Etiketten op biologische producten ‘zijn erg ingewikkeld

Etiketten bio-producten ‘zijn erg ingewikkeld’

AANVULLENDE REGELS IN NIEUWE BIO-VERORDENING VANAF 2022

Op 1 januari 2022 treedt de nieuwe Verordening inzake biologische productie en etikettering van biologische producten in werking (de nieuwe Bio-Verordening). Naast de algemene etiketteringsvoorschriften die voor alle levensmiddelen gelden, zijn er op basis van de nieuwe Bio-Verordening aanvullende regels voor etikettering van biologische producten en grondstoffen.

Tekst Silvia Gawronski

De nieuwe Bio-Verordening die op 1 januari 2022 in werking treedt, vervangt de bestaande Europese Verordeningen 834/2007 en 889/2008. De nieuwe Bio-Verordening bevat vanaf dat moment de belangrijkste regels voor het produceren, verwerken, verhandelen én etiketteren van biologische producten in de Europese Unie. De regels over het verplichte en vrijwillige gebruik van het Bio-logo en de benaming ‘biologisch’ zijn niet nieuw. Het was en is nog steeds verboden om een product als biologisch aan te prijzen als het product niet voldoet aan de Europese regels. De etiketteringsvoorschriften worden met de inwerkingtreding van de nieuwe Bio-Verordening verduidelijkt. Het is belangrijk dat iedereen die zich bezighoudt met biologische productie, processen of producten

Bio-logo

Omwille van de duidelijkheid voor de consument in de hele Europese markt is het Bio-logo verplicht voor alle voorverpakte biologische levensmiddelen die in de EU worden geproduceerd. Daarnaast is het mogelijk het Bio-logo vrijwillig te gebruiken voor niet-voorverpakte biologische producten die in de EU zijn geproduceerd en voor biologische producten die uit derde landen zijn ingevoerd. Het gebruik van het Bio-logo in strijd met de nieuwe Bio-Verordening mag niet, bijvoorbeeld als minder dan 95 procent van de ingrediënten biologisch is. bekend is met deze regels ter voorkoming van overtredingen van de regelgeving, met soms zelfs decertificering van het biologische product als gevolg.

Achtergrond

Het voorstel voor de nieuwe Bio-Verordening dateert al uit 2014. In de toelichting op het voorstel is in het bijzonder aangegeven dat onder de oude verordening onvoldoende rekening wordt gehouden met “de verwachtingen van de consument in het bijzonder en de burger in het algemeen”, maar ook dat “de etiketteringsvoorschriften erg ingewikkeld zijn”. Om deze reden zijn de normen uit de verschillende verordeningen samengevoegd en op een aantal punten verduidelijkt. De nieuwe Bio-Verordening is in 2018 aangenomen en zou per 1 januari 2021 in werking treden. Vanwege de uitbraak van de covid-19-pandemie is echter bij Verordening 2020/2042 besloten om de inwerkingtreding van de nieuwe Bio-Verordening met een jaar uit te stellen tot 1 januari 2022. Alle andere termijnen die in de nieuwe Bio-Verordening worden genoemd, zijn eveneens met een jaar verlengd.

Etiketteringsregels

De regels over etikettering uit de nieuwe Bio-Verordening gelden voor alle vermeldingen, aanduidingen, handelsmerken, handelsnamen, afbeeldingen of tekens betreffende een product op verpakkingen, documenten, bordjes, etiketten, ringen of banden die

BIOLOGISCH

Wat zijn de regels voor het verplichte en vrijwillige gebruik van het Bio-logo en de benaming ‘biologisch’?

dat product vergezellen of op dat product betrekking hebben. De regels omvatten dus meer dan alleen het etiket van het product. Wanneer producten, de ingrediënten ervan of de bij de productie gebruikte voedingsmiddelen in de etikettering, de reclame of de handelsdocumenten worden beschreven in termen die bij de koper de indruk wekken dat deze zijn geproduceerd overeenkomstig de nieuwe Bio-Verordening, dan moeten ze ook aan de nieuwe Bio-Verordening voldoen. Met name woorden als biologisch, organic of ecologisch – en ook afleidingen of verkleinwoorden daarvan, zoals ‘bio’ en ‘eco’ – zijn alleen toegestaan als het product ook daadwerkelijk biologisch is volgens de nieuwe Bio-Verordening. Dit geldt – gelet op de brede definitie van ‘etikettering’ – dus ook voor bedrijfs- en handelsnamen. Als we het hebben over verwerkte levensmiddelen mogen deze termen in ieder geval worden gebruikt op de ingrediëntenlijst. Dus bijvoorbeeld: [Water, suiker (biologisch), appel, rozijnen (biologisch)]. Ook in de verkoopbenaming mogen de termen gebruikt worden, maar alleen als de verwerkte ingrediënten voor ten minste 95 procent biologisch zijn en voldoen aan de eisen van bijlage II Deel IV (productievoorschriften voor verwerkte levensmiddelen van de nieuwe Bio-Verordening). Vergelijkbare eisen gelden voor diervoeder. Als bepaalde stoffen, zoals gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen of bodemverbeteraars gebruikt mogen worden in de biologische landbouw, dan mogen de etiketten van die producten daar ook naar verwijzen.

Het Bio-logo

Het gebruik van het Bio-logo staat strikt genomen los van het gebruik van het woord ‘biologisch’ op eti-

De 5 belangrijkste regels

Dit zijn de 5 belangrijkste regels om te onthouden bij de etikettering van biologische producten: 1. Biologisch: Biologische producten én bedrijven mogen alleen zo heten als ze voldoen aan de regels van de nieuwe Bio-Verordening. Hetzelfde geldt voor het gebruik van termen als ‘Bio’ of ‘Eco’ op het product of in de (handels)naam van een bedrijf. 2. Bio-logo: Het Bio-logo mag alleen worden gebruikt in de etikettering en presentatie van producten die aan deze verordening voldoen en in de reclame voor deze producten. Soms moet het ook worden gebruikt. Het logo mag ook gebruikt worden voor onderwijsdoeleinden. Het gebruik van nationale logo’s is niet verboden. 3. Verplichte aanduidingen: Op de verpakking van biologische producten zijn soms aanduidingen verplicht, zoals de code van de controle-autoriteit of het controleorgaan, maar ook de EU/non-EU-oorsprong van de ingrediënten van het biologische product. 4. Opletten met misleiding: Men moet oppassen met bepaalde vormgeving die te veel lijkt op de kleuren (groen en wit) en vormen (blaadje) van het Bio-logo, omdat dit voor de consument mogelijk misleidend is. 5. Uitvoeringsverordening: Er komen nog specifieke regels voor de etiketteringseisen op zogenoemde omschakelingsproducten. Dit zijn producten die zijn geproduceerd in de periode dat een bedrijf omschakelt van conventionele productie naar biologische. Deze nadere regels zullen volgen uit een Uitvoeringsverordening.

Het was en is nog steeds verboden om een product als biologisch aan te prijzen als het product niet voldoet aan de Europese regels.

ketten. Als het Bio-logo wordt gebruikt, mag men natuurlijk ook ‘biologisch’ op het etiket zetten, maar er zijn ook bepaalde producten die wel ‘biologisch’ op het etiket mogen gebruiken, maar niet het Biologo mogen dragen. Voor voorverpakte producten die in de Europese Unie zijn geproduceerd en die kortgezegd tenminste 95 procent biologische ingrediënten bevatten, is het gebruik van het Bio-logo verplicht. Het logo voor de biologische productie van de Europese Unie mag worden gebruikt in de etikettering en presentatie van producten die aan deze verordening voldoen en in de reclame voor deze producten (hierop zijn overigens wel uitzonderingen, bijvoorbeeld voor bepaalde verwerkte jacht- en visserijproducten). Het gebruik van het Bio-logo voor de biologische productie van de EU is verder ook vrijwillig voor uit derde landen ingevoerde producten die natuurlijk wel moeten voldoen aan de regels. Bij gebruik van het Bio-logo moet dit in alle gevallen wel overeenstemmen met het model daarvoor en de voorschriften in bijlage V van de nieuwe Bio-Verordening. Het Bio-logo wordt vaak een keurmerk genoemd, maar strikt genomen is het een officiële verklaring volgens de artikelen 86 en 91 van de EU-Verordening 2017/625, die in die Verordening een ‘certificaat’ wordt genoemd.

Etikettering van levensmiddelen

Vergeet niet dat de etikettering van biologische landbouwproducten en levensmiddelen ook in overeenstemming dient te zijn met de algemene voorschriften van EU-Verordening 1169/2011 inzake de etikettering van levensmiddelen en met name met de bepalingen ter voorkoming van misleiding. Deze algemene etiketteringsregels zijn in Nederland ingebed in het Warenwetbesluit etikettering van levensmiddelen, waar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit toezicht op houdt. Verplichte aanduidingen op het etiket

Naast het gebruik van de biologische benaming en het Bio-logo, schrijft de nieuwe Bio-Verordening ook een aantal verplichte aanduidingen voor die zich op het etiket moeten bevinden. De belangrijkste hiervan zijn: • het codenummer van de controle-autoriteit of het controleorgaan waaraan de exploitant die de laatste productie- of bereidingshandeling heeft verricht is onderworpen; • wanneer het Bio-logo voor de biologische productie van de EU wordt gebruikt, wordt in hetzelfde gezichtsveld als het Bio-logo de plaats vermeld waar de agrarische grondstoffen waaruit het product is samengesteld geteeld zijn. Dit gebeurt in een van de volgende vormen: 1. ‘EU Landbouw’, wanneer de agrarische grondstoffen in de Unie zijn geteeld; 2. ‘niet-EU Landbouw’, wanneer de agrarische grondstoffen in derde landen zijn geteeld; 3. ‘EU/niet-EU Landbouw’, wanneer een deel van de agrarische grondstoffen in de Unie en een ander deel in een derde land is geteeld.

De begrippen ‘EU’ of ‘niet-EU’ mogen overigens niet worden aangebracht in een opvallender kleur, lettergrootte en lettertype dan de naam van het product. De aanduidingen moeten op een opvallende en goed zichtbare plaats worden aangebracht. Naar verwachting komen er nog praktische uitvoeringsregels over het gebruik, de presentatie en grootte van de aanduidingen.

Toezicht en handhaving

De nieuwe Bio-Verordening heeft rechtstreeks effect op de Nederlandse rechtsorde; er vindt dus geen omzetting plaats in nationale wetten of regels. Maar het toezicht op de naleving van de regels en de handhaving van overtredingen is wél nationaal geregeld in de Landbouwkwaliteitswet en de Wet op de economische delicten. Het belangrijkst om te onthouden is dat toezicht en handhaving voornamelijk in handen is van Skal, een zogeheten zelfstandig bestuursorgaan. Skal heeft een duidelijke en toegankelijke website met daarop ook de etiketchecker als handig hulpmiddel voor de ondernemer. Daarnaast is het goed om te weten dat producten die vóór 1 januari 2022 zijn geproduceerd ook na die datum in de handel kunnen worden gebracht. •

Auteur mr. S.A. (Silvia) Gawronski M.Jur is advocaat en Associate Partner Voedsel & Waren bij Van Traa Advocaten in Rotterdam gawronski@vantraa.nl | 06-20 21 05 66

2021, de tiende verjaardag van ‘de 1169’

Tien jaar na het verschijnen van Verordening (EU) 1169/2011 is een goed moment om de balans op te maken. Het doel van de verordening is de consument te voorzien van volledige, transparante, leesbare en begrijpelijke voedselinformatie voor het maken van weloverwogen en veilige keuzes en het voorkomen van misleiding. Kunnen we tien jaar na dato stellen dat de verordening haar beloftes heeft waargemaakt? En wat staat er nog te gebeuren?

Er is anno 2021 meer te doen om het etiket dan ooit tevoren. Natuurlijk is voedselinformatie transparanter en eenduidiger geworden, maar de praktijk laat ook een ander beeld zien. Terwijl de ingrediëntendeclaratie nauwkeurig vertelt wat er in het product aanwezig is, wil de consument juist vaak weten wat er níet in het product zit. Denk aan claims zoals ‘glutenvrij’, ‘lactosevrij’, ‘suikervrij’ of zelfs ‘E-nummervrij’. En zal misleiding ooit écht de wereld uit zijn of blijft de wil van de producent om zich te onderscheiden van andere producten winnen? Verder zien we een wildgroei aan logo’s en keurmerken op de verpakking. Vormt dit niet juist een bedreiging voor transparante informatieverstrekking?

We wachten bovendien nog steeds op de nadere uitwerking van een aantal onderwerpen die nog als onbeslist in de verordening zijn opgenomen. Enkele hiervan zijn inmiddels behandeld, bijvoorbeeld herkomstetikettering, herkomst van vlees anders dan rund en transvetten, maar er is veel meer waarover nog steeds géén beslissing is genomen de afgelopen tien jaar. Een greep uit deze onderwerpen: informatie over kruisbesmetting, claims over de geschiktheid van een levensmiddel voor vegetariërs of veganisten, andere vormen van informatieverstrekking dan woord en getal, uniforme portiegroottes en een definitie van de term ‘natuurlijk’.

Alle hoop gevestigd op ‘Van boer tot bord’

In mei 2020 heeft de Europese Commissie de van-boer-tot-bordstrategie gepresenteerd als onderdeel van de Europese ‘Green Deal’, een routekaart voor de verduurzaming van de EU-economie. Een actiepunt is het ontwikkelen van een etiket dat de consument helpt gezond en duurzaam te eten. Om dit vorm te geven komt de Europese Commissie met een voorstel voor verplichte informatie op de verpakking en een kader voor duurzaamheidsetikettering, met aandacht voor de voedingswaarde en de klimaat-, milieu- en sociale effecten. Naast de nog openstaande onderwerpen zijn er veel nieuwe items waarover moet worden beslist, met als doel een nog betere voedselinformatieverstrekking, aangepast aan de huidige tijd. Specialisten van KTBA helpen u om voorbereid te zijn op de veranderingen en aanvullingen die nog komen.

Tien jaar geleden verscheen Verordening (EU) 1169/2011.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met KTBA, a Mérieux Nutrisciences company