70
| PSYCHOLOGIA
W 1971 roku przeprowadzono jeden z najbardziej interesujących eksperymentów, który jest analizowany niezmiennie już od ponad 40 lat. Miał na celu zbadanie psychologicznych aspektów uwięzienia człowieka. W piwnicy Wydziału Psychologii Uniwersytetu Stanfordzkiego powstał specjalnie dla tego celu stworzony zakład karny. Nad przebiegiem projektu czuwał profesor Zimbardo, który wcielił się także w rolę nadzorcy więzienia. Długość tej symulacji przewidywana była na okres dwóch tygodni. Niestety, eksperyment przerwano po 5 dniach…
fot. Olga Adamska
fot. Hanna Sokólska
Intrygujące ogłoszenie Początek lat 70-tych to jeszcze hippisowska kultura buntu. Młodzież buntowała się otwarcie wobec prowadzonej w tym czasie przez USA wojny w Wietnamie. Spośród tej młodzieży o pacyfistycznym światopoglądzie, myślącej w niezależny sposób i negującej ustalone reguły, badacze wybrali 24 osoby, które odpowiedziały na ogłoszenie zamieszczone w gazecie. Dotyczyło ono płatnej propozycji (15$ za dzień) udziału w eksperymencie badającym psychologiczne efekty symulacji życia więziennego. Na ogłoszenie w rzeczywistości odpowiedziało wielu chętnych, ale badacze wybrali grupę o najbardziej zdrowym profilu osobowości. Rzut monetą decydował o tym, kto spośród wybrańców stanie się osadzonym, a kto strażnikiem więzienia.
Eksperyment więzienny cz. 1 TOUCHÉ | nr 4 | MARZEC 2012
Funkcjonariusze u drzwi Całość eksperymentu rozpoczęła się w spokojną niedzielę. Podczas gdy nowo mianowani strażnicy przechodzili krótki kurs przygotowawczy przed swoją służbą, przez miasto pędziły wozy policyjne, które wyciągały z domów przyszłych więźniów pod pretekstem rzekomego złamania przez nich prawa. Zakuwani byli w kajdanki i przewożeni wprost na komisariat policji. Wszystko to rozgrywało się w dość poważnej atmosferze. Na komisariacie czekało ich trochę formalności, takich jak pobieranie odcisków palców. Następnie skazańców przewieziono do więzienia za dokonane przez nich przewinienia… Trochę topografii, szczypta „mody” Zakład Karny znajdujący się w piwnicy Wydziału Psychologii został odosobniony od reszty budynku. W jego skład wchodziły 3 cele naszpikowane podsłuchami, a każda z nich czekała na przyjęcie 3 więźniów. Na dziedzińcu, na którym odbywały się apele, zainstalowano kamerę, która śledziła cały przebieg eks-