Feitenreconstructie 2017-2022

2023 volgen.390 Staatssecretaris Vijlbrief maakt op 30 januari 2023 bekend dat Pieter van Geel, oud-voorzitter van de Dialoogtafel, de commissie gaat voorzitten.

9.4.14 Gedoe aan de achterdeur: onenigheid, arbitrage en hoge kosten

In 2018 is besloten om zowel de schadeafhandeling als de versterking publiek te organiseren (zie hoofdstuk 8).391 De NAM is op afstand gezet, maar blijft wel aansprakelijk. NAM’s betrokkenheid is beperkt tot aan de ‘achterdeur’: het betalen van de rekeningen. Aan de ‘voordeur’, bij de schadeafhandeling en uitvoering van de versterking, speelt de NAM geen rol meer.

Betalingsovereenkomsten vanwege NAM op afstand

Met het besluit om de NAM op afstand te zetten, waren er afspraken nodig tussen de Staat en de NAM over de financiële afhandeling van de schade- en versterkingskosten. Vooruitlopend op een wettelijke regeling waarmee aan de NAM vooraf een heffing kan worden opgelegd, heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat met de NAM in 2018 en 2019 verschillende overeenkomsten gesloten (zie tekstkader 9.14). Sinds juli 2020, met de inwerkingtreding van de Tijdelijke wet Groningen, kan de minister van Economische Zaken en Klimaat een heffing opleggen aan de NAM om de kosten te financieren die het IMG maakt. Voor de versterking is dit nog niet wettelijk geregeld (hiervoor moet de Tijdelijke wet Groningen eerst worden aangepast).

Tekstkader 9.14 Betalingsafspraken rondom schade en versterken tussen NAM en Economische Zaken en Klimaat

Schade, maart 2018 – juni 2020

In deze periode handelt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade (TMCG) de schades af. De volgende overeenkomsten zijn gesloten tussen NAM en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat: in februari 2018 de ‘Tijdelijke overeenkomst schadeafhandeling’ (verlengd in januari 2020) en aanvullend, de ‘Tijdelijke overeenkomst inzake betaling voor schadeafhandeling Groningen’ in juli 2019.

Schade, vanaf juli 2020

De schadeafhandeling ligt sinds juli 2020 bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Op basis van de Tijdelijke wet Groningen (artikel 15) legt de minister Economische Zaken en Klimaat een heffing aan de NAM. De NAM kan een heffingsbesluit betwisten en in bezwaar, beroep en hoger beroep gaan bij de bestuursrechter.

390 Kamerstuk II 2022/23, 33529, nr. 1084.

391 Kamerstuk II 2018/19, 33529, nr. 527.

9 Na Westerwijtwerd Veranderingen, en verbeteringen? (2019-2022)

Als de rechter een heffingsbesluit vernietigt, heeft dat geen gevolgen voor toegekende schades (deze kosten komen dan voor rekening van de minister van Economische Zaken en Klimaat).

Versterking

In november 2018 hebben het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de NAM de ‘Interim Betalingsovereenkomst Versterken’ (IBOV) ondertekend, met daarin afspraken over de financiering van de versterking. Vanwege het uitblijven van de versterkingswet is de IBOV al verschillende keren verlengd.

Onenigheid en arbitrages bij schadeafhandeling en versterking

Bij de verrekening van zowel de schade- als de versterkingskosten is inmiddels onenigheid ontstaan tussen de NAM en de Staat. De schadefacturen van de TCMG heeft de NAM onder protest betaald. De eerste heffing voor de kosten van het IMG heeft de NAM voldaan, maar de NAM is wel pro forma in bezwaar gegaan tegen de heffing.392 Dit betekent dat de NAM heeft aangegeven dat zij in bezwaar gaat, maar dit nog moet motiveren. De facturen van de versterking heeft de NAM – deels – gedeeltelijk betaald.393 In januari 2022 heeft de NAM twee verzoeken voor arbitrage ingediend (zie tekstkader 9.15).

Tekstkader 9.15 De arbitrages over de facturen aan de NAM

De NAM vindt dat de Staat schade- en versterkingskosten in rekening heeft gebracht waarvoor de NAM niet aansprakelijk is.

• Schade: de NAM maakt bezwaar tegen de doorbelasting van de kosten in de periode april 2018 tot en met juni 2020 (toen de schadeafhandeling in de handen was van de TCMG). In die periode is er ongeveer 420,9 miljoen euro doorbelast aan de NAM. NAM heeft de facturen – onder protest – voldaan.

• Versterking: in de periode januari 2020 tot en met juni 2021 is er ruim 460 miljoen euro doorbelast aan de NAM. De NAM heeft de versterkingsfacturen gedeeltelijk betaald: rekeningen vanaf het derde kwartaal 2020 zijn voor 60% betaald.394

392 Kamerstuk II 2020/21, 33529, nr. 866.

393 NAM. Schriftelijke inlichting met een overzicht van facturen die NAM van de Staat heeft ontvangen in het kader van verrekening van kosten voor versterking waarvan (volledige) betaling is opgeschort, voorzien van een toelichting op de daarbij door betrokken partijen gehanteerde argumenten en ingenomen standpunten, juni 2022.

394 NAM. Schriftelijke inlichting met een overzicht van facturen die NAM van de Staat heeft ontvangen in het kader van verrekening van kosten voor versterking waarvan (volledige) betaling is opgeschort, voorzien van een toelichting op de daarbij door betrokken partijen gehanteerde argumenten en ingenomen standpunten, juni 2022.