Tula lezing 2019

Tula Libertat, Igualdat I Fraternidat Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap

Wie was Tula?

Tula is geboren op het plantage X in het land X en in het jaar X. Hij is met zekerheid gestorven op 3 oktober 1795.

Wij weten dat Tula een tot slaaf gemaakte mens was op de plantage Kenepa van eigenaar, Casper Lodewijk van Uytrecht.

Op 17 augustus 1795 hebben een 40 tot 50 tal tot slaaf gemaakten hun plantage-eigenaar laten weten dat zij niet meer van plan waren om te gaan werken. Leider van deze moedige groep mensen was Tula.

Volgens de gevonden documenten was Tula een dikke neger. Dit veronderstelt dat hij groot was van gestalte. Tula’s naam komt niet voor in de aktes van plantage Kenepa van 1783. Het is onduidelijk wanneer hij op de plantage is komen wonen. Het is ook niet bekend waar hij is geboren. Hij sprak wel Papiamentu en had een breed netwerk. Dat geeft aan dat hij wel voor lange tijd op Curacao woonachtig was.

In de loop van de jaren hebben een aantal mensen middels hun beleving invulling gegeven aan het leven van Tula.

Zo was Tula een zeer bereisde en belezen man en kwam allerlei hoogwaardigheidsbekleders tegen. Tula zou dierenarts zijn

geweest. Hij was kapitein op een boot en daardoor kwam hij aan informatie over opstand van slaven her en der enz.

Tula is geen Ananzi figuur! Wij moeten de geschiedenis niet gaan verkrachten om van hem een nog krachtiger held te maken.

Zijn idealen, daden, leiderschap en het ultieme prijs die hij hiervoor heeft betaald maken van hem een held. Onze held! Een held zoals de vele anderen op de wereld die voorop zijn gegaan in de strijd tegen mensonwaardige gewoonten en denkbeelden.

Wat waren de omstandigheden in die tijd?

17 augustus 1795 is de genoemde datum waarop tot slaaf gemaakten massaal in opstand kwamen. Dit was een gevolg van onderdrukking over een lange periode, uitbuiting en mensontwaarding. De malaise op het eiland, verscherpt door de slechte werkomstandigheden en behandeling van de slaven en ook de voortdurende ondervoeding onder deze volksklasse werkten als een lont.

De structurering van de Nederlandse koloniale macht, ontwikkelt over een groot aantal jaren vanaf 1634, was er een van pure onderdrukking en van slavernij.

Het systeem kende een klasse van handelaren, eigenaren van plantages en van slaven. Dit systeem van klasse verschil leefde voort tot ver na afschaffing van de slavernij. Sommigen zijn van mening dat groepen binnen gemeenschappen nog steeds met deze gevolgen te maken hebben.

Naast de interne factoren speelden externe factoren ook een rol bij de totstandkoming van genoemde opstand.

Het uitblijven van de langverwachte Franse vrijheid was een belangrijke factor. De idealen van vrijheid, gelijkheid en broederschap van de Franse Revolutie van 1789 waren belangrijk voor in ieder geval de leiders van de opstand. Vanuit de regio waren

de ontwikkelingen in Haïti (1791) en Coro (mei 1795) van grote invloed maar niet doorslaggevend voor de opstand op Curaçao.

Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog van 1775-1783 kende Curaçao grote rijkdom als vrije haven. Handel en smokkel bloeiden en the sky was the limit, tot dat er vrede werd gesloten. Dit veroorzaakte een enorme economische crisis en had dramatische gevolgen voor de vooral Joodse handelaren die een prominente rol speelden in de handel. In deze periode zijn ook velen vertrokken naar andere eilanden in de Cariben.

Deze crisis had ook gevolgen voor de plantage eigenaren en dus direct voor de tot slaaf gemaakten.

De plantage-eigenaren lieten de tot slaaf gemaakten harder werken om hun verlies te compenseren. Zij hielden zich niet meer aan de regels voor slavenhouderij. Hierin stonden vastgelegd, de arbeidstijden, vrije dagen zoals de zondag, voeding en kleding.

Hoe kwam Tula en anderen aan informatie?

Willemstad was in die tijd een bloeiende centrum van Handel, bouw, politiek, religie, cultuur en het laden van schepen. In een jaar tijd kwamen meer dan duizend schepen. De sociale afstand tussen de eigenaren en de slaven was relatief klein en er waren veel huisslaven in de stad die ook van hun eigenaren hoorden wat er bezig was in de wereld. Slaaf gemaakten op het platteland waren geïsoleerd en toch waren er lotgenoten die vaak naar Willemstad trokken om als vakman of verkoper van de oogst te werken. Zij brachten de laatste informatie over aan hun metgezellen.

Uit gesprekken van Tula met zowel Pater Schinck als met Kapitein van Westerholt blijkt dat Tula goed op de hoogte was van de ontwikkelingen.

In een gesprek met pater Schinck brengt Tula naar voren “De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Nederland is door de Fransen bezet en als gevolg daarvan zouden wij hier ook vrij moeten zijn”.

Op een voorstel van Kapitein van Westerholt namens de Koloniale Raad van Porto Mari om zich over te geven antwoordt Tula en zijn medestrijders “ Nederland en Frankrijk zijn nu een land. Wij willen gelijk zijn aan de blanken en dezelfde rechten hebben. De slaven horen vrij te zijn net zoals die in de Franse koloniën”. Hierbij hebben ze een brief van General Rigaud aangehaald waarin dit als zodanig stond geschreven.

De opstand en de gevolgen.

Over de opstand kan ik heel kort zijn. Tula was niet alleen en uit notities blijkt dat her en der groepen of individuen waren die al geprobeerd hadden hun vrijheid af te dwingen door de bossen in te vluchten. Bij de grote opstand van 17 augustus 1795 was sprake van een betere organisatie.

Men was niet opgewassen tegen de goed georganiseerde en gewapende leger uit Nederland. Daarnaast was het verraad binnen de eigen lotgenoten een groot probleem. Enige hoofdrolspelers waren Kapitein van Westerholt en Pater Schinck. De eerste als leider van een leger en de tweede als bemiddelaar.

De opstand is neergeslagen. Een ieder die Tula zou aangeven kreeg een som geld. As het een slaaf betrof dan kreeg hij zijn vrijheid.

Op 18 september 1795 wordt Tula gevangen genomen door een lotgenoot van plantage Kenepa. Al zijn andere medestrijders worden in een rap tempo gevangen genomen en gemarteld.

Op 2 oktober is zijn vonnis bevestigd en samen met nog enkele andere helden is deze op 3 oktober 1795 voltrokken.

- Tula werd gevierendeeld en zijn hoofd werd afgehaakt en gespiesd.

- De anderen moesten dit toezien waarna zij hetzelfde lot onderging. Met uitzondering van Pedro wiens hoofd werd geplet met een moker omdat hij de blanke meester Schabel heeft mishandeld.

De afschaffing van slavernij Op 1 juli 1863 is de slavernij afgeschaafd. Dit kwam veel te laat voor de tot slaaf gemaakten bij ons. Slavenhandel had geen economische waarde meer en paste ook niet meer in de geïndustrialiseerde ontwikkeling in de wereld. Trouwens, het paste ook niet meer bij de nieuwe Nederlandse imago als modern land.

Tula moest vergeten worden.

Zoals mijn beste EX vriend zei, “als er in mijn huis over Tula wordt gesproken dan vallen er klappen. “ Onze geschiedenis is best confronterend. We zijn blijven wonen op het eiland en allemaal vanuit onze eigen achtergronden. Praten over slavernijverleden is voor sommigen gelijk aan het hebben van een minderwaardigheidscomplex.

Eens in de zoveel tijd waagde iemand om over Tula en de opstand te schrijven. Voor Tula als held was er geen erkenning. Ik heb op school zelden een les gehad over Tula en de opstand van de tot slaaf gemaakten.

Mijn leerschool werd gevormd door moedige mensen zoals Charles Do Rego, Ruben Seferina, Richard Hooi, Pacheco Domacasee, Gibi Basilio en nog een aantal anderen die het openlijk opnamen voor Tula als held. Langzaam maar zeker kwam de strijd voor vrijheid met Tula als leider uit de vergetelheid. Vooral in de jaren 70 en daarna heeft Tula een eigen en verdiende plek gekregen binnen onze geschiedenis.

Bij Rif, waar hij vermoord is samen met vele anderen, staat een mooi beeld van twee mannen en een vrouw. Een van die mannen

staat voor Tula en de twee andere figuren staan voor alle moedige vrouwen en mannen die voor hun vrijheid hebben gestreden.

Ook is er bij Rif vanaf 1998 een park, Parke Lucha pa Libertat. Daar tref je een vuist aan met een gebroken ketting. Dit is symbool geworden voor de opstand van 1795.

Tula als held van Curacao In 2010 is Tula officieel tot nationale held uitgeroepen. Dit op initiatief van Fundashon Rehabilitashon Tula, Stichting Rehabilitatie Tula. Dit is 215 jaar nadat de slavenopstand op Curaçao begon.

Een uitspraak van oud premier Don Martina: “als onze nationale held kan Tula zich nu voegen bij illustere internationale vrijheidsstrijders zoals Nelson Mandela, Martin Luther King en zelfs Gandhi”.

Tula en enkele andere leiders van de opstand van 1795 werden officieel gerehabiliteerd als “mannen en vrouwen van eer en goede naam”.

Hoort Tula ook niet een plaats te krijgen in onze koninkrijk geschiedenis?

Stand van Zaken In zijn mooie lied over Tula zingt Doble R, “Tula warda no wak ahinda. Ya ku nos tin algun kos di drecha”.

Tula wacht en kijk nog niet om want wij hebben nog veel werk te verrichten.

Ik op mijn beurt wil tegen Tula zeggen, Draai je om en kijk Tula. We hebben heel veel voor elkaar. Wij leven in een wereld waar we vrij zijn om te gaan en staan. Wij hebben onze uitdagingen en misschien zelfs problemen. Wij als volk komen er steeds bovenop.

Jouw land Curacao heeft als enige binnen het Koninkrijk 6 vrouwelijke premiers voortgebracht.

Er is nog steeds ongelijkheid Tula. Soms heeft dit zelfs ook met iemands kleur of komaf te maken.

Tula, we zitten nu in een tijd van sociale media en internet en snelle informatie. De nieuwe wereld is van niemand meer. Grenzen vervagen en zelfs een eiland kent geen grenzen. Wij zijn verbonden met de wereld en dit zal zo blijven tot in de lengte van dagen.

Dank