Feitenreconstructie 2017-2022

en 40% voor EBN. Een verdeelsleutel die op grond van de Mijnbouwwet overigens voor alle in Nederland actieve mijnbouwondernemingen geldt.243

Voor EBN, een staatsdeelneming, staat de Staat feitelijk garant. Dat leidt er in 2021 toe dat het kabinet bij de Voorjaarsnota 1,7 miljard euro in de rijksbegroting vrijmaakt voor kapitaalsteun aan EBN om aan de toekomstige verplichtingen rond het Groningenveld te kunnen blijven voldoen.244 Die situatie is inmiddels echter geheel veranderd door onverwacht sterk stijgende gasprijzen sinds medio 2021.

Wanneer is de gaswinning beëindigd?

Voor de NAM staan Shell en ExxonMobil garant via de ‘onbeperkte garantie’ die is afgegeven in het kader van het Akkoord op Hoofdlijnen. Deze duurt tot 2035 of tot het moment van beëindiging van de gaswinning (zie paragraaf 8.3.12 van hoofdstuk 8). Wat dat moment precies is, is niet geheel duidelijk. Bij de openbare verhoren bleken partijen daar anders tegenaan te kijken. Zo lang er uit het Groningenveld wordt gewonnen – ook al is dat op het zogeheten waakvlamniveau – is de Groningse gaswinning niet beëindigd, zo wordt ook betoogd. Marjan van Loon verklaart het volgende.

Die conclusie klopt. Als de waakvlam er is, is het Groningenveld niet gesloten, want dan wordt er gas geproduceerd. Maar het Akkoord op Hoofdlijnen beschrijft dat wij het Groningenveld dichtdoen als er geen winning van het gasveld meer is voor de L-gasmarkt. Het Akkoord op Hoofdlijnen beschrijft dus een ander pad. Het zegt: wij gaan dicht op dit moment. Daar is de waakvlamproductie dus niet door gedekt, vandaar dat het mij heel opportuun lijkt dat wij het gesprek met de overheid toch aangaan om te zeggen: sinds het Akkoord op Hoofdlijnen is er heel veel veranderd; waar staan we nu?

Openbaar verhoor Marjan van Loon, 6 oktober 2022

Op de vraag van de commissie of het Groningenveld gesloten is als het op een waakvlam staat antwoordt Rolf de Jong: “Nou, dat is eigenlijk een vraag naar: wat betekent dat nu in het contract? Daar zijn geen expliciete afspraken over, dus dat weet ik niet. […] Ik moet u het antwoord schuldig blijven. Ik heb nog geen advies gekregen over wat het nu betekent”. Hans Vijlbrief zegt er in zijn openbaar verhoor het volgende over.

9 Na Westerwijtwerd Veranderingen, en verbeteringen? (2019-2022)

Ik zou zeggen dat het het laatste is [waakvlam is een vorm van productie], maar ik vermoed dat de olies daar anders over denken. Dit kun je op verschillende manieren interpreteren. Zoals ik u eerder heb gezegd, ga ik met de olies praten. Dan gaat het ook hierover, want deze vraag speelt natuurlijk ook. Overigens is het wel een vraag die relatief kort relevantie heeft als we sluiten in 2023 of 2024. Dan sluiten we toch. Maar vind je dat het Akkoord op Hoofdlijnen van toepassing is op de waakvlamsituatie? Dat is denk ik een beetje de vraag die speelt.

Openbaar verhoor Hans Vijlbrief, 12 oktober 2022

9.4 Schade en versterking: schadeafhandeling en versterking en beide onder publiekrechtelijke regie

In mei 2019, op het moment van de aardbeving bij Westerwijtwerd, behandelt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen al meer dan een jaar meldingen van schade aan gebouwen. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen neemt in juli 2020 de schadeafhandeling over, en kijkt naast schade aan gebouwen ook naar waardedaling en immateriële schade. De versterkingsoperatie komt in deze periode geheel in publieke handen: de Nationaal Coördinator Groningen neemt in 2020 de uitvoering van het Centrum Veilig Wonen over, en gemeenten en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties krijgen een rol in de aansturing.

In deze paragraaf staat toegelicht hoe zowel de schadeafhandeling als de versterkingsoperatie onder regie van de overheid functioneren, en welke knelpunten er blijven bestaan. Eerst staan de ontwikkelingen rond schadeafhandeling beschreven en daarna rond versterking.

9.4.1 TCMG wil met stuwmeerregeling schadeafhandeling versnellen

Stuwmeerregeling moet zorgen voor versnelde afhandeling schades Het lukt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) niet om in de afhandeling van schades voldoende vaart te krijgen. Afspraken met woningcorporaties en de instelling van een aannemersvariant (zie paragraaf 4.6 van hoofdstuk 8) zorgen voor onvoldoende versnelling van het schadeproces. Gedupeerden wachten langdurig op een beslissing over hun schademelding. Betrokken partijen voeren vanaf maart 2019 bestuurlijk overleg over mogelijke versnellingen. Deelnemers zijn vertegenwoordigers van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Economische Zaken en Klimaat, de provincie Groningen, gemeenten, de Nationaal Coördinator Groningen, de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen en maatschappelijke organisaties. De minister van Economische Zaken en Klimaat verzoekt de TCMG om versnellingsopties uit te werken, waaronder een stuwmeerregeling.245