CURAÇAO
| 3e JAARGANG | NUMMER 2 | MEI 2020
AGENDATIP: DAG VAN DE VLAG - 2 JULI
_____________
BOUWEN AAN
JANDINO: BEZIG BAASJE IN TIJDNOOD ____________
SMART NATION GERDI VERBEET: GEORGE MADURO NIET VERGETEN
RIJKDOM AAN MONUMENTEN
‘IK BEN VOORTDUREND BEZIG MET DIENEN’ EILANDEN ONDER VUUR | DE ZIN VAN HERDENKEN | RIDDER ZONDER VREES OF BLAAM BATTLE STATION BLAAUW | GARAGE VOOR VLIEGTUIGEN | DIGITAAL KNOOPPUNT | PASSIE VOOR STERREN
Inhoud
5
6
INHOUD
COLOFON
In het donker.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3 Eilanden onder vuur...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................5 De zin van herdenken.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................6 Ridder zonder vrees of blaam...................................................................................................................................................................................................................................................................8 Battle Station Blaauw................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 10 Bezig baasje in tijdnood...................................................................................................................................................................................................................................................................................... 11 Bouwen aan Smart Nation Curaçao.................................................................................................................................................................................................................................. 15 Digitaal knooppunt voor de regio.......................................................................................................................................................................................................................................... 18 Garage voor vliegtuigen..................................................................................................................................................................................................................................................................................... 20 Rijk aan monumenten............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 22 Monumenten zijn asset...................................................................................................................................................................................................................................................................................... 24 Passie voor sterren............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 26
CURAÇAO is een uitgave van het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao. Aan deze uitgave werkten mee: Thessa Fleming, adviseur voorlichting KGMC Paco Nuñez, fotograaf Casimir Roosje, fotograaf Ilvy Njiokiktjien, fotograaf Nico van der Ven, fotograaf Nationaal Archief Curaçao René Zwart, interviews Coördinatie: ADCaribbean BV Vormgeving: B.made Druk: Printbookers
15
11
Informatie: Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao Prinsegracht 63-65 2512 EX Den Haag T: 0703066111 E: info@kgmc.nl W: kgmc.nl Auteursrecht: Het is niet toegestaan artikelen of delen daarvan en foto´s over te nemen zonder schriftelijke toestemming van de auteur/fotograaf.
20
02 |
26
Inhoud
Voorwoord
IN HET DONKER Door dr. Kilian W. Wawoe
In het jaar 1940 begon in Nederland de Tweede Wereldoorlog. Mijn vader was toen 8 jaar oud en woonde in Willemstad, Curaçao. Als hij mij vertelde over de oorlog op Curaçao kwamen twee onderwerpen steeds terug: de angst en het donker. Dr. Kilian W. Wawoe is lid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei Angst, omdat de eilanden van de Nederlandse Antillen zouden en o.a. parttime docent Human Resource Management aan de kunnen worden bezet. Vaak vroeg mijn vader als jongen aan Vrije Universiteit Amsterdam. zijn ouders of er op Curaçao ook oorlog zou komen. De oorlog zou steeds dichterbij komen. Met name op zee. In 1941 kwam ongeveer 80% van de vliegtuigbrandstof voor de Amerikanen, Engelsen en Canadezen uit Curaçao en Aruba. De Antillen waren van onschatbare strategische waarde voor de geallieerden. De Duitsers namen deze olietankers met onderzeeboten onder vuur waardoor er vele slachtoffers vielen onder de bemanningsleden en uiteindelijk ook op de eilanden zelf. Donker, omdat Curaçao zo belangrijk was dat men bang was dat de raffinaderij gebombardeerd zou worden. Omdat vliegtuigen het beste ‘s nachts kunnen bombarderen moest het op Curaçao ’s avonds helemaal donker zijn. Mijn vader die erg van lezen hield heeft in die jaren ‘s avonds nauwelijks kunnen lezen. Van zijn 8ste tot zijn 13e levensjaar leefde mijn vader in angst en in het donker op Curaçao. Dit is maar één verhaal. Zoals iedereen die in die tijd leefde, hier of waar ook in de wereld, zijn of haar verhaal heeft. Ik ben lid geworden van het Nationaal Comité 4 en 5 mei om me in te zetten om deze verhalen door te vertellen aan de volgende generatie. Met het Caribisch Denkboek dat wij als comité hebben gemaakt kunnen ook de Caribische verhalen worden verteld. Niet alleen van Antilliaanse verzetshelden als George Maduro, maar ook het verhaal van de mensen op de eilanden. Zo worden we op diverse manieren uitgedaagd na te denken over de Tweede Wereldoorlog en de eigen Caribische rol in deze geschiedenis over vrijheid en onvrijheid. We hopen dat dit bijdraagt aan het besef voor een gedeelde geschiedenis, democratie, rechtsstaat en gedeelde waarde over vrijheid. Dat jongetje dat acht jaar was toen de oorlog begon is nu 88 jaar. Naarmate hij ouder wordt gaat hij in gedachte steeds vaker terug naar het Curaçao van tijdens de oorlog. Eén verhaal raakte me het meest. Hij zei: ,,Toen de oorlog was afgelopen hebben jouw opa en oma een deel van het weinige geld dat ze hadden ingezameld, opdat Nederland herrijzen zal. Weten de mensen in dit land dat wel? Wil je ze zeggen dat we gebeden hebben voor de mensen in Nederland? Wil je ze zeggen dat wij op de Antillen er altijd voor Nederland waren als het nodig was? Wil je ze dat zeggen als lid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei?” ,,Ja, pappa”, zei ik. En dat heb ik bij deze gedaan.
VAN DE REDACTIE De planning en inhoud van deze editie zijn vastgesteld voordat de coronacrisis Europa en het Caribisch gebied bereikte. De op Curaçao genomen maatregelen lijken het gewenste effect te sorteren. Om de sociale en economische effecten te verlichten heeft het Kabinet Rhuggenaath een steunpakket samengesteld. Voor actuele informatie verwijzen wij u naar: www.gobiernu.cw/nl/nieuws-nl/
Voorwoord
03 | CURAÇAO
BELEEF HET ZELF
We hopen je snel weer te zien KIJK VOOR UPDATES EN INSPIRATIE OP CURACAO.COM
EILANDEN ONDER VUUR Aan de vooravond van de 4 mei-herdenking en 5 meiviering staan we in deze editie stil bij de betrokkenheid van Curaçao bij de Tweede Wereldoorlog. Bijna iedereen heeft van Madurodam gehoord, maar weinigen weten dat het miniatuurstadje vernoemd is naar een uit Curaçao afkomstige verzetsheld. Zoals er veel meer niet bekend is over wat de Caribische delen van het Koninkrijk voor de geallieerden hebben betekend. Op de eilanden werd geschokt gereageerd op het nieuws van de Duitse invasie in het moederland. Duitsers die op de eilanden woonden of er toevallig verbleven zoals bemanningen van schepen werden gearresteerd en op Bonaire geïnterneerd. De bevolking leefde intussen intens mee met de overzeese koninkrijksgenoten. Er werden inzamelingen en hulpacties georganiseerd. Raffinaderij Al snel ontstonden er op Curaçao en Aruba ook zorgen over de eigen veiligheid. De raffinaderijen waren de belangrijkste leverancier van brandstof voor de geallieerden en werden daarmee een strategisch doelwit voor de Duitsers. Op 13 mei 1940 stuurden de Britten honderden manschappen naar Willemstad. Die werden, nadat de VS zich na de aanval op Pearl Harbor bij de geallieerden had aangesloten, op 11 februari 1942 door 1.400 Amerikaanse soldaten afgelost. Langs de kust werden
kanonnen geplaatst om eventuele aanvallen van Duitse onderzeeboten af te slaan. Dat moment liet niet lang op zich wachten. Op 15 februari 1942 startten de Duitsers ‘Operation Paukerschlag’. Vijf zwaarbewapende U-boten voerden verrassingsaanvallen uit op de raffinaderijen en tankers. De Amerikanen sloten met stalen netten de toegang tot de Caracasbaai en de Sint Annabaai af om torpedo’s tegen te houden. Tegelijkertijd werden de verduisteringsvoorschriften aangescherpt. Koopvaardijschepen voeren alleen nog in konvooi en onder bescherming van de marine. Niettemin brachten de Duitsers in totaal 21 schepen tot zinken. Met kleine zeppelins spoorden de Amerikanen Duitse onderzeeërs op om deze vervolgens met torpedojagers vanuit de lucht aan te vallen. Kustartillerie In de nacht van 18 op 19 april 1942 bereidden de Duitsers een aanval voor op de olietanks bij Bullenbaai. Door tijdig de kustartillerie bij Blaauwbaai in stelling te brengen kon deze worden afgeslagen. De situatie bleef echter precair. Op 12 november 1942 werd de Amerikaanse kanonneerboot Erie door een Duitse torpedo uitgeschakeld. In de loop van 1943 werd het Duitse leger gedwongen de aandacht te verleggen naar fronten waar het in het nauw kwam. In september verklaarden de Amerikanen het Caribisch gebied vrij van oorlogsgevaar, maar de troepen bleven nog tot 30 mei 1945 op Curaçao.
Amerika stuurde in 1942 honderden soldaten naar Curaçao om het eiland tegen aanvallen van Duitse onderzeeboten te beschermen.
75 jaar vrijheid
05 | CURAÇAO
DE ZIN VAN HERDENKEN
Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei De jaarlijkse herdenking op 4 mei van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de viering een dag later van de bevrijding worden dit jaar in Nederland en de Caribische delen van het Koninkrijk vanwege de coronacrisis anders ingevuld. Zo zal er geen publiek zijn bij de kransleggingen, zijn bevrijdingsfestiviteiten afgelast en gaan ook de vrijheidsmaaltijden die dit jaar voor het eerst op Curaçao, Bonaire en Aruba zouden worden gehouden niet door. Dat weerhoudt het Nationaal Comité 4 en 5 mei er niet van het belang van herdenken en vieren te benadrukken en daarbij aandacht te vragen voor de betrokkenheid van de Caribische delen van het Koninkrijk bij de Tweede Wereldoorlog. ,,Wij vervullen daarin een voortrekkersrol, zowel in de Cariben zelf als in Nederland”, aldus voorzitter Gerdi Verbeet van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
06 |
75 jaar vrijheid
Curaçao, Aruba en Bonaire waren betrokken bij de oorlog. Waarom is er een nationaal comité en niet een koninkrijkscomité? ,,Het Nationaal Comité 4 en 5 mei werd in 1987 onder de huidige naam opgericht met onder meer als doel de organisatie van de Nationale Herdenking. Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen - burgers en militairen - die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. We herdenken de slachtoffers uit het hele Koninkrijk. Dat ook de gevolmachtigde ministers van Aruba, Curaçao en Sint Maarten elk jaar een krans leggen bij de Nationale Herdenking benadrukt dat.” Wat is de doelstelling van uw comité? ,,Ons comité heeft als opdracht richting, inhoud en vorm te geven aan herdenken en vieren en het levend houden van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog.
Naast de organisatie van de Nationale Herdenking op 4 mei en de Nationale Viering van de bevrijding op 5 mei adviseert en ondersteunt het comité andere herdenkingen in het land en ontwikkelt het educatie- en voorlichtingsprogramma’s. Dit doen we niet alleen in Nederland, maar ook in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Het is onze ambitie alle mensen in het gehele Koninkrijk te betrekken, want 4 en 5 mei zijn bij uitstek momenten waarop we ons met elkaar verbonden voelen. Uit jaarlijks onderzoek blijkt dat het draagvlak voor 4 en 5 mei buitengewoon groot is. Ruim 90% van de inwoners neemt bijvoorbeeld deel aan de twee minuten stilte. Ook nieuwe generaties hechten aan herdenken en vieren. Als comité streven wij er naar de herdenking en viering te blijven vernieuwen en aan te passen aan de tijd.”
de Tweede Wereldoorlog. Wij vinden het belangrijk dat alle kinderen in het Koninkrijk weten en begrijpen wat er in de Tweede Wereldoorlog in de Cariben is gebeurd. Daarom is in ons lesmateriaal in Nederland aandacht voor de oorlogsverhalen uit het overzeese deel van het Koninkrijk, onder meer over George Maduro en Boy Ecury. En in het komende nummer van het magazine van het Nationaal Comité staat bijvoorbeeld een artikel over de U-bootaanvallen op schepen in onder meer de Sint Annabaai en bij Bullenbaai op Curaçao. Het is heel belangrijk dat daar veel aandacht voor is.”
Hoe nodig is het werk van het comité 75 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog nog? ,,We staan stil bij de vrijheid die is bevochten door mensen die daarvoor grote offers hebben gebracht. We vieren dat we sinds 1945 weer in vrijheid leven. En we staan er bij stil dat we samen verantwoordelijk zijn vrijheid door te geven aan nieuwe generaties. De bevrijding betekende het herstel van onze vrije en open democratische rechtsstaat. De rechten en vrijheden die daaruit voortkomen zijn niet vrijblijvend. Ze scheppen voor iedereen een verantwoordelijkheid voor het behoud en het Op initiatief van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is voor alle scholieren in het
‘George Maduro niet vergeten’ versterken ervan. Maar wat is de waarde van vrijheid, de democratie en de rechtsstaat? Wat betekenen die in deze tijd? Het is belangrijk daar ieder jaar opnieuw met elkaar bij stil te staan en met elkaar in gesprek te gaan over een niet alledaags onderwerp als vrijheid.”
Weinigen in Nederland weten dat de raffinaderijen op Curaçao en Aruba de geallieerden van brandstof hebben voorzien en dat beide eilanden onder vuur zijn genomen door Duitse U-boten. En dan zijn er nog verzetshelden als George Maduro en Boy Ecury. Moet daar niet meer aandacht aan worden besteed? ,,Zeker. Wij doen dat op verschillende manieren. Zo hebben we voor leerlingen in het Caribisch deel van het Koninkrijk een lesboek gemaakt in het Papiaments, Engels en Nederlands over
Koninkrijk een versie van het Denkboek ontwikkeld waarin de betrokkenheid van de Cariben bij de Tweede Wereldoorlog wordt belicht.
Zangeres Giovanca is door het Nationaal Comité 4 en 5 mei gevraagd mee te werken aan een bevrijdingsspecial die vanuit Theater Carré live door de NOS wordt uitgezonden. Oorspronkelijk zou de Curaçaose optreden tijdens het bevrijdingsconcert dat jaarlijks op de Amstel wordt gehouden, maar vanwege de coronacrisis is geschrapt. ,,Voor bijna iedereen hebben 4 en 5 mei een lading. Ik heb het dan ook als ontzettend eervol ervaren in 2015 te mogen optreden tijdens het 5 mei-concert. Ook al betekent vrijheid voor iedereen wat anders, ik vind het mooi dat we straks dat gevoel van verbinding kunnen overbrengen. Alle artiesten zijn verschillend, maar als een eenheid dragen we de vrijheid uit”, aldus Giovanca.
07 | CURAÇAO
RIDDER ZONDER VREES OF BLAAM George John Lionel Maduro (Willemstad, 15 juli 1916) studeerde rechten aan de Universiteit van Leiden toen de Duitsers Nederland op 10 mei 1940 binnenvielen. Reserveofficier der Huzaren Maduro werd ingezet in de regio Den Haag. Hij leidde een aanval op Duitse parachutisten die zich hadden verschanst in de buitenplaats Leeuwenbergh te Rijswijk. Hij hield de Duitsers lang genoeg op om leden van de regering de gelegenheid te geven naar Londen uit te wijken.
Verraad
Na de capitulatie werd Maduro een half jaar als krijgsgevangene in het beruchte Oranjehotel vastgezet. Eenmaal vrij sloot hij zich aan bij het studentenverzet om in mei 1941 opnieuw door de bezetter enkele maanden te worden opgesloten in het Oranjehotel. Meteen na zijn vrijlating in december meldde hij zich weer bij het verzet waarvoor hij spionageactiviteiten ontplooide. In maart 1942 verplichtten de Duitsers alle reserve-officieren zich te melden. Maduro dook onder bij familie van een studievriend, maar zette zijn verzetswerk voort. Hij hielp onder meer geallieerde piloten naar Spanje en Portugal te vluchten. Om zich in Engeland aan te sluiten bij de Nederlandse strijdkrachten ging hij eind juni 1943 zelf ook op weg naar
TENTOONSTELLING
Huize Dorrepaal (de voormalige villa Leeuwenbergh) in Leidschendam biedt onderdak aan de tentoonstelling ‘George Maduro, oorlogsheld van Curaçao’ waarvan de opening tot nader order is uitgesteld. De expositie die is samengesteld door Saskia Luckmann-Meijer is een initiatief van de Curaçaose stichting De Cultuur Kameleon die tot doel heeft culturele en educatieve projecten, evenementen en (reizende) tentoonstellingen in alle delen van het Koninkrijk der Nederlanden te organiseren. De geplande einddatum is 24 oktober. I: www.georgemaduro.com
08 |
75 jaar vrijheid
Reserveofficier der Huzaren George Maduro.
Spanje. Door verraad viel hij aan de Belgisch-Franse grens in handen van de Duitsers en werd, als militair, geïnterneerd in Saarbrücken.
Moed en trouw
In september 1943 vroeg de vader van George koningin Wilhelmina zijn zoon uit te wisselen tegen op Bonaire geïnterneerde Duitsers. De regering ging niet op het verzoek in. Ruim een jaar later, op 24 november 1944, werd George vanwege de geallieerde opmars naar het concentratiekamp Dachau overgeplaatst. Daar overleed hij op 8 februari 1945 op 28-jarige leeftijd aan tyfus. Koningin Wilhelmina schreef zijn ouders: ,,Met trots zal ik zijn daden blijven gedenken.” Op 9 mei 1946 werd aan George Maduro postuum de Ridder 4e klasse der Militaire Willems-Orde toegekend voor zijn
THEATERVOORSTELLING
Het Zuiderstrandtheater heeft gepland van 3 t/m 8 september in samenwerking met Kwekers in de kunst en het Residentie Orkest het verhaal van George Maduro tot leven te brengen in de bijzondere theatervoorstelling Maduro: een opera over zijn leven, zijn ongelukkige liefde, zijn heldendom en zijn tragische dood, verweven met het verhaal over het ontstaan van Madurodam. I: zuiderstrandtheater.nl
heldhaftige optreden in Rijswijk. De motivering luidde als volgt: ,,Heeft zich in den strijd door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw onderscheiden door op 10 mei 1940 als Commandant van een peloton jonge soldaten met veel beleid en op eigen initiatief de overmeestering te ontwerpen en voor te bereiden van de achter de Vliet bij Rijswijk door den vijand bezette villa Leeuwenbergh.
‘Met trots zal ik zijn daden blijven gedenken’ Met zeer veel moed aan het hoofd van twee groepen de onder vijandelijk mitrailleurvuur liggende brug over de Vliet overschreden, den aanval op het versterkte steunpunt (Villa Leeuwenbergh) persoonlijk geleid en bij den stormaanval als eerste binnengedrongen, het verzet aldaar gebroken en de bezetting krijgsgevangen gemaakt.”
Madurodam
Voor George werd een bijzonder monument opgericht. Ter nagedachtenis maakten zijn ouders in 1952 de bouw van het Madurodam financieel mogelijk. Temidden van kenmerkende Nederlandse gebouwen staat ook een schaalmodel van zijn geboortehuis in Scharloo. In de statuten werd opgenomen dat de opbrengst van het park - het ‘vrolijkste oorlogsmonument van Nederland’ - naar goede doelen gaat. Miljoenen Nederlanders en buitenlandse toeristen hebben het miniatuurstadje sindsdien bezocht, veelal zonder zich bewust te zijn van de bijzondere ontstaansgeschiedenis. Om daarin verandering te brengen werd het honderdste geboortejaar van
George door het attractiepark aangegrepen voor een groots eerbetoon. Voor de entree werden standbeelden geplaatst van een kleine en een volwassen George, er werd een theater geopend waar een film over zijn leven wordt vertoond, de George Maduro-lezing werd ingesteld, er verscheen voor scholieren een stripboek en Kathleen Brandt schreef de biografie ‘Ridder zonder vrees of blaam’.
Het schaalmodel in Madurodam van het geboortehuis van George Maduro in de wijk Scharloo.
MADURODAM
Madurodam had 75 jaar vrijheid willen aangrijpen om zijn naamgever op verschillende manieren eer te betonen, maar heeft onder meer de Nationale Kinderherdenking op 4 mei rond de beelden van een jonge en volwassen George Maduro op het plein voor de entree moeten annuleren. Het was de bedoeling de herdenking die vorig jaar 5.000 deelnemers trok dit jaar rechtstreeks op televisie uit te zenden.
BIOGRAFIE
Een vergeten held, zo noemt schrijfster Kathleen Brandt-Carey George Maduro. In de biografie ‘Ridder zonder vrees of blaam’ (ISBN 9789000348176) beschrijft zij diens korte maar, intensieve leven: het exotische bestaan in Curaçao, zijn bitterzoete grote liefde, bezet Nederland en het verzet. De Maduro achter Madurodam blijkt een complexe, beminnelijke en inspirerende jongeman te zijn voor wie idealen belangrijker waren dan zijn eigen veiligheid en die zelfs onder de meest barre omstandigheden de moed niet verloor.
09 | CURAÇAO
BATTLE STATION BLAAUW In 1993 stuitte Allan van der Ree op stille getuigen van de aanwezigheid van Amerikaanse soldaten die Curaçao in de Tweede Wereldoorlog hebben beschermd tegen aanvallen van Duitse onderzeeboten om de toevoer van brandstof van de raffinaderij naar de geallieerden af te snijden.
geweerhouders en roestige wrakken van Jeeps aan, maar ook vanuit de VS geïmporteerde Coca Cola-flessen. Het lukte hem de ontwikkelaar van het resort ervan te overtuigen niet alle restanten te verwijderen en zo zijn idee er een oorlogsmuseum te stichten veilig te stellen. In afwachting daarvan stelde Van der Ree de verzamelde losse attributen bij hem thuis ten toon. In 2008 richtte hij de stichting Battle Station Blaauw, Force Curaçao 1942 op.
The Barracks
In februari van dit jaar verhuisde de collectie naar een op de oorspronkelijke fundamenten gereconstrueerde barak in de directe omgeving van het openlucht deel van het museum. The Barracks WWII Museum Curaçao kan van maandag tot en met zaterdag tussen 10.00 en 16.00 uur op afspraak worden bezocht. Van der Ree verzorgt ook lezingen en bezoekt scholen. De stichting heeft intussen ook andere historische locaties onder haar hoede genomen zoals ‘Bulls Eye’, een militair luchtgronddoel uit WO II. In samenwerking met de Stichting Militair Erfgoed Curaçao is de voormalige kustbatterij Caracasbaai weer toegankelijk gemaakt. Van der Ree heeft ook het oog laten vallen op de Nederlandse kustbatterij van Steenrijk en de Amerikaanse luchtafweerbatterij op Fort Waakzaamheid en Fort de Wreker. I: www.battlestationblaauw.com Allan van der Ree zet zich ervoor in de herinnering aan de Amerikaanse hulp in de Tweede Wereldoorlog levend te houden.
De Amerikanen vestigden in 1942 op de voormalige plantage Blaauwbaai een kampement, bestaande uit kanonstellingen, munitiebunkers, een garage en barakken. In ‘Camp Blaubaai’ verbleven tot het einde van de oorlog in 1945 ruim tweehonderd militairen. Van deze locatie konden zowel de haveningang van Willemstad als de olietanks bij Bullenbaai in de gaten worden gehouden. De kanonnen zijn meerdere keren in actie gekomen om U-boten te verjagen.
Museum
Als security manager van het te ontwikkelen Blue Bay Resort ontdekte Van der Ree tal van overblijfselen. Hij trof onder meer een geschut, een betonnen watertank, vloeren van barakken,
10 |
75 jaar vrijheid
Op 12 november 1942 werd de USS Erie van de US Navy voor de kust van Curaçao getroffen door een torpedo van een Duitse onderzeeboot. Zeven bemanningsleden lieten het leven. Het zwaar gehavende schip is in 1952 op een veilige locatie tot zinken gebracht. Het bezoek dat een van de overlevenden in 2005 bracht aan de plek waar de USS Erie werd aangevallen was voor de stichting Battle Station Blaauw aanleiding een herinneringsmonument te plaatsen. In 2017, 75 jaar na de ondergang van het schip, werd daar een herdenkingsceremonie gehouden in het bijzijn van de dochter en kleinzoon van een van de omgekomen bemanningsleden.
Interview
BEZIG BAASJE IN TIJDNOOD
,,Je hebt in een mensenleven weinig tijd te doen wat je wil doen.’’
,,Als je een adres weet waar ze tijd verkopen hoor ik dat graag”, grapt Jandino Asporaat als we over zijn drukke bestaan beginnen. Ook al zijn het werk voor televisie en de theatertoer met de voorstelling Judeska Airlines vanwege de coronacrisis opgeschort en is om dezelfde reden het kantoor van zijn productiemaatschappij en managementbureau Het Huis van Asporaat tijdelijk gesloten, druk houdt Jandino het. Interview
Bijvoorbeeld met de voorbereidingen voor de bioscoopfilm Bon Bini Holland III, een groot openlucht muziekfestival en de opening later dit jaar van een restaurant in Rotterdam, de inkoop voor zijn kledingwinkel in Delft, besprekingen over de vernieuwing van het onderwijs in het Koninkrijk en vergaderingen over het ontwikkelen van vastgoedprojecten op Curaçao. Waarmee de lijst verre van compleet is.
11 | CURAÇAO
Interview
Je bent 39, maar wat je allemaal al hebt gedaan lukt een normaal mens in geen honderd jaar. Alsof de duivel je op de hielen zit... ,,Je zou inderdaad bijna denken dat ik word opgejaagd. Als je geboren word heb je één zekerheid: je gaat op een gegeven moment dood. Als je geluk hebt is dat rond je tachtigste en, als je veel geluk hebt, daarboven. Dat is relatief kort als je het afzet tegen de geschiedenis van de wereld. De aarde is miljarden jaren oud dus tachtig jaar is niet eens een knipoog. Je hebt in een mensenleven weinig tijd alles te doen wat je wil doen of vindt dat je moet doen. Kijk, ik weet niet wat er hierna gebeurt. Over het hiernamaals bestaat geen zekerheid. Ik hoop het, maar neem niet het risico dat er geen leven na de dood is. Het moet dus allemaal nu.” Van wie moet dat? ,,Van mezelf. Dat is het. Sommige mensen hebben zoiets van: ‘Ja, in het hiernamaals, dan ga ik leven!’ Dat vind ik een beetje arrogant. Misschien is het leven hier op aarde wel mijn paradijs en moet ik hierin alles doen. Het kan natuurlijk ook zijn dat ik gewoon een bord voor mijn kop heb...” Misschien is dat te veel gepsychologiseer, maar kan het ook zijn dat je voor iets op de vlucht bent? ,,Dat zou kunnen. Ik denk wel eens: waar ben ik mee bezig? En waar wil ik eigenlijk naar toe? Ik denk dat mijn grote doel hier op aarde is om te dienen, dat ik het leven beter moet maken voor ons allemaal en voor de generaties die na ons komen. In het theater ben ik bezig het publiek aan het lachen te brengen, ze een vrolijke avond te bezorgen. Ook op tv ben ik de mensen aan het entertainen. Op scholen en gevangenissen probeer ik mensen ervan te overtuigen dat er perspectief is op een beter leven en hoop ik ze te motiveren daarin te blijven geloven. Mijn gesprekken over het onderwijs gaan eveneens over het beter maken van het leven voor anderen. Zonder het allemaal te idealistisch voor te stellen ben ik eigenlijk voortdurend bezig met dienen. Het gevoel anderen te helpen geeft ontzettend veel voldoening.” Komt de behoefte het leven er voor anderen beter op te maken voort uit het feit dat je zelf in armoede bent opgegroeid? ,,Waar ik ben opgegroeid kun je niet eens een getto noemen. Het was heel primitief, we hadden zelfs geen wc. Dus ja, we waren heel erg arm, maar toch heb ik mij op Curaçao nooit arm gevoeld. Dat gebeurde pas toen ik in Nederland kwam. Hier wordt benadrukt wat je niet hebt, op Curaçao ben je gefocust op wat je wel hebt. En dat was de natuur, de zee, de lucht, de
12 |
Interview
vrijheid, lekker eten en de glimlach van je moeder en je oma. Dat gaf me een rijk gevoel en onderdrukte de pijn van de armoede.”
Je hebt je er aan kunnen ontworstelen. ,,Feit is dat ik als kind minder mogelijkheden had dan een ander. Ik was slim genoeg om naar de havo of het vwo te gaan, maar werd naar het vmbo gestuurd, want ik was druk en kwam uit een gebroken gezin. Leraren gingen er vanuit dat kinderen met mijn sociale achtergrond het niet redden in de maatschappij.
‘Ik ben voortdurend bezig met dienen’ Omstandigheden kunnen dus heel bepalend zijn voor je toekomst, maar ik heb geleerd dat je maar één kans nodig hebt om dat te veranderen. Sommige mensen krijgen veertig kansen en benutten er nul.”
In welke gedaante deed jouw kans zich voor? ,,Als niemand in je gelooft en je altijd te horen krijgt dat je het vervelendste jongetje van de klas bent ga je op een gegeven moment die rol spelen. Ik deed wat de mensen van mij verwachtten: falen. Totdat ik in de tweede klas van het Zuiderpark College bij meneer Romeinsen kwam en hij me op een keer uitschold. Hij vond dat ik alle kansen van de wereld kreeg, maar er de kantjes van afliep. Hij zei in mijn gezicht dat ik mijn toekomst aan het verkloten was. Ik dacht: hij ziet me en hij verwacht wat van mij, dus hij denkt dat ik iets kan. Dat moment heeft mijn leven veranderd. Het was mijn kans en ik ben ervoor gegaan. Jammergenoeg heeft niet iedereen een meneer Romeinsen.” Verklaart dat waarom je je een kwart eeuw later intensief bemoeit met het onderwijs? ,,Het systeem deugt niet. Als ik kijk naar het onderwijs op Curaçao dan word je vanaf de peuterspeelzaal geleerd dat je later voor iemand anders gaat werken en zo min mogelijk voor jezelf. Dat is de reden waarom de meeste Nederlanders zo floreren op Curaçao. De Curaçaoënaar gaat er op voorhand al vanuit dat die Nederlandse meneer of mevrouw het wel zal weten. Terwijl wij het zelf waarschijnlijk veel beter weten en kunnen. Het ondernemen, het oplossingsgericht denken en voor jezelf opkomen wordt ons op school afgeleerd. Dat moet veranderen. We moeten het onderwijs moderniseren en leren onze eigen economie te dragen. Het is ook een cultuurkwestie:
,,Leraren gingen er vanuit dat kinderen met mijn sociale achtergrond het niet redden in de maatschappij.”
een Curaçaoënaar kiest er al gauw voor iets niet te doen omdat het kan misgaan en de mensen er dan over gaan praten. Hoe er over je gepraat wordt vinden wij heel belangrijk. We moet meer denken: ik probeer het en als het niet lukt probeer ik het op een andere manier. Het onderwijs moet er veel meer op gericht zijn kinderen te stimuleren initiatieven te nemen, ondernemend te zijn. Ik ben niet zo geschoold dat ik eventjes een nieuw onderwijssysteem in elkaar kan flansen, maar ik weet wel dat het onderwijs moet veranderen.”
Je hebt dat op het hoogste niveau aangekaart... ,,In Willemstad was een overleg van de onderwijsministers van de vier landen van het Koninkrijk. Ze hadden mij uitgenodigd voor het diner, waarschijnlijk om als bekende Curaçaoënaar/ Nederlander de avond op te leuken. Het eten was verschrikkelijk,
‘Ik deed wat de mensen van mij verwachtten: falen’ een of andere koude vis en niet eens gebakken banaan. Wat doe ik hier, dacht ik. Maar als je toch aan tafel zit met minister Van Engelshoven moet je je kans grijpen. Ik ben opgestaan en heb gezegd: ‘Gezellig hoor dat ik hier mag zijn, maar voor het eten had ik niet hoeven komen, dat is echt niet goed. Als jullie morgen gaan vergaderen en dingen echt gedaan
willen krijgen dan wil ik jullie wel komen vertellen wat mijn ideeën zijn.’ De minister heeft mij meteen gekoppeld aan de directeur-generaal van haar ministerie. Terug in Nederland heb ik de directeur van de Hogeschool Rotterdam gebeld en daarna die van het Albeda, Zadkine en Mondriaan. We hebben afgesproken bij elkaar te komen, met gevolmachtigde minister Begina erbij. We gaan bespreken wat er niet goed gaat en hoe het beter kan. Het is een kwestie van analyseren en oplossingsgericht denken. Het is geen rocketscience. En wat belangrijk is is dat we het koninkrijksbreed aanpakken.”
Dus de volgende keer schuif jij weer aan bij het vierlandenoverleg van de ministers? ,,Ja, al is het maar als cateraar, want die hebben ze hard nodig. Jongens, jongens, wat was dat eten slecht.” Laten we het over een ander maatschappelijk issue hebben. Vorig jaar was je opeens het mikpunt van allerlei racistische verwensingen nadat je tijdens het voetbalgala een grap maakte die niet door iedereen werd gewaardeerd. ,,Het eerste racisme waarmee ik ben geconfronteerd speelde zich af binnen mijn familie. Mijn oma was getrouwd met een Nederlander dus er ontstonden bij de kinderen en kleinkinderen kleurverschillen. Ik heb van dichtbij meegemaakt dat een donkere kleur minder waard wordt gevonden dan een lichtere kleur. Op Curaçao zeggen we: mijn haar is duru, het is hard, en jij hebt goed haar. In Nederland liep ik ook tegen discriminatie aan. Naarmate ik bekender werd nam dat alleen maar toe. Ik zeg soms dat ik er minder last van heb omdat ik het minder toelaat, maar dat maakt het niet minder pijnlijk.”
13 | CURAÇAO
Interview
me alleen nog met de inkoop, want ik wil wel weten wat we in de zaak hangen.”
In je voorstelling verpak je vooroordelen over Antilianen in grappen. ,,Dat is een bewuste keuze. Daarmee probeer ik het te relativeren zodat het minder pijn doet. Ik doe allerlei typetjes waarbij ik de vooroordelen over Curaçaoënaars, Turken, Hollanders, mannen en vrouwen uitvergroot. Het probleem van racisme en discriminatie neem je er niet mee weg, maar als je er om kunt lachen verlicht dat de pijn. En als je er samen om lacht kun je misschien met elkaar het gesprek aangaan wat wel kan en wat niet kan.” Niet iedereen begrijpt dat. Ik ken een yu di Kòrsou die vindt dat je met Judeska de Curaçaose vrouw belachelijk maakt. ,,Gek hè? Ik weet dat er mensen zijn die een probleem met Judeska hebben. Ik denk dat ze dingen van zichzelf herkennen, ze identificeren zich kennelijk makkelijker met het typetje Judeska dan met het succes dat ik als zwartgekleurde Curaçaoënaar heb. Ik wil helemaal niemand beledigen, maar er bestaan nu eenmaal Judeska’s. Alleen vergroot ik ze uit. Als ik het typetje Judeska zou wegdoen verandert de beeldvorming over de Curaçaose vrouw echt niet.” Over Judeska gesproken: gaat zij een rol spelen in je nieuwe restaurant FC Kip? ,,Zeker weten van niet. Mensen zouden het misschien wel willen dat ze een klant een klap met een pan geeft. Ergens in Amerika is een restaurant met een concept waarbij gasten expres heel onbeschoft worden behandeld. Dat restaurant zit altijd vol. Ach ja, je hebt ook mensen die betalen om zich in een latex pak te hijsen en met een zweep te laten slaan... Hoe leuk mensen Judeska ook vinden, ze komt er niet in bij FC Kip. Het wordt een serieus restaurant met komische elementen, maar niemand wordt beledigd of geslagen.” Hoe is het eigenlijk met je kledingwinkel? ,,Die loopt goed. Ooit was het mijn droom zelf in de zaak te staan, maar daar kom ik helemaal niet meer aan toe. Ik bemoei
14 |
Interview
Hoe lang kun je dit tempo volhouden. ,,Tot mijn sterfbed. Het wordt inderdaad steeds meer en steeds groter, maar ik krijg er alleen maar meer energie door. Ik ben net een vliegwiel: zodra ik beweeg gaat het vanzelf steeds harder. Maar ik kan ook heel goed lui zijn, hoor. Als ik niks hoef te doen, zoals komende zondag, dan doe ik echt helemaal niks. Mijn lichaam is wel eens moe, maar mijn hoofd en hart zijn niet te stoppen. Er is zo veel moois te doen. Ik sta op het punt te gaan ontwikkelen op Curaçao, in de real estate. Ik heb vroeger gezegd:
‘Niks is lastig om te realiseren’ als ik veertig ben stop ik met werken, dan koop ik een oud pandje en dat ga ik restaureren. Het ziet er naar uit dat het meer dan één pandje gaat worden. Ik ga mijn tijd verdelen: een half jaar theater en andere dingetjes in Nederland en het andere half jaar letterlijk bouwen aan de toekomst van Curaçao.”
Wat betekent het eiland voor jou? ,,Het is wie ik ben en het is wie ik ga zijn. Curaçao laat mij groeien als mens. Ik bén Curaçao en Curaçao is Jandino.” Je bent nog geen 40 en er is al een biografie over je verschenen. Jij dacht: als ik daarmee tot mijn pensioen wacht wordt het veel te dik... ,,Nee, zo is het niet gegaan. Iemand las een interview met mij, vond dat interessant en zei me dat ik een boek moest schrijven. Ik had niet het idee dat daar iemand op zat te wachten, maar hij heeft mij overtuigd er een keertje over te praten. Er volgde een tweede en een derde gesprek en ineens was er een boek. Het boek heeft zichzelf verteld. Voor mensen die mij echt kennen stonden er geen verrassingen in, maar er waren er ook die van de springerige Jandino niet hadden verwacht dat hij over dingen kan nadenken.” Staat er op je bucket list iets waarover je twijfelt of het je gaat lukken? ,,Niks is lastig om te realiseren. Mijn enige probleem is tijd: krijg ik wel genoeg tijd om te doen wat ik allemaal nog wil doen? Dus als je mij het adres geeft waar ze tijd verkopen ga ik er meteen heen.”
Innovatie & economie
BOUWEN AAN SMART NATION Franklin Sluis, CEO Bureau Telecommunicatie en Post Bureau Telecommunicatie en Post is allang niet meer de logge bureaucratische organisatie van weleer die toezicht houdt op het naleven van door de overheid verstrekte vergunningen in al even weinig spannende sectoren. BT&P is nog altijd toezichthouder voor radio, televisie, telefonie, energie en de luchthaven, maar is daarnaast aanjager van het concept Smart Nation Curaçao en trekker van het initiatief om Curaçao te ontwikkelen tot een digitale hub voor de regio.
,,De taken van het bureau zijn grotendeels hetzelfde gebleven, maar onze rol is de afgelopen jaren drastisch veranderd”, aldus mr. Franklin Sluis, sinds 2016 chief executive officer van BT&P.
Waakhond
,,Vanuit onze kennis van technologische ontwikkelingen in de wereld leveren wij input aan de overheid en het bedrijfsleven over de richting waarin de economie van ons eiland zich het beste kan bewegen. De digitalisering heeft de al eerder
Voordat mr. Franklin Sluis in 2016 werd benoemd tot chief executive officer van Bureau Telecommunicatie en Post was hij acht jaar directeur van het Curaçaose postbedrijf. Daarvoor werkte hij onder meer dertien jaar bij de Douane en zeventien jaar bij het overheidsaccountantsbureau.
Innovatie & economie
15 | CURAÇAO
Innovatie & economie
ingetreden globalisering een nieuwe dimensie gegeven. Grenzen waren er al niet meer en nu tellen ook afstanden niet langer. Voor Curaçao dat over weinig grondstoffen beschikt opent dat nieuwe mogelijkheden. Wij functioneren als waakhond voor ontwikkelingen op het gebied van ict. Die gaan razendsnel. Ze bieden niet alleen economische kansen, maar brengen ook risico’s met zich mee. Als relatief klein land is Curaçao kwetsbaar voor partijen met slechte bedoelingen. Internetveiligheid staat dan ook hoog in ons vaandel. We hebben een Computer Emergency Response Team en zijn lid van het wereldwijde CER-netwerk van organisaties die zich bezighouden met cybersecurity. Via meldingen die worden uitgewisseld worden wij snel op de hoogte gebracht van eventuele zwakke plekken in systemen en welke maatregelen je moet nemen.” Die kennis kwam eerder dit jaar van pas toen het it-netwerk van een medical center doelwit was van een hackpoging. ,,We hebben er samen met de it-experts van de desbetreffende organisatie een analyse van gemaakt. Het is zaak de vitale onderdelen van de maatschappij maximaal te beschermen. Honderd procent zullen we nooit bereiken, we moeten daarom alert blijven en bedrijven waarschuwen voor risico’s en zorgen dat schade van een eventuele hack zo beperkt mogelijk blijft.”
Paradepaardje
Een onderdeel van het Smart Nation-concept is Curaçao te ontwikkelen tot een digitale hub voor de regio. ,,Puerto Rico had die rol, maar is deze min of meer kwijtgeraakt door de gevolgen van orkaan Maria. Wij beschikken over de benodigde digitale infrastructuur op Curaçao. En onze wetgeving op dit gebied is up to date. Alle randvoorwaarden om Curaçao te positioneren als digitale hub zijn ingevuld. Als wij als Curaçao deze kans grijpen gaat het voor veel nieuwe werkgelegenheid zorgen.” Een paradepaardje van BT&P is het Institute for Professional Excellence (IPE). ,,Ook dat maakt deel uit van het Smart
‘Wij functioneren als waakhond’ Nation-concept. Het doel van IPE is mensen die werkzaam waren in traditionele sectoren en hun baan hebben verloren om-, her- en bij te scholen en te trainen voor wat wij de banen van de toekomst noemen. De overheid heeft een stuurgroep Smart Nation waarin vier ministers zitting hebben. BT&P voert het secretariaat. Het energiebedrijf Aqualectra, het
16 |
Innovatie & economie
overheidsaccountantsbureau SOAB, de organisatie van hotels Chata en de University of Curaçao zijn partner van IPE. We gaan ons in de eerste fase focussen op ict-gerelateerde functies en landbouw.” Dat eerste klinkt logisch, het tweede behoeft uitleg. ,,Vergis je niet, de landbouw van nu is high tech en past daarom prima in het Smart Nation-concept. Tot de komst van de raffinaderij
werd er op Curaçao volop aan landbouw gedaan. Die is verdwenen omdat Shell veel arbeiders nodig had. Het gevolg is dat wij tegenwoordig vrijwel al onze groenten en fruit moeten importeren. Vanwege het bijkomende transport is dat niet duurzaam, minder gezond want minder vers, duurder en nadelig voor de deviezenvoorraad van het land. Bovendien is Curaçao hierdoor afhankelijk van andere landen. De negatieve gevolgen hebben we ondervonden toen Venezuela de grenzen met de ABC-eilanden sloot en we opeens zonder groenten en fruit kwamen te zitten.”
Hydroponics
,,Vorig jaar is gestart met het opleiden van trainers. We zijn gereed voor de volgende fase. Dat doen we in samenwerking met de University of West Indies van Trinidad die veel expertise en ervaring heeft met hydroponics, het kweken van gewassen in water. De deelnemers wordt het gehele traject bijgebracht, van het opbouwen en onderhouden van het systeem tot en met het vinden van distributiekanalen. In samenwerking met de ministeries van Verkeer Vervoer en Ruimtelijke Planning en Gezondheid Milieu & Natuur wordt gezorgd voor het benodigde stuk land en materialen. Na afloop van de training gaan we nog een tijdje door met de begeleiding.”
‘Data is de nieuwe olie’ Kandidaten die niet in staat zijn de opleiding te betalen kunnen een beroep doen op een speciaal daarvoor bestemd fonds van de overheid. ,,Het heeft een economische en sociale component, het is een investering in de toekomst. We selecteren deelnemers onder meer op hun gemotiveerdheid. De aanpak is erop gericht ze perspectief te bieden op een nieuw bestaan. Het is de bedoeling dat de deelnemers al tijdens de training beginnen met verbouwen zodat ze zo snel mogelijk weer een eigen inkomen genereren.”
Nepnieuws
,,We leven in een communicatie-economie. We kunnen niet meer zonder data. Googelen is onontbeerlijk voor het functioneren van de maatschappij. Er is een hele nieuwe industrie ontstaan die zich met niets laat vergelijken en waarvan ook niet te voorspellen valt waar het eindigt. Data is de nieuwe olie. Toch moeten we de ogen niet sluiten voor de schaduwkanten. Wij zijn van mening dat een belangrijke taak
voor BT&P is weggelegd in het toezien dat er op een geoorloofde wijze wordt omgegaan met privacygevoelige gegevens voor commerciële doeleinden.” De verspreiding van nepnieuws door trollenlegers die bijvoorbeeld verkiezingen willen manipuleren houdt ook Sluis bezig. ,,We zijn aan het nadenken of er niet een vorm van regulering voor sociale media moet komen. Het is legitiem je als land te beschermen tegen beïnvloeding van buitenaf. Tegelijkertijd moeten we ervoor uitkijken niet te gaan censureren.”
VISIE EN MISSIE
,,Bureau Telecommunicatie en Post is een door de overheid in het leven geroepen onafhankelijke autoriteit die toezicht houdt op de marktsectoren telecommunicatie, post, energie en de luchthaventarieven en kritisch en proactief zijn kerntaken uitvoert waarbij waar nodig maatregelen worden getroffen ten behoeve van kwalitatief hoogwaardige infrastructuren en continuïteit van de aangeboden dienstverlening door derden”, zo staat te lezen op de website van BT&P. Het bureau doet dit om markten te helpen (door)ontwikkelen en bij te dragen aan een aantrekkelijk en duurzaam economisch klimaat. BT&P noemt zich een multi-sectorale regulator die, in het belang van de Curaçaose samenleving, op onafhankelijke wijze adviseert over beleids(kaders) en wet- en regelgeving en toeziet op de naleving ervan, betaalbare tarieven en/of optimale dienstverlening in de genoemde sectoren. ,,Om dit te realiseren gaat het toezicht van BT&P verder dan slechts het handhaven van wet- en regelgeving en werkt zij als organisatie vanuit een aantal vastgestelde organisatiekernwaarden: onafhankelijkheid, transparantie, integriteit, professionaliteit en klantgerichtheid.” BT&P heeft tot doel te bevorderen dat eindgebruikers van diensten tegen betaalbare prijzen de beste kwaliteit wordt geboden, de economie te stimuleren, de concurrentiepositie van Curaçao in het Caribisch gebied te versterken en ontwikkelingen in de markten telecom en utiliteiten te stimuleren. Bij BT&P zijn 55 mensen werkzaam. I: www.btnp.org/nl
17 | CURAÇAO
Innovatie & economie
DIGITAAL KNOOPPUNT Giovanni King, COO Bureau Telecommunicatie en Post
Het is geen toeval dat een van de grootste internetknooppunten van de wereld, de Amsterdam Internet Exchange, zijn vleugels heeft uitgeslagen naar Curaçao. Op het internationale speelveld van telecom en ict bevindt het eiland zich immers in de voorhoede. ,,En binnen het Caribisch gebied zijn we een van de koplopers”, stelt Giovanni King, de chief operating officer van Bureau Telecommunicatie en Post. Als expert op het gebied van telecom en ict is ‘comeback-King’ (hij verliet BT&P twee keer, maar kwam in 2016 voor de derde keer terug) nauw betrokken bij het realiseren van de ambitie van het kabinet Rhuggenaath Curaçao te ontwikkelen tot een digitale hub voor de regio als een van de pijlers onder het Smart Nation-concept.
Internet Exchange is een additionele bouwsteen die waarde toevoegt aan de rol van Curaçao als digitale hub voor de regio. We hebben dus heel veel capaciteit te bieden. Curaçao is om meerdere redenen aantrekkelijk. We zijn geografisch gunstig gelegen op een punt tussen drie grote continenten en dat ook nog eens buiten de hurricane belt. Er is sprake van stabiel bestuur, er is aanbod van goed opgeleid personeel en we hebben adequate wetgeving ten aanzien van de beveiliging van persoonsgegevens. Wat ook helpt is dat wij deel uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden.”
Vooruitstrevend
Het is aan de visie van het toenmalige overheidsbedrijf Antelecom te danken dat een klein land als Curaçao zo’n vooraanstaande rol in het internationale dataverkeer kan claimen. ,,De leiding van Antelecom was heel vooruitstrevend en heeft de moed gehad al aan het begin van de ontwikkeling van internet te investeren in onderzeese data-infrastructuur.” Het gevolg is dat Curaçao anno 2020 een stevige basis heeft om net als Amsterdam rotonde te zijn voor digitale snelwegen waarlangs het internationale internetverkeer, maar ook de gegevensstroom van grote internetproviders in goede banen wordt geleid.
Rotonde voor internetsnelwegen ,,We zijn via zeven zeekabels met de rest van de wereld verbonden en hebben vier datacenters waarvan één een tier four classificatie heeft. Het dochterbedrijf CAR-IX van de Amsterdam
18 |
Innovatie & economie
Chief operating officer Giovanni King: ,,Binnen het Caribisch gebied is Curaçao op het gebied van telecom en ict één van de koplopers.”
BT&P heeft een visie uitgewerkt om de telecommunicatieinfrastructuur op het eiland naar een state-of-the-art niveau te tillen. ,,De wereld ontwikkelt zich razendsnel tot één grote informatie-economie. Wil je de boot niet missen moet je consumenten en bedrijven hoogwaardig breedband kunnen garanderen. Ons advies is daarom het gehele eiland te beglazen.”
Eén beheerder
,,Er zijn nu twee aanbieders. De een biedt puur glasvezel, de ander een combinatie van glasvezel en koper. Het is moeilijk investeringen terug te verdienen als je op een toch al klein eiland de markt ook nog eens moet delen. Het kan niet anders dan dat dat tot hogere tarieven leidt. Wij zijn tot de conclusie gekomen dat het verstandig is het glasvezelnet in handen te geven van één partij.” Voor de kwaliteit en de tarieven is het beter als de concurrentie zich toespitst op het aanbieden van diensten, stelt King. ,,Wij hebben de regering daarom geadviseerd te kiezen voor een open infrastructuur met één beheerder. Dat kan een overheidsentiteit zijn, maar ook een private partij. Wat de beste optie is zullen we in een volgende fase onderzoeken.”
Digital nomads
Met het uitrollen van een glasvezelnet over het hele eiland maakt Curaçao zich aantrekkelijk voor nieuwe contentproviders. ,,Het maakt legio nieuwe diensten mogelijk. Het stimuleert nieuwe economische activiteiten, bijvoorbeeld de komst van zogeheten digital nomads. Het maakt immers niet meer uit waar je gevestigd bent, als je maar toegang hebt tot snel, betrouwbaar en betaalbaar internet om met je opdrachtgevers te communiceren. Als je dat kan doen vanaf een plek waar het altijd mooi weer is is dat meegenomen.”
‘We leven in een informatie-economie’ King ziet tevens mogelijkheden (ei)landen die in het orkaangebied liggen van dienst te zijn. ,,E-government is in opkomst, maar bijvoorbeeld ook E-health. Allerlei vitale en vaak privacygevoelige gegevens worden gedigitaliseerd. Bij natuurrampen zoals een orkaan kunnen bestanden beschadigd raken of zelfs geheel verloren gaan. Dan is het een veilige gedachte als je kunt terugvallen op een back-up op Curaçao.”
NATIONALE DIALOOG
Giovanni King is behalve chief operation officer bij BT&P ook voorzitter van de commissie die de regie voert over de Nationale Dialoog. De commissie werd in april 2019 door het kabinet Rhuggenaath ingesteld om antwoord te krijgen op de vraag hoe het draagvlak kan worden versterkt voor maatregelen die nodig zijn om de economie aan te jagen en tegelijkertijd de overheidsfinanciën op orde te krijgen. ,,Wij zijn met heel veel partijen in gesprek gegaan: ministeries, werkgeversorganisaties, vakbonden, schoolbesturen, religieuze organisaties, studenten en young professionals. En wij hebben sessies gehouden in de wijken om burgers te horen”, aldus King. ,,Aanvankelijk stuitten wij op enige argwaan. ‘Jullie zijn door de overheid gestuurd en die zal er toch wel niks mee doen’ kregen we soms te horen. Maar het is echt de intentie van de overheid haar dienstverlening te verbeteren. Uiteindelijk heeft iedereen meegewerkt. Wij hebben inmiddels ons verslag ingediend en zijn in afwachting van een reactie van de regering.” De commissie heeft onder meer vastgesteld dat ministeries onderling beter moeten samenwerken en ook meer maatwerk moeten leveren. ,,De overheid heeft de neiging mensen aan het handje te nemen. Young professionals zitten daar niet op te wachten. Die redden zichzelf wel en willen zo snel mogelijk aan de slag, maar stuiten op de red tape. Kijk je naar mensen in achterstandswijken, dan hebben die juist weer meer behoefte aan begeleiding. De overheid moet beter onderscheid maken tussen specifieke doelgroepen.” Uit de gesprekken met de verschillende stakeholders blijkt dat de bevolking ook vindt dat de communicatie tussen de overheid en de gemeenschap verbetering behoeft. ,,Er wordt veel geklaagd over de overheid, maar men heeft er geen idee van wat de overheid allemaal doet. Beter communiceren kan een bijdrage leveren aan het draagvlak voor te nemen maatregelen.”
19 | CURAÇAO
Economie
GARAGE VOOR VLIEGTUIGEN Airline Technical Support Caribe
,,Wat Damen Shiprepair Curaçao voor de scheepvaart betekent willen wij met Airline Technical Support Caribe voor de luchtvaart zijn”, aldus Kris Bleyenberg, oprichter/eigenaar van een groep bedrijven die zich richt op het onderhoud van vliegtuigen. Het Curaçaose dochterbedrijf verwacht elk moment het benodigde certificaat van de Curaçao Civil Aviation Authority (CCAA) te ontvangen. Zodra die binnen is (en de coronacrisis voorbij) kan ATS vanaf Curaçao International Airport de vleugels uitslaan naar de regio.
Kennismaking
Bleyenberg werd in 2017 door een relatie benaderd met de vraag of hij geïnteresseerd was in een Fokker 70 die bij InselAir
in dienst was geweest. ,,Het toestel stond nog op Curaçao. We hebben het daar gereviseerd en toen het weer vliegwaardig was naar Nederland gevlogen en verkocht aan een van onze klanten. Voor ons was dat een belangrijke stap: het was de eerste keer dat wij een vliegtuig kochten.” De kennismaking met Curaçao smaakte naar meer. ,,Ik zag dat er door de ontwikkelingen bij InselAir steeds meer toestellen aan de grond kwamen te staan. Daar moeten we ook wat mee kunnen, dacht ik. Ik ben gaan praten met onze bank en ben wel twintig keer heen en weer gevlogen. Uiteindelijk hebben we via de curator van InselAir twee F50’s en drie F70’s gekocht. Vier toestellen hebben we volledig ontmanteld.” In zeven containers zijn alle losse onderdelen - van stoelen tot landingsgestellen, inclusief tienduizenden schroefjes en boutjes - naar Nederland verscheept. ,,Vorig jaar hebben wij
Oprichter/eigenaar Kris Bleyenberg van Airline Technical Support die al bijna een kwart eeuw werkzaam is in het vliegtuigonderhoud en zijn bedrijf sinds het bemachtigen van de hoogste Europese erkenning (EASA 145) flink ziet groeien.
20 |
Economie
een in vliegtuigonderdelen gespecialiseerd bedrijf, KoolhaasAlphen, overgenomen. Daar wordt alles gereviseerd waarna de onderdelen na certificatie weer gebruikt kunnen worden.”
Korte lijntjes
Intussen was Bleyenberg tot de overtuiging gekomen dat er in de Cariben een markt is voor vliegtuigonderhoud dat aan de Europese normen voldoet. ,,Ik heb de Bon Bini for Businesssummit bezocht om ervaringen van andere ondernemers te horen. Ik heb onder meer met de directeur van Damen gesproken die het heel goed doen op Curaçao. Het voordeel is dat de lijntjes naar de ministeries kort zijn. We hebben eerder dit jaar het huurcontract voor de hangar getekend en verwachten nu elk moment de vergunning van de lokale luchtvaartautoriteit.” Vooruitlopend daarop heeft ATS dat aan de hoogste Europese eisen voldoet al fors geïnvesteerd. ,,Wij hebben inmiddels vijf man in dienst. Die ene F70 die we niet hebben ontmanteld staat nog op Curaçao. Die gaan we weer vliegklaar maken om aan potentiële klanten in de regio te laten zien wat wij kunnen. De hangar die we huren is geschikt voor de Airbus 320 en Boeing 737. Maar wij willen ook de grotere toestellen zoals de A330 en B787. Dan zal er wel een nieuwe hangar moeten worden gebouwd.”
‘De lijntjes naar de ministeries zijn kort’ Bleyenberg is met de CCAA en de University of Curaçao in gesprek om opleidingen te ontwikkelen. ,,Niet per se alleen voor vliegtuigonderhoud, maar ook voor de lokale industrie. Als vliegtuigmonteur moet je allerlei disciplines beheersen die ook elders van pas komen. Ik denk dat wij een positieve bijdrage aan de Curaçaose economie kunnen leveren. Voor de luchthaven is het een asset dat er een goed onderhoudsbedrijf is. Wij kunnen bijvoorbeeld ook veel betekenen voor het Jet Center waar privéjets worden afgehandeld.”
Fantastisch
,,De komst van een onafhankelijke MRO (maintenance, repair and overhaul; red) is fantastisch nieuws”, vindt Lars de Brabander die door Bleyenberg is aangezocht om leiding te geven aan de Caribische tak van ATS. De general-manager kent de luchtvaartbranche als zijn broekzak. In Nederland werkte
General-manager Lars de Brabander van Airline Technical Support Caribe met zijn collega Glenn Blanchard en Angel Bernal en Robert Maas van klant Jetair Caribbean.
hij onder meer voor Pan American en Northwest Airlines, voor de KLM was hij actief in Indonesië en Centraal/Zuid-Amerika. Als zelfstandig consultant werd hij in 2018 door de Curaçaose regering gevraagd InselAir te begeleiden naar een overname die door het afhaken van de koper nooit is doorgegaan. ,,In die periode kwam ik in contact met Kris. InselAir deed de maintenance zelf. Uit oogpunt van kostenbesparing leek het mij goed het onderhoud aan ATS uit te besteden. Ik vind dat luchtvaartmaatschappijen zich sowieso moeten afvragen of maintenance wel tot hun corebusiness hoort. Zeker voor de wat kleinere maatschappijen is het veel slimmer dat door een gerenommeerde garage te laten doen.”
Markt
,,Kris kwam op mij over als enthousiast en gedreven, met een het-glas-is-halfvol-mentaliteit. Wij hebben toen afgesproken dat hij een deel van de hangar van InselAir kon onderhuren om die F70 te stallen. Door het faillissement van InselAir is het niet tot een verdere samenwerking gekomen.” Bleyenberg zag in De Brabander wel de geschikte man om een vestiging op Curaçao op te zetten. ,,Er is absoluut een markt voor. Om te beginnen de lokale maatschappijen. Onze eerste klant was Jetair Caribbean. Intussen hebben ook Aruba Airlines, FlyAllways en Divi Divi Air van onze services gebruik gemaakt. Daarnaast kun je denken aan de KLM en TUI die al een relatie hebben met ATS. Als die in de Cariben een onderdeel nodig hebben moet dat vaak uit Nederland komen. Het grote voordeel van ATS is dat we dankzij de samenwerking met Koolhaas onderdelen op voorraad kunnen houden op Curaçao. Plus dat we gecertificeerde technici in dienst hebben. De derde markt zijn luchtvaartmaatschappijen uit de regio die straks voor regulier onderhoud tot en met een complete C-check bij ons terecht kunnen. Er is in dit gebied een tekort aan professionele MRO’s die zoals ATS aan de hoogste eisen voldoen dus ik verwacht er veel van”, aldus De Brabander.
21 | CURAÇAO
Erfgoed
RIJK AAN MONUMENTEN Ir. Jonathan Jukema, directeur Monumentenfonds
Voor een klein land heeft Curaçao een hoge dichtheid aan monumenten. Een groot deel van Willemstad is dan ook door de Unesco tot werelderfgoed uitgeroepen. ,,Op dit moment zijn er 870 panden die de status hebben van beschermd monument. Wij werken samen met de University of Curaçao, het Kadaster en het ministerie van VVRP aan een inventarisatie en beschrijving van de staat van onderhoud van al deze panden”, aldus de directeur van de Stichting Monumentenfonds Curaçao (MfC), ir. Jonathan Jukema. ,,In werkelijkheid zijn er meer monumenten, want nog niet alle daarvoor in aanmerking komende panden zijn al aangewezen. Die zijn dus nog niet beschermd. Bovendien is de lijst voortdurend in beweging. Er vallen panden af, bijvoorbeeld omdat ze in zo’n slechte staat verkeren dat ze niet meer
gerestaureerd kunnen worden. Maar er komen ook steeds monumenten bij. Wat nu gebouwd wordt kan over vijftig jaar vanwege de bijzondere bouwstijl monumentale waarde worden toegedicht.”
Doorgeefluik
MfC kon 27 jaar geleden mede dankzij een door Nederland beschikbaar gesteld startkapitaal worden opgericht. ,,Wij krijgen jaarlijks een bijdrage van de overheid van Curaçao van ongeveer een miljoen gulden. Wij zijn eigenlijk een doorgeefluik: het geld dat wij van de overheid ontvangen is volledig bestemd voor het verstrekken van subsidie aan eigenaren die hun monument willen restaureren.” Als nonprofit organisatie moet MfC zichzelf echter wel financieel bedruipen. ,,Dat doen wij met de inkomsten van rente op leningen en het in rekening brengen van een bescheiden bedrag voor de aanvullende diensten die wij verlenen. Zo faciliteren wij eigenaren bij het aanvragen van een monumentenvergunning om te mogen restaureren. Wij zorgen ervoor dat alle benodigde informatie bij de Uitvoeringsorganisatie ROP komt en controleren of de berekeningen kloppen. Daarnaast garanderen wij een deskundige begeleiding tijdens de restauratiewerkzaamheden die door MfC worden gefinancierd.”
Woonfunctie
Directeur van de Stichting Monumentenfonds Curaçao ir. Jonathan Jukema.
22 |
Erfgoed
Zowel particulieren als bedrijven komen in aanmerking voor een subsidie en/of lening. ,,Wij beoordelen of het restauratieplan en de financieringsaanvraag voldoen aan de eisen die in de monumentenverordening en de vigerende subsidieregeling worden gesteld. De subsidie is uitsluitend bedoeld voor de monumentale elementen. Dat kunnen de muren, het dak, de ramen of de vloeren zijn, maar bijvoorbeeld niet eigentijdse voorzieningen als airco’s of een wifi-netwerk.” Panden met een woonbestemming komen in aanmerking voor een hogere subsidie. ,,De overheid wil de binnenstad revitaliseren door te stimuleren dat de bovenverdiepingen een woonfunctie krijgen. We hebben een half jaar geleden tijdens een ‘Invest in Willemstad’ event een groep investeerders en
Panden voor en na de door het Monumentenfonds gesubsidieerde restauratie.
projectontwikkelaars uit Nederland ontvangen die kansrijke objecten hebben bekeken. Daar moeten goede dingen uit voortkomen.”
Wisselend
als katalysator dient voor de revitalisering van een hele wijk. De spinoff kan groot zijn. Pietermaai is een goed voorbeeld.” Toezicht houden of eigenaren die subsidie hebben ontvangen hun gerestaureerde monument goed onderhouden is geen taak van MfC. ,,Er wordt wel eens over gedacht om, net als in Nederland, een monumentenwacht in het leven te roepen.
MfC kent jaarlijks tussen de tien tot vijftien aanvragen toe met een gemiddeld totaal investeringsbedrag van een paar miljoen. De subsidie die de overheid in het fonds stopt is tot nu toe voldoende. ,,We hebben geen wachtlijst. Als het economisch minder gaat zien we dat in het aantal aanvragen. Op dit moment moeten we meer ons best doen om klanten te werven, want ons doel is en blijft het redden van monumenten.” Jukema schat dat van de 870 monumenten tot nu toe ongeveer de helft is gerestaureerd en in goede staat verkeert. ,,Daarvan is weer de helft - zo’n 225 monumenten - met financiering van het fonds gerestaureerd. De andere helft is door de eigenaren zelf gerestaureerd. Particuliere organisaties zoals de Stichting Monumentenzorg en NV Stadsherstel beheren en exploiteren eveneens monumentale panden en zijn klant van MfC. Zij kunnen, anders dan wijzelf, panden aankopen.”
Wat wel gebeurt is dat de overheid een eigenaar van een verwaarloosd monument aanspreekt. Als deze de restauratie niet doet kan de overheid daartoe besluiten en wordt de rekening naar de eigenaar gestuurd. Dit gebeurt in de praktijk echter nauwelijks.”
Platform
Kantoor
,,Er is een monumentenplatform waar wij met de andere organisaties uit de erfgoedsector informatie uitwisselen en gezamenlijk nadenken over niet alleen het stimuleren van het behoud van monumenten, maar ook de bewustwording van de gemeenschap en de bijbehorende informatievoorziening over het belang van het gebouwde erfgoed in historische stadswijken. Wij zien soms dat een pand door het te restaureren
Van de 870 monumenten is de helft gerestaureerd
MfC houdt met zijn zeven medewerkers zelf ook kantoor in een monument, in Scharloo. ,,De Raad van Commissarissen heeft ingestemd met de aankoop van het pand. Wij willen het gaan restaureren. Of wij bij onszelf een aanvraag gaan indienen voor een subsidie? Dat was nog niet bij mij opgekomen. Het lijkt mij uit oogpunt van integriteit niet wenselijk dat wij onszelf een financiering toekennen.”
23 | CURAÇAO
Erfgoed
MONUMENTEN ZIJN EEN ASSET De ‘gang of four’, zo werden de vier Rotterdamse ambtenaren genoemd die dertig jaar geleden aan de wieg stonden van het monumentenbeleid op Curaçao. ,,Het eiland telde ruim achthonderd monumenten waarvan de meesten in een deplorabele staat verkeerden. De Curaçaose overheid was op zoek naar expertise om beleid te ontwikkelen voor het behoud van de monumenten. Men klopte aan bij Rotterdam”, aldus Wienke Bodewes, een van de vier Rotterdamse ambtenaren die korte tijd later op het vliegtuig richting Willemstad stapten.
je meteen na de landing een warme golf over je heen voelde komen. Alles is totaal anders: het licht, de geur. Vergeleken bij het aangeharkte Nederland maakte Curaçao een rommelige indruk op ons. Tegelijkertijd is het natuurlijk heel Nederlands met Nederlandse straatnamen en Hollandse bouwstijlen. Het was een wonderlijke ervaring. We logeerden in de Penstraat en werkten op het kantoor van de Dienst Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting.”
Duurzaam
,,Wij hadden alle vier een drukke baan, maar we vonden het ontzettend leuk aan een opdracht op Curaçao te mogen werken. Niemand van ons was er eerder geweest. Ik herinner me nog hoe
,,We voelden ons heel erg welkom. De samenwerking was bijzonder plezierig. Het was de bedoeling een levend monumentenbeleid te helpen ontwikkelen. Niet alleen gericht op het restaureren van vervallen monumenten, maar ook op een
Wienke Bodewes stond dertig jaar geleden als Rotterdamse ambtenaar aan de
Naast de Stichting Monumentenfonds zetten zich nog andere organisaties in voor het behoud van monumenten. De Monumentenraad adviseert de minister van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning over aangelegenheden die betrekking hebben op gebouwd en archeologisch erfgoed. De raad bestaat uit experts op het gebied van gebouwd erfgoed, archeologie, bouwkunde, geschiedenis, stedenbouw, wetgeving, toerisme en financiën. De particuliere Stichting Monumentenzorg houdt zich sinds haar oprichting in 1954 bezig met het verwerven, restaureren en beheren van monumenten. Deze pionier op het gebied van de monumentenzorg heeft inmiddels ruim 120 monumenten in bezit en heeft een groot aantal restauratieprojecten uitgevoerd. N.V. Stadsherstel Willemstad is in 1991 opgericht door de eilandelijke overheid en de particuliere sector. Het bedrijf, opgezet om een bijdrage te leveren aan de uitvoering van het monumentenbeleid en de rehabilitatie van Willemstad, verwerft, restaureert en beheert monumenten.
wieg van het monumentenbeleid op Curaçao.
24 |
Erfgoed
duurzaam effect. Vaak zie je dat een pand prachtig wordt opgeknapt en dan langzamerhand toch weer aftakelt. Er was door de ambtenaren van DROV veel voorwerk gedaan. Zo lag er al een complete inventarisatie van alle, meer dan achthonderd, monumenten.”
‘We voelden ons heel erg welkom’ Bodewes en zijn collega’s schrokken van de staat waarin er veel verkeerden. ,,Wij reden door de Penstraat en Scharloo, het was een en al bouwval. We hebben gesproken met architecten en hebben ons verdiept in de bouwkunde van het eiland. Je komt er IJsselsteentjes en Hollandse dakpannen tegen. Die zijn op het eiland terechtgekomen omdat ze als ballast dienden voor de schepen. Die kwamen leeg uit Nederland en keerden volgeladen terug. Voor de stabiliteit op de heenreis werd ballast meegenomen die op Curaçao werd achtergelaten. Daarnaast is er veel met koraalsteen gebouwd.”
Genadeloos
,,Het klimaat is genadeloos. De zon, het vocht, de saltspray... Wil je duurzaam restaureren moet je daar met de materiaalkeuze rekening mee houden. We zijn ook bij aannemingsbedrijven langsgegaan op basis waarvan we inzicht kregen in de kosten van restauratiewerkzaamheden. Vervolgens hebben we een financieel model ontwikkeld dat erop gericht was dat de organisatie die het fonds zou gaan beheren zichzelf kon bedruipen.” Een te nemen horde was de relatief hoge rente die de lokale banken rekenden. ,,We zijn met ze gaan praten. De banken bleken bereid de rente op de leningen die het monumenten-
fonds zou gaan verstrekken te halveren. De laatste vraag die we moesten beantwoorden was hoe het fonds in zijn eigen bestaan zou voorzien. We hebben gekozen voor het principe van een revolving fund.” De ‘gang of four’ had slechts drie weken de tijd om de klus te klaren. ,,Wij hadden alle vier een hekel aan dikke rapporten dus we hebben een tamelijk compacte nota aan de gezaghebber aangeboden. Het fonds ging van start met een storting van de Nederlandse rijksoverheid.”
Missie
Bodewes maakte na bij de gemeente Rotterdam te zijn afgezwaaid carrière in de vastgoedsector. Tot aan zijn pensioen was hij chief executive officer van Amvest, een van de grootste vastgoedinvesteerders en ontwikkelaars in Nederland. Wegens zijn grote verdiensten voor de sector en gebiedsontwikkeling zijn hem diverse awards toegekend. Op uitnodiging van VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer maakte hij in oktober deel uit van een missie van projectontwikkelaars en investeerders die kansen zien in de ontwikkeling van het Unesco World Heritage-gebied in Willemstad. Het gezelschap maakte een rondgang langs de top-25 van meest kansrijke objecten en locaties in Punda, Pietermaai, Scharloo en Otrobanda. ,,Die wijken staan er inmiddels heel anders bij dan hoe wij ze dertig jaar geleden aantroffen. Honderden monumenten zijn gerestaureerd. Ook het principe dat het monumentenfonds zichzelf zou moeten bedruipen is gelukt”, aldus Bodewes.
Potentie
,,Wij zagen destijds de enorme potentie van de monumenten, zowel van die in de stad als daarbuiten, de landhuizen. Vandaag de dag vormen de monumenten vanuit toeristisch oogpunt een belangrijke asset. Curaçao kan zich niet blijven richten op massatoerisme, dan wordt het eiland op een gegeven moment platgelopen. Dankzij de monumenten, de cultuur en het landschap is Curaçao aantrekkelijk voor kwaliteitstoerisme.”
25 | CURAÇAO
Young professional
PASSIE VOOR STERREN Student astronomie Nashanty Brunken
Aankomend astronoom Nashanty Brunken - hier bij de oude sterrenwacht in Leiden - hunkert er niet naar het heelal van dichtbij te bekijken: ,,Ik blijf liever veilig op aarde.”
,,Mijn interesse voor het heelal is al op jonge leeftijd gewekt. Mijn oma was gefascineerd door het universum. We keken vaak samen naar de sterren en voerden hele gesprekken over de hemellichamen. Mijn moeder vertelde me over de ontwikkelingen in de wetenschap, want ik was toen te jong om alles te begrijpen”, verklaart Nashanty Brunken haar keuze voor een studie sterrenkunde.
26 |
Young professional
Nashanty (22) groeide op in Montaña. ,,Als enig kind bracht ik veel tijd met mijn ouders door waardoor we een sterke band hebben. Met mijn moeder ging ik vaak op reis, naar de spa of soms gewoon even ijs halen en kletsen. Mijn vader en ik gingen elke week naar de bioscoop en op zondagen gingen we soep kopen en samen eten. Ook op de middelbare school, het Radulphus College, heb ik een leuke tijd gehad. Ik kijk terug op een zorgeloze jeugd.”
Shot in the dark
In het vierde VWO-jaar koos ze voor de richting natuurkunde en techniek. ,,Ik had niet zo veel met economie en ik was goed in wiskunde en natuurkunde, vakken die je nodig hebt als je sterrenkunde wil studeren. Mijn voorkeur ging uit naar de universiteit van Leiden omdat die op het gebied van astronomie tot de top van de wereld behoort.” Om zeker te zijn dat ze de juiste keuze zou maken ging Nashanty in 2015 op studiereis naar Nederland. ,,Er was helaas niet veel informatie over sterrenkunde, want de focus lag op de studies waarvoor veel belangstelling bestond. Ook al had ik weinig informatie, mijn passie voor sterrenkunde was groot genoeg om het toch te doen. Maar het was wel een beetje een shot in the dark.”
Overweldigend
,,Ik kon niet fysiek zelf een huis zoeken, maar ik had een opa in Den Haag. Als ik iets via het internet had gevonden wat me wat leek ging hij kijken. Hij heeft heel veel voor me geregeld en zelfs mijn studio gedecoreerd. Ik ben hem echt dankbaar. In eerste instantie koos ik voor Den Haag omdat het makkelijker was daar woonruimte te vinden, maar nu vind ik het er zelfs leuker dan Leiden. En met de trein is het maar een kwartiertje.” Makkelijk had Nashanty het niet. ,,Je verhuist naar een ander land met een andere cultuur en een heel ander klimaat, ver van je familie. Je moet opeens voor jezelf zorgen en je weg zien te vinden in een nieuwe omgeving. Daar komt bij dat sterrenkunde een zware studie is en het studietempo op de universiteit veel hoger ligt dan in het middelbaar onderwijs. Bovendien wordt veel meer zelfstandigheid van je verwacht. Het begin was overweldigend, maar ik heb mezelf voorgehouden: je bent hier met een reden. Ik wilde per se in het eerste jaar mijn propedeuse halen dus ik heb me volledig geconcentreerd op mijn studie.”
Data science
Het romantische beeld van nachtenlang door een telescoop turen naar de sterren strookt niet met de werkelijkheid. ,,Dat is maar een paar keer voorgekomen tijdens praktijklessen. Het grootste deel van je werk als sterrenkundige is achter een computer. Je bent vooral bezig met het oplossen van natuurkundige formules en data science. Zelfs tijdens mijn waarneemreis in 2018 naar het astronomisch observatorium Roque de Los Muchachos op het eiland La Palma ben ik nauwelijks achter de computer vandaan gekomen.” Nashanty heeft haar bachelors in drie jaar gedaan en zit nu in het eerste jaar voor haar masters. Gaandeweg heeft ze haar hobby’s weer opgepakt. ,,Ik heb tekenles gevolgd en nu zit ik op dansles. Dat vind ik heel ontspannend. Ik lees graag. Ik ga
regelmatig naar een grote boekwinkel in Amsterdam waar ik echt urenlang kan dwalen. Ik maak ook vaak reizen met familie en vrienden. Verder schrijf ik artikelen voor een sterrenkundig tijdschrift, Universum.”
Ambassadeur
,,Sinds kort ben ik studentambassadeur. Dat is een betaalde baan. Ik maak op open dagen promotie voor de studie, geef presentaties, bezoek scholen en organiseer excursies voor middelbare scholieren.”
‘Af en toe rechargen op Curaçao’ Vastomlijnde plannen voor de toekomst heeft Nashanty nog niet: ,,Ik maak me daar niet te veel zorgen over. Met een uitgebreide studie zoals sterrenkunde is the sky the limit. Je wordt goed getraind in analytisch en oplossingsgericht denken en daarnaast ben je ook veel bezig met wiskunde en programmeren. Met deze vaardigheden kun je in veel sectoren terecht. Ik heb tussendoor nog een minor gedaan in business met vakken zoals strategie en marketing. Dat beviel me goed. Verder vind ik het schrijven van artikelen heel leuk. Ik hoop een combinatie te vinden van dit allemaal met sterrenkunde.”
Introvert
En Curaçao? ,,Voorlopig zie ik mezelf niet terugkeren, want de mogelijkheden op een klein eiland zijn beperkt. In Nederland blijven is ook geen optie. Ik vind het veel te druk. Ik ben in de natuur opgegroeid en niet geschikt voor het stadsleven. Ik ben van mezelf introvert dus ik hou van de stilte. Daarom lees en teken ik graag. Ik zoek een plek die niet te afgelegen is, want ik wil wel regelmatig mijn ouders zien. Ik probeer minstens een keer per jaar naar Curaçao te gaan om even in mijn vertrouwde omgeving te kunnen zijn, mijn familie te zien en van de zon te genieten. Een soort van recharge.” De behoefte het heelal van dichtbij te bekijken heeft Nashanty niet. ,,Ik wil voor geen goud de ruimte in. Ik hou van reizen, maar blijf liever veilig op aarde. Ik ben meer van het observeren en analyseren. Wat ik absoluut nog wel wil is een keer het Noorderlicht gaan zien.”
27 | CURAÇAO
ONZEKERE TIJDEN VRAGEN MEER FOCUS OP DE TOEKOMST EN CINEX IS UW WEGWIJZER NAAR DE INVESTERINGSKANSEN OP CURAÇAO.
PLETTERIJWEG 43 - AMIDOS BUILDING - PARERA - WILLEMSTAD T +599 9 4621444 - EXT 153 WWW.CURINVEST.COM - INFO@CURINVEST.COM
