Huidbiologie
Een gezonde huidbarrière:
wat zijn de vereisten? In deze nieuwe serie artikelen wordt elke maand een actueel onderwerp besproken uit de beautybranche op het gebied van huidbiologie & cosmetische ingrediënten. De werking van onze huid en de invloed van de verschillende groepen cosmetische ingrediënten hierop wordt toegelicht op basis van kennis die door wetenschappelijk onderzoek tot stand is gekomen. In het derde artikel van deze serie staan we stil bij de vorming van vetten in de huid als belangrijk onderdeel van de opbouw van de huidbarrière.
I
n het vorige artikel zijn we ingegaan op het belang van de vorming van het stratum corneum als barrière tegen de omgeving om enerzijds schadelijke indringers tegen te houden en anderzijds om het beschikbare water in de huid niet te verliezen. Een van de processen die hiervoor noodzakelijk is, is het vormen en vrijlaten van vetstoffen in de huid. In dit artikel volgt een gedetailleerde beschrijving van dit proces.
VORMEN EN VRIJLATEN VAN VETTEN In de onderste laag van de epidermis, het stratum basalis, worden de keratinocyten geboren. Tijdens hun hele leven bewegen deze huidcellen zich door de verschillende lagen van de epidermis waarin ze van keratinocyt veranderen naar corneocyt. De totstandkoming
van het stratum corneum is afhankelijk van deze keratinisatie, namelijk een opeenvolging van strak gereguleerde differentiatieprocessen door het stratum spinosum en stratum granulosum van de epidermis. Het begint met twee door keratinocyten gevormde blaasjes waarvan een gevuld is met verschillende eiwitten (keratohyalin granulen) en de ander met verschillende vetten (lamellar bodies). De vetten die voorkomen in deze lamellar bodies zijn fosfolipiden, glucosylceramides, sphingomyelin en cholesterol. In de overgang van het stratum granulosum naar het stratum corneum worden deze vetten vrijgelaten en bevinden deze zich niet meer binnen in de cel, maar in de ruimte tussen cellen waar ze als een soort cement een belangrijk onderdeel vormen van de huidbarrière. Er vinden dan nog allerlei bewerkingen van deze vetten plaats met behulp van enzymen (katalysatoren), zoals bijvoorbeeld de vorming van ceramides door het enzym ß-glucocerebrosidase. Een interessant detail om hier te vermelden is dat het essentiële omega-6 vetzuur linolzuur, dat we alleen via onze voeding kunnen binnenkrijgen, nodig is om deze vorming van ceramides mogelijk te maken.
DRIEDIMENSIONALE STRUCTUUR De keratinocyten zijn in het stratum corneum gedifferentieerd naar platte cellen zonder kern, corneocyten genoemd. De wanden van
deze corneocyten zijn vervangen door een specifieke barrièrestructuur, ‘the cornified envelop’, die bestaat uit een verstrengeling van verschillende eiwitten. Daar omheen bevindt zich het cement van vetten. Dit bekende bakstenen- (corneocyten) en cement- (vetten) model geeft de huid zijn mechanische kracht. De uiteindelijke samenstelling van het cement is 50 procent aan ceramides, 25 procent aan vetzuren, 15 procent aan cholesterol en 10 procent aan diverse andere vetten. Samen vormen deze vetten een driedimensionale structuur van dicht opeengestapelde lagen. De organisatie en samenstelling van deze lagen en het totale gehalte aan vetten blijkt van groot belang voor een effectieve barrièrefunctie. Zo is bekend dat
“Het kiezen van de juiste vetten is moeilijker dan het op het eerste oog lijkt” bij eczeem de mate waarin de barrière verstoord is in deze huidziekte gecorreleerd is aan de organisatie van de lagen en samenstelling van de vetten. Uit wetenschappelijke studies blijkt dat met toenemende leeftijd een lager gehalte aan ceramiden, vrije vetzuren en cholesterol wordt gevonden in het stratum corneum. Ook blijkt er een sterk seizoenseffect te zijn waarbij het totale gehalte vetten sterk is verminderd tijdens het winterseizoen in vergelijking met het zomerseizoen.
ACTIVITEIT ENZYMEN Voor behoud van een gezonde huidbarrière is het cruciaal dat het genoemde enzym actief blijft en de bewerking van glucosylceramides plaatsvindt. Dit is niet alleen een belangrijk proces in de huid, maar ook in andere organen van het lichaam, zoals de lever en de milt. Er zijn ziekten
36 22_Artikel_01L_nw_0007.indd 36
06-04-21 17:28
