Dwumiesięcznik Kraków dla Mieszkańców 1/2024 (39)

DWUMIESIĘCZNIK NR

01

(39)

STYCZEŃ 2024

T E M AT N U M E R U :

08

Początek Nowej Ery

03

KdM w akcji

04

Centrum Sportów Miejskich, czy zaplecze deweloperów?

Spółka Kraków 5020: nagrody za straty

12

Znika nielegalne wysypisko na Złocieniu

07

Mostek przy Barbakanie uratowany!

14

Problem wózków inwalidzkich w MPK: mamy sukces!

10

Tylko w Krakowie: gigantyczny blok na podwórku

15

Wybory 2024: jest sondaż

16

Krzyżówka

I S S N : 2 6 5 7- 497 7.

02

06

E G Z E M P L A R Z B E Z P Ł AT N Y

Kraków stoi w korkach

Początek Nowej Ery 01

(39)

K

iedy piszę ten wstępniak, mamy

bę, która zarządzać miastem będzie potra-

skiej – całkowity zwrot, zupełnie nowy rząd

że będzie to osoba potrafiąca rozmawiać

będzie się zmieniać na lepsze. Wy jednak

która reprezentuje wyłącznie poglądy jed-

wciąż zmiany w polityce ogólnopol-

i parlament, nadzieja, że nasza codzienność

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

jakiejkolwiek partii. Wierzę, że wybiorą oso-

jeszcze stary 2023 rok. Świeże są

będziecie to czytać już w nowym, 2024 roku.

fiła praktycznie, a nie teoretycznie. Wierzę,

z każdym i szukać kompromisu, a nie taka, nej grupy i chce narzucić wolę swoich

Nikt z nas nie wie jeszcze, jaki on będzie, ale

zwolenników całej reszcie krakowian.” Mu-

przyniesie ogromną zmianę. Wiosną wy-

mogę się pod jego słowami w stu procen-

jednego możemy być pewni: w Krakowie

bierzemy prezydenta i nie będzie to Jacek

Majchrowski. Po raz pierwszy od 2002 roku.

Wielu z Was nie pamięta innego prezydenta.

W 2002 roku świat wyglądał zupełnie inaczej.

Nie byliśmy jeszcze w Unii Europejskiej. Pre-

zydentem był Aleksander Kwaśniewski. Iga

Świątek miała roczek, Kamil Stoch chodził

do gimnazjum, nie mieliśmy nie tylko smart-

fonów i Facebooka – nie powstał jeszcze na-

wet portal „Nasza klasa”. W Krakowie od tego

czasu wyrosło całkiem nowe pokolenie dorosłych już dziś ludzi. Dziś wszyscy zadajemy

sobie pytanie: jak zmieni się nasze miasto?

Znacie mnie jako krytyka prezydentury Jac-

ka Majchrowskiego, rzadko się z nim zga-

dzałem. Dlatego teraz może Was zaskoczę.

szę przyznać, że – chyba po raz pierwszy – tach podpisać.

Niezależnie od tego, kto to będzie, przyszły prezydent Krakowa będzie miał wyjątkowo

trudne zadanie. Finanse miasta są w opłakanym stanie – zadłużenie na koniec tego

roku ma sięgnąć kolejnego rekordu, 6,4 miliarda złotych. Do tego dochodzą długi

miejskich spółek – kolejne 3 miliardy. Wierzę jednak, że mądre zarządzanie miejskimi

pieniędzmi – i zarządzanie miastem wspólnie z jego mieszkańcami – pozwoli pokonać

wszystkie przeszkody. Dlatego w przyszłość patrzę z optymizmem. Wierzę, że wreszcie

uda się przywrócić to miasto ludziom, którzy

w nim mieszkają. I tego nam wszystkim ży-

czę w tym rozpoczynającym się właśnie roku.

Wiecie, co wciąż jeszcze urzędujący prezy-

dent powiedział o przyszłej wyborczej decyzji nas wszystkich, kiedy ogłaszał, że sam nie

wystartuje w kolejnych wyborach? Zobacz-

cie: „Wierzę, że wybiorą osobę, która będzie

Wiosną wybierzemy prezydenta i nie będzie to Jacek Majchrowski.

Po raz pierwszy od 2002 roku.

odpowiadać za swoje działania tylko przed

mieszkańcami miasta, a nie przed szefami

2

Lider stowarzyszenia i klubu radnych Kraków dla Mieszkańców

Kraków dla Mieszkańców w akcji Troska o krakowskie miejsca pamięci 1 listopada z radnymi Łukaszem Gibałą i Janem Stanisławem Pietrasem kwestowaliśmy na rzecz ochrony zabytkowych nagrobków na

cmentarzu Rakowickim, biorąc udział w corocznej akcji organizowanej

przez Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa. Dziękujemy wszystkim, którzy wsparli tę ważną zbiórkę! W Zaduszki natomiast wraz z naszymi

działaczami oraz wolontariuszami odwiedziliśmy cmentarz Podgórski, gdzie staraliśmy się wysprzątać jak najwięcej zaniedbanych

nagrobków i zapalić na nich symboliczny znicz. Była to ciężka praca, lecz potrzebna, a jej efekty przyniosły nam dużo satysfakcji.

Kraków w mrocznej odsłonie Jesień to idealny czas na opowieści wywołujące ciarki na plecach, dlatego we wrześniu i październiku zorganizowaliśmy dwie niesamowicie

klimatyczne, bezpłatne wycieczki: Mroczny Kraków (której przewodnikiem był Maciej Osika) oraz Kryminalny Kraków (poprowadzona przez Wojcie-

cha Zabielskiego). Uczestnicy tych intrygujących spacerów tematycz-

nych mogli zaznajomić się z fascynującymi, choć niezbyt przyjemnymi

aspektami naszego miasta, poznać miejsca owiane tajemnicą, a także mniej lub bardziej znane historie budzące grozę. Jeśli nie chcecie

przegapić kolejnych ciekawych wydarzeń, które będziemy organizować

w przyszłości, koniecznie śledźcie nasze media społecznościowe i zapisz-

cie się na nasz newsletter!

Zbiórka materiałów na legowiska dla bezdomnych zwierząt Wielu z nas ma w szafach, piwnicach i na strychach niepotrzebne

poduszki, kołdry, koce czy śpiwory. Niezwykli podopieczni Stowarzyszenia Emaus potrafią z nich zrobić świetny użytek. Podczas warsztatów terapii zajęciowej ci wspaniali ludzie szyją legowiska i posłania dla

psów oraz kotów, a następnie przekazują je fundacjom i organizacjom

zajmującym się poprawą losu bezdomnych zwierząt. To naprawdę

godny podziwu przykład recyklingu! Materiałów na legowiska dla zwierząt nigdy dość, dlatego w listopadzie również postanowiliśmy zebrać przedmioty, które mogłyby posłużyć w tym słusznym celu. Cieszymy

się, że już niedługo przekazane kołdry i koce będą mogły zamienić się w przytulne posłania dla potrzebujących zwierzaków.

Jeśli chcesz z wyprzedzeniem wiedzieć o organizowanych przez nas wydarzeniach i wziąć w nich udział, zapisz się do naszego newslettera. Możesz to zrobić na stronie internetowej: www.KrakowDlaMieszkancow.com/newsletter Informacje znajdziesz też w naszych mediach społecznościowych: FB.com/KRKdlaMieszkancow

instagram.com/KrakowDlaMieszkancow

3

tiktok.com/@krakowdlamieszkancow

Centrum Sportów Miejskich, czy zaplecze deweloperów? „Zmień błoto pod estakadą w ogólnodostępne Centrum Sportów Miejskich” – brzmiało hasło reklamujące jeden ze zwycięskich projektów Budżetu Obywatelskiego w 2019 roku. Rozległy teren sportowo-rekreacyjny wyposażony w nowoczesne urządzenia sportowe miał być miejscem

(39)

obok Bonarki nadal zamiast bloków znajdują się wykopy i nielegalnie

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

osób z niepełnosprawnościami. Dlaczego więc pod estakadą ulicy Turowicza

01

szczególnie atrakcyjnym dla młodzieży i w pełni dostosowanym do potrzeb

zaparkowane pojazdy?

N

ie ulega wątpliwości, że ogólnodostępne i dobrze wyposażone tereny sportowe są w mieście potrzebne. Ciekawie zagospodarowane przestrzenie na świeżym powietrzu zachęcają do podejmowania aktywności fizycznej, stwarzają okazje do spotkań z rówieśnikami i aktywnego spędzania czasu z bliskimi. W tak zabudowanym mieście jak Kraków często problemem jest znalezienie miejsca na tak duże inwestycje.

To między innymi dlatego pomysłodawcy ogólnomiejskiego projektu nr 103, zgłoszonego w ramach Budżetu Obywatelskiego w 2019 roku, zaproponowali budowę Centrum Sportów Miejskich na

niezagospodarowanych wówczas terenach pod estakadą ulicy Turowicza.

Wybór lokalizacji był dobrze przemyślany – chodziło o miejsce w miarę dobrze skomunikowane, położone w niedalekiej odległości od centrum handlowego, stacji kolejowej i malowniczego akwenu, a na dodatek częściowo i tak już zadaszone estakadą. Najbliższe bloki znajdowały się na tyle daleko, by ewentualny hałas generowany przez ćwiczących nie zakłócał spokoju mieszkańców. Autorzy projektu liczyli też, że zagospodarowanie terenu pomoże w podniesieniu poziomu bezpieczeństwa okolicy, zamieniając odludny teren w przyjazną przestrzeń służącą integracji lokalnej społeczności.

4

Projekt zachwycił mieszkańców rozmachem, różnorodnością i inkluzywnością. Zakładał budowę dwóch wielofunkcyjnych boisk, wyposażonych między innymi w elementy niezbędne do gry w Bike Polo, hokeja na rolkach, lacrosse oraz koszykówkę i piłkę nożną, dostosowanych do potrzeb osób niedowidzących i niewidomych. W obrębie inwestycji miały się też znaleźć przestrzenie do uprawiania innych sportów, w tym skatepark, pump truck, ścianki wspinaczkowe, a także tory do jazdy szosowej i na rolkach, downhillu oraz ćwiczeń na wózkach inwalidzkich. W projekcie uwzględniono nawet możliwość udostępnienia elementów otoczenia pod działalność graficiarzy i innych artystów.

Projekt nr 103 pozytywnie przeszedł weryfikację przez urzędników, a następnie głosami Krakowian został wybrany do realizacji. Harmonogram zakładał ukończenie ostatnich elementów Centrum Sportów Miejskich pod koniec 2020 roku. Tymczasem, ponad trzy lata później, nie zostały rozpoczęte nawet prace projektowe. Co więc dzieje się z tym niemałym kawałkiem terenu? Nic dobrego. Choć inicjatorzy projektu już dawno apelowali do władz miasta o zabezpieczenie działek przeznaczonych pod Centrum Sportów Miejskich, obecnie są one użytkowane głównie przez deweloperów jako zaplecze budowlane i dzikie parkingi. Co więcej, urzędnicy są świadomi tej sytuacji. W odpowiedzi

na interpelację Łukasza Gibały, w której radny pytał o postępy we wprowadzaniu w życie projektu nr 103, pojawiła się informacja, że z uwagi na inwestycje drogowe w tym rejonie Zarząd Infrastruktury Sportowej zawnioskował o wycofanie zadania z realizacji. Urzędnicy przyznali, że „aktualnie teren podlega dalszym przekształceniom i w części zagospodarowany jest jako plac budowy z głębokimi wykopami i masywnymi murami oporowymi.” Ponadto na realizację zadania do tej pory nie zostały zabezpieczone środki finansowe.

Niestety to nie pierwszy raz, gdy Krakowianie są zmuszeni czekać latami, by projekt z Budżetu Obywatelskiego ujrzał światło dzienne. Znamy też przypadki, gdy do realizacji w ogóle nie dochodzi – wystarczy wspomnieć projekt toru wyścigowego, na którego budowę głosujący w II edycji BO czekają od 2015 roku. A przecież mieszkańcy mają prawo oczekiwać, że poświęcając czas na przygotowywanie projektów, zapoznawanie się z tymi zgłoszonymi i oddając na nie głosy, będą mogli wkrótce cieszyć się rezultatami. W innym przypadku władze miasta, zamiast zachęcać do partycypacji i aktywnej postawy, wręcz do tego zniechęcają, czego odbiciem jest niska frekwencja w budżecie obywatelskim. Inicjatorzy projektu wciąż jednak walczą, by Centrum Sportów Miejskich w Krakowie powstało. Czy się uda? Pozostaje mieć taką nadzieję.

Aleksandra Michniewicz

Pumptruck w niemieckim Fryburgu był także projektem z budżetu obywatelskiego.

Fot. Andreas Schwarzkopf, licencja Creative Commons CC BY-SA 4.0 DEED

5

Spółka Kraków5020: nagrody za straty 14 kwietnia 2023 roku, na dokładnie 12 dni przed tym, jak rada miasta podjęła dwie uchwały o likwidacji spółki Kraków5020, Jacek Majchrowski jednoosobowo zmienił zasady wynagrodzeń członków jej zarządu. A dokładnie podwoił odprawy w przypadku ich zwolnienia – (39)

z trzymiesięcznego do sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

01

Przypadek?

S

półka została powołana z końcem 2021 roku, A co zrobił Jacek Majchrowski? To ujawnił w listopaa jej głównym zadaniem miało być zarządza- dzie facebookowy fanpage „Co jest nie tak z Krakonie Centrum Kongresowym ICE. Szybko jed- wem”. Tuż przed podjęciem uchwał o likwidacji, jako nak pojawiły się kolejne, a wśród nich to najbardziej „Zgromadzenie Wspólników”, zmienił zasady wynakontrowersyjne: uruchomienie drugiej urzędowej gradzania zarządu. Podwoił odprawy jego członków, telewizji Play Kraków News (później zmieniła na- co w przypadku samej tylko prezeski oznacza rezwę na Hello Kraków). Z miesiąca na miesiąc rosło kompensatę za utratę stanowiska w wysokości 186 oburzenie ze względu na ogromne kwoty, przekazy- tys. zł. Usztywnił także wynagrodzenia dwójki wicewane do spółki z budżetu miasta (w 2022 roku było prezesów – wynoszą 25 tys. zł, wcześniej miały się to łącznie 52 mln zł), w tym nakłady na prowadzoną mieścić w „widełkach” 23-25 tys. zł. Autor fanpage’a, przez nią telewizję. Zakupiono m.in. wysokiej klasy Mateusz Jaśko, opublikował jednak nie tylko uchwasprzęt, a wynagrodzenia pracowników były wyż- łę w tej sprawie. Pokazał także decyzje, jakie zapadły sze niż w mediach komercyjnych. Doprowadziło w spółce w lipcu 2023 roku, dotyczące oceny pracy to mieszkańców do wrzenia, czego wyrazem były zarządu za 2022 rok. Wynika z nich, że wszystkie poaż dwa obywatelskie projekty uchwał w sprawie li- stawione jego członkom cele zostały zrealizowane kwidacji Kraków5020. W radzie miasta powstał spe- w całości, za co należy im się premia. Prezesce Izacjalny zespół badający sprawę, który przygotował beli Błaszczyk przyznano „wynagrodzenie zmienne” miażdżący dla władz miasta i spółki raport. Został w wysokości 91,5 tys. zł, a wiceprezesom prawie 68 on przedstawiony tuż przed głosowaniem nad oby- tys. i niespełna 74 tys. zł. To wszystko w sytuacji – co watelskimi uchwałami. Rada miasta przyjęła obie również udokumentował Jaśko – kiedy za rok 2022 26 kwietnia 2023 roku. spółka wykazała stratę netto w wysokości 1,6 mln zł.

Uchwały jednak nie wystarczyły do zlikwidowania spółki – tę ostateczną decyzję formalnie musi podjąć Zgromadzenie Wspólników, którego funkcję jednoosobowo pełni Jacek Majchrowski. A jemu się nie spieszyło. Prezydent najpierw liczył na to, że uchwały rady uchyli wojewoda. Kiedy ten ostatni tego nie zrobił, Miasto skierowało sprawę do sądu – ale również sąd nie pomógł i skargę oddalił.

Dopiero pod koniec 2023 roku prezydent znalazł rozwiązanie problemu wiszących nad nim uchwał o likwidacji, niekoniecznie takie, jakiego oczekiwali mieszkańcy i radni. Spółka Kraków5020 ma zostać połączona z inną miejską spółką – Agencją Rozwoju Miasta Krakowa. Czy to znaczy, że zatrudnienie i wydatki na jej działania będą mniejsze? Niekoniecznie.

Renata Ropska

6

Mostek przy Barbakanie uratowany!

Na początku czerwca ubiegłego roku krakowskie media obiegła zaskakująca informacja: z powodu braku funduszy na renowację kładki drewnianemu mostkowi nad fosą przy Barbakanie groziła całkowita rozbiórka. Jednak dzięki wspólnemu zaangażowaniu i stanowczej reakcji od niedawna można już korzystać z odrestaurowanej konstrukcji.

D

rewniana kładka przy Barbakanie została zbudowana w 2005 roku na miejscu znajdującego się tam wcześniej mostu żelbetonowego. Stanowi rekonstrukcję mostu, który kilkaset lat temu umożliwiał wjazd do Krakowa.

Było to wówczas jedyne wejście do Barbakanu od strony Kleparza i ważna część Via Regia, czyli drogi królewskiej. W ostatnich latach stan kilkunastoletniej konstrukcji drastycznie się pogorszył, a od 2019 roku opiekujące się Barbakanem Muzeum Krakowa regularnie wnioskowało o dotację na jej remont, jednak bez skutku. W międzyczasie podejmowano próby prowizorycznego zabezpieczenia zmurszałego, niszczejącego mostku, który nie tylko prezentował się coraz gorzej, ale też zaczął stwarzać niebezpieczeństwo i ostatecznie został całkowicie wyłączony z użytkowania oraz zagrodzony łańcuchem i wyszczerbioną bramą. Gdy mieszkańcy usłyszeli, że sytuacja ma się zmienić, liczyli na to, że miastu udało się zabezpieczyć środki na remont kładki. Okazało się, że jest odwrotnie – drewniany mostek miał został rozebrany, a wejście do Barba7

kanu od strony Kleparza miało pozostać nieczynne.

Planowano pozostawić jedynie zabytkowe elementy, czyli podpory konstrukcyjne i przybramie. Jak przekazali przedstawiciele Muzeum Krakowa, choć starania o pozyskanie środków na remont kładki nie ustawały, szanse na jego zachowanie przedstawiały się nieciekawie.

Krakowianie postanowili jednak działać. Temat szeroko komentowano w mediach, a pod naszą petycją w sprawie remontu mostu Kleparskiego podpisało się wielu mieszkańców. O wygospodarowanie środków na ten cel w interpelacji do prezydenta Jacka Majchrowskiego zaapelował między innymi radny Łukasz Gibała, podkreślając historyczną i edukacyjną wartość konstrukcji przy jednym z najsłynniejszych krakowskich zabytków.

Ostatecznie mieszkańcy po raz kolejny udowodnili, że presja ma sens – demontaż drewnianych elementów został wykonany jedynie tymczasowo i po wykonaniu niezbędnych prac konserwatorsko-budowlanych most Kleparski został ponownie uruchomiony w październiku ubiegłego roku.

Aleksandra Michniewicz

Kraków stoi w korkach Narastające ostatnio w Krakowie problemy komunikacyjne to efekt ponad dwudziestoletnich zaniedbań. W kilometrowych korkach tkwią zarówno kierowcy samochodów, jak i miejskie autobusy.

Jeśli nic z tym nie zrobimy, to nasze ulice wkrótce zaczną

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

01

(39)

przypominać zatłoczone, azjatyckie drogi.

zmian, kiedy mieszkańcy ruszyli do pracy i utknęli w nieruchomej masie samochodów. Dodatkowo do problemu dokłada się też m.in. nadal nieukończony remont al. 29 Listopada. To zresztą nie są jedyne sparaliżowane obszary, a w kolejce czekają już kolejne inwestycje. Brakuje jednak na nie i odpowiednich funduszy, i pomysłu na koordynację.

Komunikacyjny armagedon Głośne i śmierdzące, ciągnące się przez wiele kilometrów korki wpisały się już chyba na stałe w krakowski krajobraz. Po naszym mieście jeździ się z ogromnymi trudnościami, a kolejne, rozpoczynane na długie miesiące remonty unieruchamiają nawet pojazdy komunikacji zbiorowej. Kierowcy żartują, że poziomem zatłoczenia ulic dorównamy niedługo niechlubnym azjatyckim przykładom. Nie ma niestety w tej prognozie nic śmiesznego.

Kierowcy jeżdżą na pamięć Co roku to Łódź zdobywa niesławne miano najbardziej zakorkowanego miasta w Polsce, uzyskując również wysoki wynik w europejskich rankingach.

Kraków wcale nie wypada jednak na tym tle znacznie lepiej, regularnie plasując się z Wrocławiem i Warszawą na górze stawki. Na taki wynik pracuje się latami – to ponad dwie dekady nieprzemyślanych działań. Mieszkamy w milionowym mieście, jasne jest więc, że w newralgicznych miejscach korki będą się tworzyć, szczególnie w godzinach szczytu. Odpowiedzialne decyzje miejskich specjalistów powinny być jednak skierowane na rozładowywanie nadmiernego ruchu samochodowego oraz rozwijanie infrastruktury tak, żebyśmy mogli bezpiecznie i wygodnie podróżować różnorodnymi środkami transportu.

Prawie pół roku ciągnął się remont Mostu Dębnickiego, jednego z ważniejszych punktów przepraw z Alei Trzech Wieszczów w stronę Ruczaju czy Kurdwanowa.

Prace oczywiście się opóźniały, a termin zakończenia inwestycji regularnie się wydłużał. Jednocześnie kolejny remont trwał na ul. Księcia Józefa za mostem Zwierzynieckim, na który kierowcy uciekali przed korkiem na moście Dębnickim. W tym samym czasie i okolicy rozpoczęto jeszcze jedną istotną przebudowę – długo wyczekiwany remont ulic Kościuszki i Zwierzynieckiej. Przez brak skoordynowanego planowania działań i przewidywanych uciążliwości dochodzi do tak absurdalnych sytuacji, w których urzędnicy, ogłaszając rozpoczęcie kolejnej inwestycji drogowej, wskazują objazdy dla już istniejących objazdów, skutecznie uniemożliwiając poruszanie się po całych osiedlach.

Warto przy okazji zadać sobie pytanie, kto w naszym mieście kieruje ruchem oraz wydaje decyzje dotyczące jego modyfikacji. Za wprowadzanie zmian odpowiedzialny jest Zarząd Dróg Miasta Krakowa, natomiast gotowe rozwiązania wypracowywane są w Wydziale Miejskiego Inżyniera Ruchu w UMK, po zasięgnięciu opinii m.in. w radach dzielnic. Najogólniej można wskazać, że obszarem nadzoru MIR jest zarządzanie ruchem w naszym mieście, przygo-

Północnej części Krakowa problemów nastręcza za to budowa nowej linii tramwajowej do Mistrzejowic i związane z nią czasowe zmiany w organizacji ruchu.

Z końcem października podjęto decyzję o rozpoczęciu kolejnej części prac w ramach tego projektu, korkując okolice rond Młyńskiego i Polsadu. Kierowcy zgłaszali już problemy w weekend, ale prawdziwe apogeum nastąpiło w pierwszy poniedziałek po wprowadzeniu 8

towywanie i zatwierdzanie projektów zmian organizacji ruchu czy planowanie strategii. Zadziwiają więc publicznie wypowiadane przez odpowiedzialnych za ruch urzędników komentarze na temat korków. Miejski Inżynier Ruchu poproszony ostatnio o komentarz na temat unieruchomienia północnej części Krakowa tłumaczył, że to kierowcy jeżdżą na pamięć, kierując się nawykami, a nie dostosowaniem do nowej organizacji ruchu. Nie jest to niestety jedyna lekceważąca wypowiedź, bo sam dyrektor ZTP z rozbrajającą szczerością przyznał już kiedyś, że korki to wina wszystkich mieszkańców.

5 lat (świetności) ZDMK W listopadzie, w apogeum problemów zatłoczenia ulic, Zarząd Dróg Miasta Krakowa świętował swoje pięciolecie. Warto więc podsumować skuteczność działania tej miejskiej jednostki. ZDMK powstało dokładnie 1 listopada 2018 roku w wyniku podziału dotychczasowego Zarządu Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie na kilka mniejszych, wyspecjalizowanych jednostek, w tym Zarząd Transportu Publicznego i właśnie ZDMK. Taka reorganizacja, oprócz nowego podziału obowiązków, przyniosła również znaczne zmiany w wysokości zatrudnienia. Od 2018 już nie jeden, ale kilka oddziałów zajmuje się infrastrukturą i komunikacją w Krakowie. W samym tylko ZDMK stan zatrudnienia regularnie wzrasta, na koniec października 2023 roku przekraczając 613 etatów. Dla porównania, pod koniec działalności ZIKiT nie było ich nawet 500. Z kolei w Zarządzie Transportu Publicznego pracuje ponad 150 osób. Dodatkowo pokłosiem tych zmian, zarządzeniem prezydenta Krakowa z 17 grudnia 2018 roku, powstał też w urzędzie miasta nowy Wydział Miejskiego Inżyniera Ruchu, przejmujący część dawnych obowiązków, jak poprawa bezpieczeństwa na drogach i wspomaganie systemu sterowania ruchem. Zatrudnia 48 pracowników. Łącznie więc w trzech nowych jednostkach, które zastąpiły ZIKiT, jest ponad 800 etatów.

W podsumowaniu pracy ZDMK przez wydawaną przez Magistrat broszurę mogliśmy przeczytać m.in. o zrealizowaniu w tym czasie kilkuset inwestycji na kwotę ponad 1 miliarda złotych czy zakończeniu trwających od lat remontów, jak sławna na całą Polskę przebudowa ul. Królowej Jadwigi, która zajęła łącznie 20 lat. Wspomniano również o priorytetowym traktowaniu dialogu z mieszkańcami: „Wsłuchujemy się w ich głos w trakcie konsultacji społecznych oraz spotkań informacyjnych.” Szkoda tylko, że najwyraźniej w urzędzie nie słychać głośnej krytyki tkwiących w korkach kierowców i pasażerów.

9

Jak walczyć z korkami?

Nie chcemy jedynie krytykować obecnej sytuacji, bo same analizy niczego nie zmienią. W celu walki z nadmiernym zatłoczeniem na naszych drogach potrzebne są przemyślane, długofalowe decyzje. Poddajemy więc pod dyskusję realne propozycje, które warto przepracować i wprowadzić, mierząc się z narastającym od ponad 20 lat problemem.

Oczywistym jest, że tej kwestii nie da się rozwiązać w jeden dzień, ale w dłuższej perspektywie już jak najbardziej. Nie ma też jednego, magicznego środka, który sprawę rozwiąże – potrzeba wielu powiązanych ze sobą działań. Przede wszystkim trzeba umożliwić setkom tysięcy kierowców z gmin ościennych pozostawienie auta na parkingach P&R zlokalizowanych na obrzeżach naszego miasta. Statystyki pokazują, że codziennie do Krakowa wjeżdża dodatkowych 250 tysięcy kierowców. Zatrzymanie nawet części z nich i zachęta do skorzystania z miejskiej komunikacji zmniejszyłaby nie tylko korki, ale i rosnący problem z brakiem miejsc parkingowych. Pociąga to za sobą również konieczność inwestowania w nowoczesną, dostępną komunikację zbiorową, w szczególności szynową. Obecnie widać wyraźnie, że autobusy, nawet pomimo wyznaczonych dla ich ruchu buspasów, także tkwią w korkach. Tania i sprawna komunikacja oraz bezpieczne ścieżki rowerowe pozwolą zróżnicować krakowski transport. Warto także powtarzać argument o mądrym koordynowaniu prac drogowych. Nikt nie zaprzecza, że takie inwestycje są potrzebne, konieczne jest jednak planowanie ich po sobie i prowadzenie robót możliwie przez jak największą część dnia, żeby prace kończyć szybciej niż w długie miesiące.

Wprowadzane obecnie przez urzędników zmiany działają raczej doraźnie, a nie rozwiązują nagromadzonych od lat problemów. Dodawanie kolejnego buspasa czy wytyczanie nowych objazdów to nie są działania, które kompleksowo zmniejszają korki. Dlatego jeszcze raz powtarzamy – priorytetyzujmy rozwój komunikacji szynowej, budowę parkingów P&R na obrzeżach Krakowa i planowanie remontów drogowych tak, żeby nie zamykać naraz połowy miasta.

Zuzanna Michcik

Tylko w Krakowie: gigantyczny blok na podwórku Kraków słynie niestety z czasem dziwnych, czasem absurdalnych, czasem fatalnych decyzji zezwalających na zabudowę. Wydawałoby się, że Magistrat wespół z deweloperami niczym już nie zaskoczy – a jednak się

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

01

(39)

udało. Przykład znaleźliśmy przysłowiowy rzut beretem od Rynku.

10 mieszkań W grudniu 2020 roku krakowscy urzędnicy wydali kuriozalne pozwolenie na budowę. Na podwórku kamienic na rogu Piłsudskiego i Retoryka ma powstać blok o powierzchni mieszkalnej bliskiej 6 000 m2. Dla zobrazowania: w ubiegłym roku średnia powierzchnia oddanych do użytku mieszkań w Krakowie to niewiele ponad 60 m2. Gdyby przyjąć taką wielkość, na podwórku przy Piłsudskiego mogłoby ich powstać prawie 100.

Ale w teorii ma być inaczej – deweloper zadeklarował, że będzie ich… 10. Tak, to nie pomyłka – 6 000 m2 ma zostać podzielone na dziesięć mieszkań.

100 balkonów Do naszego Pogotowia Obywatelskiego zgłosili się zaniepokojeni mieszkańcy tej okolicy, którzy dotarli do urzędowej dokumentacji pozwolenia na budowę.

Jej częścią są wizualizacje, przedstawiające gigantyczny biały apartamentowiec z ogromną liczbą balkonów.

Tak naprawdę będzie ich pewnie więcej niż sto – tylko

na jednej elewacji naliczyliśmy 48. Wizualizacja, na której je widać, to powód do obaw, że w praktyce powstanie tam nie dziesięć, a dziesiątki lokali mieszkalnych. Podobne podejrzenia może budzić fakt, że już w projekcie wnętrza budynku jedno mieszkanie ma kilka osobnych wejść z części wspólnej.

6 pięter Blok ma powstać na tyłach budynku przy ul. Piłsudskiego 22, który ma zaledwie 3 piętra. Niemal wszystkie sąsiednie kamienice będą niższe od nowej inwestycji. Jeśli pozwolenie na budowę zostanie zrealizowane, z wnętrza kwartału „wystrzeli” 6-piętrowy budynek, wysoki na 23 metry.

A to wszystko na terenie chronionym na kilka sposobów – stanowiącym pomnik historii, wpisanym do rejestru zabytków czy wreszcie będącym strefą buforowa obszaru wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ale konserwator zabytków na tę inwestycję się zgodził.

36 samochodów Dla budynku, w którym bez problemu mogłoby się zmieścić 100 lub nawet więcej mieszkań, zaprojektowano garaż podziemny z 36 miejscami parkingowymi. Na papierze wszystko się zgadza – dla 10 planowanych lokali mogłoby ich być nawet mniej. Co jednak, jeśli gigantyczne mieszkania zostaną podzielone na wiele mniejszych? Formalnie nie dałoby się tego zrobić zgodnie z prawem. Ale mogą się znaleźć inne sposoby. Pomysłowość deweloperów w naszym mieście nie zna granic.

Wizualizacja apartamentowca przy ul. Piłsudskiego (ABP Autorskie Biuro Projektowe)

3 metry Dojazd do inwestycji został zaplanowany od ul. Piłsudskiego – wąskim i niskim prześwitem w parterze kamienicy pod adresem Piłsudskiego 22. Swoją siedzibę mają tam państwowe Wody Polskie. Pasaż ma wysokość około 3 metrów. Trudno sobie wyobrazić, jak tamtędy wjedzie np. Straż Pożarna, jeśli okaże się to konieczne. Kłopot będzie miała zwykła śmieciarka. A jak będzie wyglądała sama budowa? Betoniarka nie wjedzie, podobnie jak ciężarówki z materiałami budowlanymi. Czy wykonawca postawi dźwigi na zewnątrz kwartału, a beton, zbrojenia i pustaki będą wędrować nad istniejącymi kamienicami?

175 877 400 złotych W bliskim sąsiedztwie, przy ulicy Smoleńsk, powstał właśnie nowy apartamentowiec. Za metr kwadratowy mieszkania trzeba tam zapłacić ponad 30 tys. zł.

Rachunek jest prosty. Przy Piłsudskiego ma powstać dokładnie 5 862,58 m2 powierzchni mieszkalnej. Jeśli przemnożymy to przez 30 tys. zł, założoną cenę jednego metra, da nam to zawrotną kwotę 175 877 400 zł. Tak, to nie pomyłka – te mieszkania będzie można sprzedać za prawie 176 mln zł. Kwota warta zachodu.

której ma powstać apartamentowiec. Aktualna wersja projektu tego planu zakazuje w tym miejscu zabudowy – przewiduje tam „strefę zieleni”. Ale to wciąż tylko projekt. Gdyby Jacek Majchrowski wcześniej zajął się tematem, a urzędnicy działali szybciej, pozwolenie na budowę ogromnego bloku przy Piłsudskiego mogłoby nie istnieć.

1 interpelacja

Po informacjach od mieszkańców radny Łukasz Gibała złożył interpelację w sprawie pozwolenia W kwietniu minie 5 lat od ogłoszenia prezydenta na budowę apartamentowca na podwórku przy Jacka Majchrowskiego o przystąpieniu do sporzą- Piłsudskiego. Domagał się w niej przeprowadzedzania planu zagospodarowania przestrzennego nia kontroli całej procedury wydawania tego poNowe Miasto – który obejmuje m.in. działkę, na zwolenia i sprawdzenia, czy nie doszło do złamania przepisów. Jacek Majchrowski odpowiedział, że Magistrat nie posiada potrzebnej dokumentacji, więc – by móc ją wnikliwie przeanalizować – zawnioskował o jej wypożyczenie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego. Do tematu zapewne jeszcze wrócimy.

5 lat

Agata Szopińska

11

Znika nielegalne wysypisko na Złocieniu W okolicach ul. Nad Drwiną już od kilku lat rozrasta się dzikie wysypisko. Mieszkańcy wielokrotnie sygnalizowali ten problem, ale MPO rzekomo nie mogło przystąpić do pracy. Dopiero teraz, po kilku latach zanieczyszczania środowiska, pojawiła się decyzja prezydenta umożliwiająca usunięcie odpadów na koszt

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

01

(39)

odpowiedzialnych za to podmiotów.

Niebezpieczne odpady Meble, gruz budowlany, fragmenty samochodów, sprzęt AGD, framugi okienne, stare ubrania, a nawet farby i lakiery chemiczne – to tylko część z długiej listy odpadów zalegających od lat na Złocieniu. Śmieci pozostawiane są zarówno na powierzchni, jak i zakopywane pod hałdami ziemi. Mieszkańcy już od dawna sygnalizują ten problem, ale w ciągu ostatniego roku sytuacja tylko się pogarsza, bo odpadów regularnie przybywa.

Sprawa dotyczy sześciu miejskich działek ciągnących się przez kilkaset metrów, położonych bezpośrednio pomiędzy ul. Nad Drwiną a rzeką Drwiną Długą. Dzikie wysypisko śmieci znajduje się w bardzo bliskiej odległości od rzeki, powstaje zatem obawa o skażenie wody oraz zanieczyszczenie środowiska w całej okolicy. Tematem długo wydawały się zainteresowane przede wszystkim redakcje prasowe i zorganizowani na internetowych grupach mieszkańcy.

taniem go powinno więc zająć się właśnie MPO. Okazuje się jednak, że nie ma do tego prawa. Z informacji udzielanych nam przez urzędników na wniosek radnego Łukasza Gibały wynika, że przeszkodą w działaniu jest nielegalne zajęcie tego terenu przez podmioty, które nie mają do tego żadnego prawa. Nie istnieją bowiem żadne umowy dzierżawy podpisane z Miastem, w których miałyby być przekazane prawa do użytkowania tych działek. Sprawa została więc zgłoszona w 2017 roku do sądu. Jednocześnie Magistrat cały czas tłumaczył, że dopóki działki nie są w rękach miejskich, to MPO nie może ich posprzątać, nawet na koszt winnego bezprawnego przejęcia.

Wynikiem pięcioletniego postępowania była wydana w 2022 roku decyzja, w której sąd potwierdził, że podmioty, które urządziły sobie w tym miejscu wysypisko, robią to nielegalnie. Zgodnie z tym wyrokiem, uprawomocnionym w 2023 roku, działki mają być wydane w stanie takim, jak przez zajęciem.

Obawa o środowisko

Bezradność MPO Rozrastające się wysypisko wielokrotnie zgłaszali nam mieszkańcy okolicznych osiedli, zawiedzeni brakiem reakcji ze strony Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania. Zanieczyszczony teren nad Drwiną należy do Gminy Miejskiej Kraków, posprzą12

W międzyczasie prowadzone były na miejscu kontrole, m.in. przez pracowników Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Powiatowego Inspektora Sanitarnego czy Straż Pożarną. W ich wyniku potwierdzono, że na miejscu składowane są oprócz śmieci także niebezpieczne materiały

i substancje chemiczne. Tego właśnie najbardziej obawiali się mieszkańcy nagłaśniający sprawę.

Wezwani do wydania opinii specjaliści wskazali jednak, że nie ma przesłanek do niezwłocznego uprzątnięcia składowanych materiałów niebezpiecznych. A to dlatego, że nie ma znaczącego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, możliwości zanieczyszczenia ujęć wody pitnej czy samoistnego powstania pożaru w związku z nagromadzeniem łatwopalnych materiałów.

Według miejskiego planu zagospodarowania przestrzennego w okolicach miałby powstać m.in. park.

Mieszkańcy podnosili jednak argument, że konieczna rekultywacja zanieczyszczonego obszaru przyniesie miastu, a więc nam wszystkim, ogromne koszty, a doprowadzenie go do bezpiecznego stanu będzie trwało lata.

Niewystarczająca prewencja Nawet pomimo trwającego postępowania sądowego, wiedząc, że wysypisko tylko się powiększa, powinny zostać podjęte jakieś doraźne środki mające na celu zatrzymanie tego procederu. W odpowiedzi na interpelację Łukasza Gibały wskazano więc, że Wydział Kształtowania Środowiska UMK zwrócił się do Straży Miejskiej z prośbą o zablokowanie wjazdu i systematyczne kontrole w tym miejscu. Funkcjonariusze postanowili także zamontować sześć fotopułapek, które miały złapać sprawców zanieczyszczenia na gorącym uczynku. Nic jednak nie wiadomo na temat skuteczności tych działań. Zarząd Zieleni Miejskiej zdecydował się za to na ustawienie tam 35 betonowych donic na trasach, którymi mogły być przywożone śmieci. W dwóch miejscach miały się także pojawić tabliczki z zakazem wysypywania nieczystości, ale te działania były niewystarczające.

13

Czas to posprzątać Precedens nałożenia na winnego kosztów demontażu nielegalnej dobudówki przy ul. Centralnej, której rozbiórką mają zająć się miejskie jednostki, ponownie rozbudził temat rozwiązania problemu z posprzątaniem wysypisk nad Drwiną. Skoro w tamtym przypadku można było zadziałać szybciej, to dlaczego nie tu? Z takim też argumentem skierowaliśmy się ponownie do prezydenta Krakowa. Jeszcze w sierpniu Łukasz Gibała powtórnie zapytał o możliwość posprzątania przez MPO odpadów, kosztami tego przedsięwzięcia obarczając wskazane, winne podmioty. W udzielonej odpowiedzi mogliśmy jedynie przeczytać, że najpierw urzędnicy muszą wykorzystać inne dostępne im narzędzia, czyli nakładanie grzywny. Kwota w tym przypadku była absurdalnie niska, bo zdecydowano się nałożyć dwukrotnie karę w wysokości jedynie po 10 000 zł, która także nie zmusiła winnych do posprzątania i wydania terenu. Zgodnie z prawem taką grzywnę można przyznawać kilkukrotnie, ale tylko do określonej ustawowo kwoty. Wykonanie zastępcze, czyli w tej sytuacji posprzątanie przez MPO i obarczenie kosztami winnego, można zgodnie z przepisami zastosować dopiero wtedy, kiedy nie da się już nakładać kolejnej kary grzywny.

Dopiero 2 listopada 2023 roku opublikowano zarządzenie prezydenta, w którym za usunięcie odpadów z działek nad Drwiną jako organ odpowiedzialny wskazano Zarząd Zieleni Miejskiej. Kiedy oddajemy ten numer do druku, sprzątanie już się rozpoczęło.

Zuzanna Michcik

Problem wózków inwalidzkich w MPK: mamy sukces!

Wyczekiwaną zmianą zakończyła się trwająca kilka miesięcy dyskusja nad regulaminem przewozów miejskiej komunikacji. Osoby poruszające się na elektrycznych wózkach inwalidzkich nie będą już

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

01

(39)

miały problemu z podróżowaniem MPK.

Brak odpowiednich przepisów Dyskusję o problemach osób poruszających się przy pomocy elektrycznych wózków inwalidzkich z korzystaniem z miejskiej komunikacji rozpoczęliśmy już kilka miesięcy temu. Nagłaśnialiśmy historię niepełnosprawnej pani Bogumiły, której kierowcy MPK zaczęli odmawiać wstępu na pokład. Elektryczna maszyna od dawna umożliwiająca jej poruszanie się miała się nagle stać nieprzepisowa i stanowić zagrożenie dla pozostałych pasażerów. Kierowcy tłumaczyli się nieprecyzyjnym regulaminem przewozów. To na nich spoczywała decyzja o tym, czy osoba poruszająca się na wózku elektrycznym będzie mogła wejść na pokład, ale i odpowiedzialność za ewentualny wypadek.

Temat jest na tyle poważny, że stał się podstawą kilku pism i interpelacji radnego Łukasza Gibały.

W efekcie w październiku Zarząd Transportu Publicznego przedstawił projekt zmiany tego regulaminu. Urzędnicy domagali się dopisania do obowiązujących przepisów m.in. ograniczenia wielkości wpuszczanych na pokład wózków elektrycznych do maksymalnie: długości 120 cm, szerokości 70 cm i wysokości 109 cm. To niewiele, biorąc pod uwagę stopień skomplikowania takich maszyn, a w związku z tym ich wymiary. Szybko okazało się, że bardziej zaawansowane maszyny, ze specjalnymi dostosowaniami do potrzeb konkretnych osób, w takich ramach się nie mieszczą.

Fatalny projekt zmian Wprowadzenie zaproponowanych przez ZTP przepisów wiązałoby się z wykluczeniem z korzystania z miejskiej komunikacji już i tak marginalizowanych 14

osób, które nie są się w stanie poruszać o własnych siłach. Projekt został więc szybko skrytykowany zarówno przez specjalistów, jak i osoby na co dzień korzystające z elektrycznych wózków. Te bardziej specjalistyczne urządzenia mają np. dodatkowe nakładki, znacznie zwiększające wymiary całej maszyny. Niektóre z nich przypominają nawet małe skutery, poruszane właściwie wyłącznie za pomocą konsoli. Problem w tym, że większość z wózków, na które można uzyskać dofinansowanie, w zaproponowanych przez urzędników wymiarach się nie zmieści.

Przygotowane zmiany jeszcze bardziej utrudniłyby więc życie osobom z niepełnosprawnościami.

Nowy regulamin Projekt zmiany regulaminu wzbudził wiele głosów krytycznych, w tym także Krakowa dla Mieszkańców, uzyskał też negatywną opinię Komisji Dialogu Obywatelskiego ds. Osób z Niepełnosprawnościami. ZTP postanowiło więc odstąpić od zaproponowanych przez siebie zmian jeszcze przed sesją rady miasta, na której miało się odbyć głosowanie.

Radnym nie umożliwiono więc nawet pracy nad zaproponowanymi zmianami i wprowadzenia stosownych, niewykluczających nikogo poprawek.

Niespodziewanie dwa tygodnie później urzędnicy przedstawili kolejny projekt regulaminu, tym razem w zgodzie z tym, czego oczekiwaliśmy. Zlikwidowano wreszcie uznaniowość kierowcy, powodując, że wszystkie osoby z niepełnosprawnościami, poruszające się przy pomocy wózków i skuterów elektrycznych, mogą korzystać z miejskiej komunikacji w Krakowie. Nowy regulamin przewozów przegłosowano 22 listopada.

Zuzanna Michcik

Wybory prezydenckie 2024: sondaż Gdyby wybory prezydenta miasta Krakowa odbyły się w dniu ostatnich wyborów parlamentarnych, zdecydowanym zwycięzcą w I turze byłby Łukasz Gibała, zdobywając 30% głosów. Takie wyniki przyniósł opublikowany w mediach w drugiej połowie listopada sondaż.

N

a drugiej pozycji uplasowała się kandydatka PiS, Małgorzata Wassermann (19,5%), a tuż za nią jako trzeci Aleksander Miszalski (PO). Jacek Majchrowski znalazł się poza podium z wynikiem 10%. Piąty był Rafał Komarewicz (8%) – do niedawna Przewodniczący Rady Miasta, a obecnie poseł Polski 2050 Szymona Hołowni. Posłanka Daria Gosek-Popiołek z Partii Razem mogłaby liczyć na 6%, a Stanisław Mazur (stowarzyszenie Lepszy Kraków) na niespełna 4% głosów. Listę zamyka reprezentujący Konfederację Konrad Berkowicz (3,5%).

Dziś już wiemy, że Jacek Majchrowski nie wystartuje w wyborczym wyścigu. Słaby wynik sondażowy nie zniechęcił jednak Stanisława Mazura, rektora Uniwersytetu Ekonomicznego, który jako pierwszy oficjalnie potwierdził, że będzie kandydatem. Wcześniej opublikował list poparcia, podpisany przez Krakowian z świata sztuki i nauki. Wcześniejsze spekulacje mówiły, że swoje poparcie miał mu przekazać Jacek Majchrowski.

Urzędujący prezydent zdecydował jednak, że kandydatem kontynuacji jego dzieła będzie wiceprezydent Andrzej Kulig (nieuwzględniony w sondażu). Chwilę później Kulig potwierdził swój start w wyborach.

Wśród oficjalnie ogłoszonych kandydatów jest także Aleksander Miszalski, w sondażu na trzeciej pozycji.

W tym przypadku nie obyło się bez partyjnego namaszczenia – Miszalski informację o swoim starcie przekazał zaraz po tym, jak na swojego kandydata wybrała go powiatowa rada krakowskiej PO. Wśród tych, którzy zadeklarowali już udział w prezydenckim wyścigu, są dwie ciekawe postaci. Pierwszą z nich jest Mateusz Jaśko, autor facebookowej strony „Co jest nie tak z Krakowem”, który konsekwentnie ujawnia większe i mniejsze okołomagistrackie afery. Druga zaskakująca kandydatura to Marcin „Bzyk” Bąk, wokalista 15

nowohuckiej grupy Wu-Hae. Otwarcie przyznał, że nie ma szans, a swój start chce wykorzystać, by wzbudzić dyskusję wokół swoich pomysłów dla miasta.

Sondaż, o którym piszemy, to największe tego rodzaju badanie przeprowadzone w ciągu ostatnich lat – wzięło w nim udział 2000 dorosłych mieszkańców Krakowa. Przeprowadził je Instytut Badań Samorządowych Ogólnopolska Grupa Badawcza w dniu wyborów parlamentarnych 15 października, metodą wywiadów bezpośrednich exit poll. Jednym z zadanych pytań było następujące: „Czy uważa Pan(i), że następnym prezydentem powinien zostać nominat partyjny, czy powinien nim zostać niezależny kandydat lokalny?” 71% ankietowanych odpowiedziało, że woli kandydata niezależnego, a zaledwie 29% – wskazanego przez partię polityczną.

Adrianna Siudy

Łukasz Gibała Kraków dla Mieszkańców

30,19%

Małgorzata Wassermann PiS

19,54%

Aleksander Miszalski KO

19,03%

Jacek Majchrowski Przyjazny Kraków

9,79%

Rafał Komarewicz PL2050

7,8%

Gdyby dziś

Daria Gosek-Popiołek Nowa Lewica

6,3%

Stanisław Mazur Lepszy Kraków

3,82%

Konrad Berkowicz Konfederacja

3,47%

odbywały się wybory

samorządowe to na

którego kandydata na Prezydenta Krakowa

oddał(a)by Pan(i)

swój głos?

Krzyżówka

1

2

3

Hasło krzyżówki tworzą

4

5

6

7

8

9

litery na niebieskich polach, czytane kolejno,

10

w poziomie.

11

12

13

14

Autorem krzyżówki jest Pan Edward Pięta,

15

któremu – jak zwykle

16

– serdecznie dziękujemy

18

za tak bezcenny wkład w ten numer naszego

22

dwumiesięcznika!

17

19

20

21

23 24

25 26

K R A KÓ W D L A M I E S Z K A Ń C Ó W, D W U M I E S I Ę C Z N I K N R

01

(39)

32

27

28

29

30

31

33

34

35 36

37 POZIOMO

1.

Judym lub Żywago

5. pracuje, bo musi

9. cyrkowa lub międzynarodowa 10. jon z krzyżykiem

12. towarzyszka Chaplina 14. nadąsany wąż

15. losu lub wypadku

16. formuła przyrzeczenia 20. poranna manna

38 26. piec z rogami

7. w dowodzie po tacie

34. gra za darmo

11. lubi przesadzać

33. baba ze sztylem 35. zgryźliwy nietoperz

36. pionowy kołnierzyk 37. pięta Achillesa

38. upominek od wnuczek.

PIONOWO

22. życiowe powiastki

1.

25. nie dla autostopowicza

3. postrzelona

24. legginsy retro

6. z niego kiełbasa

30. film na bis

podpora profesora

2. Filemon i Bonifacy

4. wada selera 5. plus

8. czterokołowy pojazd terenowy 13. rym bez przekonania 17. z H2O w ramie

18. kamień bez kantów

19. grosz Chorwata do 2022 r.

21. różnica profili 23. wypad z Adą

27. dziada nie przegada

28. włókno z banana dla marynarza 29. szpan retro

31. A dla elektryka

32. krótko o długim psie

Dołącz do nas! www.KrakowDlaMieszkancow.com

Wydawca: Stowarzyszenie Kraków dla Mieszkańców

www.instagram.com/KrakowDlaMieszkancow

Redaktor naczelna: Renata Ropska

FB.com/KRKdlaMieszkancow

Stowarzyszenie Kraków dla Mieszkańców

Redakcja: al. Kijowska 22, 30-079 Kraków

Projekt kwartalnika, skład i ilustracje: www.stereoplan.pl

al. Kijowska 22, 30-079 Kraków

Druk: Agata Pindel-Witek AW

zapraszamy w dni robocze od 9.00 do 17.00

biuro@krakowdlamieszkancow.com, tel. +48 516 381 647

Nie chcesz przegapić kolejnych numerów naszego dwumiesięcznika? Wypełnij formularz na stronie

www.krakowdlamieszkancow.com/prenumerata - dostaniesz je od nas w wersji elektronicznej.

Ten dwumiesięcznik został wydrukowany na ekologicznym i certyfikowanym papierze.

Drewno wykorzystane do jego produkcji pochodzi z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony.