Monumenten zijn asset

MONUMENTEN ZIJN EEN ASSET

De ‘gang of four’, zo werden de vier Rotterdamse ambtenaren genoemd die dertig jaar geleden aan de wieg stonden van het monumentenbeleid op Curaçao. ,,Het eiland telde ruim achthonderd monumenten waarvan de meesten in een deplorabele staat verkeerden. De Curaçaose overheid was op zoek naar expertise om beleid te ontwikkelen voor het behoud van de monumenten. Men klopte aan bij Rotterdam”, aldus Wienke Bodewes, een van de vier Rotterdamse ambtenaren die korte tijd later op het vliegtuig richting Willemstad stapten.

,,Wij hadden alle vier een drukke baan, maar we vonden het ontzettend leuk aan een opdracht op Curaçao te mogen werken. Niemand van ons was er eerder geweest. Ik herinner me nog hoe je meteen na de landing een warme golf over je heen voelde komen. Alles is totaal anders: het licht, de geur. Vergeleken bij het aangeharkte Nederland maakte Curaçao een rommelige indruk op ons. Tegelijkertijd is het natuurlijk heel Nederlands met Nederlandse straatnamen en Hollandse bouwstijlen. Het was een wonderlijke ervaring. We logeerden in de Penstraat en werkten op het kantoor van de Dienst Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting.”

Duurzaam ,,We voelden ons heel erg welkom. De samenwerking was bijzonder plezierig. Het was de bedoeling een levend monumentenbeleid te helpen ontwikkelen. Niet alleen gericht op het restaureren van vervallen monumenten, maar ook op een

Naast de Stichting Monumentenfonds zetten zich nog andere organisaties in voor het behoud van monumenten. De Monumentenraad adviseert de minister van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning over aangelegenheden die betrekking hebben op gebouwd en archeologisch erfgoed. De raad bestaat uit experts op het gebied van gebouwd erfgoed, archeologie, bouwkunde, geschiedenis, stedenbouw, wetgeving, toerisme en financiën. De particuliere Stichting Monumentenzorg houdt zich sinds haar oprichting in 1954 bezig met het verwerven, restaureren en beheren van monumenten. Deze pionier op het gebied van de monumentenzorg heeft inmiddels ruim 120 monumenten in bezit en heeft een groot aantal restauratieprojecten uitgevoerd. N.V. Stadsherstel Willemstad is in 1991 opgericht door de eilandelijke overheid en de particuliere sector. Het bedrijf, opgezet om een bijdrage te leveren aan de uitvoering van het monumentenbeleid en de rehabilitatie van Willemstad, verwerft, restaureert en beheert monumenten.

duurzaam effect. Vaak zie je dat een pand prachtig wordt opgeknapt en dan langzamerhand toch weer aftakelt. Er was door de ambtenaren van DROV veel voorwerk gedaan. Zo lag er al een complete inventarisatie van alle, meer dan achthonderd, monumenten.”

‘We voelden ons heel erg welkom’

Bodewes en zijn collega’s schrokken van de staat waarin er veel verkeerden. ,,Wij reden door de Penstraat en Scharloo, het was een en al bouwval. We hebben gesproken met architecten en hebben ons verdiept in de bouwkunde van het eiland. Je komt er IJsselsteentjes en Hollandse dakpannen tegen. Die zijn op het eiland terechtgekomen omdat ze als ballast dienden voor de schepen. Die kwamen leeg uit Nederland en keerden volgeladen terug. Voor de stabiliteit op de heenreis werd ballast meegenomen die op Curaçao werd achtergelaten. Daarnaast is er veel met koraalsteen gebouwd.”

Genadeloos ,,Het klimaat is genadeloos. De zon, het vocht, de saltspray... Wil je duurzaam restaureren moet je daar met de materiaalkeuze rekening mee houden. We zijn ook bij aannemingsbedrijven langsgegaan op basis waarvan we inzicht kregen in de kosten van restauratiewerkzaamheden. Vervolgens hebben we een financieel model ontwikkeld dat erop gericht was dat de organisatie die het fonds zou gaan beheren zichzelf kon bedruipen.” Een te nemen horde was de relatief hoge rente die de lokale banken rekenden. ,,We zijn met ze gaan praten. De banken bleken bereid de rente op de leningen die het monumenten-

fonds zou gaan verstrekken te halveren. De laatste vraag die we moesten beantwoorden was hoe het fonds in zijn eigen bestaan zou voorzien. We hebben gekozen voor het principe van een revolving fund.” De ‘gang of four’ had slechts drie weken de tijd om de klus te klaren. ,,Wij hadden alle vier een hekel aan dikke rapporten dus we hebben een tamelijk compacte nota aan de gezaghebber aangeboden. Het fonds ging van start met een storting van de Nederlandse rijksoverheid.”

Missie Bodewes maakte na bij de gemeente Rotterdam te zijn afgezwaaid carrière in de vastgoedsector. Tot aan zijn pensioen was hij chief executive officer van Amvest, een van de grootste vastgoedinvesteerders en ontwikkelaars in Nederland. Wegens zijn grote verdiensten voor de sector en gebiedsontwikkeling zijn hem diverse awards toegekend. Op uitnodiging van VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer maakte hij in oktober deel uit van een missie van projectontwikkelaars en investeerders die kansen zien in de ontwikkeling van het Unesco World Heritage-gebied in Willemstad. Het gezelschap maakte een rondgang langs de top-25 van meest kansrijke objecten en locaties in Punda, Pietermaai, Scharloo en Otrobanda. ,,Die wijken staan er inmiddels heel anders bij dan hoe wij ze dertig jaar geleden aantroffen. Honderden monumenten zijn gerestaureerd. Ook het principe dat het monumentenfonds zichzelf zou moeten bedruipen is gelukt”, aldus Bodewes.

Potentie ,,Wij zagen destijds de enorme potentie van de monumenten, zowel van die in de stad als daarbuiten, de landhuizen. Vandaag de dag vormen de monumenten vanuit toeristisch oogpunt een belangrijke asset. Curaçao kan zich niet blijven richten op massatoerisme, dan wordt het eiland op een gegeven moment platgelopen. Dankzij de monumenten, de cultuur en het landschap is Curaçao aantrekkelijk voor kwaliteitstoerisme.”