Zero Emissie Services voor binnenvaart

Hoe kan de binnenvaart schoner? Zero Emission Services (ZES) vond een oplossing met het ZESpack-concept, waarbij binnenvaartschepen varen op verwisselbare containers met batterijen en er betaald wordt volgens het principe van pay-per-use. ZES-directeur Bart Hoevenaars wil snel opschalen met dit concept met hulp van een miljoenensubsidie uit het Nationaal Groeifonds (NGF).

Tekst Bas Dijkhuizen | Beeld Zero Emission Services

Binnenvaart maakt switch naar elektrisch

Dbasis voor ZES is gelegd bij Groene Cirkels Heineken, een netwerk van bedrijven, kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties die samen werken aan duurzaamheidsoplossingen. Het batterijcontainerconcept, met Heineken als launching customer, was daarbinnen één van de projecten. Ook andere bedrijven, zoals ING, Engie (dat afgelopen maart zijn aandelen heeft overgedaan aan de elektrischebusproducent Ebusco, red.), Wärtsilä en Havenbedrijf Rotterdam zagen brood in de start-up en zijn aandeelhouder. Sinds de start van het bedrijf in 2020 levert onder andere ook de Nederlandse overheid steun via subsidies voor verduurzaming van transport van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Versneld opschalen

ZES timmert inmiddels meer dan een jaar aan de weg en het eerste wapenfeit is het binnenvaartschip de Alphenaar van CCT, dat sinds september vorig jaar vaart met de verwisselbare energiecontainers. Het schip vaart tussen Alphen aan den Rijn en Moerdijk voor Heineken. “Heineken en CCT leverden beide een aanzienlijke inspanning om het eerste zero-emissiebinnenvaartschip met ons systeem te kunnen laten varen. Met de investering van het Nationaal Groeifonds kunnen we het aantal schepen, batterijen en laadstations versneld opschalen de komende jaren”, zegt ZES-directeur Bart Hoevenaars. Het NGF-geld investeert ZES in de verdere aanschaf van batterijcontainers. Hoevenaars: “Tegen het eind van 2026 moeten we dit allemaal gerealiseerd hebben.” Niet al het geld komt terecht bij ZES. Zoals gezegd wordt een groot deel, ongeveer een derde, gebruikt om schippers te ondersteunen bij de investering in een elektrische

‘Het unieke aan ons concept is in mijn ogen dat wij de volledige infrastructuur aanbieden’

Bart Hoevenaars (Zero Emission Services): “Schippers zien dat zij bij ons model als voordeel hebben dat ze niet fors hoeven te investeren in de aanschaf van batterijsystemen.”

aandrijflijn. Dat geld krijgen de schippers rechtstreeks toegewezen vanuit het ministerie. Wij op onze beurt investeren in het meest kostbare deel, de batterijcontainers, zodat schippers alleen hoeven te betalen voor gebruik. Ook kunnen we met dit geld publiek toegankelijke laadstations realiseren aan enkele belangrijke vaarroutes voor de binnenvaart in Nederland. Door het mogelijk te maken om tegelijkertijd te investeren in deze drie zaken, wordt het bekende kip-eiprobleem voor groen transport doorbroken. Naast deze subsidie moet er ook veel geld komen vanuit de aandeelhouders en in een later stadium wellicht ook uit andere financieringsbronnen.”

Volledige infrastructuur aanbieden

De behoudende binnenvaartsector, die van oudsher ook kampt met smalle winstmarges, begint volgens Hoevenaars warm te draaien voor de pay-per-use batterij-oplossing van ZES. “Schippers zien dat zij bij dit model als voordeel hebben dat ze niet fors hoeven te investeren in de aanschaf van batterijsystemen. In plaats daarvan kunnen ze op onze laadstations leeggevaren batterijcontainers van het schip hijsen en inruilen voor volle batterijcontainers. We voorzien in de infrastructuur om de elektrische binnenvaart te faciliteren met een technologie die ook nog eens voor een lange termijn inzetbaar is. Dat zorgt voor een flinke financiële ontlasting bij de eindgebruiker, want een ZESpack kost meer dan een miljoen euro, en een laadstation kost, afhankelijk van de grootte, al gauw tussen de een en drie miljoen euro. Als een schipper, logistiek dienstverlener of verlader zo’n investering moet doen dan wordt deze niet snel of helemaal niet terugverdiend. Het unieke aan ons concept is in mijn ogen dat wij de volledige infrastructuur aanbieden en door het open te stellen ook betaalbaar maken voor iedereen. Er zijn ook andere partijen in de markt die bezig zijn met uitwisselbare batterijcontainers, maar die richten zich toch voornamelijk op de technologie, terwijl wij het hele plaatje invullen.”

Beperkende regelgeving

De Alphenaar vaart inmiddels meer dan een jaar dagelijks op elektriciteit uit de ZESpacks. Hoevenaars stelt dat het concept goed werkt, maar dat er nog enkele kinderziektes overwonnen moeten worden. “Waar we tegenaanlopen, zijn problemen met de connectie tussen het schip en de batterij en de communicatie tussen beide. Dat is niet zozeer een probleem op technisch vlak, maar eerder het gevolg van regelgeving die ons dwingt om bepaalde technologische keuzes te maken. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met het feit dat het niet toegestaan is om onze containers die in het laadruim staan in te pluggen met een losse DC-kabel, waar hoog vermogen stroom doorheen loopt. Het is dus het samenspel van regelgeving en technologie, waarin we proberen tot een optimum te komen.” Hoevenaars zegt dat veel partijen interesse tonen ook vanuit het buitenland. “We spreken met diverse terminals en havens in België, en ook vanuit Duitsland en Frankrijk krijgen we vragen.”