Nivon - Toorts - Herfst 2021 by nivonnatuurvrienden

Herfst 2021

Doe h et ze

lf!

Voedselbos

Bushcrafting

zet je tuin op tafel

(over)leven in de natuur

TOORTS

Column

Van zelf doen naar zelf voldaan?

ou, daar gaan we dan... Mijn eerste column voor de Toorts. Gelukkig krijg ik een thema toegeworpen, zodat ik dát niet zelf hoef te bedenken. Dat thema is “Zelf doen”.

Ik weet dat mijn voorganger, Henk Schaaf, van schrijven z’n beroep heeft gemaakt, dus ik speel een ogenblik met de gedachte om hem wat tips te vragen. Maar nee... Ik ga het zélf doen! Bij “zelf doen” denk ik in eerste aanzet aan de periode dat m’n kinderen nog hulpbehoevend waren, althans in míjn waarneming. Zij dachten daar héél anders over en lieten dat duidelijk blijken: “Ik wil dat graag zélf doen”. (Om eerlijk te zijn bleef dat verzoek beperkt tot een luidkeels “Selluf!!”)

Daar ligt de kracht van Nivon: samenwerken waar nodig (of gewoon prettig is) en zelf doen waar het kan en als je dat wilt. In onze doorgeschoten individualisering lijkt gelukkig meer en meer behoefte te ontstaan om dingen samen te gaan doen. Het lijkt me dat de coronacrisis de behoefte om meer samen te doen flink verstrekt. We mógen niks in groepen en moeten maar liefst anderhalve meter afstand houden. We hebben al anderhalf jaar niemand de hand geschud. Veel mensen hebben dat ‘zelf doen’ nu wel zo’n beetje gehad. Ook een beetje controversieel: we moeten afstand houden, geen groepen vormen, maar “Samen krijgen we corona eronder”.

Daarna komt ons verouderingsproces bij me op. Het zal niet zo lang meer duren voordat we allemaal roepen dat we zelf dingen kunnen en willen doen, maar dat meer en meer blijkt dat die vaardigheid afneemt. Wat mij betreft een schrikbeeld.

Ik zou zeggen ‘samen naar buiten’ en gezamenlijk de schouders onder ‘samen naar 2030’, om Nivon duurzaam te maken. Niet alleen duurzaam vanwege het milieu, maar ook om de volgende honderd jaar te kunnen zeggen “we doen het samen!”.

“Zelf doen” is, in relatie tot Nivon, een enigszins controversieel thema. Ons motto is immers ‘Samen naar buiten’. Er valt me bij Nivon best een aantal zaken op, ook rond dat motto.

Natuurlijk zoals Nivon betaamt ieder met z'n eigen inbreng. (Dus tóch een beetje “zelf doen")•

Ik zie dat we dingen sámen doen, maar ieder op z’n eigen (en soms eigenzinnige) manier. En op deze wijze bestaat Nivon al bijna honderd jaar. In die periode is onze samenleving behoorlijk geïndividualiseerd en dat heeft niet per se geleid tot een kwalitatieve groei. Ik ben zelf nogal van zelf doen, maar weet dat dat maar tot op beperkte hoogte kan. Samen bereik je meer en het geeft een bredere en (zo nodig) kritischer benadering van wat we aan het doen zijn.

Nivon in het nieuws Heel even was Nivon landelijk nieuws toen deze zomer De Gele Anemoon geëvacueerd moest worden na zware regenval (meer lees je op pag. 8) Het filmpje van Nina Breedveld is nog terug te kijken via nos.nl/video/23893 04-ondergelopen-camping-in-wijlre-ontruimd

‘Zodra je zelf voldoet aan je intrinsieke waarden word je vanzelf voldaan.’

Nivonlid Ed vertelt hoe hij na 50 jaar terug is bij Den Broam (en herinnert zich nog de vakanties met zijn ouders daar), nu met zijn vrouw: "Als we uit het raam kijken, zien we voor onze neus de vogels in de bomen" en kleinkind Jay. 'Hij heeft nog geen enkele keer om zijn ipad gevraagd.' tubantia.nl/haaksbergen •

— Voorzitter Centraal Bestuur

Geen PiKa-festival dit jaar Met pijn in ons hart moeten we mededelen dat er geen PiKa-festival in september zal plaatsvinden. Dit zware besluit hebben we helaas moeten nemen vanwege de aanhoudende onzekerheid over de situatie rond corona in september. Wij, de commissie, gaan ons nu vol enthousiasme richten op PiKa 2022. Op naar een knallend en waanzinnig PiKa 2022! In de hoop dat dan alles weer mogelijk is zoals we gewend zijn. Tot ziens begin juni 2022! Liefs, De PiKa-commissie•

Er kwamen al veel donaties binnen van Nivonleden om De Gele Anemoon te steunen. Heel veel dank allemaal! Wil je ook een bijdrage doen? Ga naar doneren.nivon.nl Broamhutten De nieuwe Broamhutten kregen een volledige pagina aandacht in Tubantia.

TOORTS

Inhoud Herfst 2021

Buitenbeleving Hallse Hull – af!

Voedselbos: pluk je eigen maaltijd

Gele Anemoon geëvacueerd

Maarten Goorhuis over het Pieterpad

Bushcraft: overleven in de natuur

Bouw je eigen camperbus!

Hoe overleven INF-huizen na corona?

Duurzaam doe het zelven: 3 tips

En verder...

Activiteiten

8 Vrijwilliger in de spotlight 10 Nieuw bestuur NivonJong 14 Geschiedenis 15 Column NivonJong 16 Fietsers gezocht! 21 Groen & Doen 22 Winterreizen 31 Leg een link

27 September 27 Oktober 28 November 30 December

TOORTS

Reportage

Buitenbeleving in Hall:

Tekst: Anne ter Mull, Mirjam Modderman, Bregje Westerink Foto's: Marleen Annema

trekkershut, buitenbar, amfitheater...

Weet je nog? Een paar maanden geleden introduceerden wij het Groen Traineeship in de Toorts. Een groep jonge vrijwilligers ging hard aan het werk om de beleving van het terrein in de natuur voor gasten te verrijken. Met de vraag: hoe verbeteren we de buitenbeleving voor gasten op een groene ontmoetingsplek zoals bij natuurvriendenhuizen? We volgden trainingen, workshops en brainstormden erop los.

r zouden nog knopen doorgehakt moeten worden, want er waren veel grootse plannen. Welke ideeën er uiteindelijk gerealiseerd zijn, presenteerden wij deze zomer aan vrijwilligers, campinggasten, bestuursleden en familie. Vanaf nu te bewonderen in Hall: de zelfgebouwde trekkershut, het hangmattenbos, Jans Buitenbar met loungebank in de kapschuur, fietsenstallingen, bank en logo’s in organische vormen en een hele bijzondere kampvuurkuil-amfitheater. Bijna elke maandag hadden we afgelopen weken geluk met het weer op Het Hallse Hull. Tot deze maandag van de presentatie de regen viel met bakken uit de lucht. Desondanks moesten de laatste voorbereidingen nog getroffen worden. Zo zette huisfotograaf, en bijenfanaat, Jens samen met oppervrijwilligers Henk, André en Marco nog even flink de schouders eronder voor het insectenhotel, dat vanaf nu bij de Deel te bewonderen is. Iris en Céline zouden daar als gastvrouwen de eerste bezoekers ontvangen.

Ondanks het gure weer bereidden de andere trainees zich ook voor op de kick-off. Het trekkershutje werd ingericht: de hangmatten opgeknoopt om het concept ‘slapen onder de sterren’ de laatste spreekwoordelijke puntjes op de ‘i’ te geven en de sfeerverlichting in Jans Buitenbar aangeklikt. De croissantjes uit eigen kampvuur moesten wél even wachten... Toen er zeker twee druppels minder vielen, hingen we ook bij elk project professionele foto's van het bouwproces op. Van A naar Z: dat hebben we toch maar mooi samen gedaan. Ook spraken we met twee afgevaardigden van Omroep Gelderland over de Nivon Trektochten en hoe tof het Groen Traineeship was, voordat de eerste gasten zich meldden*. It’s showtime..! We verdeelden ons over de verschillende onderdelen: interieurdesigner Anne & antropoloog Mirjam ontkurkten de champagne bij het enorme zitelement (a.k.a. renbaan voor kinderen), terwijl

TOORTS

Reportage

vleermuisspecialist Lotte en scout Roan bivakkeerden bij ‘slapen onder de sterren’. Avontuurlijk overnachten in een trekkershut of hangmattenbos waar je tussen de bomentoppen de sterren bewondert. Filosoof Bregje en oppervrijwilliger André dansten in de rondte bij de nieuwe kampvuurplaats terwijl ecoloog Eva en mensen-mens Dennis de drankjes uitdeelden bij de omgetoverde kapschuur, oftewel ‘Jans buitenbar’**. Lotte en huisfotograaf Jens bogen zich deze dag over het beeldmateriaal, wat mooie plaatjes en een pakkende aftermovie opleverde***. Het enthousiasme droop van de gasten af. Niet letterlijk, want inmiddels was de zon weer gaan schijnen. Terwijl de ene trainee met passie vertelde over het project, liet de ander de gasten het eindresultaat beleven. Zo kon je de geur van het natte bos ruiken terwijl je je slaapzak uitrolde in de trekkershut. Daarna volgde je de warmte en proefde je al de smaak van een marshmallows bij het kampvuur. Eenmaal opgewarmd waaiden je haren in de wind terwijl de hangstoel in de kapschuur je heen en weer wiegde. Iedereen presenteerde op diens manier, en elke bezoeker beleefde de omgeving weer anders. Mooi toch? Iedereen kan de het nieuwe ABK/Hallse Hullterrein komen bewonderen. De nieuwe projecten staan over het terrein verspreid en zijn de moeite waard. Avontuurlijk overnachten? Een drankje doen aan de bar of broodjes bakken tijdens een zelfbedacht theaterstukje? Komt dat zien!

Toen ‘s avonds alle gasten weer op huis aan waren gegaan kwamen trainees, vrijwilligers en projectleiders bij elkaar. We hadden een geslaagde eindpresentatie achter de rug! Jans Buitenbar werd omgetoverd tot een friettafel en al kletsend en kauwend zijn we even bijgekomen. Onder het genot van een (non-)alcoholisch drankje hebben we oppervrijwilligers Marco, Henk, André en Marieke bedankt voor ‘alles’: hun kennis en begeleiding van de bouwprocessen, ongekende inzet naast andere dagelijkse dingen en enthousiasme en betrokkenheid met onze groep. Ook gaat onze dank ging (en gaat) naar Jan, Jorien en nog veel meer vrijwilligers van ABK-huis en Het Hallse Hull. Werkgroep redactie•

* **

Uitzending 21 april 2021 van minuut 9:57-11:57 Er waren enkele discussies over de bezits-s aan deze naam voorafgegaan, want is het nu Jan’s, Jans’ of Jans Buitenbar? Vernoemd naar vrijwilliger Jan is deze buitenbar dus gedoopt tot Jans Buitenbar. *** Deze komt mogelijk nog online, stay tuned.

TOORTS

Reportage

Zet de natuur op tafel Eetbare kruiden en vruchten uit het voedselbos

Tekst en foto´s: Henk Schaaf

Steek de jonge scheuten van een hosta af. Pluk citroenkruid en olijfkruid. Versier je salade met daglelie. Oogst hazelnoten en kruisbessen. Ontdek Japanse gember. Zet zo je eigen tuin op tafel. Welkom in de wereld van de eetbare planten!

en zomerse dag in de Overtuin, een voedselbos achter Arboretum Trompenburg in Rotterdam-Kralingen. We wandelen over smalle paadjes, tussen brandnetels en laaghangend fruit. Anderhalve hectare aan bomen, struiken, klimplanten, kruiden, bodembedekkers. Vrijwel alles is eetbaar. Je vindt er meer dan in de supermarkt of bij de biologische marktkraam. Op het eerste gezicht lijkt het een rommeltje. Maar elk gewas heeft z’n ideale groeiplek. Nu en dan gaan we diep door de knieën voor mierikswortel en bosaardbei. In de perkjes vullen deze gewassen elkaar goed aan. Aalbes en gele kornoelje naast elkaar, het zijn voorbeelden van oude inheemse vruchten. Verrassing: de bloemen van de magnolia zijn eetbaar. Er groeien zelfs kiwi’s in de Overtuin. Nog een botanisch wonder: de peerachtige shipova. Rijke biosfeer — De tuin wordt beheerd en onderhouden door de Coöperatie Ondergrond. Een club stadslandbouwers, landschapsarchitecten en moestuinmannen die sinds een paar jaar voedselbossen opzet in de regio Rotterdam, West-Brabant en Zeeland. Een van de aanjagers is Max de Corte. Zijn missie: bijdragen aan een duurzame voedselproductie en een gezonde leefbare stad. Alleen het stenige Rotterdam telt al vijftien voedsel-

bossen. Hoewel… laten we ze maar ‘bosjes’ noemen of ‘buurttuinen’. Doorgaans zijn ze niet groter dan 1.500 m2.

‘De natuur heeft jou niet nodig, hooguit om te oogsten.’ Het beginsel van het voedselbos is afgekeken van de ‘indios’ in het Amazonegebied en de Andes. Zij cultiveren een stuk land voor de teelt van bananen, mango’s, tomaten en allerlei kruiden. Een biosfeer die veel rijker is dan de westerse monocultuur. Het eenzijdig benutten – zeg maar: uitputten – van de bodem willen de duurzame telers doorbreken. Naaktslakken — In een Zoomsessie beantwoordt Max de Corte vragen van geïnteresseerden. Siebe heeft in de regio een lap grond van enkele hectaren en zoekt naar alternatieve productiemethoden. Margreet wil haar vegetarische menu uitbreiden in de eigen achtertuin. En Henk wil weten of deze manier van voedselteelt nu echt een toekomst heeft.

TOORTS

Reportage Gids Stefan Herwig

De Corte tempert de verwachtingen. “Denk niet binnen een paar jaar volop te kunnen oogsten. Een boom plant je niet voor jezelf. Een walnotenboom geeft pas na zo’n vijftien jaar vruchten af.” De activiteiten van de Coöperatie Ondergrond staan ook in het teken van de lange termijn. “We werken aan haalbare oplossingen hier en nu, maar werken decennia vooruit.” Stapsgewijs wordt gestreefd naar verandering in de landbouw en bij stedelijk groenbeheer. De Corte: “Op één hectare zou je acht à tien mensen kunnen voeden, uiteraard afhankelijk van het dieet. Zorg voor een ecologisch rijke omgeving. Plant en zaai zo veel mogelijk soorten, dat is goed voor insecten en vogels. Als naaktslakken je voedseltuin verwoesten, moet je zorgen voor meer variëteit. Dat trekt vogels aan. Of strooi houtvezels op de grond, want daar houden slakken niet van. Een vruchtbare en goed doorwortelde bodem heeft een rijk leven. Dat levert voedingsstoffen op voor je gewas. Vallende bladeren verrijken de bodem.” En, let op: onkruid bestaat niet! De stadslandbouwer noemt ze wilde planten. Goed voor de insecten. En zo heeft alles zijn functie binnen de biodiversiteit.

Ga niet wieden — Een voedselbos is economisch lang niet altijd rendabel. Het duurt bijna een generatie voordat een tamme kastanje rijpe vruchten levert. “Het gaat misschien echt wat opbrengen als ik allang dood ben,” zei Wouter van Eck ooit. Hij is de eigenaar van Ketelbroek, Nederlands eerste grote voedselbos bij Nijmegen. Kijk met geduld naar je voedseltuin, is ook de les van Ondergrondteamlid Stefan Herwig. “Begin met een goed plan. Een kwestie van kijken, lijnen uitzetten, werken van groot naar de details. Hoe is de zonnestand, waar komt de wind vandaan, hoe richt ik droge en natte plekken in? Maak een mix van inheems en uitheems gewas.” Als de tuin eenmaal is aangelegd luidt zijn advies: ”Ga niet om de haverklap wieden en schoffelen. Let op dat je er niet een baan als bosbeheerder bij krijgt. Laat de natuur maar het werk doen. De natuur heeft jou niet nodig, hooguit om te oogsten.” Wees niet teleurgesteld als het mis gaat. De Corte: “De natuur heeft het boekje niet gelezen. Die gaat haar eigen gang. Mislukkingen horen er bij.” Experimenteer, zo luidt het sleutelwoord. Ontwikkel je persoonlijke ideeën. “Zo maak je gaandeweg je eigen maaltijd en leer je qua eten zelfvoorzienend te zijn.” Documenteer je ervaringen en leer ervan. “Tuinieren is als een spel Cluedo. Je streept telkens af wie het níet gedaan heeft…” Er zijn drie factoren voor succes: “Bodem, het weer en kennis. Maar zelfs als je nul verstand hebt van planten, kan je resultaat boeken. Als je maar weet hoe je de planten gezond houdt.”

Is alles eetbaar? — We sluiten aan bij een rondleiding door een zorgvuldig aangelegde wijkvoedseltuin, elders in de stad. Pergola, slingerend pad, een takkenwal. Stefan Herwig is de gids en laat ons proeven. Hij plukt een artisjok, belegt het blad met curry, versiert het geheel met olijfkruid. Een smakelijke amuse. Vertelt over het eetbare salomonszegel, het eetbare blad van paardenbloem en dovenetel. Maar hoe weet je nou wat veilig te consumeren valt? Deelnemer Nel kent het risico: “Je kunt alle paddenstoelen eten; hoewel, sommige maar één keer…” •

TOORTS

Uit de vereniging

Tekst: Jet Kooderings

Vrijwilliger in de spotlight

Hull bij Eerbeek. Tot voor corona hield ik ook de voorraden bij voor het ABK-huis en deed ik de boodschappen. Hoeveel tijd kost je dat allemaal? Heel veel. Voor het aanmeldsecretariaat zijn er elke dag wel mails te beantwoorden en soms is het een hele uitzoekerij om de plaatsen te verdelen. Zeker met corona, want we werken nu met beperkte zaalruimte. Maar ik vind het geweldig om te doen, echt super. En in de lockdowntijd ben ik er lekker druk mee geweest.

Wie? Adri Coenders-Leeuwerink (76) uit Doesburg Wat doe je op dit moment voor Nivon? De meeste tijd ben ik kwijt met het aanmeldsecretariaat van de Banjaert in Wijk aan Zee. Na het vertrek van de vorige secretaris werd ik in 2008 benaderd door mijn zus Hanneke met de vraag of ik tijdelijk wilde invallen tot er een nieuw iemand was. Die kwam, maar ik bleef achterwacht. Sinds 2014 heb ik het weer overgenomen en ik doe het met heel veel plezier. Daarnaast zit ik in de kookploeg van de vrouwencursusweek, die één keer per jaar in november in een van de grotere natuurvriendenhuizen wordt gehouden. Daar komen ongeveer veertig vrouwen bij elkaar en het is altijd erg inspirerend en gezellig. Verder doe ik handen spandiensten bij de Banjaert en ben ik terreinwacht op kampeerterrein Het Hallse

Wat is je Nivongeschiedenis? Mijn vader was voorzitter van Nivon-KOOG Zaandijk, later van afdeling Doesburg, dus het is me met de paplepel ingegoten. Als kind al gingen we met het gezin naar activiteiten van de afdeling en op zondag naar de Banjaert, mijn eerste vakanties waren met mijn ouders en broers naar De Hondsrug en Het Hunehuis, Nivon was toen echt heel belangrijk in mijn leven. Op het moment dat ik getrouwd was en we kinderen kregen, schoof Nivon wat naar de achtergrond en van 1967-1980 was ik helemaal geen lid meer. Dus ik ben een herintreder, maar totdat ik gepensioneerd werd nam Nivon geen grote plaats in mijn leven in. We gingen wel eens mee met een winterreis. Nadat mijn man Ad in 2013 is overleden, is Nivon weer heel belangrijk voor me geworden. Doe je nog meer vrijwilligerswerk? Hier in Doesburg verzorg ik de contributieinning voor Korfbalvereniging Rivalen.

Gele Anemoon geëvacueerd

Mijn vader heeft deze club opgericht nadat we in 1959 naar Doesburg zijn verhuisd. Hij was voor de verhuizing voorzitter van de Noord-Hollandse Korfbalbond en hij vond het belangrijk dat jongeren konden sporten. Hij was een heel actieve man, echt een verenigingsmens. Wat vind je leuk aan vrijwilligerswerk? Het bezig zijn en het ontmoeten van mensen. Ik maak het mensen graag naar de zin en haal er voldoening uit als ik aardige reacties krijg. Heb je nog meer hobby’s? Jazeker, ik tennis en fiets heel graag. Vroeger veel in het buitenland met mijn man, maar sinds zijn overlijden ga ik met mijn zus Hanneke. De laatste jaren blijven we in Nederland. Verder kampeer ik heel erg graag. Dit jaar is De Gele Anemoon ons reisdoel, tentje achterop de fiets en daar gaan we. Wat is er nog meer belangrijk in je leven? Mijn vriendinnengroepje in Doesburg, Nivonvrienden, mijn twee dochters, de een woont in Bloemendaal, de ander in Rijswijk. En natuurlijk mijn vijf kleinkinderen van inmiddels 22, 20, 19, 17 en 17 jaar.

In deze rubriek zetten we elke keer een Nivon-vrijwilliger in het zonnetje. Wil je iemand aanmelden? Mail een korte toelichting naar toorts@nivon.nl •

De Gele Anemoon, de Nivoncamping in Wijlre (Zuid-Limburg), is deze zomer door de hevige regenval flink onderstroomd geweest en werd zo even landelijk nieuws. In de middag hoorden de gasten dat de camping ontruimd moest worden. De vrijwilligers van De Gele Anemoon bleven op het terrein om de spullen en het terrein te bewaken. Vrijwilligers van natuurvriendenhuis Eikhold in Heerlen haalden de kampeerders op en brachten hen naar Eikhold, waar ze konden overnachten. “We hebben dertig volwassenen en zes kinderen opgevangen,” vertelt Diana Snijders, vrijwilliger bij Eikhold. “Vanwege corona stond er een heel aantal kamers vrij. We hebben dus wel een beetje de bezettingsregels moeten overtreden…’ De vrijwilligers waren uiteraard niet op een evacuatie voorbereid, maar dankzij goede onderlinge communicatie is alles goed

TOORTS

Uit de vereniging

‘Het Pieterpad is mijn erfenis’

Tekst: Jet Kooderings

Wie zoekt naar informatie over het Pieterpad, komt al gauw de naam Maarten Goorhuis tegen. Het leven van deze Nivonner is nauw verweven met het Pieterpad. Niet alleen is hij de auteur van de Pieterpadboeken, hij was ook getuige van het ontstaan van dit pad. Zijn moeder Toos Goorhuis-Tjalsma was samen met haar vriendin Bertje Jens grondlegster van dit inmiddels wereldwijd bekende pad, dat van het Groningse Pieterburen naar de Sint-Pietersberg bij Maastricht loopt. Het is dan ook niet gek dat Maarten sinds kort meer tijd heeft vrijgemaakt om zich aan dit pad te kunnen wijden. functie heeft hij er nu aan gegeven omdat er meer tijd en aandacht voor het Pieterpad nodig is.

Sinds 2007 heeft Maarten de voorzitters hamer van de werkgroep Pieterpad overgenomen van Wim van der Ende. Daarnaast was hij van 2014 tot 2020 voorzitter van de Landelijke Wandel Werkgroep (LWW). Deze

gekomen. “In eerste instantie waren de kampeerders erg geschrokken en natuurlijk bezorgd om hun spullen en om de mensen die achterbleven. Maar we hebben er het beste van gemaakt, met een wijntje en biertje ‘s avonds en stukje vlaai in de ochtend.”

Met de woorden ‘er is een tijd van komen en een tijd van gaan’ nam hij afscheid van de LWW, waar hij te maken had met alle padcoördinatoren van de paden die Nivon beheert. Alle coördinatoren hebben een werkgroep onder zich. ”Ik ben voorzitter van de LWW geworden in een periode dat wandelen binnen Nivon in crisis was”, vertelt Maarten in zijn woning aan de rand van het groene Arnhem. In 2014 werd de staf, die zich bezighield met wandelen, wegbezuinigd en Maarten wilde met zijn inzet voor de LWW daar weer invulling aan geven. ”De LWW moest een beleidsorgaan richting bestuur worden, er moest een visie worden opgesteld en uitgevoerd”, geeft Goorhuis aan. Het was een moeizame periode, de vereniging kampte met problemen en er kon niet veel, maar er lagen wel grote uitdagingen om de paden overeind te houden. Dat is grotendeels

Bert Heumen (De Gele Anemoon) laat weten dat er veel waardering was van gasten voor de opvang. “Onze ‘ellende’ is niets vergeleken met de beelden die in de media verschenen over watersnood in omliggende landen. Maar toch, het zal je maar overkomen tijdens je vakantie…”

Iedereen was veilig en ongedeerd, er was alleen materiële schade. Hartverwarmend noemt Diana de saamhorigheid tussen en behulpzaamheid van de gasten onderling. “Diverse oudere echtparen waren erg geschrokken en zijn door de jongeren opgevangen. Tijdens het verblijf op Eikhold hebben ze het gezellig gemaakt met de hele groep.” Twee dagen later zakte het water weer en werd met man en macht het kampeerterrein weer toegankelijk gemaakt. Bij terugkeer op de camping zijn gasten, die zouden vertrekken, langer gebleven om de oudere gasten te helpen met het schoonmaken van hun voortent.

Het filmpje dat campinggast Nina Breedveld maakte was bij de NOS te zien: nos.nl/video/2389304-ondergelopencamping-in-wijlre-ontruimd•

gelukt, het belang van wandelen wordt nu algemeen ingezien en hoewel nog niet alle doelen zijn gerealiseerd, vond Maarten Goorhuis het nodig om te stoppen. Aan de keukentafel Van jongs af aan wandelt Maarten Goorhuis, oorspronkelijk min of meer verplicht, maar vanaf zijn twintigste begon hij de lol ervan in te zien. Belangrijke rol hierin speelt zijn moeder, die er een paar dagen per maand met een vriendin op uittrok. Tijdens een wandeling in de jaren ’70 in het Zwarte Woud over zeer goed aangegeven paden, vroegen de twee zich af waarom er in Nederland niet zoiets was. Toos Goorhuis, die in Tilburg woonde en de in Groningen woonachtige Bertje Jens, spraken af om een wandelpad te maken tussen hun twee woonplaatsen. Met een klein notitieblokje en een topografische kaart in de hand, gingen de dames op pad. Al snel leek het logischer om de wandeling te maken van Groningen naar Maastricht, wat uiteindelijk Pieterburen-Sint Pietersberg werd: het Pieterpad. Aan de keukentafel zag Maarten dit pad ontstaan, er werd tot in detail gediscussieerd over de beschrijving van de route en het uiteindelijke resultaat werd aan Nivon aangeboden ter publicatie. In 1983 is het Nivonpad halverwege de route in Vorden officieel in gebruik genomen. “Het was nooit de bedoeling om ervan te maken wat het is geworden, maar het is geweldig dat het zo ver is gekomen”, blikt Maarten Goorhuis terug. “Het Pieterpad is mijn erfenis.” Voor meer info: pieterpad.nl•

10 TOORTS

Uit de vereniging Solidair met Srebrenica

Foto’s: Fonger Huisman Dit jaar blazen we een nieuw leven in de Natuurvriendendag, ter herinnering aan de oprichting van onze beweging 126 jaar geleden. De dag draagt als thema de solidariteitsactie met het natuurvrienden initiatief in Srebrenica. Op 11 september planten wij een treurberk op het terrein van Het Hallse Hull in Eerbeek, als duurzaam teken van verbondenheid van Nivon met het initiatief Srebrenica City of Hope. Naast het planten van de boom, willen we een bijdrage leveren aan de watermolen bij het Natuurvriendenproject. Deze watermolen zal zorgen voor de opwekking van duurzame energie o.m. om meel te malen, zodat de boeren in de omgeving brood kunnen bakken. De watermolen levert stroom op en drijft molenstenen aan. Wil je de Bosnische Natuurvrienden helpen met de realisatie van hun sympathieke, hoopgevende project? Ga dan naar doneren.nivon.nl•

NivonJong heeft nieuwe bestuursleden (en wat verschuivingen in functies)! Wie zijn zij en wat willen zij bereiken? Nieuw aanwas: Karin van Os (25), environmental psychology (komend jaar master health and medical psychology). Esther van der Meer (25), landschapsa rchitectuur. Marije van Wetten (24), afgestudeerd European Studies, momenteel full-time Relocation Advisor. Hoe heb je met Nivon kennisgemaakt? Karin: Anderhalf jaar geleden begon ik mij te verdiepen in duurzamer reizen. Hierbij hoort natuurlijk ook reizen dichterbij huis, en zo stuitte ik op de pagina van NivonJong. Het concept van Nivon bleek precies waar ik naar op zoek was: activiteiten waarin je connectie met anderen maakt, in en met de natuur. Esther: Via vrienden van ons, Bernhard en Marleen, heb ik voor het eerst van Nivon gehoord. Naast dat je er mooi in de natuur kunt overnachten was ik verrast dat ze ook activiteiten voor jongeren organiseren. Ik ben zelf graag in de natuur en hou van nieuwe avonturen beleven. Bij Nivon kan ik mensen ontmoeten en lekker in de natuur zijn. Marije: Begin 2020 wilde ik graag vrijwilligerswerk doen bij een organisatie waar ik actief aan de slag kon. Over NivonJong was ik meteen enthousiast. Helaas kreeg ik niet direct een reactie op mijn sollicitatie maar toen kreeg ik ineens een mailtje of ik nog interesse had. Dat had ik zeker en ik ben nog steeds heel blij dat ze me nog benaderd hebben! Wat is het eerste dat je gaat doen/ hebt gedaan? Karin: Momenteel ben ik samen met Marije bezig met het organiseren van een 'back to basic' survivalweekend in de Ardennen. Esther: Het bestuursweekend in september! Helaas geen PiKa-festival, wat had ik dat graag meegemaakt zeg! Maar ik kijk ernaar uit om de andere bestuursleden te ontmoeten en te ontdekken wat we samen kunnen betekenen. Marije: Als eerste activiteit mocht ik meteen mijn grootste passie representeren: vanlife! Samen met Rick heb ik een webinar gegeven over het kopen en ombouwen van een constructiebusje naar camper. Dit was onwijs tof! Ik ga ook actief aan de slag met Nivon2030 en per september neem ik de rol van penningmeester op me. Waar denk je aan bij Nivon? Karin: Ik denk aan gezelligheid en avontuur!

Esther: Buiten leven, ontdekken, ontmoeten. Het is de combinatie die Nivon zo bijzonder maakt. Je stapt een gemeenschap binnen met gelijkgestemden die samen hun steentje willen bijdragen aan de natuur in Nederland. Nu ik Nivon beter leer kennen, besef ik pas hoeveel zij bijdragen aan natuurontwikkeling en behoud. Marije: Ik denk aan buiten zijn en nieuwe mensen ontmoeten. NivonJong is een gat in de markt omdat steeds meer jongeren de natuur in gaan. Er ligt een heleboel potentie. Wat hoop je de komende jaren te realiseren? Karin: Ik hoop duurzame vormen van reizen op de kaart te zetten, zoals per zeilboot en per trein. Esther: Ik hoop de community voor jongeren verder op te bouwen. Dat er een groep van jongeren ontstaat die elkaar inspireert en samen avonturen beleeft. Met mijn achtergrond in landschapsarchitectuur ben ik erg geïnteresseerd in landschapsontwikkeling. Op excursie gaan zit in mijn DNA, dus ik heb al een aantal leuke activiteiten in gedachten ;-) Marije: Graag zou ik Nivon willen verduurzamen en hier een actieve rol in spelen. Nivon en NivonJong hebben zoveel potentie dus de kansen moeten we niet voorbij laten gaan. Verder hoop ik dat we steeds meer nieuwe jongeren aantrekken en de community kunnen uitbreiden. Het lijkt mij ook gaaf om vaker samen te werken met andere duurzame organisaties. Per 1 september 2021 neemt Simone Lassauw de functie van voorzitter op zich en Marije van Wetten die van penningmeester.•

Vacature NivonJong Bestuur! Zie jij het wel zitten om de tofste evenementen in de natuur te organiseren? En lijkt het jou een leuke uitdaging om aan onze missie mee te werken om meer jongeren te inspireren de natuur in te gaan? Solliciteer dan voor het NivonJong bestuur! Stuur jouw CV en motivatiebrief naar info@nivonjong.nl Meer informatie: nivonjong.nl/get-active

Tekst: Marije van Wetten

In de vorige editie van de Toorts kon je al lezen over het City of Hope-project in Srebrenica. Natuurvriend Irvin Mujčić zet zich hiervoor in door een houten natuurvriendendorp te bouwen, om de stad en de omgeving weer perspectief te bieden na de burgeroorlog in 1992. Fonger Huisman bracht namens Nivon een verkennend bezoek.

Nieuw bestuur NivonJong

TOORTS

Uit de vereniging

Back to the basics: overleven in de natuur

Tekst: Floor Verkerk

De Nederlander hunkert steeds meer naar buiten, de natuur in, terug naar de basis. Iets wat Siegurd van Leusen van Bushcraft & Survivalbedrijf SIEGURD als een welkome trend ziet. ‘Zelfs de planten die tussen je stoeptegels groeien en algemeen als onkruid worden gezien, zijn eetbaar.’

je van dierlijke pezen touw maakt, hoe je een vishaak maakt en je leert je eigen uitrusting te maken. Jagen op wild is leuk, maar het wordt ook geromantiseerd. Het is moeilijker dan je denkt. Een vis vangen is veel eenvoudiger.

Sinds zo’n negen jaar organiseert hij bushcraftactiviteiten, uiteenlopend van workshops tot reizen. In samenwerking met NivonJong organiseerde hij eerder al workshops over medicinale planten en buitenkoken. Afgelopen zomer kwam daar een bushcraftcursus (met al heel snel een wachtlijst) bij.

Je zou denken dat op dieren jagen juist niet past in deze tijd van veganisme en vegetarisme. Bij onze workshops ontvangen we veel veganisten en vegetariërs en dat is prima. Maar ik vertel vaak wel dat je als vegetariër niet een jaar kunt overleven in de natuur door alleen maar planten te eten. Vlees of vis eten is de cyclus van je leven. En begrijp mij niet verkeerd, ik ben fel tegen plofkippen. Het is niet natuurlijk en niet diervriendelijk. Ik eet dan ook alleen dieren die met respect geslacht zijn. We hebben bijvoorbeeld te veel wilde zwijnen in Nederland, dus die moeten worden afgeschoten. Die dieren hebben een goed leven gehad, dus die kun je prima eten. Maar we leggen mensen wel uit dat je de darmen, de botten, de hersenen en nog veel meer, ook kunt gebruiken om nuttige dingen mee te doen. Bij grote vleesverwerkingsbedrijven wordt vaak 60% van het dier weggegooid, dat is zonde. Door slim gebruik te maken van het dier hoef je niks uit de supermarkt te halen.

Bushcrafting is eigenlijk zo oud als de mens zelf. De term kreeg in de Verenigde Staten en Engeland bekendheid door televisiebekendheid Ray Mears. Het houdt voornamelijk in dat je leeft met wat de natuur je geeft. Je gaat terug naar de basis.

Als ik ‘bushcrafting’ hoor, denk ik aan de tijd van de jagers en verzamelaars. Siegurd: Ja dat klopt, jagers en verzamelaars past heel erg bij bushcraft. Het gaat echt om het jagen en verzamelen van voedsel. Bij sommige van onze workshops bespreken we dan ook hoe je vallen maakt, hoe

Door corona zijn we meer gebonden aan Nederland. Hoe geschikt is Nederland voor bushcraften? Niet. In Nederland is er eigenlijk geen bush. Mijn voorkeur gaat veel meer uit naar landen als Duitsland, Italië en de Scandinavische landen. Daar zijn de landschappen minder gecultiveerd, er is meer ruimte en rust. Wel zijn er steeds meer wilde plekken in Nederland. Het belangrijkste is goede afspraken maken met organisaties als Staatsbosbeheer. Nederland is een mooi gebied om kennis te maken met bushcrafting. Veel deelnemers laten het na de workshop onderdeel worden van hun eigen levensstijl. Op 30 - 31 oktober 2021 organiseert NivonJong i.s.m. Siegurd weer een introductie Bushcraft. Meer info: nivonjong.nl/agenda•

Madelief — Illustratie: Frederike Jeurink

“Mensen willen steeds meer naar buiten, ze voelen steeds meer de noodzaak om de natuur in te gaan. Bushcraften zal hierdoor nog meer in de lift komen dan het al deed. Ook met het oog op natuur en milieu,” Aldus Siegurd.

Wat zijn volgens jou onontdekte geheimen van de Nederlandse natuur wat betreft eetbare en medicinale planten? Laten we ermee beginnen dat heel veel in de natuur eetbaar is. Er is een foute trend gaande dat kinderen op school en thuis wordt geleerd dat alles in de natuur giftig is. Maar zelfs de planten die tussen je stoeptegels groeien en algemeen als onkruid worden gezien, zijn eetbaar. Sterker nog, het is de wereldwijd de meest gebruikte medicinale plant. Maar ook met planten als weegbree, paardenbloem en duizendblad kun je van alles. En de natuur zit natuurlijk in zijn meest vruchtbare tijd, vol met noten en bessen. Eten uit de natuur bevat ook veel meer voedingswaarden dan eten uit de supermarkt.

12 TOORTS

Duurzaamheid

Voor creatieve doe-het-zelf oplossingen zijn we bij onze leden aan het goede adres. De vrijwilligers bedenken slimme oplossingen voor klussen bij de natuurvriendenhuizen, er worden creatieve workshops gegeven bij allerlei afdelingen, Toortsen worden gebruikt als inpakpapier en nog veel meer. Lees hier drie tips van Nivonners.

Weg met water Tip van Lara (Nivonlid)

Kan ik voor dat ene gerecht ook geconcentreerde tomatenpuree gebruiken in plaats van tomatensaus? Vaak zijn dit soort kleine veranderingen makkelijker en leuker dan je denkt. Pak dus gauw je herbruikbare boodschappentas en doe mee met deze nieuwe sport. Weg met water! Pro-tip: draai de fles/pot/pak om en check de ingrediëntenlijst. Is het eerste ingrediënt water/aqua? Denk dan na over of je ook voor een andere optie kunt gaan.

Tekst: Iris Vermaas

Zelf aan de slag: rasp je stuk zeep en roer dit door kokend water tot het opgelost is. Giet het in een oude/herbruikbare zeeppomp en voilà: vloeibare handzeep.•

Olie van de molen Tip van Marco (vrijwilliger bij het ABK-huis/Het Hallse Hull) Dat je je dorst beter kunt lessen met een glaasje kraanwater dan met een flesje bronwater wist je natuurlijk al lang. Maar wist je ook dat je op nog veel meer manieren water kunt besparen? En dan heb ik het niet over korter douchen, je tuin minder vaak sproeien, of producten die veel water kosten om te produceren links laten liggen, zoals een biefstukje. Ik heb het over water besparen in je boodschappenmand. In heel veel producten zit water. Al dat water moet natuurlijk versleept worden en dat kost een hoop energie. Het is lang niet altijd nodig om van tevoren al water toe te voegen. Dat kan je vaak net zo goed thuis doen. Sinds eenv tijdje heb ik dus een nieuwe favoriete sport: ‘weg met water’. Als ik boodschappen doe, probeer ik me steeds af te vragen: ‘Zit hier water in dat ik ook zelf thuis kan toevoegen?’ Dat betekent bijvoorbeeld een shampoobar in plaats van een fles shampoo, wasnootjes of poederwasmiddel in plaats van vloeibaar wasmiddel en tandpastatabletten in plaats van tandpasta. Maar ook diksap in plaats van vruchtensap (dat ook vaak uit sapconcentraat wordt gemaakt in plaats van versgeperst fruit), gedroogde mango in plaats van verse mango en gedroogde bonen in plaats van bonen uit blik. Natuurlijk is een product zonder water lang niet altijd mogelijk of beter, omdat de variant met water nou eenmaal gezonder of lekkerder is (wijn zonder water? Hmm). En soms moet je iets meer moeite doen. Maar denk er eens over na als je door de supermarkt loopt.

‘Water kun je vaak thuis toevoegen, dat scheelt veel energie’

“Op Het Hallse Hull werken we vaak met hout uit ons eigen bos. We hergebruiken onze materialen en proberen zoveel mogelijk met natuurlijke producten te werken. Afgelopen maanden hebben we veel met lijnzaadolie gewerkt en dat halen we gewoon om de hoek! De Eerbeekse oliemolen is de enige nog werkende bovenslag watermolen van Nederland. We halen de olie in glazen, herbruikbare flesjes bij de Korenmolen. De olie, geslagen uit lijnzaad, gebruik je voor het bewerken van hout, bewaren van verfkwasten, onderhoud van leer en droge winterhanden!”•

TOORTS 13

Duurzaamheid Werken met lijnzaadolie van de molen — Foto: Marleen Annema

Duindoornjam maken Tip van Angela (medewerker Landelijk Bureau) Vorig jaar begon Angela met een project ‘eten uit de natuur’. Naast de bekende brandnetelsoep maakte zij onder andere duindoornjam. Deze jam is erg lekker en boordevol vitamine C. Duindoornbessen kun je in het duingebied plukken vanaf eind augustus. Je herkent ze gemakkelijk aan hun oranje kleur, de blaadjes zijn grijs-groenig, lang en slank en de takjes doornachtig. Je hebt dus een paar handschoenen nodig, een snoeischaar en eventueel een doek om bessen op te vangen. Je kunt gerust wat takken afknippen om mee te nemen naar huis. Stop ze in de vriezer, een dag later kun je de bessen er makkelijker afhalen. Tot slot de pan in! Samen met appel of citroensap. Verhoudingen: ● – 500 gr bessen ● – 100-200 gr witte basterdsuiker ● – 1 grote appel (voor de pectine) of een klein beetje citroenof limoensap

Bereidingswijze: 1. Doe het fruit in de pan en voeg (een bodempje of iets meer) water toe. 2. Voeg het zuur toe, bijvoorbeeld citroenof limoensap. Terwijl je af en toe in de pan roert, kook je het fruit op een laag vuur zacht. 3. Voeg de suiker toe. Roer goed door zodat de suiker volledig oplost. Breng het geheel weer aan de kook. 4. Laat het mengsel koken tot het de gewenste dikte heeft. 5. Verwijder al het schuim met een schuimspaan. 6. Draai het vuur uit. Vul de gesteriliseerde jampotten tot net onder de rand met hete jam. Gebruik eventueel een jamtrechter om knoeien te voorkomen. Toch geknoeid? Maak de randen schoon met een schone doek of met keukenpapier. Draai meteen de deksels op de potten, zet ze even op hun kop en plaats de potten vervolgens weer rechtop. Laat de potten rustig afkoelen. Smeer ze!•

Sup it up, buttercup Zwerfafval rapen wordt steeds meer een toffe buitenactiviteit om samen te ondernemen. NivonJong organiseert in samenwerking met El Kombi een ‘Sup & Clean up’ in Alkmaar. Dat betekent dus: sportief suppen over de grachten en intussen zwerfafval uit het water halen. Sup it up! El Kombi organiseert deze acties al langere tijd, en, behalve in de wintermaanden, bijna wekelijks. Het is nodig; er ligt veel. ‘Elk item wat er uit is, is er maar uit en kan geen verdere schade aanrichten. Bovendien creëren we met onze acties bewustwording’, zeggen ze er zelf over. Al het geraapte afval wordt gesorteerd en wat kan worden recyclen, wordt gerecycled. Datum en tijd: zondag 5 september van 13:00-17:00 uur. Meer info: nivonjong.nl/agenda •

14 TOORTS

Geschiedenis

Links-socialisme en Arbeidersontwikkeling Tekst: Sjoerd Kemeling

Bij de verkiezingen in maart zullen de meeste Nivonleden op een progressieve partij hebben gestemd. ‘Moet ik strategisch stemmen of toch m’n hart volgen?’. Een dilemma waar ook Nivonners mee geworsteld zullen hebben.

e leden van onze voorganger, het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO), kenden dergelijke vragen niet of nauwelijks. Als Instituutslid was je ook lid van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) en het Nederlands Verbond van Vakverenigingen. De kinderen waren bij de Arbeiders Jeugd Centrale, je stemde af op de VARA, las Het Volk of de Voorwaarts, voor de boodschappen was er de Coöp, verzekeren kon bij de Centrale en bij overlijden was er de Arbeiders Vereniging voor Lijkverbranding. Dat leek allemaal heel overzichtelijk. Opposanten — Lastig werd het toen een linkse oppositie zich aandiende in de SDAP. Die kwam sinds 1927 in verzet tegen de bereidheid van de partijleiding tot coalitievorming met de Vrijzinnig Democratische Bond en de Rooms-Katholieke Staatspartij en ook tegen de koloniale politiek van de SDAP. Het IvAO had het lastig. Moest je die opposanten nou als spreker laten optreden bij bijeenkomsten? Zat er iets in hun opvatting dat het ontwikkelingswerk van het Instituut meer de nadruk moest leggen op versterking van het klassenbewustzijn? Het Instituut ontsnapte niet aan de problemen. Opposanten als Fimmen, Schmidt en Van der Goes spraken soms bij afdelingen over het antimilitarisme en het koloniale vraagstuk. De leiding van het IvAO poogde die optredens te voorkomen. Niet alle afdelingen waren daar gelukkig mee en nodigden, zoals in Purmerend, Schmidt en Fimmen toch uit om te spreken. Vooral Piet Schmidt was een begenadigd spreker. Vanaf 1930 gold de regel dat het IvAO niet gebruikt mocht worden om standpunten te verkondigen die in strijd waren met die van de partij of de vakbeweging. Goethe en Heine — In 1932 splitste de linkse oppositie zich af van de SDAP en richtte de Onafhankelijk Socialistische Partij (OSP) op. In diverse Instituutsafdelingen rezen conflicten.

Frank van der Goes

OSP affiche

Op de jaarvergadering van afdeling Hilversum zou Frank van der Goes spreken. Van der Goes, een van de twaalf oprichters (de twaalf apostelen) van de SDAP had die partij verlaten en was overgestapt naar de linksere OSP. “Hij mag spreken over Goethe en Heine, maar niet over politiek.” Dat leidde ook in het ontwikkelingswerk tot een scheuring. Jan Rogge, jarenlang secretaris van de Hilversumse afdeling, trad samen met anderen uit het IvAO en richtte de Vereeniging voor Socialistische Ontwikkeling (VVSO) op. Deze VVSO stond op ‘algemeen socialistisch’ standpunt. De werkwijze bleek gelijk aan die van het Instituut, al waren de sprekers mensen die links stonden van de SDAP (o.a. Schmidt, Van der Goes, Jan Romein, Stien de Zeeuw, Henk Sneevliet). OSP-planeetje — In de meeste plaatsen was de VVSO een afsplitsing van het IvAO. Begin 1934 werd een landelijk bestuur gevormd. Toen waren er 22 afdelingen en ongeveer 2500 leden. De organisatie stond formeel los van iedere politieke partij, ook van de OSP. De nieuwe ontwikkelingsorganisatie trachtte haar doelstellingen te bereiken door het vertonen van films, lichtbeelden met toelichting, door toneeluitvoeringen, zang, muziek, studieclubs, spreekkoren, weekends, vakantiekampen en het uitgeven van boeken. Geen wonder dat het Het Volk smalend sprak van een “OSP-planeetje dat grasduinde op het werk van het IvAO”. De VVSO-afdeling Rotterdam begon, net als het IvAO, een kampeerterrein op het Gors in Oostvoorne. De afdeling Enschede had een eigen terrein op het Losscher Zand. Na een jaar of twee kwam al de klad in het werk van de VVSO. Het ledental liep terug. Het laatst bekende nummer van VVSO-nieuws dateert van december 1935. Steeds meer afdelingen verdwenen. Enschede organiseerde tot in 1939 activiteiten en de Hilversumse afdeling van Jan Rogge hield het vol tot het uitbreken van de oorlog. Het IvAO werd in 1946 heropgericht. Nu los van partij en vakbeweging. Dat maakt dat onze vereniging in 2021 een ontmoetingsplaats is geworden van progressieve mensen van diverse pluimage. Dat leidt vandaag de dag niet tot problemen. Dat inspireert alleen maar.• Bronnen: – H.C.M. Michielse – Socialistiese vorming, 1980 – Carry Lakerveld (red.)- Meijer Bleekrode, schilder, ontwerper, socialist, 1983 – Menno Eekman/Herman Pieterson – Linkssocilisme tussen de wereldoorlogen, 1987 – Bart de Cort – Solidariteit in anonimiteit, 2004 – Bart van der Steen / Ron Blom – Wij gingen onze eigen weg, 2011 – Tubantia 8-6-1935 – Het Volk 8-9-1933

TOORTS 15

Column NivonJong

Leven van – en met de natuur Wandelen zonder te weten waar ik vannacht slaap. Om me heen kijken over groene vlakten, door de bomen. Vogels. Wind. Stilte. Berkenbast in mijn zak, droge takken aan het verzamelen. Een vuursteen, tondel. En dan twijfel ik: lukt het ook vandaag? Daar is de vlam. Ik maak een vuur, ketel erop, hangmat aan de boom. Vrijheid. “Waarom doe je dat? Wat is er leuk aan?” Ik heb leren knikkeren, rekenen, schrijven, geleerd over oorlogen, culturen en gemeenschappen, maar geen kennis landde zo diep als de basiskennis over de natuur. Alsof er een puzzelstukje op de juiste plek viel. Dat gevoel als ik leer over medicinale en eetbare planten, waterfilters, wildsporen of vuur maken. Alsof ergens in mijn DNA die kennis al zit en ik herenigd word met die kennis. Klinkt bijna spiritueel, is het ook bijna. Het leven met de natuur, van de natuur. Zo zou je bushcraft kunnen noemen. Primitieve vaardigheden, basiskennis om te kunnen overleven. Enorm spannend, omdat je met die kennis jezelf versterkt. Onafhankelijk van wifi, elektriciteit, de inductieplaat of telefoon. Terug naar de basis, naar de kern van leven als mens. De kunst om moderne technologie even naast je neer te leggen. Bushcraft wint de laatste jaren aan populariteit, wat alleen al te zien is aan de shows op Discovery Channel en Youtube. Bushcraftscholen ontstaan meer en meer in Nederland. Siegurd, Living by nature, intheoutback, sinds kort is er in Wageningen zelfs een opleiding Praktijkopleider bushcraft. Mijn gevoel zegt dat steeds meer mensen zich realiseren dat technologische vooruitgang misschien niet alles is. Miljoenen Nederlanders hebben een kantoorbaan, terwijl de wetenschap meer en meer tot de conclusie komt dat we zitten dood te gaan. Letterlijk. Zitten. Dood te gaan. Niks in ons lichaam is erop gemaakt om acht uur per dag op een stoel te zitten en ‘s avonds voor de buis. “Zitten verhoogt risico op vroege dood”, kopte het Algemeen Dagblad. Waarom bushcraft? Waarom naar buiten gaan? Waarom bewegen en de natuur om je heen leren kennen? Omdat we ervoor gemaakt zijn. En dat ervaren voelt heerlijk. Echt. — Bernhard Vreugdenhil •

NivonJong is de jongerenafdeling van Nivon. Speciaal voor iedereen tussen de 15 en 30 jaar organiseert NivonJong adembenemende evenementen. Check hiervoor: nivonjong.nl

16 TOORTS

Op pad

Fietsen in elk seizoen

Foto: Laurence Harms

Welke gemeente wordt Fietsstad 2022? De fietsersbond zoekt juryleden...

TOORTS 17

Op pad

Van onze vrienden bij de Fietsersbond Jury gezocht: welke gemeente wordt Fietsstad 2022? Alle fietsers in Nederland kunnen hun gemeente nu beoordelen. Welke gemeente van haar fietsers de felbegeerde titel krijgt, bepaal jij!

ISBN: 9789491142154

Ken jij De Natuurvrienden Fietsgids al? Van Nivonhuis naar Nivonhuis of -kampeerterrein, dat kan ook op de fiets! Nivonvrijwilligers stippelden met liefde 18 fietsroutes uit. Deze routes, 1321 kilometer in totaal, verbinden de natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen met elkaar. Zo vind je altijd een plek in de natuur om te overnachten en contact te maken met mede-vakantiegangers. Initiatiefnemer van deze gids Magda Vodde vertelt over haar ervaringen en geeft tips. Met dit boekje ontmoet je niet alleen Magda, maar nog meer natuurvrienden: onderweg, in de keukens, voor je tent, in de fietsenstalling en bij de ontvangst in de huizen. Nivon is de plek voor ontmoeting en ontspanning. Met De Natuurvrienden Fietsgids ontdek je de mooiste landschappen van Nederland op een verantwoorde, duurzame manier. Leden kopen de gids voor €10,95 via nivon.nl/webshop•

Fietsersbond-directeur Esther van Garderen roept alle Nederlanders op om mee te doen: “Voor de Fietsstadverkiezing van 2022 zoeken we een echte vakjury: alle fietsers in Nederland. Want de beste expert om te beoordelen of jouw gemeente fietsvriendelijk is, dat ben jij als fietser zelf! Niet alleen de dagelijkse fietser, maar ook als je af en toe fietst. Elke gemeente telt daarbij, van Aa en Hunze tot Zwolle en van Zwijn drecht tot Aalsmeer. De Fietsstadverkiezing is zo opgezet dat elke gemeente kans maakt, hoe klein of groot die ook is. Bovendien zijn er ook speciale prijzen voor bijvoorbeeld de Snelste Stijger.” Jij bent de fietsexpert en we vragen je om voor 5 minuten de rol van jurylid aan te nemen. We horen graag hoe je de drukte op het fietspad ervaart, of kinderen veilig naar school kunnen fietsen en hoe je de fietsroute naar werk of de sportschool beleeft. Welke gemeente heeft grote stappen gezet in fietsveiligheid, aanleg van fietssnelwegen en fietsgeluk? Waar is het fantastisch fietsen? Door de enquête in te vullen zorg je er samen met ons voor dat het fietsen voor iedereen nog veiliger en comfortabeler wordt. Welke gemeente verdient die prestigieuze titel Fietsstad 2022? Om die vraag te beantwoorden zoekt de Fietsersbond naar fietsende juryleden. Jureren doe je via nivon.nl/fietsstad en kan tot en met 31 oktober 2021. Alle invullers maken kans op o.a. de Gazelle Bloom C7 HMS ter waarde van € 2.499!•

18 TOORTS

Op pad

RIJ

H E I D ME

Bouw een camper om! E C AMP E

Tekst en foto’s: Marije van Wetten

Wij hebben ons busje net voor coronatijd aangeschaft, wat een ideale tijd ervoor was. Omdat alles een beetje stil kwam te liggen, hadden we veel tijd om te klussen. Nu is onze camper de ideale manier om lekker op vakantie te kunnen zonder de hoofdprijs te betalen voor een hotel of een bungalowhuisje.

ijn vriend heeft ervaring met klussen en bouwen. Hij leert veel van het kijken naar YouTube en pakt zulke dingen snel op. Ik leer weer van hem en ik vind het heel leuk om te werken aan de details zoals verven, de finishing touch en het aankleden van de camper. Tijdens het bouwen van onze camper zijn we gelukkig geen grote obstakels tegen gekomen. Ik denk dat we van geluk mogen spreken dat we nog geen problemen hebben ervaren tot nu (niet met het bouwen, maar ook niet met het reizen in de camper). Natuurcampings — We hebben tot nu toe alleen een lange trip van twee weken naar Duitsland gemaakt. Dat was onwijs gaaf omdat Duitsland veel te bieden heeft voor campers. Je kunt op mooie plekken in de natuur staan voor een lage prijs. Dit is heel anders in Nederland. Hier staan we vooral op natuurcampings waar je in het kampeerseizoen toch wel 20 euro per nacht betaalt. Helaas heb je in Nederland weinig goedkope plekken zoals in Duitsland - denk bijvoorbeeld aan een stukje grond zonder sanitair, receptie etc., maar waar je wel een stroom en wateraansluiting hebt. De natuurcampings bieden wel een goed alternatief voor de recreatiecampings, die we liever vermijden.

Off-grid — Natuurlijk maak je op reis ook wel eens iets mee wat je niet verwacht had. Zo was ons grootste (maar ook een zenuws lopende) avontuur in Duitsland. Google Maps stuurde ons via een off-grid route naar onze volgende overnachtigingsplek in het Zwarte Woud. We reden over smalle zandweggetjes en kwamen op een doodlopend stuk waar we achteruit terug moesten rijden, met aan één kant een afgrond van twintig meter. Toen we na bijna twee uur eindelijk van deze weg af waren, zagen we een bordje bij de start van de weg dat auto’s verboden waren. Geen idee waarom Google Maps ons via zo’n rare route stuurde terwijl er gewoon een asfaltweg lag. Achteraf kunnen we erom lachen en zijn we een avontuurlijke ervaring rijker, maar tijdens het rijden stonden we stijf van de zenuwen. Momenteel gaan we regelmatig een weekend weg in Nederland, maar hopelijk komt daar snel verandering in wanneer de maat regelen versoepeld worden. Nederland is heel mooi en dat ontdek je met een camper, maar het buitenland trekt ons ook.•

TOORTS 19

Op pad

1 Voordat je een busje koopt: denk goed na over wat de functie is en hoe groot het busje moet zijn (ga je fulltime wonen of reizen in je camper of ga je ermee op korte vakanties?). Bedenk ook of je er in wilt kunnen staan en of je daarvoor een hefdak wilt of niet. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk om je budget te bepalen. Vergeet ook niet bijkomende kosten zoals wegenbelasting, verzekeringen en bpm. Pinterest en Instagram bieden heel veel op het gebied van camperbusjes en lay-outs voor je camper. ByNomads vertelt je alles wat je moet weten over een camper in Nederland.

2 Wanneer je je busje hebt, zorg voor een goede isolatie voor zowel de muur, vloer en het plafond. Op de foto zie je de ondervloer die wij gebruikt hebben. Voor de muren en het plafond hebben wij gekozen voor Rockwool maar als je het budget hebt, raden we aan om spuitisolatie(schuim) te gebruiken. Ga na de isolatie verder met het leggen van kabels. Het mooiste is om ze weg te werken achter de muurplaten en het plafond.

3 Wij hebben gekozen voor een vloer van laminaat. Het hout van de muren en het plafond hebben we bij Hornbach gekocht. Je kunt er ook voor kiezen om gerecycled hout te gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan hout ophalen bij bedrijven of kennissen.

4 Je verwacht het misschien niet, maar op marktplaats kun je veel tweedehands spullen voor elektriciteit vinden. Wij hebben onze batterij en daarbij behorende kabels, onze koelkast en onze waterpomp en watertanks via marktplaats gekocht. Dat scheelt heel veel in de kosten.

5—6 In onze camper hebben we gekozen voor een bed-bank. Je kunt de lattenbodem uitschuiven zodat je een bed creëert (foto 5). Maar ingeschoven is het een bank (foto 6). Vanuit de muur kunnen we onze tafel uitklappen zodat we deze kunnen gebruiken terwijl we op de bank zitten. Een bed-bank is handig omdat je overdag meer loopruimte hebt en tegelijkertijd extra opslag onder het bed creëert.

7 In de rugleuning van ons bed-bank hebben we een ruimte waar we dekbed en kussens kwijt kunnen wanneer we deze niet gebruiken.

Zorg voor voldoende opslag. Je camper heeft maar een kleine ruimte dus zorg dat alle open plekken benut kunnen worden. Aan de rechterzijde hebben wij kastjes voor kleding en eten gebouwd. In ons keukenblok hebben we nog drie ruime lades voor o.a. bestek en servies.

Vind je het leuk om onze avonturen met Henk te volgen? Check ons instagram account:

@exploreyourlimits_

20 TOORTS

Internationaal

Europese accommodaties tijdens en na corona

Tekst: Han Verschuur

Ondanks coronabeperkingen mochten de Nederlandse natuurvriendenhuizen open blijven. De tijdelijke sluiting was ons eigen besluit, omdat wij het risico van openstelling te groot achtten. In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland waren toeristische overnachtingen lange tijd niet toegestaan. Wat heeft de pandemie betekend voor de natuurvriendenhuizen in Europese landen? Een overzicht.

ivon is de enige natuurvriendensectie waar alle accommodaties in een stichting zijn ondergebracht. Dit verschaft ons voordelen in de bedrijfsvoering. Dankzij centralisatie kan Nivon de accommo daties volledig door vrijwilligers laten beheren, met ondersteuning van het Landelijk Bureau, wat leidt tot aanmerkelijk lagere loonkosten en gebundelde expertise. Het zal duidelijk zijn dat dat een robuuster exploitatiemodel biedt om de pandemie door te komen. In het buitenland zijn de huizen eigendom van lokale of regionale afdelingen met een zelfstandige juridische status. Vaak ontbreekt daar de expertise, bijvoorbeeld om bouwwerkzaamheden aan te besteden, of om de brandveiligheid te waarborgen. Daar komt bij dat ook onze zuster organisaties met vergrijzing te maken hebben. Het wordt steeds moeilijker om gekwalificeerde vrijwilligers te engageren. Het gevolg is dat veel huizen te weinig omzet maken om het bezit te onderhouden, laat staan dat er wordt geïnvesteerd in verduurzaming, meer comfort en een betere toegankelijkheid. In mei mochten de berghutten in Oostenrijk weer gasten ontvangen. De schade bleef beperkt doordat de meeste hoger gelegen hutten van oktober tot april sowieso gesloten zijn. De bezettingsgraad is wel met zo´n 30 % gedaald. De natuurvriendenhuizen en hutten mag je alleen betreden als je aan de 3-G-eis voldoet: je moet getest, gevaccineerd of genezen zijn. De gasten moeten bovendien een eigen matrashoes en slaapzak meenemen en de overnachtingsgasten moeten zelftests bij zich hebben. Elke wandelgroep heeft een groepsverantwoordelijke, die erop toeziet dat de coronavoorschriften worden nageleefd. Overnachtingen zijn momenteel alleen na reservering mogelijk. Er was een voorbeeldige samenwerking tussen de Oostenrijkse Alpenclubs (VAVÖ). Gezamenlijk werd afgesproken hoe om te gaan met de coronavoorschriften. Zo kregen zij voor elkaar dat de voorgeschreven afstanden op de slaapzolder van 2 meter naar 1,5 meter werd teruggebracht en dat de sanitaire voorzieningen weer geopend mochten worden, zodat de wandelaars hun behoeften niet in de natuur hoeven te doen.

In Duitsland is op centraal niveau nauwelijks bekend hoe het er lokaal voor staat. Op lokaal niveau sturen betaalde medewerkers de exploitatie aan, of de huizen zijn verpacht aan zelfstandige ondernemers. Er moet dus voldoende omzet worden gemaakt om de loonkosten te dekken. Meestal betekent dat sluiting van de gastenkeukens, omdat die een negatief effect hebben op de exploitatie. Tijdens de lockdown konden

sommige huizen in Duitsland overschakelen op afhaalservice. Daar was bovengemiddeld belangstelling voor. Voor huizen die alleen overnachtingsgelegenheid aanbieden, betekenen de maatregelen echter een complete uitval. Vanaf pinksteren 2021 kon er weer overnacht worden, afhankelijk van de regionale besmettingsituatie. Aanvankelijk waren er alleen kamers met eigen sanitair beschikbaar en waren buffetten met selfservice niet toegestaan. De meeste Duitse huizen en hutten met eet- en drinkgelegenheid zijn ingericht op zelfbediening: een belemmering voor heropening. Vanwege de hygiëne-eisen is de openstelling voor kleinere huizen nauwelijks de moeite waard. In regio's waar de besmettingsgraad laag is, ontwikkelt zich het aantal overnachtingen bemoedigend. Veel beheerders beoordelen de vooruitzichten zelfs als gunstig. Schoolreizen – een belangrijke inkomstenbron voor veel Duitse huizen - zijn in veel deelstaten nog niet toegestaan. Sommige huizen hebben moeite om vrijwilligers te vinden, vooral ouderen trekken zich terug uit angst voor besmetting. Veel Duitse huizen worstelen om te overleven. In Zwitserland zijn de meeste huizen nooit volledig gesloten geweest. Er mochten ook maaltijden verstrekt worden. Veel Zwitserse natuurvriendenhuizen hebben de status van groepsverblijf. Dat type huis was lange tijd gesloten, later waren er groepsgroottes van maximaal vijf personen toegestaan, weer later verruimd tot vijftien personen. De huizen hebben veel omzet ingeboet, met uitzondering van de huizen waar buitenrestauratie mocht plaatsvinden. Sommige huizen hebben nog nooit zoveel wandelaars ontvangen. Er is geen overheidssteun voor huizen die door vrijwilligers worden beheerd. Voor de verpachte huizen is die steun er wel. Tot nu toe hoefden er geen huizen verkocht te worden. De situatie in Italië is niet dramatisch. De huizen zijn het hele jaar open, maar de bezetting is geconcentreerd in de periode van het late voorjaar tot het vroege najaar. De meeste huizen worden door vrijwilligers beheerd; eventuele arbeidskosten werden tijdens de pandemie gesubsidieerd. De omzetdaling tijdens de lockdown was beheersbaar. De situatie in Saviore in de Alpen, zwaar getroffen door de pandemie, was wél problematisch. Het huis was niet de hele tijd open. Ook in het Verenigd Koninkrijk waren de natuurvriendenhuizen gesloten omdat 1,5 m afstand met gedeelde toiletten, douches, keuken en lounge niet mogelijk was. Alleen van juli tot oktober 2020 konden beperkt gasten ontvangen worden. De kamers mochten tot mei 2021 niet gedeeld worden. Het is de vraag hoe de boekingen zich zullen ontwikkelen als de coronamaatregelen zijn opgeheven. Verwacht wordt dat er in de toekomst steeds meer vraag komt naar een eigen kamer, zo mogelijk met eigen sanitaire voorzieningen. Huizen die daar niet aan tegemoet kunnen komen, zullen het lastig krijgen. De overheid biedt een compensatieregeling voor het omzetverlies, maar die stopt in oktober. Dit is een ingekorte versie van de tekst. Het complete verhaal is te lezen op nivon.nl/nieuws•

TOORTS 21

Groen & Doen

Wat ga je maken? Vlierbloesemsiroop! Een heel lekkere, frisse en zoete siroop die je makkelijk maakt met je eigen geplukte vlierbloesem. Wat heb je nodig? – 1,5 kilo kristalsuiker – 1,5 liter water – 4 biologische citroenen (zonder waslaag op de schil) – 20 grote vlierbloesemschermen (een scherm is een takje met de bloemetjes eraan) – 60 gram citroenzuur (dit kun je kopen bij een drogist. Het zuur zorgt ervoor dat de smaak nóg frisser wordt en je de siroop langer kunt bewaren)

Recept: Gilbert Kolff, fondrotterdam.nl Illustratie: Maartje Gerritsen

Wat ga je doen? – Pluk de schermen op een mooie, droge ochtend – Pluk zo weinig mogelijk steeltjes mee, je hebt vooral de bloemen nodig – Kijk goed of er insecten in zitten en schud deze eruit – Doe de vlierbloesem in een grote pan, onder koud water – Laat de pan met de vlierbloesem een nacht staan – De volgende dag zeef je het water, liefst door een doek – Verwarm her gezeefde water, maar laat het niet koken – Doe de suiker erbij en laat deze helemaal oplossen – Schil de citroenen (een dunschiller is handig) of rasp ze – Doe de citroenschil en het citroenzuur bij het warme suikerwater – Doe een deksel op de pan en laat de boel nog eens 12 uur trekken – Zeef de siroop opnieuw – Schenk de siroop in schone flessen of weckpotten Veel plezier en geniet van je lekkere zelfgemaakte drankje!

Tips: – Doe er nog versgeplukte rozenblaadjes bij voor nog meer smaak! – Bewaar de siroop op een koele, donkere plek. Je kunt het ook goed invriezen. – Met de wildplukwijzer app zie je waar in jouw buurt je kunt plukken.

22 TOORTS

Winterreizen

Wintersport Buiten in de sneeuw kun je je hart, je longen, je energie en je humeur een flinke boost geven. Nivongroepen maken het gezellig door met groepjes op pad te gaan, samen te lunchen in het zonnetje bij de piste, spelletjes te doen en ‘s avonds te lachen om de grappigste gebeurtenissen van die dag. We gaan naar prima bestemmingen en samen maken we er meer van. Bij de reizen sluiten zich merendeels gezinnen aan in alle soorten en maten: met één of meer ouders, met één of meer kinderen. Individuen vermaken zich ook prima. En kenmerkend is dat iedereen met iedereen omgaat. Reisbegeleiding, vervoer en afscheidsmaaltijd zijn inbegrepen. Bij de zelfverzorgingsreizen helpt iedereen een handje bij het klaarmaken van het eten. Bij andere reizen is de maaltijdvoorziening inbegrepen. Besluit je al snel om mee te gaan, dan profiteer je van vroegboekkorting.

Villanders Sud Tirol, Italië Skiën, langlaufen, wandelen 28 jan t/m 6 feb 2022 CX 2202 Prijs: vanaf € 715 (kind t/m 12 jaar vanaf € 569). Vanaf 6 jaar. Incl. halfpension, Nivon-reisbegeleiding en First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd. Met de ski safari van Pension Residence Gasser ontdekken we de mooiste skigebieden van Zuid Tirol. De eerste dag gaan we naar het skigebied van Plose, een andere dag naar Gröden- Wolkenstein- Sella ronde. Op een dag brengt de taxibus ons naar Val Gardena of de Seiseralm . Zo is er elke dag een ander gebied waar naar toe gegaan kan worden. Er zijn tevens veel mogelijkheden voor wandelen, langlaufen en rodelen. We logeren in luxe 2 persoonskamers met eigen sanitaire voorzieningen en er is een Wellness ruimte aanwezig. Skiles nemen is geen optie, omdat we elke dag ergens anders naar toe gaan.

Badhofgastein Steiermark, Oostenrijk Skiën 18 t/m 26 feb 2022 CX 2203 Prijs: vanaf € 672 (kind t/m 12 jaar vanaf € 560). Vanaf 6 jaar. Incl. halfpension, Nivon-reisbegeleiding en First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd. Het Hofgasteinerhaus staat op 1950 meter hoogte midden in het skigebied. ‘s Ochtends kunnen we als eerste vanaf het Natuurvriendenhuis naar de eerste stoeltjeslift skiën. Het skigebied Gastein bestaat uit meer dan 200 km met skipistes in Bad Hofgastein, Badgastein, Dorfgastein en Sportgastein. ‘s Avonds maken we het gezellig in het natuurvriendenhuis, waar de avondmaaltijd voor ons klaar staat. We slapen in 2 tot 4 persoonskamers met eigen wastafel Sanitaire voorzieningen zijn op de gang voor gezamenlijk gebruik. Een aantal jaren ski ervaring is noodzakelijk . Het huis is alleen skiënd te bereiken.

Hochoetz Tirol, Oostenrijk Skiën 18 t/m 27 feb 2022 CX 2204 Prijs: vanaf € 676 (kind t/m 12 jaar vanaf € 563). Vanaf 6 jaar. Incl. halfpension, Nivon-reisbegeleiding en First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Veilig reizen met Nivon Garanties zijn er nooit, maar we hopen toch van harte dat er deze komende zomer weer wat gereisd kan worden, in binnen- of buitenland. Nivon volgt daarbij de richtlijnen van de Nederlandse Overheid, lokale overheden en de reisadviezen van Buitenlandse Zaken. Reizen naar bestemmingslanden naar een (op het moment van vertrek) gebied waarvoor code oranje of rood geldt, worden geannuleerd. Als een reis geannuleerd wordt als gevolg van corona, wordt het gehele reisbedrag gerestitueerd.

Ramsau Steirmark, Oostenrijk Skiën, langlaufen, wandelen 14 t/m 23 jan 2020 CX 2201 Prijs: vanaf € 675 (kind t/m 12 jaar vanaf € 562). Vanaf 6 jaar. Incl. halfpension, Nivon-reisbegeleiding en First Class nachtbus. Het gebied van de Dachsteingletsjer is een ongeëvenaard paradijs voor langlaufers, wande laars en skiërs. Het is een gebied met goed onderhouden loipes, maar ook goed bewegwijzer de en geprepareerde wandelpaden. De loipes lopen langs het hotel. Voor alpine skiers zijn er veel mogelijkheden in Schladming en op de Dachsteingletcher. In de buurt van het hotel (met sauna) is een skibus halte, die ons in 10 minuten naar de Planaibahn in Schladming brengt, waar we kunnen gaan skien in een gebied met meer dan 200 km skipiste. We logeren in twee persoonskamers met eigen sanitaire voorzieningen. Een persoonskamers zijn beperkt mogelijk.

Hochoetz is een uitermate leuk skigebied, en biedt mooie afdalingen en goed onderhouden pisten in alle moeilijkheidsgraden. Samen met het dichtbij gelegen skigebied Kühtai, het hoogst gelegen skidorp van Oostenrijk, vormt Hochoetz een grote skiregio, en met de skipas kan je in beide skigebieden genieten van de heerlijke sneeuw. We logeren 7 nachten in de Bielerfelder Hütte op 2.150 meter hoogte. De Bielerfelder Hütte, van de Duitse Alpenvereniging sectie Bielefeld, staat aan de voet van de 3.008 meter hoge Acherkogel, en is absoluut aan te bevelen. Niet alleen omdat je hier een erg mooi uitzicht over het Ötztal hebt, tot aan Imst in het Inntal, maar ook omdat de keuken erg goed is, en je erg gastvriendelijk wordt onthaald. We slapen in 2 tot 4 persoonskamers. Ontbijt en diner zijn inbegrepen. Een aantal jaren ski ervaring is noodzakelijk. Het huis is alleen skiënd te bereiken.

Nauders Tirol, Oostenrijk Skiën, langlaufen, wandelen 18 t/m 27 feb 2022 CX 2205 Prijs: vanaf € 530 (kind t/m 12 jaar vanaf € 442). Vanaf 6 jaar. Incl. Nivon-reisbegeleiding en First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd. Nauders is een typisch Oostenrijks dorpje, dat z'n oorspronkelijkheid bewaard heeft. Het ligt in het Reschenpass Skiparadijs, op de grens van Oostenrijk en Italië. Het Reschenpass Skiparadijs is een bijzonder skigebied. Het skigebied kenmerkt zich

TOORTS 23

Winterreizen Foto: Sanne Godijn

door lange afdalingen. De pistes zijn breed, met in Nauders bij de Zirbenlift zelfs de breedste piste van Oostenrijk (300m). Rondom het middenstation in Bergkastel gaan mooie brede afdalingen door het bos. Voor langlaufers en wandelaars op zoek naar rust is dit een prachtig gebied. Er is 50 kilometer aan uitgezette winterwandelwegen en 90 km aan geprepareerde loipes. We logeren 7 nachten in een vakantiehuis midden in het dorp. De bushalte is 50m van het huis verwijderd. Het hele huis is voor ons en er is zelfs een sauna. We gaan met 24 tot 26 personen en er zijn 36 bedden, er is dus plaats genoeg. We verblijven zeven nachten op basis van zelfverzorging, d.w.z. je hebt een keer per week een kookbeurt, samen met anderen.

Zell Am See Steiermark, Oostenrijk Skiën 25 feb t/m 6 mrt 2022 CX 2206 Prijs: vanaf € 666 (kind t/m 12 jaar vanaf € 555). Vanaf 6 jaar. Incl. halfpension, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd. Logeren in de Pinzgauerhutte op 1700 m hoogte , midden in de sneeuw! Laat je ’s ochtends ‘op sleeptouw nemen’ met de sleepscooter vanaf het natuurvriendenhuis naar de piste. Daar kun je je uitleven op je ski’s of snowboard. Er ligt 100 km piste voor je klaar! Aan het eind van de dag ga je met de lift terug naar huis, waar we samen eten, napraten en het gezellig maken met de groep. En ‘s ochtends staat de sleepscooter al weer klaar. Voldoende ingrediënten voor een geslaagde wintersport met elkaar. We slapen in eenvoudige 2 tot 4 persoonskamers en hebben gedeeld sanitair op de gang. Enige jaren ski ervaring is nodig.

Val Sinestra Engadin, Zwitserland Skiën, langlaufen, wandelen 27 feb t/m 5 mrt 2022 CX 2207 Prijs: vanaf € 572 (kind t/m 12 jaar vanaf € 477). Vanaf 4 jaar. Incl. volpension, Nivon-reisbegeleiding en Royal Class dagbus. Hotel Val Sinestra ligt schitterend diep in een zijdal van de Inn, naast de rivier de Branca. Het is een ruim 100 jaar oud voormalig Kurhotel, met veel hout, gerund door Nederlanders die ons met ontbijt en avondeten gaan verwennen. We verblijven met onze eigen groep in het even zo gezellige Berghuis met ruim 15 kamers, direct beneden het Kurhotel. Iedere dag worden we met de hotelbusjes in een half uur naar het nabij gelegen unieke skigebied Scuol gebracht met in totaal ruim 80 km pistes, waarvan 35 km makkelijk en 30 km gemiddeld en 15 km moeilijk te noemen zijn. De wandelaars kunnen o.a. starten in Sent alwaar schitterende wandelingen gemaakt kunnen worden. Georganiseerd door het hotel worden er ook leuke uitstapjes gemaakt. Het skigebied is met een hoogte van 2785 m. sneeuwzeker. Ook zijn er mogelijkheden voor langlaufers. Eenpersoonskamers zijn beperkt mogelijk.

Schladming Steiermark, Oostenrijk Skiën 25 feb t/m 6 mrt 2022 CX 2208 Prijs: vanaf € 441 (kind t/m 12 jaar vanaf € 368). Vanaf 6 jaar. Incl. Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd. Het prachtig gelegen natuurvriendenhuis ‘Hans Ladreiter’ bij Schladming ligt op de Planai-berg aan de piste op 1700 meter. Je kunt dus zó vanuit

het huis op de ski’s schuiven. Ruim 220 kilometer aan skipistes liggen voor ons klaar. We koken zelf, de reisbegeleiding zorgt voor de boodschappen en de recepten. Voor het eten treedt elke dag een andere corveeploeg aan die ons verzorgen met de heerlijkste maaltijden. We slapen in meerpersoons slaapzaaltjes met bedbakken, dat betekent dat er soms vier matrassen naast elkaar liggen. We hebben genoeg ruimte omdat we het hele huis niet vol boeken, dus meestal is er een matras tussen jou en je buurman/vrouw Ski ervaring is noodzakelijk. Het huis is alleen te bereiken via een rode piste.

Holzgau Tirol, Oostenrijk Skiën, langlaufen, wandelen 11 t/m 20 mrt 2022 CX 2209 Prijs: vanaf € 726 (kind t/m 12 jaar € 605). Vanaf 6 jaar. Incl. halfpension, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd. Het dorp Holzgau ligt in het Lechtal op 1100 m. We kunnen wandelen, langlaufen en skiën in Warth, Schröcken en Lech, wat allemaal met elkaar verbonden is. We verblijven in het gasthof Bären in tweepersoonskamers, als gasten van de familie Lumper die dit hotel al jaren in de goede Oostenrijkse traditie beheert. Gasthof Bären is een mooi onderkomen, gelegen op een prachtige plek in het dorpshart van Holzgau. Het ligt midden in het indrukwekkende berglandschap van het Lechtal in Tirol. Naast een ruimte met biljart- en tafeltennismogelijkheden heeft Bären ook een wellness-faciliteit. De kamers hebben allemaal eigen sanitair. Ontbijt en diner zijn inbegrepen.

Kijk voor meer info over de reis, prijs, kortingen en hoe je je kunt inschrijven op:

wintersport.nivon.nl

(nivonwintersport@hotmail.com)

Disclaimer We bieden alle reizen aan onder voor behoud, vanwege de coronacrisis. Mocht een reis niet doorgaan komende winter, dan kunt u kosteloos annuleren. Nivon betaalt alle aanbetalingen terug. De meest actuele informatie vind je op: wintersport.nivon.nl

24 TOORTS

Reizen

Vitaal reizen 50+ Vitaal Reizen richt zich op 50-plussers, stellen en alleengaanden, die wat meer comfort willen. Wil je samen met anderen activiteiten ondernemen zonder een voorgekookt programma? Dan zijn deze reizen voor jou! Deelnemers kunnen hun reis samen met reisgenoten en -begeleiders vormgeven. ’s Avonds treffen we elkaar bij de koffie- en theekring en bespreken we de plannen en ervaringen.

Slenaken (Zuid-Limburg) 17 tot 24 sept R1 Prijs: vanaf € 205, niet-leden: vanaf € 265 Incl. 7 overnachtingen.

Cultuurreis naar het Poolse Krakau 4 tot 11 sept R3

Avontuurlijke wandelreizen (voor & door 25 – 40 jarigen)

Zomerkampen (6 – 17 jaar)

Spring biedt duurzame, avontuurlijke groepsreizen aan. Wandelend van hut naar hut of met de tent. Dit jaar hebben we onze reizen aangepast, zodat we ook met coronamaatregelen verantwoord én gezellig op pad kunnen. Concreet betekent dit meer kamperen en meer eigen vervoersreizen. Daarnaast hebben wij ook twee huttentochten gepland onder het motto ‘corona volente’; deze zijn nog niet te boeken, maar worden opengesteld als de vooruitzichten voor de komende zomer beter zijn dan nu verwacht.

Op naar 2022! JUMP kijkt wederom terug op een succesvolle zomer! Dit jaar waren er geen vijf, maar zes kampen georganiseerd. En die zaten bijna allemaal ook helemaal vol!

Prijs: vanaf € 579, niet-leden: vanaf € 657 Incl. 7 overnachtingen, treinreis en ontbijt.

Hoog boven de Susa Vallei, Italië 3 t/m 12 sep Trektocht langs berghutten

Den Broam (Twente) 10 tot 16 okt R4

Prijs: € 657, niet-leden: € 697 Incl. reisbegeleiding en materiaal, overnachtingen in berghutten met halfpension.

Prijs: vanaf € 269, niet-leden: vanaf € 329 Incl. 6 overnachtingen en eten.

Info en aanmelden:

nivon.nl/vitaal-reizen

Geniet van prachtige uitzichten, ervaar de rust van de bergen en proef de Italiaanse keuken. Laat je verrassen door de Piemontese Alpen!

Luxemburgs Klein Zwitserland, Luxemburg 25 sep t/m 3 okt Standplaats kampeerreis Prijs: € 350, niet-leden: € 390 Incl. reisbegeleiding en materiaal, overnachtingen in eigen meegebrachte tenten op 2 verschillende campings, maaltijden op wandeldagen. We lopen een groot deel van Mullerthal Trail. Ga mee en laat je verrassen door enorme rotsformaties, lieflijke beekjes en prachtige bossen!

Goldsteig, Duitsland 16 t/m 23 okt, JV2113 Wandeltrektocht langs diverse accommodaties Prijs: € 732, niet-leden: € 772 Incl. reisbegeleiding en materiaal, overnachtingen in diverse accomodaties, ontbijt op wandeldagen en lokaal vervoer van Passau naar beginpunt. Wij lopen een deel van de Goldsteig, één van de langste wandelroutes van Nederland. Dwars door het Beierse woud.

Steig am Rhein, Duitsland 27 t/m 31 okt Trektocht langs ho(s)tels

Disclaimer Voor alle reizen geldt: vertrek is onder voorbehoud. Reizen gaan alleen door als dat voldoende veilig wordt geacht door RIVM en overheid en er geen negatief reisadvies voor een locatie is. Houd voor de meest recente informatie de websites van de organiserende werkgroepen in de gaten!

Prijs: € 342, niet-leden: € 382 Incl. reisbegeleiding en materiaal, 2x overnachtingen hostel, 2x overnachtingen hotel, 4x ontbijt, 2x diner en tickets veerponten. Een tocht met pittige klimmetjes door de loofbossen in prachtige herfstkleuren. Het biedt fantastische uitzichten op oude burchten en een panoramaview op het wereldberoemde Rijndal.

Info en aanmelden:

springreizen.nl Hier vind je binnenkort ook onze herfstreizen en een Q&A waarin we alle vragen over corona beantwoorden.

Door een paar maatregelen hier en daar, konden de kampen allemaal veilig door gaan. En ze waren stuk voor stuk weer episch! De groep kinderen die elk jaar meegaat wordt steeds groter, en gelukkig komen er ook elk jaar weer nieuwe begeleiders bij! Nu kan iedereen even uitrusten van dit seizoen, maar volgend jaar staan we weer klaar voor nieuwe, fantastische kampen. Kijk jij ook al reikhalzend uit naar 2022? Houd dan goed je (digitale) brievenbus in de gaten, want zodra de wintertoorts in december uitkomt, gaan de inschrijvingen weer open! Wil je altijd op de hoogte zijn? Zorg dan dat je ons volgt op Instagram of Facebook! Daar zijn wij te vinden als @jumpzomerkampen.

TOORTS 25

Logeren en kamperen bij de Natuurvrienden ABK-huis - Hall (H) abkhuis.nivon.nl, 088-0990970

Allardsoog - Een-West (H) allardsoog.nivon.nl, 088-0990971

Kies waar je wilt overnachten en boek!

Reserveer online via www.nivon.nl

Banjaert - Wijk a. Zee (H, K)

5-3 1-1

5-3

banjaert.nivon.nl, 088-0990972 (na 19.00) banjaert.nivon.nl/kampeerterrein, 088-0990973

9-I

Lettelbert

De Hondsrug

Allardsoog

De Bosbeek - Bennekom (H)

bosbeek.nivon.nl, 088-0990974

6 1-1

De Meenthe

Den Broam - Buurse (H, K)

5-2

Het Hunehuis

denbroam.nivon.nl, 088-0990975

Het Zeehuis

Eikhold - Heerlen (H) eikhold.nivon.nl, 045-2056666 06-18792104 voor reserveringen

9-I

1-2 8

Banjaert

2 15

De Gele Anemoon - Wijlre (K)

degeleanemoon.nivon.nl, seizoen: 088-0990957, overig 088-0990977

De Grutto 5-1

1-3

GR5 13

10 9-II

7-2

Hier start ook een wandeltweedaagse: nivon.nl/wandeltweedaagsen

Nivon Kampeerterrein

koosvorrinkhuis.nivon.nl, 088-0990983

9-II

De Gele Anemoon

Nationale Streekpaden

Lange-Afstand-Wandelpaden

Lettelbert - Lettelbert (K) lettelbert.nivon.nl, 088-0990985

Internationale natuurvriendenhuizen Van zelfcatering huisjes tot groepsaccommodaties met slaapzalen: er zijn meer dan 700 natuurvriendenhuizen over de wereld verspreid, steeds op prachtige plekken in de natuur. Natuurvriendenhuizen: – staan open voor iedereen – zijn familievriendelijk – streven naar een duurzaam verblijf – bieden meestal korting voor natuurvrienden uit andere landen Nivon maakt deel uit van het internationaal natuurvriendennetwerk Naturefriends International (NFI), een paraplu-organisatie met ongeveer 45 landelijke lidorganisaties. NFI is lid van de 'Green 10', een platform voor de 10 grootste Europese milieuorganisaties.

Ontdek ze via:

www.nf-int.org

7-2

Eikhold 7

Kaart: BosmaGrafiek.nl

Nivon Natuurvriendenhuis

Koos Vorrinkhuis - Lage Vuursche (H)

Bel de contactpersonen of reserveer via de website voor een verblijf in een Nivon Natuurvriendenhuis (H) of op een kampeerterrein (K). nivon.nl

dekleinerug.nivon.nl, 088-0990982

zeehuis.nivon.nl, 088-0990988 (telefonisch bereikbaar di 19-21 uur, vr 10-12 uur)

Morgenrood 7-2

De Kleine Rug - Dordrecht (H, K)

Het Zeehuis - Bergen a. Zee (H)

5-1

hunehuis.nivon.nl, 088-0990981

morgenrood.nivon.nl, 088-0990987

De Bosbeek

7-1

1-3

Het Hunehuis - Darp (H, K)

Morgenrood - Oisterwijk (H, K)

Den Broam

De Kleine Rug

dehondsrug.nivon.nl, 088-0990980

demeenthe.nivon.nl, 088-0990966

9-II

hethallsehull.nivon.nl, 088-0990979

De Meenthe - Noordwolde (K)

Het Hallse Hull - Hall (K)

krikkenhaar.nivon.nl, 088-0990984

ABK-huis Het Hallse Hull

Koos Vorrinkhuis

degrutto.nivon.nl, (18 - 19 u), seizoen: terrein 088-0990958, reserveren buiten seizoen: 088-0990978

Krikkenhaar

De Grutto - Delft (K)

Krikkenhaar - Bornerbroek (H, K)

2 3

5-2

De Hondsrug - Noordlaren (H, K)

4 7-1

26 TOORTS

Activiteiten

september — december

nivon.nl/activiteiten

TOORTS 27

Activiteiten Disclaimer Voor alle activiteiten geldt: onder voorbehoud. Activiteiten gaan alleen door als dat voldoende veilig wordt geacht en er voldoende gelegenheid is tot het nemen van gepaste afstand, in overeenstemming met de geldende coronamaatregelen (kan per regio verschillen!). Wees ook zelf verstandig, meld je niet aan in geval van verkoudheid of andere gezondheidsklachten of wanneer je tot een risicogroep behoort. Neem voor de meest actuele informatie over een activiteit eerst even contact op met de accommo datie, de afdeling of werkgroep.

Surf the waves 1 mrt t/m 1 okt Banjaert Geniet van de zee en het strand, peddel in zee en pak de golven. Banjaert en Ozlines Surfschool werken samen: alle gasten krijgen 10% korting. Lessen door enthousiaste en gepassioneerde instructeurs. Interessant voor ouders met kinderen. Boeken: cfmfit48@ gmail.com / 088-0990972 Info: cfmfit48@gmail.com / 06-13107519

Kabouterpad 1 apr t/m 1 okt Banjaert Op het kampeerterrein van Banjaert loop je samen met je (klein)kinderen het kabouterpad. Puntmuts op, knapzak op de rug, een opdrachtformulier in de hand en na afloop een glaasje kabouterlimonade en -diploma. Boeken: cfmfit48@ gmail.com / 088-0990972 Info: cfmfit48@gmail.com / 0251-238289

sept NivonJong SUP IT UP! 5 sep Alkmaar Prijs: € 15, niet-leden € 20 Zin in een sportieve middag? Bijdragen aan een betere wereld? Dan is Sup It Up iets voor jou!

Tijdens deze dag gaan we (leren) suppen en tegelijkertijd zwerfafval opruimen. Inclusief een lekkere vegetarische lunch. Boeken en info: info@nivonjong.nl / 06-12575610

Encaustic Art, schilderen met bijenwas 6 t/m 8 sep Allardsoog Prijs: € 105, niet-leden € 155 Onder leiding van Sonja Hendriks schilderen met een strijkboutje, gekleurde blokjes bijenwas en speciaal papier. Een ontspannende techniek. We starten dinsdag ochtend, o.b.v. zelfverzorging. Materiaalkosten € 25 contant. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971 Info: sonjahendriks@ upcmail.nl / 06-36104412

Verzorgd vrij-zijn (1/2) 13 t/m 17 sep Banjaert Prijs: € 165, niet-leden € 225 Niets moet deze 5 dagen, geniet van Wijk aan Zee, het strand, de zee en de duinen. Of van allerlei bijzondere steden in de omgeving. Of rust lekker uit. Allerlei vaste huishoudelijke beslommeringen spelen geen rol, je wordt volledig verzorgd: ontbijt, lunchpakket en warme maaltijd. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@gmail. com / 0251-238289

Verzorgd vrij-zijn (2/2) 20 t/m 23 sep Banjaert Prijs: € 125, niet-leden: € 185 Niets moet deze 4 dagen, gehele vrijheid om te doen en te laten wat je wilt. Bepaal je eigen programma en geniet van de volledige verzorging. Geniet natuurlijk ook van de zee, het strand, de duinen. Voor tussen de middag maak je een lunchpakket. ‘s Morgens en ‘s avonds krijg je verzorgde maaltijden. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 0880990972 Info: cfmfit48@gmail.com 0251-238289

Gezellige Doe-Week 26 sep t/m 1 okt Krikkenhaar Prijs: € 240, niet-leden: € 265 In het Nivonhuis Krikkenhaar wordt een gezellige doe-week gehouden (volledig verzorgd). Er zijn allerlei activiteiten, zoals een workshop (buitenlands) koken, knutselen, wandelen, fietsen of een museum bezoeken. Boeken: 0546-532267/ pm.krikkenhaar@nivon.nl Info: pr.krikkenhaar@nivon.nl/06-18791152

okt

Buitenschilderdagen 14 - 15 sep Krikkenhaar Prijs: € 70, niet-leden: € 85 Onder begeleiding van Pieter Vierhout, een professioneel kunstenaar uit Almelo, 2 dagen, 2 schilderijen op 2 verschillende plekken in het buitengebied van Krikkenhaar. Neem je eigen materiaal mee, schildersezels zijn aanwezig. Incl. 1 overnachting met ontbijt. Boeken: act.krikkenhaar@ nivon.nl / 088-0990964 Info: act. krikkenhaar@nivon.nl 0621978463

Toerisme en natuur: een duivels dilemma? 17 t/m 19 sep Het Hunehuis Prijs: € 55, niet-leden: € 72,50 Toerisme is afhankelijk van een goed milieu en ongerepte natuur, maar een overdaad aan toeristen zet deze kwaliteiten onder druk. We verkennen dit thema aan de hand van inleidingen, een fietstocht en een boottocht. We gaan o.a. naar Giethoorn, dat jaarlijks wordt bezocht door ca. 200.000 toeristen. Boeken en info: nivon.klimaat@gmail.com

Fietstocht Westland 42 km 18 sep Rijswijk-Schiedam-Rijswijk Prijs: € 0, niet-leden: € 2,50 Start 11.00 uur NS Station Rijswijk, uitgang Piramideplein. Langs Den Hoorn, Delft, Schipluiden, (pauze bij Op Hodenpijl), Vlaardingen, Schiedam, Delft en terug naar Rijswijk. Boeken en info: marliesleegwater@gmail.com / 06-33194594

NivonJong Zenweekend 2 - 3 okt Wapserveen, Drenthe Prijs: € 65, niet-leden: € 90 Tijdens dit zenweekend leer je om tot rust te komen. Onder leiding van een opgeleide docent maak je kennis met wat meditatie, tai chi en qigong voor je kunnen betekenen. Ben jij erbij? Boeken en info: info@ nivonjong.nl / 06-12575610

Beeldhouwen in speksteen 10 t/m 15 okt De Bosbeek Prijs: € 175, niet-leden: € 225 Speksteen is een zachte steen die geen harde arbeid nodig heeft, kan eenvoudig bewerkt worden. Ervaring is niet nodig en stenen zijn ter plekke aan te schaffen. Gereed-

schap aanwezig. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Herfstluister, schrijven voor de pret 11 t/m 13 okt Allardsoog Prijs: € 195, niet-leden: € 255 De herfst zintuiglijk beschouwd in gedicht en kort verhaal. Onder begeleiding van Tine Welter. Met haar ruime schrijf- en onderwijs ervaring wil ze graag het plezier in schrijven delen. Deelnemers krijgen schrift en inspiratie map. Ervaring niet vereist. Boeken en info: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Herfstvakantie op de Hondsrug voor (groot)ouder en kind (4 - 15 jaar) 18 t/m 22 okt De Hondsrug Prijs: € 30 per kind Naast timmeren gaan we bakken, maken we een wandeling met een IVN gids in het Noordlaarderbos, brengen we een bezoek aan het Stripmuseum in het Groninger Forum, gaan we hutten bouwen in het bos en eten we pannenkoeken! ‘s Avonds spelen we gezellig spelletjes, wordt er voorgelezen of zingen we samen liedjes. Boeken en info: hondsrug@nivon.nl / 088-0990980

Natuurbeleving voor kinderen 19 t/m 22 okt Banjaert Prijs per activiteit: € 1, niet-leden € 2,50 In de herfstvakantie organiseren Marion Sandee en Akkelien Wiersma activiteiten voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Belevings van de natuur staat centraal. Inschrijven per dag kan ter plekke. Info: cfmfit48@ gmail.com / 0251-238289

Natuur- timmeren figuurworkshop 20 okt Den Broam Prijs: gratis Aan deze leuke workshop in de herfstvakantie kunnen 15 kinderen vanaf 6/7 jaar deelnemen, samen met een begeleidende (groot)ouder, zus/broer. Je kunt vogelhuisjes timmeren, vogels figuurzagen en schilderen. Ook leer je meer over vogels in de buurt. Boeken en info: denbroam@nivon.nl / 088-0990975

28 TOORTS

Activiteiten Fluitzaterdag 23 okt Het Huis Utrecht Prijs: € 6, niet-leden: € 12 Onder leiding van Rosita van Oosten samen met veel plezier muziek maken. Gevarieerde muziek, van Bartok tot hedendaagse tijd. De muziekstukken worden digitaal aangeleverd, zodat je deze thuis kan oefenen. Lunch o.b.v. zelfverzorging. Koffie en thee voor € 0,50. Boeken en info: joke_van_es@kpnplanet.nl / 06-20745003 (na 19.00 uur)

Bridgen: iedere avond gezellig aan de slag (o.v.b.) 25 t/m 28 okt Het Hunehuis Prijs: € 145, niet-leden: € 205 In deze midweek bridgen we 's avonds met deskundige wedstrijdleiding. Overdag kun je heerlijk zelf genieten van cultuur en natuur in dit prachtige stukje Drenthe, de schaapskudde en al het moois. Incl. avondmaaltijd en hapjes bij de bridgedrive. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: veravelde@gmail.com / 06-23672128

NivonJong Introductie Bushcraft 30 - 31 okt Leersumse Veld

Prijs: € 130, niet-leden: € 169 Bushcraft = wilderness survival skills! Wil jij leren hoe je moet overleven in het wild? Tijdens dit weekend krijg je in twee dagen dé ins en outs over survival in de wildernis. Denk hierbij aan vuur maken, water filteren en

koken in het wild. Boeken: info@ nivonjong.nl Info: info@nivongjong.nl / 06-12575610

Halloween knutselmiddag en kaboutertocht 30 okt Krikkenhaar Prijs: € 5, niet-leden: € 5 Voor kinderen van 3 - 11 jaar. Je mag verkleed komen en je kunt eventueel geschminkt worden. Van 15.00 uur tot 18.30 uur. Drankje bij binnenkomst, pompoenen uithollen, heksensoep en Halloween kabouter tocht. Ouders/verzorgers gratis. Boeken en info: act.krikkenhaar@ nivon.nl / 088-0990964

nov De Kleine Rugklusdagen 1 t/m 3 nov De Kleine Rug Prijs: gratis De halfjaarlijkse klusdagen, waarbij het accent ligt op buitenwerkzaamheden, zoals het schilder-, tegel- en terreinwerkzaamheden. Het repareren van kano’s en opknappen van de Heen en Weerwolf. De blok- en trekkershutten worden winterklaar gemaakt (ontruimd) en het huis krijgt een grote schoonmaakbeurt, de vanoudse najaarsschoonmaak. Volledige verzorging, incl. lakenpakket. Boeken en info: e.zoomer@kpnmail.nl / 0181-621658

Gevarieerd vegetarisch koken 1 t/m 3 nov Allardsoog Prijs: € 171, niet-leden: € 231

Vegetarisch koken met Spaanse, Italiaanse en Oosterse accenten. Alles vanuit de basis met pure (en bovendien biologische!) ingrediënten zonder chemische toevoegingen. Alle maaltijden worden onder leiding van Victor Bekkers door de deelnemers klaargemaakt. Boeken: allardsoog@nivon.nl Info: www.allardsoog.nivon.nl

Quiltbee 1 t/m 5 nov De Hondsrug Ieder werkt aan eigen werkstuk(ken), zorgt zelf voor zijn ontbijt en lunch. Koken doen we met elkaar. Meerprijs op overnachting is € 30. Op basis van zelfverzorging, maar inclusief koffie en thee. Boeken: hondsrug@nivon.nl / 088-0990980 Info: marjoleinb@ samenspel.org / 050-2309739

Wolvilten 1 t/m 5 nov De Bosbeek

werkzaamheden doen in de griend, waaronder natuurlijk het wilgen knotten. Voor de inwendige mens wordt gezorgd. Incl. koffie/thee en een lunch Boeken en info: jhvandezedde@gmail.com / 06-39684875

Encaustic Art 9 - 10 nov Banjaert Prijs: € 75, niet-leden: € 112,50 Verrassend, veelzijdig en ontspannend. Schilderen met gekleurde blokjes bijenwas en een speciaal strijkboutje. Onder leiding van Sonja Hendriks. Ontbijt en lunch o.b.v. zelfverzorging. Incl. warme maaltijden. Materiaalkosten € 25. Boeken: ams. banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@gmail.com

Verrassend textiel 9 t/m 12 nov Banjaert

Prijs: € 145, niet-leden: € 200 Onder begeleiding maken ervaren en beginners de mooiste creaties. Wol kan door sop, warmte en wrijving vervilten, de belangrijkste benodigdheden zijn dan ook warm water, zeep en beweging. Materiaal is ter plekke aan te schaffen. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Prijs: € 165, niet-leden: € 225 Al jarenlang is verrassend papier een groot succes. Nu voor de eerste keer de cursus ‘verrassend textiel’ onder leiding van Manja Markies, beeldend vormgeefster. Textiel wordt bewerkt, op allerlei manieren en technieken. Verblijf is geheel verzorgd. Materiaalkosten van € 25 ter plekke te voldoen. Boeken: ams. banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@gmail.com

Natuurwerkdag 6 nov De Bosbeek

Wilgenteenvlechten 10 nov De Kleine Rug

Prijs: gratis Doe mee rondom natuurvriendenhuis De Bosbeek aan de natuurwerkdag: de grootste vrijwilligersdag in het groen, kom werken in ons bos en op de heide. Voor koffie en thee wordt gezorgd. Boeken en info: tech.bosbeek@nivon.nl 0638829051

Wilgenteenvlechten 6 nov De Kleine Rug

Prijs: € 30, niet-leden: € 45 Onder leiding van een ervaren wilgenteenvlechtster wordt een mand of eendenkorf gevlochten. Zelf snoeischaar en priem meenemen. De dag start om 09.00 uur en eindigt om 16.00 uur, eventueel kan één of meerdere overnachtingen worden geboekt. Incl. koffie/thee, een lunch en materiaal. Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl / 0880990982 Info: elmvdkuy@kpnmail.nl / 06-53552923

Zang- en muziekweekend (o.v.b.) 12 t/m 14 nov ABK-huis Hall/ Eerbeek

Griendwerkdagen 7 nov De Kleine Rug Prijs: gratis Een dag gezamenlijk ontspannen

Prijs: € 85, niet-leden: € 95 Onder leiding van twee dirigenten wordt er in aparte ruimtes gezongen en gemusiceerd. Activiteit start op vrijdagmiddag en loopt door tot zondagmiddag. Alles wordt verzorgt, zodat je je volledig kunt richten op de muziek, het samen zijn en plezier maken. Boeken en info: 06-28195354 / w.degeling@ziggo.nl

Verdwalen is balen 12 t/m 14 nov De Bosbeek Prijs: € 80, niet-leden € 110 Leren omgaan met kaart en kompas voor beginners rondom natuurvriendenhuis De Bosbeek. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Spelen met woorden 12 t/m 14 nov De Bosbeek

TOORTS 29

Activiteiten Prijs: € 95, niet-leden: € 125 In dit schrijfweekend worden leuke oefeningen, korte gedichtjes en kleine schrijfsels gemaakt uit allerlei bronnen zoals krantenknipsels, foto's en eigen verhalen. Plezier en genieten staan voorop. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl 088-0990974

Wilgenteenvlechten 13 nov De Kleine Rug Prijs: € 30, niet-leden: € 45 Onder leiding van een ervaren wilgenteenvlechtster wordt een creatie van wilgentenen gemaakt, zoals bijvoorbeeld een vlinder. Zelf snoeischaar en priem meenemen. De dag start om 09.30 uur en eindigt om 16.00 uur, bij deze dag kan niet een eventuele overnachting worden geboekt. Incl. koffie/thee, een lunch en materiaal. Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl / 0880990982 Info: elmvdkuy@kpnmail.nl / 06-53552923

Mozaïeken en voetreflexmassage 15 t/m 17 nov De Kleine Rug Prijs: € 165, niet-leden: € 193 Onder deskundige begeleiding worden de fijne kneepjes van het werken met glasmozaïek en ook voetreflex aangeleerd. Het werken met handen en aan voeten. Intensief bezig zijn met tussendoor ruimte voor een wandeling en eventueel ook varen. Volledige verzorging incl. hapjes, drankjes en materiaal. Excl. lakenpakket. Info en boeken: swietleek@gmail.com / 06-10838883 (Yvonne Alexander)

Bevlogen zingen 16 t/m 17 nov Banjaert Zingen met het hart op de tong. We gaan weer zingen onder leiding van Frank en Dubravka. Het meeste met Nederlands repertoire, maar ook internationaal. Het ontbijt en de lunch is zelfverzorging. Incl. warme maaltijden. Boeken: ams.banjeart.h@nivon.nl / 0880990972 Info: cfmfit48@gmail.com / 0251-238289

Griendwerkdagen 20 nov De Kleine Rug Prijs: gratis Een dag gezamenlijk ontspannen werkzaamheden doen in de griend, waaronder natuurlijk het wilgen knotten. Voor de inwendige mens wordt gezorgd. Incl. koffie/thee en een lunch. Boeken en info: jhvandezedde@gmail.com / 06-39684875

oefenen. Lunch o.b.v. zelfverzorging. Koffie en thee voor € 0,50. Boeken en info: joke_van_es@ kpnplanet.nl / 06-20745003 (na 19.00 uur)

Herfstwandelen 13 t/m 16 sep Het Hunehuis

Herfst in De Bosbeek 21 t/m 26 nov De Bosbeek Prijs: € 240, niet-leden: € 300 Kijken, luisteren, wandelen, zingen, bewegen, proeven. Boeken: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974 Info: jmvollenbroek@googlemail.com / 06-14859084

Kerstsfeer maken 22 t/m 25 nov Koos Vorrinkhuis Prijs: € 122, niet-leden: € 172 Leer van Barbie en Henny veel kneepjes om kerstversiering, kaarten en lichten te maken. In de ochtend techniek, 's middags toepassing onder begeleiding, na het avondeten eigen creativiteit. Tijd genoeg voor boswandelingen. Maaltijden o.b.v. zelfverzorging. Boeken: 0880990983 / koosvorrinkhuis@nivon.nl Info: barbie.wolfswinkel@planet.nl / 06-86629016

Schilder en/of wandel 3-daagse in de natuur 22 t/m 25 nov De Bosbeek Prijs: € 150; niet-leden: € 200 In de als atelierruimte ingerichte Heidezaal gaan we vrij schilderen met acryl voor beginners en gevorderden in een ontspannen sfeer. De natuur is onze inspiratiebron. Boeken: bosbeek@nivon.nl

Mindfulness: Kracht en Kwetsbaarheid 22 t/m 25 nov De Kleine Rug Prijs: € 150, niet-leden € 190 In deze workshop kijken we naar onze kracht, maar ook naar onze kwetsbaarheid. Deze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe houden we kracht en kwetsbaarheid in evenwicht? Hoe doe jij dat? Tijdens de workshop maken we gebruik van Mindfulness, de natuur, oefeningen, meditaties en gedichten. Volledige verzorging incl. boottocht. Excl. lakenpakket. Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl / 088-0990982 Info: Elmvdkuy@ kpnmail.nl / 06-53552923

Midweek Amsterdamse School aan Zee 22 t/m 26 nov Het Zeehuis

Fluitzaterdag 20 nov Het Huis Utrecht Prijs: € 6, niet-leden: € 12 Onder leiding van Rosita van Oosten samen met veel plezier muziek maken. Gevarieerde muziek, van Bartok tot hedendaagse tijd. De muziekstukken worden digitaal aangeleverd, zodat je deze thuis kan

Wandelen

Prijs: € 170, niet-leden € 230 Deze 4-daagse wandeling is volledig verzorgd met ontbijt en avondeten in Het Hunehuis en een lunchpakket voor onderweg. Wij gaan over de hei, door de bossen en over de essen. Ook kleine paadjes worden niet geschuwd. Alles om heerlijk te kunnen genieten van al het moois. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: 088-0990981 / gertiena@icloud.nl

Bijzondere Laakwandeling 2 okt Den Haag - Rijswijk Prijs: € 0, niet-leden: € 2,50 Start 11.00 uur NS station Den Haag HS, kant Haagse Hoge school; 10 km rondwandeling langs De Laak, Moerwijk, Vredenburgh; Koffiestop en lekkers in Oude Raadhuis Rijswijk, kinderboerderij Akkertje, Cromvlietpark, Havenkantoor Gem. Gasfabriek. Boeken en info: 06-33194594 / marliesleegwater@gmail.com

Eikeltjes 4 Daagse 4 t/m 7 okt Eikhold

Prijs: € 200, niet-leden: € 230 We gaan 4 dagen genieten van de vallende blaadjes en eikeltjes in de bossen van Zuid-Limburg. Op maandag wachten we jullie op met koffie/thee en Limburgse vlaai tot uiterlijk 14.00 uur. De wandelingen van 10 km. (2 keer) en 17 km. (2 keer) staan onder begeleiding van Cor en Marijke den Heijer. Inclusief: lakenset, koffie, thee, gebak, ontbijt, lunchpakket, diner en 2 consumpties per dag. Boeken: eikhold@nivon.nl / 06-18792104 Info: cm.denheijer@online.nl / 071-5411767

IVN wandeling vanaf De Bosbeek 17 okt De Bosbeek Prijs: € 270, niet-leden: € 405 Deze geheel verzorgde midweek staat in het teken van de Amsterdamse School. Een belangrijke kunststroming die zijn sporen heeft

Prijs: gratis Wandeling met IVN afd Ede, rondom natuurvriendenhuis De Bosbeek in Bennekom. Start 14.00

uur. Deelname gratis, je hoeft je niet op te geven. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Wandel2daagse over de Zuid Veluwe (met gids) 13 - 14 nov De Bosbeek Prijs: € 80, niet-leden: € 110 Wandel onder leiding van een gids van Otterlo met overnachting in natuurvriendenhuis De Bosbeek naar Oosterbeek. Zandverstuivingen, de Planken Wambuis met zijn wilde zwijnen en edelherten, langs Wodanseiken en door bos en heide. Incl. lakenpakket, avondeten, ontbijt, lunchpakket. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0990974

Wandelmidweek Twentepad 15 t/m 19 nov Krikkenhaar Prijs: € 250, niet-leden: € 300 5 Dagen wandelen in het mooie Twente, hopelijk in een winters decor. Met gids, vervoer en volledig verzorgd. Max. 8 pers. Boeken en info: act.krikkenhaar@nivon.nl / 088-0990964

Wandelmidweek Wandelen aan Zee 15 t/m 19 nov Het Zeehuis

Prijs: € 197,50, niet-leden: € 255 In deze geheel verzorgde midweek kunt u met begeleiding wandelen in de prachtige omgeving van Het Zeehuis. Voor de ervaren wandelaar zijn er lange trajecten. Voor de beginners wat korte routes. We komen altijd weer samen thuis in Het Zeehuis. Boeken en info: zeehuis@nivon.nl / 088-0990988

Wandelen naar Kerken en Kastelen 6 t/m 9 dec Eikhold Prijs: € 200, niet-leden: € 230 Op maandag wachten we op jullie onder het genot van een kopje koffie/thee met Limburgse vlaai tot uiterlijk 14.00 uur, zodat we dan al een eerste wandeling naar Kasteel Ter Worm kunnen maken. Ook bezoeken we kasteel Hoensbroek en de prachtige kerk in Houthem – St. Gerlach via een mooie tocht in het Geuldal. De dagwandelingen zijn niet langer dan 12 km. Incl. lakenset, koffie, thee, gebak, ontbijt, lunchpakket, diner en 2 consumpties per dag. Excl. vervoer en kosten museum. Boeken: eikhold@nivon.nl / 06-18792104 Info: 071-5411767 / cm.denheijer@online.nl

30 TOORTS

Activiteiten nagelaten in Bergen en Bergen aan Zee. Door middel van lezingen, excursies en museumbezoek, onder leiding van echte kenners, kunt u in deze midweek intensief kennismaken met de Amsterdamse School en met alles wat Het Zeehuis verder biedt. Boeken en info: zeehuis@nivon.nl / 088-0990988

Glas in Lood 22 t/m 26 nov Het Hunehuis

dec Inloop handwerk inspiratie midweek 5 t/m 10 dec De Bosbeek

Prijs: € 388, niet-leden: € 448 Tijdens deze volledig verzorgde week gaan we onder leiding van Anita de Vries het licht laten schijnen door een eigen creatie van gekleurd glas en leer je glas snijden, slijpen, solderen, zetten in lood, het maken van een tekening en de koperfolietechniek. Boeken: hunehuis@nivon. nl / 088-0990981 Info: hunehuis@ nivon.nl / 06-36308387

Prijs: € 90, niet-leden € 130 Natuurvriendenhuis De Bosbeek nodigt je uit om mee te komen quilten, breien, haken en borduren. Ieder met zijn of haar eigen werk. Boeken en info: bosbeek@nivon.nl / 088-0909979

Weekend TaiJi QIGONG 26 t/m 28 nov Allardsoog

Prijs: € 145, niet-leden: € 173 Maak de mooiste presse-papier door, onder deskundige begeleiding, een fraaie afbeelding op steen te schilderen en het aanleren van voetreflexmassage. Het werken met de handen en aan de voeten. Intensief bezig zijn met er tussendoor ruimte voor een wandeling. Volledige verzorging incl. hapjes, drankjes en materiaal. Excl. lakenpakket. Info en boeken: swietleek@ gmail.com / 06-10838883 (Yvonne Alexander)

Prijs: € 153, niet-leden: € 213 Je oefent met docente Margo Bouwman een serie van 18 Chinese gezondheidsoefeningen met toelichting en achtergrondinformatie. De oefeningen zijn gemakkelijk mee te doen. Goed voor iedereen van elke leeftijd én leuk om te doen. O.b.v. zelfverzorging. Boeken: allardsoog@nivon.nl Info: margobouwman@gmail.com

Schilderen à la Hundertwasser 26 t/m 28 nov Allardsoog Prijs: € 78, niet-leden: € 117 Kom gezellig een weekend naar Allardsoog en laat je inspireren door de schilderkunst van Hundertwasser. Janke Voskuil en Ria de Munck zijn jullie begeleiders. Start op vrijdagavond en afsluiting op zondag. Boeken en info: allardsoog@nivon.nl 0880990971

Stenen (presse-papier) schilderen en voetreflex massage 6 t/m 8 dec De Kleine Rug

Midweek Bergense School zien en voelen 6 t/m 10 dec Het Zeehuis Prijs: € 270, niet-leden € 405 In deze geheel verzorgde midweek maakt u intensief kennis met de Bergense School. Deskundigen informeren en leren u in lezingen, excursies en wandelingen over deze kunststroming. Ook kunt u in een workshop schilderen ontdekken of

er een Bergense School schilder in u schuilt. Boeken en info: zeehuis@ nivon.nl / 088-0990988

Stippen op servies 7 t/m 9 dec Morgenrood Prijs: € 145, niet-leden: € 175 In deze workshop leer je de basistechniek voor het stippen op servies, hout, papier, etc. Met stipstokjes en porseleinverf ga je leren stippen. Je maakt 3 of 4 items. Geheel verzorgd. Incl. serviesgoed en materialen. Instagram: #ans.donders. Boeken en info: 088-0990987 morgenrood@nivon.nl

Creatief de kerst in 8 - 9 dec Banjaert Prijs: € 60, niet-leden: € 90 Onder leiding van Marion ga je aan de slag. We maken vilten kersthangers, ook kerstkaarten met de kwast. Tussendoor is er 'beweging' met en zonder muziek. Kortom, een actieve tijdsbesteding al naar gelang de behoefte van de deelnemers is. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@ gmail.com / 0251-238289

Creatief de kerst in met papierknipkunst 8 - 9 dec Banjaert Prijs: € 85, niet-leden: € 127 Onder leiding van Janna van Zuijlen maak je een mobiel van geknipte ijskristallen. Ook kaarten, kerstbomen uit diverse culturen, wintermandala's. Materiaalkosten ong. € 20. Ontbijt en lunch o.b.v. zelfverzorging. Incl. warme maaltijd en hapjes bij de afsluiting. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cfmfit48@ gmail.com / 0251-238289

Fluitzaterdag 11 dec Het Huis Utrecht Prijs: € 6, niet-leden: € 12 Onder leiding van Rosita van Oosten samen met veel plezier muziek maken. Gevarieerde muziek, van Bartok tot hedendaagse tijd. De muziekstukken worden digitaal aangeleverd, zodat je deze thuis kan oefenen. Lunch o.b.v. zelfverzorging. Koffie en thee voor € 0,50. Boeken en info: joke_van_es@kpnplanet.nl / 06-20745003 (na 19.00 uur)

Met Kerst in de Kolonie van Weldadigheid 16 t/m 27 dec Het Hunehuis prijs: € 71,55, niet-leden: € 103,45 info en boeken: hunehuis@nivon.nl tel: 088-200990981 met lid.nr! Lekker kort voor en rond Kerst je eigen plan trekken. Kom 3 nachten/ 4 dagen genieten van een omgeving waarin steentijd, WOII en het nu samensmelten en waar je de weldadigheid van weleer nog kunt voelen en bekijken. Bepaal zelf je data. Nu incl. lakenset!

Meer informatie? Ga naar nivon.nl/activiteiten

Colofon Toorts, verenigingsblad van Nivon Natuurvrienden 92e jaargang, nr. 4, herfst 2021 Verschijnt 4 x per jaar

Redactie: Hester Schaaf (eindredactie), Maria Ignatovich (eindredactie), Herbert Boerendonk, Iris Vermaas

Aan dit nummer werkten mee: Maartje Gerritsen, Sjoerd Kemeling, Gilbert Kolff, Jet Kooderings, Henk Schaaf, Marije van Wetten, Floor Verkerk, Bregje Westerink, Bernhard Vreugdenhil, Anne ter Mull, Mirjam Modderman, Han Verschuur, Werkgroepen Bergsport Trefkamp, Watersport, Zomertreffen, Spring, Vitaal Reizen, JUMP, Treq, NivonJong

Coverfoto: Marleen Annema Backcover: Iris Vermaas

Kopij & reacties: Redactie: toorts@nivon.nl Nivon, Plantage Middenlaan 2F 1018 DD Amsterdam 088-0990900 Deadline kopij winternummer: 21 oktober 2021 (redactioneel) 4 november 2021 (reizen en activiteiten) Verschijning volgende editie: januari 2022

Art-directie & ontwerp: Dutch Portfolio, dutchportfolio.com

Productie: Senefelder Misset, senefelder.nl

Contact: Nivon: info@nivon.nl Agenda & berichten: nivon.nl/activiteiten Regeladvertenties: nivon.nl/legeenlink Overige advertenties: communicatie@nivon.nl

Kleine lettertjes: Artikelen en berichten zijn welkom. De redactie behoudt het recht bijdragen in te korten of te weigeren. Door en voor Nivongroepen mag alles uit Toorts worden over genomen, behoudens foto's waarop copyright berust. Voorwaarde voor elk gebruik is bron- en naams vermelding van schrijver e/o fotograaf. Auteurs dragen bij publicatie de auteursrechten over aan Nivon. Nivon is niet aansprakelijk voor wijzigingen en drukfouten.

Toorts digitaal ontvangen? Mail naar: leden@nivon.nl

TOORTS 31

Leg een link Regeladvertenties voor natuurvrienden. Minimaal drie regels. Kosten €5 per regel (€10 niet-leden). Geef deze op via nivon.nl/legeenlink Ermelo: Het is nu nog heerlijker toeven in mijn vakantiehuisje. Geheel verbouwd en comfortabel. 2 fietsen aanwezig. 2/3 personen, 425 pw 65 pn. Voor info en foto's 0612771905. •

Rustiek huis (2x2 pers. sl.kmrs.) in authentiek bergdorpje in z.o. Spanje. 10 km v.d. zee. Veel wandelmogelijkheden in het mooie achterland. Bel voor foto’s 06 46152281 •

Privé natuurhuis Ardèche. Max 5 pers. Alleen op de berg. Eigen labyrint. www.rustindeardeche.nl Gluiras is 7km. •

M (1973, gehuwd, zuidelijke Gelderse Vallei) zoekt wandelmaatje (geen date) (M, ca. 45-50) voor (dag)wandelingen in Nl. 15 à 20 km. wandelmaatjenivon@gmail.com •

Auvergne: sfeervol kamperen in een landelijke omgeving? Op natuurcamping La Chassagne in Ronnet vind je volop rust, ruimte en privacy. Vogelrijk, mooi wandelen en fietsen. Eigenaren/biologen Maarten & Mary Ann ontvangen je graag. Zie www.lachassagne.eu •

Nivonlid worden? Meld je aan via nivon.nl/leden. Voor meer info leden@nivon.nl of bel 088-0990914, bereikbaar op werkdagen (14.00 tot 17.30)•

Voordelen Nivonleden: – Deelname aan alle verenigingsactiviteiten – Korting op overnachtingen in Nivon Natuur vriendenhuizen en op kampeerterreinen – Korting op Nivonreizen en -kampen – Korting op aanschaf Nivon wandelgidsen – Korting op Globetrotter Buitensportvoeding – Korting in de Carl Denig buitensportwinkel en webshop – Ontvangen kwartaaltijdschrift Toorts Meer info: nivon.nl/leden•

Ledentarieven: t/m 5 jaar 6 t/m 15 jaar 16 t/m 25 jaar 26 jaar en ouder eerste lid 26 jaar en ouder tweede lid Maximaal per huishouden Reductie 23 jaar en ouder (voor regels zie hieronder)

€0 € 10 € 20 € 40 € 30 € 90 € 10

Het reductietarief wordt toegekend voor een periode van maximaal drie jaar, Hiervoor geldt: – voor volwassenen (23 jaar en ouder) met een inkomen op maximaal bijstands niveau (2021 alleenstaande € 1.021 twee personen € 1.459) – bewijs van inkomen via bijstand in de vorm van een kopie bankafschrift wordt overlegd aan Landelijk Bureau Nivon Het reductietarief vervalt als: – men enig moment aangeeft meer inkomen te hebben – na drie jaar als er niet wordt gereageerd op verzoek opnieuw aantonen inkomen

Omgeving Alkmaar. Af en toe overnachten in een stil tuinhuisje (volledig gemeubileerd, eigen keuken, douche, toilet) met overdag wat eenvoudig tuinwerk? Fietsen aanwezig. vooreven@yahoo.co.uk •

Het Nivon-lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij u minimaal acht weken voor het verstrijken van uw contributieperiode schriftelijk opzegt via leden@nivon.nl of Nivon Ledenadministratie, Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam. Betaling gebeurt vooraf, per contributieperiode. Zie Algemene voorwaarden van het lidmaatschap: nivon.nl/leden•

ANBI Nivon stelt Natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen beschikbaar voor Sociale Groepsvakanties, begeleid door vrijwilligers. Deze vakanties zijn bedoeld voor kinderen (tot 16 jaar) van ouders met een minimum inkomen. De Sociale Groepsvakanties financiert de groepsvakanties met bijdragen van sponsors, subsidies en fondsen. Giften en donaties aan de stichting zijn van harte welkom. Voor meer info: socialegroepsvakanties.nl

welke dierenvriend(in) of paar wil(len) regelmatig voor mijn beesten zorgen? huis staat midden in de weilanden. 0634292356 • Mooi gelegen, vrijstaand privéhuisje aan het Natuurpark Dwingelderveld. Max. 4 personen. www.patriciakuiper.nl/huisje. Tel 020-6185476 • Te huur: Authentieke Spaanse vakantiewoning aan de voet van natuurpark de Montgo, Denia, 2,5 km van zee, wifi, drie 2-pers.slpk, kindvriendelijk, prachtige tuin, alle voorzieningen binnen 2 km, huur: € 300 tot 400 per wk, , excl. eindschoonm. Meer info: www.bakkershuisdenia.nl of tel: 06 478121 70. •

De Sociale Groepsvakanties zijn erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Een instelling kan ANBI zijn als het zich voor minstens 90% inzet voor het algemeen nut. Een ANBI heeft een aantal belasting voordelen, zoals vrijstelling van erf- en schenkbelasting; ook als een ANBI zelf schenkingen doet voor het algemeen belang betaalt de instelling geen schenkbelasting. (Voor meer info: anbi.nl)•

Vrijwilligers Dankzij de inzet van actieve vrijwilligers faciliteren wij binnen het Nivon mooie activiteiten. Ook jouw waardevolle inzet stellen wij als vereniging op prijs. Neem zelf contact op met een afdeling, Natuurvriendenh uis, kampeerterrein of wandelgroep bij jou in de buurt als je zin hebt om mee te doen. Of kijk eens op: nivon.nl/vacatures •

Avontuur Back to basic Groen op reis Offline

Nieuw: Nivon Trektochten Hike & night midden in de Nederlandse natuur met de Nivon Trektochtkaarten. Tweedaagse wandelingen dwars door de mooiste natuurgebieden met een overnachting in een natuurvriendenhuis. Dagetappes met keuze tussen lange en korte routes van 6 km tot 25 km. Je reist van en naar ov-punten en gaat compleet offline. Boek jouw overnachting vooraf en geniet van dit groene avontuur.

nivon.nl/trektochten

PostNL Port betaald Retouradres: Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam

Nivon - Toorts - Herfst 2021

Articles inside

Leg een link

Activiteiten september - december

Reizen - Vitaal reizen 50+ / Spring / JUMP

Reizen - Wintersport

Europese accommodaties tijdens en na corona

Doe het zelf ... Bouw een camper om!

Fietsen in elk seizoen

Column NivonJong — Leven van en met de natuur

Links-socialisme en Arbeidersontwikkeling

Doe het zelf

Uit de vereniging

Zet de natuur op tafel. Eetbare kruiden en vruchten uit het voedselbos

Buitenbeleving in Hall: trekkershut, buitenbar, amfitheater...

Column en kort nieuws