder Pictoright, is er recent een wetsvoorstel aan het Amerikaanse congres voorgelegd. Het congres heeft inmiddels het Amerikaanse auteursrechtenbureau – “U.S. Copyright Office” – gevraagd te adviseren. Het Copyright Office heeft belanghebbenden, waaronder kunstenaars, de kunsthandel en rechtenorganisaties, in oktober gevraagd om informatie, zodat zij binnenkort een advies uit kunnen brengen aan het congres.

DSB COLLECTIE VOLLEDIG VERKOCHT

Het komt maar zeer zelden voor dat in één transactie zoveel kunstwerken zijn verkocht: zakenman Hans Melchers heeft eind vorig jaar ongeveer 1.000 kunstwerken gekocht uit de collectie van het Scheringa Museum voor Realisme, die na het faillissement van DSB bij Deutsche Bank terecht was gekomen. Jarenlang is door alle betrokken partijen, waaronder ook de voormalige directie van het museum, getracht de collectie bij elkaar te houden. Dat is met deze verkoop voor het grootste deel gelukt. Deze aankoop betreft alleen de Nederlandse werken, veruit het grootste deel van de collectie. De werken zullen uiteindelijk worden ondergebracht in een museum. Naar verwachting worden ze binnen twee jaar tentoongesteld aan het publiek. Pictoright heeft het grootste deel van het beschikbare volgrecht inmiddels kunnen uitkeren aan de (Nederlandse) kunstenaars die daar recht op hebben. De overige ruim 150 werken van buitenlandse kunstenaars zijn op 18 september tijdens een veiling bij Christie’s verkocht; de opbrengst bedroeg bijna € 3.000.000. Pictoright incasseert voor de aangesloten buitenlandse kunstenaars ook het volgrecht voor deze verkopen.

1000 KUNSTWERKEN IN 1 TRANSACTIE

Duane Hanson: Man on a bench. Dit werk maakte deel uit van de DSB collectie en is recent verkocht bij Christie’s Amsterdam voor de hoogste prijs van de collectie: € 313.000. Doordat in de VS nog geen volgrecht bestaat, lopen de erven van Duane Hanson vooralsnog een volgrechtvergoeding mis. (zie cover)

Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel

volgrecht

Eugène Brands: De Maanvis, olie op papier op doek, gesigneerd l.o. en gedateerd 1954. Op 17 maart werd ‘De Maanvis’ verkocht door Galerie Simonis & Buunk in Ede voor € 4.404,00 excl. btw. De geïncasseerde volgrechtvergoeding bedroeg € 176,16.

wat vindt u?

Online archieven

Moeten archieven een vergoeding betalen voor het online tonen van hun (beeld)collecties? De archieven betalen liever niet onder het mom van non-profit en vrijheid van informatie. Pictoright vindt dat niet conform de Auteurswet en probeert collectieve regelingen af te sluiten. Wat vindt u?

VISSER

& SCHAAP

“Ik begrijp dat Pictoright deze vraag met ‘ja’ beantwoordt, maar ik zeg: dat hangt ervan af. Als zo’n archief geld verdient met het online tonen van beelden, dan is het redelijk dat daarvan ook iets naar de maker gaat. Maar archieven zijn vaak non-profit instellingen die geen winst maken op het openbaar maken van hun collectie. En daarom kun je je afvragen of die vergoeding wel zo reëel is. Vroeger ging je naar een archief toe om in de boeken te bladeren, nu is het gangbaar om dat online te doen. Het risico van de collectieve regelingen die Pictoright wil afsluiten, is dat sommige archieven nu niet online komen te staan en dat is jammer. Gratis online beschikbaarheid heeft een maatschappelijke meerwaarde, dus zolang de context niet-commercieel is en je niet alles klakkeloos kunt downloaden in een hoge resolutie, zou ik de eis om een vergoeding laten gaan. Je auteursrecht uitoefenen betekent niet dat er per se een vergoeding tegenover een nieuwe openbaarmaking moet staan; je kunt ook gratis toestemming verlenen. Het recht op een billijke vergoeding in de Auteurswet is veel meer gericht op situaties waar een discrepantie bestaat tussen de vergoeding voor de arbeid en wat de exploitant eraan verdient, dat gaat veel meer over meeprofiteren van de winst op je werk. De beeldmakers die ik ken doen overigens vaak een beetje lacherig over die 23 euro die ze aan het eind van het

“Vroeger ging je naar een archief toe om in de boeken te bladeren, nu is het gangbaar om dat online te doen”

DIRK

HOOGLERAAR INTELLECTUEEL EIGENDOM EN PARTNER BIJ KLOS MOREL VOS

wat vindt u?

jaar uitgekeerd krijgen aan collectieve rechten. Hoe zinnig is het eigenlijk om daar zo’n heel auteursrechten-apparaat voor in werking te stellen? Het blijft lastig, je kunt het altijd van twee kanten bekijken, maar ik vind dat je er flexibel mee om moet gaan. Als je dat niet doet, neemt het maatschappelijk draagvlak voor het auteursrecht nog verder af en dat is zorgelijk. Nou vind ik Pictoright wel de meest redelijke van alle clubs die zich inzetten voor het auteursrecht van de makers, zij zijn over het algemeen behoorlijk flexibel.”

ARLETTE BEKINK JURIST EN PROJECTMANAGER COLLECTIEVE RECHTEN BIJ PICTORIGHT

Arlette Bekink, jurist en projectmanager collectieve rechten bij Pictoright “De archieven besteden tienduizenden euro’s aan digitalisering, daar zullen ze ook wat van opzij moeten leggen voor de makers. Sinds 2010 zijn wij bezig met het afsluiten van collectieve regelingen met archieven, waarmee zij in één keer toestemming krijgen om hun collecties te digitaliseren en online te tonen. Het gaat om erfgoedinstellingen, dat zijn bijvoorbeeld gemeentelijke archieven, de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief. We geven toestemming voor iedereen die bij ons aangesloten is en een vrijwaring voor claims van beeldmakers die niet bij ons aangesloten zijn. De archieven kunnen iedereen die zich meldt naar Pictoright verwijzen, alle makers kunnen van ons een vergoeding krijgen als hun werk is opgenomen in de betreffende archieven. Bij het verdelen van de vergoedingen haken we enerzijds aan bij al bekende gegevens van aangeslotenen; daarnaast kunnen makers gespecialiseerd opgave doen en vervolgens een vergoeding ontvangen die is gerelateerd aan hun precieze bijdragen. De hoogte van de vergoeding varieert van een paar eurocent tot een euro per foto. De meeste archieven hebben bij de subsidieaanvraag voor digitalisering geen rekening gehouden met de auteursrechten, daar kunnen wij alleen niet zoveel aan doen. Het is volgens de Auteurswet vereist om toestemming te hebben van

alle makers wiens werk wordt gedigitaliseerd en online wordt getoond. Wij vertegenwoordigen de makers en als hun werk opnieuw openbaar wordt gemaakt, vragen we daar een vergoeding voor, omdat onze makers van ons verwachten dat wij dit soort kwesties voor hen regelen. Het is vanuit onze rol daarom niet logisch om bij voorbaat van een vergoeding afzien. Bij het bepalen van de bedragen wordt overigens meegewogen dat dit om non-profit instellingen gaat. Wij gaan in dit geval vrij flexibel met de Auteurswet om door dit niet per persoon, maar in één keer voor iedereen te regelen. Het liefst zouden we een overkoepelende regeling voor alle archieven afsluiten met de branchevereniging voor archiefinstellingen. Overigens zijn de vergoedingen vanuit collectieve rechten substantieel voor veel beeldmakers: zo is de gemiddelde vergoeding vanuit collectieve rechten over vorig jaar € 1.240,- per persoon over een totaal van 2500 aangeslotenen.”

ADRIAAN ELLIGENS DIRECTEUR MARIA AUSTRIA INSTITUUT

“Ik ben het in deze kwestie eens met Pictoright. Een beeldbank is in feite de etalage van je complete archief, daarmee profileer je je winkel. Natuurlijk hoef je daar als non-profit organisatie niet de hoofdprijs voor te betalen, maar je mag je als archief wel realiseren dat je niet zomaar ieder beeld in een beeldbank mag zetten zonder een redelijke vergoeding aan de rechthebbenden te betalen. Als je mensen het hemd van het lijf zou vragen, zou deze regeling een averechts effect hebben, maar dat is helemaal niet het geval. Pictoright is er heel zorgvuldig mee omgegaan, ze hebben uitvoerig overlegd met betrokkenen en beeldbanken over de vraag wat redelijk is, om te voorkomen dat ze er vijanden mee zouden maken. Het auteursrecht wordt hier echt niet mee uitgehold, integendeel, het maakt de booschap er alleen maar helderder op: als je werk gebruikt van een ander is het heel normaal dat je daar een redelijke vergoeding voor betaalt. De archieven willen digitaliseren om zich beter te profileren, er wordt veel geld uitgegeven om dat voor elkaar te

krijgen en een regeling met de rechthebbenden hoort daar gewoon bij. Als we dat principe van het auteursrecht overboord gooien, kan ik over een tijdje de hele collectie hier wel in de Keizersgracht gooien.”

praktisch

VIER KEER PER JAAR UITBETALING INDIVIDUELE RECHTEN

Kunstenaars en rechthebbenden die zijn aangesloten voor al hun auteursrechten zullen met ingang van 1 januari 2013 ieder kwartaal hun individuele rechten ontvangen. Hiermee wordt de uitbetalingsfrequentie gelijkgetrokken met het volgrecht dat al enige tijd ieder kwartaal wordt overgemaakt.

65% DOET DIGITAAL OPGAVE

Hoewel de webportal mijnpictoright.nl pas eind vorig jaar is gelanceerd, blijkt nu al ruim tweederde van de collectief aangeslotenen (met name fotografen, illustratoren en ontwerpers) er gebruik van te maken. Volgens de gebruikers is het grootste voordeel dat je via de portal het hele jaar door opgave kunt doen en het gegevensoverzicht online kunt raadplegen.

KANTOORINFORMATIE

Vragen? Bel ons. Pictoright is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 9.00 tot 17.30 uur.

Tel: 020 589 18 40

COLOFON

Redactie & productie

Marcel van de Graaf, Pictoright

Eindredactie

Willemijn de Jonge, Mijnwerk

Vormgeving De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl.

ISSN: 2210-9951

Pictoright Visuele auteursrechten Nederland Sarphatistraat 606-608 1018 AV Amsterdam Postbus 15887 1001NJ Amsterdam

T 020-589 18 40 F 020-412 42 69

www.pictoright.nl

Volg ons op twitter: www.twitter.com/pictorights

Vind ons op facebook: www.facebook.com/pictoright

medewerker in beeld

KARINA PEON FUNCTIE: MEDEWERKER OPERATIONS/COLLECTIEVE RECHTEN

Wat doe jij?

“Ik houd me bezig met de opgaves voor collectieve rechten. Ik beantwoord vragen van beeldmakers, leg hun uit wat collectieve rechten zijn, kijk of zij ervoor in aanmerking komen, verwerk de opgaven in het systeem en doe de ledenadministratie.”

Welke vragen krijg je vaak?

“Veel mensen weten helemaal niet wat collectieve rechten zijn en waar het geld vandaan komt. Ze zijn bang dat wij hun opdrachtgevers lastig vallen voor een extra vergoeding. Dat doen we niet, dit is geld dat collectief geïnd wordt voor beeldmakers omdat zij dat niet individueel kunnen regelen. Je kunt niet persoonlijk bij bedrijven informeren naar kopieën die van je werk gemaakt zijn, of bij de bibliotheek naar het aantal uitleningen van boeken waar je beelden in staan. Als beeldmaker heb je gewoon recht op een vergoeding voor nieuwe openbaarmakingen, dat staat los van het feit dat je al voor de opdracht betaald hebt gekregen. Ik krijg ook veel vragen over de jaren waarover je nog opgave kunt doen. Voor kranten en tijdschriften is dat nog tot 5 jaar terug. Voor boeken maakt het jaar van uitgave niet uit omdat ook oudere boeken nog in de bibliotheek kunnen liggen en worden uitgeleend.”

Een advies voor alle beeldmakers? “Als er vaak werk van je gepubliceerd wordt, geef dat dan vooral bij ons op. Aansluiten voor collectieve rechten en opgave doen is helemaal gratis, en het kan altijd wat opleveren.”

Het leukst aan je werk? “Dat je mensen een extra vorm van inkomen geeft waar ze ook recht op hebben. Het is voor veel beeldmakers een leuke verrassing als zij de vergoeding uitgekeerd krijgen.”

Karina Peon Medewerker Operations/Collectieve rechten