Feitenreconstructie 2017-2022

9.5.10 Stijgende gasprijzen leiden tot publieke discussie over sluiting Groningenveld

Kabinet houdt vast aan sluiting Groningenveld

Eind 2021 krijgt Nederland te maken met oplopende gasprijzen. De prijzen stijgen door onzekerheid op de gasmarkt naar meer dan €150 per megawattuur. Na een forse piek dalen de prijzen echter weer naar €75 per megawattuur. Na de inval van Rusland in de Oekraïne volgt echter een volgende piek in maart 2022 tot boven de €200 per megawattuur. Ook dit blijkt een piek nadat de prijs weer daalt en gedurende enkele maanden (tot de zomer) schommelt rond de €100 per megawattuur. Dan volgt echter een gestage stijging in de zomermaanden tot een nieuwe piek van boven de €300 per megawattuur medio augustus/september 2022: op vrijdag 26 augustus werd een record bereikt van de gasprijs: €346 per megawattuur.542 Daarna zet de daling weer in tot een niveau van €100 per megawattuur in november 2022. Op 4 januari 2023 stond de prijs net onder de €70 per megawattuur, terug op het niveau van voor het begin van de oorlog in Oekraïne.

Figuur 9.15

Ontwikkeling gasprijs (oktober 2020–oktober 2022)

Bron: Refinitiv (oktober 2022)

Het kabinet moet snel anticiperen op de onzekere situatie op de gasmarkt, maar krijgt te maken met twee tegenvallers; de vertraging bij de ingebruikname van de stikstoffabriek (de geplande opleverdatum van 1 april wordt niet gehaald; zie paragraaf 9.3.5) en het hogere verwachte verbruik van laagcalorisch gas door Duitsland. Demissionair minister Blok van

542 NOS (13 september 2022).

9 Na Westerwijtwerd Veranderingen, en verbeteringen? (2019-2022)

Economische Zaken en Klimaat ziet zich genoodzaakt om op 6 januari 2022 te waarschuwen dat de winning in het gasjaar 2021-2022 maximaal 7,6 miljard kubieke meter zal bedragen, meer dan het winningsniveau van 3,9 miljard kubieke meter, waar bij het begin van het gasjaar van uit werd gegaan.543 Hiermee voorkomt hij dat het nieuwe kabinet na zijn aantreden op 10 januari 2022 meteen met deze vervelende mededeling moet komen.

Op 14 maart 2022 meldt het kabinet dat de winning uit het Groningenveld in het gasjaar 2021-2022 naar verwachting 4,6 miljard kubieke meter zal bedragen en dat het definitieve besluit voor 1 april genomen zal worden Staatssecretaris Vijlbrief: “Er moet weliswaar extra gas worden gewonnen dit gasjaar, maar het is gelukkig beperkt. De wereld is de afgelopen maand drastisch veranderd en dat heeft ook effect op onze energievoorziening. 4,6 miljard m3 uit het Groningenveld geeft genoeg zekerheid voor dit gasjaar, en de weg naar snelle definitieve sluiting van het veld, zelfs in 2023, ligt nog steeds open” 544

Uiteindelijk besluit het kabinet op 1 april 2022, na advies van SodM (over veiligheid) en van Gasunie Transport Services (over leveringszekerheid), dat de winning in het gasjaar 2021-2022 maximaal 4,5 miljard kubieke meter zal bedragen. Op 26 september 2022 besluit het kabinet dat het Groningenveld vanaf oktober 2022 op de waakvlam gaat.545 Een randvoorwaarde vormt een voldoende aanbod van hoogcalorisch gas. “Ten aanzien van de oorlog in Oekraïne blijft het kabinet benadrukken dat het Groningenveld alleen in beeld komt als allerlaatste optie, wanneer de energielevering aan huishoudens en andere beschermde afnemers zoals ziekenhuizen ernstig in gevaar komt.”546 Hierdoor zal er in het gasjaar 2022-2023 nog maximaal 2,8 miljard kubieke meter gas gewonnen worden.

Vanwege de geopolitieke situatie worden echter nog geen productielocaties gesloten. Dat zal als de situatie het toelaat in 2023 of 2024 wel plaatsvinden. Vijlbrief erkent dat er als gevolg van de oorlog een gastekort kan ontstaan, waarna het Bescherm- en Herstelplan Gas in werking moet treden: “Een sluiting van het Groningenveld in 2023 binnen bereik houden vind ik gezien de negatieve gevolgen die de gaswinning heeft voor de inwoners van Groningen opwegen tegen dit risico”. 547

Op 22 november 2022 maakt staatssecretaris Vijlbrief bekend dat de winning van 2,8 miljard kubieke meter gas leidt tot het versterken van 64 extra woningen ten opzichte van het aantal woningen waarmee eerder in het SDRA-model gerekend is (met een winning van 1,7 miljard kubieke meter gas). Vijlbrief gaf opdracht voor deze analyse nadat de regionale overheden in Groningen een zienswijze op het ontwerpbesluit hadden ingediend. Dit leidt tot het aanvullend beoordelen en mogelijk versterken van 64 adressen.548

543 Kamerstuk II 2021/22, 33529, nr. 944.

544 Rijksoverheid (14 maart 2022).

545 Rijksoverheid (26 september 2022).

546 Rijksoverheid (1 april 2022).

547 Kamerstuk II 2021/22, 33529, nr. 996.

548 Kamerstuk II 2022/23, 33529, nr. 1082.