kleine stappen maken het verschil
Dit voorjaar ben ik een plaatsje opgeschoven in de keten van generaties. Mijn eerste kleinkind werd geboren. Een prachtige gebeurtenis, die ook zijn weerslag had op het denken over de lange lijnen in ons bestaan en je plaats in de cirkel van het leven. Daardoor ontstond ook nieuw bewustzijn rondom ons programma Aardewerk. Bewustzijn over de kansen die ik heb om het belang van het werken aan een gezonde planeet voor de generaties die na mij komen, door te geven. Dit maakt de motivatie om ons programma verder te brengen nog steviger.
Het werken in ons programma Aardewerk is mooi en soms ook frustrerend. Mooi omdat we daadwerkelijk stappen zetten in de bewustwording en het normaliseren van ‘groen gedrag’. Frustrerend omdat de effecten nog niet altijd zichtbaar zijn en we soms zelfs ook weer stappen achteruit zetten. In dit programma is het duurzaam kunnen volhouden van onze inzet en het enthousiasme blijven voeden dan ook belangrijk.
In deze vierde editie van ons Aardewerkverslag laten we opnieuw prachtige en inspirerende voorbeelden zien van geslaagde projecten en interventies. Er staan mooie verhalen in over de stappen die onze cliënten en collega’s samen zetten op de locaties. Een voorbeeld is het verhaal van onze Aardewerkambassadeurs: een groep van 15 cliënten die zich inzetten voor de bewustwording rondom de thema’s van ons programma, vanuit hun eigen interesse en motivatie. Zij gaan in gesprek met medecliënten en vragen op deze manier aandacht voor de thema’s van ons Aardewerkprogramma. Bekijk vooral ook de video via de QR-code bij dat artikel.
Aveleijn is aangesloten bij de Green Deal 3.0. Vanuit de richtinggevende principes uit ons programma (ons ‘kompas’) werken wij gestaag aan het verlagen van onze footprint. Dit doen we onder andere door de resultaten van onze inspanningen te delen: onze successen en voorbeelden van hoe kleine veranderingen al betekenisvol kunnen zijn. Wij willen ons verantwoorden, maar proberen ook anderen te inspireren met onze aanpak. De optelsom van onze gemeenschappelijke inspanningen maakt het verschil voor de toekomst van onze aarde! Wij geloven dat iedereen op zijn of haar manier kan bijdragen met grote en kleinere stappen.
Vele druppels maken een oceaan!
Susanne Bentvelsen
Voorzitter Raad van Bestuur
Ambassadeur Green Deal in de Zorg
inhoud
2
Kleine stappen maken het verschil
Susanne Bentvelsen
5 Footprint
Edward van Nielen
6 Aardewerk
Bart Braker
8 Verandering begint bij bewustmaking Bewustmaking
10 Lekker eten en minder verspillen Voeding
12
Slimmer en schoner reizen
Mobiliteit
Oud, maar niet versleten 14
Spullen & Afval
Bouwen aan een groene toekomst 16
Gebouwen & Energie
Healing environment 20
Groene Leefomgeving
Wat kun je zelf doen? 22
De weg naar duurzaamheid 24
Feiten & cijfers 26
Duurzaamheidskompas 28
Colofon
Redactie
Susanne Bentvelsen, Bart Braker, Ellen van Heek, Julia Mulder, Linda Ligtenberg en Edward van Nielen.
Met bijdragen van en dank aan
Susanne Bentvelsen, Bart Braker, Ellen van Heek, Linda Ligtenberg, Renée Timmerman, Kristie Wennekink, Rosalie Scheerstra, Ria Bakker, Patricia Zeggelink, Tim Hemmer, Mariska Wijlens, tuinploeg de Schup, Esther Fleer, Hanneke Franken.
Beeldmateriaal
Marlie Koggel
Ontwerp en realisatie
Chris Grootjans
Druk
GI Business Promotors
Contact duurzaamheid@aveleijn.nl
footprint
Aveleijn staat voor een betekenisvol leven voor iedereen en dat op een gezonde planeet. We zijn ons als organisatie bewust van onze impact en vinden het belangrijk dat we onze verantwoordelijkheid nemen.
Aveleijn is het duurzaamheidsprogramma in 2018 gestart om een positieve verandering teweeg te brengen. Met stakeholders binnen de organisatie zijn in meerdere sessies aandachtspunten in kaart gebracht. Daarmee zijn de vijf thema’s van het programma Aardewerk tot stand gekomen. Het programma is gebaseerd op vijf pijlers: Voeding, Mobiliteit, Spullen & Afval, Groene Leefomgeving en Gebouwen & Energie. De bewustmaking van medewerkers, cliënten en stakeholders raakt aan alle thema’s en is daarmee het hart van ons programma.
Dit boekje is een verhalend jaarverslag waarin we lezers meenemen in de initiatieven die gestart zijn door cliënten en medewerkers, zij onderschrijven het belang van
Spullen & Afval
Groene Leefomgeving
Gebouwen & Energie
klimaatactie. Zij dragen hiermee bij aan het verkleinen van onze klimaatafdruk. In deze 4e editie blikken we terug op het jaar 2023 en kijken we vooruit.
In 2018 was de CO2-uitstoot van Aveleijn 5.827 ton. Dit is inmiddels teruggebracht tot 4.699 ton CO2 in 2023. Er is nog een lange weg te gaan tot we onze klimaat-afdruk verlaagd hebben tot 5% in 2040, maar we zijn goed op weg!
Edward van nielen
Manager Vastgoed & Duurzaamheid
* De percentages van spullen en voeding zijn gebaseerd op het landelijk gemiddelde.
AARDEWERK
Wie de (sociale) media volgt ontkomt er niet aan: overal gaat het over klimaatverandering en duurzaamheid. Alarmerende berichten, opvallende acties en hoopvolle initiatieven buitelen over elkaar heen. Allerlei records gaan de boeken in. 2023 was een jaar met extreme weersomstandigheden en staat genoteerd als het warmste jaar tot nu toe gemeten. Mogelijk merk je zelf ook door de seizoenen heen dat de natuur steeds meer ontregelt. De biodiversiteit neemt sterk af. Herinner je je nog hoe ‘vroeger’ je autoruit vol zat met allerlei insecten na een zomerse tocht? Dat is nu anders. Prettig als je niet van poetsen houdt, maar ook een signaal dat het er niet goed voor staat.
Om onze aarde leefbaar te houden is het belangrijk dat we allemaal een bijdrage leveren. De tijd van stilzitten en afwachten of naar een ander wijzen is voorbij. Het maakt niet uit of je veel of weinig doet, als je maar iets doet. Alle kleine beetjes dragen bij aan een duurzame en betekenisvolle toekomst voor ons allemaal. De zorgsector is verantwoordelijk voor 7% van de totale landelijke CO2-
uitstoot. Aveleijn voelt zich dan ook sterk verantwoordelijk om dat percentage terug te dringen. Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere factor bij de keuzes die we maken. Vanuit het Klimaatakkoord en de Klimaatwet komen steeds meer verplichtingen op ons af. Zo moeten we onze footprint in kaart brengen en de acties toelichten die wij ondernemen om de impact van onze keuzes te verkleinen.
Sinds 2018 zijn we verbonden aan de Green Deal Duurzame Zorg 2.0, en daarna in 2022 aan de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Hiermee committeert Aveleijn zich aan een gezonde, duurzame toekomst en een circulaire economie. Met ons programma Aardewerk en de bijbehorende richtinggevende principes uit ons duurzaamheidskompas dragen we bij en verminderen we onze impact op de natuur. Ons programma Aardewerk bevat praktische acties waarbij de doelen uit de Green Deal 3.0 zijn meegenomen. Het programma is opgedeeld in vijf thema’s, met als overkoepelend thema bewustmaking. Met behulp van gedragsscans op locaties geven we inzicht in de
bart braker
Coördinator Duurzaamheid
huidige stand van zaken op het gebied van duurzaamheid. Op basis van de uitkomsten van deze locatiescans geven we advies hoe locaties kunnen verbeteren op het gebied van duurzaamheid. De Aardewerk menukaart, die in ontwikkeling is, geeft praktische handvatten om te verbeteren op de verschillende duurzaamheidsthema’s.
We zien steeds meer kleine of grote initiatieven ontstaan en daar zijn we ontzettend blij mee. Ook afgelopen jaar deelden we onze kennis en succesverhalen om anderen te informeren en enthousiasmeren om ook bij te dragen aan een duurzamer bestaan. Door met cliënten, verwanten, collega’s en anderen in gesprek te blijven over duurzaamheid, komen we tot maatwerk, waarbij iedereen op zijn of haar manier kan bijdragen aan een gezonde, duurzame en betekenisvolle toekomst voor ons allemaal.
Doe mee, want we kunnen het niet alleen.
Scan de QR code om meer te lezen over de Green Deal
Duurzame Zorg 3.0
Verandering begint bij bewustwording
Binnen Aveleijn zetten we ons in voor goede zorg en een gezonde aarde nu en in de toekomst. We vinden het belangrijk om onze kennis op het gebied van duurzaamheid te delen. Cliënten, verwanten, medewerkers en samenwerkingen worden nauw betrokken bij ons programma Aardewerk en de stappen die we als organisatie op de verschillende thema’s maken. We stimuleren iedereen (zoveel mogelijk op maat) een steentje bij te dragen.
Bij ons programma Aardewerk gaat veel aandacht uit naar bewustmaking. We maken onze impact op de aarde inzichtelijk, maar laten ook zien met welke (kleine) stap je welk verschil kan maken. We delen duurzame tips en succesverhalen, doen mee aan landelijke initiatieven en campagneweken, publiceren in vakbladen, maar organiseren ook workshops voor en door cliënten.
Opleiden Aardewerkambassadeurs
Om onze kennis over duurzaamheid te delen binnen onze verschillende locaties, zijn we 2 oktober 2023 gestart met het opleiden van Aardewerkambassadeurs. Maandelijks komt een groep van ongeveer 15 cliënten, met interesse in duurzaamheid bij elkaar om aan de slag te gaan met de thema’s van ons programma Aardewerk. We nemen de ambassadeurs mee in de manier waarop we als organisatie, maar zeker ook als individu, een verschil kunnen maken. Daarbij maken we collages en brengen we regelmatig een bezoek aan een andere organisatie of locatie waarvan we kunnen leren. Tijdens iedere bijeenkomst staat één van de thema’s centraal. ‘We adviseren deze Aardewerkambassadeurs over hoe zij bepaalde onderwerpen op hun locatie onder de aandacht kunnen brengen, het goede gesprek kunnen voeren en aan de slag kunnen gaan. We zetten de kwaliteiten van onze cliënten in om de kennis op het gebied van Aardewerk te verspreiden en bewustwording te creëren. We voeren mooie gesprekken over wat cliënten bijvoorbeeld nodig hebben om gebruik te maken van het openbaar vervoer of delen spraakmakende feiten,
Groene Leefomgeving
Spullen & Afval
Bewustmaking
Mobiliteit
Gebouwen & Energie
Voeding
bijvoorbeeld dat het nuttigen van één kilo rundvlees gelijk staat aan 180 kilometer autorijden. Deze bijeenkomsten dragen bij aan een betekenisvolle dag (voorheen dagbesteding) als onderdeel van een betekenisvol leven van onze cliënten’, vertelt Renée Timmerman senior begeleider en één van de initiatiefnemers enthousiast.
‘Het is mooi om te zien hoeveel cliënten geïnteresseerd zijn in duurzaamheid, hoeveel kennis er al aanwezig is en met hoeveel passie onze cliënten dit onderwerp uitdragen. Na een bijeenkomst horen we regelmatig dat duurzaamheid onderwerp van gesprek is tijdens het avondeten. Ook horen we dat duurzame initiatieven weer onderdeel uitmaken van de agenda van de cliëntenraad van de locatie waar de ambassadeur woont. We blijven dan ook zeker doorgaan met dit initiatief en werken steeds meer toe naar kennisdeling op de locaties. Hier moet het immers gebeuren!’, vertelt Coördinator Duurzaamheid Bart Braker.
Kijk op pagina 22 van dit verslag voor meer praktische tips wat jij kan doen zoals de duurzame dagen kalender, een placemat met energiebesparingstips en een groente- en fruitkalender.
Bekijk hier de video en zie hoe onze cliënten worden opgeleid tot Aardewerkambassadeurs.
lekker eten en minder verspillen
‘You are what you eat’. Zo luidt de titel van een interessante documentaire (te zien op Netflix). In deze docu volgen identieke tweelingen een verschillend dieet en dat heeft allerlei gevolgen. Je voedingspatroon heeft namelijk veel invloed op hoe gezond en fit jij je voelt.
Groene
Leefomgeving
Spullen & Afval
Bewustmaking
Mobiliteit
Gebouwen & Energie
Voeding
Bij Aveleijn stimuleren we daarom gezonde, gevarieerde én duurzame voeding. Daarbij hebben we zowel aandacht voor de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum als de duurzame criteria van Aveleijn: seizoensgebonden, streekgebonden, biologisch en fairtrade. Vanwege de grote impact van vlees op het milieu vinden we het ook belangrijk om plantaardige voeding op het menu te plaatsen. Niet alleen vlees, maar ook andere producten hebben veel impact. Zo is er veel water en land nodig om voedsel te produceren. Een groot aantal producten wordt van ver geïmporteerd. Voor producten die in kassen worden verbouwd is veel energie nodig.
Aan de voorkant van onze voedselketen kunnen we bewuste keuzes maken die beter zijn voor het milieu. Bijvoorbeeld door producten af te nemen die passen bij het seizoen en door lokale boeren biologisch verbouwd zijn. We zijn afgelopen jaar een pilot gestart met de Boerschappen, een coöperatie die bij 150 boerderijen voeding ophaalt en rechtstreeks bezorgt. Of zoals ze zelf zeggen: ‘Een keten waarin écht lekkere, gezonde én verantwoorde producten de norm zijn en iedere schakel toegevoegde waarde heeft. Een keten die goed is voor jou, de natuur én de boer.’
Onze teams en bewoners beslissen zelf hoe ze het precies invullen. Een dagje zonder vlees? Of een dagje minder vlees? Alles kan op maat afgestemd worden met de Boerschappen.
Ook aan de achterkant maken we duurzame stappen. Van alle voeding die in de zorgsector ingekocht wordt verdwijnt maar liefst veertig procent weer in de prullenbak: een enorme verspilling van goed eten. Ook binnen Aveleijn gaat er helaas regelmatig voeding de prullenbak in en dat willen we zoveel mogelijk voorkomen. We startten een nieuw initiatief op onze woonlocaties. Op locaties waar gekookt wordt zoekt het team verbindingen met buurtbewoners en ambulante cliënten. Zo ontstaat een lokale community. Als er een maaltijd over is kan deze door iemand uit de community worden afgehaald voor een klein bedrag. Deelnemers kopen hiervoor een strippenkaart voor tien maaltijden bij de woonlocatie. Zo redden we heel wat verse en gezonde maaltijden van de prullenbak.
Wat het thema voeding complex maakt, is dat over smaak niet te twisten valt. Iedereen heeft zo zijn eigen voorkeuren, gewoonten en wensen waar het gaat om voeding. We willen best gezond en duurzaam eten, maar het moet vooral ook lekker zijn. Om op deze behoefte in te spelen delen we onder andere recepten en organiseren we proeverijen en kookworkshops. Daarnaast ontwikkelen we, met collega’s van verschillende locaties, een kookboek. Dit boek bevat recepten voor seizoensgebonden, streekgebonden, biologische en fairtrade maaltijden. Met deze initiatieven willen we lekker en gezond eten stimuleren en dragen we bij aan een gezonde aarde.
Slimmer en schoner reizen
Woon-werkverkeer, zakelijke ritten, vervoer van cliënten... samen maken we bij Aveleijn heel wat kilometers. Verduurzamen van vervoersbewegingen staat dan ook hoog op onze prioriteitenlijst. Iedereen kan hieraan bijdragen. Bijvoorbeeld door op de fiets te stappen in plaats van met de auto te gaan of door gebruik te maken van deelvervoer.
Reserveringsapp om gebruik deelvervoer te stimuleren Bij veel van onze locaties zijn (deel)fietsen en (deel)auto’s beschikbaar. Het idee is dat je bij je reservering niet alleen kan kiezen uit de vervoersmiddelen die bij jouw locatie staan, maar ook gebruik kan maken van andere auto’s of fietsen van Aveleijn. ‘Zo proberen we dienstreizen met (elektrisch) deelvervoer te stimuleren’, legt Tim Hemmer adviseur Planning & Control uit.
‘Omdat we zagen dat binnen de regio’s de (elektrische) vervoersmiddelen van Aveleijn nog niet efficiënt gebruikt worden, zijn we dit jaar gestart met een ronde langs onze locaties in Borne en Enschede. Per locatie maakten we het aanwezige deelvervoer en het gebruik ervan inzichtelijk. Door het beschikbare deelvervoer binnen de regio te delen en uit te leggen hoe het op de juiste manier inzetten van deelvervoer bijdraagt aan duurzaamheid, willen we meer medewerkers stimuleren gebruik te maken van ons deelvervoer’, vertelt projectmedewerker Ria Bakker.
‘Om het reserveren van deelauto’s makkelijker te maken werken we sinds april 2024 met een reserveringsapp. In deze app zijn alle te reserveren (deel)vervoersmiddelen terug te vinden. De gebruiker kan filteren op rolstoelauto’s, busjes en elektrische vervoersmiddelen en selecteren waar hij/zij gebruik van wil maken.
In het begin vonden collega’s het lastig om hun auto met andere clusters te moeten delen en vergaten ze wel eens dat ze een auto moeten reserveren. Maar nu zijn veel collega’s eraan gewend en enthousiast. Dit jaar wil het projectteam alle locaties bezoeken om onze visie op deelvervoer onder de aandacht te brengen en de reserveringsapp overal in te voeren. Het plan is deze app in de toekomst naast het reserveren van auto’s ook in te zetten voor het reserveren van deelfietsen, flexwerkplekken en vergaderruimtes’, vertelt Ria enthousiast.
Groene Leefomgeving
Spullen & Afval
Ervaringsverhaal
Bewustmaking
Mobiliteit
Gebouwen & Energie
Voeding
‘Op dit moment delen we onze auto en bus met de locaties in Borne en Hengelo. Voor ons is het belangrijk dat er altijd een vervoersmiddel beschikbaar is voor geplande en ongeplande cliëntritten zoals uitjes, vakanties en dokters- en ziekenhuisbezoeken. We werken sinds kort met de reserveringsapp, een tool die voor ons goed werkt. Het controleren van beschikbaarheid en het reserveren gaat nu makkelijker en sneller. Dat stimuleert het gebruikmaken van deelvervoer, waardoor onze auto’s minder vaak stilstaan’, vertelt Patricia Zeggelink, secretaresse van diverse woon- en daglocaties in Borne.
‘Het is ook prettig dat we in de reserveringsapp kunnen zien welke locatie over welke type voertuigen beschikt en voor hoeveel personen elk voertuig geschikt is. Zo kunnen we eenvoudig passend vervoer vinden voor verschillende gelegenheden’, vult Mariska Wijlens, begeleider bij een woonlocatie in Enschede aan.
Verplichte registraties
Vanuit de overheid zijn organisaties met 100 of meer werknemers vanaf 1 juli 2024 verplicht om de woonwerkkilometers te registreren. Hierbij moet aangegeven worden welk type vervoermiddel gebruikt wordt, zoals fiets, motor, auto of OV en welke brandstof toegepast wordt. Aveleijn bereidt zich, met een workflow in het personeelsregistratiesysteem AFAS, voor op deze registratie. Deze uitvraag geeft inzicht in het reisgedrag en de CO2-uitstoot, waarna verdere acties om de vervoersbewegingen te verduurzamen ingezet worden.
oud, maar niet versleten
Spullen. We kunnen niet meer zonder en we consumeren ons suf. Kleding, meubels, apparaten, gadgets... Het vervaardigen, transporteren en afbreken van deze spullen heeft grote impact op onze aarde. De meeste grondstoffen die nodig zijn om deze spullen te maken zijn schaars. In Nederland consumeren wij veel, zóveel dat we op 1 april 2024 al Overshoot Day bereikten. Dit betekent dat we in Nederland op die dag de grondstoffen hebben uitgeput, die de aarde in één jaar kan voortbrengen. De rest van het jaar teren we dus in op de natuurlijke grondstoffen van de aarde. Wanneer iedereen op de wereld zou leven naar de Nederlandse standaard, dan hebben we al vier keer de aarde nodig.
Sta jij wel eens stil bij hoe jij leeft en consumeert? Dit kun je uitrekenen via de Verborgen Impact scan van Think Big, Act Now.
Denk jij bij de aanschaf van spullen na over de impact op ons milieu? Hoe bewust ga jij om met spullen? Wat doe jij als iets kapot is? Op pagina 22 kun je een QR-code vinden naar het 10R-model om te zien hoe jij bijvoorbeeld spullen slimmer kan gebruiken of de levensduur van producten kan verlengen.
Ruilwinkel Almelo
Midden in de woonwijk Goossenmaat in Almelo heeft Aveleijn een ruilwinkel. Deze ruilwinkel, gevestigd in een voormalige basisschool, wordt gerund door mensen met een licht verstandelijke beperking. Iedereen kan hier kinderkleding, speelgoed en dameskleding komen ruilen.
De ruilwinkel maakt onderdeel uit van het wijkcentrum waar ook allerlei andere maatschappelijke organisaties zoals Buurtzorg, Leger des Heils, Avedan en de gemeente gehuisvest zijn.
‘Het wijkcentrum is echt een ontmoetingspunt voor de buurt. Mensen, met en zonder beperking, komen hier naartoe voor een praatje en om samen een kop koffie te drinken. Regelmatig organiseren we gezamenlijk iets voor en door de buurt. Cliënten zijn enthousiast over het werken in deze winkel, vinden het fijn om hun bijdrage te kunnen leveren en genieten van het contact met de buurtbewoners. De goed bezochte winkel is drie ochtenden in de week geopend. Naast het werken in onze ruilwinkel kunnen onze cliënten ook voor andere werkzaamheden, zoals houtbewerking en tuinonderhoud bij het wijkcentrum terecht. We zijn trots dat we met deze Ruilwinkel spullen een tweede leven kunnen geven en bij kunnen dragen aan een betekenisvolle dag voor onze cliënten’ vertelt Kristie Wennekink, persoonlijk begeleider en één van de oprichters van onze winkel enthousiast.
Dit initiatief draagt bij aan een circulaire economie, waarin minder nieuwe grondstoffen worden gebruikt. Voor mensen die minder te besteden hebben biedt de ruilwinkel ook een uitkomst.
Groene Leefomgeving
Spullen & Afval
Bewustmaking
Mobiliteit
Wattez
Gebouwen & Energie
Voeding
Ook bij Theeschenkerij Wattez in Enschede gaat er veel aandacht uit naar duurzaamheid. De inrichting van het restaurant is bijvoorbeeld gehaald bij kringloopwinkel Het Goed en zelf opgeknapt. Ook staat er op deze locatie een verkoopkast met streekproducten en tweedehands kleding. ‘Als team zijn we veel met duurzaamheid bezig, en dat zie je aan veel dingen op onze locatie terug. Een paar jaar geleden hebben we contact gelegd met zorgboerderij Ensink en de Lonneker Molen, met als resultaat dat wij hun streekproducten nu bij onze theeschenkerij verkopen’, vertelt begeleider Rosalie Scheerstra enthousiast.
Afval
Helaas zijn niet alle spullen herbruikbaar. Deze spullen komen in één van de onderste treden van het 10R-model en moeten we recyclen of recoveren. Dit houdt in dat oude spullen teruggebracht worden naar grondstoffen of omgezet worden naar energie door ze te verbranden. Ons doel is om dit te voorkomen en spullen zo lang mogelijk mee te laten gaan en ons restafval te verminderen.
Door het aanbieden van workshops en trainingen ondersteunt Aveleijn locaties met het op de juiste manier scheiden van afval. Ook moedigen we initiatieven als Afval Goed Geregeld aan om meer gescheiden afvalstromen te stimuleren en restafval te reduceren. Via Afval Goed Geregeld kunnen locaties zich aanmelden om PD (plastic & drankkartonnen) en glas kosteloos te laten inzamelen op de locaties. Deze afvalstromen zijn goed te recyclen en dragen bij aan een circulaire economie waarbij we minder grondstoffen verspillen.
bouwen aan een groene toekomst
Het thema ‘Gebouwen & Energie’ is één van de vijf thema’s binnen Aardewerk.
Aardewerk geeft richting aan ons vastgoedbeleid en is onderdeel van onze visie op vastgoed. Zo is het de ambitie van Aveleijn dat de vastgoedportefeuille in 2040 ‘Paris Proof’ is. Dit is 10 jaar eerder dan de ambitie van het Klimaatakkoord en de Green Deal.
Wat is dat, ‘Paris Proof’?
‘Paris Proof’ betekent dat de gebouwde omgeving past binnen de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Nieuwe gebouwen hebben een significant lager energieverbruik en worden gebouwd met een lage of negatieve CO2-uitstoot. Bij bestaande (oudere) gebouwen is het (fossiele) energieverbruik sterk verlaagd.
Aveleijn stelt als doel dat het gemiddelde energieverbruik van de vastgoedportefeuille vanaf 2040 maximaal 70 Kwh per m2 per jaar is. In 2022 bedroeg dit verbruik circa 126 Kwh per m2 per jaar. Dit getal wordt berekend door alle energie die in een gebouw wordt gebruikt in een jaar op te tellen en dat getal te delen door het oppervlak van dat gebouw. Het doel is dus om het verbruik van Aveleijn ongeveer te halveren.
Hoe dan?
We gebruiken het ‘Trias Energetica’ principe om energie te besparen. Dit principe kent drie opeenvolgende stappen, namelijk:
Stap 1. Beperk de energievraag
Stap 2. Gebruik energie uit hernieuwbare bronnen
Stap 3. Gebruik eindige (fossiele) energiebronnen efficiënt
Groene Leefomgeving
Spullen & Afval Bewustmaking
Mobiliteit
Gebouwen & Energie
Voeding
In stap 1 ligt de uitdaging bij de mensen die in de gebouwen van Aveleijn werken en wonen. Van hen wordt verwacht dat zij zorgvuldig omgaan met energie en de verspilling van energie voorkomen. Ook het beperken van het verlies van energie behoort tot deze stap: door bijvoorbeeld gebouwen te isoleren of andere maatregelen te treffen verlagen we de vraag naar energie.
In stap 2 ligt de uitdaging bij de eigenaar van het vastgoed. Dat is in sommige gevallen Aveleijn, maar in veel gevallen is dit een andere organisatie, zoals een woningcorporatie. In deze stap worden systemen die gas of andere fossiele brandstoffen gebruiken vervangen door systemen die energie uit hernieuwbare bronnen gebruiken: energie uit wind en zon.
Stap 3 is de laatste stap. Wanneer het toch onvermijdelijk is om fossiele energie te gebruiken, maak dan zo efficiënt mogelijk gebruik van fossiele energiebronnen. Ter compensatie dient de hiermee gemoeide CO2-uitstoot te worden gecompenseerd via CO2 certificaten of het aanplanten van bomen.
Zijn we goed bezig?
Om te beoordelen of Aveleijn stappen in de goede richting zet en of deze stappen in lijn zijn met onze ambitie houden we het energieverbruik van Aveleijn bij. Dat doen we op verschillende manieren. Één van die manieren is via een energielabel. Edward van Nielen (manager Vastgoed en Duurzaamheid) legt uit: ‘Elk gebouw van Aveleijn heeft een energielabel. Dit label zegt net als bij elektrische apparaten (zoals een koelkast) iets over het energieverbruik. Een groen label betekent weinig tot geen energieverbruik. Een rood label betekent een zeer hoog energieverbruik.’
Edward vervolgt: ‘In 2019 hebben we alle energielabels van de gebouwen die op dat moment tot de vastgoedportefeuille van Aveleijn behoorden in kaart gebracht (te zien in figuur 1, red.).’
‘In 2024 deden we dit nog eens. In de tussenliggende periode van circa 5 jaar hebben we nieuw gebouwd, bestaande gebouwen verbeterd en gebouwen afgestoten. De portefeuille van 2024 is dus anders dan die van 2019. We zijn trots op de verbetering en het stimuleert ons om verdere stappen te zetten.’ besluit Edward.
In figuur 2 is de verdeling van energielabels opgenomen van de portefeuille van (april) 2024.
Hoe verder?
De komende periode speelt het bijhouden van CO2-uitstoot een steeds belangrijkere rol. Het wordt steeds duidelijker dat de hoeveelheid CO2 die we uitstoten beperkt moet worden om de opwarming van de aarde te remmen.
Daarnaast vinden we het steeds belangrijker dat de materialen die we gebruiken om gebouwen te bouwen en te onderhouden milieuvriendelijk zijn. Dat doen we door materialen te gebruiken die circulair zijn (opnieuw te gebruiken) en een lage CO2-uitstoot hebben (of CO2 opslaan, zoals hout).
Bij iedere keuze die we maken staan we stil bij de impact op ons milieu en proberen we een positieve bijdrage te leveren aan een gezonde en groene leefomgeving. Want deze omgeving draagt bij aan een Leven vol betekenis voor onze cliënten, nu en in de toekomst.
A B C D E F G
Figuur 1
Figuur 2
Nieuwbouw Woonlocatie Thijstate in Oldenzaal
In de wijk De Thij in OIdenzaal realiseerden we aan de Bernard van Meursstraat een nieuwe woonlocatie voor 24 bewoners.
Start bouw: maart 2023
Oplevering: april 2024
Nieuwbouw appartementen Rohaan in Markelo
Op het terrein van Rohaan in Markelo zijn appartementen voor vier cliënten gerealiseerd. In het pand zijn ook vergader- en kantoorruimten te vinden. De gevel is gemaakt van hout uit Twente.
Scan de QR-code en lees over de betrokkenheid van cliënten en medewerkers tijdens de nieuwbouw.
Nieuwbouw daglocatie de Bussenkamp in Hengelo
In de wijk Groot Driene in Hengelo realiseren we aan de Isaac da Costastraat een nieuwe daglocatie voor 50 personen.
Start bouw: maart 2024
Oplevering: eind 2024
Vervangt oude locatie Bussenkamp
Nieuwbouw woonlocatie Geessinkbrink in Enschede
Aan de Geessinkbrink in Enschede Zuid realiseren we een nieuwe woonlocatie voor 32 bewoners.
Start bouw: 1e kwartaal 2024
Oplevering: medio 2025
Nieuwbouw woon- en daglocatie Goor
In de wijk ‘t Gijmink realiseren we een nieuwe woon- en daglocatie voor 24 bewoners en 50 deelnemers. Deze locatie zal de woonlocatie ‘t Reef en daglocatie de Roos in Goor vervangen.
Start bouw: 1e kwartaal 2024
Oplevering: medio 2025
Vervangt daglocatie de Roos
Vervangt de Citadel
Vervangt woonlocatie ‘t Reef
Healing environment
Je leefomgeving heeft veel invloed op hoe jij je voelt. Bij Aveleijn zetten we ons in voor een zogenoemd ‘healing environment’. Een omgeving die bijdraagt aan gezondheid, waar cliënten prettig wonen en medewerkers prettig werken.
Behalve dat een groene leefomgeving goed is voor de biodiversiteit en zorgt voor verkoeling in de zomer, heeft het ook fysieke en mentale gezondheidseffecten. In een groene omgeving ervaren mensen bijvoorbeeld minder stress. Groen stimuleert bovendien fysieke activiteiten, zoals spelen en sporten. Dit zorgt voor verbetering van lichamelijke gezondheid. Denk aan een positief effect op overgewicht, hart- en vaatziekten en diabetes type II. Ook slapen mensen beter en is de algemene gezondheidservaring positiever.
Groene werkzaamheden als onderdeel van een betekenisvolle dag
Ook onze cliënten die werkzaam zijn bij Tuinploeg de Schup zetten zich dagelijks in voor een duurzamere wereld.
Het team van tien cliënten, drie begeleiders en twee vrijwilligers draagt zorg voor de tuinwerkzaamheden en het ophalen van oud papier bij meerdere (woon)locaties in Borne.
Naast de kantine van het team de Schup is dit jaar een moestuin aangelegd. ‘We kweken hier met aandacht aardbeien, tomaten en komkommers. En we hopen volgend jaar ook pompoenen te hebben’ vertelt cliënt Björn enthousiast. ‘Daarvoor hebben we speciaal paardenmest nodig.’
Verder wordt er vanuit de kantine door de cliënten voor plantenstekjes, waaronder zonnebloemen en bieslook, gezorgd. De planten krijgen vervolgens een plekje in één van onze moestuinen.
Niet alleen het zorgen voor de planten, maar ook het onkruid tussen de tegels weghalen, het schoffelen van de tuinen en het maaien van het gras draagt voor Björn bij aan een betekenisvolle dag.
Groene Leefomgeving
Spullen & Afval
Bewustmaking
Mobiliteit
Gebouwen & Energie Voeding
‘Charles is dagelijks op ‘de bult’ te vinden’, vertelt begeleider Rob. ‘Een plek waar hij met veel zorg en plezier bladeren en gras omschept tot compost. Met als voordeel dat we dit tuinafval niet meer tegen betaling af hoeven te voeren naar de stort. De compost, die we eerder moesten kopen, gebruiken we voor onze tuinen. Zo onderhouden we het groen op de Aveleijn woonlocaties in Borne maar ook bij het Kulturhus en Openluchttheater Hertme’. ‘Mooi werk! Waar ik goed mijn best op doe’, vult Charles aan.
Begeleider Jos vertelt verder: ‘We vervangen ons gereedschap, zoals de bosmaaier, heggenschaar, bladblazer en kettingzaag steeds vaker door elektrisch gereedschap. Dit maakt minder lawaai en is ook nog beter voor het milieu.’ ‘Ik heb na het volgen van een cursus mijn certificaat voor bermmaaien gehaald’, besluit Sebastiaan trots het gesprek.
Verschillende locaties investeerden de afgelopen jaren in een groene leefomgeving. Bij Rohaan in Markelo werken we een aantal jaren hard aan een moestuin. De tuin heeft een steeds belangrijkere rol in het dagelijks leven van cliënten en medewerkers en wordt dan ook steeds verder uitgebreid. Om locaties te stimuleren een moestuin te beginnen is een instructiefilm, over het starten en onderhouden van een moestuin, in ontwikkeling. Daarnaast maken we een zaaikalender, waarop aangegeven staat wat er wanneer en in combinatie met wat gekweekt kan worden. Ook de belevingstuin bij de Wielewaal in Enschede wordt inmiddels door iedereen omarmt.
Aveleijn zet zich ook in om de biodiversiteit te bevorderen. Dit voorjaar ontvingen alle locaties met een tuin wildbloemzaden om de tuin op te fleuren en aantrekkelijk te maken voor bijen en vlinders.
wat kun je zelf doen?
Op deze pagina zijn een aantal handige tools te vinden waarmee je direct zelf aan de slag kunt met duurzaamheid.
Tips voor thuis
Het expertisecentrum Milieu Platform Zorgsector ontwikkelde een placemat met 24 handige tips die je helpen de energierekening te verlagen. Download het document door de QR-code te scannen.
Groente- en fruitkalender
Lokaal verbouwde groenten en fruit van het seizoen hebben een kleinere impact op het milieu. Als je hiervoor kiest, verklein je met je maaltijd je ecologische voetafdruk. Maar niet alleen dat is een voordeel, ook stimuleer je de lokale economie. Bovendien zijn seizoensgroenten en -fruit verser en hebben ze een grotere voedingswaarde. Dus ook nog gezond! Download de groente- en fruitkalender via onderstaande QR-code.
Duurzaamheidskalender 2024
Het gehele jaar door zijn er verschillende initiatieven die op nationaal of internationaal niveau worden georganiseerd. De initiatieven lopen uiteen van het welbekende Earth Hour tot de boomfeestdag. Download de kalender op A4 formaat via de onderstaande QR-code.
Circulaire economie: 10R model
Het 10R model geeft inzicht in de weg naar een circulaire economie. Hergebruik van producten is goed, maar het kan beter. Scan de QR-code om te ontdekken wat jij kunt doen.
Verborgen Impact scan
Met het beantwoorden van een aantal vragen over hoe jij leeft en consumeert, kun je meer inzicht krijgen in jouw gedrag. Scan de QR-code en doe de Verborgen Impact scan van Think Big, Act Now.
de weg naar duurzaamheid
In onze organisatie worden op verschillende locaties al stappen gezet naar een duurzame toekomst. Cliënten en medewerkers zijn verschillende praktische initiatieven gestart, een greep uit deze inspirerende acties vind je hieronder.
Slimme thermostaatknoppen
Een pilot met slimme thermostaatknoppen is gestart op woonlocatie Tuindorp. In de winter van 2023 / 2024 is er 12,5 % minder gas verbruikt.
groeien en bloeien
De afdeling Leerwijzer werkt aan een Aardewerk verdiepingstraining. Zo bieden we nog meer scholing aan cliënten en medewerkers.
koken op stroom
Op woonlocatie Schubertstraat zijn de gaskookplaten vervangen door inductiekookplaten.
groen en gezond eten
Op Social media en het medewerkersportaal zijn duurzame recepten gedeeld. Wegens succes is een duurzaam kookboek in ontwikkeling.
geen kruimel verspild
Op locatie Westerstraat worden overgebleven etensresten verzameld, om deze te doneren aan stadsboerderij Beeklust. Zo gaat er niets verloren en genieten de dieren!
circulaire creativiteit
Bij daglocatie ‘t Voswinkel gebruiken cliënten veel creativiteit om restmaterialen om te toveren tot prachtige producten die te koop zijn in hun eigen winkel.
paintbrush border-all
Bij Wattez vliegen ze het thema duurzaamheid op een speelse wijze aan. Een bingokaart wordt ingezet om de duurzame acties af te strepen.
bicycle
search
hittestress onderzoek
Studenten van Hogeschool Saxion hebben onderzoek verricht naar hitte en droogte in en om gebouwen van Aveleijn. Scan de QR-code om de resultaten te zien.
regeling leasefiets
Door de inzet van de regeling leasefiets zijn er bijna 200 fietsen aan medewerkers verstrekt. Hierdoor zijn er 242.000 groene kilometers gereden.
onderdeel van de start Aardewerk is opgenomen in het introductieprogramma voor nieuwe medewerkers en stagiaires. Hiermee is Aardewerk vanaf het begin een onderdeel van je Aveleijn carrière.
bingo!
Elektriciteit (kWh per jaar)
Deze staafdiagrammen geven het elektriciteitsverbruik van Aveleijn weer. In het groen vind je de opbrengst van de zonnepanelen. In 2023 hebben we 27,7% van de totale elektriciteitsbehoefte zelf opgewekt.
-5.000.000
-4.000.000
-3.000.000
-2.000.000
-1.000.000
1.000.000
2.000.000
Gas (m3 per jaar)
In deze tabel lees je af hoeveel gas Aveleijn verbruikt. Omdat onze nieuwe gebouwen sinds 2018 geen gasaansluiting hebben, is de daling in het gasverbruik ingezet.
1.000.000
800.000
600.000
400.000
Aveleijn verbruikte in 2023:
Dat is een toename van 8,4% ten opzichte van 2022.
Afvalstromen
Bij 51 locaties wordt afval gescheiden ingezameld door Renewi. In totaal werd daarbij in 2023 ruim 295.000 kilo afval verwerkt. Sinds de start van de metingen in 2020 gooien we al 6,9% minder afval weg! Meer dan 86% van dit afval valt in de categorie restafval. 48% van het afval werd duurzaam hergebruikt als grondstof (16%) en groene energie (32%). 33% van het afval werd gebruikt voor de opwekking van grijze energie. 19% van het afval is niet hergebruikt. Aveleijn zet in op reductie van het aantal kilo afval per persoon en op verlaging van het aandeel restafval.
7 1 1 3 6 2 2
Reiskilometers
In 2023 werd door medewerkers en cliënten in totaal zo’n 9,6 miljoen kilometers afgelegd. Dat is een stijging van 600.000 km ten opzichte van het jaar ervoor. Ongeveer 10% van deze kilometers is duurzaam afgelegd: te voet, per fiets, met het openbaar vervoer en met elektrische auto’s.
duurzaamheidskompas
Om richting te geven aan onze duurzaamheidsambities heeft Aveleijn een duurzaamheidskompas ontwikkeld. Dit kompas bevat richtinggevende principes voor de door Aveleijn gehanteerde thema’s Voeding, Mobiliteit, Spullen & Afval, Groene Leefomgeving en Gebouwen & Energie. Met het duurzaamheidskompas wil Aveleijn duurzaamheid eenvoudig en toegankelijk maken.
GROENE LEEFOMGEVING
Zichtbaar, beschikbaar en bereikbaar groen vanuit al onze locaties.
GEBOUWEN & ENERGIE
Alle gebouwen van Aveleijn zijn in 2040 “Paris Proof”.
VOEDING
Seizoensgebonden, streekgebonden, biologisch en fairtrade. Gezond eten = duurzaam eten.
SPULLEN & AFVAL
We werken volgens het 10R model bij dagelijkse keuzes en bij het maken van besluiten.
MOBILITEIT
Sturen op minder en kortere verplaatsingen, wat er aan verplaatsingen nodig is, is schoon en efficiënt.