4.3 Overige medische behandelwijzen

cryotherapie ontstekingsremmende eigenschappen en vermindert de aanmaak van overmatig geproduceerd talg. Roaccutane® kan effectief zijn bij de behandeling van ernstig ontstoken pustels. Het gebruik ervan kan echter gepaard gaan met ernstige tot zeer ernstige bijwerkingen. Het zijn dezelfde bijwerkingen zoals hierboven beschreven bij isotretoïne.

De overige medische behandelingen zijn meestal gericht op het verbeteren van de huidstructuur en het verminderen van achtergebleven acnelittekens. Dat gebeurt over het algemeen door het toepassen van een peeling. Deze kan mechanisch uitgevoerd worden met bijvoorbeeld cryotherapie, dermabrasie of microneedling. Ook kan een peeling chemisch uitgevoerd worden. Daarvoor worden zuren ingezet zoals glycol- of salicylzuur, fenol of trichloorazijnzuur, TCA. De medische behandelingen worden uitgevoerd door een plastisch- of cosmetisch arts, een dermatoloog of een huidtherapeut. Veel peelings kunnen ook door de schoonheidsspecialist worden uitgevoerd, maar dat gebeurt op een oppervlakkiger niveau.

Mechanische peelings

De huid kan mechanisch worden verdund of afgeschaafd met cryotherapie, dermabrasie, microneedling of mesotherapie.

• Cryotherapie/cryochirurgie

Bij cryotherapie worden kleine, goedaardige afwijkingen aan het huidoppervlak bevroren. De huidtherapeut gebruikt vloeibare stikstof N2 (temperatuur -195,6 °C) om de oneffenheid te laten

‘verdampen’ waarna het wondje snel geneest. Er kan ook worden bevroren met CO₂-sneeuw (kooldioxide). De behandeling met CO₂- of koolzuursneeuw is minder effectief, omdat de laagst bereikbare tempe- Bevroren gebied 1 tot 5 mm bereik ratuur -79 °C is.

Vooral cysteuze vormen van acne kunnen hiermee behandeld worden. - 120° C

Door de optredende ontstekings- 80° C reactie wordt de cyste teruggedron- - 50° C gen. Deze behandeling heeft geen Puistje

effect op comedonen. Cryochirurgie is eigenlijk ook cryotherapie, maar deze term wordt gebruikt voor het op een gecontroleerde manier bevriezen van maligne tumoren. Cryochirurgie wordt de laatste jaren minder vaak toegepast.

• Dermabrasie

Dermabrasie is een mechanische peeling die de dode huidcellen verwijdert en zo de huid gladder maakt. Ook andere onregelmatigheden van de huid en littekens kunnen hierdoor minder zichtbaar gemaakt worden.

Bij dermabrasie wordt de huid (derma) tot in de papillaire dermis (dit is het laagje onder de opperhuid) afgeschaafd (abrasie). De plastisch chirurg past dermabrasie vooral toe voor het verwijderen van tatoeages, rimpels en littekentjes van acne. Bij oppervlakkige, niet te diepe littekens is het resultaat het beste. cryochirurgie

dermabrasie

Deze behandeling vindt plaats onder algehele of plaatselijke verdoving. De keuze is afhankelijk van de grootte van het te behandelen huidoppervlak. Voor de arts met de behandeling begint, wordt de te behandelen huid goed schoongemaakt. Om de huid af te schaven, wordt een snel ronddraaiende borstel met staaldraad of een snel ronddraaiende schijf met diamantkorrels gebruikt. Ook kan deze behandeling worden uitgevoerd met fijne kristallen. Met een speciaal mondstuk wordt met een stroom van microkristallen de huid afgeschuurd. Deze methode noemen we ook wel microdermabrasie. Het afschaven, gebeurt bij een hoog toerental, waarbij de uitgeoefende druk bepalend is voor de te bereiken diepte. Het kan noodzakelijk zijn een huidafwijking meerdere keren met dermabrasie te behandelen.

Door het vooraf bevriezen van de huid met een cryospray wordt de huid voor de dermabrasiebehandeling strak en stijf gemaakt. De behandeling met dermabrasie wordt toegepast bij een huid met acnelittekens. Een nadelig gevolg van dermabrasie is oppervlakkige hypopigmentatie, waardoor de grens tussen de behandelde huid en de normale huid opvallend kan zijn.

microneedling • Microneedling Bij microneedling worden zeer fijne naaldjes gebruikt om de lederhuid licht te beschadigen. Dit stimuleert de celdeling en de aanmaak van collageen en elastine, waardoor de huid sterker, soepeler, egaler van kleur en dikker wordt. Microneedling wordt succesvol toegepast bij (acne)littekens, een door de zon beschadigde huid, grove poriën en/of grove huidstructuur, melasma (zangerschapsmasker), rimpels en fijne lijntjes, cellulitis, striae en andere afwijkingen in de huidstructuur. Er zijn verschillende soorten apparaten en instrumenten op de markt die deze ‘naaldtechniek’ mogelijk maken. Zo is er de dermaroller, de dermastamp, de dermapen of het fractional microneedlingapparaat.

Bij een huid- of dermaroller zitten er zo’n 200 zeer fijne naaldjes op een rolletje. Deze roller kan gemakkelijk over het te behandelen gebied heen en weer gerold worden. Voor een meer plaatselijke behandeling is er een kleine stamper met enkele naaldjes. Hierbij kan de huid handmatig en selectief verwond worden. Een vergelijkbare methode is een pen, de dermapen of het fractional microneedlingapparaat, waarmee trillende naaldjes mechanisch en snel over de huid bewogen worden. Hoe diep de naalden de huid binnengaan, varieert van 0,2 mm tot en met 3 mm. Patiënten kunnen thuis de huid behandelen met naalden van 0,2 en 0,3 mm. Voor een paramedische behandeling gebruikt de huidtherapeut naalden met een lengte van tussen de 1 en 2 mm, in uitzonderlijke gevallen zelfs met een lengte van 3 mm. De microneedlingtechniek wordt ook wel collageen inductietherapie genoemd. De fijne naaldjes stimuleren de huid om collageen en elastine aan te maken. Collageen verstevigt de huid en elastine maakt de huid soepeler. Door de verschillende naaldjes worden kleine verticale geultjes in de huid gemaakt die aan de buitenkant niet echt zichtbaar zijn. Er ontstaan microkanalen die samenknijpen en bijdragen aan verhoogde opname van actieve werkstoffen in de huid.

Na een behandeling ziet de huid er direct rood uit. Dit effect zal tot enkele dagen na de behandeling zichtbaar zijn. Na een intensieve behandeling kunnen enkele kleine ontstekingen, puntbloedinkjes en/of kleine blauwe plekjes ontstaan, deze trekken vanzelf weer weg. De huid moet enkele weken na de behandeling goed beschermd worden tegen de zon door het aanbrengen van zonnebrandcrème met een hoge spf-factor. De behandeling is in sommige gevallen goed te combineren met microdermabrasie of fruitzuur-, salicylzuur- en TCA-peelings. De huid zal na de behandeling roze tot rood kunnen worden. Ook is het mogelijk dat de huid gaat schilferen of licht gaat zwellen. In een enkel geval kunnen er korstjes ontstaan. Microneedling kan onder andere toegepast worden tegen: fijne lijntjes, rimpels, huidverslapping, acne- of andere littekens, zonbeschadiging, pigmentstoornissen, grove huidstructuur of vergrote poriën, striae, cellulitis en alopecia. Acnelittekens, striae en fijne lijntjes worden oppervlakkiger. Het effect van de behandeling is niet direct zichtbaar. De huid heeft tijd nodig om het collageen en elastine aan te maken (minimaal zes weken). Dit proces kan wel een paar maanden duren en vraagt dan ook meerdere behandelingen. Er zijn al wel resultaten te zien in de loop van de behandelkuur, maar het eindresultaat is er pas vier tot zes maanden na de laatste behandeling. In het geval van littekenverbetering en bij de behandeling van pigmentvlekken is er al eerder resultaat te zien. Beide verbeteren aanzienlijk binnen twee tot drie maanden.

• Chemische peeling

Een chemische- of medische peeling stimuleert de aanmaak van nieuw collageen en verwijdert de verouderde opperhuid met actinische keratosen, vlekken en rimpels. Bij een chemische peeling wordt het bovenste laagje van de huid verwijderd met behulp van vloeistoffen die op de huid worden aangebracht. De gewenste diepte van de peeling en het beoogde effect van de behandeling bepalen de keuze van het product. Lichte peelings kunnen worden uitgevoerd met vloeistoffen die melkzuur en fruitzuren kunnen bevatten. Voor de diepere peeling wordt vaak gebruik gemaakt van Trichloorazijnzuur (TCA) of fenol. chemische peeling medische peeling

oppervlakkige peeling

mediumdiepe peeling

diepe peeling Door het variëren van de concentratie en hoeveelheid vloeistof kan een peeling op verschillende dieptes worden uitgevoerd. Hoe dieper de peeling, hoe beter het resultaat. Bij een lichte peeling is de huid binnen enkele dagen weer genezen. Na een middeldiepe peeling duurt de genezing ongeveer zeven tot tien dagen.

Chemische peelings hebben een keratolytisch effect tot aan het stratum granulosum. Het aanbrengen van de chemische peeling zorgt voor celvernieuwing in het Stratum corneum en stimuleert de collageensynthese in de oppervlakkige dermis. De intensiteit van de peeling berust op de pH-concentratie en de inwerkingstijd van het product. Door een chemische peeling wordt de huid oppervlakkig verwond. Na genezing zal de huid een verbeterde huidtextuur hebben. Met name een huid met acnelittekens kan door een chemische peeling verbeteren. Een chemische peeling kan in drie gradaties toegepast worden:

• een oppervlakkige peeling, die niet dieper werkt dan de papillaire laag van de lederhuid. De oppervlakkige peeling maakt acnelittekens en wijde poriën minder opvallend. Het effect hiervan is tijdelijk en de behandeling kan herhaald worden. Voor deze peeling wordt 20-35% trichloorazijnzuur, glycolzuur, melkzuur of een combinatie van salicylzuur, resorcine en plantenenzymen gebruikt. Een chemische peeling kan niet gecombineerd worden met een behandeling met antibiotica of een behandeling met isotretinoïne; • een mediumdiepe peeling werkt tot de netvormige laag van de lederhuid. Voor deze peeling wordt 40-50% trichloorazijnzuur of 88% vloeibaar fenol gebruikt; • een diepe peeling werkt tot in de diepe dermis. Voor deze peeling wordt 88% vloeibaar fenol of een fenoloplossing (Baker’s solution) gebruikt, waarna afgedekt wordt met pleisters. De volledige genezing duurt een half jaar.

In tegenstelling tot de oppervlakkige peelings (scrub, lysing) mag een middeldiepe peeling alleen worden uitgevoerd door

huidtherapeuten en dermatologen. Zowel de medium-diepe als de diepe peeling wordt toegepast bij acnelittekens. Het meest nadelige gevolg van een chemische peeling kan hypo- en hyperpigmentatie zijn.

We onderscheiden vijf categorieën in de chemische peelings: • AHA’s (Alpha-hydroxyzuren) voorbeelden zijn melkzuur, glycolzuur, pompoenzuur, lichte peelings die geschikt zijn voor elk huidtype en huidskleur; • Tretinoïden (vitamine A zuur) bijvoorbeeld Retinol; • BHA’s (Bèta-hydroxyzuren) bijvoorbeeld salicylzuur; • TCA (Trichloorazijnzuren), middeldiepe peeling op basis van en combinatie van stoffen, waaronder in belangrijke mate trichloorazijnzuur; • combinatie van zuren (Jessner), diepe peeling die niet geschikt is voor mensen met een donkere- of mediterrane huid. Het is een combinatie van stoffen, waaronder 14% salicylzuur (een BHA), 14% resorcinezuur en 14% melkzuur (een AHA), een totaal aan zuren van 42%.

Absolute contra-indicaties voor alle typen peelings zijn het gebruik van orale retinoïden binnen zes maanden voor de chemische peeling, slechte wondgenezing en actieve herpes- of bacteriële infectie.

Relatieve contra-indicaties zijn zwangerschap, borstvoeding,

Fitzpatrick huidtype V-VI, voorgeschiedenis met bestraling, zware rokers, en een voorgeschiedenis met vorming van hypertrofische of keloïdale littekens. Contra-indicaties voor diepe peelings, in geval van fenol, zijn ook nog cardiale afwijkingen.

• Licht en lasertherapie

Licht (IPL)- en lasertherapie kunnen ingezet worden bij diverse huidaandoeningen, waaronder acne. Zowel met lichtflits- als laserapparatuur wordt gebruikt gemaakt van licht dat wordt omgezet in warmte. Hierdoor worden specifieke huidstructuren verhit en daarmee vernietigd. De werking is gebaseerd op het zelfde principe en wordt ook wel selectieve fotothermolyse genoemd.

De werking van zowel lichtflits- als laserapparatuur is gebaseerd op hetzelfde principe, namelijk selectieve fotothermolyse. Bij een laserlamp wordt gebruik gemaakt van één specifieke golflengte (ook wel coherent licht genoemd). Hierdoor ontstaat een dunne, krachtige straal, waarmee diep in de huid gewerkt kan worden. AHA’s Alphahydroxyzuren

tretinoïden BHA’s Bètahydroxyzuren TCA Trichloorazijnzuren combinatie van zuren Jessner

licht (IPL)- en lasertherapie

intense pulse light

intense pulsed light (pulsed dye laser PDL) Infrarood diodelaser NdYag laser

fractional laser Afhankelijk van de golflengte van de laserlamp kan één specifieke huidaandoening behandeld worden. Een lichtflitslamp zendt daarentegen vele lichtbundels met diverse golflengtes uit. Dat noemen we niet-coherent licht. Een flitslamp wordt ook wel IPL genoemd, wat staat voor Intense Pulse Light (intensief gebruik van licht). Door de vele golflengtes kunnen meerdere huidaandoeningen met hetzelfde apparaat behandeld worden. Door middel van een filter kunnen golflengtes tegengehouden worden, zodat maar één specifieke huidaandoening behandeld wordt. Omliggende structuren zullen enigszins beïnvloed worden door de verschillende golflengtes.

Afhankelijk van de huidaandoening wordt gekozen voor lichtflitsof laserapparatuur. Het resultaat van de behandeling is verder van verschillende factoren afhankelijk, zoals het huidtype, instellingen van het apparaat en de kunde van de behandelaar.

De behandeling met lichtflits- of laserapparatuur is niet gevaarlijk voor de huid. Wel is het van belang leefregels op te volgen om schade aan de huid te voorkomen. Het is bijvoorbeeld altijd belangrijk om de huid zowel voor als na de behandeling te beschermen tegen UV-straling.

Licht- en lasertherapie is geschikt voor lichte tot ernstige acne. Er zijn verschillende vormen van licht- en lasertherapie: • Intense pulsed light (pulsed dye laser, PDL): een laser, waarbij een kleurstof als medium wordt toegepast. Deze laser is geschikt bij inflammatoire acne; • Infrarood diodelaser: laser met Infraroodlicht; • NdYag laser: de laser werkt bacteriedodend en door warmte van de laser wordt talg vloeibaar, zodat de poriën minder snel verstopt raken. De Nd-Yag laser is geschikt voor milde en matige acne; • Fractional laser: er worden microscopische gaatjes in de huid gemaakt. Als reactie op de warmte vormt de huid nieuw collageen, waardoor de huid gladder wordt. De behandeling is

geschikt bij acnelittekens; • Flitslicht/IPL: het flitslicht werkt bacteriedodend en de talgproductie wordt gereduceerd. Er zijn minimaal acht behandelingen nodig voor een resultaat. De behandeling is geschikt voor actieve acne; • CO² laser: de laser verdampt de bovenste laag van de huid, waardoor de huid gladder wordt. De behandeling moet onder verdoving, omdat het te pijnlijk is. De huid heeft twee weken nodig om te herstellen. De behandeling is geschikt voor acnelittekens; • Lichttherapie met UV-licht: heeft een helende werking bij verschillende huidaandoeningen; • Lichttherapie met blauwlicht. Door blauwlicht met een golflengte van 414 nanometer worden de Propionibacterium acne vernietigd.

• Fotodynamische therapie (PDT)

Fotodynamische therapie - of afgekort PDT - is een behandeling met een geneesmiddel verwerkt in een crème, dat werkzaam wordt na blootstelling aan speciaal licht. Het middel wordt op de huid aangebracht en zorgt ervoor dat de huidcellen en -bacteriën lichtgevoelig worden. Bij belichting ontstaat er een reactie in de huidcellen die leidt tot het verminderen van ontstekingen in de talgklieren en het verdwijnen van bacteriën.

Het lichaam zorgt voor opruiming van de ontstekingscellen en voor herstel van de huid.

PDT is een combinatie van een lichtgevoelige stof (fotosensitiser) in gel-, spray- of crèmevorm en blootstelling aan blauw- of roodlicht en soms licht van een laser. De meest gebruikte fotosensitisers zijn 5-aminolevulinezuur en methylaminovulinezuur, stoffen die van nature in menselijke cellen voorkomen. Door het licht worden 5-aminolevulinezuur en methylaminovulinezuur in de huid opgenomen en ondergaan een chemisch proces, waarbij zuurstofmoleculen vrijkomen. De zuurstofmoleculen vernietigen Flitslicht IPL

CO2 laser

lichttherapie UVlicht lichttherapie blauwlicht

fotodynamische therapie PDT

de Propionibacterium acnesbacteriën. Direct na de behandeling ziet de behandelde huid eruit als een schaafplekje, meestal rood, soms met blaren en oppervlakkige wondjes. De genezing duurt ongeveer tien dagen. In de eerste tijd na de behandeling is vaak een kleurverschil te zien dat verbetert in de loop van de tijd.

De behandelfrequentie is één keer bij 5-aminolevulinezuur of twee keer bij methylaminovulinezuur. Er zit één week tussen behandeling één en twee. De fotosensitiser moet drie à vier uur inwerken. Daarna wordt de huid tien minuten belicht. Na een pauze van twee uur wordt de huid nogmaals tien minuten belicht. Tijdens het belichten ontstaat een branderige pijn. Na de behandeling treedt er roodheid, zwelling en korstvorming op. De huid geneest na twee tot zes weken. De huid moet gedurende deze tijd met een hoge factor beschermd worden tegen de zon. Beter is tijdelijk de zon vermijden. Er kunnen pigmentverschuivingen ontstaan. Een groot voordeel van deze behandelmethode is dat er in tegenstelling tot de traditioneel toegepaste antibiotica geen risico op ernstige bijwerkingen is.

Samenvatting

In dit hoofdstuk heb je geleerd wat de meest voorkomende medische behandelwijzen bij acne zijn. Je hebt kennisgenomen van de verschillende medische behandelingen, die zowel uitwendig als systemische kunnen worden toegepast. Ook heb je kunnen lezen welke huidverdunnende behandelingen medisch worden toegepast en wat de eventuele indicaties en contra-indicaties zijn.

In het volgende hoofdstuk komt vooral het toepassen van de code van de schoonheidsspecialist bij het uitvoeren van de acnebehandelingen aan bod.

Over dit hoofdstuk

Als acnespecialist zorg je ervoor dat de kans op het overbrengen van ziektekiemen zo klein mogelijk is. Daarvoor is een goede hygiene een basisvoorwaarde. Naast hygiënisch werken, is ook gezond werken een vereiste. Ook cliënten stellen hygiënisch werken en een schone salon zeer op prijs. Dit hoofdstuk gaat over de bedrijfs- en persoonlijke hygiëne, specifiek voor de behandeling van acne. De regelgeving over deze onderwerpen kun je vinden in de ‘Code van de Schoonheidsspecialist’. Hierin staan de wettelijke eisen en de aanbevelingen vanuit de branche over hygiënisch werken, arbeidsomstandigheden en milieu.

Wat je vooraf moet weten

Voordat je aan dit hoofdstuk begint, is het goed om te zorgen dat je basiskennis vanuit de ‘Code van de Schoonheidsspecialist’ op niveau is. Over de kennis die je daar hebt opgedaan, moet je in dit hoofdstuk kunnen beschikken. Begrippen die aan de orde komen in het examen: 5.1 Hygiëne in verband met acne 5.2 Reiniging, desinfectie en sterilisatie

Wat leer je in dit hoofdstuk?

In dit hoofdstuk leer je welke hygiënemethoden en maatregelen van belang zijn bij de acnebehandeling. Ook kun je hierna uitleggen wat reinigen, desinfecteren en steriliseren inhoudt, kun je de verschillende werkwijzen benoemen en weet je wat het verschil tussen deze drie is. Uiteindelijk is het doel dat je zelf kunt bepalen welke hygiënemaatregelen in de praktijk het beste genomen kunnen worden en kun je deze succesvol toepassen bij je behandelingen.

Hygiëne, ARBO en milieu 5

Inleiding

Als acnespecialist werk je niet gewoon met mensen, maar je werkt met mensen met een huidprobleem. Dit huidprobleem, acne, gaat meestal gepaard met de aanwezigheid van veel verschillende soorten micro-organismen. Door je specifieke werk bestaat er voortdurend een kans dat er vreemde stoffen en/of micro-organismen worden verplaatst en dat de huid wordt beschadigd.

Zoals je weet, kan er door verspreiding van micro-organismen besmetting plaatsvinden, die uiteindelijk een infectie tot gevolg kan hebben. Als je infecties en kruisbesmettingen wilt voorkomen, moet je daarom allereerst díe maatregelen nemen die de verspreiding en groei van micro-organismen tegengaan. Deze maatregelen worden ook wel hygiënemaatregelen genoemd. In het kader van dit boek beperken we ons tot de bedrijfs- en persoonlijke hygiëne en de verschillende methoden en middelen om hygiënisch de acnebehandeling te kunnen uitvoeren. besmetting infecties kruisbesmettingen