Curaçao Magazine nr. 7

CURAÇAO

| 2e JAARGANG | NUMMER 3 | OKTOBER 2019

AGENDA-TIP: VNO-NCW INVESTERINGSMISSIE 10-12 OKTOBER

_____________

SAMIRA RAFAELA: AMBASSADEUR VOOR CARIBEN ____________

IMPULS VOOR WILLEMSTAD

HET BESTE ZIEKENHUIS

SENIOR & CO SCOORT MET EXPORTHITS

VAN DE REGIO EEN EIGEN STEM IN BRUSSEL

FOCUS OP DE PATIËNT | WELCOME TO THE FUTURE | KOKEN IS TOPSPORT WIE WAS TULA? | 50 JAAR OP DE PLANKEN

Inhoud

4

9

COLOFON

INHOUD Toerisme: A way of life................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3 Een ‘eigen’ stem in Brussel................................................................................................................................................................................................................................................................................. 4 Impuls voor Willemstad........................................................................................................................................................................................................................................................................................ 7 De exportsuccessen van Senior & Co................................................................................................................................................................................................................................. 9 Ziekenhuis om trots op te zijn......................................................................................................................................................................................................................................................... 12 Focus op de patiënt...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 14 Welcome to the future......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 16 Koken is topsport............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 18 Wie was Tula?................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 20 We gaan het tij keren................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 23 35 jaar op de planken............................................................................................................................................................................................................................................................................................... 24 Mensenmens Nettie Willems.............................................................................................................................................................................................................................................................. 27

CURAÇAO is een uitgave van het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao.

Aan deze uitgave werkten mee: Thessa Fleming, adviseur voorlichting KGMC Paco Nuñez, fotograaf Jason T. Rafaël, fotograaf Sebastiaan M. Opschoor, fotograaf Nico van der Ven, fotograaf René Zwart, interviews Coördinatie: ADCaribbean BV Vormgeving: B.made bv Druk: Printbookers

16

18

Informatie: Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao Prinsegracht 63-65 2512 EX Den Haag T: 0703066111 E: info@kgmc.nl W: kgmc.nl Auteursrecht: Het is niet toegestaan artikelen of delen daarvan en foto´s over te nemen zonder schriftelijke toestemming van de auteur/fotograaf.

20

02 |

24

Inhoud

Voorwoord

A WAY OF LIFE Door Muryad de Bruin

Het Curaçao Toeristen Bureau Europa is 35 jaar geleden opgericht om het toerisme vanuit Nederland naar Curaçao te stimuleren. In die periode is het aantal Nederlanders dat naar Curaçao gaat om van onze zon, zee en strand te genieten enorm gegroeid. Maar het houdt niet op bij de grens van Muryad de Bruin is Regional Manager Europe Nederland: CTBE is ook verantwoordelijk voor het stimuleren van de Curaçao Tourist Board. van toerisme uit Duitsland dat in Europa de op een na grootste markt is voor Curaçao. In mindere mate houden we ons bezig met de rest van Europa dat in zijn geheel meer dan 50% levert van alle toeristen die Curaçao jaarlijks ontvangt.

Economisch gezien is toerisme onmisbaar belangrijk voor het eiland. In de eerste 6 maanden van 2019 heeft toerisme een positieve economisch impact gehad van 620 miljoen dollar.

CTBE heeft in de loop der jaren verschillende leidinggevenden gehad die met passie en vastberadenheid de markt zowel aan de consumentenkant als de businesszijde hebben bewerkt tot wat het vandaag de dag is. Met veel plezier heb ik in 2018, in opdracht van de CTB-directie in Willemstad, de leiding van CTBE op mij genomen. Na 2 jaar leiding te hebben gegeven aan ons Zuid-Amerikaanse team ben ik de oceaan overgestoken om voort te bouwen op het succes van mijn voorgangers. CTBE bestaat uit een klein, maar zeer gedreven team. Samen met mijn collega’s Sharon Vassell in Nederland en Anne Rösner in Duitsland werken we dagelijks aan effectieve verkoopstrategieën die gedreven worden door data en vertaald worden in concrete acties. In samenwerking met reisorganisaties zoals Corendon en Dertour en luchtvaartmaatschappijen als KLM, TUI en Condor zorgen we ervoor dat de juiste prikkels op de juiste momenten aan de consumenten worden gepresenteerd om hen te verleiden hun vakantie op Curaçao te vieren.

Curaçao is een bestemming voor alle soorten reizigers. Het maakt niet uit als je alleen van je vakantie wil genieten of samen met familie en vrienden. Het eiland heeft voor iedereen wat te bieden. De hele dag aan een van de 35 stranden liggen, cultuur snuiven in de binnenstad of de avond dansend doorbrengen aan Mambo Boulevard, de mogelijkheden zijn eindeloos. Zoals onze nieuwe brandingcampagne luidt: ‘Beleef het zelf’. Curaçao moet je inderdaad zelf beleven.

Voor mij en mijn team is het een eer bij te dragen aan het welzijn van Curaçao en tegelijkertijd mensen blij te maken met hun vakantiekeuze. Toerisme is niet alleen werk, het is passie en a way of life voor iedereen die in de sector werkzaam is.

In deze editie van CURAÇAO ontmoet u enkele van mijn landgenoten die zich eveneens met hart en ziel inzetten voor de goede zaak.

Met Samira Rafaela, dochter van een Curaçaose moeder en achterkleindochter van een bekende schrijver, hebben de Caribische delen van het Koninkrijk een ‘eigen’ volksvertegenwoordiger in het Europees Parlement. Goed nieuws is het initiatief van VNO-NCW een missie te organiseren die zich specifiek richt op de investeringskansen die Willemstad biedt.

Dat er op en vanaf het eiland uitstekend valt te ondernemen bewijst Senior & Co met o.a. zijn wereldberoemde Blue Curaçao. Interessant is het kijkje in de organisatie achter het binnenkort te openen nieuwe ziekenhuis. Talentvolle Curaçaoënaars Adric Walter en Justin Niessen vertellen over hun passie, gevolmachtigde minister Anthony Begina vindt dat Tula een plek in de koninkrijksgeschiedenis verdient, u maakt kennis met de nieuwe minister van Economische Ontwikkeling Giselle Mc William en blikt met zanger/entertainer Lou Prince terug op 35 jaar ups and downs. Ik wens u veel leesplezier.

Voorwoord

03 | CURAÇAO

Europese Unie

EEN STEM IN BRUSSEL Europarlementariër Samira Rafaela

Niet eerder beschikten de Caribische delen van het Koninkrijk over een ‘eigen’ afgevaardigde in het Europees Parlement. Bij de verkiezingen in mei bemachtigde Samira Rafaela (30 en dochter van een Curaçaose moeder) mede dankzij een fors aantal voorkeursstemmen op de ABC-eilanden een zetel in Brussel/Straatsburg. ,,Men staat er niet zo bij stil, maar heel veel wet- en regelgeving die in Europees verband wordt vastgesteld kan grote impact hebben op het dagelijkse leven op de eilanden. Dat gaat alleen maar meer worden. Kijk naar de situatie met de Venezolaanse vluchtelingen. Migratie is een echt Europees thema, net als veiligheid en klimaatverandering”, benadrukte de D66-politica toen zij eerder dit jaar als enige EP-kandidaat campagne voerde op de Benedenwindse Eilanden.

Diversiteit

De Caribische delen van het Koninkrijk maken geen deel uit van de Europese Unie, maar hebben als voormalige koloniën van lidstaat Nederland wel een samenwerkingsrelatie met Brussel. Zij kunnen een beroep doen op (overigens bescheiden) fondsen ten behoeve van de zogeheten landen en gebieden overzee (LGO’s) die zich verenigd hebben in de Overseas Countries and Territories Association.

Dat ze als Caribische Europarlementariër wordt beschouwd vindt Rafaela prima. ,,Ik ben voor representativiteit en diversiteit in de politiek. En niet alleen daar, maar overal. Het is belangrijk dat mensen zichzelf in politici kunnen herkennen. Bovendien: het is wetenschappelijk bewezen dat je van diversiteit betere besluitvorming krijgt.”

In dat opzicht vindt Rafaela het jammer dat de Tweede Kamer het zonder Caribische politici moet stellen. ,,De Caribische gemeenschap in Nederland is zo groot dat het raar is daarvan niets terug te zien in de volksvertegenwoordiging.”

Ambassadeur

In Brussel en Straatsburg denkt ze zeker wat te kunnen betekenen voor de eilanden. ,,Ik zie mezelf als een ambassadeur.

04 |

Samira Rafaela heeft snel haar weg gevonden in Brussel.

Europese Unie

Ik kan kennis over de Cariben overdragen en zorgen dat ze beter gehoord worden in Brussel. Heel concreet wil ik helpen toegang te krijgen tot Europese fondsen voor bijvoorbeeld onderwijs en duurzame energie.”

In haar maiden speech tijdens een debat over de crisis in Venezuela deed Rafaela een dringende oproep aan de EUcommissaris voor Migratie Dimitris Avramopoulos de eilanden te hulp te schieten bij de opvang van Venezolaanse migranten.

Ze verwees naar het bezoek dat zij in mei aan Curaçao, Aruba en Bonaire bracht waar zij met eigen ogen zag dat de lokale overheden de toestroom van vluchtelingen niet alleen afkunnen.

Zij deed een appel op de Europese Commissie fondsen beschikbaar te stellen en experts te sturen om de eilanden bij te staan.

Enerverend

Het zomerreces benutte Rafaela voor een vervolgbezoek aan de ABC-eilanden, dit keer als gekozen volksvertegenwoordiger van alle Koninkrijksburgers. Ze werd in Fort Amsterdam ontvangen door minister-president Eugene Rhuggenaath. ,,Een aangenaam gesprek waarin we de kansen voor samenwerking tussen de EU en Curaçao hebben besproken.

Neem bijvoorbeeld de werkgelegenheid onder jongeren. Dat ga

Samira Rafaela temidden van 749 andere Europarlementariërs.

ik mee terugnemen naar het Europees Parlement, maar ook de bevestiging dat er goede kansen voor samenwerking liggen.”

Premier Rhuggenaath sprak na afloop van een ‘enerverend gesprek met een zeer pientere dame’.

‘Dit is waar ik altijd al heb willen zijn’ Overgrootvader

Voor de Europarlementariër kreeg het bezoek nog een bijzondere, persoonlijke dimensie toen zij in de Openbare Bibliotheek in Willemstad op zoek ging naar werk van haar overgrootvader Cornelis Raphaela. ,,Hij schreef romans op Curaçao, in het Papiaments, Nederlands en Spaans. Mijn moeder vertelde er altijd met trots over. Het deed mij veel zijn boeken te kunnen vasthouden. Het was heel bijzonder te ontdekken dat mijn overgrootopa dezelfde onderwerpen belangrijk vond als ik.

05 | CURAÇAO

Europese Unie

Zo schreef hij over verbinding tussen mensen, vriendschap, liefde, maar ook over het tegengaan van discriminatie en onrecht in de wereld en het belang van integere politici.”

Rechtvaardigheid

,,Het is belangrijk dat de generatie schrijvers van mijn overgrootopa erkenning krijgt voor het mooie werk dat ze hebben verricht”, vindt Rafaela. In het boek ‘Uw leider’ stuitte ze op de zin ‘Einde van de oorlog in Europa bracht vreugde in de wereld’. ,,De quote van mijn overgrootvader over Europa heeft wel een heel bijzondere context gekregen nu zijn achterkleinkind sinds kort in het Europees Parlement zit dat voortkomt uit de gedachte dat er nooit meer oorlog in Europa mag komen.”

Zeer aangesproken voelde ze zich ook door een ander citaat: ‘Bang zijn, om de strijd voort te zetten, voor een toekomende verandering in het leven is zeer slecht en onverstandig. Er is een kans voor iedereen op deze wereld, ja, tenminste als men onze doorzettingsactiviteiten in werking wil stellen.’ Toen ik dat las

wist ik het opeens heel zeker dat ik door moet gaan met de strijd voor rechtvaardigheid.”

Eerste weken

,,Heel indrukwekkend!”, antwoordt Rafaela op de vraag hoe de eerste weken als Europarlementariër zijn geweest. ,,Het parlement is groot, er worden meer dan twintig talen gesproken.

De voertaal is het ene moment Frans, dan weer Engels. Je moet bijvoorbeeld leren hoe je moet stemmen en je moet uitvinden op welk nummer jouw taal te horen is. Dit zijn typisch van die beginnersdingen. Maar ik voel me vooral heel erg thuis in deze internationale context.

Dit is waar ik altijd al heb willen zijn. Vanaf mijn zestiende. Nu is die droom uitgekomen. De eerste weken waren druk. Vooral met het opbouwen en organiseren van mijn kantoor en team. Je begint al snel met nadenken over een koers en op welke rijdende treinen je kunt springen. Terug in Brussel ben ik meteen aan de slag gegaan met de langetermijnplannen.”

BREXIT RAAKT OOK DE CARIBEN Het voornemen van Groot-Brittannië uit de Europese Unie te treden houdt ook het Curaçaohuis bezig. Door Brexit zullen 12 voormalige Britse koloniën niet langer deel uitmaken van de Overseas Countries en Territories Association (OCTA). De organisatie waarvan Curaçao dit jaar het voorzitterschap vervult houdt dan nog 13 leden over. ,,Als OCTA moeten we ons goed voorbereiden op de gevolgen van Brexit. Vanwege ons voorzitterschap zijn wij nauw bij dit dossier betrokken. Er zijn ook budgettaire consequenties die we in kaart moeten brengen”, aldus Henco Cecilia, senior medewerker Algemene & Juridische Zaken van het Kabinet van de gevolmachtigde minister van Curaçao.

Henco Cecilia: Druk met Brexit.

06 |

Europese Unie

Zoals Europese landen moeilijk kunnen inschatten hoe Brexit in de dagelijkse praktijk zal uitpakken tasten ook de in OCTA achterblijvende Caribische LGO’s in het duister, bijvoorbeeld over het verkeer van personen, goederen en diensten met de Britse Maagdeneilanden en Anguilla. ,,Of ik het er druk mee heb?

Ja, dat kun je wel zeggen. Het is een ingewikkeld dossier en er is nog altijd grote onzekerheid. Veel zaken kunnen per email worden afgewikkeld, maar ik moet toch ook regelmatig in Brussel zijn. Overigens niet alleen vanwege Brexit.”

Van het voorzittende land wordt verwacht dat het richting geeft aan alle bijeenkomsten die gedurende een jaar in OCTA-verband worden gehouden. ,,Bijna elke maand is er wel iets te doen. In oktober wordt een sessie gewijd aan de oceanen. Dat is vanwege de zeespiegelstijging een belangrijk thema voor Curaçao en veel van de andere OCTA-leden, want het zijn allemaal eilanden.

Men ziet graag dat minister-president Rhuggenaath naar Brussel komt om de openingsspeech te houden.”

In november volgt een sessie over energie. ,,En in december staat een grote vergadering met de EU op het programma. Als Curaçao nemen wij sowieso een bijzondere plaats in, want we zijn een van de founding fathers van de OCTA”, aldus Cecilia.

Het voorzitterschap rouleert. In februari neemt een andere LGO het van Curaçao over.

Investeringsmissie

IMPULS VOOR WILLEMSTAD De binnenstad van Willemstad is hard op weg haar grandeur van weleer terug te krijgen. ,,Een wijk als Pietermaai was 15 jaar geleden een no-go area, nu bruist het er: vervallen monumenten zijn gerestaureerd, er zijn boetiekhotels en restaurants gekomen en mensen willen er weer wonen”, aldus economist Rob van den Bergh.

Verbonden aan het onderzoeks- en adviesbureau Curconsult heeft hij een studie gedaan naar de economische ontwikkelingskansen van vier stadsdelen. Naast Pietermaai zijn dat Punda, Scharloo en Otrobanda. ,,Een groot deel daarvan is Unesco-gebied. Dat biedt investeerders allerlei fiscale voordelen.

Toen ik er met voorzitter Hans de Boer van VNO-NCW over sprak reageerde hij meteen enthousiast en zei een missie te willen organiseren om Nederlandse ondernemers en investeerders te wijzen op de kansen die Willemstad biedt.”

Authentiek

,,De interesse voor investeren in werelderfgoedstad Willemstad groeit”, aldus De Boer. ,,De historische stad is authentiek en kent een rijk historisch verleden. Veel gebouwen herinneren aan de Nederlandse koloniale periode waar in de loop der tijd Caribische en Zuid-Amerikaanse accenten aan zijn toegevoegd.

25 kansrijke investeringslocaties De stad was in verval, maar staat nu aan de vooravond van een economische opleving gebaseerd op private investeringen, gesteund door een faciliterende overheid. De vele oude gebouwen, open plekken en monumenten staan klaar om opgeknapt en geëxploiteerd te worden.”

De VNO-NCW-voorzitter heeft zijn achterban uitgenodigd van 10 tot 12 oktober met hem mee te gaan. ,,Deze investeringsmissie geeft inzicht in de ontwikkelingen van Investeringsmissie

Rob van den Bergh: ,,Pietermaai bruist weer.”

Curaçao en zijn binnenstad, laat concrete investeringsobjecten zien en faciliteert business-to-businessmatching. We gaan met een overzichtelijke, gefocuste groep bekijken hoe we de binnenstad van Willemstad een economische impuls kunnen geven. De premiers van Nederland en Curaçao, Mark Rutte en Eugene Rhuggenaath, geven ons alle steun. De overheden zullen betrokken zijn om de plannen ten aanzien van de economische ontwikkeling van Curaçao toe te lichten en met ons te bespreken.”

800 miljoen

De al 30 jaar op het eiland wonende Van den Bergh is door De Boer gevraagd de missie aan Curaçaose kant te coördineren. ,,We hebben de 25 kansrijkste locaties - onbebouwde plekken en bestaande, maar onbenutte panden - in kaart gebracht waarmee een investeerder of projectontwikkelaar vrijwel meteen aan de slag kan. Ik schat dat er de komende 5 tot 10 jaar ruimte is voor circa 800 miljoen Antilliaanse gulden aan investeringen in Willemstad. Niet alleen nieuwbouw: van veel gebouwen staan de 2e, 3e en 4e verdieping leeg. Daar kunnen woonappartementen of hotelkamers van worden gemaakt. Ontwikkelingskansen zijn er ook bij de oude haven en binnenkort komt het oude Sehosziekenhuis vrij.”

I: www.investinwillemstad.com

07 | CURAÇAO

ONTDEK MEER OP CURACAO.COM

BELEEF HET ZELF

Ondernemen

HET EXPORTSUCCES VAN SENIOR & CO Managing director Loes van der Woude

Curaçao staat niet te boek als exportland. Toch levert het eiland producten die overal in de wereld gretig aftrek vinden zoals de beroemde Blue Curaçao-likeur. Minder bekend, maar als exportproduct nog veel succesvoller is de verkoelende lotion Alcolado Glacial. Beide komen uit de in het landhuis Chobolobo in Willemstad gevestigde fabriek van Senior & Co. ,,Vooral de afzet van Glacial groeit de laatste jaren sterk. De vraag is te groot geworden voor onze productiecapaciteit op Curaçao. We hebben daarom agentschappen en productie-units opgezet in Barbados, Suriname en Santo Domingo van waaruit onze veertig exportmarkten worden bediend. Het is te vergelijken met het Coca Cola-concept: er wordt onder onze licentie geproduceerd en we ondersteunen de markten vanuit een centrale marketingafdeling”, aldus managing director Loes van der Woude.

Verkooppunten

,,We zijn al weer druk bezig met een volgende productie-unit, in Colombia. Op een gegeven moment wordt het volume dat je moet verschepen te groot; dan is het aantrekkelijker voor een lokale partner zelf te produceren. Voor Europa en de USA blijven

‘Van fabrieksgeoriënteerd naar marketinggedreven’ we wel verschepen naar onze distributeurs.”

Op Curaçao en elders in de Cariben wordt Alcolado Glacial gebruikt om mee af te koelen, maar ook bij het bestrijden van hoofd- en spierpijn en verkoudheid. ,,In Nederland is het veel meer een home sick-product voor Caribische Nederlanders die Ondernemen

Managing director Loes van der Woude: ,,Onze aanpak is te vergelijken met het Coca Cola-concept.”

met Glacial zijn opgegroeid. Het wordt daar door onze distributeur Unidex in zo’n 235 winkels verkocht, voornamelijk toko’s.”

De liefde bracht Van der Woude bijna 25 jaar geleden naar Curaçao. ,,Ik werkte bij het toenmalige Van Ommeren (Vopak).

Daar leerde ik mijn huidige partner kennen. Ik stond op het punt naar Azië te worden uitgezonden, maar hij wilde eigenlijk terug naar Curaçao. ‘Dan ga ik toch met je mee’, zei ik. Ik was er nog nooit geweest, maar heb snel mijn draai gevonden en was actief als manager voor verscheidene bedrijven.”

Innovatie

In 2009 ging Van der Woude aan de slag bij Senior & Co. ,,Ik veronderstelde dat Glacial zich zo’n beetje aan het einde van zijn lifecycle bevond en was van plan mij te concentreren op de

09 | CURAÇAO

Ondernemen

likeuren. Ik ontdekte echter al snel dat Glacial een veel grotere potentie heeft. Op de eilanden wordt Alcolado Glacial ‘airco in een fles’ genoemd. Het is een product met veel innovatiemogelijkheden. We hebben inmiddels douchegel, zeep, rub en ik zie er ooit nog wel andere line extensions waaronder deodorant van komen.”

Het ontwikkelen van nieuwe varianten is een leuk proces, zegt Van der Woude: ,,De zeep hebben we samen met het bedrijf

‘Jaarlijks ontvangen we meer dan 300.000 toeristen’ Antillean Soap gedaan, de Vaporub hebben we zelf ontwikkeld, maar voor andere producten zijn we voor onderzoek vaak aangewezen op bedrijven in het buitenland, bijvoorbeeld in Colombia. Ik spreek weinig Spaans, maar door mijn vele jaren op Curaçao red ik me toch prima.”

Groei

Er is in de afgelopen tien jaar veel veranderd. ,,We zijn van fabrieksgeoriënteerd een marketinggedreven organisatie

10 |

Ondernemen

geworden. Momenteel jagen we vooral op nieuwe afzetgebieden door de hele wereld, van de Cariben tot Afrika en zelfs Azië. We zijn gegroeid van 15 man personeel naar 42. Die werken niet allemaal in de fabriek, maar ook in sales, marketing, finance en onze horeca-outlets. Jaarlijks ontvangen we meer dan 300.000 toeristen die na een rondleiding door de distilleerderij en het landgoed de winkel en het café bezoeken. Daarnaast hebben we een nieuwe tak, The Blue Curaçao Experience in Punda, die zich ook tot een toeristische hotspot heeft ontwikkeld.”

Veel bezoekers nemen uiteraard een flesje Blue Curaçao mee. ,,Toeristen zijn onze ambassadeurs. Aangezien we veel gasten uit Amerika krijgen, ontstaat er steeds meer vraag naar de originele Curaçao-likeur in de USA. Momenteel hebben we distributie in

meer dan 35 Staten. Door het grote aantal toeristen uit Nederland groeit ook daar de vraag. Senior-likeur wordt online verkocht. De vraag is nog te klein om bij grotere retailers zoals Gall & Gall in het assortiment te komen. Er zijn minstens vijf topmerken met een Blue Curaçao-variant. The Genuine Curaçao Liqueur is uniek, maar ook duurder aangezien we alles op ambachtelijke wijze met de hand produceren.”

Kansen

ver voor op anderen in de regio. Je moet niet gaan wachten op de overheid, ondernemen moet je zelf doen. De overheid kan wel helpen door handelsverdragen te sluiten die het ex- en importeren makkelijker maken. Of door de red tape te verminderen. We krijgen altijd hulp van de Kamer van Koophandel en het ministerie van Economische Ontwikkeling. We willen graag met Glacial naar Afrika. Dan klop ik ook aan bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland die ons weer in contact brengt met ambassades en contactpersonen.”

Voor ondernemers/investeerders liggen er mooie kansen op Curaçao, vindt Van der Woude. ,,Het gaat economisch helaas wat minder, maar de potentie is nog steeds erg groot. Kijk naar de infrastructuur. Zowel qua wegen als digitaal loopt Curaçao

‘DE GOUDEN SINAASAPPEL VAN CURAÇAO’ De geschiedenis van de wereldberoemde Blue Curaçao (officieel: The Genuine Curaçao Liqueur) gaat terug naar 1499 toen de Spanjaarden Curaçao ontdekten. In een poging het dorre eiland agrarisch te ontwikkelen werden onder meer planten van de zoete, sappige Valencia-sinaasappel ingevoerd. Maar de bijna altijd schijnende zon, de droogte en de koraalgrond maakten de vruchten oneetbaar bitter. Zelfs de geiten haalden hun neus op voor op de grond vallende sinaasappels.

Plantage Pas veel later - de Spanjaarden hadden het door hun tot ‘nutteloos eiland’ betitelde Curaçao al lang de rug toegekeerd - werd bij toeval ontdekt dat de in de zon gedroogde schil van de sinaasappels aangenaam geurende etherische oliën bevatte.

In 1896 werd Senior & Co opgericht, een kleine distilleerderij die de schillen van de citrus Aurantium Currassuviensis (ook wel Laraha genoemd) als ingrediënt gebruikte om likeur te stoken.

De plantage ligt in het oostelijke deel van het eiland. Er wordt tweemaal per jaar geoogst. Dat gebeurt als de vruchten nog groen zijn. Eenmaal rijp is de schil te dun en ongeschikt om er likeur van te maken.

De schillen worden met een houten mes in 4 stukken gesneden om gedurende 5 dagen onder de zon te drogen waarna ze in jute zakken worden gedaan. Deze worden vervolgens opgehangen in Ondernemen

een ketel gevuld met alcohol en water. 4 dagen later worden de zakken verwijderd en worden er nog enkele andere geheime ingrediënten toegevoegd.

Smaken Er zijn veel Blue Curaçao’s van andere merken, maar voor geen enkele daarvan wordt de schil van de ‘de gouden sinaasappel van Curaçao’ gebruikt. Alleen Senior & Co gebruikt de originele Curaçaose Laraha. Het bedrijf produceert verschillende kleuren; de oorspronkelijke heldere likeur en blauw, groen, rood en oranje. Daarnaast zijn er speciale smaken: koffie, chocolade, tamarinde en rum-rozijn. Allemaal met een bijzonder detail: ze zijn koosjer gecertificeerd. De likeuren van Senior & Co zijn de enige die van de Amerikaanse autoriteiten ‘The Genuine’ op het etiket mogen vermelden.

Sinds 1947 is de distilleerderij in het markante, uit het begin van de 19e eeuw daterende Landhuis Chobolobo gehuisvest. Het pand is enkele jaren geleden volledig gerestaureerd. Ook zijn er voorzieningen gekomen voor de groeiende stroom toeristen die een rondleiding kunnen krijgen door de fabriek die - uiteraard eindigt met een proeverij. Een souvenirshop en een terras (waar ook niet alcoholische dranken worden geschonken) completeren het geheel.

I: www.chobolobo.com/nl/home

11 | CURAÇAO

Mens & Maatschappij

ZIEKENHUIS OM TROTS OP TE ZIJN Drs.ing. Gilbert Martina, general manager HNO Transitie en Exploitatie NV

Curaçao neemt na 164 jaar afscheid van het Sint Elisabeth Hospitaal (Sehos). Naast het karakteristieke gebouw aan de Pater Euwensweg verrijst mede dankzij een zachte lening van Nederland een nieuw state-of-the-art ziekenhuis: het Curaçao Medical Center (CMC). Het aanzien is minstens zo markant als het Sehos. En vooral kleurrijk met vleugels die zowel aan de buitenzijde als binnen elk hun eigen ‘krioyo’ accent hebben. Het CMC telt drie bouwlagen met een totale vloeroppervlakte van 37.000 vierkante meter, biedt ruimte aan 300 bedden, heeft vele tientallen spreek-, onderzoeks-, behandel- en operatiekamers met de modernste medische technologie, 48 dialyse-stoelen en een hoge druktank ten behoeve van duikers met compressieziekte en voor hyperbare therapie. Personeel en bezoekers kunnen hun auto kwijt in een parkeergarage en er zijn 2 restaurants. Het ontwerp is van EGM Architecten, Ballast Nedam is de bouwer.

De enige op Curaçao die er niet om treurt dat de oplevering van het nieuwe ziekenhuis vertraging heeft opgelopen is

Gilbert Martina: ,,Een boeiende klus met grote uitdagingen.”

12 |

Mens & Maatschappij

Gilbert Martina. Toen hij 2 jaar geleden werd gevraagd leiding te geven aan de transitie van het bestaande naar het nieuwe ziekenhuis lagen de voorbereidingen 4 jaar achter op de planning. Zelfs voor iemand met zijn ruime ervaring in het leiden van complexe verandertrajecten een aardige kluif. ,,De transitie bestaat uit meerdere componenten: het voorbereiden van de medewerkers, het ontwikkelen van een exploitatiemodel, het ontwerpen van de organisatiestructuur inclusief functiebeschrijvingen en de afstemming met de gehele zorgketen in de omgeving van het ziekenhuis. Er is sprake van een groot aantal betrokkenen met uiteenlopende belangen. Het transitieproces was door verschillen van inzicht stil komen te liggen.”

Duivelsdriehoek

Martina trof voor wat betreft het transitiebudget een lege kas aan; het geld was aan andere (evenzeer nuttige) zaken besteed. ,,Ik heb eerst geïnventariseerd wat noodzakelijk was om op de destijds beoogde datum 12 april 2019 operationeel te zijn. Ik heb er de duivelsdriehoek bij gehaald: tijd, kwaliteit en geld. De tijd stond vast en aan kwaliteit kon niet worden getornd. De enige variabele was geld. Ik heb berekend wat

nodig was. Vanwege de tijdsdruk moest ik een blik consultants opentrekken. Personeel van het Sehos was niet fulltime beschikbaar in verband met de zorgplicht aan patiënten in het bestaande ziekenhuis.”

De transitiemanager stelde met input van alle belanghebbenden een visiedocument op. ,,Dat heeft geholpen draagvlak te creëren; polarisatie maakte plaats voor dialoog.

‘Het mooiste van het Caribisch gebied’ Intern zijn wij ook een eind opgeschoten. Wij zijn nu de 1.068 medewerkers aan het trainen. Stap één is de weg leren vinden in het gebouw en vertrouwd raken met alle nieuwigheden. Een voorbeeld: in het Sehos komt het personeel in uniform van huis en gaat ook weer in uniform naar huis. In het CMC gaat men naar een geautomatiseerde kledinguitgifte/inname-unit.

Met een digitale chip krijgt men een schoon uniform in de juiste maat. We doen dat omwille van de hygiëne: virussen krijgen zo minder kans.”

Interactie

,,Wij investeren 89 miljoen in nieuwe medische technologie, het ict-systeem en inventaris. Er komt een ziekenhuisinformatiesysteem en het elektronisch patiëntendossier wordt geïntroduceerd. Daarmee leren omgaan is de randvoorwaardelijke fase van de training. De laatste stap betreft de zorgprocessen en logistiek. Het zorgconcept wordt volledig patiëntgericht. Dat heeft gevolgen voor de interactie tussen afdelingen, van opname tot ontslag van de patiënt.”

Martina vertrouwt erop dat 15 november wordt gehaald. ,,Aanvankelijk was het de bedoeling dat wij na de

bouwkundige oplevering met de inrichting zouden beginnen.

Om de vertraging in te lopen zijn we met de bouwer overeengekomen eerder te starten met de installatie van het ict-netwerk en apparatuur. We doen er alles aan om het te halen, inclusief een check op 8.000 kwaliteitspunten. De doelstelling is een veilige transitie, veilig voor de patiënt en veilig voor de medewerkers.”

Besparingen

Een niet onbelangrijk aandachtspunt is de exploitatie. ,,Het is evident dat een nieuw gebouw hogere kapitaalslasten met zich meebrengt. Vanwege de nieuwe apparatuur wordt de post afschrijvingen hoger. De personeelslasten stijgen eveneens. Nu zijn er 9 ict-medewerkers, straks hebben we er 22 nodig.”

De kunst is de extra exploitatielasten - 60 miljoen - te financieren zonder dat een verhoging van de premies nodig is. ,,We hebben een taskforce die heeft uitgezocht dat er op de inkoop van geneesmiddelen, medische uitzendingen en de kosten van specialisten en laboratoria 82 miljoen kan worden bespaard.”

Trots

Terugkijkend op de afgelopen tropenjaren: ,,Het was een boeiende klus met grote uitdagingen. Veel actoren met verschillende belangen en schaarste aan geld (zelf ontving Martina pas na 4 maanden zijn eerste salaris; red). Volgens mij zijn wij op Curaçao iets aan het doen wat niet eerder vertoond is: verandering van rechtspersoon, nieuwe apparatuur, een nieuw ict-systeem en een verhuizing. En dat in één proces waar dit soort complexe projecten elders in de wereld doorgaans gefaseerd worden uitgevoerd.”

In principe zit Martina’s taak er na 15 november op. ,,Ik had het niet willen missen. Het wordt het mooiste en beste ziekenhuis van het Caribisch gebied. Wij krijgen nu al delegaties uit alle delen van de wereld die zeer onder de indruk zijn. Het is niet zonder slag of stoot gegaan, maar zeg ik dan: zonder wrijving geen glans. Curaçao heeft reden trots te zijn.”

13 | CURAÇAO

Mens & Maatschappij

FOCUS OP DE PATIËNT Hans Kedzierski, CEO Curaçao Medical Center

,,Wij kunnen ons meten met elk willekeurig ziekenhuis in Nederland en het wordt zeker het beste in de Cariben”, aldus CEO van het Curaçao Medical Center Hans Kedzierski. ,,De kwaliteit van de zorg wordt natuurlijk niet bepaald door het gebouw, maar door onze bijna elfhonderd medewerkers. Het gaat niet om de buitenkant, maar om de binnenkant: de kwaliteit van de zorg.”

Boeiend

Sociaal wetenschapper en econoom Kedzierski heeft een lange staat van dienst in de zorgsector. Hij was onder meer bestuursvoorzitter van het Medisch Centrum Alkmaar en van GGZ Friesland, waarna hij ziekenhuizen leidde in Qatar en Dubai. De afgelopen 5 jaar was hij de baas over het grootste ziekenhuis van Pakistan, het Aga Khan University Hospital in Karachi.

14 |

Mens & Maatschappij

,,Een vriend tipte me dat er een CEO werd gezocht voor een nieuw ziekenhuis op Curaçao. Hij vond dat de daaraan verbonden uitdagingen bij mij pasten. Men wilde iemand met internationale ervaring in een multiculturele omgeving.”

Slechts één keer eerder was hij op Curaçao. ,,Dat was voor vakantie. En ik heb ooit voor mijn studie een scriptie gemaakt over het onderwijs in de Nederlandse Antillen, maar dat is 30 jaar geleden. Ik heb een briefje geschreven en ben op gesprek geweest. De vraagstukken zoals die me werden geschetst boeiden mij.”

Katalysator

Wat Kedzierski in zijn nieuwe klus aanspreekt is de ambitie van het Kabinet Rhuggenaath het nieuwe ziekenhuis katalysator te laten zijn om de gehele gezondheidszorg op Curaçao naar een hoger plan te tillen. ,,De zorg moet patiëntgerichter worden. En dat binnen een situatie die financieel niet optimaal is. Ik heb gewerkt in landen met een overvloed aan geld, maar in Pakistan

moest elk dubbeltje worden omgedraaid. De situatie van het CMC past bij mijn profiel.”

Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de begroting. ,,Om kostendekkend te zijn zullen we de tarieven moeten aanpassen. Met het oog op de economische en sociale situatie proberen we te voorkomen dat de premies omhoog moeten.

Dat kan door elders in het systeem besparingen te realiseren, bijvoorbeeld door medicijnen goedkoper in te kopen. We zullen er alles aan doen om kosten te besparen. Het nieuwe gebouw helpt daarbij, want er kan veel efficiënter gewerkt worden. Wat ook scheelt is dat we papierloos worden. En we gaan kijken of we materialen slimmer kunnen inkopen.”

Hobbels

Al voor zijn eerste werkdag (1 juni) wist Kedzierski dat de geplande opleverdatum niet zou worden gehaald. ,,Als eerste hebben we een realistische datum voor de opening geprikt: 15 november. Er zijn nog wel wat hobbels te nemen zoals de

‘Er komen ziekenhuisjes in het ziekenhuis’ financiering van de laatste fase, maar ik ga er vanuit dat we het halen. Niemand is er bij gebaat dat het nog langer duurt.”

De CEO is allesbehalve in een gespreid bedje gekomen. ,,Er komt veel bij kijken. Het gaat om veel meer dan een verhuizing naar een ander gebouw. Zo gaat het personeel over van de ene rechtspersoon naar de andere. Maar ook de manier van werken verandert: we gaan ons veel meer op de patiënt focussen. De interne organisatiestructuur wordt daar op afgestemd: er komen ziekenhuisjes in het ziekenhuis.”

Werkklimaat

,,Voor het personeel wordt het een big jump. Men wordt via trainingen voorbereid op de nieuwe situatie. We zijn inmiddels ook begonnen met het organiseren van rondleidingen. Er wordt enthousiast gereageerd, men kijkt uit naar de opening. Het werkklimaat wordt een stuk plezieriger, onder meer vanwege de efficiëntere inrichting en de komst van een nieuwe generatie medische technologie.

Bij het andere werken hoort ook dat we ons voortdurend de vraag stellen: hoe goed doen we het? We gaan dat meten. Dat zal ongetwijfeld wel wat discussie geven, want men is het niet gewend, maar het draagt bij aan een betere zorg en daardoor krijgen medewerkers uiteindelijk meer voldoening van hun werk.”

Comfortabel

,,Ik hanteer al 30 jaar de stelling dat iedereen die een ziekenhuis binnengaat bang is. Je wordt niet voor niks door je huisarts naar een specialist gestuurd. Dan is er iets niet pluis. Onze job is patiënten en hun familie een comfortabel gevoel geven; dat ze er op kunnen vertrouwen dat we de best mogelijke zorg bieden.”

Kedzierski is vol lof over de medewerkers. ,,Ik neem mijn pet af voor hoe het personeel van het Sehos onder lastige omstandigheden gemotiveerd is gebleven. Iedereen is bereid tot een extra mile. Als werkgever moeten we zuinig zijn op deze mensen, ze verdienen een groot compliment.”

Optimistisch

,,Vroeger had het Sehos een positie in de regio. Die plek willen we terug. Er worden nu patiënten uitgezonden naar Nederland en Colombia. We moeten kwalitatief en qua kosten weer zo goed worden dat dit niet meer nodig is, in elk geval minder dan nu het geval is. Het is voor patiënten veel beter als ze dichtbij huis worden behandeld. Ik voel het als onze plicht daar ons best voor te doen. Ik ben redelijk optimistisch dat ons dat gaat lukken.”

15 | CURAÇAO

Innovatie & Technologie

Adric Walter: ,,Ik laat zien dat je je land kunt helpen zonder fysiek aanwezig te zijn.”

WELCOME TO THE FUTURE Adric Walter, drijvende kracht achter Curaçao Tech Meetups ,,Ik voldoe aan het klassieke beeld van een eilandskind”, introduceert Adric Walter zichzelf. ,,Ik ben geboren en getogen op Curaçao. Op mijn 18e ben ik naar Nederland gegaan om te studeren in het vaste voornemen na het behalen van mijn diploma terug te gaan om te helpen bij het opbouwen van mijn geboorteland.”

Vrijwel alle studenten uit de Caribische delen van het Koninkrijk vertrekken met die gedachte naar Nederland, maar

16 |

Innovatie & Technologie

in de praktijk blijven drie op de vier ‘hangen’. Tot treurnis van de overheden die jaarlijks moeten toezien hoe honderden ambitieuze jongeren wegtrekken en andere landen van hun talenten profiteren.

Computer science

,,Iedereen zegt: na mijn studie blijf ik nog een paar jaar om werkervaring op te doen en dan ga ik zeker terug. Maar hoe gaat dat? Je krijgt na je afstuderen in Nederland een interessante baan, hebt een vriendenkring opgebouwd, wordt

verliefd... Kijk naar mij: ik ben nu 19 jaar in Nederland. Toch is het al die jaren blijven knagen. Ik kom twee tot drie keer per jaar op Curaçao en krijg dan altijd de vraag: wanneer kom je terug om je land te helpen?”

Walter die hogere informatica (computer science) in Rotterdam heeft gestudeerd en omvangrijke complexe IT-systemen bij onder meer de rijksoverheid en financiële instellingen bouwt bedacht een manier iets voor Curaçao te betekenen zonder er continu fysiek aanwezig te zijn. Zoals het organiseren van vorige maand succesvol verlopen evenement Curaçao Tech Meetups.

Geen grenzen

,,Ik deed vorig jaar mee aan een meetup op Curaçao over cryptocurrencies. Ik kwam daar in gesprek met mensen van de universiteit die mij uitnodigden aan informaticastudenten te komen vertellen over mijn ervaringen met technologische ontwikkelingen. Het waren een soort kennissessies. Dat sloeg goed aan, het auditorium zat vol over die vier dagen met driehonderd studenten die na afloop enthousiast reageerden.

Ik dacht onmiddellijk: dit heeft potentie, daar moet ik meer mee doen, maar dan niet alleen voor studenten.”

In het voorjaar zette Walter tijdens een bezoek aan Curaçao de lijnen uit en verzamelde een sterk team om zich heen. Hij bouwde partnerships met lokale bedrijven en entiteiten van de overheid. Pas anderhalve week voor het evenement keerde hij terug in Willemstad. ,,Alle voorbereidingen heb ik vanuit Nederland gedaan. Ik werk en leef in de Cloud. Er zijn geen grenzen in de wereld meer. We hadden topsprekers, zowel van Curaçao zelf als uit de regio.”

Robotisering

Het auditorium van de Centrale Bank zat alle avonden vol. Het 8 dagen durende evenement trok meer dan 1.000 bezoekers.

Het programma met als motto ‘Welcome to the future’ bestond uit TEDtalk-achtige presentaties. ,,Om het voor een breed publiek toegankelijk te maken heb ik er bewust voor gekozen de toegang gratis te houden. Naast het hoofdprogramma hadden we ook zogeheten Business Villa Sessies voor professionals. Om aan deze digital leadershiptrainingen deel te nemen moest wel worden betaald. Ook hebben we voor kinderen een zogenaamde Tech Kids Saturday gedaan met onder andere drones en robots.”

De sprekers stonden dit keer nog in levende lijve voor de zaal. ,,Maar er komt een tijd dat robots dat doen”, voorspelt Walter. ,,De wereld is klaar met de digitalisering, we treden het tijdperk binnen waarin robots het van ons overnemen. De robotisering in de auto-industrie is slechts een voorbode van

de revolutie die ons te wachten staat. Het gaat een enorme impact hebben op het onderwijs, het zakendoen en onze hele manier van leven.”

Smart Nation

,,Ik sluit zelfs niet uit dat we in de toekomst relaties aangaan met robots. Ze kunnen nu al onze stemming herkennen en daar op reageren. De technologie bestaat reeds, het is alleen nog maar een kwestie van robots massaal te voeden met data zodat ze de juiste beslissingen kunnen nemen. In deze ontwikkeling kan Curaçao een leidende rol spelen. Dat past prima in het ‘Smart Nation-concept’ dat deel uitmaakt van de door de regering opgestelde groeistrategie.”

Het eiland heeft de potentie binnen enkele jaren frontrunner op het gebied van technologie te zijn, meent Walter. ,,Daarvoor is het nodig onze mensen om te scholen en de corporates te vertellen hoe de digitalisering en vooral de robotisering hun business gaan raken. Daarnaast moet er een digitaal beleid vanuit de overheid komen. Ik pleit voor de komst van een ministerie van Digitalisering. Het kan uitgroeien tot een exportproduct, net zoals Blue Curaçao.

Lekker ‘Made in Curaçao’. De Curaçao Tech Meetups kunnen die ontwikkeling aanjagen.”

Diepere duik

De editie 2019 zit er nog niet op of Walter denkt alweer aan de volgende. ,,Dan gaan we een stap verder. We zijn dit keer nog aan de oppervlakte gebleven; we hebben een beetje gesnorkeld en naar mooie visjes gekeken, maar volgend jaar duiken we de diepte in om te zien wat er op het gebied van technologie staat te gebeuren en hoe dat onze levens gaat beïnvloeden.”

I: www.curacaotechmeetups.com

17 | CURAÇAO

Jong talent

KOKEN IS TOPSPORT Restauranteigenaar Justin Niessen

26 was Justin Niessen toen hij in augustus 2017 in Rotterdam zijn eigen restaurant opende. Hij had aan een paar maanden genoeg om voor elkaar te krijgen dat Just verkozen werd tot beste nieuwkomer van het jaar in de Maasstad. ,,We hebben een vliegende start gemaakt. De openingsavond zaten we helemaal vol en we kregen dikke recensies. We hadden een ontzettend goed eerste jaar”, aldus Justin die de liefde voor het vak van zijn vader heeft geërfd. ,,Ik was nog heel jong toen ik met hem meeging naar zijn bakkerij. Ik hielp er met oliebollen bakken.”

Theater

Na de mavo ging hij naar het toenmalige Stuyvesant College, het voorportaal voor een studie in Nederland. ,,Ik wilde graag naar de Hoge School voor de Kunsten. De theaterwereld trok

Een trotse Justin Niessen voor zijn restaurant in hartje Rotterdam.

18 |

Jong talent

mij, maar ik zakte voor mijn examen. Omdat ik per se naar Nederland wilde ben ik naar de Horecavakschool in Den Haag gegaan.” Het was dan misschien tweede keus, Justin had wel affiniteit met het horecavak. ,,Ik heb jarenlang elk weekend bij Zanzibar gewerkt, een beachclub op Jan Thiel. Toen ik er begon was ik te jong om achter de bar te mogen en daarom ben ik begonnen met verkopen van strandbedjes. Dat was mijn eerste baan.

In 2009 ging ik naar Nederland. Ik heb kort bij mijn zus gewoond, daarna kreeg ik een kamer in Capelle aan den IJssel.”

Afwasser

De horecavakschool doorliep hij vlot. ,,Ik kreeg steeds meer passie voor de keuken.

Na mijn diploma te hebben behaald heb ik een jaartje gewerkt bij restaurant de Machinist in Rotterdam.” Justin mocht meteen de keuken in. ,,Ja, maar wel als afwasser. Later zat ik

vaak in de bediening. In mijn vrije tijd deed ik cateringopdrachten. En ik kookte vaak voor vrienden. Tijdens mijn studie Account Management had ik een vakantiebaantje bij een restaurant in Hoek van Holland. Daar kon ik lekker knallen in de keuken, heerlijk vond ik dat.

Ik heb ook nog bij Las Palmas van Herman den Blijker gewerkt. Ik heb er veel geleerd.” Een paar jaar geleden opperde een uit Curaçao afkomstige vriend het idee samen een restaurant te beginnen.

Spannend

,,Ik had inmiddels een goedlopend cateringbedrijf, maar een eigen restaurant leek me ook ‘Lekker knallen in de keuken’. wel wat. Wij zijn gaan sparen, hebben een pand gevonden (aan de Mauritsweg, op loopafstand van de kinderen te zijn. ,,Ik heb een bedrijfsleider en een chef Coolsingel; red) en ingericht en zijn op zoek gegaan naar aangenomen. Ik probeer nu elke dag een uurtje te sporten personeel.” voordat ik naar het werk ga. En ik sta nog maar drie dagen per week in de keuken. Wat ik wel zelf blijf doen zijn cateringopdrachten, kookdemonstraties en beurzen.”

‘Je moet blijven vernieuwen’

Wat volgde was een spannende tijd. ,,Ik kwam weliswaar uit een ondernemersgezin, maar ik was pas 26. En dan moet je opeens leiding geven aan tien medewerkers. Ik heb ongetwijfeld fouten gemaakt, maar daar leer je van. Ik maakte lange dagen, van ‘s morgens 11 uur tot ‘s avonds laat, 6 dagen in de week. Koken is topsport. Na die vliegende start hadden we een fantastisch eerste jaar. Vorig jaar is het wat minder gegaan.”

Wijze les

Hij raakte er niet door in paniek. ,,Als je in een ondernemersgezin bent opgegroeid weet je dat het succes niet vanzelf komt. Van zo’n periode word je alleen maar wijzer, bijvoorbeeld dat je moet blijven vernieuwen. Nu draait het weer lekker. En als je voor jezelf weet dat je er alles aan hebt gedaan en het toch niet wil lukken heb je een probleem, maar hoef je jezelf niets kwalijk te nemen. Dan heb je gewoon pech gehad. Belangrijk is positief te blijven.”

Een les die Justin ook heeft geleerd is dat het niet vol te houden is èn in de keuken te staan èn te bedienen èn het bedrijf te leiden èn ook nog echtgenoot en vader van twee

Krioyo

Restaurant Just heeft een eigen formule. ,,We hebben geen kaart, maar een open menu. Als je bij ons eet kun je aangeven of er iets is wat je niet lust, vegetarisch bent of ergens een allergie voor hebt. We serveren drie tot zeven gangen, met heel mooie wijnen erbij. Wij zijn niet goedkoop, want we doen geen concessies aan kwaliteit. We bakken ons eigen brood, maken zelf boter en hebben prachtige kazen. Het moet top zijn.”

Niet alleen de formule is onderscheidend, ook het eten is dat. ,,Wij wisselen elke maand van menu. We koken Caribisch met, om het voor een breder publiek toegankelijk te maken, een franse twist. Ik heb wel de neiging meer richting krioyo te durven, bijvoorbeeld een quiche van geit. Ons publiek bestaat uit Yu di Kòrsou en Nederlanders.”

Pizza

,,Ik wil Nederland graag laten zien dat wij ‘buitenlanders’ iets kunnen. Mijn team bestaat vrijwel geheel uit Curaçaoënaars.

Er is veel Curaçaos talent, maar daar is weinig oog voor.” Justin gaat minstens een keer per jaar naar zijn geboorte-eiland. ,,Ik ben er nog niet klaar voor om er te gaan wonen. Ik zou er wel een horecavakschool willen beginnen om meer kennis van gastronomie naar het eiland te brengen.”

Op zijn vrije zondagen gaat hij met vrouw en kinderen uit eten. ,,Vis, sushi of pizza. Thuis koken doe ik nooit.”

19 | CURAÇAO

Geschiedenis

WIE WAS TULA? Het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) organiseert elk jaar een Tulalezing ter herdenking van de opstand van 1795 tegen de slavernij op Curaçao. Dit jaar hield gevolmachtigde minister Anthony Begina de lezing.

,,Het is onduidelijk wanneer Tula op Kenepa is komen wonen.

Het is ook niet bekend waar hij is geboren. Hij sprak wel Papiamentu en had een breed netwerk, dus waarschijnlijk verbleef hij al langere tijd op Curaçao.”

,,Tula is geboren op plantage X in het land X en in het jaar X. Hij is met zekerheid gestorven op 3 oktober 1795. Wij weten dat Tula een tot slaaf gemaakt mens was op de plantage Kenepa van eigenaar Casper Lodewijk van Uytrecht. Op 17 augustus 1795 hebben 40 tot 50 tot slaaf gemaakten hun plantage-eigenaar laten weten dat zij niet meer voor hem wilden werken. Leider van deze moedige groep was Tula.”

,,In de loop van de jaren hebben mensen hun eigen invulling gegeven aan het leven van Tula. Zo was hij een zeer bereisde en belezen man en kwam hij allerlei hoogwaardigheidsbekleders tegen. Tula zou dierenarts zijn geweest. Hij was kapitein op een schip en kwam daardoor aan informatie over opstanden van tot slaaf gemaakten her en der in de regio... Tula is geen Anansifiguur! Wij moeten de geschiedenis niet verkrachten om van

20 |

Geschiedenis

Onze held

hem nog meer held te maken dan hij al is. Zijn idealen, daden, leiderschap en de ultieme prijs die hij hiervoor heeft betaald maken hem tot held. Onze held! Een held zoals de vele anderen op de wereld die voorop zijn gegaan in de strijd tegen mensonwaardige gewoonten en denkbeelden.

17 augustus 1795 is de datum waarop tot slaaf gemaakten op Curaçao massaal in opstand kwamen. Dat was het gevolg van vele jaren gestructureerde onderdrukking, uitbuiting en mensontwaarding. De malaise op het eiland, verscherpt door de slechte werkomstandigheden en behandeling van de tot slaaf gemaakten en ook de voortdurende ondervoeding, werkte als een lont in het kruitvat.”

Idealen

,,De Nederlandse koloniale macht was er sinds 1634 een van pure onderdrukking. Het systeem kende een klasse van handelaren, eigenaren van plantages en van tot slaaf gemaakten.

Het klassenverschil leefde voort tot ver na de afschaffing van de slavernij. Sommigen zijn van mening dat groepen binnen gemeenschappen nog steeds met deze gevolgen te maken hebben.

‘Onze geschiedenis is confronterend’ Naast interne speelden ook externe factoren een rol bij de totstandkoming van de opstand, zoals het uitblijven van de langverwachte Franse vrijheid. De idealen van vrijheid, gelijkheid en broederschap van de Franse Revolutie van 1789 waren belangrijk voor de leiders van de opstand. De ontwikkelingen in Haïti (1791) en Coro (mei 1795) waren van grote invloed, maar niet doorslaggevend voor de opstand op Curaçao.”

met pater Schinck en kapitein Van Westerholt goed op de hoogte van wat er in de wereld gaande was.”

Niet alleen

,,In een gesprek met pater Schinck bracht Tula naar voren: ‘De Franse negers hebben hun vrijheid gekregen, Nederland is door de Fransen bezet en als gevolg daarvan zouden wij hier ook vrij moeten zijn.’ Op een voorstel van Van Westerholt namens de Koloniale Raad om zich over te geven antwoordde Tula: ‘Nederland en Frankrijk zijn nu één land. Wij willen gelijk zijn aan de blanken en dezelfde rechten hebben. De slaven horen vrij te zijn, net zoals die in de Franse koloniën.’

Over de opstand kan ik kort zijn. Tula was niet alleen, her en der hadden groepen en individuen al eens geprobeerd hun vrijheid af te dwingen. Bij de grote opstand van 17 augustus 1795 was sprake van een betere organisatie. Men was echter niet opgewassen tegen het goed georganiseerde leger uit Nederland.

Daarnaast was onderling verraad een groot probleem. De opstand werd neergeslagen. Een ieder die Tula zou aangeven kreeg een som geld. Als het een slaaf betrof dan kreeg hij zijn vrijheid.”

Gevangen

,,Op 18 september 1795 werden Tula en zijn medestrijders gevangengenomen en gemarteld. Op 2 oktober werd zijn vonnis bevestigd en samen met enkele andere helden werd dat op 3 oktober 1795 voltrokken. Tula werd gevierendeeld en zijn hoofd werd afgehakt en gespiest. De anderen moesten dit toezien waarna zij hetzelfde lot ondergingen. Met uitzondering van Pedro wiens hoofd werd geplet met een moker omdat hij de blanke meester Schabel had mishandeld.

Crisis

,,Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1775-1783) kende Curaçao grote rijkdom als vrije haven. Handel en smokkel bloeiden en the sky was the limit, totdat er vrede werd gesloten.

Die veroorzaakte een enorme economische crisis en had dramatische gevolgen: plantage-eigenaren lieten hun tot slaaf gemaakten nog harder werken om zo hun verlies te compenseren. Zij hielden zich niet langer aan de regels voor slavenhouderij waarin arbeidstijden, vrije dagen zoals de zondag, voeding en kleding waren vastgelegd.

Willemstad was in die tijd een bloeiend centrum van handel, bouw, politiek, religie en cultuur. Tula was door zijn gesprekken

Gevolmachtigde minister Anthony Begina: ,,Hoort Tula niet een plaats te krijgen in onze koninkrijksgeschiedenis?”

21 | CURAÇAO

Geschiedenis

Op 1 juli 1863 werd de slavernij afgeschaft. Slavenhandel had door de opkomende industrialisatie niet langer economische waarde. Trouwens, het paste ook niet meer bij het nieuwe imago van Nederland als modern land.”

Erkenning

,,Onze geschiedenis is confronterend. Praten over het slavernijverleden is voor sommigen gelijk aan het hebben van een minderwaardigheidscomplex. Voor Tula als held was er geen erkenning. Ik heb op school zelden les gehad over Tula en de opstand. Langzaam, maar zeker is de strijd voor vrijheid en de rol van Tula als leider uit de vergetelheid gehaald. Vanaf de jaren 70 heeft hij een verdiende plaats binnen onze geschiedenis.

Bij Rif waar hij samen met anderen is vermoord staat een mooi beeld van twee mannen en een vrouw. Een van die mannen staat voor Tula en de twee andere figuren staan voor alle moedige vrouwen en mannen die voor hun vrijheid hebben gestreden.

Ook is er bij Rif sinds 1998 een park, Parke Lucha pa Libertat.

Daar tref je een vuist aan met een gebroken ketting, symbool voor de opstand van 1795.

22 |

Geschiedenis

In 2010 is Tula op initiatief van de Fundashon Rehabilitashon Tula officieel tot nationale held uitgeroepen, 215 jaar na de grote slavenopstand.”

Ongelijkheid

,,Oud-premier Don Martina zei bij die gelegenheid: ‘Als onze nationale held kan Tula zich nu voegen bij illustere internationale vrijheidsstrijders als Nelson Mandela, Martin Luther King en zelfs Gandhi.’ Tula en andere leiders van de opstand van 1795 werden officieel gerehabiliteerd als ‘mannen en vrouwen van eer en goede naam’. Hoort Tula ook niet een plaats te krijgen in onze koninkrijksgeschiedenis?

In zijn mooie lied over Tula zingt Doble R, ‘Tula warda no wak ahinda. Ya ku nos tin algun kos di drecha’. Tula wacht en kijk nog niet om, want wij hebben nog veel werk te verrichten. Ik op mijn beurt wil tegen Tula zeggen: Draai je om en kijk, Tula. We hebben veel voor elkaar gekregen. Wij leven in een wereld waar we vrij zijn om te gaan en te staan. Wij hebben onze uitdagingen, maar als volk komen we er steeds bovenop. Jouw land Curaçao heeft als enige binnen het Koninkrijk 6 vrouwelijke premiers voortgebracht. Er is nog steeds ongelijkheid, Tula. Soms heeft dat met iemands kleur of komaf te maken.

Tula, we zitten nu in een tijd van sociale media en internet en snelle informatie. De nieuwe wereld is van niemand meer.

Grenzen vervagen en zelfs een eiland kent geen grenzen. Wij zijn verbonden met de wereld en dit zal zo blijven tot in lengte van dagen.”

Politiek & Bestuur

‘WIJ GAAN HET TIJ KEREN’ Giselle Mc William, minister van Economische Ontwikkeling

Het is op dit moment misschien wel de lastigste ministerspost in het hele Koninkrijk. Toch antwoordt Giselle Mc William opgewekt ‘ja’ als we vragen of een felicitatie met haar benoeming tot minister van Economische Ontwikkeling op zijn plaats is. ,,Dat is het zeker, maar ik geef onmiddellijk toe dat de uitdaging niet gering is.”

De economie van Curaçao verkeert sinds 2017 in een recessie, vooral als gevolg van de crisis in Venezuela waardoor (koop)toeristen uit het buurland wegblijven en de raffinaderij op een laag pitje draait. ,,Het is een bijzonder moment om minister te worden met zo veel problemen tegelijkertijd. Maar ik heb er vertrouwen in dat we mede dankzij het groeiakkoord met Nederland het tij gaan keren.”

Politiek nest

Giselle Marie Mc William (1971) komt uit een politiek nest. ,,Mijn beide grootvaders waren politiek actief, net als een van mijn ooms. Thuis ging het vaak over politiek.” Toch koos ze na het Radulphus College voor een opleiding tot verpleegkundige en maakte ze carrière in de zorgsector. Als 22-jarige sloot ze zich aan bij Avanse, een sociaalprogressieve jongerenbeweging. ,,Bij de Statenverkiezingen van 2012 kwam ik op de kandidatenlijst van de Partido Nashonal di Pueblo, want dat was de partij van de familie. Ik stond die eerste keer op een niet verkiesbare 7e plaats. 2,5 jaar later rommelde het binnen de PNP en ben ik overgestapt naar de MAN.” In 2016 werd ze wel gekozen en was ze korte tijd - de eerste vrouwelijke - voorzitter van de Staten.

Na de val van de regering werden in 2017 nieuwe verkiezingen gehouden. Mc William werd herkozen en was - tot haar beëdiging op 27 augustus als minister - vicevoorzitter.

Optimistisch

Als Statenlid heeft zij zich sterk gemaakt voor vrouwenemancipatie, LHBTI-rechten en armoedebestrijding. Ze diende twee initiatiefwetsvoorstellen in, een voor invoering van het ‘homohuwelijk’ en de ander voor dierenwelzijn. Ook pleitte zij voor een verbod Politiek & Bestuur

Minister van Economische Ontwikkeling Giselle Mc William.

op wegwerpplastic. Mc William speelde een vooraanstaande rol tijdens het halfjaarlijkse Interparlementair Koninkrijksoverleg en nam als bijzondere gedelegeerde deel aan het debat in de Tweede Kamer over een geschillenregeling voor het Koninkrijk.

En nu wacht haar, zoals het Antilliaans Dagblad schreef , ‘a hell of job’. ,,Ik ben optimistisch. Er zijn tekenen dat de economie uit het dal kruipt. Ik ga proberen het herstel te versnellen, bijvoorbeeld door het aanpakken van de bureaucratie en stimuleringsmaatregelen voor het midden- en kleinbedrijf. Ik kijk uit naar de investeringsmissie onder leiding van VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer. Een werkbezoek aan Nederland staat nog niet in mijn agenda, voorlopig heb ik hier genoeg te doen.”

En dat laatste niet alleen door het ministerschap: na haar bachelor Rechten aan de University of Curaçao te hebben behaald werkt Mc William nu aan haar afstudeerscriptie. ,,Ik hoop daar op de zaterdagen een paar uurtjes voor vrij te houden.”

23 | CURAÇAO

Kunst, Cultuur & Entertainment

35 JAAR OP DE PLANKEN Zanger/entertainer Lou Prince

Hoe bezorg je een vol stadion kippenvel? Het gebeurde onlangs tijdens het World Port Tournament in Rotterdam. Voorafgaand aan het titanengevecht tussen de honkbalteams van Nederland en Curaçao zong Lou Prince vanaf de werpheuvel a capella de volksliederen van beide landen. 35 jaar staat de als Efrain Bebrout geboren Curaçaoënaar inmiddels op de planken. Zijn nieuwe cd Human Dance Remix is goed ontvangen en er staan diverse buitenlandse optredens in zijn agenda waaronder Zuid-Afrika. Een mooi moment voor een terugblik.

24 |

Kunst, Cultuur & Entertainment

,,Ik ben opgegroeid in het dorp Steenrijk. Ik was als jongste van negen het lieverdje van het gezin. Ik kwam met tien ‘ouders’ geen aandacht tekort. Mijn vader had een kapperszaak in Punda en mijn moeder gaf begeleiding in de cosmetica. Ik bewaar fijne herinneringen aan het leven op Curaçao. Dankzij het klimaat leeft iedereen buiten dus je hebt vanzelf veel sociaal contact met anderen.”

Naar Nederland

,,In 1969 zijn we naar Nederland verhuisd. Twee van mijn zussen studeerden er. Ze zeiden tegen mijn moeder: kom ook, dat is goed voor de kinderen, er zijn veel meer mogelijkheden. Het was erg wennen. Het leven was zo anders. En ik vond het maar koud.

Na het doorlopen van de Technische School ben ik aan de slag gegaan als elektrotechnicus.

Op Curaçao was ik al bezig met muziek. Niet in een band, meer een beetje voor mezelf. Ik wilde wel die kant op, maar dat vonden mijn ouders niks. ‘Ga jij maar een vak leren’, zeiden ze. In Nederland ben ik na school in bandjes gaan spelen. Ik was drummer, maar wilde eigenlijk zingen. Toen de zanger van de band een keer ziek was heb ik mijn kans gegrepen. We traden in die tijd voor niks op, onder meer in Club Antiano in Rotterdam.”

Conservatorium

,,Ik ben zangles gaan nemen en heb nog een jaar op het conservatorium gezeten, maar op het podium staan vond ik veel leuker. Er kwamen steeds meer aanvragen om op te treden. Na een paar jaar liep het zo goed dat ik mijn baan heb opgezegd.

Tussendoor werkte ik af en toe nog wel via uitzendbureaus.

Ik werd weliswaar betaald voor mijn optredens, maar dat stelde in die beginjaren niet veel voor.

programma’s zat. Ik kan wel zeggen dat dat mijn redding als artiest was. Ik kreeg er weer zin in. Een van de nummers die ik regelmatig zong was See you when I get there, een hit van de grote Lou Rawls. Hij was mijn idool en het nummer lag me lekker.

Ik was op Curaçao toen ik een telefoontje kreeg: Lou Rawls kwam een concert geven in Rotterdam. Of ik wilde zingen tijdens de afterparty. ‘Dat durf ik niet’, was mijn antwoord. ‘Jullie denken toch niet dat als Lou Rawls heeft gezongen nog iemand naar Lou Prince wil luisteren?’ Ze wilden per se mij hebben dus ik ben als de sodemieter gaan oefenen. En ik dacht: ik ga niet zo maar nummers van hem zingen, maar zal er iets bijzonders van

‘Stond ik opeens voor een zaal met tienduizend man’

Ik heb me aangemeld voor Vara’s Voorstelling, een talentenjacht op tv. Daar werd ik tweede. Oscar Harris die al landelijke bekendheid had heeft mij wegwijs gemaakt in de wereld van het entertainment. Hij nam me mee naar Torremolinos in Spanje om op te treden voor Nederlandse vakantiegangers.”

maken. Ik heb een medley voorbereid en heb Penny de Jager gevraagd om er bij te dansen.”

André Hazes

Las Vegas

,,Wat later ontmoette ik André Hazes bij een radioprogramma.

Hij vertelde dat hij tien grote concerten ging doen, onder meer in Ahoy. Nadat hij mij had horen zingen vroeg hij of ik in zijn voorprogramma wilde staan. Dat was een sprong in het diepe.

Stond ik opeens voor een zaal met tienduizend man. Ik was bloednerveus. Om mijzelf een wat safer gevoel te geven hield ik me voor dat het niet om mij ging, maar om André. Die was hot.

Ook hij heeft me verder geholpen. Zijn boekingskantoor regelde mijn optredens.

Ik kreeg een contract bij EMI, de platenmaatschappij waar André onder contract stond. Mijn eerste single Tears on my pillow liep hartstikke goed. Dan kom je op tv, onder meer bij TopPop, en groeit je bekendheid. Maar alles veranderde toen Tim Griek, de producer van André die ook mij begeleidde, bij een ongeluk om het leven kwam. Dat was een moeilijke tijd. De boekingen gingen door, maar mijn drive was verdwenen.”

Lou Rawls

,,Ik kwam er bovenop doordat ik in contact kwam met John de Mol die samen met Frank Wentink een entertainmentbureau had dat grote evenementen organiseerde. Hun dinnershows waren razend populair. Ze regelden ook dat ik veel in tv-

,,Ik kan het me als de dag van gisteren herinneren. Het was in Le Bateau, de disco van het Hilton. Rawls en zijn begeleiders kwamen als laatste binnen. Nadat de champagne was geschonken moest ik op. Ik was onvoorstelbaar zenuwachtig.

Op een gegeven moment zie ik hem opstaan en tussen het publiek door naar het podium lopen. We hebben samen See you when I get there gezongen. Een heftig, maar mooi moment. Rawls nodigde mij uit om na mijn optreden bij hem te komen zitten. Hij zou een maand lang met een show in de Desert Inn in Las Vegas staan. Of ik er 5 dagen bij wilde zijn om met hem See you when I get there te zingen. Ik dacht: dit kan niet echt zijn. Ik kom uit Curaçao, dan hou je er geen rekening mee dat dit soort dingen je kunnen overkomen. Tijd om na te denken had ik niet, you go with the flow.”

Wereldtournee

,,Het sprookje was nog niet voorbij. In Las Vegas kwam ik aan tafel te zitten met een team van Rawls dat een wereldtournee voor hem voorbereidde. Ze wilden dat ik mee ging. Het is er nooit van gekomen. Rawls kreeg keelkanker en heeft tot aan zijn dood in 2006 nooit meer opgetreden.

In 2010 kreeg ik een uitnodiging voor een tribute event in het

25 | CURAÇAO

Kunst, Cultuur & Entertainment

Stratosphere hotel in Las Vegas, een eerbetoon aan Rawls. Ik ben eerst gaan googelen of ik niet in de maling werd genomen. Bij de repetitie leek het er nog even op dat het niet zou doorgaan. Ik was nog niet aan Lady love begonnen of de producer riep dat ik

‘Een mens moet zijn grenzen kennen’ moest stoppen: ‘No lip sinck’. Hij wilde geen artiesten die playbackten. Om hem te overtuigen dat ik live zong heb ik de muziekband uitgezet.”

Opdonder

,,Een paar maanden later kreeg ik een enorme opdonder. Kort na elkaar overleden mijn geluidsman, mijn schoonvader en mijn moeder. Het licht ging bij mij uit. Ik had geen kracht en geen zin

26 |

Kunst, Cultuur & Entertainment

meer om op te treden. Dat kon ook niet, want ik was mijn stem kwijt. Na een half jaar begon ik weer een beetje op te krabbelen en heb ik me aangemeld voor The Voice Senior.

In de studio kwam John de Mol naar mij toe om te vragen hoe het met me ging. Ik was nog nooit zo nerveus geweest als toen.

Stel je voor dat de juryleden zich niet omdraaien? De eerste zin van See you when I get there wordt niet gezongen, maar gesproken. Al tijdens die eerste zin draaiden de eerste vier coaches zich om. Je kunt het terugzien op Youtube. Het filmpje heeft al 1,4 miljoen views.”

Vleugels

,,Had ik voor The Voice drie optredens per week, nu kan ik als ik wil wel drie keer per dag optreden. Een mens moet zijn grenzen kennen. Een paar keer in mijn carrière had ik het gevoel vleugels te hebben. Het is me altijd gelukt met beide benen op de grond te blijven. Drie maanden op tournee in Spanje, optredens in de Filippijnen en Cuba, prachtig allemaal. Ik ben er dankbaar voor, maar het liefst rij ik na elk optreden naar huis om bij mijn gezin te zijn. Schoenen uit en lekker op de bank.”

Achter de schermen

MENSENMENS NETTIE WILLEMS ,,Ik ben een mensenmens. Het geeft mij voldoening iets te kunnen betekenen voor anderen en dat kan in mijn functie”, aldus Nettie Willems. Enkele weken geleden vierde ze haar eerste lustrum als algemeen juridisch medewerker op het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister.

Nettie, 42 jaar en moeder van drie kinderen in niet de makkelijkste leeftijden van 18, 13 en 11, kwam als vijfjarige met haar moeder en twee broers naar Nederland. ,,Van mijn tijd op Curaçao kan ik mij alleen wat fragmenten herinneren. Bijvoorbeeld dat ik dol was op honden en iedere keer zwerfhonden mee naar huis sleepte.”

Buitenlander

Het gezin vestigde zich in Groningen. Na de middelbare school ging Nettie aan de slag bij de dienst Onderwijs en Welzijn en volgde in de avonduren een opleiding aan de meao. ,,Daarna ben ik bij het asielzoekerscentrum in Ten Boer gaan werken. Dat ging via een uitzendbureau. Daar zeiden ze tegen mij dat ik als ‘buitenlander’ wel zou begrijpen hoe asielzoekers zich voelen in een vreemd land. Nou ja, het heeft wel gewerkt, want ook voor mij was het leven in Groningen wel even wennen.”

In het AZC heeft Nettie heftige dingen meegemaakt. ,,Er waren veel issues. Ik heb er cursussen gevolgd hoe om te gaan met calamiteiten. Daar heb ik veel van opgestoken wat me ook in mijn huidige werk van pas komt.” Na de sluiting van het AZC is Nettie haar naar Rotterdam verhuisde moeder achterna gegaan. Als detacheringskracht heeft ze er verschillende projecten uitgevoerd.

Brugfunctie

,,Op een gegeven moment kwam ik door omstandigheden thuis te zitten, maar ik wilde niet van een uitkering afhankelijk zijn en heb rondgevraagd of er ergens een vacature was. Bij het Curaçaohuis konden ze iemand gebruiken met een juridisch-economische achtergrond.”

Nettie houdt zich vooral bezig met consulaire zaken. ,,Ik krijg te maken met Curaçaoënaars die hier in Nederland bijvoorbeeld hun paspoort zijn kwijtgeraakt. Of die hun Curaçaose rijbewijs willen omruilen voor een Nederlands rijbewijs. Ik vervul in die Achter de schermen

Nettie Willems: het zonnetje van het Curaçaohuis.

gevallen een brugfunctie tussen Curaçao en Nederland. Mensen kloppen ook aan met sociale problemen. Het Curaçaohuis kan niet alles oplossen, maar ik probeer mensen altijd wel naar de juiste instantie door te verwijzen.”

Speurneus

Nettie staat dankzij haar vrolijke karakter bekend als het zonnetje van het Curaçaohuis - altijd bereid een bijdrage te leveren aan de verhoging van de sfeer - maar speel geen spelletjes met haar. ,,Als iemand hier aan de balie stennis schopt raak ik echt niet onder de indruk. Dat komt door mijn ervaring bij het AZC.” Nettie wordt ook ingeschakeld als speurneus. ,,Het gebeurt wel eens dat er iemand uit Curaçao overlijdt en dat er geen familie te vinden is. Dan ga ik de straat op en boor ik mijn sociale netwerk aan. Het lukt me altijd wel een familielid te vinden. Geen dag is hier hetzelfde, dat heb je als je met mensen te maken hebt.”

‘Geen dag is hier hetzelfde’ 27 | CURAÇAO

CURACAO - UW PLATFORM VOOR DUURZAME INVESTERINGEN IN HET CARIBISCHE GEBIED

CURACAO INVESTMENT & EXPORT PROMOTION AGENCY - PLETTERIJWEG 43 AMIDOS BUILDING - PARERA CURACAO - +59994621444 (EXT 153) WWW.CURINVEST.COM - INFO@CURINVEST.COM