Feitenreconstructie 2017-2022

SodM kijkt in deze beoordeling verder dan enkel naar veiligheid en schade aan gebouwen, maar neemt ook de veiligheidsperceptie en de gezondheidsaspecten van inwoners mee in haar beoordeling:

“SodM heeft niet alleen oog voor de gevolgen van de gaswinning voor de veiligheidsrisico’s en schade aan gebouwen. Ook ziet zij dat de aardbevingen gevoelens van onzekerheid en angst, en waardedaling van gebouwen en gronden veroorzaken. De gevolgen van de gaswinning werken daarmee door in de veiligheidsbeleving en daarmee het welbevinden en ten dele zelfs de gezondheid van mensen. SodM heeft gezien hoe de Raad van State de aard en omvang van deze sociale gevolgen als een zwaarwegend belang meeneemt in haar oordeelsvorming. Bij het komen van het advies heeft SodM ook maatschappelijke impact en mate van verontrustendheid van de beving in Zeerijp meegewogen.”54

SodM adviseert maximaal 12 miljard kubieke meter, in de toekomst nog lager

In het advies van 1 februari 2018 adviseert SodM de minister van EZK om de volgende maatregelen te nemen:

1. “Beperk zo snel mogelijk de totale productie uit het Groningen-gasveld tot maximaal 12 miljard Nm3/jaar.

2. Sluit per direct de clusters Ten Post, Overschild, de Paauwen, ’t Zand en Leermens (‘de loppersumclusters’).

3. Beperk per direct de fluctuaties in de productie uit het Bierumcluster tot maximaal 20% (met uitzondering van operationele omstandigheden).

4. Beperk zo snel mogelijk de regionale fluctuaties in de productie van de overige clusters tot het huidige niveau van +/- 50%. De beperking van de fluctuaties van +/- 20% voor de productie uit het gehele Groningenveld kan onder deze voorwaarde worden losgelaten.”55

SodM geeft aan dat een productieniveau van 12 miljard kubieke meter aardgas per jaar waarschijnlijk niet het eindpunt zal zijn, vanwege drukdaling en daarmee verhoogde seismiciteit, en preludeert op volledige stopzetting: “SodM verwacht daarom dat de winning uiteindelijk verder afgebouwd zal moeten worden. Hierbij is een redelijke kans dat alleen met het volledig stoppen van de gaswinning ook op langere termijn wordt voldaan aan de normen voor veiligheid en het voorkomen en beperken van schade.”

Daarnaast geeft SodM aan dat ook de veiligheidsbeleving en de sociale gevolgen van de aardbevingen meegewogen dienen te worden. Volgens SodM zullen deze factoren naar verwachting steeds zwaarder wegen. Inspecteur-generaal Kockelkoren geeft aan dat het hanteren van een ruime veiligheidsmarge tweeledig is: enerzijds omdat er grote onzekerheden zijn, anderzijds omdat de impact op het welzijn en op de gezondheid van mensen erg groot is. “Dat rechtvaardigt in onze overwegingen ook om die veilige marge te nemen. Dat was voor ons mede de reden dat we heel duidelijk al een perspectief op de toekomst hebben gegeven. We

54 SodM. Brief aan minister Wiebes inzake en aanbieding van advies Groningen-gasveld n.a.v. aardbeving Zeerijp van 8 januari 2018, 1 februari 2018.

55 SodM. Brief aan minister Wiebes inzake en aanbieding van advies Groningen-gasveld n.a.v. aardbeving Zeerijp van 8 januari 2018, 1 februari 2018.

8 hebben gezegd: dit gaat niet het eindpunt zijn en uiteindelijk zal de gaswinning naar verwachting helemaal afgebouwd moeten worden.”, aldus Kockelkoren in zijn openbaar verhoor.56

In eerdere adviezen van SodM speelde ‘vlakke winning’ een belangrijke rol. In dit advies wordt vlakke winning ook genoemd, maar heeft het een minder prominente rol dan in eerdere SodMadviezen. Het beperken van fluctuaties richt zich voornamelijk op specifieke clusters en niet meer op het gehele veld. Het advies legt de nadruk op substantiële productiebeperking.

Ik denk overigens zeker ook dat SodM dit misschien beter en duidelijker had kunnen toelichten in zijn adviezen. We hebben in elk geval in het advies van 1 februari een heel duidelijke prioritering aangebracht. Die prioritering was: het is belangrijker om de gaswinning zo snel mogelijk naar die 12 te brengen met uiteindelijk ook een volledige afbouw dan het vlak winnen.

Openbaar verhoor Theodor Kockelkoren, 14 oktober 2022

Op woensdag 31 januari 2018 sturen ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een nota aan hun minister, waarin zij een Kamerbrief hebben voorbereid die ingaat op de adviezen van het SodM (dit betreft het advies van 1 februari 2018, dat al eerder met ambtenaren van het ministerie is gedeeld door SodM) en GTS. In het advies van GTS staat dat vier productieclusters gesloten kunnen worden zonder dat de leveringszekerheid op piekmomenten in gevaar komt. Van de resterende clusters zijn er twee voor de resterende maanden van het lopende gasjaar niet meer nodig, maar voor de volgende gasjaren misschien nog wel. Zij kunnen daarom nog niet volledig worden gesloten. Uit het advies van GTS komt ook naar voren dat er vanwege het warme weer mogelijkheden bestaan om de gaswinning in dit jaar te verlagen.57

Enkele aspecten van de advisering van SodM zetten het ministerie van EZK aan het denken over het op termijn beëindigen van de gaswinning. Daarbij behoort onder andere dat de toezichthouder expliciet twijfelt of 12 miljard kubieke meter op termijn veilig is en daarbij stelt dat er een reële kans is dat alleen beëindiging van de winning ertoe leidt dat aan de normen van veiligheid kan worden voldaan.

Ik denk dat ik heel kort na het lezen van dit rapport [SodM-rapport] daarover met Eric Wiebes om tafel heb gezeten. Hij stelde mij toen ook de vraag: wat moeten we hiermee? Zo is eigenlijk de gang begonnen naar het besluit van 29 maart om naar nul te gaan.

Openbaar verhoor Sandor Gaastra, 5 oktober 2022