1.3 Waar zijn micro-organismen aanwezig?

Op Belgisch niveau zijn de drie meest voorkomende infecties in de residentiële settings: > luchtweginfecties (43 %), > urineweginfecties (27 %), > huidinfecties (20 %).

In onze buurlanden bots je op gelijkaardige cijfers. Ondanks de toegenomen inspanningen om zorginfecties te voorkomen, is de laatste decennia de omvang van het probleem niet afgenomen. Dat komt waarschijnlijk omdat de patiëntenpopulatie steeds kwetsbaarder wordt, onder andere door hun hogere leeftijd, immunosuppressieve therapieën (bv. chemotherapie), vroeggeboorten of de toename en de aard van invasieve technieken.

1.3 Waar zijn micro-organismen aanwezig?

Micro-organismen vind je overal. Ze zijn niet zichtbaar met het blote oog, maar bevinden zich op de mens, op materiaal, op voedsel, in de grond, in het water en zelfs in de lucht. Ze zijn met andere woorden ubiquitair (overal in de omgeving aanwezig).

Ons lichaam bevat tien keer zoveel bacteriën als menselijke cellen, ongeveer 0,5 kilogram per persoon. Daardoor vormen ze een onmisbaar verlengde van ons spijsverteringsstelsel en afweersysteem.

Als een baby geboren wordt, is hij vrij van micro-organismen tot hij het geboortekanaal passeert. Daar wordt hij besmet met miljarden micro-organismen. Een beperkt aantal micro-organismen heeft zich aangepast aan de mens als gastheer. Dat zijn de zogenaamde commensalen. Die trekken naar de huid, de mond en de darmen van de baby, waar ze een evenwichtig ecosysteem vormen: het microbioom. Onderzoek toont aan dat enkele weken voor de geboorte het micro-organisme in de vagina van de moeder verandert. De microben die melk kunnen verteren, vermenigvuldigen zich en worden bij de geboorte door de baby opgenomen. Ook de moedermelk bevat micro-organismen die bedoeld zijn voor de spijsvertering van de baby.

Baby’s die via een keizersnede geboren worden of geen moedermelk krijgen, worden enkel met de micro-organismen van de huid gekoloniseerd. De kans dat zij allergieën, astma, coeliakie, diabetes type 1 en andere auto-immuunziekten krijgen, is daardoor veel groter.

Lees daarover meer op de website van de Amerikaanse National Institute of Health: http://www.nih.gov/.

Niet alleen de manier waarop we geboren worden, bepaalt onze gezondheid, ook de manier waarop we leven is heel belangrijk. Door een overdreven gebruik van antibiotica en een buitengewoon hygiënische levensstijl sterven belangrijke (goede en ziekmakende) micro-organismen op ons lichaam uit. Die evolutie ligt mogelijk aan de basis van heel wat moderne ziekten.

Luister naar de podcast van bio-ingenieur, dr. ir. Chris Callewaert (UGent). ‘Dokter Oksel’, die aan de wereldtop staat betreffende onderzoek naar okselgeur en het gebruik van (te veel) deodorant of antitranspirant. Of beluister www.universiteitvanvlaanderen.be/podcast/waarom-stinken-mensen.

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat kinderen die opgroeien op een boerderij opvallend minder auto-immuunziekten zoals astma en eczeem hebben. Zij komen immers al zeer snel in aanraking met een zeer uitgebreid assortiment van micro-organismen, waardoor zij een immuunsysteem krijgen dat goed getraind is tegen ziekmakende micro-organismen.

Zonder micro-organismen kan ons lichaam niet overleven. Als je micro-organismen gaat bestrijden, moet je dat zorgvuldig doen.

Een toepasselijk gedicht over micro-organismen dat te lezen was op de Triënnale van Venetië (2021):

I am here but you don’t see me, I live in the air that you breathe I live in the ground that you walk on I live in the water that you drink I live in your body My role is vital for life on earth I am much older than you are I am stronger than you are I am more connected than you are Without me you don’t exist Discover, respect, and entangle with me, And we will thrive together

Onbekende schrijver