Als een cliënt aan corona overlijdt

Als je cliënt aan corona overlijdt...

Voor Vilans is onze collega Chantal Leferink samen met Annemieke Kappert van Amerpoort geïnterviewd. Beiden maakten van nabij mee hoe het is om iemand voor wie je zorg draagt aan corona te verliezen. Ze delen hun ervaringen.

Ze weet nog goed hoe een cliënt op de locatie waar ze werkt ziek werd. Chantal: “Dat was eind maart zo ongeveer. Ze trok zich erg terug van alles. Het duurde even voordat we ontdekten wat er aan de hand was. De cliënt was verstandelijk beperkt en had dementie. Daardoor kon ze haar klachten niet goed uitleggen. De arts dacht eerst aan een blaasontsteking.”

Onwerkelijk Toen de cliënt klachten kreeg, reed Chantal met haar naar de spoedpost in Almelo. “We namen plaats in een voorverwarmde tent. Ik bleef dicht bij haar. Ze begon met niezen en nieste daarbij vol in mijn gezicht. Vervolgens kreeg ze vrij snel een mondkapje, maar ik kreeg die pas veel later. ‘Het is 99 procent zeker dat ze corona heeft’, zeiden de artsen en ze stapten direct een meter bij ons vandaan. En daar stond ik dan. Het was zo onwerkelijk.”

Zelf besmet? De cliënt mocht na de onderzoeken weer naar huis, maar moest wel in isolatie op haar kamer verblijven. De positieve uitslag van de test kwam de volgende ochtend. Chantal: “Ik belde direct de manager om te overleggen over hoe verder. Er kwam een coronacrisisteam op de locatie. Het team regelde alles, waaronder de inzet van persoonlijke beschermingsmiddelen. De familie wilde ik pas bellen nadat het 100 procent zeker was dat het corona was. Ik ben naar huis gegaan om bij te komen. Na twee dagen ben ik weer gaan werken.”

Waar heeft iemand het opgelopen? Wat Chantal opviel was dat de zus van de cliënt er heel goed mee om ging toen ze hoorde dat het corona was. “Ik vroeg me af waar onze cliënt het had opgelopen. De dagbestedingslocaties waren immers al gesloten.” Annemieke (geestelijk verzorger/ ethicus) : “Ik begrijp heel goed dat je als begeleider bezig bent met zo’n vraag. Maar uiteindelijk heeft het geen zin om zoiets uit te zoeken. Want wat levert het op? Daarom sta ik eerder in zo’n situatie stil bij: “Wat doet het met jou?”

Het ging heel snel De cliënt van Chantal verbleef in een speciaal isolatieappartement: “Ze was daardoor even helemaal beduusd. Daarom heb ik zoveel mogelijk van haar vertrouwde spulletjes daar neergezet, waaronder de sjoelbak. Ik vroeg haar of ze wilde sjoelen. Maar ze zei: ‘Nee, ik zit hier goed’.” Dat waren haar laatste woorden. Daarna is het heel snel gegaan. Ze had veel pijn. Ik heb toen met de familie gesproken en gevraagd ‘Wat is jullie wens?’ We hebben besproken dat ze in haar eigen vertrouwde omgeving zou blijven. De cliënt was 65 en dat is al op hoge leeftijd voor iemand met het Downsyndroom.

Bezoek Haar zus mocht langskomen. Dat vond ze heel fijn. Volgens de richtlijnen mocht ze er maar anderhalf uur zijn. Dat vond ik heel moeilijk. De volgende dag heb ik haar gebeld en gevraagd of ze weer wilde langskomen. Ze is toen bij de cliënt gebleven tot haar overlijden. Wij vonden dat ze aan het einde zo lang als nodig aanwezig kon zijn. Ze kreeg morfine toegediend en werd in slaap gebracht. Zo is ze rustig overleden.”

Laat de keuze bij verwanten Annemieke: “Ik kwam ook in de situatie terecht waar ik met familieleden in gesprek moest gaan. Hun familielid ging dan zo hard achteruit dat ik vroeg of ze op bezoek kwamen om afscheid te nemen. Sommige verwanten behoorden zelf tot een risicogroep. Het moet een onmogelijke keuze voor hen zijn geweest, daarom was het gesprek hierover aangaan heel belangrijk. Luisteren naar levensverhalen, zorgen en twijfels helpt. Sommige familieleden besloten om uiteindelijk toch niet langs te komen. Wat hun keuze ook was, dat begrepen en respecteerden we.”

Maak moeilijke keuzes niet alleen Annemieke: “De vraag over hoe je het best om kunt gaan met dit soort moeilijke keuzes leeft bij veel begeleiders. Het meest belangrijk is dat je het gesprek samen voert. Je moet herkennen en erkennen dat het niet makkelijk is en dat je het niet alleen hoeft te doen. Samen keuzes maken zorgt ervoor dat het draaglijker wordt.”

Gedoseerde en open communicatie Verder is communicatie met familie heel erg belangrijk. Annemieke: “Samen sta je voor moeilijke keuzes. Je moet als begeleider altijd proberen aan te sluiten bij de emoties of gevoelens die er op dat moment zijn. Je moet oog hebben voor en luisteren naar de ander. Het is ook heel mooi als je kunt laten zien dat je het als medewerker ook ingewikkeld vindt en dat het je raakt. Je kunt bijvoorbeeld best zeggen: ‘Ik vind het heel moeilijk, maar ik weet het ook even niet.’ Die openheid is een voorwaarde om goed je werk te kunnen doen.”

Impact Het overlijden heeft op Chantal persoonlijk diepe indruk gemaakt. “Er overleed kort daarna een tweede cliënt op de locatie. Ik kreeg nachtmerries en kon niet meer aan iets anders denken. Hiervoor heb ik hulp gekregen van een psycholoog. Voor ons als team was het ook een moeilijke tijd. Het werk ging gewoon door, maar de angst, verdriet en onbegrip bleven in mijn hoofd doorgaan.

Verbondenheid We hadden oog voor elkaar, wat erg prettig was en waardoor we als team heel erg hecht zijn geworden. De afgelopen periode zou je kunnen zien als teambuilding. Onze manager gaf in een evaluatieoverleg aan dat er niets zo goed werkt voor de verbondenheid in een team dan een cliënt die komt te overlijden. En daar heeft hij, hoe gek het ook klinkt, gelijk in.”