Labinsights 4-2022

MEI 2022

SPECIAL LABORAMA

Vliegensvlugge kwikanalyses bij Saybolt SPECIAL LABORAMA

DROGEN MET DE TURBO EROP

100% KWALITEITSMANAGEMENT

Alles wat u moet weten over Laborama Expo (19 - 20 mei)

Eurofins droogt asbestmonsters high-troughput

Het Waterlaboratorium borgt alle kwaliteitswensen

31

26

16

EDITORIAL

Heliumcrisis verergerd door ‘Speciale operatie’

De actualiteit van de oorlog in Oekraine maakt dat de schaarste in het belangrijke dragergas helium verder is opgelopen. Zozeer, dat er sprake is van een crisissituatie. Er is momenteel een erg groot heliumtekort, kreeg ik door van Marco Koenen van JSB. En ook Taco van der Maten van PANalytical maakt er melding van in zijn column in deze editie.

Sommige bedrijven worden niet eens meer beleverd. Het edelgas is behoorlijk onmisbaar in de röntgenspectroscopie voor XRF. Ook is het onontbeerlijk voor het koelen van magneten in NMR, nucleaire magnetische resonantie voor niet-ingewijden. De tekorten zijn verergerd door de oorlog in Oekraïne die de aardgastoevoer in de war heeft geschopt. Aardgas is een belangrijke bron voor de heliumwinning. Nu er onder meer weer meer kolen gestookt wordt, vloeit er domweg minder aardgas door de leidingen en wordt er (nog) minder helium afgeroomd.

Ook de heliumprijs stijgt natuurlijk mee. Het heeft ertoe geleid dat steeds meer labs op zoek gaan naar alternatieven. Als draaggas voor gaschromatografie en massaspectrometrie zijn er prima alternatieven voorhanden, zoals u weet. In de gaschromatografie kan er gebruik gemaakt worden van waterstofgas of stikstofgas als dragergas. Voordeel is dat deze gassen in de meeste labs sowieso voorradig zijn. Waterstofgas als dragergas kan de productie flink verhogen; stikstof is een optie als de pieken genoeg resolutie bieden. Bij gebruik van een kortere, nauwere kolom geeft stikstof vergelijkbare resultaten als helium, al vergt dit uiteraard wel aanpassingen aan het systeem.

Veel GC-methoden lenen zich voor de overstap naar stikstof, lees ik in een paper dat JSB gedeeld heeft. Er zijn geen veiligheidsissues en het is geschikt voor routinematige analyses (bij voldoende resolutie). Het heeft als voordeel dat het inerter is dan waterstofgas dat bij bepaalde kolomtypes met bestanddelen kan reageren. Maar er zijn volgens deze paper ook issues, zoals een lagere resolutie bij hoge flows en ongeschiktheid voor sommige GC-detectoren. Wie over wil stappen op waterstofgas, is gelukkig geen pionier. Waterstofgeneratoren zijn al jaren op de markt, bewezen veilig en ze leveren erg zuivere H2 af. Er is ervaring voor diverse types GC-detectoren en de chromatografische scheiding wordt er zelfs beter door, het is net zo snel, maar een dikke kans dat de analyse tegen lagere kosten kan. Of er nu gekozen wordt voor stikstof of waterstof, instrumentatie moet in beide gevallen technisch aangepast worden; dat zal menig lab er ook van weerhouden ‘even’ over te stappen. Het goede nieuws is dat de overstap redelijk naadloos is, mits de integratie van software en hardware wordt ontzorgd. De heliumtekorten zijn niets nieuws, het probleem wordt alleen maar groter en niets wijst erop dat dit in de toekomst beter wordt. En het gas zal vermoedelijk nog duurder worden. Overstappen als het kan, en niet wachten tot de nood nog hoger, tot de nood nog hoger wordt, zou mijn advies zijn. Of in elk geval, oriënteer u op de mogelijkheden. Dat kost niets…maar levert op termijn wellicht een interessante besparing op. En belangrijker nog: u koopt continuïteit.

Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur

Mei 2022 |

3

INHOUD Special LABORAMA X

LABinsights blikt als hoofdmediapartner in een samenwerking met Laborama vooruit op de komende LABORAMA EXPO die op 19 en 20 mei gaat plaatsvinden in paleis 1 van Brussels Expo.

X

Via de special in het hart van deze uitgave blijft u op de hoogte van de laatste trends in de labmarkt, en kunt u die in levende ogen aanschouwen, nu de fysieke beurs voor het eerst sinds 2019 weer doorgang vindt.

RUBRIEKEN & ARTIKELEN Editorial Colofon LAB kort nieuws LAB column insights Voorbeschouwing analytica Kwik zonder voorbewerking aantonen Dit was Life Science Event 2022 LAB markt LAB agenda In het volgende nummer

3 4 7 15 24 50 54 57 62 63

Mei 2022 58e jaargang www.labinsights.nl Verschijnt 9x per jaar

Hoofdredactie: Vincent Hentzepeter, redactie@labinsights.nl, +31 (0)6 20592436 Aan dit nummer werkten mee: Els van den Brink, Marco Vellinga, Marjan Hammink, Leendert van de Ent Eindredactie: Sylvie Hoyinck Redactiecommissie: Dr Ineke Joosten (Senior Onderzoeker/Researcher Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijkserfgoedlaboratorium), Alex Muntendam (Manager Clinical Pharmacology and Bioanalytics bij Abbott), Bas van Driel (Business Development Manager Food Netherlands GBA), Henk Heijthuijsen (manager Quality Assurance & Assistance, TLR International Laboratories), Jules Hoenderop (consultant Roche Diagnostics), Mark van Lieshout ( area manager Veritas Petroleum Services), Taco van der Maten (productmanager XRF Panalytical, chairman of the board of directors van ASTM International), Anita te Riet (Bergenius Labadvies), Han te Vaanhold (international sales representative Seastar Chemicals Inc.).

Media-adviseur: Erik ten Haaf, +31 (0)297 223462, +31 (0)6 10031781 erik@maxusmedia.nl Vormgeving: Marjan Hammink, marjan@maxusmedia.nl

Deze via Salm en Kipp aangeschafte DMA80 analyzer van Milestone maakt het Saybolt mogelijk kwikgehalten razendsnel in allerhande monstertypes vast te stellen. Hier draait Daniël Debipersad, senior chemical analyst, aan de knoppen.

(Foto: Marco Vellinga)

4

| Mei 2022

Abonnementen: SP Abonneeservice, Postbus 105, NL-2400 AC Alphen aan den Rijn.

Tel +31 (0)88 1102028, abo@labinsights.nl. Abonnement Nederland 1 jaar € 250,-, 2 jaar € 355,-. Opzeggingen dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Vraag een proef­nummer aan en/of neem een abonnement op de digitale editie en nieuwsbrief door u op­www.labinsights.nl te registreren.

Druk: Veldhuis Media, Raalte Uitgever: maXus media publishers, 1421 AC Uithoorn © 2022 maXus media Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door foto­kopieën, opname, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 2468-6417

Reagentiakwaliteit met batchreserveringen

12

Standaardapplicatie borgt al onze kwaliteitswensen

16

‘Cryogene maalapparatuur vermaalt larven perfect’

20

Bij kritische bedrijfsprocessen zijn leveringsbetrouwbaarheid en constante kwaliteit van reagentia cruciaal, want de verbruiksmaterialen van bijvoorbeeld de voedingslaboratoria zijn heel specifiek.

Met de implementatie van kwaliteitsmanagementsoftware bij Het Waterlaboratorium beschikken de mensen die het moeten weten binnen de organisatie altijd en overal over de juiste informatie.

Met de ingebruikname van cryogene maalapparatuur heeft Siebe Lievens’ onderzoek door de KU Leuven naar insecteneiwitten als duurzame proteïnevervanger een slinger gekregen.

Analytische Chemie 2.0 tips & tricks (III)

‘Onze droogstoven leken wel een Turks bad!’

‘Het neusje van de zalm in maatwerkrobotisering’

23

Rob van Turnhout een kijkje in de analytisch-chemische keuken. Vandaag: hoe co-innovatie met laboratoria en maatwerk resulteren in robotiseringsoplossingen die breed in de markt inzetbaar zijn.

26

Vanwege concurrentie in de asbestmarkt en het groeiende monsteraanbod is Eurofins Omegam overgestapt op een hightech droogstoven met een hogere capaciteit. Het lab kan hiermee jaren vooruit.

48

Geautomatiseerde liquid handling die voldoet aan een lab-specifiek proces vereist moderne robotica, applicatiekennis en de juiste technische building blocks. Daar komt Synchron in beeld.

Mei 2022 |

5

LAB KORT TNO naar Plus Ultra Groningen TNO en Kadans Science Partner hebben een huurovereenkomst ondertekend, formeel de bevestiging dat het onderzoeksinstituut een vestiging krijgt op de Zernike Campus. TNO stelt dat de verhuizing de kans biedt de samenwerking te verstevigen met de Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool Groningen en de daar gevestigde ICT- en energiepartijen. Ook brengt de verhuizing het kantoor van TNO op loopafstand van een aantal initiatieven waarin TNO participeert, zoals de proeftuinen 5G Groningen, BuildinG Groningen en het HESI-lab.

Miljoenensubsidie voor PharmaNL

Een van de labs van PharmaNL. (Foto: Pivot Park)

Het Nationaal Groeifonds heeft de groeifondsaanvraag van PharmaNL onder voorwaarden goedgekeurd. Het gaat om een bedrag van 80 miljoen euro. Hiermee zegt PharmaNL in te kunnen zetten op het versterken en opschalen van de onderzoeksfaciliteiten en het werven van gespecialiseerd personeel. Verwacht wordt dat dit een impuls zal geven aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën en productiemethoden. PharmaNL is een landelijk publiek-privaat consortium bestaande uit Leiden University / Leiden UMC, Campus Groningen, LIFE Cooperative, Pivot Park en in nauwe samenwerking met FAST.

Opening Innovatiecentrum Chemie en Engineering Op 24 maart is in Groningen het Innovatiecentrum Chemie en Engineering opgeleverd en door de eerste gebruikers in bezit genomen. Het centrum biedt ruimte voor groei en samenwerking en biedt de faciliteiten voor R&D en start-ups, terwijl bedrijven hier kunnen profiteren van het innovatieklimaat van Campus Groningen. De net ingetrokken bedrijven doen Mei 2022 |

7

Kennis delen www.labinsights.nl

8

| Mei 2022

LAB KORT

Het Innovatiecentrum Chemie en Engineering (still uit YouYube-video https://youtu.be/RUge8Ab6lwg).

onderzoek in de chemische- en farmaceutische industrie en op het gebied van engineering, en krijgen elk hun eigen laboratorium en onderzoekcentrum in het nieuwe innovatiecentrum.

Grafeen voor snelle detectie van antibioticaresistentie Als we bacteriën konden horen, zouden we kunnen weten of ze leven of niet. Wanneer de bacteriën met behulp van antibiotica worden gedood, zouden de geluiden stoppen, tenzij de bacteriën resistent zijn tegen antibiotica. Dit is precies wat een team onderzoekers van de TU Delft, onder leiding van dr. Farbod Alijani, nu voor elkaar heeft gekregen: ze hebben het minimale geluid van een enkele bacterie opgevangen met behulp van een drumvel, gemaakt van grafeen. Hun onderzoek is nu gepubliceerd in Nature Nanotechnology.

Het onderzoek heeft enorme implicaties voor de detectie van resistente bacteriën. De experimentele resultaten waren eenduidig: Als de bacteriën resistent waren tegen het antibioticum, hielden de trillingen op hetzelfde niveau aan. Wanneer de bacteriën wel gevoelig waren voor het geneesmiddel, namen de trillingen gedurende één of twee uur af, en daarna waren ze volledig verdwenen. Dankzij de hoge gevoeligheid van grafeen-trommels kan het fenomeen worden gedetecteerd met slechts één enkele bacterie.

Farbod Alijani: “In de toekomst willen we dit platform om antibioticagevoeligheid te testen optimaliseren en valideren met uiteenlopende klinische monsters. Zodat het uiteindelijk kan worden gebruikt als een diagnostische toolkit voor snelle detectie van antibioticaresistentie in de klinische praktijk.” Het zou een instrument van onschatbare waarde kunnen zijn in de strijd tegen antibioticaresistentie, een steeds grotere bedreiging voor de mondiale volksgezondheid.

Bacterie (foto: TU Delft).

Mei 2022 |

9

LAB KORT Officiële opening Vaccinopolis Het op 25 maart geopende vaccinonderzoekscentrum ‘Vaccinopolis’ in Antwerpen is in amper veertien maanden opgeleverd. Op de Campus Drie Eiken van UAntwerpen zullen vaccins tegen allerhande ziekteverwekkers worden uitgetest en verbeterd om de strijd tegen nieuwe én bestaande ziektes op te voeren.

Het ontwikkelen van vaccins is een van de grootste wereldwijde uitdagingen vandaag, zegt vaccinoloog prof. Pierre Van Damme van deUAntwerpen. “Corona heeft ons heel erg met de neus op de feiten gedrukt.

Maar het besef is er al langer. Het klimaat verandert, mensen wonen dichter op elkaar, we reizen steeds vaker en we worden steeds ouder: allemaal evoluties die bijdragen tot een snellere en bredere verspreiding van virussen.”

Controlled Human Infection Model In het nieuwe centrum zullen kandidaat-vaccins getest worden tegen tal van infectieziektes, zoals RSV, dengue of kinkhoest. Er zal ook onderzocht worden hoe bijvoorbeeld de bestaande griepvaccins verbeterd kunnen worden. Wat Vaccinopolis volgens Van Damme werkelijk uniek maakt, is de mogelijkheid om CHIM-studies uit te voeren. “CHIM staat voor Controlled Human Infection Model en betekent dat testpersonen eerst een vaccin of een placebo en nadien doelbewust een verlaagde dosis ziekteverwekker krijgen toegediend. Zo kunnen de onderzoekers testen óf en hoe een bepaald kandidaat-vaccin werkt.

Op het Europese vasteland is er geen enkele vergelijkbare faciliteit. Voor vergelijkbare faciliteiten moet je al naar de Verenigde Staten of Groot-Brittannië.”

Het gebouw is extreem snel opgeleverd, stelt hoofdarchitect Roy Pype (Proof of the sum): “Doorgaans vraagt de realisatie van een dergelijk project vier tot vijf jaar. Maar de omstandigheden waren uitzonderlijk: COVID-19 bewijst dat virussen snel en onverwacht kunnen toeslaan.”

Integraal ontwerp Onder de consortiumnaam ‘IMM/Unity’ hebben ontwerpers en bouwers het project integraal vormgegeven en gerealiseerd. Proof of the sum, Exilab, Abstract Architecten, burO Groen en Establis waren verantwoordelijk voor het integrale ontwerp. De realisatie was in handen van Jansen Building Group, Jansen Cleanrooms en Cordeel. Imtech Belgium neemt samen met Jansen Cleanrooms vijftien jaar lang het onderhoud voor haar rekening. Er werd snel gewerkt, maar op het vlak van bioveiligheid werd niets aan het toeval overgelaten. Er gelden in het hele complex strenge decontaminatieprocedures en speciale filters filteren alle uitgaande lucht.

Buitengevel Vaccinopolis, het atrium en een van de laboratoria.

(Fotografie: Proof of the Sum)

Mei 2022 |

11

BESTSELLER

Aftekenen van een levering van 100 liter natronloog.

Peter van Hees, CEO/eigenaar van Van Hees - specialist in productchemicaliën en laboratoriumbenodigdheden

Reagentiakwaliteit onder controle met

BATCHRESERVERINGEN Marjan Hammink | Fotografie: ZIPS-fotografie

Bij kritische bedrijfsprocessen zijn leveringsbetrouwbaarheid en constante kwaliteit van reagentia cruciaal, want de verbruiksmaterialen van bijvoorbeeld de voedingslaboratoria zijn heel specifiek.

Het reserveren van een flinke batch verbruiksmiddelen biedt dan een uitkomst.

12

| Mei 2022

Zo’n batchreservering brengt ‘rust in de tent’ vanwege leveringsbetrouwbaarheid, opslag, eventuele koeling en kwaliteitszekerheid. Als laboratoria de gereserveerde batch in zijn geheel ook zelf keuren, scheelt dat fors in de ingangscontroles.

Peter van Hees, CEO/eigenaar bij van Hees uit Echt geeft een praktijkvoorbeeld: “Eén van de reagentia die heel kritisch is, is petroleumether 40-60 °C. Dat is samengesteld uit allerlei ingrediënten. Het wordt veel gebruikt om het vetgehalte te bepalen in voeding. En ja, dan is het gewoon heel belangrijk dat de klant altijd dezelfde batch krijgt, zodat ze niet ineens voor rare dingen komen te staan. Dat luistert vrij nauw.” Dat is vooral voor kritische parameters belangrijk, want anders kan de voedingsstof

BESTSELLER afgekeurd worden. Van Hees: “Het moet wel voldoen aan de specificaties die jij in de productomschrijving hebt. Blijkt er een heel andere hoeveelheid vet in te zetten… ja, dan heb je een recall en dat wil echt niemand!”

Constante kwaliteit Hoe werkt zo’n batchreservering precies? Van Hees legt uit: “Wij kopen hele grote batches van bijvoorbeeld 10.000 liter. Wij ontvangen de batch van onze leverancier en daarna laten wij die batch door de klant controleren. Als de klant de controle van deze batch heeft afgerond en akkoord is, laten wij het afvullen.

Vervolgens slaan we het hier in Echt op, eventueel gekoeld.”

Het voordeel is altijd een constante kwaliteit, geen verrassingen, vooral onder minder gunstige condities zoals bij hoge temperaturen.

Ingangscontrole Bij elke nieuwe levering vanuit de gereserveerde batch komt daarmee de ingangscontrole te vervallen, die is immers al gebeurd. Komt de bodem van de batchreservering in zicht? Ook daar is aan gedacht: “Wij hebben een back-upbatch. Voordat bij de andere batch de bodem in zicht is, zetten wij alweer een nieuwe batch in gang. Want wij gaan natuurlijk niet zitten wachten totdat het op is.”

Peter van Hees, CEO/eigenaar van Van Hees.

Laboratory automation BluVision™ discrete analyzer Voor de automatisering van routine colorimetrische analyses, o.a. voor laboratoria met een grote variëteit aan monstertypes en matrices conform ISO 15923.

San++Compact continuous flow analyzer Voor volledige automatisering van colorimetrische nutriënten analyses inclusief complexe parameters zoals totaal N & P, totaal / vrij Cyanide en Fenol index.

Bezoek ons tijdens Laborama: 19 - 20 Mei Brussels Expo, Hal 1, Stand B1 Skalar Analytical B.V. Tinstraat 12 4823 AA Breda Nederland

T: + 31 (0)76 5486 486 F: + 31 (0)76 5486 400 E: info@skalar.com I: www.skalar.com

uw partner in chemische automatisering

Mei 2022 |

13

Kennis delen www.labinsights.nl

COLUMN INSIGHTS

Heliumtekort door Oekraïnecrisis Na de coronacrisis kwam de Oekraïnecrisis, maar daarmee zijn we in de labsector nog niet af van de gevolgen van twee jaar pandemie. Sterker nog, de Oekraïnecrisis helpt niet mee in het oplossen van de logistieke problemen in de keten die ons sinds de aanvang van de pandemie parten spelen. Wat merken we daarvan in het lab? Natuurlijk de langere levertijden van nieuwe instrumenten. Een thema dat ons als instrumentenleverancier dagelijks bezighoudt. Ook reparaties en onderhoud duren langer, nu reserveonderdelen moeilijker leverbaar zijn. Ook in gebruiksmaterialen is nog steeds schaarste.

Ik verwijs u graag naar een artikel in Chemical & Engineering News, waarin wordt uitgelegd hoe erg het met het heliumtekort is gesteld. Zoals u weet is helium onontbeerlijk voor het koelen van de NMR-magneten, maar ook voor verschillende spectroscopische technieken zoals bijvoorbeeld XRF, mijn vakgebied. We gebruiken helium om de meetkamer te spoelen voor het gevoeliger meten van elementen van koolstof tot chloor. Wat ik me niet gerealiseerd had, was dat helium uit aardgas wordt gewonnen. En ja, u voelt het al, dat wordt in de huidige oorlog steeds meer een probleem. Dat heliumtekort is dus niet iets wat makkelijk en goedkoop op een andere manier even kan worden opgelost.

Terug naar onderdelen en onderhoud. Daar speelt naast het tekort aan onderdelen ook de menselijke factor een grotere rol. Personeelstekorten worden steeds meer een knelpunt. Ook al heb je de onderdelen, zonder goed opgeleid en gemotiveerd personeel kan er nog geen goede service geleverd worden. Een beetje een kip-enei-verhaal, want de een kan niet zonder de ander. (onderhoudstechnici: meld je aan!). Maar laat ik u vooral geen crisis aanpraten. Het goede nieuws is dat de maatschappij weer open is en u eindelijk weer een beursbezoek kunt plannen.

Laten er nou net enkele in dit nummer besproken worden, handig om daar via het netwerken ervaringen te delen met collega’s en samen met leveranciers te zoeken naar oplossingen voor prangende vragen. Dat geeft energie. Ik wens u veel contacten en inspiratie toe tijdens een van de vele events die dit jaar gaan plaatsvinden. Op 19 en 20 mei bijvoorbeeld LABORAMA Expo in Brussel. Zin om bij te praten? Kom naar de PANalytical stand B13.

Taco van der Maten adviseert de redactie van LABinsights

Mei 2022 |

15

AUTOMATISERING Paulien de Bruine-Mulder van Het Waterlaboratorium in Haarlem:

STANDAARDAPPLICATIE borgt al onze kwaliteitswensen Met de implementatie van kwaliteitsmanagementsoftware bij Het Waterlaboratorium beschikken de mensen die het moeten weten binnen de organisatie altijd en overal over de juiste informatie – gedigitaliseerd, geaccordeerd, geborgd en up-to-date. Voor kwaliteitsmanager Paulien de Bruine-Mulder een ideaal uitgangspunt, voor de beheersing van risico’s in geaccrediteerd lab een must.

Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga

“Losse papieren printjes kunnen hier echt niet meer,” lacht De Bruine-Mulder, Kwaliteit, Arbo en Milieuadviseur (KAM) op Het Waterlaboratorium in Haarlem. Dat was vijf jaar geleden anders. “We wilden meer grip op de hele situatie. We hadden te maken met veel papieren werkstromen, dubbele werkstromen zelfs. De kans dat er ergens iets een keertje op de stapel bleef liggen was groter.” Voor De Bruine-Mulder een spookbeeld en reden om op zoek te gaan naar een automatiseringsoplossing die een totaaloverzicht kon bieden. De keuze viel op de kwaliteitsmanagementsoftware van ManualMaster. De Bruine: “Wij zijn in 2016 met dit pakket gestart omdat wij eerst zochten naar een goede optie voor een digitale werkstroom voor het klachtensysteem. We onderzochten de mogelijkheid om bijlagen toe te voegen, en een goede borging, want dat was wat er ontbrak binnen het bestaande systeem.”

Standaard-applicatie Veel zaken rondom kwaliteitsmanagement vonden vóór 2016 nog plaats op papier, terwijl Het Waterlaboratorium (L404) geaccrediteerd is volgens ‘NEN-EN-ISO/IEC 17025 Algemene eisen voor de competentie van test- en kalibratielaboratoria’, en dus aan strenge eisen gebonden is. Losse lijstjes en documenten die rondzwierven in de organisatie zijn dan not done. “Het auditproces was en is geborgd in een eigen ontwikkelde applicatie, de beheerder daarvan werkte echter niet meer bij de organisatie.

Dat vormde een risico. Wat we nodig hadden was een systeem

16

| Mei 2022

Paulien de BruineMulder, Kwaliteit, Arbo en Milieuadviseur (KAM), ingelogd op het dashboard van ManualMaster.

dat niet alleen structuur, overzicht, efficiëntie en betrokkenheid bood, maar ook aantoonbaarheid, traceerbaarheid en borging.

Tijd dus voor een standaard-applicatie waarin deze functionaliteiten geboden konden worden, aangevuld met enkele andere wensen.”

Ruimte voor feedback De implementatie van het kwaliteitsmanagementsysteem werd in twee delen opgesplitst: documentenbeheer en digitale formulieren. De implementatie van het documentenbeheersysteem ging het vooral om de vastlegging en het actueel houden van de documenten en processen. Voor de gebruikers moest er één centrale

AUTOMATISERING

plaats zijn waar de informatie snel te vinden is: dus er was een goede zoekfunctie nodig en alles wat met elkaar te maken heeft, moest bij elkaar staan. Nieuwe en/of gewijzigde documenten moesten zichtbaar zijn en er moest ruimte zijn voor feedback.

‘Alles wat met elkaar te maken heeft, staat bij elkaar’

Voor het beheer was versiebeheer, goedkeurings workflows en een automatische herziening-waarschuwing een vereiste. Bovendien moest het bevestigen voor ‘gelezen en begrepen’ makkelijk werken en goed geborgd worden.

Lezen en begrijpen Volgens de Bruine was dit deel een kwestie van zelf inrichten: “Het lezen en begrijpen kun je zo instellen als je zelf wilt, zodat de juiste medewerker de documenten aangeboden krijgt om te lezen en begrijpen. Wij kozen ervoor om dit zoveel mogelijk, op functie of op afdeling in plaats van op naam in te richten. Hierdoor blijf je flexibel” Mei 2022 |

17

AUTOMATISERING

ManualMaster

SPECS • • • • • • • • • • • • • • •

Kwaliteitsmanagement Documentmanagement Procesmanagement Risicomanagement Normenbeheer QA-registraties Incidentmanagement Klachtenmanagement Auditmanagement Afwijkingenbeheer Taken & acties Webportal (dashboard) Rapportages en grafieken Q-Learning (Leren vanuit het kwaliteitssysteem) AOIC (administratieve organisatie en interne controle)

OKE-formulieren De Bruine koos bewust voor een positieve benadering bij de uitrol van het pakket in de organisatie: “We hebben het daarom niet over ‘klachtenafhandeling’, maar hebben gekozen voor ‘OKE-formulieren’: Opmerking, Klachten, Et cetera. OKE klinkt niet alleen veel prettiger dan wanneer je het een klacht noemt, het nodigt veel meer uit tot feedback, of dat nu positief of negatief is.”

De software registreert alle OKE’s, stroomlijnt deze flow en houdt alles gestructureerd bij. De OKE-formulieren – vanaf alle werkplekken of thuis opstartbaar – functioneren in de praktijk goed: “Als het een klacht is, moet je daarop altijd 4-O-systematiek (Oorzaak, Omvang, Oplossing en Operationaliteit) uitvoeren.

Is het een opmerking, dan is het de 4-O-keuze aan degene die daar verantwoordelijk voor is, want kan dit ook bij een andere afdeling voorkomen? Bij een Et cetera: dat kan zijn omdat je iets niet verloren wil laten gaan. Dit is voor het geval iets handig is om te registreren. Die hele systematiek is met dit pakket nu geborgd.”

Digitale to-do lijst De implementatie van de digitale formulieren bestond uit de automatisering van de QA-registraties, waarbij het OKE-formulier en het WOC-formulier (Wijzigen of Cancelen geautoriseerde resultaten) de boventoon voeren. De registraties kunnen worden ingevuld op een tablet, pc of telefoon. Het systeem zorgt dan dat de informatie bij de juiste persoon terecht komt. De workflow wordt

Aantal

GEBRUIKERS •

• • •

2 ManualMaster administrators 10 ManualMaster editors 110 gebruikers (+ stagiair(e)s) Implementatietijd: 10-12 weken Onderzoek, design, inrichting, test, rapportage auditformulier: 10 dagen Maatwerk? Nee, alle functionaliteit is generiek voor alle klanten.

‘Wij hebben het liever over ‘OKE-formulieren’’ ondersteund door notificaties en e-mailberichten. Alle gegevens zijn direct inzichtelijk met real-time zicht op alle kwaliteitsregistraties, taken en acties. “Zo kan de geplande implementatie van het interne auditprogramma vlot verlopen. Ook kunnen we in een handomdraai nog meer papieren formulieren digitaliseren. Deze komen dan niet meer in bakjes, maar digitaal op de to-do lijst,” licht De Bruine toe.

Ambities De implementatie van het pakket verliep soepeltjes, stelt De Bruine vast. Er liggen nog wel wat ambities. Zo wil Het Waterlaboratorium op termijn helemaal papierloos worden. Op dit punt zijn al enorme stappen gezet: “Voorheen, en we hebben het over pas 5 jaar geleden, hadden we alles op papier, alles werd dubbel geprint: een voor het secretariaat en een voor de afdeling. Dat gedeelte is nu helemaal digitaal. En al ga je het printen, staat er altijd een tekst op ‘dit document is enkel vandaag geldig’, dus de borging dat je niet met een verlopen document werkt, is daar ook in ingebouwd, aantoonbaar en herleidbaar.”

Handouts Want wat zou je nog wél willen printen? “De Bruine denkt daarbij vooral aan handleidingen bij de apparaten en in logboeken.

Deze documenten zouden we enkel digitaal beschikbaar willen hebben. Hiervoor moeten nog keuzes gemaakt worden, zoals bijvoorbeeld het faciliteren van de benodigde tablets.”

Mei 2022 |

19

MONSTERVOORBEWERKING

Siebe Lievens aan het werk met de Freezer Mill 6875.Hij plaatst een buis met zwarte soldatenvlieglarven.

Detail onder: het fijngemalen poeder.

Rechterpagina: zwarte soldatenvlieglarven in een vleeskrat.

ing. Siebe Lievens (Mr), Joint PhD researcher, Research Group for Insect Production and Processing KU Leuven, and Toxicological Centre Universiteit Antwerpen

‘DEZE CRYOGENE MAALAPPARATUUR VERMAALT INSECTENLARVEN PERFECT’ Tekst: Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga

Met de ingebruikname van cryogene maalapparatuur heeft onderzoek door de KU Leuven naar insecteneiwitten als duurzame proteïnevervanger een slinger gekregen.

Het is nu een kwestie van larven in de houder brengen, de knop aanzetten en de ijskoude omgeving zorgt in no time voor een perfect vermalen monster.

20

| Mei 2022

De zwarte soldatenvlieg is als proteïnebron veelbelovend: eenvoudig te kweken en minder belastend voor de leefomgeving. Kortom, een milieuvriendelijk alternatief voor de traditionele eiwitsoorten die de voederindustrie nu inzet. Chemisch-microbiologisch onderzoek moet uitwijzen of het gebruik van deze vervanger wel honderd procent veilig is. Daar richt het onderzoek door de KU Leuven zich op. In een rode plastic krat krioelen zo’n 15.000 larven van Hermetia illucens, precies in het juiste stadium om vermalen te worden door Siebe Lievens. Hij onderzoekt de invloed van microplastics op de groei en de chemische veiligheid van zwarte soldatenvlieglarven. “In het verleden deden we de larven in de -80 diepvriezer totdat ze goed koud waren, daarna in een soort koffieblender om ze in redelijk grote porties te vermalen, vervolgens zo snel mogelijk op ijskoude platen leggen,

MONSTERVOORBEWERKING weer naar de vriezer, en dan alles ook steeds volledig terug proper maken… dan had je één staal gedaan en waren we al snel 15 minuten bezig.”

Grote meerwaarde Insecten zijn een heel moeilijke matrix om goed te vermalen. Hun chitine ofwel exoskelet is erg hard. Tel het vetgehalte daar bij en je hebt al snel een smurrie die vrijwel meteen gaat oxideren, wat weer nadelige gevolgen kan hebben voor de analyses. “Dat was ook niet aangenaam om mee te werken,” weet Lievens. “Plus, dan heb je een vrij grote hoeveelheid insecten nodig. Voor een goede extractie wil je een zo groot mogelijk contactoppervlak en goede homogeniteit. Nu, met onze Freezer Mill 6875 kunnen wij staalnames doen van slechts twee gram en dat krijgen wij perfect

‘Voor ons onderzoek

naar insecten betekent het toestel een erg grote meerwaarde’

CRYOGEEN MALEN De Freezer Mill vermaalt monsters met vloeibare stikstof en maakt vooral het verschil bij zachte, plakkerige, taaie, versmerende en vezelige monsters of voor monsters waarvan de samenstelling of structuur verandert door de warmte die ontstaat door conventioneel vermalen. De molen is programmeerbaar en slaat tot 20 door de gebruiker gedefinieerde maalprogramma’s op. Het monster wordt in een speciale volledig afsluitbare maalbuis gebracht en ondergedompeld in vloeibare stikstof. Het bereikt op die manier cryogene temperaturen. Het monster wordt vervolgens verpulverd door een magnetische impacter die heen en weer wordt geslagen tegen twee stilstaande eindpluggen van de vial door middel van inductie. Omdat de vial gedurende de gehele maalcyclus is ondergedompeld in vloeibare stikstof en dus cryogene temperaturen bereikt, blijven de belangrijke eigenschappen van het monster behouden.

gemalen. Zonder enige oxidatie. Zo'n fijn poeder hebben wij met nog geen ander toestel kunnen bekomen.” Het fijne poeder is ideaal voor het toevoegen van chemicaliën of uitvoeren van bepaalde extracties. “Nu doen we alles in twee minuten, tot wel 4 stalen in een keer, zoveel sneller. Voor ons heeft het toestel dan ook een grote meerwaarde.”

Microscopisch fijn poeder De volledige capaciteit van het toestel bevindt zich met de grootste monsterbuizen tussen de 50 en 80 gram larven. “Een volwassen zwarte soldatenvlieglarve weegt ongeveer 150 tot 250 mg, er kunnen dus zo’n 200 tot 500 larven in de monsterbuizen gestopt worden,” rekent Lievens voor. Om deze larven te kunnen analyseren worden ze binnen drie minuten volledig verpulverd tot microscopisch fijn poeder. Over de aanschaf van het toestel is een tijd gewikt en gewogen. “Ik heb een hele tijd geleden contact gehad met Instrument Solutions, ik had geen idee van de prijs,” vertelt Lievens. “Maar vanaf de eerste dag dat het toestel in het labo stond, zijn we er bijzonder tevreden over.”

Accumulerende additieven Het onderzoek van Lievens richt zich momenteel op de ontwikkeling van de larven in de aanwezigheid van meso- en microplastics: “We stellen ons bijvoorbeeld de vraag of de larven deze plastic deeltjes al dan niet opnemen en welke invloed deze deeltjes hebben op de kweek” Lievens kijkt eveneens na of de additieven in plastics eventueel zouden ophopen in de larven. “Want als er Mei 2022 |

21

MONSTERVOORBEWERKING

Substraat waar de larven op gekweekt worden.

‘We kunnen insecten

volgens strikte voorschriften op pilotschaal kweken en verwerken’ bepaalde additieven accumuleren in de larven van de zwarte soldatenvlieg, zou het kunnen dat ze zo ongeschikt worden als grondstof voor veevoeders.1” Om dit te onderzoeken worden de soldatenvlieglarven blootgesteld aan verschillende concentraties plastics, en wordt er nagegaan of in welke mate de plastic deeltjes en hun additieven worden opgenomen door de larven.

Insect Pilot Plant Dat de toekomst zonnig is voor de soldatenvliegen als alternatieve eiwitbron blijkt uit de recent opgezette Insect Pilot Plant die de brug slaat met industriële toepassingen. Door de bouw van een flexibele en breed inzetbare pilootinstallatie voor het kweken, oogsten en verwerken van insecten werd de leemte op dit vlak opgevuld. Het bedrijfsleven ziet er zeker potentieel in, stelt Lievens, maar de Europese wetgever is voorlopig nog voorzichtig. Dit houdt verband met de uitbraak van de gekkekoeienziekte in de jaren '90. Koeien kregen destijds met prionen besmet schapenweefsel en gerecyclede eiwitten van zieke soortgenoten, wat boviene spongiforme encefalopathie (BSE) veroorzaakte. Sindsdien is de Europese wetgeving erg strikt op dit vlak. Lievens: “Mede dankzij onze Insect Pilot Plant als tussenstap naar industriële productie zijn we nu in staat om volgens strikte voorschriften insecten op pilotschaal te kweken en te verwerken. Met deze cryogene maalapparatuur in ons labo, hebben we daarbij een flinke stap kunnen zetten in monsteraantallen en analysemogelijkheden.”

1

Dit onderzoek is ontstaan omdat zwarte soldatenvliegen onder meer de capaciteit hebben om te groeien op verschillende reststromen. Een belangrijke reststroom waar larven van de zwarte soldatenvlieg goed op groeien is afkomstig van de voedingsindustrie en retailsector. Deze reststroom bevat een heel scala aan fruit- en groente-overschotten die automatisch ontpakt worden. Tijdens deze ontpakking blijven er kleine plasticdeeltjes achter in de fruit- en groenten die vervolgens als substraat (= insectenvoeder) aan de larven kunnen worden gegeven.

22

| Mei 2022

LAB SERIE

Analytische Chemie 2.0: tips & tricks (III) + Rob van Turnhout, salesmanager bij Skalar Analytical, geeft hoofdredacteur Vincent Hentzepeter op het hoofdkwartier in Breda een kijkje in de analytisch-chemische keuken. Vandaag: hoe co-innovatie met laboratoria en maatwerk resulteren in robotiseringsoplossingen die breed in de markt inzetbaar zijn.

Bekijk de video: https://bit.ly/Skalar_in-het-lab-met-Rob

“Van maatwerk wordt vaak gedacht dat dit per definitie dure oplossingen zijn, maar dat hoeft zeker niet zo te zijn als je samen met de gebruiker investeert in een ontwikkelingstraject. Dit leidt niet zelden tot applicaties die ook in andere laboratoria in een bepaalde sector of zelfs daarbuiten inzetbaar zijn. Dat is de kracht van co-innovatie. We hebben hier een mooie applicatie staan van een van onze klanten die daar een goed voorbeeld van is. Dit milieulaboratorium, gespecialiseerd in bodemonderzoek, bepaalde zijn gehalte organische stof (Loss on Ignition) met de hand, we hebben dat tijdrovende proces geautomatiseerd. Ze besparen hiermee heel veel handlingstijd.

Deze robotapplicatie zorgt ervoor dat de keramische kroesjes met een hoeveelheid grond voortaan zonder tussenkomst van laboranten worden gewogen. De kroesjes worden daartoe leeg op de robot geplaatst en automatisch gewogen, hierna wordt het ruwe monstermateriaal toegevoegd aan de cups. Die gaan vervolgens compleet de moffeloven, eerst op 105° C om het water te verdampen waarna ze voor een tweede keer worden gewogen. Vervolgens worden ze verhit op 550° C. Alles verdampt, de organische stof blijft over. Om het gehalte te bepalen worden de kroesjes vanuit de moffeloven wederom teruggewogen en geregistreerd in het datasysteem. Klaar, kijk, het is echt een druk

op de knop en hij loopt. Dit is/was behoorlijk wat handwerk.

Wat ze nu uitsparen. En vergeet niet: zo’n robot gaat na vijven gewoon door! Dit betekent ook dat je zonder extra mensen – en iedereen weet dat die schaars zijn – je capaciteit kunt halen en zelfs sterk kunt uitbreiden. In een markt waarin de concurrentie moordend is, geeft je dat een voorsprong. En heel belangrijke is dat je met robotisering de menselijke fout elimineert. Je reproduceerbaarheid verhoog je door te automatiseren, waardoor je als laboratorium een betere kwaliteit aflevert, en je je mensen in kunt zetten voor taken waar ze beter tot hun recht komen. Dat is, zoals elke labmanager weet, niet de repetitieve handeling, wat vaak ook saai werk is. De robot neemt hun werk niet over, je biedt met robotisering mensen de mogelijkheid meer tijd vrij te maken voor niet-routinematig taken die het werk ook interessanter maken!”

Bekijk de video: https://bit.ly/SKalar_III

Wordt vervolgd in LABinsights 5: op bezoek bij een Skalar-klant.

Mei 2022 |

23

BEURS PREVIEW Interview met Armin Wittmann, Exhibition Director of analytica

Daarom is analytica 2022 een must-go…

Lees het interview met tentoonstelingsdirecteur Armin Wittmann en u begrijpt waarom een bezoek aan ’s werelds grootste laboratoriumvakbeurs een must-go is…

Analytica 2022 loopt van 21 – 24 juni op het beursterrein van Messe München.

Dit was analytica 2018

24

| Mei 2022

BEURS PREVIEW Vertaling en bewerking: redactie LABinsights | foto's: analytica

Waarom mag je analytica 2022 niet missen?

De vakbeurs analytica is het belangrijkste evenement voor de labsector. Het bestrijkt alle aspecten van het vakgebied, van onderzoeks- tot industriële laboratoria en doet dit uitgebreider en diepgaander dan welke andere vakbeurs ook. Met analytica bieden we een platform om samen te bouwen aan het laboratorium van de toekomst: we brengen daartoe de nodige expertise samen en stimuleren onderzoekers, bedrijven en gebruikers mee te denken. De beurs biedt voor elk wat wils. Iedereen die zich breed wil informeren over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van laboratoriumtechnologie, analyse en biotechnologie vindt hier wat van zijn gading.

Tentoonstelingsdirecteur Armin Wittmann legt uit waarom een bezoek aan ’s werelds grootste laboratoriumvakbeurs een must-go is

Wat is er nieuwe ten opzichte van analytica 2018?

Een van de hoogtepunten dit jaar is de speciale show over Digital Transformation / Laboratory 4.0, waarin slimme oplossingen te zien zijn voor de digitale transformatie van het laboratorium; dit is tevens het belangrijkste thema van analytica. Tijdens een

‘We willen laten zien hoe

je samen kunt werken met een robotapplicatie’ ANALYTICA 2022 speciale show over dit topic kunnen bezoekers zelf ervaren wat het inhoudt. We willen drempels wegnemen, laten zien hoe je als analist samen kunt werken met een robotapplicatie. Heel inspirerend. We gaan ook dieper in op gestandaardiseerde datauitwisseling tussen apparatuur door communicatie met OPC UA LADS voor naadloze orderverwerking, de automatische opslag van monsters in high throughput life sciences-omgevingen en de kwaliteitscontrole van dagelijkse chemicaliën met een webgebaseerde oplossing voor voorraadbeheer.

Hoeveel exposanten staan er?

Meer dan 800 bedrijven laten de laatste ontwikkelingen en innovaties zien. Onder hen alle nationale en internationale marktleiders uit de sector, waaronder Agilent, Thermo Fisher Scientific, Beckman Coulter, Mettler Toledo, PerkinElmer, Waldner Laboreinrichtungen, Eppendorf, Olympus Europe, Shimadzu Deutschland, Lauda Dr. R. Wobser en nog veel meer. We hebben 25 exposanten uit Nederland en België, waaronder Chem-lab, Corning, PHC Europe, IlShin BioBase Europe, Helvoet Rubber & Plastic Technologies, JSB International, ModuVision Technologies, Clippard Europe en Spark Holland.

Is COVID-19 nog een thema?

Zeker, COVID-19-onderzoek is natuurlijk een belangrijk onderwerp op analytica: zo’n 120 exposanten laten oplossingen zien voor de bestrijding van de pandemie. COVID-19 is een van de hoodfthema’s in het ondersteunende programma; naast onder meer voedsel- en milieuanalyse en geneeskunde op maat, ofwel

Wanneer: 21-24 juni 2022 Waar: Messe München, Duitsland Website: analytica.de

personal medicine.

Wat houdt de analytica conference in?

Hier presenteren onderzoekers de laatste bevindingen uit hun onderzoek, delen ze innovatieve onderzoeksmethoden en passeren nieuwe technieken en de toepassing daarvan de revue. Er komen methoden aan bod voor analyse, diagnostiek, meet- en testtechnologie, en er is veel te doen over biotechnologie en life sciences. Met het ticket voor analytica kun je gratis deelnemen aan het 3-daagse conferentieprogramma met 180 lezingen en aan het ondersteunende programma met speciale shows en het forum. Je krijgt er de bezoekersgids en de app bij.

Wat is de synergie met de parallelle vakbeurzen automatica en ceramitec?

Voor het eerst vindt analytica 2022 gelijktijdig plaats met automatica die zich richt op innovaties in de automatisering en robotica, en met ceramitec, het internationale trefpunt voor de keramische industrie. Er zijn zeker raakvlakken met analytica. Zo vraagt de digitalisering van laboratoria om intelligente automatiseringsoplossingen, terwijl de keramische industrie analytische apparaten nodig heeft om nieuwe materialen te onderzoeken.

Wie toegang heeft tot analytica kan ook deze twee andere beurzen bezoeken.

Mei 2022 |

25

DROGEN

Operationeel manager voorbereiding asbest Mohammed Elyazidi ging op zoek naar een robuuste oplossing met fors meer droogcapaciteit voor de asbestmonsters.

Eurofins Omegam investeert in hightech, hoge doorvoer droogstoven voor asbestonderzoek

‘Onze droogstoven leken wel een Turks bad!’

Redactie: Vincent Hentzepeter | Fotografie: FOODnote

De felle concurrentie in de asbestmarkt en het groeiende monsteraanbod heeft Eurofins Omegam ertoe doen besluiten over te stappen op hightech droogstoven met een veel hogere capaciteit. Het lab denkt hiermee jaren vooruit te kunnen en de investering mede door de hoge droogcapaciteit snel terug te verdienen.

26

| Mei 2022

De asbestmarkt is zo snel gegroeid dat de ruim vijf jaar geleden aangeschafte droogstoven bij Eurofins Omegam hoognodig aan vervanging toe waren. Ze waren nooit bedoeld voor het huidige intensieve gebruik en raakten aan het eind van hun levenscyclus. Voor operationeel manager voorbereiding asbest Mohammed Elyazidi reden om op zoek te gaan naar een robuuste oplossing met fors meer droogcapaciteit, waar het lab nog jaren mee vooruit zou kunnen. Het op tijd drogen van de asbestmonsters zou anders een knelpunt worden in het proces.

“Als je nagaat dat de monstervoorbereiding 15 minuten kost en

DROGEN

De droogstoven van circa 2 x 2 x 2 meter bestaan uit 2 compartimenten met 4 deuren aan de natte kant van het proces en vier aan de overzijde waar medewerkers met overdrukmaskers en beschermende kleding lopen.

de microscopische analyse nog eens 15 minuten, dan begrijp je dat 15 uur al snel een bottleneck wordt. Bij uitval kun je niet leveren, je verliest minimaal een dag. Dat is in deze markt waarin de concurrentie moordend is, absoluut ontoelaatbaar. Met deze apparatuur konden we bovendien onze capaciteit niet uitbreiden, terwijl dit een groeimarkt is. Hoewel we de grootste groei nu wel gehad hebben, zat er niets anders op dan afscheid te nemen van deze droogstoven en te investeren in iets veel beters.”

Droogstoof Elyazidi was destijds niet betrokken bij de besluitvorming voor de investering in de droogstoven. Extreem hoge eisen werden er toen niet aan gesteld, gezien het verwachte, beperkte aantal monsters per dag. Zaken als hoge doorvoer en robuustheid speelden bij de keuze voor de apparatuur daarom geen doorslaggevende rol. Dat was bij deze nieuwe investeringsronde wel anders. “De leverancier lanceerde een scherp bod, maar we wisten toen niet dat de markt zo groot zou worden. Met de wetenschap van nu kun je stellen dat de apparatuur die toen geleverd werd voor onze situatie ongeschikt was. Maar ja, we zijn ook dik vijf jaar verder. We hebben niet meer te maken met tientallen monsters per dag, maar haast met een industrieel proces, waarbij zware karren met soms kletsnatte grondmonsters in een droogstoof worden gereden om bij 105 graden volledig

uit te dampen. Anders gaat het materiaal kleven en kun je de monsters niet in fracties zeven, en dus niet onder de microscoop analyseren op asbest. Dit vraagt veel droogcapaciteit en een goede luchtcirculatie voor een homogeen resultaat. Aan beide voorwaarden werd met de oude apparatuur niet voldaan. Met zo veel monsters werd er veel te veel vochtige lucht gecirculeerd, dan schiet het drogen niet op. In plaats van een droger leek onze droogstoof wel een Turks bad, haha!”

Up-time Tijdens de oriëntatiefase voor een robuuste oplossing met hoge droogcapaciteit lette Elyazidi vooral op kwaliteit, operationele betrouwbaarheid en de terugverdientijd. “Wij hebben het omgedraaid. Dus niet wat kost het, maar wat gaat het je opleveren. En Mei 2022 |

27

DROGEN

In- en uitrijden van karren met grondmonsters die mogelijk asbest bevatten om ze te drogen voor analyse in het lab.

hoe servicegericht is de leverancier, want up-time is zo belangrijk.” Uit ervaringen met een door Bronson Incubator Services opgeleverde, additionele droogstoof was gebleken dat het drogen vele malen sneller zou kunnen met hogecapaciteitsdrogers.

“Het contact met hen liep al een tijdje. Ze hebben ons al goed geholpen toen we last kregen van storingen met de drogers. Ze zijn hier langsgekomen om de situatie te bekijken en hebben toen met wat constructieve aanpassingen de luchtcirculatie verbeterd, maar uiteindelijk is dat niet dé oplossing. Met hun driecompartimentenoplossing bleek het drogen minstens dubbel zo snel te kunnen. Drogen binnen de 5 uur in plaats van soms wel 16 uur, dat is een groot voordeel in een markt waarin je een 24-uurs service moet bieden.”

Extra droogcapaciteit De voor de Kerst opgeleverd droogstoven van circa 2 x 2 x 2 meter bestaan uit 2 compartimenten met 4 deuren aan de natte kant van het proces en vier aan de overzijde, waar medewerkers met overdrukmaskers en beschermende kleding lopen. Door een slimme overdimensionering is bovendien het aantal karposities nu de helft meer dan in de oude situatie. “We kunnen nu 12 en niet 8 karren kwijt. Het nieuwe ontwerp is net een paar centimeter breder, wat heel veel ruimtewinst oplevert. Ik kan dus 12 karren in één batch meenemen en hoef in het weekend bijvoorbeeld niet terug te komen om nog eens 4 karren te plaatsen. Feitelijk kun je als je doorrekent 3x zo veel drogen in een dag als in de oude situatie. En met deze drogers zitten we nog niet op de limiet van

wat we aankunnen. We willen op termijn kunnen verdubbelen en daar is deze capaciteit prima op berekend.” Hij vervolgt: “Wat er nu staat, gaat constructief niet kapot en heb je 15 jaar geen omkijken naar. Hooguit een keer een klein onderdeel vervangen of een scharnier. Kortom: continuïteit en veel meer droogcapaciteit, zodat we marktgroei gemakkelijk kunnen opvangen.”

Veiliger werken Elyazidi’s collega’s reageren positief op de nieuwe situatie die de werkdruk heeft verminderd en mensen ontlast. “Fysiek is het werken in de nieuwe situatie een stuk lichter geworden, dat krijgen we ook terug van onze mensen. Onze medewerkers moesten steeds checken of het drogen klaar was, de zware bakken eruit trekken, en weer terugzetten als ze nog te nat waren. Dat is verleden tijd. En voor de analisten is het ook prettig. De boel is op tijd droog, zodat de microscopieafdeling volgens planning verder kan.” Vanuit veiligheidsoogpunt is de situatie ook verbeterd. Zo moet bij asbestmonsters het risico op contaminatie door inhalatie door medewerkers tot een minimum beperkt worden. Een inherent veilig uitgevoerde constructie voorkomt dat medewerkers door foutief handelen besmet kunnen raken. “Een veiligheidsissue is bijvoorbeeld dat je niet zomaar deuren open mag kunnen trekken en je een goede scheiding tussen vuile en schone ruimte borgt. Daarom moest de installatie zo ontworpen worden dat je nooit de deuren aan beide kanten van de stoof tegelijk open kunt trekken. Brandt er een rood lampje, dan is hij aan die kant geblokkeerd. Dat is met een interlock geborgd.”

Mei 2022 |

29

MEI | MAI 2022

LABORAMA 2022 THEMA | THÈME LABORAMA

NIEUWS | NOUVEAUTÉS

CONGRES | CONGRÈS

Voorwoord/bienvenue Beursflits Flash sur le salon

Primeurs Belgische markt Premières sur le marché belge

The Laborama Community: Scientific Sessions

32

44

42

LABORAMA 2022

WELKOM Graag verwelkomen wij u op LABORAMA 2022 op 19 en 20 mei. De beurs gaat dit jaar door in Paleis 1 van Brussels Expo. LABORAMA 2022 is een tweedaagse vakbeurs voor laboratoriumprofessionals, waar exposanten en bezoekers uitstekend kunnen netwerken.

Om u zo volledig mogelijk te informeren werken wij samen met onze geprivilegieerde mediapartner LABinsights en brengen wij samen een ‘LABORAMA 2022 Special’ uit.

Het magazine dat voor u ligt, heeft een eigen katern, volledig gewijd aan de vakbeurs en laat ons toe u te informeren over wat u mag verwachten van de beurs, zowel qua exposanten als qua content die de vakbeurs u biedt. In het hart van het magazine treft u de plattegrond aan met alle exposanten en de speciale ruimtes zoals de Patio en de Conference Room. Zo wordt u direct wegwijs gemaakt.

LABORAMA biedt een brede blik op de labowereld. Wat kunt u zoal aantreffen? Laboratoriummateriaal, analytische instrumentatie, biotechnologie en life-science, proces, online en at-line instrumentatie, optische instrumenten, diagnostica, klinische biologie, laboratoriummeubilair, labo automatisering, dienstverlening voor de laboratoriumpraktijk, consumables, veiligheid, kalibratie, materiaalstudies, software (LIMS & datamanagement), glaswerk en chemicaliën, enzovoort. Een volledige lijst van exposanten vindt u terug op www.expo.laborama.be Nieuw op het programma in 2022 is het tweedaags congres The Laborama Community: Scientific Sessions dat we organiseren in samenwerking met Semico en het wetenschappelijk comité o.l.v.

Guy Dhondt. Verschillende onderwerpen komen aan bod: digitalisering, artificiële intelligentie, 5G, drugsanalyse, faciliteiten,...

De sprekers komen van verschillende organisaties, waaronder KULeuven, Merck Group, Janssen R&D, RIC, IDLab Antwerp Research, Janssen Pharmaceutica, Telenet, Gent University, NICC en Odisee.

Het volledige overzicht van alle lezingen kan u terugvinden op www.expo.laborama.be www.expo.laborama.be.

Myrjam Panis 32

| Mei 2022

LABORAMA 2022

BIENVENUE Les 19 et 20 mai, nous avons le plaisir de vous accueillir à LABORAMA 2022. Le salon se tiendra au Palais 1 de Brussels Expo. LABORAMA 2022 est un salon sur deux jours, dédié aux professionnels du laboratoire, qui offre une excellente plateforme de réseautage aux exposants et visiteurs. Pour vous informer au mieux de cet évènement, nous nous sommes associés à notre partenaire média LABinsights pour publier un numéro spécial « LABORAMA 2022 ».

Le magazine que vous tenez en mains à un cahier spécifique, entièrement consacré au salon professionnel, et nous permet de vous informer sur ce que vous pouvez en attendre, tant au sujet des exposants qu’au niveau du contenu de l’évènement. Au cœur du magazine, vous trouverez un plan reprenant tous les exposants et les espaces spéciaux tel que la salle de conférences et le Patio. Vous pourrez ainsi vous orienter facilement.

LABORAMA offre un vaste panorama du monde du laboratoire.

Vous trouverez entre autres : matériel de laboratoire, appareils analytiques, biotechnologie et sciences de la vie, processus, appareils onlines et « at-line », instruments optiques, solutions de diagnostic, biologie clinique, mobilier de laboratoire, automatisation du laboratoire, services de laboratoire, fournitures, sécurité, calibrage, études de matériel, logiciels (LIMS & gestion de données), verrerie, produits chimiques, etc. Vous trouverez la liste complète des exposants sur www.expo.laborama.be www.expo.laborama.be.

Nouveau sur le programme cette année : le congrès de deux jours « The Laborama Community : Scientific Sessions » que nous organisons ensemble avec Semico et le comité scientifique dirigé par Guy Dhondt. Différentes thèmes seront abordés : digitalisation, intelligence artificielle, 5G, analyse de drogue, facilités, automation, … Les orateurs viennent des organisations suivantes : KULeuven, Merck Group, Janssen R&D, RIC, Université d’Anvers, Janssens Pharmaceutica, Telenet, Odisee, University de Gand et NICC. Vous trouverez l’aperçu complet des conférences sur www.expo.laborama.be. www.expo.laborama.be

Myrjam Panis Mei 2022 |

33

LABORAMA 2022

Beursflits

LABORAMA 2022

LABORAMA 2022 vindt plaats op donderdag 19 en vrijdag 20 mei. Het evenement gaat dit jaar door in Paleis 1 van Brussels Expo. De expositiehallen van Brussel vormen het belangrijkste evenementencomplex in het Brussels gewest, waar veel grote nationale en internationale beurzen en evenementen georganiseerd worden.

Brussels Expo is gemakkelijk te bereiken vanaf de Brusselse Ring en met het openbaar vervoer. De infrastructuur van de Tentoonstellingspaleizen is een erfenis van de wereldtentoonstellingen in Brussel van 1935 en 1958. Eind maart hadden zich al 110 exposanten ingeschreven. Daarmee is de beursvloer zo goed als volledig volgeboekt. Naast een groot aantal vertrouwde lableveranciers hebben ook heel wat nieuwe bedrijven getekend voor deelname aan LABORAMA. De beurs vindt plaats in Paleis 1.

De organisatie rekent weer op rond de 2.000 bezoekers. Wie de files voor wil zijn, kan vanaf 8:30 terecht in het Early Bird Café voor een koffie met croissant. De beursvloer zelf gaat net als

34

| Mei 2022

in 2019 om 9:30 open. De beurs sluit donderdag om 16:30 en vrijdag om 16:00.

Bezoekers kunnen parkeren op Parking T vooraan de beurshallen of op Parking C waar een gratis shuttle hen tot aan de voordeur van Paleis 1 brengt.

Toegang met het openbaar vervoer is heel vlot in Brussels Expo. De Paleizen zijn zowel bereikbaar met metro, tram en bus.

De toegang tot het Paleis is aan de Keizerin Charlottelaan. Wie met het openbaar vervoer komt, loopt dus zo de hallen in.

LABORAMA 2022

Flash salon LABORAMA 2022

LABORAMA 2022 aura lieu les jeudi 19 et vendredi 20 mai.

L'évènement se déroula dans le Palais 1 de Brussels Expo, situé dans la capitale belge, Bruxelles. Brussels Expo est le complexe événementiel le plus important de la Région de Bruxelles-Capitale. Ses Palais d’exposition accueillent de nombreux salons et évènements de grande envergure, tant nationaux qu’internationaux.

Brussels Expo est facilement accessible depuis le Ring de Bruxelles et via les transports en commun. L’infrastructure des Palais d’exposition est un héritage des expositions universelles de Bruxelles en 1935 et 1958. Début mars, LABORAMA comptait déjà 110 exposants inscrits. Il ne reste donc pratiquement plus de places au salon. Outre un grand nombre de fournisseurs de laboratoires habituels, de nombreuses nouvelles entreprises ont également signé pour participer à LABORAMA. Le salon prendra ses quartiers au Palais 1.

accompagné d’un croissant. Le salon lui-même ouvrira ses portes à 9h30, comme en 2019. Il fermera le jeudi à 16h30 et le vendredi à 16h. Les visiteurs pourront garer leur véhicule au Parking T du côté Atomium ou sur le parking C d'où une navette vous emmènera à l'entrée du Palais. La dernière quitte le Palais 1 à 16h40. Brussels Expo est très facilement accessible en transports en commun, que ce soit en métro, tram ou bus. L’accès au Palais se fait par l’Avenue Impératrice Charlotte.

Cette année encore, l’organisation compte accueillir quelque 2 000 visiteurs. Celles et ceux qui veulent éviter les embouteillages, pourront se retrouver dès 8h30 au Early Bird Café pour un café Mei 2022 |

35

LABORAMA 2022

36

| Mei 2022

LABORAMA 2022

Mei 2022 |

37

LABORAMA 2022

In vogelvlucht Data: 19 en 20 mei 2022 Locatie: Brussels Expo, Brussel, Paleis 1 Parking bezoekers: Parking C + shuttle naar Paleis 1 Openbaar vervoer: Ingang Paleis 1

(Gate A, kant Atomium)

Openingstijden: donderdag 9:30 – 16:30 uur vrijdag 9:30 - 16:00 uur

Beursorganisator: Laborama vzw Info en voorregistratie: expo.laborama.be Shuttledienst: Er wordt voor de bezoekers een shuttledienst georganiseerd tussen Parking C (gelegen aan afrit 7a van de ring rond Brussel) en de ingang van Paleis 1. De eerste shuttle vertrekt om 8:35 op Parking C. De laatste shuttle naar de parking vertrekt op donderdag om 16:50, op vrijdag om 16:10.

Deze shuttledienst is voor iedereen die parking C gebruikt. De beurs is niet toegankelijk via de loopbrug en de Astrid hall.

38

| Mei 2022

Specialisten Internationale spelers en leveranciers van high-end systemen als Agilent Technologies, Anton Paar, Büchi, Gilson International, Hamilton, JEOL, Metrohm, Malvern Panalytical, Sartorius, Shimadzu, Skalar Analytique, Thermo Fisher Scientific en Waters zijn weer van de partij. Verder telt de beurs een groot aantal specialisten en totaalleveranciers. Denk hierbij aan Analis, Anaspec, Elscolab, Merck en Avantor. Voor labinrichting en veilig werken kan de bezoeker onder meer bij Denios, Köttermann, en Potteau Labo terecht. Voor LIMS-systemen bij Labware, LabVantage Solutions, XiTechniX en T&P.

Efficiënt Laborama is een compacte beurs. Dat maakt een bezoek efficiënt. Loopafstanden zijn ook in Paleis 1 van Brussels Expo kort en stands overzichtelijk ingedeeld. Wie zich goed voorbereidt, kan de belangrijkste stands in een dagdeel bezoeken. Op de website expo.laborama.be vindt u makkelijk alle info terug over de exposanten, de merken die zij vertegenwoordigen en de diensten die zij aanbieden. Hier staat alles wat u moet weten voor een geslaagd beursbezoek. .

Belangrijke sectoren LABORAMA biedt voor elk wat wils. Veel bezoekers zijn afkomstig uit de overheidssector, de privé- en de dienstensector.

Ongeveer de helft werkt in productielaboratoria, kwaliteitscontrole, R&D- en overheidslabs. Belangrijkste sectoren zijn chemie, life sciences en farmacie. De beurs trekt alle leeftijden aan. Vorig jaar was ongeveer een op drie 35 jaar of jonger.

LABORAMA 2022 Spécialistes Cette année, les visiteurs retrouveront de nombreux acteurs et fournisseurs internationaux de systèmes de pointe tels que Agilent Technologies, Anton Paar, Büchi, Gilson International, Hamilton, JEOL, Metrohm, Malvern Panalytical, Sartorius, Shimadzu, Skalar Analytique, Thermo Fisher Scientific et Waters.

Le salon accueillera en outre un grand nombre de spécialistes et fournisseurs généraux, comme Analis, Anaspec, Elscolab, Avantor et Merck. Le visiteur intéressé par l’aménagement du laboratoire et la sécurité au travail pourra se rendre sur les stands de Denios, Köttermann ou encore Potteau Labo. Il privilégiera Labware, LabVantage Solutions, XiTechniX et T&P pour les systèmes LIMS.

Efficacité Grâce à son format compact, LABORAMA garantit une visite efficace. Le Palais 1 de Brussels Expo propose des stands aménagés de façon claire, situés à brève distance les uns des autres. Une visite correctement préparée permet de découvrir les principaux stands en une journée. Sur le site web expo.laborama. be, vous trouverez facilement toutes les informations nécessaires sur les exposants, les marques qu’ils représentent et les services qu’ils proposent. Bref, tout ce qu’il faut savoir pour une visite réussie du salon !

Secteurs importants LABORAMA répond à toutes les attentes. De nombreux visiteurs proviennent du secteur public, d’autres sont issus du secteur privé et des services. Près de la moitié travaille dans des laboratoires de production, le contrôle qualité, la R&D et dans des laboratoires publics. Les principaux secteurs représentés sont

En bref Dates : 19 et 20 mai 2022 Lieu : Palais 1, Brussels Expo, Bruxelles Parking visiteurs : Parking C + navette vers Palais 1 Transports en commun : Entrée Palais 1 (côté Atomium)

Heures d’ouverture : jeudi 9 h 30 - 16 h 30 vendredi 9 h 30 - 16 h

Organisateur du salon : Laborama vzw

Informations / pré-enregistrement : expo.laborama.be Service de navette : Service de navette : les visiteurs bénéficieront d’un service de navette entre le parking C (situé à la sortie 7a du Ring de Bruxelles) et l’entrée du Palais 1. La première navette part à 8 h 35 du parking C. La dernière navette retourne au parking à 16h50 le jeudi et à 16h10 le vendredi.

Ce service de navette est ouvert à toute personne qui utilise le parking C. Le salon n’est pas accessible par la passerelle et le hall Astrid.

ceux de la chimie, des sciences de la vie et de la pharmacie. Le salon attire des visiteurs de tous âges. L’année dernière, près d’un visiteur sur trois était âgé de 35 ans ou moins.

Mei 2022 |

39

LABORAMA 2022

Congresprogramma In 2022 focust het congresprogramma op inhoudelijk sterke lezingen. Geïnteresseerde bezoekers kunnen terecht in de Conference Room achteraan in het Paleis. Een lezing bijwonen is gratis. Inschrijven kan via het online registratieformulier voor bezoekers op de LABORAMA-website. Meer over het complete programma is te vinden op pagina 59 van dit beursmagazine.

Wat is het aanbod?

Hoewel analytische chemie het sterkst vertegenwoordigd is, omvat het expositieaanbod het complete spectrum van (petro) chemie, milieu, agrovoeding, biotechnologie, farmacie, cosmetica, automatisering en onderwijs.

40

| Mei 2022

Koffie en catering In het restaurant, foodtrucks en uiteraard ook bij de barista wordt opnieuw met thema’s gewerkt. Alle cateringpunten zullen de volledige beursdag geopend zijn. In het restaurant op de Mezzanine vooraan in de beurshal, kan u terecht voor een snelle hap.

Wie zin heeft in een lekkere pasta kan terecht bij de Italiaanse foodtruck Gio Strada. Voor een kopje koffie en dessertje bent u bij Pain Quotidien aan het juiste adres.

Doelgericht beursbezoek Uit de jaarlijkse bezoekersenquête blijkt dat de meeste bezoekers een halve dag uittrekken voor de beurs. De meerderheid van de ondervraagden geeft aan LABORAMA te bezoeken om zich te oriënteren op nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied. De beurs als uitje is niet meer van deze tijd. Veel laboratoria sturen hun medewerkers naar de beurs met een lijst aan af te werken punten en doelstellingen. Zo gaf in 2019 de helft van de bezoekers aan bezig te zijn met een specifiek project! Eén op de drie geeft aan dat hierbij het aankopen van materiaal is betrokken. Ruim de helft van de bezoekers is eind- of medebeslisser bij investeringen, zo blijkt uit de statistieken. Een kwart noemde zich de aankoper. Negen van de tien bezoekers gaven aan dat ze hun beursdoelstellingen hadden gerealiseerd. De overgrote meerderheid noemde de kwaliteit van de beurs ‘goed’. En de helft dacht aan een terugkeer.

LABORAMA 2022 Quelle est l’offre ?

Bien que la chimie analytique soit le domaine le plus représenté, l’offre couvre tout l’éventail de la (pétro-) chimie à l’enseignement, en passant par l’environnement, l’agroalimentaire, la biotechnologie, la pharmacie, les cosmétiques et l’automatisation.

Café et restauration Le restaurant, les food trucks et, bien entendu, le barista travailleront à nouveau par thèmes. Les points de restauration seront ouverts pendant toute la durée du salon. Pour un petit casse-croute rendez-vous ans le restaurant sur la Mezzanine à l’avant du Palais. Avez-vous envie de pâtes ? Alors, le foodtruck italien Gio Strada est à votre disposition. Pour un café avec dessert, dirigez-vous vers Pain Quotidien.

Programme des séminaires En 2022, le programme des conférences sera axé sur le contenu des conférences. Les visiteurs intéressés peuvent se rendre dans la salle de conférence située à l’arrière du Palais 1. La participation à une conférence est gratuite. S’inscrire pour le congrès est possible via le formulaire d’enregistrement en ligne sur le site web de LABORAMA. Vous trouverez plus d’informations sur le programme complet en page 59 de ce magazine consacré au salon.

Visite ciblée L’enquête annuelle menée auprès des visiteurs révèle que la plupart d’entre eux consacrent une demi-journée au salon. La majorité des répondants affirment visiter LABORAMA pour mieux s’orienter dans les nouveaux développements du secteur. En revanche, il n’est plus d’actualité de visiter le salon sans objectifs.

En effet, nombre de laboratoires y envoient leurs collaborateurs avec une liste de points et de cibles à atteindre. En 2019, la moitié des visiteurs indiquaient qu’ils travaillaient sur un projet spécifique ! Un sur trois signalait que l’achat de matériel s’inscrivait dans ce cadre. Il ressort des statistiques que plus de la moitié

des visiteurs sont codécideurs ou décideurs finaux en matière d’investissements. Un quart s’est présenté en tant qu’acheteur.

Neuf visiteurs sur dix ont déclaré avoir concrétisé leurs objectifs relatifs au salon. La très grande majorité a jugé que le salon était de « bonne » qualité. Et la moitié envisageait de revenir.

Mei 2022 |

41

LABORAMA 2022

The LABORAMA Community:

SCIENTIFIC SESSIONS In 2022 gooit LABORAMA het aanbod van conferenties over een andere boeg. Na een brainstorming met congresorganisator Semico en het wetenschappelijk comité onder leiding van Guy Dhondt werden Scientific Sessions in het leven geroepen. Tijdens de laatste editie in 2019 gingen de seminars over specifieke thema’s. Dit jaar brengen we topics naar voor die vrij divers zijn, opdat iedere bezoeker een lezing kan bijwonen die hem/haar aanspreekt.

42

| Mei 2022

En 2022, LABORAMA change l’offre des conférences.

Après une séance de brainstorming avec Semico, organisateur de conférences, et le comité scientifique dirigé par Guy Dhondt, les Scientific Sessions ont été mises en place.

Lors de la dernière édition en 2019, les séminaires étaient axés sur des thèmes spécifiques. Cette année, nous présentons des sujets très diversifiés afin que chaque visiteur puisse assister à une conférence qui lui intéresse.

LABORAMA 2022

Programma/programme Donderdag 19 mei/ Jeudi 19 mai Conference room 10:30 11:15

11:15 12:00

12:00 12:45

14:00 14:45

14:45 15:30

Production, storage and transportation of solar hydrogen for sustainable energy future Professor Johan Martens - Centre for Surface Chemistry and Catalysis - KULeuven Unlock your lab’s full potential with a digital key Roja Azees - Senior Product Manager at Merck Connected Lab

Vrijdag 20 mei/ Vendredi 20 mai Conference room 10:30 11:15

11:15 12:00

Sensing & Artificial Intelligence for Automated Labs Professor Steven Latré - IDLab Antwerp research UAntwerpen & Director at the research centre IMEC

12:00 12:45

Facilities make it all happen.

Let’s create the future!

Tilly Baute - Head of training PBA Facility Management, Odisee Ghent

14:00 14:45

High-throughput purification platform in support of drug discovery David Corens - Director at Janssen Pharmaceutica

14:45 15:30

5G as an enabler for business innovation Bart Acke - Vice-President Network Build & Field Services, Telenet Accelerating drug discovery from bed to benchside The digital future of your lab Koen Kas - Professor Molecular Oncology & Digital Health at the University of Ghent Miniaturized blood sampling from animals and humans: quantitative analysis from a few drops of blood Tom Verhaeghe - Senior Scientific Director and head of the Global Development bioanalysis team, Janssen R&D Combining automated green extraction techniques with 1D GC – TOFMS for untargeted aroma profiling of food/beverages and consumer products Tatania Cucu - Pd D. Senior Scientist RIC Challenges for the forensic analysis of drugs facilitating sexual assault and other crimes Dr. Apr. Nele Samyn - Head of the department Drugs and Toxicology - NICC

Zo kunnen bezoekers op donderdag conferenties bijwonen over energie-efficiëntie, digitalisering, kunstmatige intelligentie, facility management en druganalyse. Op vrijdag staan onderwerpen zoals 5G, automation, forensische analyse en bloedanalyse op de agenda.

Par exemple, le jeudi, les visiteurs pourront assister à des conférences sur l'efficacité énergétique, la digitalisation, l'intelligence artificielle, la gestion des installations et l'analyse des drogues.

Le vendredi, des sujets tels que la 5G, l'automatisation, l'analyse médico-légale et l'analyse du sang sont au programme.

De Conference Room achteraan in het Paleis wordt uitgerust met hoofdtelefoons waardoor bezoekers die een lezing bijwonen deze optimaal kunnen volgen zonder grote afleidingen. De professionele sprekers en het gevarieerde aanbod maken de vakbeurs compleet. Registreren voor de Scientific Sessions kan via het online registratieformulier via de website van LABORAMA.

La salle de conférence située à l’arrière du Palais 1 sera équipée avec des écouteurs afin que les visiteurs qui participent à des conférences puissent les suivre de manière optimale sans distractions. Les orateurs et les contenus variés viennent compléter l’expérience. S’enregistrer pour les Scientific Sessions est possible via le formulaire en ligne sur le site web de LABORAMA.

Deelname aan het congres is gratis,

La participation au congrès est gratuit,

maar registratie is nodig.

mais s’enregistrer est nécessaire.

Mei 2022 |

43

LABORAMA 2022 Noviteiten / Nouveautés LABORAMA 2022

Te zien op / À voir sur

LABORAMA 2022

Zo’n honderd exposanten tonen tijdens LABORAMA 2022 nieuwe ontwikkelingen in instrumentarium, apparatuur, applicaties, automatisering, software en dienstverlening.

LABinsights presenteert een selectie van de noviteiten en productverbeteringen die op 19 en 20 mei in Paleis 1 van Brussels Expo te zien zullen zijn.

Un certain nombre d'exposants présenteront sur le salon leurs nouveautés en matière d'instrumentation, d'équipements, d'applications, d'automatisation, de logiciels et de services. LABinsights présente une sélection de nouveautés et d'améliorations de produits qui seront exposées les 19 et 20 mai au Palais 1 de Brussels Expo.

Redactie LABinsights | Fotografie: FOODnote

Groene scheidingstechnologie met SFC Blikvanger bij is de ACCQPREP SFC: groene preparatieve SFC, een superkritische vloeistofchromatografische oplossing voor chirale of achirale zuiveringen. Een belangrijk principe voor groenere chemie en processen bestaat erin optimaal te voldoen aan de behoefte en de overmaat tot een minimum te beperken.

Preparatieve SFC, met in het bijzonder de ACCQPrep SFC van Teledyne ISCO, vermindert het gebruik van organische oplosmiddelen aanzienlijk. Koolstofdioxide vervangt immers het zwakke oplosmiddel dat in traditionele normale fase chromatografie wordt gebruikt. Bovendien daalt de hoeveelheid oplosmiddel die uit de gezuiverde verbindingen wordt verwijderd, aangezien gas-

44

| Mei 2022

ACCQPREP SFC: groene preparatieve SFC van ISCO.

LABORAMA 2022 vormig CO2 wordt gescheiden van het mengsel in de gepatenteerde GLS (Gas Liquid Separator). Tot slot kan koolstofdioxide, dat door andere processen wordt gegenereerd en opgevangen, een tweede leven krijgen binnen deze scheidingstechniek.

Twee gepatenteerde ontwikkelingen door Teledyne ISCO brengen bij deze applicatie groene chemie naar een nieuw niveau.

Enerzijds is er de ‘Focused Gradient Generator’ die voor snelle, efficiënte en reproduceerbare gradiënten zorgt, waarbij het onnodige gedeelte van het gradiëntprofiel wordt geminimaliseerd.

Anderzijds is er de ‘stacked injection tool’ die zorgt voor een maximale monsterbelading om meer te kunnen zuiveren in minder tijd.

Geoptimaliseerde gradiëntmethoden maximaliseren de efficiëntie en maken zuivering met een grotere monsterbelading mogelijk. Tegelijkertijd worden het afval en de hoeveelheid gebruikte oplosmiddelen tot een minimum beperkt.

Meer informatie op: https://www.brs.be/instrument/accqprep-sfc/ Bezoek Beun – De Ronde Serlabo, standnr: C10

Efficiënter met fluxweeg instrumenten Wie af wil van het handmatig afwegen van flux en zorgvuldiger te werk wil gaan, kan bij XRF Scientific terecht voor geautomatiseerde weegoplossingen. Getoond worden weeginstrumenten om sneller te kunnen wegen en elke xrWeigh-S voor automatische weging te kunnen controleren. fluxafweging.

XRF biedt een reeks fluxweeginstrumenten die geschikt zijn voor gebruikers van alle soorten en maten en verschillende fluxtypes (granulaat of microbeads). Weeg direct in een flacon of platinakroes en wordt verlost van alle fouten die komen kijken bij handmatig wegen. De nieuwe xrWeigh-S biedt veel nieuwe functies. Dit systeem tilt de sandwichverhoudingsmethode naar een hoger plan en maakt het werken prettiger.

Bezoek XRF Scientific Europa, standnr.: D30

Mei 2022 |

45

LABORAMA 2022

Wateranalyse, inclusief sampleprep

en drie uitwisselbare chemische modules. Op de analyzer zit een touchscreen om de basisfunctionaliteiten van de analyzer snel te bedienen, te controleren of aan te passen.

Compatibel met alle Skalar automatische monsternemers.

Voor laboratoria die meer dan 3 parameters wensen te automatiseren zijn de San++ Classic en San++ Advanced beschikbaar.

Discrete analyzer voor lage ammonia-metingen Skalar SP2000 robot voor wateranalyse en monstervoorbewerking

Met de Skalar SP2000 robot wordt zowel de monstervoorbewerking als de analyse van pH, geleidbaarheid, troebelheid, alkaliniteit, kleur, zuurstof in water volledig geautomatiseerd. De watermonsters kunnen direct in de verzamelflessen op de SP2000 worden geplaatst, dit voorkomt extra manuele handelingen. Via een geïntegreerde barcodescanner wordt eerst de barcode op de monsterfles gelezen; het monster ID, inclusief de te analyseren parameters, verschijnt dan in de tabel. Aan de hand van deze gegevens zal de SP2000 het monster automatisch gaan analyseren. De resultaten zijn direct zichtbaar in de software. De analyzer kan gekoppeld worden aan verschillende meters en elektroden. Daarnaast bevat de robot een dubbele titrator voor een hogere monsterdoorvoer en een in-line papierband filter voor de analyse van watermonsters met deeltjes.

Skalar Analytical toont een oplossing voor het analyseren van zeer lage concentraties ammonia met de BluVision discrete analyzer, ideaal voor het meten van lage concentraties ammonia in verschillende soorten milieu monsters?

Dit toestel gebruikt 15 mm cuvetten, waarmee zeer goede resultaten behaald worden, zelfs bij zeer lage concentraties Een geïntegreerd ‘inert stikstof flushing system’ in het reagentia- en monstercompartiment biedt lagere dectectielimieten, zodat een grotere nauwkeurigheid bereikt kan worden bij het meten van monsters met zeer lage concentraties aan ammonia. Mogelijke vluchtige verontreinigende dampen worden met inert gas naar de bodem van het compartiment geduwd en afgezogen.

Compacte continuous flow analyzer

Skalars nieuwe San++ Compact analyzer.

Skalars nieuwe San++ Compact analyzer is speciaal ontworpen voor laboratoria die maximaal 3 parameters willen automatiseren. Het moderne en compacte ontwerp van het apparaat is ruimtebesparend, terwijl het alle kenmerken van de Skalar San++ analyzer bevat voor de automatisering van colorimetrische analyses. De chemie-unit is uitgerust met een groter pompdek met 21 pompslangen

BluVision discrete analyzer.

Bezoek Skalar op standnr.: B1

Mei 2022 |

47

LIQUID HANDLING

De Xperimate-robot, onderdeel van Synchrons Xperimate-platform, biedt veel integratiemogelijkheden voor maatwerkoplossingen in liquid handling.

Foto links: bovenaanzicht.

Meer dan 25 jaar ervaring in klantspecifieke geautomatiseerde liquid handling

‘We kunnen het neusje van de zalm in maatwerkrobotisering leveren’ Tekst: redactie LABinsights

Geautomatiseerde liquid handling die voldoet aan een lab-specifiek proces vereist moderne robotica, applicatiekennis en de juiste technische building blocks. Waar standaard verkrijgbare robotsystemen tekortschieten, komt Synchron in beeld. De vele labapplicaties zijn flexibel en modulair inzetbaar en zijn uitgerust met hetzelfde softwarepakket waar jaren van automatiseringskennis in vastgelegd is.

48

| Mei 2022

“Oplossingsgericht denken en vindingrijkheid zit in ons DNA”, trapt Derk Wilten, directeur van Synchron Lab Automation af.

“Ons team van technische engineers en applicatiespecialisten is verantwoordelijk voor al onze liquid handling oplossingen.

Samen ontwerpen ze de software en de te bouwen hardware volgens specificatie van de eindgebruiker. Het integreren van de voorkeursonderdelen en instrumenten van de eindgebruiker is daar een onderdeel van. Al jaren wordt nauw samengewerkt met verschillende hightech toeleveranciers die, net als Synchron, kwaliteit hoog in het vaandel hebben staan.”

Applicatiekennis Synchron is de exponent van generatie op generatie overgedragen kennis en ervaring in het labwezen, vervolgt Wilten: “Dat

LIQUID HANDLING

Geïntegreerde barcode scanner, geïntegreerde weegmodule en pipetpunten op variabele afstand met vloeistofniveaudetectie.

zit zo: Synchron is ontstaan uit de automatiseringsafdeling van Wilten Instrumenten, een laboratoriumleverancier die in 1952 door mijn grootvader werd opgericht. In de jaren ’80 was software op het lab nieuw en spannend en de vraag was groot. Een losstaande afdeling groeide uit tot een op zichzelf staand bedrijf gespecialiseerd in automatisering en verantwoordelijk voor vele honderden installaties door de jaren heen. Die ervaring is enorm belangrijk. Applicatiekennis en affiniteit met het lab komt met de jaren, zoals veel laboranten zullen beamen.”

Laboratoriumautomatisering op maat Waar standaard verkrijgbare robotsystemen tekortschieten, komt Synchron in beeld. Laboratoria komen bij ons wanneer een standaard pipetteerplatform niet aan de proceseisen voldoet.

We ontwikkelen dan de software en hardware in huis op basis van bewezen onderdelen. Daarnaast kunnen we door middel

‘De Xperimate-robot heeft een open geometrie, een modulair karakter en flexibele inzetbaarheid’

van rapid prototyping snel concepten uitwerken en valideren, alvorens we tot een definitief ontwerp komen. Dit kan lang niet iedereen - met onze expertise in klantspecifieke laboratoriumautomatisering trekken wij klanten uit heel Europa en zijn er ook installaties in Azië en de Verenigde Staten. We zijn niet aan één sector gebonden, we zijn actief in onder meer de life sciences, petrochemie, farmacie, voedingsmiddelenindustrie en de agro-bio.

Modulaire, flexibele robottechniek Maatwerk bieden voor zo veel verschillende sectoren kan nog steeds technisch efficiënt, omdat er ongeacht de gewenste liquid handling veel raakvlak zit in de robottechniek. “Hoe verschillend de projecten ook zijn, uiteindelijk draait het in de kern om liquidhandling en daarin zitten veel overeenkomsten. Als we een tech-

niek ontwikkelen om bijvoorbeeld melk te pipetteren voor een zuivelfabriek, kan in sommige gevallen diezelfde technologie ook voor het pipetteren van bloed in een bloedbank gebruikt worden.

We proberen het ontwerp zoveel mogelijk te standaardiseren. Dat vraagt om een breed scala aan geschikte bouwstenen, en laat dat nu net het sterke punt zijn van de Xperimate-robot en de software. De technische opbouw is heel open, modulair en je kunt er alle kanten mee op. Vrijwel al onze projecten rusten wij met deze oplossing uit. De configuratiemogelijkheden zijn eindeloos.

We kunnen het systeem in elke maat tot drie en een halve meter lang maken – met één of twee armen, tot acht pipetteerkanalen, met of zonder grijper – en we kunnen de arm zelfs aan een muur bevestigen. Dat maakt een werkvlak overbodig.”

Doseren met micropomptechnologie Nog een sterk punt van het Xperimate-pipetteerplatform is de Flexispan-functie; die maakt dat individuele kanalen onafhankelijk langs de Y- en Z-assen kunnen bewegen. “Dat vinden gebruikers echt een plus.” Ook kan er op elk kanaal een reeks pompen worden gemonteerd en kun je kiezen uit wegwerp- of vaste pipetpunten. Met de micropomptechnologie is het mogelijk om zowel grote als kleine volumes nauwkeurig doseren met dezelfde pomp, dat is zeker niet standaard in de markt. Het Xperimate-platform is robuust en van hoge kwaliteit, gemaakt uit prachtige precisiemechanica, en heel eenvoudig in het onderhoud.

Kennis delen Het succes van een klant specifieke oplossing valt en staat met kennisdeling, besluit Wilten. “Aan het einde van een project hebben zowel laborant als engineer een hoop nieuwe kennis opgedaan van elkaars wereld. Dit leidt tot nieuwe inzichten en een efficiëntere toekomst. Wij komen dan ook graag over de vloer op het lab en zo komen de laboranten op hun beurt ook graag bij ons. Samen kijken wat kan en denken in oplossingen, dat maakt automatiseren met ons waardevol.”

Bezoek Synchron Lab Automation op LABORAMA stand E17 of op www.synchronlab.com

Mei 2022 |

49

ANALYTISCHE CHEMIE

Zonder voorbewerking

KWIK tot op ppt aantonen

Een betrouwbare, snelle en gebruiksvriendelijke kwikbepaling is zeker binnen de petrochemie een must.

Immers, hoe hoger het kwikgehalte in commerciële producten, hoe lager de kwaliteit en opbrengst.

Sommige markten verbieden ze zelfs. Vervanging van de bestaande kwikanalyzer in het lab van Saybolt International was gelukkig een no-brainer.

Tekst: Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga

Steven Groen, Laboratory Manager Netherlands bij Saybolt International, kan een lang verhaal kort maken over de volautomatische kwikanalyzer: “Het is eigenlijk heel simpel. Het apparaat doet altijd wat het moet doen en dat geeft vertrouwen.”

Juist vanwege de diversiteit aan te analyseren producten – ruwe olie, nafta’s, stookolie, maar ook waterige producten, zuren en basen – is het volledig ontbreken van voorbewerking van de monsters echt een uitkomst voor het lab van Steven Groen en zijn 18 medewerkers in Vlaardingen.

Bepaling kwikgehalte Voor onafhankelijke laboratoriumanalyses, scheeps- en tankladinginspecties, monitoring- en verificatieprogramma’s en dus ook het bepalen van kwikgehalte, kan de aardolie- en chemi-

‘In de haven heb je op

Steven Groen, Laboratory Manager Netherlands bij Saybolt International 50

| Mei 2022

zo’n klein stukje behoorlijk wat diversiteit aan producten’

ANALYTISCHE CHEMIE Senior chemical analyst Daniel Debipersad plaatst kwartsbootjes met monsters in de carrousel, de enige handmatige handeling in een verder volledig geautomatiseerd proces .

Rechtsonder: de speciale bijbehorende terminal.

sche industrie terecht bij de analytische laboratoria van Saybolt, gespecialiseerd in ruwe olie en daarvan afgeleide producten. Van de vier Nederlandse labs beschikt de vestiging in Vlaardingen al jaren over apparatuur van Milestone om feilloos en vlot kwik aan te tonen. Groen: “Wij testen niet alleen conventionele brandstoffen, maar ook hernieuwbare producten. Elk van onze locaties heeft zijn eigen specialiteit qua analyse. In Rotterdam zitten we met drie locaties dicht op elkaar. In de haven heb je op zo'n klein stukje behoorlijk wat diversiteit aan producten.”

Crude oil De vestiging in Vlaardingen dient meer als onderzoekslaboratorium. “We zijn in te schakelen voor wat meer extravagante testen, die we ook ’s nachts kunnen uitvoeren. Wij hebben als specialiteit crude assay studies: daarbij fractioneren we de crude en

‘In onze kwartsbootjes

kunnen we een heel breed scala aan producten introduceren’ analyseren we de fracties na destillatie van de crude. Er worden namelijk nog steeds nieuwe aardoliebronnen aangeboord. Het gehalte aan elementen in die ruwe grondstoffen moet in een zo vroeg mogelijk stadium bepaald worden. “Als we hier op het op het laboratorium de fractionering doen, testen wij regelmatig de fracties op kwik, zodat we ook zien in welke fractie dat uiteindelijk het meest gaat ophopen. Daar moeten bedrijven rekening mee houden.” Andersom gezien verricht Saybolt eveneens de downstream-analyses aan eindproducten. Ook daar biedt de kwikanalyzer uitkomst om aan te tonen dat het zogeheten overgangsmetaal ófwel er niet in zit, ófwel lager is dan de bepaalde maximaal toegestane waarden.

Geen voorbewerking Voor de analyse van het brede scala aan producten – van ruwe olie, vloeibaar aardgas (LNG), nafta, stookolie tot waterige producten als zuren en basen – biedt het ontbreken van voorbewerking van de monsters uitkomst. De door Salm en Kipp geleverde Milestone DMA-80 kan elke matrix (vast, vloeibaar of gas) analyseren zonder enige voorbehandeling of chemische toevoegingen. Het analyseproces begint met het wegen van het monster in een van de 40 beschikbare bootjes van kwarts of metaal in de monstercarrousel. “In onze kwartsbootjes kunnen we een heel breed scala aan producten introduceren. Pipetteren,

Schadelijkheid Niet alleen kan kwik schade aan milieu en gezondheid veroorzaken, het kan ook voor problemen zorgen in lasnaden in pijpleidingen, cryogene onderdelen, aluminium warmtewisselaars en hydrogenatiekatalysatoren.

De kwik-analyseresultaten zijn belangrijk voor onderzoeksafdelingen in de industrie, operators van raffinaderijen en installaties, productontwikkelaars, handelaren, overheidsinstanties, Health, Safety & Environment (HSE)-functionarissen, logistiek managers, ingenieursbureaus, allocatiebureaus en nog veel meer.

Mei 2022 |

51

ANALYTISCHE CHEMIE inwegen, het maakt voor de analyzer helemaal niets uit. Het apparaat wat wij hebben staan heeft 3 meetcellen en afhankelijk van de concentratie bepaalt het systeem welk signaal het moet nemen om uit te rekenen wat de concentratie kwik is. Redelijk straighforward. Binnen deze industrie heb je een groot aantal testen waar nogal wat haken en ogen aan de analyse zitten die je uitvoert; in dit geval is de DMA-80 betrouwbaar, robuust en het functioneert goed.” Qua concentratierange heeft het systeem een ondergrens van parts per trillion. Klanten vragen nu nog niet vaak naar deze lage gehaltes, “maar als we dat gaan aanbieden dan zal de markt daarop gaan anticiperen.” zo voorspelt Groen.

Vervanging Na ruim 12 jaar dienst was de bestaande Milestone analyzer toe aan vervanging. “Die leeftijd alleen al laat zien dat het een

robuust geheel is,” vervolgt Groen. “Als je nu kijkt naar de nieuwe machine, dan zie je dat ze de basis gewoon hetzelfde hebben gehouden. Vandaar dat de analisten er ook vrij eenvoudig mee verder konden.”

Rondom de analyzer zit een hele schil met kwaliteitsaspecten. “We hebben controlemonsters en proficiency-testen om ervoor te zorgen dat het systeem goed functioneert. We hebben er meerdere staan binnen Saybolt wereldwijd. En wat natuurlijk ook wel praktisch is: als je hier wat test en je doet dat bijvoorbeeld ook in Antwerpen, dan gebruik je gewoon dezelfde systemen.” Dat de analyseresultaten doorgaans met een minuut of 5 beschikbaar zijn, is dan voor Groens lab niet eens zwaarwegend. “Voor ons is het prettig dat we zonder voorbewerking het materiaal in een bootje doen, inzetten en draaien maar.”

Bepaling kwikgehalte met de Milestone DMA-80

Milestone’s DMA-80 is een direct werkende kwikanalyzer die werkt volgens het principe van thermische ontleding, samensmelting en atoomabsorptie. De DMA80 kan zowel vaste als vloeibare matrices met dezelfde precisie analyseren. Analyse vereist geen monstervoorbereiding en duurt slechts 5 minuten per monster.

Een gewogen monster wordt in de ontledingsoven gebracht waarbij zuurstof (of lucht) over het monster stroomt. De oventemperatuur wordt in twee fasen verhoogd: eerst om het monster te drogen en vervolgens om het te analyseren. Terwijl de gassen vrijkomen, worden ze naar een katalysator gevoerd waar verdere ontleding plaatsvindt en elementair kwik vrijkomt. Wanneer de gasstroom de katalysator verlaat, wordt elementair kwik gevangen op de oppervlakken van een val voor het samensmelten met

goud, ofwel de goudamalgamator. Nadat het kwik van het monster is verzameld, wordt de goudvanger verwarmd en gaat het verzamelde kwik naar een atomaire absorptiedetector voor kwantificering.

De intuïtieve DMA-80 evo-software, EasyCONTROL, beschikbaar op zowel de speciale terminal als op de pc, bevat geavanceerde functies om analyserapportage te vereenvoudigen: LIMS-verbinding, gegevensverwerking, gegevensimport/-export en een audittrail in overeenstemming met 21 CFR part 11. Vermeldenswaardig is bovendien dat door de directe werking minder zuurafval wordt gegenereerd dan oplossingsgebaseerde technieken, zoals cold vapor atomic absorption spectroscopy (CVAAS); cold vapor atomic fluorescence spectroscopy (CVAFS) of inductief gekoppeld plasma massaspectrometrie (ICP of ICP-MS).

Mei 2022 |

53

Dit was Life Science Event 2022

Op 6 april vond in Corpus te Leiden de eerste editie plaats van het nieuwe Life Sciences Event. FHI noteerde zo’n 75 geïnteresseerden, inclusief exposanten waren er zo’n 110 aanwezigen. Een fotoimpressie.

1

Redactie LABinsights | Fotografie: FOODnote

2 1.

NAK-medewerkers laten zich informeren door Olga Burgos van Isogen Life Sciences.

2.

Ruimtebesparende True Perfusion 2 ml microbioreactor systeem van I&L Biosystems voor vier parallelle reactoren op 30 cm werkplek.

3.

xCELLIgence RTCA DP van Agilent meet continu wat er in cellen gaat en wat erin beweegt, hoe gezond de cel blijft, hoe deze zich gedraagt en functioneert.

Basis voor de monitoring is weerstandsbepalingen onder invloed van elektrische stroom.

4.

Wilten Bioteknica toonde onder meer de Fluidlab R-300 van Anvajo, een compacte celteller en spectrometer ineen. Bovenop een ‘Acella 20’ glasplaatje.

5.

Eppendorf Research pipetten.

6.

Disposable cupjes van Sarstedt, vaak eppjes genoemd...

7.

Wie goed kijkt, ziet hier Jeroen van Boxtel, productmanager bij Instrument Solutions, van demo’s van cryogeen vermalen monsters op de stand van Salm en Kipp.

8.

Op de stand van Analis stond deze mini-fermentor/bioreactor, de Jupiter van Solaris met roermechanisme tot volumes van 10 liter en druk tot 1,6 bar.

9.

In totaal bezochten zo’n 75 geïnteresseerden de diverse lezingen.

10. Interesse voor de geautomatiseerde platforms voor kloneren van Cytena.

54

| Mei 2022

Het programma concentreerde zich rondom ontwikkelingen in DNA-technologieën, Celbiologie en Next Gen Sequencing. Tussen de lezingen door konden belangstellenden zich op de informatiemarkt laten bijpraten over nieuwe technieken. Exposanten vertelden dat de enorme run op consumables in de biotechsector voorbij is. Vorig jaar waren door de coronapandemie de pipetpunten niet meer aan te slepen, evenals de benodigde reagentia voor de honderdduizenden wekelijkse PCR-testen. Ook pipetteerrobots werden in enorme aantallen verkocht. Het risico van deze investeringen voor laboratoria was laag, omdat de overheid borg stond voor een afnamegarantie, zodat zelfs labs die geen tests draaiden nog van inkomsten verzekerd waren. Saillant detail vanuit de wandelgangen: laboratoria die hun apparatuur bij Chinese leveranciers kochten kampten met periodieke storingen, waardoor ze hun capaciteit bij lange na niet haalden en zelfs op handmatige opwerking van monsters moesten overgaan. Gezien de hoge automatiseringsgraad waren de vereiste medewerkers hiervoor uiteraard niet voorhanden. Europese en Amerikaanse A-merken kampten met leveringsproblemen door de gigantische vraag naar disposables en automatiseringsoplossingen, maar hun technologie bleek in tijden van crisis stukken betrouwbaarder.

Daarmee bleek maar weer eens dat ook in de labmarkt ‘goedkoop’ meestal ‘duurkoop’ is.

3

4

5

6

7

8

9

10

Mei 2022 | Labinsights

55

56

| Mei 2022

LAB MARKT RFID-temperatuurlabels De speciale Brady labels met RFID maken draadloze temperatuurmeting en -monitoring mogelijk van apparatuur, flessen en labbenodigdheden. Deze slimme temperatuurdetectielabels kunnen op vrijwel elk oppervlak worden aangebracht om snel en voordelig de juiste informatie over de actuele temperatuur te verkrijgen. Toepassing voor temperatuurmonitoring met passieve, ISO 18000-63/64- en ETSI-conforme, slimme RFID-labels is aanzienlijk voordeliger dan log-systemen. De labels verbruiken geen energie en hebben geen onderhoud nodig. Labels worden, wanneer nodig, van energie voorzien door UHF-compatibele

Onderbouwkasten in diverse soorten en maten.

die alleen geschikt zijn voor het opslaan van gevaarlijke stoffen óf voor de opslag van niet-brandbare, corrosieve vloeistoffen als zuren en logen, maar ook voor de gecombineerde opslag van gevaarlijke stoffen én niet–brandbare corrosieve vloeistoffen. Deze onderbouwkasten vergroten het werkcomfort zonder werkruimte in te nemen. De onderbouwkasten zijn in diverse breedte-, diepte- en hoogtematen verkrijgbaar en zijn 90 minuten brandwerend.

DUPA, [+31] (0)76-2043015, www.dupa.nl

Brady labels met RFID voor draadloze temperatuurmeting en -monitoring.

RFID-lezers. De labels zijn zo gemaakt dat ze geschikt zijn voor gladde, ruwe en gepoederde oppervlakken, en voor vlakke en gebogen oppervlakken. Het uitlezen van de temperatuur kan eenvoudig met een geschikte smartphone. Dit kan verder worden uitgebreid met een labelprinter, labelontwerpsoftware en een RFID-lezer met hardware- en softwareondersteuning. De Brady RFID-temperatuurlabels zijn eventueel te personaliseren al naar gelang de identificatiebehoeften.

Salm en Kipp, [+31] (0)346-269090, www.salmenkipp.nl

Onderbouwkasten integreren in bestaande laboratoriumunit Om het lopen met gevaarlijke stoffen tot een minimum te beperken biedt Dupa diverse onderbouwkasten die geïntegreerd kunnen worden in een bestaande laboratoriumunit. Zo zijn er kasten

De plussen van een digitale dichtheidsmeter Voor het meten van het soortelijk gewicht bij de kwaliteitscontrole van grondstoffen voor de productie van voedsel, dranken, chemicaliën en medicijnen, en voor toepassing in algemene industriële processen biedt de nieuwe DSG-serie densitymeters van Bellingham+Stanley uitkomst. De resultaten kunDSG-serie densitymeters nen naast dichtheid (gr/cm3) van Bellingham+Stanley worden uitgedrukt in Brix, % alcohol (w/w of v/v) of als soortelijk gewicht (20/20 of 25/25).

Het bedieningspaneel van de dichtheidsmeters komen overeen met de RFM-refractometers en ADP-polarimeters van Bellingham+Stanley. Het gebruiksvriendelijke, heldere en kleurgecodeerde touchscreen vereenvoudigt de bediening.

Ten opzichte van een pyknometer en een hydrometer maakt een digitale dichtheidsmeter gebruik van een oscillatie U-buis om

Mei 2022 |

57

LAB MARKT de dichtheid van een vloeistof te meten. De holle glasbuis wordt gevuld met het monster, waarna door middel van vibratie de frequentie van de vloeistof wordt bepaald. Hoe hoger de massa van het monster, hoe lager de frequentie. De temperatuurcontrole geschiedt met de ingebouwde peltier-controle, waardoor temperatuur geen invloed meer heeft op de resultaten, zoals bij de pyknometer. De digitale dichtheidsmeter voorkomt menselijke fouten en de software bevat uitgebreide rapportage- en beveiligingsfuncties voor het borgen van de resultaten. Bovendien voldoet de nieuwe DSG-serie van Bellingham+Stanley aan de FDA-verordening 21 CFR part 11.

Wilten Instrumenten, [+31] (0)76-5086500, www.wilten.nl

Veilig gasflessenalternatief

een steeds belangrijkere rol in de wereldeconomie in. Vanwege de efficiënte en relatief goedkope opslag van energie wordt dit type batterijen steeds meer gebruikt in consumentenelektronica en elektrische en hybride voertuigen. Onzuiverheden in grondstoffen en batterijcomponenten hebben echter een directe invloed op Het nieuwe eBook van Milestone de prestaties en de levensduur met praktische antwoorden van de batterijen. Daarom is de voor laboratoriumonderzoek analyse van elementaire onzui- aan Li-ion-batterijen. verheden in de gehele toeleveringsketen van vitaal belang om de kwaliteit en veiligheid van batterijcomponenten en eindproducten te garanderen. Omdat de markt voor lithium-ion batterijen snel evolueert, worden laboratoria vaak geconfronteerd met uitdagingen waarvoor men niet is uitgerust. Het nieuwe eBook van Milestone biedt de helpende hand en is aan te vragen bij de Nederlandse Milestone leverancier Salm en Kipp: info@salm-en-kipp.nl.

Salm en Kipp, [+31] (0)346-269090, www.salmenkipp.nl

Gasgeneratoren van Claind, veilig en economisch alternatief voor gasflessen.

Gasflessen in het laboratorium of de werkplaats brengen risico’s met zich mee. Een alternatief voor gasflessen zijn gasgeneratoren. Met meer dan 40 jaar ervaring zorgen de gasgeneratoren van Claind voor een veiliger en economische manier voor het leveren van zuivere gassen. De generatoren van deze fabrikant genereren zuiver waterstof (H2), stikstof (N2) of pure lucht voor GC, LC-MS, TOC en nog vele andere applicaties.

Voordelen van een generator ten opzichte van gasflessen: X Geen ontploffingsgevaar X Makkelijk te verplaatsen X Generatoren raken niet op en hoeven niet vervangen te worden X Consistente gaszuiverheid X Kostenbesparend Instrument Solutions, [+31] (0)88-4678786 www.instrument-solutions.com

e-Book monsterbewerking Li-ion batterijen Het nieuwe eBook van Milestone Tackling sample Preparation for elemental analysis in the lithium-ion battery industry is een praktische gids voor de analyse van verschillende componenten en materialen die worden gebruikt in het productie- en recyclingproces van Li-ion-batterijen. Ze nemen door de energietransitie Mei 2022 |

59

LAB AGENDA Totaalleverancier met handige webshop

Laboramastore, initiatief en 100% onderdeel van Wilten Instrumenten bv, is een start-up opgericht in 2016 voor hoogwaardige basic laboratoriumapparatuur en disposables. Aan de basis van de website staan concurrerende prijzen, producten op voorraad, snelle levertijden en kwaliteitsproducten van verschillende merken. De order- en verzendkosten bedragen slechts €15,- per bestelling, ongeacht de orderwaarde. De site biedt een simpel en transparant kortingssysteem, het is niet nodig een log-in procedure te doorlopen en het is mogelijk achteraf per factuur betalen. De servicedesk staat klaar om te helpen als er wensen zijn waarin de webshop nog niet voorziet. Het is ook mogelijk bestellingen telefonisch of via e-mail te doen.

Laboramastore, [+31] (0)76–5086500 www.laboramastore.nl Incubator van Memmert.

60

| Mei 2022

BEURS Impressie LabAnalyse 2019 (Foto: FOODnote).

16 juni: Kennisdag innovaties in de analytische chemie

LABANALYSE 2022 live in De Kuip LabAnalyse biedt als kleinschalig, eendaags evenement de mogelijkheid om snel kennis uit te wisselen met collegaexperts in laboratoria en leveranciers over actuele ontwikkelingen rond analysemethoden en technieken binnen laboratoria. Het lezingenprogramma biedt verdieping. Ter sprake komen bijvoorbeeld de methode die KWR inzet om SARS-CoV-2 RNA aan te tonen in rioolwater en Nostics’ visie op microbiologische diagnostiek met SERS Raman spectroscopie.

Mobiele analyses Dagelijks verstuurt u er berichtjes mee, belt u en checkt u het laatste nieuws. Maar een smartphone is veel meer dan dat. Het kan namelijk een alternatief zijn voor labapparatuur, omdat het draagbaar en oplaadbaar is. Ariadni Geballa-Koukoula geeft een overzicht van de wetenschappelijke en praktische uitdagingen voor het gebruik van smartphones om op locatie voedselkwaliteit te meten.

Meer ontwikkelingen op het gebied van mobiele analyses: Marco Blokland vertelt hoe u mobiele massaspectrometrie uitvoert en welke technologieën daarvoor nodig zijn. Hij bespreekt tijdens LabAnalyse de uitdagingen en oplossingen.

nieuwbare brandstoffen en andere biobrandstoffen spelen een groeiende rol in het aanbod van autobrandstoffen. Momenteel wordt vetzuurmethylester (FAME), meestal afgeleid van plantaardige olie, gemengd met gewone dieselbrandstof in een hoeveelheid van 5-10 %. Een alternatief voor de vrij prijzige verse plantaardige olie is de gerecyclede variant afkomstig van de voedingsmiddelenindustrie. De gebruikelijke analysetechniek om deze producten te analyseren is ICP. Tijdens LabAnalyse 2022 zal Mario van Driessche een volledige nieuwe aanpak toelichten om elementen te analyseren in dit soort monsters met behulp van ED-PXRF. Hierbij wordt ook het zuurstofgehalte meegenomen om het matrix-effect van zuurstof te compenseren.

LabAnalyse: 16 juni 2022, de Kuip (Rotterdam).

Deelname: kosteloos voor wie in een laboratorium werkt.

Meer info en inschrijven via: https://fhi.nl/labanalyse/

Op de actualiteit – lees: de energietransitie – zit de lezing over snelle en accurate elementanalyse in FAME met ED-PXRF. HerMei 2022 |

61

LAB AGENDA BEURS, CONGRES 19-20 mei

Vakbeurs Laborama 2022 Brussels Expo - Paleis 1 expo.laborama.be/nl

8-9 juni

PEFTEC, Rotterdam Ahoy www.ahoy.nl/agenda/ congres/peftec-2022

16 juni

Labanalyse, De Kuip, Rotterdam FHI, fhi.nl/labanalyse/

X-pedition voedselveiligheid – van koe naar chocolade Tijdens de World of Technology & Science 2022 kunt u diverse X-peditions volgen, waaronder de route over Voedselveiligheid. Tijdens deze X-pedition volgen deelnemers een sample van koe naar chocolade en is op zes verschillende stands te zien hoe tijdens dit proces de kwaliteit van melk en cacao geborgd worden.

Tekstbewerking: Redactie LABinsights

Ontdek bijvoorbeeld hoe u de controle op kwaliteit van binnenkomende melk eenvoudiger en nauwkeuriger maakt door middel van FT-A Lactoscope. Maar ook hoe de analyse van MOAH in cacaozaden werkt. Ga dieper in op de analyse van zware materialen door elementanalyse, het testen op salmonella, hygiënebewakingsprocessen en het meten van de deeltjesgrootteverdeling van cacao-, melk- en suikerdeeltjes met laserdiffractie.

21-24 juni

analytica, Messe München (DE) analytica.de/en/

27-30 september WoTS

fhi.nl/wots

OPLEIDING, CURSUS 17-19 mei

Massaspectrometrie Da Vinci Laboratory Solutions www.davinci-ls.com/nl/trainingen/registreren

17 mei

ISO/IEC 17025:2017 praktisch interpreteren QAducation, www.qaducation.nl/product/norm-iso-17025-training

18 & 19 mei Interne audit

QAducation, www.qaducation.nl/product/interne-audit-training

20 mei

NOVEOS launch: de nieuwe standaard in allergietesten Spijker uw kennis bij en maak kennis met innovaties op het gebied van voedselveiligheid bij de X-pedition Voedselveiligheid.

Wie de route afrondt, ontvangt een lekker cadeautje.

Sysmex Nederland, https://bit.ly/3icr65D

20-21 juni

Analyse van Next Generation Sequencing (NGS) data Tijdens het gelijknamige seminar op dinsdagochtend 27 september spreken vijf experts over dit thema.

De WoTS vindt plaats van 27 tot en met 30 september 2022 in de Jaarbeurs Utrecht.

Op de website www.wots.nl kunt alles lezen over de projecten en seminars en kunt u zich kosteloos aanmelden voor een bezoek.

62

| Mei 2022

Centrum Bioscience en Diagnostiek - Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl/nascholingen/bioscience-en-diagnostiek/analyse-ngs

21-22 juni

GERSTEL Monsterintroductie Da Vinci Laboratory Solutions www.davinci-ls.com/nl/trainingen/training-registratie-formulier

LAB ADVERTEERDERSINDEX ADVERTEERDERSINDEX Asecos Instrument Solutions BRS Salm en Kipp Carl Roth LABinsights

2 6, 18 6 6, 16 46, 63 7 8, 14

LabMakelaar Benelux

8

Dupa

8

Bronson Incubator Services

9

FHI | WoTS 2022

10

Skalar

13

NBS Scientific

14

Wilten Instrumenten

14

Axel Semrau

18

XRF Scientific

18

testo

22

Perkin Elmer

28

LabWare

30

Agilent

42

Laborama 2022

45

Westburg Life Sciences

46

Kuhner

46

Synchron

52

ILM Exhibitions | PEFTEC 2022

52

Laboratoire Huckert's International

56

Laborama Store

57

Polytemp

58

Nikon Europe

59

Bitos

60

JSB

64

VOLGENDE NUMMERS: X Special life sciences met: Vito’s Techwatch, transcriptomics en start-up VyCAP X Dit was LABORAMA Expo 2022, hoogtepunten van de Brusselse beurs op 19 en 20 mei X Laboratoria effectiever ontwerpen met digitale (communicatie)technieken

Labinsights JUNI verschijnt 24 juni 2022

Mei 2022 |

63