AFSCHEID IN CORONATIJD We fascinerende Na hebben 2020reizen achter naar onsRusland gelaten,inzonder de vuurwerk, en schrijven nu 2021. Al zouden afgelopen we 2020 graag maanden, willen heeft vergeten de HEVO-reishet is geen boek, dat je dicht kunt slaan. Het jaar 2020 commissie, begon niet anders op verzoek dan van anders. een In aantal februari beseften we dat het coronavirus ook Nederland leden, zou raken. besloten Maar in de hetimpact, voorjaardevan heftigheid, 2020 het verwoestende karakter maar ook dat ons naar Israël leven daardoor te gaan. zo lang een andere koers moest gaan varen, dat had niemand verwacht Als uitvaartverzorgster was het inspelen op de situatie, allerlei regels eigen maken. Ik voelde me verantwoordelijk voor het welzijn van de nabestaanden. Me flexibel opstellen ben ik gewend maar dit was totaal anders. Met mevrouw had ik het eerste contact buiten in de tuin, haar man werd thuis gebracht en opgebaard. Er mocht niemand binnenkomen want het was niet bekend of mevrouw en haar dochter besmet waren. Om die reden was er geen dienst. De zoon woont met zijn gezin in het buitenland en kon niet naar huis komen. Puur verdriet en onmacht bij de familie. In tegenstelling met andere jaren was de maand april warm daardoor konden mensen buiten, in de achtertuin, bij het raam afscheid nemen. Op de oprit hebben we op de dag van de uitvaart bloemen en kaarsen neergezet en een kleine ceremonie gehouden. Daarna is meneer overdragen naar de rouwauto en rijdend door de erehaag naar het crematorium gebracht. Wat ik ook indrukwekkend vond was het moedige besluit van meneer om zijn vriendin, na twijfelen, in overleg met de huisarts thuis te houden, wetende
dat ze zou gaan sterven maar dan wel thuis bij hem en niet in het ziekenhuis en alleen. Zoveel verhalen die in mijn hoofd opkomen. Naast veel verdriet heb ik ook de veerkracht van mensen gevoeld. De wil om door te gaan, de saamhorigheid en het zorgen voor elkaar ervaren. Ondanks het gemis en de onmacht wat we samen voelden, gebeurde er ook veel moois, gingen uitvaarten door, anders maar wel met aandacht en respect. Het grote gemis blijft toch het menselijke contact. We willen de ander vastpakken, een knuffel geven, handen schudden, ons verhaal delen en herinneringen ophalen. Tijdens een ziekbed, na het overlijden, bij een afscheid of als we elkaar tegen komen, dat niet kunnen is en blijft een gemis. Echt contact met elkaar dat verbindt, maakt je verlies en verdriet zachter. Laten we daarom een kaars aansteken, de telefoon pakken, een kaartje sturen, een bloemetje of ‘n verrassing geven want dat doet goed! Laten we hoop houden. Hoop is net een lichtje in je hart wat je vandaag moed geeft en morgen kracht. Lilian Arts
30
HEVO-Magazine • januari 2021
