Nivon - Toorts - Herfst - 2024

Moedig voorwaarts!

Op zoek naar de nieuwe natuurvriend

Het boekje ‘Nivon schept ruimte’ uit 1996 vind ik nog steeds een aanrader. Het maakt duidelijk dat Nivonners onvermoeid blijven zoeken naar nieuwe wegen om de idealen waar te maken. Dat doen we niet hoogdravend; dat doen we door met elkaar activiteiten te ontwikkelen. Door met elkaar te wandelen, leren, spelen, zeilen, kamperen en logeren en klussen in de natuurvriendenhuizen. Gesprekken, ontmoetingen, nieuwe vrienden en herinneringen maken. Daar gaat het om. We hebben plezier in het leven én we delen met elkaar onze zorgen over de ‘giftige’ veranderingen in de wereld, de talloze brandhaarden, oorlogsdreigingen en de vernietiging in hoog tempo van de natuurlijke hulpbronnen.

Bij herhaling beschrijven we de uitgangspunten voor ons doen en laten. De kernwaarden zijn steeds sociale rechtvaardigheid, waardering voor verscheidenheid, en een respectvolle en duurzame omgang met de natuurlijke leefomgeving en natuurlijke hulpbronnen. Te hooi en te gras maken we dat zichtbaar aan de buitenwereld. Zo deed een aantal Nivon-leden mee aan de Klimaatmars op de Zuid-as te Amsterdam in mei dit jaar, maar het lukte niet om onze krachten gebundeld en met vlag te etaleren. In 2025 organiseren onze Duitse vrienden een vredesfiets- en wandelmars. We hopen dat vele leden meedoen, in elk geval aan de Nederlandse etappes vanaf het Vredespaleis in Den Haag.

De kernwaarde ‘waardering voor verscheidenheid’ was dit jaar de reden om Abdulkader Benali te vragen om het PiKa-festival te openen. Het ABK-huis is ruim een jaar lang ter beschikking gesteld aan de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. De orga-

Kort nieuws

Dankbare herinnering

Jaap Prins is, toen hij met de VUT ging, heel wat jaren als vrijwilliger actief geweest bij Nivon en heeft een bijdrage geleverd aan het uitzetten van verschillende wandelpaden, waaronder het Veluwe Zwerfpad en het Maarten van Rossumpad. Toen hij stopte met zijn vrijwilligerswerk heeft hij als dank voor zijn inzet van een paar leden van de werkgroep een kopie van het beeld van Maarten van Rossum gekregen, schrijft zijn dochter Marleen. Zij laat weten dat Jaap vlak voor de zomer overleden is. Hij werd 92. Op pagina 10 een verhaal over de totstandkoming van de nieuwe Veluwe Zwerfpadgids.

Vredestocht 2025

Alvast voor je achterhoofd en agenda: in mei 2025 haakt Nivon aan bij de tweejaarlijke Vredeswandeltocht georganiseerd

nisatie van de Sociale Groepsvakanties is een uiting van respect en begrip voor vluchtelingen. In dat boekje van dertig jaar geleden beloofden we elkaar om ons meer te oriënteren op de multiculturele samenleving. We dragen zeker ons steentje bij, maar zijn in de afgelopen 25 jaar niet zichtbaar ‘verkleurd’.

Tot zover een grove schets van de stand van zaken na dertig jaar. Een goed moment op ons te bezinnen op de tocht naar 2030. Het Centraal Bestuur heeft deze stip op de horizon geplaatst om de vereniging een focus te geven. Onze kernwaarden blijven onveranderd. De vragen voor de nabije toekomst zijn onder meer: doen we de goede dingen op de goede manier? Hoe activeren we de leden? Hoe organiseren we het achterstallig onderhoud van de huizen? Wat is een natuurvriend?

Als onderdeel van deze zoektocht en mede ter afsluiting van een memorabel jubileumjaar beleggen we op 16 november 2024 een eendaagse conferentie in het vakbondsmuseum De Burcht van Berlage in Amsterdam. Deze historische context zal ons zeker inspireren tot een mooi vervolg op onze eerste 100 jaar.

M i ek e M i n k e s

Voorzitter Centraal Bestuur

door NaturFreunde Deutschland. In 2025 start deze tocht namelijk in Nederland bij het Vredespaleis in Den Haag. De tocht zal ongeveer drie weken duren en eindigt in de buurt van Bremen (Noord-Duitsland). De wandeltocht kan overigens ook als fietsroute uitgevoerd worden. Onderweg zullen verschillende activiteiten plaatsvinden. Meer informatie volgt.•

Nivonraad verzet

Het Nivon bestaat 100 jaar en daarmee zijn we met zijn allen druk mee bezig, de Nivon conferentie (2030 en verder) staat gepland op 16 november, we zullen jullie daarover binnen enige tijd verder over berichten of kijk op Nivon100.

De Nivonraad voor het najaar in Morgenrood stond gepland op 23 november, door alle activiteiten hebben we besloten deze te verplaatsen naar 14 december, ook in Morgenrood.•

6

Toen en nu

100 jaar Nivon

14

Een hutje bouwen in het paradijs

20 Natuurvriendenhuizen per openbaar vervoer

10

Een feestje waard nieuwe Veluwe Zwerfpad gids

16 Prikbord

22 Reizen

12 (T)huis in de natuur

18 Op voor het Plan

En verder...

4 Samen klinkt het beter!

8 Toekomstvisie Nivon

9 Samen zijn we Nivon

11 Feest De Gele Anemoon

13 Column NivonJong

15 Volwassen vereniging

26 Activiteiten 27 September

28 Oktober

28 November

30 December

Zang- en Muziekweekenden: Samen klinkt het beter!

Eventjes terug naar voorjaar 2024. Ruim veertig Nivon-leden ontmoeten elkaar in het ABK-huis in Hall voor een zang- en muziekweekend. Het is een bont gezelschap van evenveel mannen als vrouwen, met een leeftijd die varieert van krap 40 tot ruim 80. Opvallend veel deelnemers maken voor het eerst zo'n weekend mee en de stemming is opgewekt en enthousiast.

"Het is één van de mooiste cadeaus die je je kind kunt geven: een week zonder labels, telefoons én ouders. Wat een mazzel heeft zo’n kind!"

Onder de vleugels van Nivon Natuurvrienden wordt al vanaf de oprichting samen gemusiceerd. In 1980 smolten de zangwerkgroep en de muziekwerkgroep van Nivon samen tot het Zang- en Muziekgilde zoals dat tot op heden bestaat (en ja, in 2025 wordt dus het 45-jarig bestaan van het Zang- en Muziekgilde gevierd!). Drie keer per jaar organiseert deze groep een weekend om, onder de bezielde leiding van telkens andere dirigenten, gezellig samen te musiceren. De dirigent kiest het repertoire voor het betreffende weekend. Voor de deelnemers is het altijd een verrassing.

Inspiratie en mooie ontmoetingen…

Anne uit Wageningen is vooral lid van Nivon om het socialistische erfgoed en de onveranderde idealen van een wereld waarin we eerlijk met elkaar delen en zorg dragen voor elkaar. Behalve kritisch burger is hij ook hartstochtelijk altfluitist. Een paar jaar geleden ging hij uit nieuwsgierigheid naar een Fluitendag, zoals die acht keer per jaar in Utrecht gehouden worden. Daar raakte hij blij verrast door dirigente Rosita, want die bespeelde de blokfluit

op een manier die hij nog niet eerder had gehoord. Dat inspireerde hem bijzonder. Toen kwam corona en stopte dat feestje. Afgelopen winter zag hij in Toorts haar naam weer opduiken bij het zang- en muziekweekend in maart. “Als je in je eentje thuis speelt of met vrienden nu en dan, dan blijf je toch hangen op eenzelfde vertrouwd niveau. Tijdens dit samenspel leer ik nieuwe dingen en blijk ik ook tot andere dingen in staat.”

Sjoerd is al sinds jaar en dag een vaste klant van de zangen muziekweekenden. Hij zingt. Waarom het ABK-huis in Hall het vaste onderkomen is van deze weekenden, dat kan hij precies uitleggen. De werkgroep huurt altijd het gehele natuurvriendenhuis af. Met z'n dertig kamers is ABK het kleinste Nivon-huis met wél twee aparte zalen, zodat de muzikanten en de zangers allebei hun eigen oefenruimte hebben. Behalve van de zang- en muziekweekenden is Sjoerd ook groot fan van het PiKa Festival. En natuurlijk van kamperen op het Trefveld, want daar maak je het makkelijkst contact als je zoals hij in je eentje op pad bent. Al die verschillende leeftijden en activiteiten geven hem de

garantie van mooie ontmoetingen en fijne dagen. “Dat het Zangen Muziekgilde dit jaar ter ere van Nivon 100 jaar ook optreedt tijdens PiKa, dat is een kers op de taart!”

Een vrouw uit het oosten des lands zingt dit jaar voor 't eerst mee, samen met haar man. Zij is al bijna tien jaar lid van Nivon. Toen ze haar man tegenkwam, heeft ze die ook lid gemaakt, gniffelt ze. Ze zingen voor hun plezier, verder niet als hobby maar gewoon omdat het leuk is om samen met anderen te zingen. Dat soort activiteiten zijn er niet veel, daarom zijn ze blij dat Nivon deze activiteit aanbiedt. “Erg leuk om samen met anderen liedjes te leren en tot verrassende meerstemmigheid te komen. En erg ontspannend omdat er sowieso een klik is met Nivon-leden.”

Magisch moment

Zaterdagochtend wordt er de hele ochtend gezongen. ‘s Middags na de lunch is er tijd voor andersoortige ontspanning, zoals een wandeling of een gezelschapsspel. Dan tot negen uur 's avonds nog wat zang- en muzieksessies en daarna kan er van alles gebeuren. Aan het ontbijt zit ik aan tafel met een Nivon-echtpaar uit Zwolle. Hun incidentele zanggroepje hield op te bestaan. Daarom hebben ze zich dit jaar voor het eerst aangemeld voor het zang- en muziekweekend in Hall. Wat een feestje! “Met alle aanwezigen is er vanzelf een connectie, omdat we allemaal lid zijn van Nivon. En iedereen vindt het leuk om samen muziek te maken. Ik kan helemaal niet mooi zingen in m'n eentje, maar met zo'n grote groep en meerstemmig dan klinkt het gelijk goed.”

Op zondagochtend is het laatste programmaonderdeel van dit muzikale weekend ‘voor en met elkaar’. Dan zullen de muziekgroep en de zanggroep hun repertoire aan elkaar laten horen en doen ze ook een paar liedjes samen. Hanneke Hijmans, voorzitter van het Zang- en Muziekgilde kijkt er nu al naar uit: “Dat magische moment wanneer op zondag het oefenen van vrijdag en zaterdag samensmelt tot een prachtig, verrassend en harmonieus geheel...” •

Doe ook mee!

Het eerstvolgende zang- en muziekweekend vindt plaats op 8, 9 en 10 november 2024

Vanaf 1 oktober (tot 1 november) kan je je daarvoor aanmelden via Zang- en Muziekgilde (nivon.nl). Daar vind je alle informatie en een mooie foto-impressie van vorige edities.

Drie keer per jaar komen rond de veertig enthousiaste muziekliefhebbers bijeen in het ABK-huis in Hall/Eerbeek om samen muziek te maken. Onder leiding van twee dirigenten wordt in aparte ruimtes gezongen en gemusiceerd. Het weekend (van vrijdagmiddag tot zondagmiddag), kent tenminste 10 uur samenspel. En op zondagochtend is er een optreden voor elkaar.

Kosten: 90 euro (niet-leden 100 euro). Het weekend is geheel verzorgd. Je slaapt mogelijk met meerdere mensen op een kamer. De kamers beneden worden gereserveerd voor mensen die slecht ter been zijn.

Fluitzaterdagen in je agenda

De Fluitzaterdagen vinden plaats in het Nivon Centrum van Utrecht. Acht keer per jaar komen fluitisten uit het hele land bijeen om samen met veel plezier muziek te maken onder leiding van Rosita van Oosten. Van 10.30 tot 14.00 uur (met een lunchpauze van een half uur). We spelen zeer gevarieerde muziek, van Bartok tot hedendaags. Deelnemers krijgen de muziekstukken van tevoren digitaal aangeleverd zodat je thuis alvast kunt oefenen. Klinkt dit als muziek in je oren en zou je graag een keer meedoen? Dan ben je van harte welkom. Onze coördinator Laura van de Bunt helpt je graag verder om een goede start te maken: lauravandebunt@gmail.com, tel. 06 43254155.

Data tweede helft van 2024: 14 september, 19 oktober, 30 november, 21 december Kosten: Nivon-leden betalen €12,- per keer of €40,- per jaar. Niet-leden betalen €18,- per keer of €70,- per jaar. Lunch zelf meenemen. Koffie en thee: €0,50.

Data eerste helft 2025: 18 januari, 15 februari, 15 maart, 12 april

Kosten: Nivon-leden betalen €12,- per keer of €40,- per jaar. Niet-leden betalen €18,- per keer of €70,- per jaar. Lunch zelf meenemen. Koffie en thee: €0,50

Voor meer informatie kijk op: zangenmuziekgilde.nivon.nl/activiteiten

Toen en nu

Duik in de rijke historie van 100 jaar Nivon Natuurvrienden

Meer informatie op: 100jaar.nivon.nl

1924

Het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO) wordt opgericht, met scholing en vorming van arbeiders als belangrijkste doel.

1960

Drang tot vernieuwing binnen, het instituut, heeft onder andere een nieuwe naam tot gevolg: het Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk. Nivon dus.

1928

Het eerste natuurvriendenhuis van Nederland opent deze zomer haar deuren: Krikkenhaar. Snel volgen er meer, op fietsafstand van elkaar; waren het eenvoudige huizen in de natuur, waar je voor een klein bedrag kon overnachten.

1974

De eerste editie van het Pinksterkamp (PiKa) zoals we het nu kennen, voor én door jong en oud. Ook neemt Nivon actief deel aan de strijd tegen kernenergie.

1975

Het eerste (naoorlogse) lange-afstands-wandelpad in Nederland is klaar: het Drenthepad. Altijd nog wordt dit 329 kilometer lange wandelpad beheerd door Nivon-vrijwilligers, net als 12 andere LAW's en streekpaden.

2010

Nivon omarmt de uitgangspunten van de Fair & Green Deal, een belangrijke stimulans voor de verduurzaming van natuurvrienden, nu behorend tot de top van duurzame accommodaties.

1983

'Alle kernwapens de wereld uit' - Nivon is onderdeel van de vredesbeweging. Veel leden nemen actief deel aan demonstraties.

2023

Op dit moment heeft Nivon 30.000 leden en duizenden actieve vrijwilligers. Zij beheren/onderhouden accommodaties en wandelpaden, zijn actief in afdelingen en werkgroepen en organiseren reizen en bijeenkomsten rondom de actualiteit.

15 november:

Conferentie over toekomstvisie Nivon

In 2024 besteden we ruimschoots aandacht aan het feit dat Nivon dit jaar 100 jaar wordt. Zo vind je in het prachtige jubileumboek dat is verschenen veel aandacht voor onze roemrijke geschiedenis en de betekenis van Nivon als onderdeel van een internationale natuurvriendenbeweging in de maatschappij. Iets om echt trots op te zijn. In de Nivonraad van 2023 is echter ook besloten om niet alleen trots te zijn op dit verleden, maar juist ook oog te houden op de toekomst. Daarom schenken we daar op 15 november 2024 aan - exact op de dag dat in 1924 Nivon (toen nog IvAO) is opgericht. Afgelopen jaar hebben we daartoe alle onderdelen van Nivon bevraagd op hun visie voor de toekomst en welke rol zij daar voor zichzelf in zien. Dit heeft waardevolle bijdragen opgeleverd.

Deze belangwekkende Nivon-conferentie vindt plaats in de bijzondere Burcht van Berlage - het oudste vakbondsgebouw van Nederland. Het is ontworpen door Hendrik Petrus Berlage in opdracht van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) in 1899-1900.

De samenleving is in 100 jaar sterk veranderd. De vroegere arbeidersklasse heeft zich ontwikkeld en is politiek veel bewuster geworden. Hoewel sommigen dat betreuren leven we nu in een veel cosmopolitischer Nederland, met nieuwe uitdagingen. Aandacht voor natuur en milieu is nu omgevormd tot duurzaamheid, met nog meer knelpunten dan vroeger.

Ook onze vereniging is in 100 jaar sterk veranderd. We zijn allang niet meer het IvAO van 1924. Ook niet het Nivon dat kort na de oorlog weer is heropgericht, en ook niet meer het Nivon uit de jaren 70 en 80. Maar onze doelstellingen zijn níet veranderd. We willen als ledenorganisatie met ruim 30.000 leden een bijdrage leveren vanuit onze oude linkse idealen, met oog voor natuur en milieu aan een betere maatschappij. We zoeken opnieuw naar wegen hoe we dat het beste kunnen doen. Natuurlijk voor onszelf, maar evenzeer voor de leden die na ons komen.

Daarover gaat de conferentie op 15 november. Op 15 november gaan we geen besluiten nemen. Wel gaan we met een zo groot mogelijk deel van onze actieve leden bespreken wat ons voor ogen staat met Nivon, en hoe we dat gaan doen. Abonneer je op de digitale Nivon Nieuwsbrief om van het exacte programma op de hoogte te blijven.•

Vrijwilliger in de spotlight

Wie?

Dit keer vertelt Irene Granneman-Slijkoord (68) over haar werkzaamheden als activiteitencoördinator bij Nivon Natuurvriendenhuis Morgenrood in Oisterwijk. Irene is getrouwd met Henk, die al net zo actief is bij Morgenrood als zij. Ze woont daar vlakbij, in BerkelEnschot, heeft drie kinderen en zeven kleinkinderen, waar ze regelmatig op past.

Hoe ben je bij Nivon verzeild geraakt?

Als kind ging ik al met mijn ouders naar natuurvriendenhuizen. Dat vond ik erg leuk, al wist ik toen natuurlijk nog niets van Nivon. Toen ik later als volwassene eens bij Den Broam kwam (het Nivonhuis en -terrein in Buurse, Overijssel) was daar ineens de herkenning van vroeger. En toen mijn man Henk en ik vijf jaar geleden in het Drentse Hunehuis verbleven, besloten we ons als huiswacht aan te melden bij Morgenrood, bij ons om de hoek. Vlak voor corona waren we er klaar voor, en omdat veel huiswachten van verder weg niet durfden te komen, hebben wij daar weken gezeten en allerlei klusjes gedaan.

Wat doe je zoal bij Morgenrood?

Als activiteitencoördinator organiseer ik zo’n dertig activiteiten per jaar – schilderweken, een fiets- of wandelvakantie, kookcursus, schrijfweek, fotografiecursus, bosbaden, mandalatekenen; er is voor elk wat wils. Ik regel alles met de docenten, overleg voor beschikbare data met het aanmeldingssecretariaat (AMS), bereken de vergoeding voor de docenten en de kosten voor de gasten in overleg met de penningmeester. Het loopt allemaal gesmeerd; de cursussen zijn geliefd en er is vrijwel altijd een wachtlijst. Uit evaluaties blijkt dat iedereen positief is en we krijgen veel complimentjes over de verzorging,

cursussen, locatie en sfeer op Morgenrood. Ook organiseer ik tegenwoordig de seniorenweek, waarbij ik elementen gebruik van de Zonnebloemweken. Het is zo leuk als iedereen tevreden is na afloop: hartverwarmend! Daarnaast zijn mijn man Henk en ik zes weken per jaar huiswacht en twee weken per jaar terreinwacht.

Hoeveel tijd stop je daarin?

Het plannen van cursussen kost veel tijd; daar ben ik dagen mee bezig. Ik ga ook bij elke workshop even kijken of alles naar wens verloopt, zowel voor docent als voor deelnemers. Sinds een jaar ondersteun ik ook de nieuwe coördinator van huiswachten en vrijwilligers. Met het AMS hebben we het handboek voor de huiswachten herzien en samen met enkele ervaren huiswachten hebben we afgelopen jaar maar liefst eenentwintig nieuwe huiswachten ingewerkt! Dat was hard nodig, want een aantal ouderen was gestopt. Verder lever ik teksten voor de Morgenrood-website en zorg ik een beetje voor de publiciteit; ik houd de facebookpagina bij en onderhoud enkele contacten met de gemeente.

Maar ik heb nog tijd voor andere dingen, hoor: ik doe van alles! Oppassen op de kleinkinderen, tekenen en schilderen, ik begeleid een zanggroep op de gitaar, zing in een (semi professioneel) koor, sport twee keer per week - en een mooie fietstocht is voor mij heerlijk ontspannend.

Wat vind je belangrijk in het leven?

Mijn naam is Irene, dat betekent vrede. Ik doe mijn best mijn naam eer aan te doen, door open en eerlijk te zijn. Ik houd niet van onrechtvaardigheid.

"Ik hoop en wens dat Nivon altijd blijft bestaan, met ook over tien of twintig jaar nog voldoende vrijwilligers. Deze organisatie moet blijven, het is zo’n mooi concept!"

Wil je verder nog iets kwijt?

Ik hoop en wens dat Nivon altijd blijft bestaan, met ook over tien of twintig jaar nog voldoende vrijwilligers. Deze organisatie moet blijven, het is zo’n mooi concept!

In deze rubriek zetten we elke keer een  Nivon-vrijwilliger in het zonnetje.

Wil je iemand aanmelden? Mail een korte toelichting naar toorts@nivon.nl •

Werkgroep Sociale Groepsvakantie organiseert:

Kerst-midweek in De Bosbeek

De kerstdagen in je eentje thuis zitten? Dat hoeft niet, want in natuurvriendenhuis de Bosbeek kunt u samen met 24 andere gasten Kerstmis vieren. De Nivon-werkgroep Sociale Groepsvakantie (SGV) organiseert dit kerstarrangement van maandag 23 t/m vrijdag 27 december 2024 op de Veluwe voor alleengaande ‘tientjesleden’ vanaf 60 jaar. Behalve Nivon-leden zijn er ook gasten van de organisatie Quiet, die werkt voor dezelfde doelgroep en ook gasten aanmeldt.

SVG organiseert dit al een flink aantal jaren en we weten: onze gasten genieten telkens weer van het samen een fijne kerstsfeer creëren. We versieren samen het huis met kerstgroen en andere frutsels, maken een boswandeling met de boswachter en luisteren naar een verhalenverteller. Er is dus wel een programma, verzorgd door enkele vrijwilligers, maar ook volop gelegenheid om je eigen ding te doen.

De kookploeg zorgt voor feestelijke maaltijden, maar natuurlijk dekken we met z’n allen de tafels en ruimen de boel weer op na het eten – dat hoort erbij. Voorop staat dat iedereen het naar zijn zin heeft en de kerstdagen niet alleen hoeft door te brengen. Niet onbelangrijk: iedereen heeft een eigen kamer. Wij kunnen dit arrangement aanbieden voor een bijdrage van slechts € 35,00.

Aarzel niet om u aan te melden, want uw voorgangers zijn allemaal enthousiast naar huis gegaan. Gedeelde vreugd is dubbele vreugd!

De werkgroep benadert u ook per e-mail. Van de ledenadministratie ontvangen wij een lijst met (uitsluitend) namen en e-mailadressen van leden die aan de voorwaarden voldoen. In die mail ontvangt u uitgebreide informatie over dit arrangement en op welke wijze u zich kunt aanmelden.

Mocht u nu al vragen hebben dan kunt u terecht bij Doky Verhagen (vz@socialegroepsvakantie.nl) en Anneke Zwarst (pm@socialegroepsvakantie.nl)•

Samen

Een feestje waard!

Nieuwe gids voor Veluwe Zwerfpad

Op een zonnige woensdagmiddag in juli is de nieuwe gids van het Veluwe Zwerfpad gepresenteerd aan alle betrokkenen. Dit gebeurde bij het prachtige kasteel Cannenburch in Vaassen. Dit Nivon-streekpad van maar liefst 375 kilometer wordt beheerd door twee padcoördinatoren en een dertigtal padmarkeerders, die elk een paar keer per jaar ‘hun’ etappe lopen om te kijken of de route nog doorgang kan vinden en de markeringen goed zichtbaar zijn. Al deze vrijwilligers zijn geraadpleegd bij het maken van deze nieuwe gids; na het Groene Hartpad en het Utrechtpad de derde wandelgids in deze geheel vernieuwde uitvoering.

Trots en blij zijn ze, de vrijwilligers die betrokken zijn bij het Veluwe Zwerfpad. En terecht! Het was een enorme en langdurige klus, maar wat is de beloning groot. In het zaaltje ‘Bij Maarten’, verwijzend naar Maarten van Rossum die ooit op kasteel Cannenburch woonde, krijgt elke raswandelaar bij binnenkomst direct de gloednieuwe gids aangereikt en overal wordt verwoed gebladerd: “Kijk, dat ben ik!" en “O, wat staat mijn etappe er mooi in!" De markeerders mochten bij deze nieuwe uitgave zelf foto's aanleveren, en tips en teksten over hun favoriete plantje, kijkpunt of doorsteekje. Een padmarkeerder die al elf jaar meeloopt binnen de Veluwe Zwerfpadploeg vertelt tevreden: “Zo voel ik me echt gewaardeerd.”

Markeren is samenwerken Het markeren zelf is nogal aan het veranderen omdat er nieuwe wandelroute-paaltjes zijn. Daarop staan alle wandelingen door een gebied aangegeven. Een Nivon-padmarkeerder hoeft dus geen stickers meer te plakken of streepjes te schilderen op bomen. Alleen nog maar de route lopen en, net zoals elke wandelaar mag doen, doorgeven wanneer er iets niet in de haak is; een

missend paaltje, een omgevallen boom.

Een van de padmarkeerders vertelt hoe ze haar kinderen ooit leerde om Nivon-paden te lopen: “De markering was altijd op ooghoogte, dus al vanuit de verte zichtbaar. En bij twijfel kijk je achterom, want het pad is altijd twee kanten op gemarkeerd en er staat een kruis als je ergens niet in moet lopen. Maar laatst wandelde ik een pad met die nieuwe paaltjes; die zijn op kniehoogte, dus je moet veel meer zoeken. En soms staan er wel zes verschillende routes op aangegeven. Ik vind dat niet handig en het loopt minder ontspannen. Dat is wel wennen.”

"Ruimte voor een streamer. Ik hoop en wens dat Nivon altijd blijft bestaan, met ook over tien of twintig jaar nog voldoende vrijwilligers."

Gelukkig is Marcel Westdijk van Routebureau Veluwe ook aanwezig tijdens de feestelijke bijeenkomst in Vaassen. Hij kan wat toelichting geven. Het Routebureau verbindt allerlei partijen en doelen aan elkaar

en speelt een belangrijke rol in de balans tussen recreatie en natuur. Sinds 2016 werkt Westdijk bij het Routebureau aan het ontwikkelen, realiseren, beheren en onderhouden van wandel-, ruiter- en MTB-netwerken op de Veluwe. De samenwerking met de werkgroep rond het Nivon streekpad ervaart hij als heel prettig en respectvol. En natuurlijk heeft hij er begrip voor dat men moet wennen. Maar er zijn tegenwoordig zoveel verschillende langeafstandspaden, mountainbikeroutes, streekpaden en lokale wandelroutes dat het juist gebruiksvriendelijk is om alle routes te verzamelen op die handige nieuwe paaltjes. Alleen al op de Veluwe gaat het om 3500 kilometer aan routes, vertelt Westdijk. “Wij doen ons best, net als jullie. Er is veel respect voor wat jullie doen met het Veluwe Zwerfpad. Zeg nou zelf, zo'n papieren gids met achtergrondinformatie, etappekaartjes en mooie foto's, dat is toch veel fijner dan alles alleen maar online. Het blijft toch het leukst om zonder telefoon in je hand ontspannen te genieten van die prachtige routes!”

Samen naar buiten

De stemming zit er goed in als na de wandeling ook wethouder Annemiek van Loon haar opwachting maakt. Zij is wethouder bij de gemeente Epe, waar Vaassen onder valt, en in haar beleidsonderwerpen zijn leefomgeving, klimaat en inwonersparticipatie. Ook Van Loon is blij met de nieuwe gids van het Veluwe Zwerfpad: “Met deze mooie gids wordt weer een stukje geschiedenis en cultuur ontsloten. Het belangrijkst vind ik dat mensen hiermee uitgenodigd worden om naar buiten te gaan; immers, buiten vindt de ontmoeting plaats, en de beste gesprekken heb je tijdens het wandelen!”•

Vanzelfsprekend staat er ook een wandeling op het feestprogramma:

padcoördinator Ernest Visser (Veluwe Zwerfpad Noord) maakt met de feestgangers een bevlogen rondje door ‘zijn achtertuin’ in Vaassen. Hij woont vlakbij kasteel Cannenburch en doet bijvoorbeeld zijn dagelijkse hardlooprondjes in de kasteeltuinen. We lopen over het Kersendijkje (”Het mooiste dijkje van de Veluwe,” volgens Visser), naar de Cannenburchse watermolen, dan door de kasteeltuinen, langs de vijvers en door de mooi gerenoveerde lanen.

Kijk eens op de website Geldersch Landschap & Kasteelen bij Cannenburch voor activiteiten en openingstijden glk.nl/cannenburch/kasteel-cannenburch

De Veluwe Zwerfpadgids is de derde gids waarmee Nivon Natuurvrienden iets compleet nieuws uitprobeert: een combinatie van offline en online. Het boekje bevat veel feiten en achtergrondinformatie en er staan duidelijke kaarten van de route in. Via QR-codes kom je vervolgens bij de digitale informatie zoals de gps van de route, apps voor bankjes, verdiepende podcasts en tv-uitzendingen. “Het is tien jaar geleden dat de smartphone breed zijn intrede deed, dus het was tijd voor wat nieuws,” aldus Anke van Ravensteijn, projectleider Wandelen bij Nivon. “Bovendien bevat deze gids prachtige foto’s van natuurfotografen.”

Naast de papieren gids is alle routeinformatie ook online te vinden, via Wandelnet: wandelnet.nl/veluwe-zwerfpad en op de Nivon-website veluwezwerfpad.nivon.nl

Meewerken aan de Nivon-paden?

Via Nivon Natuurvrienden wordt meer dan 4000 kilometer wandelroute bijgehouden. Iets voor jou om hier aan mee te werken? Padmarkeerders bijvoorbeeld houden de paden schoon zijn, maken de wegwijzers goed zichtbaar, halen obstakels uit de weg en zorgen ervoor dat omleidingen op de route goed vindbaar zijn voor de wandelaar. Iedereen heeft z’n eigen stukje pad maar ontmoet elkaar ook zo nu en dan als werkgroep, om samen ontwikkelingen te bespreken en bijvoorbeeld een nieuwe wandelgids voor het pad samen te stellen. Ook heeft elk Nivonpad een eigen website die bijgehouden moet worden en een vermelding bij Wandelnet. Lijkt het jou leuk om een stukje pad te onderhouden bij jou in de buurt? Mail dan naar: ikwilmarkeren@nivon.nl •

Samen zijn we Nivon

Feest op De Gele Anemoon

Na een flinke verbouwing is op 1 juni jl. het sanitair van kampeerterrein De Gele Anemoon in Wijlre, Zuid-Limburg officieel geopend door Nivon-directeur Ron Manuel. Ruim vijftig genodigden aten samen Limburgse vlaai en luisterden naar diverse toespraakjes. Ron Manuel feliciteerde De Gele Anemoon met deze fraaie ontwikkeling naar een frisse en duurzame sanitaire ruimte en overhandigde Bert van Heumen, voorzitter en penningmeester van De Gele Anemoon, een prachtig cadeau voor de camping: een enorme digitale fotolijst voor in de receptie. Ron Manuel opende vervolgens de deur van de sanitaire ruimte en Bert, initiator van dit alles, mocht onder toeziend oog van de genodigden de ruimte als eerste betreden – maar niet nadat hij De Gele Anemoon toilettas kreeg uitgereikt, inclusief douchemuts (special edition).

Deze dag vond ook de boekpresentatie plaats van het verhaal van 65 jaar De Gele Anemoon, samengesteld en geschreven door secretaris Karin Elsing. Daarna volgde het officiële afscheid van Jan Post (BHC-lid) en zijn vrouw Henny, beiden actieve vrijwilligers sinds 1968! Alle aanawezigen namen met een diepe buiging ‘het petje’ voor hen af.

Wat er aan de festiviteiten vooraf ging… In oktober 2023 klonk het startsein voor de verbouwing en konden onze vrijwilligers de mouwen opstropen en aan de slag. Er werd gedemonteerd, verhuisd, opgeruimd, gestukt, gewit, gehakt, gekit, geschuurd, geschilderd, geschroefd en verlichting vervangen. Thijs de loodgieter verplaatste de leidingen en monteerde ventilatoren die reageren op de warme waterstroom. Ook zorgde hij ervoor dat er nu buiten met warm water afgewassen kan worden. Wat een luxe!

De hobbels onderweg (bijvoorbeeld van-

wege de vrieskou) mochten de pret niet drukken en er werd vrolijk door geklust. Al deze maanden heeft Bert bulletins bijgehouden om iedereen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen. In januari waren de voorbereidingen klaar en was de aannemer aan de beurt. Er werd getegeld, vloeren gestort, de schotten en wastafels geïnstalleerd waarna onze vrijwilligers de toiletten, babybad, chemische stort, slobzink, was- en droogmachine en urinoirs weer konden herplaatsen. Voor gasten met een lichamelijk beperking is de ruimte nu ook voorzien van een stortvloer en zijn er veiligheidsbeugels en een stevige uitklap-douchestoel geplaatst. Als finishing touch werden de nodige sanitaire voorzieningen en dispensers opgehangen.

Medio maart was het tijd om gebouw en terrein in gereedheid te brengen voor de seizoensopening, zodat we in april onze gasten weer konden ontvangen. Opnieuw werd er onvermoeibaar gesjouwd, gesopt, gestoft, gesnoeid, gemaaid, geïnstalleerd, gerepareerd, gemopperd, gelachen… en heel veel koffie en vlaai genuttigd. We mogen wel stellen dat het een vrolijk en fris geheel is geworden, uiteraard met het geel van ‘onze Anemoon’.

“Bedankt, vrijwilliger, voor wie je bent en wat je doet –en nooit omdat het moet!”

Als BHC-lid ben ik ongelooflijk trots op ons team, blij dat ik er deel van uit mag maken. Graag sluit ik af met een pakkende zin uit ons mooie boek: “Bedankt, vrijwilliger, voor wie je bent en wat je doet – en nooit omdat het moet!” •

Tekst en foto’s:

(T)huis in de natuur

Komende herfst organiseert NivonJong een nieuw Groen traineeship, bij natuurvriendenhuis De Bosbeek. Ben je of ken je jonge mensen van 16 t/m 29 jaar zet dan duurzame doelen om in daden. Je leert de wereld van natuur- en milieuorganisaties van binnenuit kennen. Het traineeship van dit najaar is getiteld (T)huis in de natuur. Wil jij meewerken aan het creëren van een jongerenproof natuurvriendenhuis op een prachtige locatie in het bos? En heb je één dag in de week de tijd? Dan is dit jouw kans!

Stel je boekt een nachtje in een duurzaam doe-het-zelf hotel midden in de natuur. Wat wil jij daar dan zien? Wat is voor jou als jongere belangrijk in en rondom de accommodatie? Samen met andere trainees, vrijwilligers en experts ga jij aan de slag om deze duurzame vakantieplek nóg aantrekkelijker te maken voor jongeren.

Natuurvriendenhuizen

Nivon beschikt over dertien prachtige natuurvriendenhuizen verspreid door het hele land. Ze liggen op de mooiste locaties, midden in de natuur en zijn zo duurzaam mogelijk ingericht. Het bijzondere is dat deze huizen volledig gerund worden door vrijwilligers. De natuurvriendenhuizen zijn perfect voor jongeren die graag de natuur in trekken: de overnachtingsprijs is laag en de faciliteiten zijn goed. En een van de mooiste onderdelen van overnachten in een natuurvriendenhuis: je ontmoet altijd wel iemand met dezelfde belangstelling. Je maakt een praatje tijdens het koken, speelt samen een spelletje of je raakt in gesprek tijdens een wandeling.

Jongerenproof

Gedurende dit Groen traineeship onderzoek je samen met jouw mede-trainees wat er in natuurvriendenhuis De Bosbeek kan worden toegevoegd om meer jongeren aan te trekken. Denk bijvoorbeeld aan een fijne chillplek in huis en op het terrein, een interessante workshop of manieren van communicatie met jongeren. Je volgt boeiende trainingen en maakt kennis met Nivon-vrijwilligers met veel kennis van huis en terrein. In samenwerking met hun gaan jullie aan de slag met de uitvoering van jullie zelfbedachte, vernieuwende plannen. Je neemt actief deel aan het traineeship en vergroent zo jouw CV met het Groen Traineeship certificaat. Je doet onderzoek en gaat in gesprek met gasten en vrijwilligers. Je volgt trainingen en workshops o.a. op het gebied van teambuilding, samenwerken, inclusiviteit, creatief brainstormen en gast/klantbeleving. Op basis van deze workshops & trainingen maken jullie een plan en samen met je medetrainees en de vrijwilligers ga je aan de slag met het realiseren van jullie duurzame plannen en creëren jullie toffe elementen bij natuurvriendenhuis De Bosbeek. Aan het einde van het

project geven jullie een eindpresentatie voor vrijwilligers van de Bosbeek, vrijwilligers van andere natuurvriendenhuizen en jongeren. Daar zullen jullie het mooie resultaat aan alle geïnteresseerden laten zien, want jullie vernieuwing en creativiteit kan een mooi voorbeeld zijn voor de andere natuurvriendenhuizen.

Impact

Door het creëren van een gastvrije en inclusieve omgeving waar jongeren zich welkom voelen en de natuur kunnen ervaren, stimuleer je positieve sociale interactie. Dit kan leiden tot een versterkt gevoel van verbondenheid onder jongeren en een groter bewustzijn van milieukwesties en natuurbehoud op de lange termijn. •

In een notendop

• Dit traineeship is elke maandag, van 14 oktober t/m 27 januari (met uitzondering van 23 en 30 december i.v.m. de kerstvakantie).

• De bijeenkomsten zijn van 10 tot 17 uur, in natuurvriendenhuis De Bosbeek in Bennekom.

• Naast allerlei leerzame en leuke bagage ontvang je reiskostenvergoeding en een Nivon(Jong)lidmaatschap voor een jaar.

• Aanmelden voor 7 oktober via nivonjong.nl/agenda/groentraineeship Kijk hier ook voor meer informatie.

Samen met andere trainees, vrijwilligers en experts ga jij aan de slag.

Verwachtingen en dromen

Verwachtingen spelen een belangrijke rol in ons leven. Ze kunnen inspireren en motiveren, maar vaak kunnen ze ons ook belemmeren, bijvoorbeeld bij het realiseren van onze dromen.

Zo had ik al jarenlang een droom: voor langere tijd op reis gaan met de camper. Rijden over de mooiste wegen, slapen op prachtige plekken en vooral het gevoel van ultieme vrijheid ervaren. Dit zou voor mij betekenen dat ik mijn baan zou moeten opzeggen en mijn appartement moest onderverhuren. Een lastige keuze en daar kwamen die verwachtingen van de maatschappij ook nog bij. De maatschappij heeft vaak vaste ideeën over hoe een succesvol leven eruit ziet, zoals een stabiele baan, een huis, en een gezinsleven. Mijn droom als 27-jarige was verre van dit…

Ondanks deze verwachtingen zei ik toch begin 2023 mijn baan op en vertrokken mijn vriend en ik in mei 2023 voor vier maanden naar Zweden en Noorwegen. Dit was een fantastische ervaring waarin ik de ultieme vorm van vrijheid heb kunnen ervaren. Had ik te veel naar verwachtingen van de maatschappij geluisterd, dan had ik nooit mijn baan durven opzeggen. Maar nu kwam mijn droom uit: we sliepen in de camper op prachtige plekken aan meren, in bossen en in de bergen. We reden over wegen met adembenemende uitzichten en konden doen en laten wat we wilden.

Een van de belangrijkste stappen die ik nam om verwachtingen los te laten en voor mijn droom te kiezen, was het herdefiniëren van wat succes voor mij betekent. Ook heb ik contact gezocht met gelijkgestemden, waardoor het maken van een lange reis, zonder een baan te hebben, ineens niet meer zo’n gek idee was.

Nu deze eerste stap is gezet, merk ik dat verwachtingen loslaten steeds gemakkelijker gaat. Voor mij is een succesvol leven, dat ik de keuzes maak die ervoor zorgen dat ik míjn leven leef – en niet dat van een ander. Met dit in gedachten heb ik een solotrip naar Lissabon geboekt, om vanuit daar te werken (dit hoeft niet per se een ervaring te zijn die je met je partner deelt). En mijn vriend en ik nemen onze kat mee op avonturen in de natuur en met de camper (ook katten kunnen van kamperen houden).

Ik neem verwachtingen vaak in overweging wanneer ik een beslissing neem, maar het allerbelangrijkste is dat deze verwachtingen mij niet meer belemmeren in het realiseren van mijn dromen.

— Marije van Wetten, Nivon Jong •

NivonJong is de jongerenafdeling van Nivon. Speciaal voor iedereen tussen de 15 en 30 jaar organiseert NivonJong adembenemende evenementen. Check hiervoor: nivonjong.nl

Een hutje bouwen in het paradijs

Ik heb Mei van Gorter in mijn hoofd. Een nieuwe lente en een nieuw geluid: Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit, Dat ik vaak hoorde voor een zomernach In een oud stadje, langs de watergracht.

Ik rijd van Amsterdam naar Hall, aan het Apeldoorns kanaal. De hoge bomen langs het Jaagpad filteren het licht dat op de kanoënde families valt. Het is een idylle die dwingt tot langzamer rijden om alle nuances ervan langzaam in me op te nemen. Ouders en kroost die voorzichtig peddelen, en met elke slag dieper de tijdloosheid ingaan. Als eenden dobberend in het water volgen de kano’s elkaar op. Ik rem af. Een kudde minitractoren dendert vol trots vlaggengewapper over de weg; wordt hier de overwinning voor de rode diesel gevierd?

Het Nederlandse landschap opent zich in de maand mei als een spannend boek. We treffen ons midden in het verhaal want de donkere periode is afgesloten; het groen kietelt onder oksels, de hommels schieten brutaal om de oren, de dagen rekken zich als luie katten uit. Ik parkeer op het terrein van Nivon, de natuurvriendenorganisatie die honderd jaar geleden vanuit de arbeidersbeweging ontstond. De pioniers kenden hun Gorter en Theo Thijssen; de verheffing van de arbeider ging via het Pieterpad. Door te wandelen, te recreëren en te verblijven in de natuur werden lichaam en ziel geadeld. De arbeider uit de kroeg naar de duinen. Honderd jaar later kan gesproken worden van een succesverhaal. Nivon drijft volledig op enthousiaste, soms een tikkeltje bezeten vrijwilligers en kan zichzelf bedruipen. De vereniging telt meer dan 30.000 leden, die gretig gebruikmaken van de natuurvriendenhuizen en -kampeerterreinen in duin en land. Ook hier in Hall. Ondanks het succes laakt men het ontbreken van diversiteit. Iedereen die ik op het terrein spreek

begint over zichzelf als ‘spierwitte club’. Schuldbewustzijn etaleren is bij links nooit ver weg. Het gezellige terrein voelt als een reservaat waarin de wereld van polarisatie en uitsluiting ver weg is. Hoe kunnen die andere groepen bereikt worden? In Wallonië, wijst onderzoek uit, is de opkomst van extreemrechts gestuit doordat de oude linkse partijen dicht bij de mensen staan. Onderzoeker Léonie de Jonge deed er onderzoek naar en laat zien dat de aldaar regerende socialistische partij tussen de mensen staat. Dat het naar cliëntelisme neigt wordt op de koop toe genomen. Alle politiek is lokaal.

De afgelopen jaren zijn bestuur en politiek steeds verder van het electoraat komen te staan. Is de sleutel naar verbinding het weer terugkeren naar het dorp, de straat en de wijk? En wat moet de groene beweging daarmee? Zullen we weer scherp zien als we begrijpen dat de mens zijn omgeving wil koesteren? Er heerst een epidemie van bijziendheid onder kinderen; kinderen moeten aan de bril doordat ze de hele dag aan het beeldscherm gekluisterd zijn. De oplossing, aangedragen door de medische stand, is simpel: ga buiten spelen. Verder kijken dan je neus lang is. De wereld in focus krijgen.

Nivon wil ook de kinderen van de achtergestelde groepen verwelkomen. De schakel tussen de wereld van Gorter met zijn lonkende duinen en koekoeken en de grauwe binnensteden waar kinderen tegen blinde muren aankijken is de huisarts. Geen medicatie voorschrijven, maar een dagje naar het strand. Een hutje bouwen. Je vrij voelen in het paradijs. Kind van mei zijn. •

Abdelkader Benali (1975) is gelauwerd schrijver. Om de week schrijft hij voor dagblad Trouw een column. Op 20 mei verscheen bovenstaande column naar aanleiding van zijn bezoek aan PiKa.

“Medici waarschuwen voor bijziendheid bij kinderen vanwege beeldschermgebruik. Nivon heeft het recept tegen bijziendheid in huis; laat de kinderen buiten spelen! Ik stel voor om Nivon in het ziekenfonds op te nemen!”

Nivon : volwassen vereniging met sociale natuurvriendencultuur

Tijdens het jubileum PiKa Festival werd het jarig Nivon vereerd met de aanwezigheid van de voorzitter van de Natuurvrienden Internationale (NFI), Manfred Pils uit Oostenrijk. In de toespraak die hij voorbereidde voor PiKa besteedt hij aandacht aan de inspanningen van de internationale natuurvriendenbeweging op het gebied van klimaatrechtvaardigheid. In dat opzicht zou Nivon nog wel wat stappen kunnen zetten.

PiKa en het 100-jarig jubileumfeest van de natuurvrienden in Nederland laat de vitaliteit van jullie vereniging zien. En het jubileumboek dat ik van jullie kreeg, toont de diversiteit van Nivon. Van die honderd jaar van jullie bestaan heb ik er veertig zelf meegemaakt nadat ik voor het eerst in contact kwam met Nivonleden op het NFI-congres in Straatsburg in 1984. In 1993 werd ik algemeen secretaris van het NFI en was ik verantwoordelijk voor de organisatie van de internationale huizenwerkgroep. Nivon toonde zich daarin zeer betrokken.

Wat is typisch voor Nivon? Naar mijn mening zijn jullie erin geslaagd een echte ‘natuurvriendencultuur’ te ontwikkelen. Dit is vooral zichtbaar in de huizen die gericht zijn op vrijwilligersmanagement en gemeenschapszin, maar ook bij alle andere activiteiten, zoals het jaarlijkse pinksterfestiva; een groot en succesvol familie-evenement. De geest van solidariteit en engagement zijn in alles zichtbaar. Bij jullie ligt de focus op de gemeenschap en niet op financieel gewin. Dat raakt mij enorm. Tegenwoordig heeft iedereen het over duurzame ontwikkeling. Die heeft twee belangrijke dimensies: de bescherming van de natuur en de sociale dimensie van rechtvaardigheid en participatie voor iedereen. (De economische dimensie laat ik bewust achterwege omdat die helaas al eeuwenlang altijd op de voorgrond heeft gestaan, ten koste van de andere twee dimensies.)

De Nederlandse natuurvrienden hebben de sociale dimensie duidelijk tot uitdrukking gebracht; dat is wat jullie onderscheidt en dat al 100 jaar. Namens NFI wil ik jullie hiervoor bedanken.

Manfred Pils

boegbeeld van de internationale Natuurvriendenbeweging.

NFI heeft wereldwijd ruim 350.000 leden en in Nederland en Oostenrijk bijvoorbeeld groeit het aantal leden nog altijd. Ik ben bijzonder trots op twee ontwikkelingen: ten eerste de succesvolle integratie van Afrikaanse natuurvriendenverenigingen sinds 1996. Deze ontwikkeling toont de ware internationaliteit en solidariteit van de beweging aan. De tweede ontwikkeling is onze strijd voor klimaatrechtvaardigheid. Dit onderscheidt ons van veel andere milieu-ngo’s. We praten niet alleen over klimaatrechtvaardigheid, we dóen ook iets. Zo hebben we een klimaatfonds opgericht, waarmee we de aanplant van bomen en mangrovebossen in Afrika financieren. Daarmee verbeteren we niet alleen het klimaat, maar helpen we onze Afrikaanse ngo's ook kennis en ervaring op te doen en de ngo-sector in Afrika te versterken. Op internationaal niveau streeft NFI dus dezelfde doelen na als Nivon in Nederland: solidariteit, wederzijdse hulp, het toerusten van vrijwilligers om onze wereld in positieve zin te veranderen.

Berg vrij! •

In september is Nivon gastheer voor de NFI-conferentie 2024 – de internationale ledenraad. Voorzitter Manfred Pils, het NFI-secretariaat en vertegenwoordigers van onze zusterorganisaties verwelkomen wij dan in ons Limburgse natuurvriendenhuis Eikhold.

Tekst: Manfred Pils

was van 1981 tot 1993 hoofdredacteur van het magazine Naturfreund, van 1993 tot 2003 ambtelijk secretaris van de NFI en in 2008 is hij tot voorzitter van onze internationale organisatie gekozen. Sindsdien is hij het

Prikb o rd

Het prikbord is bedoeld voor iedereen die iets wil delen met andere 'Nivonners': een oproep, een compliment of juist een kritische noot, een korte anekdote of een mooie foto. Stuur jouw inzending naar toorts@nivon.nl en vermeld 'prikbord' in het onderwerp.

@wildflowerwhisperings

#dekleinerug

#nivonjong #biesbosch

@jumpzomerkampen

#50jaar

#hethallsehull

#feest

@krmlmnstr

#morgenrood

#natuurkampeerterein

Fijn, zo’n haiku

Een greep uit de haiku’s die naar aanleiding van onze oproep in de Zomer Toorts werden gecreëerd en opgestuurd. De inzenders hebben inmiddels de enige echte Natuurvrienden Fietsgids toegestuurd gekregen.

een land vol zomer voeten op de pedalen het groen tegemoet

Elly van Egmond, Wageningen

het zonlicht beschrijft bladeren Japans getint verhalend moment

Jelle Jan de Schipper, Alphen aan de Rijn

de wind door je haren de wereld van jou alleen is ultiem geluk

Danielle Janssen, Enkhuizen fietsen langs akkers goudgele koolzaadvelden bijenparadijs

Marian Smit, Leiden

Ga je op avontuur met Nivon?

Tag ons op de socials

@nivonnatuurvrienden en deel je ervaring!

70 Jaar lid!

Op de mooiste dag van juli kreeg Henk Joustra (geboren in juli 1934) door Marlies Leeghwater van afdeling Zuid-Holland West het Nivon-ereteken opgespeld dat maar weinigen gegund is: 70 jaar lidmaatschap van Nivon. In de wintereditie van Toorts valt meer te lezen over deze actieve Nivon-bestuurder.

@Doredevries

#drenthepad

#fotografie

#streekpad

Caberatier Patrick Nederkoorn oog in oog met de wolf

Na de succesvolle voorstelling Hoogtij over klimaatverandering komt Patrick Nederkoorn met een nieuwe cabaretvoorstelling: Uit de klauwen, over een bakfietsvader die naar de Veluwe verhuist en daar oog in oog komt te staan met een wolf. Hierin neemt hij zijn eigen relatie met de natuur onder de loep. Uit de klauwen gaat op 21 november in première in De Kleine Komedie in Amsterdam en toert vervolgens door heel Nederland. Tryouts vanaf 20 augustus 2024. Korting voor Nivonleden.

Patrick is een natuurvriend. Denkt hij. Als hij woont in een flatje in de stad. Maar dan verhuist hij met vrouw en kind naar een hutje in het bos. Met wel heel veel bomen, spinnen en teken. En als er dan ook nog een wolf door zijn straat loopt, wordt het beest in hem wakker.

Piano: Guido van de Meent

Regie: Titus Tiel Groenstege patricknederkoorn.nl

Natuurvrienden

Fietsgids

Van Nivonhuis naar Nivonhuis of -kampeerterrein, dat kan ook op de fiets! Nivonvrijwilligers stippelden met liefde 18 fietsroutes uit. Deze routes (1321 kilometer in totaal) verbinden de natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen met elkaar. Zo vind je altijd een plek in de natuur om te over-nachten en contact te maken. Magda Vodde, initiatiefnemer van deze gids, deelt in dit boek ook haar fietservaringen en geeft handige tips.

De gids is beschikbaar via de webshop van Nivon. Prijs: €10,95 (niet-leden: €16,50)•

Foto: Anne van Zandwijk

Op voor het Plan

We schrijven oktober 1935. Een twaalf meter hoge met bloemen versierde zuil was het eerste dat de Amsterdammers zagen bij het verlaten van het Utrechtse Centraal Station. Daar was het gezelschap net aangekomen met de trein die om 8.36 uur van station Weesperpoort was vertrokken. Op die zuil de woorden: SDAP – NVV / OPBOUW! / PLAN-CONGRES / Congresbezoekers welkom!

Het Plan van de Arbeid was een initiatief van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) en de vakbond NVV. Zij wilden een antwoord geven op de massawerkloosheid. Een ander gevaar was het opkomend fascisme. Daarbij kwam dat het niet goed ging met de SDAP. De groei stokte al enige jaren en katholieke arbeiders, die toch ook te lijden moesten hebben onder de werkloosheid, werden niet bereikt. De boel over een andere boeg gooien leek de oplossing. Het oude marxistisch georiënteerde beginselprogramma uit 1912 verdween, samen met de daarbij behorende klassenstrijd, in 1937 in de prullenbak.

Het instituut had een tweeledige taak: enerzijds kader en leden van partij en vakbeweging scholen voor de maatschappelijke strijd van de arbeidersbeweging en anderzijds de leden ook emotioneel bij de beweging betrekken. De verwachting bij de SDAP was, dat zich zeker 25.000 georganiseerden zouden aansluiten. In

dat opzicht overtreffen wij 100 jaar na dato de stoutste verwachtingen met ons huidige ledental. (Overigens niet die van eerste voorzitter Stenhuis: die verwachtte een toeloop van zeker 70.000 tot 80.000 leden.)

Bestaanszekerheid

De hervormers waren een aantal jaren eerder alvast begonnen. Vanaf 1934 gingen Hein Vos en Jan Tinbergen aan de slag met het ontwerpen van een Plan van de Arbeid, een idee dat over was komen waaien uit België. De kern van het Plan: zorgen voor bestaanszekerheid en een behoorlijk levenspeil. Investeringen in grootschalige openbare werken moesten zorgen voor werkgelegenheid en koopkracht. Op 26 en 27 oktober 1935 werd Het Plan groots gepresenteerd in Utrecht.

Vanaf het station hoefden de Amsterdamse congresbezoekers alleen maar de menigte te volgen om zaal Tivoli, de locatie van het congres, te bereiken. Ze

Presentatie van het Plan in Tivoli, Utrecht, 1935.

Henk Brugmans

waren allemaal lid van de SDAP of van de vakbond. Daarnaast bleek een flink deel van hen ook aangesloten bij het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO), zoals Nivon indertijd heette. Onderweg stootten ze elkaar aan: “Hoor, het carillon!” In bronzen klanken werden vanaf de oude Domtoren bekende melodieën over de congresgangers uitgestrooid. De Telegraaf sprak er later schande van dat het carillon onder meer ‘Morgenrood’ en ‘Aan de strijders’ ten gehore had gebracht…

Vlagvertoon

De inrichting van de zaal was voor de afgevaardigden een openbaring. Het podium was amphitheatergewijs opgebouwd, de wanden voorzien van pakkende slogans als ‘Vrouw en man, steunt het Plan!’ Rode en gele banen verbeeldden de zonnige toekomst die ‘Ons Plan voor ons volk’ ongetwijfeld zou brengen.

Er waren natuurlijk sprekers, veel sprekers. Een plechtig ogenblik was de inwijding van de Planvlaggen, naar een ontwerp van Fre Cohen, door Koos Vorrink. Die Planvlaggen waren in rood en in blauw uitgevoerd en tegen een schappelijk prijsje verkrijgbaar. ‘De vlag is de bloem van de propaganda, de verzinnebeelding van onze grote strijd.’ En er was meer, variërend van fietsvlaggetjes, speldjes, kleurrijke affiches tot een Planlied. ‘Het moet, het kan! Op voor het Plan!’, schalde het.

Nivon (toen Instituut voor Arbeidsontwikkeling) had een actieve rol in het uitdragen van het gedachtegoed en de voorstellen van het ambitieuze Plan. Al in de zomer van 1935 werd tijdens een Natuurvriendendag in natuurvriendenhuis Over Holland in Nieuwersluis aandacht aan het Plan besteed. Daar voerden De Jonge Spelers o.l.v. Ben Groeneveld al hun Plan Revue op.

Kadertraining

De Planactie kwam pas goed op gang na het aantreden van Henk Brugmans als voorzitter van het IvAO. Hij was een ‘coming man’ binnen de SDAP die ook samen met o.m. Wiardi Beckman deel uit maakte van de herzieningscommissie voor het SDAP beginselprogramma uit 1937. Het IvAO nam de taak op zich om het kader van de beweging te scholen in de Planpolitiek. In 1935/36 werden in 76 plaatsen Plancursussen gegeven voor grote groepen, en in ruim 100 afdelingen werden Planclubs georganiseerd. Die hadden in het eerste jaar ongeveer 3700 deelnemers. Daartoe gaf het Instituut het Handboek voor het Plan uit. In zeven tot tien cursusavonden werden de deelnemers ingewijd in de geheimen van het Plan. Een jaar later volgde de uitgave Ons Plan na een jaar en in 1937 De nieuwe staat, over de rol van de staat bij de ordening van de productie.

Voor leiders van die clubs waren er scholingsbijeenkomsten in het Troelstraoord te Beekbergen, en vanaf 1937 verzorgde het Instituut een contactorgaan voor die cursusleiders onder redactie van Henk Brugmans en Hein Vos. De deelnemers werden op die manier niet alleen meegenomen in de Plan-propaganda, maar ook in de veranderende richting van de SDAP.

Route uit hedendaagse crises

Op de laatste Koos Vorrinklezing op 1 mei in Lage Vuursche sprak Michiel Zonneveld over zijn boek ‘Plan van de arbeid’ uit 2023. Michiel formuleert daarin een route om een antwoord te vinden als uitweg uit de crises en de politieke situatie van nu. Hij roept ons op om mee te doen. Afdeling Nivon-Arnhem geeft daar als eerste orgaan binnen Nivon gehoor aan. In een serie van drie bijeenkomsten dragen de deelnemers bij aan zo’n nieuw Plan van de Arbeid. Het worden interactieve bijeenkomsten waarin inzichten worden gegeven en gedeeld en volop ruimte is voor gesprek. Op naar een groen Plan van de Arbeid 2025! •

Wanneer:

Dinsdagmiddag 24 september 2024 van 14.00 - 16.00 uur

Dinsdagmiddag 26 november 2024 van 14.00 - 16.00 uur

Dinsdagavond 25 februari 2025 van 19.30 - 21.30 uur

Begeleiding:

Dannie Brus, Sjoerd Kemeling en Herman Pieterson.

Locatie:

De Wasserij, Molenbeekstraat 26A in Arnhem.

Kosten:

€ 20,00. Niet-leden € 25,00.

Bron: Nivon archief

Uitdaging: Natuurvriendenhuizen per openbaar vervoer

De Brabantse Liesbeth Post verrast met een ov-reisschema voor alle natuurvriendenhuizen van Nivon. “Geïnspireerd door een bevriende huiswacht bij Den Broam hebben mijn partner en ik een paar jaar geleden kennisgemaakt met Nivon en zijn meteen enthousiast geworden. Toen ontstond het plan, noem het een challenge, om in een jaar tijd alle dertien Nivonhuizen te bezoeken met het openbaar vervoer en ov-fietsen. Dat was soms een uitdaging, maar het is gelukt!”

Een vriendin van mij verhaalde vaak enthousiast over haar vrijwilligerswerk als huiswacht in natuurvriendenhuis Den Broam, en dan liet ze ook fotootjes zien…” vertelt Liesbeth Post. In 2023 besloot zij haar vriendin eens op te zoeken, daar in Den Broam. “Zo’n prachtige plek, en zo’n mooi concept, die natuurvriendenhuizen. Toen werd ik heel nieuwsgierig naar die twaalf andere Nivonhuizen!”

Voordien had Liesbeth nooit eerder van Nivon gehoord. Immers, als je in 1959 geboren bent zoals zij, dan groeide je nog op in een verzuilde samenleving. Dat betekent dat Nivon geen bekend begrip voor je is, als je niet uit een socialistisch nest komt. Maar nu sloeg Liesbeth aan het lezen over Nivon en de natuurvriendenhuizen, en ging ze puzzelen. Want hoe kom je als niet-autorijder bij zo’n huis…?! Ze houdt wel van een uitdaging en al gauw ontstond het plan om er een project van te maken: in een jaar tijd alle dertien Nivonhuizen bezoeken met openbaar vervoer en ovfietsen, vanuit haar woonplaats in de buitengebieden van Breda.

“De interactie van een camping met de luxe van een hotel”

“Het is een mooie ervaring geworden: gerieflijk en betaalbaar slapen op mooie locaties, met alle mogelijkheden voor zelf-catering. De interactie van een camping, met de luxe van een hotel. En de huiswachten bijvoorbeeld zijn op elke plek heel verschillend. Dat is

niet te vergelijken met andere vakantiebestemmingen. Het plan is alleen wel een uitdaging gebleken als je geen auto hebt of wilt gebruiken. Dan moet je wel vitaal zijn.” En dan heeft Liesbeth het niet alleen over de bereikbaarheid van een huis, maar ook over de nabijheid van een winkel. “Na enkele ervaringen maakten we ‘het Nivon-pakketje’ voor mee op reis, met spullen die je altijd nodig hebt om te koken maar die niet opgaan, zoals bijvoorbeeld peper, zout, paprikapoeder en olie. Soms tref je dat aan in een keuken, van vorige gasten, maar daar kan je niet vanuit gaan, is onze ervaring. En als je dan bijvoorbeeld misgrijpt in Allardsoog, daar in Een-West…” Liesbeth ziet het nog voor zich: “Die plek maakte diepe indruk, want dat is écht in de middle of nowhere!”

Doe er je voordeel mee; Liesbeth Post heeft openbaar vervoertrajecten naar natuurvriendenhuizen onderzocht en op schrift gesteld. Vanzelfsprekend zijn er nog andere mogelijkheden en kan er altijd wat veranderen, dus (ik citeer de omroepmevrouw van de stations): check uw reis in de app.

Den Broam , Alsteedseweg 73, Haaksbergen

Trein Enschede, dan 7 km met ov-fiets, of bus 63 Haaksbergen en bus 595: halte Braambrug. Vanaf daar 450 m lopen.

Eikhold , Valkenburgerweg 72, Heerlen

Trein Heerlen, dan 2 km met ov-fiets, of bus 1, 2, 52 of 32: halte Pijnsweg

Het Hunehuis , Hunebeddenweg 1, Darp

Trein Meppel, dan 13,5 km met ov-fiets, of bus 28: halte centrum Havelte. Vanaf daar 3 km lopen.

De Hondsrug , Duinweg 6, Noord-Laren

Trein Haren, dan 5 km met ov-fiets, of bus 51: halte Lageweg Noordlaren. Vanaf daar 1,6 km lopen.

Het Zeehuis , Verspijckweg 5, Bergen aan zee

Trein Alkmaar, dan 10 km met ov-fiets, of bus 166: halte Plein Bergen en buurtbus 410: halte Verspijckweg Bergen aan zee.

De Banjaert , Burg. Rothestraat 53a, Wijk aan zee

Trein Beverwijk, dan 5 km met ov-fiets, of bus 75: halte Julianaweg. Dan nog 300 m lopen.

ABK-huis , Hallseweg 12, Hall

Trein Zutphen, dan 10 km met ov-fiets, of bus 504: halte ABK huis.

Koos Vorrinkhuis , Koudelaan 16, Lage Vuursche

Trein Hilversum, dan 8 km met ov-fiets, of bus 59, halte Dorp Lage Vuursche. Vanaf daar nog 650 m lopen.

Tekst en beeld: Marijke Katsburg en Liesbeth Post

Morgenrood , Scheibaan 15, Oisterwijk

Trein Oisterwijk, dan 4 km met ov-fiets, of bus 140: halte Weverstraat Oisterwijk. Vanaf daar nog 3 km lopen.

Bosbee k , Bosbeekweg 19-21, Bennekom

Trein Ede-Wageningen, dan 6 km met ov-fiets, of RRReis haltetaxi (vooraf reserveren) naar halte Panoramahoeve Bennekom. Vanaf daar nog 900 m lopen.

Allardsoog , Jarig van der Wielen Weg 42, Een-West

Trein Assen, dan 25 km met ov-fiets, of bus 84: halte De Elleboog Haulerwijk en buurtbus 104: halte Natuurvriendenhuis.

Krikkenhaar , Krikkenhaar 11, Bornerbroek

Trein Almelo, dan 6 km met ov-fiets, of bus 98: halte Eierbaan Bornerbroek. Dan nog 2,5 km lopen.

De Kleine Rug , Loswalweg 1 of 3, Dordrecht

Trein Dordrecht, 4,5 km met ov-fiets, of bus 3: halte Meranti. Dan nog 500 m lopen. •

Nivon Trektochten

Geen zin of gelegenheid om zelf van alles uit te zoeken? Nivon zit ook niet stil en inmiddels zijn er vier kant-en-klare tweedaagse trektochten verkrijgbaarrondom Morgenrood, Zeehuis, Bosbeek en Hunehuis. Er is keuze uit wandelingen tussen de 6 en 25 km, steeds startend en eindigend op eewn ov-punt.

Tussendoor overnacht je in een natuurvriendenhuis. Meer tochten zijn in ontwikkeling.

Zeehuis

De trektocht in de buurt van het Zeehuis bijvoorbeeld voert je in twee dagen van Alkmaar, via landelijke landschappen door uitgestrekte duingebieden, naar Castricum. Je overnacht in natuurvriendenhuis Het Zeehuis en geniet van de zeelucht. Spot onderweg een verscheidenheid aan trekvogels en waai uit aan de Nederlandse kust.

Hunehuis

Ontdek het mooie Drenthe, loop door sprookjesachtige bossen en geniet van wilde vergezichten. Deze tweedaagse tocht begint in Ruinen en eindigt in Steenwijk, met een overnachting in natuurvriendenhuis Het Hunehuis, met spectaculair uitzicht op de heide. De route neemt je mee langs historische dorpjes, monumentale hunebedden en indrukwekkende natuur.

Bosbeek

Donkere bossen, heldere sprengenbeken en de prachtige heidegebieden op de Veluwe… Je komt ze allemaal tegen tijdens deze tocht die begint bij bushalte De Valouwe in Ede en eindigt in Wolfheze, met een overnachting in natuurvriendenhuis De Bosbeek. Ga op safari op de Veluwe en ontmoet onderweg wilde zwijnen, vogels, runderen, wilde pony’s, reeën en edelherten.

Morgenrood

Misschien wel het mooiste natuurgebied van Nederland: de Kampina. Trek diep het vennengebied in en ontdek dit Nederlandse wetlands gebied. Je loopt deze tweedaagse trektocht van Boxtel naar Tilburg, met een overnachting in natuurvriendenhuis Morgenrood. Een echte natuurtocht in een schijnbaar onontdekte, unieke omgeving.

Kijk op Nivon.nl/trektochten

Op de Trektochtkaart vind je dagetappes met keuze tussen lange en korte routes (6 tot 25 km). Je reist van en naar ov-punten en gaat compleet offline met de Nivon Trektochtkaart. Boek jouw overnachting vooraf en geniet van dit groene avontuur. Koop de complete set van 4 trektochten voor de ultieme ervaring.

Nivon Trektochtkaarten zijn recyclebaar, biologisch afbreekbaar en bestaan voor 80% uit hernieuwbare grondstoffen. Daarnaast zijn ze weerbestendig en kunnen dus tegen een stootje. De wandelkaart heeft een uitgebreide kaart met routelijn. Ook biedt de kaart extra informatie en leert jou alles over de omgeving.

De kaarten kosten € 4,95 per stuk (niet-leden betalen € 7,49).

De vier trektochten samen: € 14,95 (niet-leden € 22,49). •

Liesbeth en Koen, sinds een jaar enthousiaste Nivon-gangers

Nivon Vitaal Reizen 50+

Samen op vakantie in 2025

Op vakantie en met andere vitale 50-plussers leuke culturele en/of sportieve activiteiten ondernemen zonder gebonden te zijn aan een voorgekookt programma, dat is wat wij graag organiseren. Door dagelijks met alle alleen- en samengaanden ervaringen uit te wisselen brengen we mensen bij elkaar en ontstaan nieuwe ideeën voor het programma van de volgende dag.

In deze Herfst Toorts al een eerste overzicht van onze reizen in 2025. Voor meer informatie, over het reisaanbod vanaf april, voor boekingen en het meest actuele overzicht: nivon.nl/vitaal-reizen

In de wintermaanden gaan we (weer):

Sneeuwschoenwandelen in Villanders, Dolomieten (Italië)

10 t/m 19 januari 2025 VR2501

Prijsindicatie leden: €1099,halfpension, busreis, 5 begeleide sneeuwschoenwandelingen.

Sneeuwschoenwandelen wordt steeds populairder bij 50-plussers. Onder leiding van een ervaren, goed opgeleide gids lopen we mooie tochten, die iedereen met een behoorlijke conditie aankan. Hotel-pension Gasser is daarbij een prima locatie met mooie kamers en heerlijk eten.

Winterpret bij Centrum Savita, Sauerland (Duitsland)

18 t/m 25 januari 2025 VR2502

Prijsindicatie leden: vanaf ca. €509,volpension, eigen vervoer.

Boven Winterberg ligt Centrum Savita. Het sfeervolle pand ligt in een bosrijke, heuvelachtige omgeving. Ligt er sneeuw, dan ga je skiën of langlaufen. En anders ga je 'gewoon' wandelen of uitstapjes maken in de schitterende omgeving. Vlakbij Savita is een bushalte met goede verbindingen; een buskaart is inbegrepen. Er worden vegetarische maaltijden geserveerd.

Verderop in 2025 staan de volgende reisavonturen op het programma:

Wandelen over het Stellingenpad 6 t/m 12 april 2025 VR2503

Een wandel- én cultuurreis bestaand uit vijf dagetappes van elk ongeveer 16-18 km, met overnachtingen in natuurvriendenhuis Allardsoog.

Wandelen langs Hadrian’s Wall (Engeland) 27 april t/m 4 mei 2025 VR2504

Een lange afstandswandeling in Noord-Engeland, boordevol historisch erfgoed, fantastische landschappen en mooie ontmoetingen. Verblijf in een modern hostel op meerpersoonskamers.

Fietsrondje Utrechtse Heuvelrug en Veluwe

11 t/m 16 mei 2025 VR2505

Maandag fietsen we vanuit het Koos Vorrinkhuis in Lage Vuursche naar de Bosbeek in Bennekom, woensdag vanaf daar door naar het ABK-huis in Hall en vrijdag terug naar het Koos Vorrinkhuis.

Normandië en de invasiestranden (Frankrijk)

5 t/m 13 juni 2025 VR2506

Precies 81 jaar nadat in de vroege ochtend van 6 juni 1944 de geallieerde troepen de kust van Normandië bezoeken we deze historische plek: de stranden, erevelden en musea.

Steden- en cultuurreis Berlijn (Duitsland)

14 t/m 21 juni 2025 VR2507

Berlijn heeft veel mooie bezienswaardigheden die je goed kunt bezoeken tijdens een stedentrip.

Zeilen in valken (Friesland)

20 t/m 22 juni 2025 VR2508

Mooie zeiltochten en zeillessen om (beter) te leren zeilen van erkende zeilinstructeurs.

Bergwandelen bij Naturfreundehaus

Freibergsee, Bayern (Duitsland)

28 juni t/m 5 juli 2025 VR2509

Prachtig huis met aangename sfeer en goede keuken in een fantastisch wandelgebied.

En in de tweede helft van 2025? Van een aantal reizen in het najaar staan de data al vast. Wandelen en fietsen in de Eifel, langs de roze granietkust in Bretagne, over de Dutch Mountain Trail bijvoorbeeld, of het oostelijk traject van het Trekvogelpad. Aan andere reizen wordt nog gewerkt, zoals stedentrips naar Warschau, Krakau, Boedapest of Kopenhagen. Kijk vooral op onze website: vitaalreizen.nivon.nl

TREQ Kanoreizen organiseert diverse avonturen per kano in de mooiste gebieden van Nederland en de rest van Europa. Kijk op treqkanoreizen.nl voor meer informatie.

Wandel 60 +

Wandel60plus wandelt door... Save the date!

Voorjaar 2025 gaan we van 21 tot 28 mei naar de Vogezen, naar natuurvriendenhuis Val d'Orbey, vlakbij Lac Noir. Het is reis met een zelfvoorziening. We koken dus zelf.

Najaar 2025, van 10 tot 17 november, verblijven we in het Belgische natuurvriendenhuis Les Gattes, vlak bij Stavelot, in de Ardennen. Ook dit is een reis op basis van zelfverzorging.

Meer informatie en mogelijkheid tot inschrijven vind je vanaf 1 januari 2025 op onze nieuwe website:

wandel60plus.nivon.nl

Zin in!

Spring Reizen is de reisorganisatie van Nivon voor en door actieve, sociale buitensporters en natuurgenieters tussen 25 en 40 jaar. Avontuurlijke wandelreizen, wandelweekenden en aanverwante buitensportactiviteiten staan op het programma. Iedere reis vindt slechts eenmaal plaats en is daarmee uniek.

Dutch Mountain Trail

11 - 15 september Zuid-Limburg

Prijs: €128 , niet-leden €143

Een 5-daagse kampeertrektocht van 100 km over de ‘Seven Summits’ van Zuid-Limburg. Onbewegwijzerd, met prachtige vergezichten, ruige paden en serieuze hoogtemeters. Ga dit unieke avontuur aan en verbaas je over het prachtige landschap van Zuid-Limburg!

De loop van de Hondsrug en de Hunze

12 - 13 oktober Drenthe/Groningen

Prijs: €79 , niet-leden €94

Lopen door een eeuwenoud landschap: zaterdag door de bossen en over de heide van de Hondsrug, en zondag verkennen we het stroomgebied van het riviertje de Hunze. We overnachten in gezellige trekkershutten met een ontbijtbuffet!

Hermannshöhen

12 - 13 oktober Duitsland

Prijs: n.t.b.

We lopen dit weekend een deel van de Hermannshöhen, een mooie route met veel uitzichten over het Teutoburgerwoud. We slapen in een hotel en in een jeugdherberg.

Wandelweekend met spelletjes op de Utrechtse Heuvelrug 30 november - 1 december Utrecht

Prijs: n.t.b.

Een herfstig weekend op de Utrechtse heuvelrug. We lopen de Nivon wandeltweedaagse van Baarn naar Hilversum en overnachten in het Koos Vorrinkhuis. De eerste wandeldag is relatief kort, dat biedt wellicht mogelijkheden voor een spelletjesmiddag/-avond.

Kijk op springreizen.nl voor complete aanbod, laatste nieuws en om te boeken.

Reizen

Kiental 1981, super8 filmbeelden van Marinus van Doesburg

Bergsporttrefkamp Bewogen geschiedenis

Het zal niemand zijn ontgaan: Nivon bestaat 100 jaar. In het schitterende jubileumboek is ook het BergsporttTrefkamp in het zonnetje gezet met een eigen hoofdstuk. De uitgebreide versie van dat artikel is nu ook online te lezen, zelfs met bewegende beelden uit 1981, van het trefkamp in het Zwitserse Kiental. bergsporttrefkamp.blogspot.com/p/berg-vrij-de-geschiedenis-van-het.html.html

Mocht u nog in het bezit zijn van oude Nivon Bergsport nieuwsbrieven of andere gestencilde mededelingen, neem dan contact op met de afdeling Geschiedenis van Nivon: historie@nivon.nl

JUMP kijkt terug op een ontzettend geslaagde zomer; vijf vakantieweken vol mooi weer en leuke spellen. Er zijn weer vele mooie herinneringen gemaakt deze zomer.

JUMP organiseert elk jaar de leukste zomerkampen voor iedereen tussen 6 en 17 jaar. Een week mee op kamp met JUMP betekent een week eindeloze lol, gave spellen, vrienden maken, mysteries oplossen en lekker opwarmen bij het kampvuur.

Heeft jouw kind het ook zo naar diens zin gehad op kamp afgelopen zomer? Of is jouw kind nieuwsgierig naar hoe het is op een JUMP Zomerkamp? Kinderen van 6 tot 17 jaar kunnen ook in de zomer van 2025 weer mee op kamp! In november openen de inschrijvingen voor de zomerkampen alweer. Hou de website www.jumpzomerkampen.nl en de socials van JUMP Zomerkampen in de gaten om je direct in te kunnen schrijven. Wij hebben er nu al weer ontzettend zin in!

Groetjes van de JUMP werkgroep

Aisa, Eline, Gijs, Karin, Marieke, Sara, Soraya, Suzan en Yoandi

SALTO

Avontuurlijk op pad met Salto (40-55 jaar)

Salto Reizen organiseert actieve, uitdagende en duurzame activiteiten voor 4055 jarigen. Wandel mee! Voor het actuele aanbod in reizen en weekenden, en meer informatie kijk op saltoreizen.nl. Op de hoogte blijven? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, en volg Salto op Facebook en/of Instagram.

Herfst in de Achterhoek Gelderland

Za 19 t/m zo 20 okt

Prijs: €113 , niet-leden: €128

Trektocht met overnachting in Noors jachthuis. Dat wordt genieten van het zeer afwisselende Achterhoekse coulisselandschap, met heide, bos, en over oude landgoederen.

Najaar op de Rothaarsteig Duitsland

Wo 6 t/m zo 10 nov

Prijs: €525 , niet-leden: €562

Een uitdagende 5-daagse rugzaktrektocht langs herbergen en hotels. Via Winterberg met stevige hoogte- en kilometers over de Rothaarsteig. Wandelen in een afwisselend gebied met forse heuvels, bossen, beekjes en weidelandschappen.

Planken Wambuis Gelderland

Za 30 nov t/m zo 1 dec

Prijs: €65 , niet-leden: €80

Trektocht met overnachting in Nivonhuis. Een betoverende tocht over de westelijke Veluwezoom, door prachtig stuifzand, met vergezichten, oude bomenlanen, heide en oeroude eiken..

Aanmelden en meer info: saltoreizen.nl

Wintersport

De kerngroep Wintersport van Nivon organiseert al jaren wintersportreizen. Profiteer van vroegboekkorting en kijk op wintersport.nivon.nl of nivon.nl/reizen.

Villanders, Süd Tirol, Italië sneeuwschoen)wandelen, skiën

20 t/m 29 dec 2024

Incl. halfpension en ontbijt bij aankomst in pension Gasser, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Zillertal, Tirol, Oostenrijk langlaufen, wandelen, skiën 14 t/m 23 febr 2025

Incl. halfpension en ontbijt bij aankomst in pension Gasser, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Nieuw!

Haus im Ennstal, Oostenrijk skiën, alleen voor gevorderde skiërs 14 t/m 23 febr 2025

Incl. halfpension in de Krummholzhuette op de Hauser Kaibling, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Schladming, Steiermark, Oostenrijk skiën, alleen voor gevorderde skiërs 21 febr t/m 2 maart 2025

Ramsau, Steiermark, Oostenrijk langlaufen, wandelen, skiën

10 t/m 19 jan 2025

Incl. halfpension en ontbijt bij aankomst in hotel Timmelbauernhof, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Villanders, Süd Tirol, Italië sneeuwschoen)wandelen, skiën

17 t/m 28 jan 2025

Incl. halfpension en ontbijt bij aankomst in Pension Gasser, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Zelfverzorgingsreis. Voor het eten wordt een extra bijdrage gevraagd. Incl. verblijf in het Hans Ladreiterhaus, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Nieuw!

Nauders, Oostenrijk langlaufen, wandelen, skiën, ook voor beginners 21 febr t/m 2 maart 2025

Zelfverzorgingsreis. Voor het eten wordt een extra bijdrage gevraagd. Incl. verblijf in Franzl Ski und Wanderhütte, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Nieuw!

Logeren en kamperen bij de Natuurvrienden

Holzgau, Tirol, Oostenrijk langlaufen, wandelen, skiën, ook voor beginners 21 febr t/m 2 maart 2025

Zelfverzorgingsreis. Voor het eten wordt een extra bijdrage gevraagd. Incl. verblijf in Haus Lumper, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Zell am See, Steiermark, Oostenrijk skiën, alleen voor gevorderde skiërs 21 febr t/m 2 maart 2025

Incl. halfpension in de Pinzgauerhuette, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd.

Val Sinestra, Engadin, Zwitserland langlaufen, wandelen, skiën, ook voor beginners 3 t/m 9 maart 2025

Incl. volpension in het Berghuis van hotel Val Sinestra, Nivon-reisbegeleiding, Royal Class dagbus.

Holzgau, Tirol, Oostenrijk

langlaufen, wandelen, skiën, ook voor beginners 7 t/m 16 maart 2025

Incl. halfpension en ontbijt bij aankomst in Gasthof Baeren, Nivon-reisbegeleiding, First Class nachtbus en afscheidsmaaltijd

Bij het ter perse gaan van deze Toorts waren de prijzen nog niet definitief bekend.

Kijk voor meer info over de reis, prijzen, kortingen en hoe je je kunt inschrijven op wintersport.nivon.nl

Kies waar je wilt overnachten en boek!

Reserveer online via nivon.nl

Nivon Natuurvriendenhuis Hier start ook een wandeltweedaagse: nivon.nl/wandeltweedaagsen

Kampeerterrein

Stellingenpad

ABK-huis - Hall (H) abkhuis.nivon.nl, 088-0990970

Allardsoog - Een-West (H) allardsoog.nivon.nl, 088-0990971

Banjaert - Wijk a. Zee (H, K) banjaert.nivon.nl, 088-0990972 (na 19.00)  banjaert.nivon.nl/kampeerterrein, 088-0990973

De Bosbeek - Bennekom (H) bosbeek.nivon.nl, 088-0990974

Den Broam - Buurse (H, K) denbroam.nivon.nl, 088-0990975

Eikhold - Heerlen (H) eikhold.nivon.nl, 088-0990956

De Gele Anemoon - Wijlre (K) degeleanemoon.nivon.nl, seizoen: 088-0990957, overig 088-0990977

De Gronselenput - Wijlre (K) gronselenput.nl, 043-4591645

De Grutto - Delft (K) degrutto.nivon.nl, (18 - 19 u), seizoen: terrein 088-0990958, reserveren buiten seizoen: 088-0990978

Het Hallse Hull - Hall (K) hethallsehull.nivon.nl, 088-0990979

Gronselenput

Gele Anemoon

De Hondsrug - Noordlaren (H, K) dehondsrug.nivon.nl, 088-0990980

Het Hunehuis - Darp (H, K) hunehuis.nivon.nl, 088-0990981

De Kleine Rug - Dordrecht (H, K) dekleinerug.nivon.nl, 088-0990982

Koos Vorrinkhuis - Lage Vuursche (H) koosvorrinkhuis.nivon.nl, 088-0990983

Krikkenhaar - Bornerbroek (H, K) krikkenhaar.nivon.nl, 088-0990984

Lettelbert - Lettelbert (K) lettelbert.nivon.nl, 088-0990985

De Meenthe - Noordwolde (K) demeenthe.nivon.nl, 088-0990966

Morgenrood - Oisterwijk (H, K) morgenrood.nivon.nl, 088-0990987

Het Zeehuis - Bergen a. Zee (H) zeehuis.nivon.nl, 088-0990988 (telefonisch bereikbaar di 19-21 uur, vr 10-12 uur)

Bel de contactpersonen of reserveer via de website voor een verblijf in een Nivon Natuurvriendenhuis (H) of op een kampeerterrein (K). nivon.nl

Den Broam

Banjaert

Het Zeehuis

Grutto

Bosbeek

Eikhold

Het Hunehuis

Krikkenhaar

Het Hallse Hull ABK-huis

Kleine Rug

Morgenrood

Hondsrug Koos Vorrinkhuis

Kaart: BosmaGrafiek.nl

Activiteiten

september — december

Op de websites van Nivon, afdelingen, werkgroepen en natuurvriendenhuizen is doorgaans de meest actuele informatie over cursussen, activiteiten of bijzondere themaweekenden te vinden.

Kerstaanbod uitgelicht

Kerst in Buurse

23 t/m 27 decmber Den Broam Prijs: €300, niet-leden: €360

Geen zin om boodschappen te doen en breng je liever samen met anderen de kerstdagen door? Laat je lekker verwennen door onze kok en geniet van de rust en gezelligheid in Den Broam in deze kerstmidweek. Je zit in een prachtige omgeving waar je korte en lange wandelingen kunt maken.

Boeken: denbroam@nivon.nl / 088 0990 975. Meer informatie: Rinze Vonk / denbroam@nivon.nl / 088 0990 975.

Kerst in Koos Vorrinkhuis

24 t/m 27 decmber Koos Vorrinkhuis

Prijs: €195, niet-leden: €230

Zin om de Kerst met een aantal gezellige mensen door te brengen?

Dan zijn de Sociaal Samenzijn-dagen

een aanrader. Soms samen bezig zijn, maar soms ook liever even op je zelf. Boeken: cvw.koosvorrinkhuis@nivon.nl. Meer informatie: aanmeldsecretariaat / ams.koosvorrinkhuis@nivon.nl / 088 0990983

Kerst bij Eikhold

23 t/m 27 decmber Eikhold

Prijs: €330, niet-leden: €400

Liever samen met anderen kerst vieren? Bij natuurvriendenhuis Eikhold in Zuid-Limburg kun je deze feestdagen op eigen wijze doorbrengen. Zonder programma behalve gezamenlijke maaltijden. Een boek lezen onder de kerstboom, samen een spelletje spelen… Koffie en vlaai staan op 23 december klaar vanaf 15.00 uur. Incl. volpension, lakenpakket en toeristenbelasting. Wees er op tijd bij in verband met het beperkt aantal beschikbare eenpersoonskamers. (Alleengebruik van meerpersoonskamers 30-50 euro meerprijs).

Activiteiten NivonJong

Herfstige bockbierwandeling

Zaterdag 19 oktober Nijmegen

Prijs: €300, niet-leden: €360

Samen lopen we deze zaterdag 19 oktober een prachtige route van ongeveer 12-15 km door en rond Nijmegen. Intussen genieten we van een paar heerlijke bockbiertjes (of andere drankjes). Meer info en aanmelden: nivonjong.nl/agenda/ herfstige-bockbierwandeling

Workshop Wildplukken

Zaterdag 26 oktober Spankeren

Prijs: €195, niet-leden: €230

Tijdens deze wandeling op zaterdag 26 oktober laat wildplukexpert Mirjam Scholten ons kennis maken met de eetbare (en de niet zo eetbare) plantenwereld. Meer info en aanmelden: nivonjong.nl/agenda/eetbare-natuur

Uit de afdelingen

Enschede

Vanaf september/oktober starten we weer. Je kunt mee met de wandeling van 10-15 km in de regio of met de groep die 5-7 km wandelt. Meer informatie via Bert van Eekelen, 06 51441149, info@nivon-enschede.nl

Zuid-Holland West

3 x per maand wandelen vanuit Leiden, 2 x per maand een cultuuravond in Rijswijk en 2 x per maand een uitje op zaterdag. Bekijk de website van de afdeling Zuid-Holland West: www.nivon-zuid-holland.nl

Wandelgroep Nivon Fryslan

Iedere derde zondag van de maand kan je mee met de Wandelgroep Nivon Fryslân voor een wandeling van maximaal 15 km. Iedereen is welkom, ook leden van andere afdelingen. Vertrek rond tien uur en rond half vier weer terug. Gemiddeld wandeltempo is 5 km per uur, met meerdere keren een pauze onderweg. Eigen eten en drinken meenemen, in overleg pakken we een terrasje.Bij extreme weersomstandigheden kan de wandeling worden afgelast. Meerijden naar vertrekpunt (€ 0,10 per km per persoon) kan in overleg met de coördinator geregeld worden.

Informatie en opgave bij Colette de Haas, coördinator van de Wandelgroep, colettedehaas@hotmail.com, tel. 0561 481407 of 06 37302196. Uiterlijk vrijdagavond voor de wandeldag aanmelden.

15 september Holwert

Een wandeling vanuit Holwert aan Zee! We gaan naar het Wad buitendijks. Verder informatie volgt later. Organisatie: Bert Rekker en Chris Hijmans.

20 oktober Bakkeveen

Bert Rekker geeft rondleiding in het Freulebos. Start is bij de Slotplaats in Bakkeveen. We kunnen hier tamme kastanjes rapen en zien waar de freule vroeger bij haar vijver zat.

17 november Gaasterland

Hier kunnen we alle kanten op. Colette de Haas zal hier een route uitzetten.

15 december Verrassing!

Waar we gaan wandelen is nu nog niet bekend. Tegen die tijd wordt hier nadere informatie over verstrekt.

Uit

de natuurvriendenhuizen sep

dinekekraaijeveld@gmail.com.

Strijdliederenweekend

20 t/m 22 sep De Hondsrug Prijs: €100

Wandelmidweek in Twente

9 t/m 13 sep Den Broam

Prijs: €255, niet-leden: €315 Met twee begeleiders op pad en genieten van de Twentse nazomer. Prijs incl. lakenpakket. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088 0990 975. Meer informatie: Rinze Vonk / denbroam@nivon.nl / 088 0990 975

Quilt-Bee in Twente

15 t/m 20 sep Den Broam

Prijs: €165, niet-leden: €220 Kom gezellig quilten. En geniet van het mooie Twente. Zelfverzorger/koken met elkaar. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088 0990 975. Meer informatie: Marijke Hoek / marijke@quilthaagje.nl

Schrijfwandeldagen

16 t/m 19 sep ABK-huis

Prijs: €290 , niet-leden: €350 Wandelen en schrijven doen het goed samen; afwisseling van bewegen en rust, om je heen en naar binnen kijken. Ontbijt en lunch zelfvoorziening; diner wordt verzorgd. Meer info en aanmelden: Marijeverbeeck@ gmail.com, tel. 0648645418

Speksteen bewerken

16 t/m 20 sep Het Hunehuis

Prijs: €317, niet-leden: €377 Incl. verblijf, koffie/thee, lunch, diner, schoonmaak kamer. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Geesje van der Korf / geesjek@gmail.com

Vrij schilderen olieverf & acryl

16 t/m 20 sep Het Hunehuis

Prijs: €285, niet-leden: €345 Vrij schilderen met olie- en acrylverf in een tot atelier omgebouwd Hunehuis! Incl. verblijf, verzorging, schoonmaak kamer, materiaal. Excl. doek. Boeken: hunehuis@ nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Dineke Kraaijeveld /

Lekker zingen ter ere van 100 jaar Nivon. Boeken: hondsrug@ nivon.nl. Meer informatie: Winy / secr.hondsrug@nivon.nl website: Hondsrug Nivon activiteiten

Gezellige doe-week

22 t/m 27 sep Krikkenhaar Prijs: €280, niet-leden: €340 Lekker samen eten, fietsen, wandelen, workshop knutselen, een museumbezoek. Boeken: ams.krikkenhaar@nivon.nl / 0618791152. Meer informatie: Eric Niekolaas / pm.krikkenhaar@ nivon.nl / 06 42335218

Rondje Noord op de fiets

23 t/m 29 sep Allardsoog Hondsrug en Hunehuis Prijs: €399, niet leden: €459 We maken mooie fietstochten van zo’n 50-60 km langs de drie noordelijke natuurvriendenhuizen. Bagage wordt vervoerd. Incl. volledige verzorging en entree. Dln: 14. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Pietie Huitema / pietiehuitema@home.nl.

Spirituele midweek

23 t/m 26 sep Eikhold

Toe aan wat tijd voor jezelf? Start de dag met een meditatie, volg yogaklassen en QiGong. Doe mee aan een mindwalk en kom 's avonds tot rust bij een klankschalensessie. Boeken: Eikhold@ nivon.nl / 088 099 9976. Meer informatie: Bertine Jongerius / bertine.jongerius@ziggo.nl

Wandel3daagse op Oost-Veluwezoom

24 t/m 27 sep ABK-huis Prijs: €185 , niet-leden: €245 Wandelingen over heuvelachtig terrein, 10-18 km per dag (in te korten met OV). Vervoer naar startpunten met OV. Ontbijt en lunch(pakket) zijn zelfzorg, avondmaaltijd wordt verzorgd. 6-14 dln. Boeken: Ams.abk@ nivon.nl / 08880990970. Meer

informatie: Maaike de Klerck, maaikedeklerck@gmail.com

Inloop Quiltweek

29 sep t/m 4 okt Morgenrood

Prijs: €103, niet-leden: €150 Op basis van zelfzorg. Er wordt gezamenlijk gekookt. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl / 0880990987

Papierknipkunst

30 sep en 1 okt Zeehuis

Prijs: €85, niet-leden: €127,50 Papierknipkunst is onderdeel van ons immaterieel erfgoed. Na een inleiding knip je je eigen kunstwerkjes. Een schaartje is inbegrepen in het materiaalpakket. Geheel verzorgd. Meer informatie en aanmelden: Rob van Aggele, zeehuis@nivon.nl

Fotosafari

30 sep t/m 3 okt Koos Vorrinkhuis

Prijs: €230, niet-leden: €290

Inclusief maaltijden, koffie/thee + lakenpakket. Gezamenlijk op pad in de wijde omgeving rond het KVH. We zien de plaatjes en leggen deze vast. Informatie: Andrea Rietbergen / dre.riet@gmail.com of Heleen Peeters / hcpeeters@ icloud.com. Aanmelden: Koosvorrinkhuis@nivon.nl

Natuurlijk schrijvenDe 4 seizoenen: Herfst 1 t/m 3 okt De Hondsrug Prijs: €120, niet-leden: €170 Natuur, schrijven en aandachtig leven. Ontwikkel je schrijfstijl en leer nieuwe vaardigheden. Aanmelden: hondsrug@nivon.nl /0880 990 980. Info: act.hondsrug@nivon.nl / website: Nivon Hondsrug acitiviteiten

Zangweekend Ierse liederen 4 t/m 6 okt ABK-huis Prijs: €175, niet-leden: €235 Een weekend lang heerlijk en meerstemmig Ierse liederen zingen; want plezier staat voorop! Hetty Kienhuis - dirigent, Guus

Activiteiten

Hendriks – accordeon, Wim de Goede – zang, contrabas. Inclusief 2 warme maaltijden en een borrelhapje. Zelfverzorging: ontbijt en lunch. Boeken: ams. abk@nivon.nl / 0880990970. Meer informatie: Hetty Kienhuis / hettykienhuis@gmail.com

Lang wandelweekend in Twente

11 t/m 13 okt Den Broam Prijs: €195, niet-leden: €250

In dit lekker lange weekend wandel je op vrijdagmiddag 10 km en op za en zo 20 km o.l.v. twee gidsen rond Den Broam. Geheel verzorgd (3 overnachtingen), incl. lakenpakket. Boeken: denbroam@ nivon.nl / 088 0990 975. Meer informatie: Rinze Vonk / denbroam@nivon.nl / 088 0990 975

Verdwalen is balen

11 t/m 13 okt De Bosbeek Prijs: €110 , niet-leden: €165 Leren omgaan met kaart en kompas voor beginners. Incl. warme maaltijd op zaterdagavond. Boeken: bosbeek@nivon. nl / 0880990974. Meer informatie: Paul Bassant / ac.bosbeek@nivon.nl

Beeldhouwen in speksteen

13 t/m 18 okt De Bosbeek

Prijs: 200, niet-leden: €260

Speksteen is een zachte steen die bewerkt kan worden met een houtrasp, mesje e.d. Ervaring is niet nodig en stenen kunnen ter plekke worden aangeschaft. Gereedschappen zijn op De Bosbeek aanwezig. Boeken: bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Paul Bassant / ac.bosbeek@nivon.nl

Scheppingsschilderspel

14 t/m 18 okt Banjaert

Prijs: €175, niet-leden: €235

Vijf dagen werken aan een verlangen dat je wilt realiseren, door mediteren en schilderen. Geheel zelfverzorging. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088 099 0972. Meer informatie: Kees Fit / cfmfit48@gmail.com / 0251238289

Cultuur en natuur in Twente 14 t/m 18 okt Den Broam

Prijs: €270, niet-leden: €330 Verzorgde midweek vol cultuur, kunst en architectuur. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088 0990

975. Meer informatie: Wien Gerards / pr.denbroam@nivon.nl

Mindful art: Schilderen als Hilma Af Klint 14 t/m 16 okt Allardsoog Prijs: €174, niet-leden: €234

Drie dagen werk je aan een schilderij geïnspireerd op The Ten Largest van Hilma af Klint. Korte meditaties. Incl.koffie/thee, materialen, documentaire. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971. Meer info: amarins / allardsoog@ nivon.nl / 088-0990971

Naaidagen op Morgenrood 14 t/m 17 okt Morgenrood

Prijs: €130, niet-leden: €190

Twee dagen aan de slag met jouw meegenomen patroon, papier en stof. Ontbijt/lunch zelfzorg. Incl. 3 maaltijden. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl / 0880990987

Theaterimprovisatie

17 t/m 19 okt De Hondsrug

Prijs: €120, niet-leden: €170 Mix van o.a. theatersport, terugspeeltheater, ‘de vloer op’. Incl. twee vegetarische maaltijden, koffie en thee. Zelf zorgen voor ontbijt en lunch. 8-12 dln. Boeken: hondsrug@nivon.nl /0880 990 980. Info: act.hondsrug@nivon.nl. website: Nivon Hondsrug activiteiten

Dao De Qi Gong –Natuurlijk samen bewegen

18 t/m 20 okt De Bosbeek Prijs: €140, niet-leden: €200 Dao De Qi Gong versterkt je vitaliteit en het contact met anderen. Veel beweging met Qi Gong, interactie met elkaar, ademhalingstechnieken, voedingstips, emotieregulatie, mindfulness. Boeken: bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Dirk Keuning / dirk@grastraining.nl

Heerlijk samen zingen

18 t/m 20 okt De Bosbeek Prijs: €120, niet-leden: €180 Een weekend heerlijk zingen. Onder andere wereldmuziek en vrolijke canons. Noten kunnen lezen is niet nodig, maar enige zangervaring is gewenst. Boeken: bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie:

Mieke Hydra / miekehydra@ gmail.com / 0649394346

Filosofie bij Allard

20 t/m 22 okt Allardsoog Prijs: €179, niet-leden: €239 Maak kennis met het socratisch gesprek en filosofisch wandelen. Twee filosofische inleidingen, filosofische film. Boeken: receptie.allardsoog@nivon.nl / 0880990971. Meer informatie: Marianne Borgman / secr. allardsoog@nivon.nl

Yoga en wandelen

22 t/m 25 okt Krikkenhaar Prijs: €220, niet-leden: €280 Bewust wandelen en de kunst van het waarnemen op basis van yoga. De yogalessen worden gegeven door Margriet van Kampen. Volledig verzorgd. Boeken: ams.krikkenhaar@nivon. nl / 0618791152. Meer informatie: Maria van Klingeren / act.krikkenhaar@nivon.nl / 0612147992

Kinderactiviteiten herfstvakantie

28 okt t/m 1 nov Banjaert Kosten tussen €1 en €2,50 per activiteit/kind

nov

Herfst-fotografie

1 t/m 3 nov Morgenrood Prijs: €130, niet-leden: €190 Twee dagen fotograferen in de omgeving van Oisterwijk, met presentaties over fotografie, excursies in de omgeving en sessies over het bewerken van foto's. Ontbijt/ lunch zelfzorg, incl. warme maaltijden. Boeken: morgenrood@nivon. nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl / 0880990987

'AmaZing' zangweekend met Nanne en Ankie

1 t/m 3 nov Het Hunehuis Prijs: €184, niet-leden: €244 Zangweekend Be You to the Full, met Nanne en Ankie. Plezier in zingen met elkaar staat centraal. Incl. verblijf en bijna volledige verzorging. Boeken: hunehuis@

nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Jenny Stuivenberg / act.hunehuis@nivon.nl.

Film3daagse

3 t/m 5 nov Allardsoog Prijs: €135, niet-leden: €195

Drie films met een hapje en drankje en een inleiding. Tussendoor heerlijk wandelen, fietsen, een goed boek lezen. Maaltijden: zelfverzorging. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088 0990971. Meer informatie: Frans Woltring / fransjmw1@gmail. com / 0623544480

Schrijfweek

4 t/m 8 nov Morgenrood

Prijs: €150, niet-leden: €210

Dagelijks een schrijfmoment van twee uur en ‘s avonds een creatieve workshop. Voor wie graag schrijvend op ontdekkingsreis gaat. Ontbijt/lunch zelfzorg. Samen koken. Boeken: morgenrood@nivon. nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl / 0880990987

Spelen met wol en natvilten

5 t/m 7 nov De Hondsrug

Prijs: €120, niet-leden: €170 Speel met wol en kleuren geïnspireerd door de bosrijke omgeving. Incl. begeleiding, het materiaal, koffie/thee, twee vegetarische maaltijden. Ontbijt en lunch o.b.v. zelfverzorging. 6-9 dln. Aanmelden overnachtingen en cursus: hondsrug@nivon.nl / 0880 990 980. Info: act.hondsrug@nivon.nl. website: Nivon Hondsrug activiteiten

Cursus Durf te Tekenen

5 t/m 7 nov ABK-huis

Prijs: €190, niet-leden: €250 Je leert goed waarnemen en op papier weergeven wat je écht ziet. Sonja Wentzel geeft professionele begeleiding. Wacht niet te lang met aanmelden –deze cursus is snel volgeboekt! Ontbijt/lunch zelf, maaltijden verzorgd. Meer informatie: Sonja Wentzel, waterverven@gmail. com0681763706. Aanmelden: AMS ABK-huis ams.abk@nivon. nl088 0990970

Onbezorgd verblijven!

4 t/m 8 nov De Hondsrug

Prijs: € 257, niet-leden: €317 Ma tot vrij genieten. Niets moet,

Activiteiten

Kinderactiviteiten tijdens schoolvakanties Morgenrood

Ook in 2024 zijn er in de schoolvakanties weer kinderactiviteiten en natuurbeleving 's ochtends tussen 10 en 12 uur en, indien het weer het toelaat, 's avonds een kampvuur met zang en verhalen.

veel mag. U bepaalt uw eigen programma. Incl: verblijf, ontbijt, lunch, diner, schoonmaak kamer. Deeln: 18. Boeken: hunehuis@ nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Jenny Stuivenberg / act.hunehuis@nivon.nl

Winterwandelweek

10 t/m 14 nov Morgenrood Prijs: € 197,50, niet-leden: €257,50 Vier dagen wandelen rondom Oisterwijk. Onder leiding van Ellen Commelter, ondersteund door IVN vrijwilligers. Ontbijt/lunch o.b.v. zelfzorg, incl. 4 maaltijden, aperitief, koffie/thee. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl

Klusdagen

11 - 13 nov De Kleine Rug Prijs: gratis

De halfjaarlijkse klusdagen, waarbij het accent ligt op buitenwerkzaamheden, zoals schilder-, tegel- en terreinwerkzaamheden. De blok- en trekkershutten worden winterklaar gemaakt (ontruimd) en het huis krijgt een grote schoonmaakbeurt. Vol=vol. Volledige verzorging, incl. lakenpakket. Aanmelden en info: e.zoomer@ kpnmail.nl / 0181-621658

Quilt Bee

11 t/m 15 nov Het Hunehuis

Prijs: €127, niet-leden: €187 Quilten voor beginnende en gevorderde quilters. Incl. verblijf, koffie/thee. Verder zelfverzorging. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981. Meer informatie:

Sujata Groot / j.i.m.groot@planet.nl

Wandelmidweek 11 t/m 15 nov Zeehuis

Prijs: €230, niet-leden: €260 Een geheel verzorgde week onder begeleiding van drie ervaren wandelgidsen. ‘s Ochtends op tijd op pad en ‘s avonds heerlijk toeven in het Zeehuis. Boeken: zeehuis@nivon.nl

Herfst-wandelvierdaagse 11 t/m 14 nov Koos Vorrinkhuis

Prijs: €230, niet-leden: €280 Er staan twee korte (10 km) en twee lange wandelingen (17 km) op het programma. Boeken: koosvorrinkhuis@nivon.nl / 088 0990983. Meer informatie: Ellen Teijgeler / ellenteijgeler@gmail. com / 06-38237327

Weekend Ontspannen en Bewegen

15 t/m 17 nov Den Broam

Prijs: €140, niet-leden: €185 Taichi, yoga en ademwandelingen in de mooie omgeving van Den Broam. Tot rust komen en je laten verwennen door onze koks in dit geheel verzorgde weekend. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088 0990 975. Meer informatie: Rinze Vonk / denbroam@nivon.nl / 088 0990 975

Spelen met woorden

15 t/m 17 nov De Bosbeek

Prijs: €120, niet-leden: €180 Creatief schrijven vanuit verschillende inspiratiebronnen en invalshoeken. Boeken: ams.bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Paul Bassant / ac.bosbeek@nivon.nl

Wandeltweedaagse

Ede > Oosterbeek

16 t/m 17 nov De Bosbeek

Prijs: €100, niet-leden: €160

Beide dagen is de tocht zo’n 20 km. Incl. lakenpakket, avondeten, ontbijt, lunchpakket en tochtbegeleiding. Boeken: bosbeek@ nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Paul Bassant / ac.bosbeek@nivon.nl

Griendwerkdag

17 nov De Kleine Rug

Prijs: gratis

Een dag gezamenlijk ontspannen werkzaamheden doen in de

griend, waaronder natuurlijk het wilgen knotten. Aanvang 09.00 uur. Incl. koffie/thee en een lunch. Aanmelden en info: secr.dekleinerug@nivon.nl / 0639684875

Zangdagen met wereldmuziek

17 t/m 21 nov Morgenrood Prijs: €240, niet-leden: €300 Drie dagen lang wereldmuziek liederen uit alle windstreken. Koorervaring is niet noodzakelijk. Ontbijt/ lunch o.b.v. zelfzorg, incl. 4x diner, koffie/thee etc. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl

Bridgen bij de hunebedden

18 t/m 22 nov Het Hunehuis Prijs: €192, niet-leden: €252 Overdag eropuit en 's avonds bridgen. Aanmelden kan als paar of alleen. Verblijf, diner en hapje 's avonds is inclusief. Verder zelfverzorging. Voor 16-24 dln. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Ger Janssen / ger.janssen@santpoort-zuid.nl

De Verhalenkeuken

19 t/m 21 nov ABK-huis

Prijs: €220, niet-leden: €280 Schrijfworkshop rondom het thema Eten. Bereidt je eigen verhaal met ingrediënten uit de omgeving, je verbeelding herinneringen. Kruid je woorden met poëzie, roer wat liefde door je zinnen en maak het geheel af met een schep spanning en een vleugje humor. Ontbijt en lunch zelfzorg; avondmaaltijd verzorgd. Meer info: Sonja van der Arend, schrijfclubwageningen@gmail.com, 0317 427792. Aanmelden: ams. abk@nivon.nl / 088 0990970

Inloop handwerk-inspiratie midweek

24 t/m 29 nov De Bosbeek

Prijs: €120, niet-leden: €180 Kom quilten, breien, haken en borduren. Doe ideeën op en inspireer elkaar! Boeken: bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Paul Bassant / ac.bosbeek@nivon.nl

Ontmoet(en) (met) Vedic Art 25 t/m 29 nov De Bosbeek

Prijs: €240, niet-leden: €300 Schilderen volgens de 17 principes van Vedic Art; schilderen door te luisteren naar je innerlijke

stem. Voor beginners en voor gevorderden. Boeken: bosbeek@ nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Margot Noordam / info@vedicartstudio.nl

Tekenen en bewegen

26 t/m 28 nov Banjaert

Prijs: €65, niet-leden: €95 Grijp je kans, kom tekenen! Marion is er voor jou, als beginner. Maar ook voor de gevorderde tekenaar. Ter afwisseling bewegen we. Geheel zelfverzorging. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088 099 0972. Meer informatie: Kees Fit / cfmfit48@gmail.com / 0251238289

Vitaliteit door natuurlijke zelfzorg

26 t/m 28 nov Het Hunehuis Prijs: €197, niet-leden: €257 Een meerdaagse activiteit over voeding, zorg voor het lichaam met kruidenoliën en een workshop Natuurlijke cosmetica maken. Met en door enthousiaste professionals. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Ruah Tichelaar / ruahtichelaar@ziggo.nl

Wilgenteenvlechten

26 nov De Kleine Rug

Prijs: €50, niet-leden: €75 O.l.v. een ervaren wilgenteenvlechtster vlecht je een mand of eendenkorf. Aanvang 09.00 uur en einde 16.00 uur. Incl. koffie/ thee, een lunch en materiaal. Aanmelden: ams.dekleinerug@nivon. nl / 06-0990982 Info: elmvdkuy@ kpnmail.nl / 06-53552923

Mindfulness

27 t/m 29 nov De Kleine Rug

Prijs: €160, niet-leden: €200 Een workshop mindfulness voor iedereen; ervaren en onervaren. Incl. volledige verzorging, boottocht en toeristenbelasting. Excl. lakenpakket. Aanmelden: ams.dekleinerug@nivon.nl / 088-0990982, Info: elmvdkuy@ kpnmail.nl / 06-53552923, Inhoudelijk: rcamou@gmail.com /06-46588324

Qigong Shibashi serie 2 29 nov t/m 1 dec Allardsoog Prijs: €190, niet-leden: €250 Qi = energie, gong = oefenen. Deze in China populaire serie van 18 oefeningen wordt gedurende

deze dagen helemaal doorgenomen, met uitleg en toelichting van achtergrond en aandachtspunten. O.l.v. Margo Bouwman. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088 0990971. Meer informatie: Margo Bouwman / margobouwman@gmail.com

Natuurlijk schrijven: de vier seizoenen: 4: winter

29 nov t/m 1 dec De Hondsrug Prijs: €120, niet-leden: €170

Een meerdaagse activiteit over voeding, zorg voor het lichaam met kruidenoliën en een workshop Natuurlijke cosmetica maken. Met en door enthousiaste professionals. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 0880990981. Meer informatie: Ruah Tichelaar / ruahtichelaar@ziggo.nl

warme maaltijden. Boeken: morgenrood@nivon.nl / 0880990987. Meer informatie: Irene Granneman / act.morgenrood@nivon.nl / 0880990987

Portret Tekenen

9 t/m 14 dec Morgenrood

Prijs: €90, niet-leden: €140 Verblijf op basis van zelfverzorging in het pannenkoekendorp. Gezellig samen tekenen van diverse onderwerpen. Voor wie er kennis mee wil maken of er nooit toe komt. Eigen materialen meenemen. Boeken: koosvorrinkhuis@ nivon.nl / 088 0990983

Freestyle borduren

13 t/m 15 dec De Bosbeek

Colofon

Toorts, verenigingsblad van Nivon Natuurvrienden

95e jaargang, nr. 4, herfst 2024 Verschijnt 4 x per jaar

Redactie: Marijke Katsburg (eindredactie), Aan dit nummer werkten mee: Maartje Gerritsen, Angela Huizinga, Jet Kooderings, Mieke Minkes, Marlou Saris, Sjoerd Kemeling, Han Verschuur en Nivon-(reis)werkgroepen, -huizen en -afdelingen.

Coverfoto: Marijke Katsburg Backcover: Marlou Saris

Kopij & reacties:

Muziekworkshop Neem je koffer mee....

6 t/m 8 dec Koos Vorrinkhuis Prijs: €165, niet-leden: €225 Tijdens de weekendworkshop nieuwe fijne muziek maken o.l.v. Grigori Sarolea. Voor instrumentbespelers van alle niveaus. Boeken: koosvorrinkhuis@nivon.nl / 088 0990983. Meer informatie: Grigori Sarolea / sarmuse@ kpnmail.nl / 06-53625844

Kom in de Kerstsfeer

9 t/m 12 dec Allardsoog Prijs: €199, niet-leden: €249

Samen met Wies, Gerda, Geke doen we drie workshops: met natuurlijke materialen een kerstkrans en kerstdecoraties maken, en een kookworkshop kerstdiner. ‘s Avonds dineren we samen! Ontbijt zelf verzorgen. Boeken: allardsoog@nivon. nl / 0880990971. Meer informatie: Wies Kalsbeek / wieskalsbeek53@ gmail.com / 0646621320

Portret schilderen

9 t/m 13 dec Morgenrood

Prijs: €272,50, niet-leden: €332,50 Een midweek voor jezelf! Je hoeft alleen maar te schilderen. Je leert technieken, tips en trucs zodat het echt lukt. Inclusief enkele materialen. Ontbijt/lunch zelfzorg, incl.

Prijs: €120, niet-leden: €180 Iedereen kan freestyle borduren, je hebt er geen borduurervaring voor nodig. Met een paar soorten steken maak je al een prachtig werkstuk. Deze kun je bv. gebruiken als patch of een leuke broche. Boeken: bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Aanmeldsecretariaat / bosbeek@ nivon.nl / 0880990974

S(w)ing

13 en 14 dec Allardsoog

Prijs: €71, niet-leden: €107 Een dag zingen, swingdansen en improviseren op muziek. Je gaat samen zingen, vrijer bewegen. Iedereen is welkom, jong en oud, met en zonder zang- en danservaring. Boeken: allardsoog@ nivon.nl / 0880990971. Meer informatie: Amarins Woltring / acwoltring@gmail.com

Creatief ontspanningsweekend

13 t/m 15 Dec De Bosbeek

Prijs: €140, niet-leden: €200 Een weekeind vol creatieve en ontspannende activiteiten: van een schrijfworkshop en collage maken tot een yoga- en qigongles, meditatie of filosofisch gesprek. O.b.v. zelfverzorging. Boeken: bosbeek@nivon.nl / 0880990974. Meer informatie: Paul Bassant / ac.bosbeek@nivon.nl

Redactie: toorts@nivon.nl Nivon, Plantage Middenlaan 2F 1018 DD Amsterdam 088-0990900

Deadline kopij winternummer: 9 oktober 2024 (redactioneel) 16 oktober 2024 (activiteiten & reizen)

Verschijning volgende editie: Begin december 2024

Art-directie & ontwerp: Dutch Portfolio, dutchportfolio.com

Productie: Senefelder Misset, senefelder.nl

Contact: Nivon: info@nivon.nl

Agenda & berichten: nivon.nl/activiteiten

Regeladvertenties: nivon.nl/legeenlink

Overige advertenties: communicatie@nivon.nl

Kleine lettertjes: Artikelen en berichten zijn welkom. De redactie behoudt het recht bijdragen in te korten of te weigeren. Door en voor Nivongroepen mag alles uit Toorts worden overgenomen, behoudens foto's waarop copyright berust. Voorwaarde voor elk gebruik is bron- en naamsvermelding van schrijver en/of fotograaf. Auteurs dragen bij publicatie de auteursrechten over aan Nivon. Nivon is niet aansprakelijk voor wijzigingen en drukfouten. wijzigingen en drukfouten.

Meer informatie? Ga naar nivon.nl/activiteiten

Toorts digitaal ontvangen? Mail naar: leden@nivon.nl

Leg een link

Regeladvertenties voor natuurvrienden. Minimaal drie regels. Kosten €5 per regel (€10 niet-leden). Geef deze op via nivon.nl/legeenlink

Gemengde seniorengroep zoekt tochtgenoten voor een wandeltrekking met bagagevervoer in Sardinië, einde mei 2025. jefoomen@gmail.com of truke.brandsma@hotmail.com, tel. 043-3219208•

Heerlijk vakantiehuis in Tsjechië voor 1 t/m 10 personen. Grote tuin met beek. Geweldig wandelgebied aan de oostkant van het Reuzengebergte bij Trutnov. Info: www.snabilic.com, 0633628548•

Te huur: Authentieke Spaanse vakantiewoning nabij natuurpark de Montgo, Denia, 2,5 km van zee, wifi, drie 2-pers.slpk. Kindvriendelijk, prachtige tuin, binnen 2 km alle voorzieningen, huur: 330 tot 430 p/wk, excl. eindschoonm. Meer info: www.bakkershuisdenia.nl of tel 06 478 121 70•

Logeer je in Nivonhuis de Hondsrug? Kom voor een ontspannen massage in Gertruuds Massagesalon. Kijk voor meer info: Gertruudsmassagesalon.nl•

(Her)ontdek Drenthe! Fiets of wandel in de prachtige natuur. Geniet van ruimte en rust. Uw comfortabel vak.-huisje: chaletdeforet.nl•

Friesland, bij Langweer, grenzend aan bos en open water. Authentiek vakantiehuisje te huur. 2/4 personen, evt. voor langere periode. Info: lautenbach.yme@gmail.com of 0653613925•

Te koop F06 Mercantr Gorges de Daluis a/d Var ‘le jardin ideal’ tuin/woonvoorziening 5250m2 unieke outdoorrecreatie. Info jo-ma@wanadoo.fr•

Nivonlid worden?

Meld je aan via nivon.nl/leden•

Voordelen Nivonleden

deelname aan alle verenigingsactiviteiten korting op overnachtingen in de natuurvriendenhuizen en op de kampeerterreinen, ook internationaal korting op Nivonreizen en -kampen korting op aanschaf Nivon wandelgidsen en publicaties korting op Globetrotter Buitensportvoeding korting in de Carl Denig buitensportwinkel en webshop korting op Ecostoof korting op abonnement Genoeg elk kwartaal de Toorts, het magazine vol activiteiten en verhalen van Nivon.

Meer info: nivon.nl/leden•

Ledentarieven

0 t/m 5 jaar gratis

6 t/m 15 jaar €10,50

16 t/m 25 jaar €21

26 jaar en ouder eerste lid €42

26 jaar en ouder tweede lid €31,50

Een huishouden met meerdere leden betaalt maximaal €95 per jaar. Volwassenen met een inkomen op bijstandsniveau kunnen in aanmerking

komen voor een speciaal tarief. Neem voor meer informatie contact op via leden@nivon.nl.

Zie Algemene voorwaarden van het lidmaatschap: nivon.nl/leden•

Contact

Mail naar leden@nivon.nl of bel ons op 088 - 0990 914 •

Steun Nivon

Vind jij het belangrijk dat Nivon zichtbaar is in de samenleving? Dat de ideeën, activiteiten en accommodaties bestaansrecht houden en de samenleving van dienst kunnen zijn? Dat de boodschap ‘eerlijk, sociaal, groen en verdraagzaam’ wordt uitgedragen? Steun Nivon op de manier die bij jou past.

Je kunt Nivon steunen: door jouw inbreng als vrijwilliger als lid van de vereniging met een financiële bijdrage door middel van een schenking, periodieke gift of door Nivon op te nemen als legataris

Bankrekening Nivon: NL08TRIO0391049186

Meer info: nivon.nl/steun-nivon of finance@nivon.nl•

Vrijwilligers

Dankzij de inzet van actieve vrijwilligers faciliteert Nivon mooie activiteiten. Ook jouw waardevolle inzet stellen wij als vereniging op prijs. Neem zelf contact op met een afdeling, natuurvriendenhuis kampeerterrein of wandelgroep bij jou in de buurt als je zin hebt om mee te doen.

Of kijk eens op: nivon.nl/vacatures

En wil je zelf wat organiseren? Leuk, meld het maar!

Meer weten? nivon.nl/vrijwilligers•

Waan je dit najaar in koninklijke sferen en wandel over prachtige boslanen tijdens de nieuwe tweedaagse Nivon-trektocht: wandelen vanaf een station, overnachten in een Nivon Natuurvriendenhuis en de volgende dag opnieuw een fijne hike die uitkomt bij een ander station.

Stay tuned: @ nivonnatuurvrienden nivon.nl/trektochten

PostNL Port betaald

Retouradres: Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam