2.2 Bacteriëmie en septikemie

Bacteriëmie

Normaal gesproken is bloed steriel, dat betekent dat er geen bacteriën in aanwezig zijn. Soms kunnen tijdelijk kleine hoeveelheden bacteriën in de bloedbaan terecht komen. Dat geeft meestal geen verschijnselen. We spreken dan van een bacteriëmie. Een bacteriëmie kan men op het spoor komen door het kweken van bacteriën uit het bloed. bacteriëmie

Een tijdelijke bacteriëmie kan optreden tijdens tandheelkundige procedures of tandenpoetsen, omdat bacteriën, die op het tandvlees rond het gebit voorkomen, in de bloedbaan worden gedrukt. Ook bij het openen van de huid, bij bijvoorbeeld het verwijderen van comedonen of pustels, kan een bacteriëmie ontstaan. Omdat het lichaam kleine aantallen bacteriën over het algemeen snel kan verwijderen, veroorzaakt tijdelijke bacteriëmie zelden symptomen. Meestal is bij een bacteriemie dus geen behandeling nodig.

Wat is het verschil tussen bacteriëmie en sepsis? Bacteriëmie is de aanwezigheid van bacteriën in de bloedbaan. Sepsis is een bacteriële infectie in de bloedbaan. Uit een bacteriëmie kan wel een sepsis ontstaan wanneer bacteriën de kans krijgen zich te vermenigvuldigen. Hoewel bij sepsis meestal bacteriën de oorzaak zijn, kan dit ziektebeeld ook ontstaan door virussen, parasieten, gisten en schimmels. Deze bacteriëmieën zijn over het algemeen transiënt, wat betekent dat het bloed na enkele minuten alweer geklaard is. sepsis

septikemie

ernstige bloedvergiftiging

septische shock

Septikemie

De term septikemie verwijst naar de toxinen van de micro-organismen in het bloed en wordt niet vaak meer gebruikt. Wel spreken we van sepsis of bloedvergiftiging. Zoals hierboven staat vermeld, kan een bacteriëmie een septikemie of sepsis tot gevolg hebben. Septikemie (sepsis of bloedvergiftiging) is de infectie van bloed met micro-organismen die in de bloedsomloop zijn binnengedrongen. De organismen die septikemie veroorzaken, zijn meestal bacteriën. Enkele organismen die septikemie kunnen veroorzaken, zijn Streptococcus, Staphylococcus, E.coli, Neisseria gonorrhoea, Klebsiella, Proteus en Pseudomonas. Deze organismen zijn afkomstig van de huid, darmen of geslachtsorganen waar ze normaal aanwezig zijn. Deze bacteriën komen de bloedsomloop binnen, vermenigvuldigen zich en veroorzaken symptomen, zoals koorts en lage bloeddruk. Ernstige bloedvergiftiging kan tot een septische shock leiden.

Verschijnselen van septikemie Verschijnselen van septikemie zijn onder meer hoge koorts, hoofdpijn, koude rillingen, spierpijn, verwardheid en lage bloeddruk. Doordat de bloeddruk lager is en daarmee de bloedtoevoer naar de vitale organen afneemt, ziet de patiënt er bleek, koud en klam uit. Dit wordt septische shock genoemd. Afhankelijk van het type en de locatie van de infectiebron (als daar sprake van is) kunnen zich ook andere symptomen voordoen. In het geval van zwangere vrouwen gaat bloedvergiftiging meestal gepaard met het overlijden van de baby in de baarmoeder. Dit leidt tot een spontane miskraam of de geboorte van een dood kind. De aanwezigheid van de micro-organismen in de voortplantingsorganen leidt tot onwelriekende pusafscheiding van de baarmoederhals voor en na de bevalling. Wanneer de infectie zich naar de hersenen verspreidt, leidt dit tot meningitis (ontsteking van de vliezen die de hersenen omgeven). Dit gaat gepaard met een

stijve nek en soms met beschadigingen van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg).

Diagnose Wanneer een patiënt met een infectie plotseling hoge koorts krijgt, wordt meestal sepsis vermoed. Het is niet mogelijk zonder nader bloedonderzoek vast te stellen welk organisme de septikemie heeft veroorzaakt. Om de diagnose te stellen, wordt een aantal bloedmonsters afgenomen, waarna in het laboratorium wordt geprobeerd de bacteriën te kweken (bloedkweek); een proces dat één tot vijf dagen duurt. Soms worden monsters van de geïnfecteerde plaatsen genomen of wordt de vloeistof die de hersenen en het ruggenmerg omgeeft onder de microscoop onderzocht. Dit onderzoek is nodig, omdat alleen op deze wijze vastgesteld kan worden welk organisme de infectie heeft veroorzaakt en welk antibioticum geschikt is voor de behandeling.

Behandeling Sepsis is zeer ernstig en levensgevaarlijk. Het vereist onmiddellijke behandeling met antibiotica, ook al zijn de resultaten die de diagnose moeten bevestigen nog niet beschikbaar. Uitstel van behandeling met antibiotica vermindert de overlevingskans van de patiënt aanzienlijk. De keuze van een antibioticum wordt in eerste instantie gebaseerd op de bacteriën die het meest waarschijnlijk verantwoordelijk zijn voor de infectie. Dit is afhankelijk van de plaats waar de infectie is begonnen (infectiehaard of ‘focus'). Vaak worden twee of drie antibiotica tegelijk gegeven om de kans dat bacteriën worden gedood te vergroten, vooral wanneer de infectiehaard onbekend is. Wanneer later de onderzoeksresultaten beschikbaar komen, kunnen deze antibiotica eventueel worden vervangen door een antibioticum dat het minst schadelijk en het meest effectief is tegen de bacteriën die de infectie veroorzaken. Soms is een operatie nodig om de infectiehaard weg te nemen. Ook dient voldoende vocht te worden toegediend om uitdroging te voorkomen. In sommige gevallen is een operatie nodig om geïnfecteerde weefsels te verwijderen. infectiehaard