Dermatologie: Lichen planus

Dermatologie

Lichen planus

Lichen planus is een jeukende ontstekingsziekte. Naast de huid en slijmvliezen kunnen ook de nagels zijn aangedaan. Hoewel lichen planus

van de huid niet een kwaadaardige aandoening betreft, kunnen de huidafwijkingen wel klachten geven.

Hoewel de huidafwijkingen verschillend zijn, kan lichen planus soms verward worden met eczeem. Lichen planus is net als eczeem een jeukende huidziekte. Het zijn echter twee verschillende diagnosen. In dit artikel zullen de huidafwijkingen die bij lichen planus voorkomen worden beschreven.

1) Rood/paarse huidafwijkingen karakteristiek voor lichen planus.

2) Hypertrofe lichen planus: dit is een vorm van lichen planus die vaak aan de onderbenen wordt gezien. Er is sprake van harde en verdikte jeukende bulten.

3) De buigzijde van de onderarmen en polsen zijn een voorkeurslocatie voor lichen planus.

Lichen planus wordt ook wel ‘lichen rubber planus’ genoemd. Het is een ‘inflammatoire’ huidaandoening. Dat wil zeggen dat er sprake is van een ontsteking van de huid. Lichen planus kan zich op verschillende manieren presenteren. Hierdoor is herkenning niet altijd even gemakkelijk. Het is een aandoening die wereldwijd bij 0,22 tot 5 procent van de bevolking voorkomt. Vrouwen lijken vaker dan mannen te zijn aangedaan. Lichen planus is niet een besmettelijke aandoening en komt vaker voor bij volwassenen, hoewel in zeldzame gevallen ook kinderen kunnen zijn aangedaan.

DE OORZAAK

De precieze oorzaak is niet bekend. Er wordt verondersteld dat er sprake is van genetische aanleg in combinatie met omgevingsfactoren waardoor de ziekte ontstaat. Ook bestaat een auto-immuuntheorie die veronderstelt dat lichaamseigen immuuncellen (cytotoxische T-lymfocyten) de huidcellen aanvallen en leiden tot deze ziekte. Enkele andere uitlokkende factoren die zijn gesuggereerd zijn bepaalde medicatie, stress, virussen (hepatitis C) of een contactallergie op bepaalde gebitsvullingen.

KENMERKENDE HUIDAFWIJKINGEN BIJ LICHEN PLANUS

Lichen planus aan de huid kenmerkt zich door rood/paarse, jeukende en veelhoekige verhevenheden (papels genoemd) (afbeelding 1). Aan het oppervlak zijn deze verhevenheden afgeplat. Soms zijn er zogenaamde Wickhamse striae (fijne vertakte witte strepen) zichtbaar op het oppervlak van de verhevenheden of op de slijmvliezen (bijvoorbeeld binnenzijde wangen). De huidafwijkingen kunnen in eerste instantie donkere vlekken (post-inflammatoire hyperpigmentatie) achterlaten. Deze vlekken trekken met de tijd langzaam weg en worden vaker gezien bij mensen met een donker huidtype. Er zijn verschillende vormen van lichen planus waar we in dit artikel niet in detail op ingaan (afbeelding 2). Over het algemeen kunnen de huidafwijkingen bij lichen planus overal voorkomen. Vaak beginnen de huidafwijkingen aan de buigzijde van de polsen of aan de enkels (afbeelding 3). Belangrijk

Dermatologie

is om te weten dat de afwijkingen zich niet alleen aan de huid, maar ook aan de slijmvliezen (bijvoorbeeld van de mond en genitaliën), haren en nagels kunnen presenteren.

KÖBNERFENOMEEN

Er is bij lichen planus sprake van een positieve köbnerfenomeen. Dit fenomeen houdt in dat een huidziekte zich uitbreidt of ontstaat op een plek waar de huid een trauma/ schade (zoals een litteken of tatoeage) heeft ondergaan. Dit fenomeen is niet specifiek voor lichen planus, maar komt ook voor bij andere huidaandoeningen zoals bijvoorbeeld psoriasis.

NAGEL LICHEN PLANUS

Bij ongeveer tien procent van de mensen zijn ook de nagels aangedaan: pterygium is de klassieke bevinding (afbeelding 5). Hierbij is er sprake van aangroei van de huid van rondom de nagel (en nagelwal) aan de beschadigde nagel. Aangedane mensen kunnen ook last hebben van een opbolling van de nagel, kwetsbare dunne nagels en groeven in de nagels.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan op het blote oog worden gesteld. Vaak herkent de arts de huidafwijkingen. Een huid, nagel- of slijmvliesbiopt kan de diagnose bevestigen.

“Behandelingen verlichten de symptomen van deze ziekte”

BEHANDELING

Het doel van de behandeling is verlichting van de symptomen van de ziekte.

ONTSTEKINGSREMMERS

In eerste instantie wordt eerst behandeld met lokale ontstekingsremmers. Dit zijn corticosteroïd zalven die de ontsteking remmen en jeukklachten verminderen.

5) Lichen planus aan de grote teennagel. Er is vergroeiing van de omliggende nagelwal en huid met de aangedane nagel (pterygium).

6) Rode platte lichen planus op de buik.

LICHTTHERAPIE EN OVERIGE

Indien mensen last houden van huidafwijkingen is ultraviolette lichtbehandeling (bijvoorbeeld uvb of puva lichttherapie) vaak een tweede stap. In hardnekkige en uitzonderlijke gevallen wordt systemische medicatie (die dus ook in de bloedbaan terechtkomen) voorgeschreven. Veelal betreft het ontstekingsremmende tabletten.

DE BEHANDELING VAN NAGELS

De behandeling van de aangedane nagels is niet gemakkelijk. Zalven en crèmes met corticosteroïden kunnen helpen indien de huid rondom de nagel is aangedaan. Vaak dringen deze lokale middelen de aangedane nagelmatrix onvoldoende binnen. Bij sommige mensen met klachten, die een enkele aangedane nagel hebben, wordt kenacort (een corticosteroïd) geïnjecteerd.

PROGNOSE

Meestal genezen de huidafwijkingen bij lichen planus binnen een half jaar tot een jaar. Bij een deel van de mensen kan lichen planus chronisch worden waarbij de ziekte zich vaker herhaalt aan de huid.