Sæmundur haust 2004

Samband Íslenskra Námsmanna Erlendis

Efnisyfirlit: Frá ritstjóra Erum við fífl?

Hvað maður getur verið einfaldur og saklaus. Bara í rólegheitum að versla bensín á fimmtudegi, jafnvel búin að dæla sjálf til að spara eða safna mörg hundruð punktum í gegn um árin, og þá kemur í ljós að það er búið að hafa mann að fífli við dælurnar í mörg ár. Ólöglegt verðsamráð íslensku olíufélaganna virðist hafa verið með þeim hætti að manni dettur helst í hug þáttur úr Soprano syrpunni. Það þurfti ekkert margar virkar heilasellur til að sjá að forkólfar olíufélaganna töluðu sig saman um verð á bensíni en að það væri svona þaulskipulagt og ósvífið grunaði fæsta. Það var í mesta bróðerni verið að skipta kökunni á milli fyrirtækjanna og vandlega passað upp á að allir færu sáttir og saddir úr veislunni.

Íslenskir námsmenn eru meðal þeirra neytendahópa sem voru hlunnfarnir af olíufélögunum - ýmist með kaupum á bensíni, strætómiðum, flugfargjöldum eða bara ýsunni hjá fisksalanum á horninu. Eldsneyti er stór kostnaðarliður allra flutningsaðila, sem óneitanlega skilar sér beint út í verðlag til neytenda. Það erum við sem borgum brúsann á endanum og fyrrverandi forsætisráðherra hefur m.a.s. látið hafa eftir sér að það stoði lítið að sekta olíufélögin fyrir ólöglegt verðsamráð því það bitni hvort sem er á neytendum á endanum. Eigum við að sætta okkur við þess konar viðhorf? Þegar æðstu ráðamenn þjóðarinnar senda þessi skilaboð út í atvinnulífið skilur maður næstum því ummæli forsvarsmanns eins olíufélagsins: „Fólk er fífl”.

Heiður Reynisdóttir ritstjóri

105

101 Reykjavík

Sími: 552-5315 · Fax: 552-5370

Netfang: sine@sine.is

Veffang: www.sine.is

Skrifstofan er opin alla virka daga frá kl. 9 - 12.

Stjórn SÍNE veturinn 2003 - 2004:

Formaður:

Guðmundur Thorlacius (Þýskaland)

Varaformaður og gjaldkeri:

Gróa Másdóttir (Noregi)

Ritari:

Hrafn Sveinbjarnarson (Danmörk)

Stjórnarmaður í LÍN: Brynhildur Ingvarsdóttir (USA)

Vafamálafulltrúi LÍN: Heiður Reynisdóttir

Meðstjórnendur: Daði Rafnsson (USA) Haraldur Óskar Haraldsson (Svíþjóð/USA)

Framkvæmdastjóri:

Heiður Reynisdóttir

Sæmundur, ritstjóri:

Heiður Reynisdóttir

Ábyrgðarmaður:

Guðmundur Thorlacius

Forsíða:

Heiður Reynisdóttir

Umbrot: Áslaug J. - aslaug@fjoltengi.is

Prentun: Hagprent-Ingólfsprent ehf.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

ÁVARP FORMANNS SÍNE

Kæru félagar

Á þessum síðum hefur bæði mér sem og öðrum orðið tíðrætt um hver tilgangur félags líkt og SÍNE sé og eigi að vera. Samkvæmt lögum félagsins er tilgangur þess sá að gæta hagsmuna félagsmanna sinna sem stunda nám erlendis og vera tengiliður þeirra við þau stjórnvöld sem koma að kjörum þeirra á Íslandi. Stjórn félagsins hefur litið þannig á að hagsmunagæslan nái til þess hvernig endurgreiðslu námslána sé háttað og hefur beitt sér á þeim vettvangi af fullum krafti. Þegar þessi orð eru sett á blað situr nefnd sem menntamálaráðherra skipaði að störfum. Sú nefnd hefur það hlutverk að endurskoða lögin um LÍN og kemur þá sérstaklega til skoðunar hvernig lækka megi endurgreiðslubyrði námslána, líkt og ríkisstjórnin lagði áherslu á í stefnuyfirlýsingu sinni. SÍNE á eitt sæti í þeirri nefnd og verður fróðlegt að sjá hvað sú nefnd leggur til málanna.

Það hefur löngum verið ljóst að það umhverfi sem blasir við námsfólki þegar það kemur heim að loknu námi erlendis er ekki gott. Auk þess sem þessi hópur þarf að greiða einn tólfta hluta útborgaðra launa sinna til lánasjóðsins, blasir við að koma þurfi upp þaki yfir höfuðið. Einnig er þessi hópur á þeim tímapunkti í lífi sínu að vera að eignast börn með öllum þeim kostnaði sem því fylgir. Á fyrstu árunum eftir heimkomu leggjast því miklar fjárhagslegar byrðar á herðar þessa fólks. Auðvitað er það svo að lán sem tekin hafa verið, hvort sem það hefur verið notað til að fjármagna skólagöngu eða eitthvað annað, skuli greiða til baka. Því verður heldur ekki haldið fram að þessum hópi gangi eitthvað verr en mörgum öðrum að láta enda ná saman.

Ljóst er að ríkisvaldið hefur það sem yfirlýst markmið að tryggja öllum jöfn tækifæri til náms án tillits til efnahags. Einnig er ljóst að lánasjóðurinn gegnir því meginhlutverki að tryggja öllum tækifæri til náms. Mig langar til að varpa þeirra spurningu fram, þar sem ríkisvaldið hefur ákveðið að tryggja öllum tækifæri til náms með því að veita aðgang að ódýru lánsfjármagni, hvort það sé ekki beinlínis skylda ríkisvaldsins að endurgreiðsla námslána skuli vera með þeim hætti að tekið sé mið af stöðu námsmanna þegar þeir koma heim eftir nám erlendis. Ég tel að ríkisvaldið verði að líta heildstætt á stöðu námsmanna að afloknu námi og miða endurgreiðslureglur við það ástand. Ljóst er að þegar endurgreiða þarf einn tólfta hluta ráðstöfunartekna til lánasjóðs-

ins, er oft ekki mikið svigrúm til að koma undir sig fótunum á ný eftir heimkomu.

Alltaf þegar málefni lánasjóðsins og endurgreiðsla námslána ber á góma, heyrist sú röksemd að allt nám komi námsmanni sjálfum til góða með auknum tekjum og því eigi hann að greiða kostnað vegna náms síns en ekki þjóðfélagið. Hér verður því heldur ekki andmælt að allt nám komi fyrst og fremst námsmanni til góða. Í þessari umræðu má hins vegar ekki gleymast sá þjóðfélagslegi ávinningur sem menntun hefur fyrir þjóðfélagið. Það er beinlínis hægt að sýna fram á hann með útreikningum. Þessari staðreynd hefur verið haldið fram til að réttlæta aðkomu ríkisvaldsins í gegnum lánasjóðinn við að fjármagna nám með lántöku. Hér er ekki verið að segja að lán eigi ekki að greiða til baka, heldur er það mín skoðun að ekki sé nóg að ríkisvaldið tryggi öllum tækifæri til náms með því að lána fyrir skólagjöldum og framfærslukostnaði, heldur verður einnig að miða að því að endurgreiðsla þessara lána taki mið af raunverulegri stöðu fólks þegar komið er heim úr þessu námi. Lækkun endurgreiðslubyrði, með hvaða hætti það svo sem er gert, er algert forgangsatriði í þessu sambandi. Einnig þarf að huga að því hvort ekki eigi að rýmka heimildir einstaklinga til að byrja að greiða af láninu seinna en nú er. Samkvæmt núgildandi lögum skal endurgreiðsla hefjast tveimur árum eftir námslok. Raunin er þó sú að vegna þess hvernig stjórn lánasjóðsins skilgreinir það hvað teljist námslok, lenda námsmenn oft á tíðum í erfiðleikum vegna þessa. Í þessu sambandi er athyglisvert að skoða hvernig greiðslum hjá þeirri kynslóð, sem nú ræður ríkjum og tók lán hjá lánasjóðnum til að fjármagna nám sitt, er háttað. Þau lán voru óverðtryggð, auk þess sem endurgreiðslan féll niður að fimmtán eða tuttugu árum liðnum.

Þetta er í síðasta skipti sem ég skrifa formannspistil. Ný stjórn undir forystu nýs formanns er tekin við og óska ég henni velfarnaðar í starfi sínu. Á þessum þremur árum sem ég hef fengið að starfa innan stjórnar SÍNE, ýmist sem fulltrúi félagsins í stjórn LÍN eða sem formaður félagsins, hefur gengið á ýmsu. Það sem mér hefur þótt standa upp úr er að þó svo að gildi menntunar sé viðurkennt, jafnt fyrir einstaklinginn og þjóðfélagið í heild, er það viðhorf útbreitt að menntun megi ekki kosta þjóðfélagið neina peninga. Hér er, og verður, við ramman reip að draga.

Mennt er máttur.

Lifið heil

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Guðmundur Thorlacius

Kveðja frá framkvæmdastjóra

F

Kæru SÍNE-félagar

Nú er enn og aftur komið haust með öllu sem því fylgir. Meðal annars því að stúdentar setjast aftur á skólabekk eftir sumarfrí, sumir hér heima og aðrir erlendis. Það er greinilegt að það er ennþá vinsælt að fara til annarra landa að læra því það er mjög mikið af því að fólk hafi samband við skrifstofu SÍNE til að fá upplýsingar um nám erlendis eða til að gerast félagar. Sem betur fer, segi ég, enda er mjög gagnlegt fyrir alla aðila að flytjast til annars lands og dvelja þar í einhvern tíma. Fólk lærir svo margt annað en bara það sem viðvíkur náminu þegar það býr erlendis, það kynnist nýju tungumáli, kynnist fólki frá öðrum löndum, kynnist nýrri menningu og matargerð og síðast en ekki síst þá lærir fólk að standa á eigin fótum.

Ef ykkur vantar einhverjar upplýsingar þá eigið þið ekki að hika við að hafa samband við skrifstofu SÍNE og við munum leitast við að hjálpa ykkur eftir bestu getu. Eins og svo oft áður eru lánasjóðsmálin félagsmönnum SÍNE afar hugleikin því lang flestir hafa samband við skriftofu okkar vegna þeirra.

Framkvæmdastjórinn í fæðingarorlofi

Ýmsar breytingar hafa átt sér stað hjá SÍNE síðan í vor. Helst ber að nefna að Heiður Reynisdóttir, framkvæmdastjóri SÍNE, fór í barneignarleyfi um miðjan apríl og tók undirrituð við starfi hennar á meðan. Þetta hefur verið mjög lærdómsríkur tími og ég er alltaf að læra eitthvað nýtt. Von er á Heiði til baka nú í lok ársins.

Sigur vannst í máli varðandi

fæðingarorlof doktorsnema

Í síðasta tölublaði Sæmundar var minnst á mál sem hafa komið upp varðandi fæðingarorlof doktorsnema. Einnig var minnst á að eitt mál væri í gangi sem SÍNE tók þátt í. Það er skemmst frá því að segja að því máli lyktaði farsællega, a.m.k. fyrir félagsmann SÍNE. Bréf höfðu gengið á milli Tryggingarstofnunar ríkisins (TR) og viðkomandi náms-

manns og voru niðurstöður TR þær að námsmaðurinn ætti ekki rétt á greiðslu úr fæðingarorlofssjóði. Málið var því sent til úrskurðarnefndar í fæðingarog foreldraorlofsmálum hjá Félagsmálaráðuneytinu. Eftir sumarfrí var síðan úrskurðað í málinu og voru niðurstöður nefndarinnar þær að TR hefði brotið á rétti námsmannsins og að TR væri skylt að greiða viðkomandi fæðingarorlof. Nánar er fjallað um þetta mál annars staðar í blaðinu. Ég hvet ykkur, kæru félagsmenn, að hafa samband ef þið teljið að verið sé að brjóta á rétti ykkar hjá TR, því af framansögðu sjáið þið að fordæmi komið fyrir slíku.

Nýtt húsnæði

Nú stendur SÍNE á tímamótum hvað húsnæði varðar. Búið er að selja húsnæðið sem við erum í og við því farin að leita okkur að hentugu húsnæði. Það stendur ýmislegt til boða en við viljum ekki flana að neinu, heldur vanda vel til verka þannig að allir verði ánægðir. Þið fáið að vita nánar um húsnæðismálin þegar þau verða komin á hreint.

Niðurstöður samnorrænar rannsóknar á fjárhag ungs fólks

Fyrir ári síðan birtist grein eftir undirritaða þar sem rætt var um niðurstöður rannsóknar á fjárhag ungs fólks í námi hér á Íslandi. Var þetta hluti af samnorrænni rannsókn, sem náði til allra Norðurlanda fyrir utan Svíþjóð. Við bjuggumst við að heildarniðurstöður úr þessari rannsókn myndu líta dagsins ljós sl. vor en það gerðist ekki fyrr en í ágúst. Þá var haldið málþing á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar hér á landi þar sem, meðal annarra mála, þessar niðurstöður voru reifaðar. Þar kom ýmislegt merkilegt fram, t.d. að ástæður skuldasöfnunar ungs fólks eru svipaðar á Norðurlöndum. Ýtarlegri grein um þetta málefni er að finna hér í blaðinu.

... og að lokum flugmál

Nú í haust, eins og undanfarin haust, hafði SÍNE samband við Flugleiðir og Iceland Express til að biðja um tilboð í hagstæð fargjöld fyrir félagsmenn

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Gróa Másdóttir

SÍNE um jólin. Flugleiðir tók vel í bón okkar og sendu okkur tilboð frá Bandaríkjunum, Þýskalandi, Hollandi, Englandi og Norðurlöndum. Hafa þessi tilboð nú þegar verið send félagsmönnum SÍNE í gegnum tölvupóst auk þess sem þau voru sett á heimasíðu SÍNE. Yfirleitt er um takmarkaðan sætafjölda að ræða þannig að ég hvet félagsmenn til að kíkja á heimasíðuna, www.sine.is, og athuga hvort eitthvað sé þar sem hentar ykkur. Ef eitthvað er óljóst varðandi flugmálin þá hafið endilega samband

við okkur á skrifstofunni. Ég vil einnig taka fram að sum tilboðin gilda einungis í ákveðinn tíma þannig að nú er um að gera að fara athuga málin.

Að lokum þakka ég fyrir mig og óska ykkur öllum góðs gengis í leik og starfi á erlendri grundu.

Bestu kveðjur, Gróa Másdóttir, sitjandi framkvæmdastjóri

MARGT SMÁTT

Nýr æskulýðsvettvangur

Þann 2. október síðastliðinn var haldinn stofnfundur í Þjómenningarhúsinu fyrir nýjan æskulýðsvettvang á Íslandi. Hlaut þessi æskulýðsvettvangur nafnið Samband íslenskra æskulýðsfélaga og standa 29 félagasamtök að stofnun sambandsins. Tilgangurinn með stofnuninni er að standa vörð um hagsmuni félagasamtaka, sem vinna að málefnum er snerta æsku landsins. Á stofnfundinum var sambandsstjórn mynduð og hefur hún nú þegar tekið til starfa. SÍNE er einn stofnaðila auk þess sem fulltrúi frá félaginu átti sæti í undirbúningsnefnd.

Flug

Flugleiðir munu bjóða upp á tilboðsfargjöld frá Þýskalandi og Hollandi fyrir námsmenn um jólin. Tilboðin er að finna á heimasíðu SÍNE og Flugleiða. Frekara framboð á fargjöldum mun koma á næstu vikum. Einnig er Icelandair með mjög hagstæðan samning við Deutche Bahn sem námsmenn geta nýtt sér kaupi þeir farmiða hjá félaginu.

Flugleiðir munu einnig bjóða upp á tilboðsfargjöld fyrir námsmenn frá London um jólin. Tilboðin er að finna á heimasíðu SÍNE. Verð fargjalda er frá £99, auk skatta.

Skrifstofu SÍNE bárust einnig eftirfarandi verðtilboð frá Icelandair í Danmörku, á flugi til og frá Íslands um nk. jól og áramót. Frá Kaupmannahöfn er hægt að komast til Íslands fyrir

DKK 1480, frá Osló er verðið NOK 2742 og frá Stokkhólmi er verðið SEK 2965. Þessi verð eru með sköttum og hægt er að panta á http://www.icelandair.dk

Þegar blaðið fór í prentun voru enn til nokkuð hagstæð fargjöld hjá Iceland Express frá London og Kaupmannahöfn síðustu dagana fyrir jól. Félagsmenn eru því hvattir til að kynna sér verð og tilboð beggja félaga til að fá sem ódýrast far heim um jólin.

Afsláttur SÍNE félaga hjá

Skólavefnum.is

Félagsmenn SÍNE fá 15% afslátt af áskriftarverði Skólavefsins.is (www.skolavefurinn.is) en á vefsíðunni er boðið upp á íslenskt kennsluefni fyrir allt skólastigið á aðgengilegan og líflegan hátt. Þetta er kærkomin leið fyrir barnafjölskyldur erlendis sem vilja halda við íslenskuþekkingu eða auka við hana. Félagsmenn fá áskrift á 800 krónur og áhugasamir eru vinsamlegast beðnir að hafa samband við skrifstofu félagsins sine@sine.is.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Námsmenn vilja skattaafslátt

Menntamálaráðherra skipaði nefnd til að endurskoða lögin um Lánasjóð íslenskra námsmanna síðastliðið sumar og er nefndin enn að störfum.

Nefndinni er ætlað að fara yfir lögin um sjóðinn og er endurgreiðslubyrði námslána því eitt af þeim málum sem þar verða tekin fyrir. SÍNE og Bandalag háskólamanna (BHM) fóru fyrir samráðshópi námsmanna- og launþegasamtaka, sem hafði það markmið að knýja á um léttari endurgreiðslubyrði námslána. Því starfi lauk formlega vorið 2003 þar sem SÍNE og BHM var falið að ljúka málinu gagnvart stjórnvöldum, en í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir að hugað verði að lækkun endurgreiðslubyrði námslána. Samtökin lögðu til að farin yrði s.k. skattaleið, sem felur í sér lækkun á endurgreiðslubyrði í gegn um skattkerfið, þar sem sýnt hefur verið fram á að fjárhagslegur ávinningur ríkissjóðs af auknum námslánatökum styður þau sjónarmið námsmanna að menntun sé fjárfesting og því sé eðlilegt að endurgreiðendur námslána njóti þess ávinnings í formi afsláttar í gegn um skattkerfið. Þessi leið myndi ekki skerða tekjustreymi til LÍN og bitnaði þar af leiðandi ekki á núverandi lánþegum í formi skertra framlaga ríkisins til sjóðsins.

Fulltrúi frá SÍNE, Heiður Reynisdóttir, situr í nefndinni fyrir hönd námsmanna en aðrir í nefndinni eru: Gunnar I. Birgisson alþingismaður og formaður nefndarinnar, tilnefndur af menntamálaráðherra; Dagný Jónsdóttir alþingismaður tilnefnd af landbúnaðarráðherra; Auður Finnbogadóttir, viðskiptafræðingur, tilnefnd af menntamálaráðherra; Leifur Eysteinsson, viðskiptafræðingur, tilnefndur af fjármálaráðherra og Sigurður Eyþórsson, framkvæmdastjóri, tilnefndur af utanríkisráðherra.

Það verða að teljast vonbrigði að ekki var skipaður fulltrúi frá launþegasamtökum í nefndina en allir stjórnmálaflokkar lofuðu í aðdraganda kosninga að samráð yrði haft við hagsmunasamtök endurgreiðenda.

Búast má við að nefndin ljúki störfum í byrjun nóvember og að frumvarp verði lagt fyrir alþingi fyrir jól. Félagsmenn munu fá frekari fréttir af niðurstöðu nefndarinnar um leið og hún liggur fyrir.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Þingmennirnir Dagný Jónsdóttir og Gunnar I. Birgisson sitja í nefnd um endurskoðun á lögum um LÍN.

Fyrirtæki sem geta treyst á faglega flutningsfljónustu njóta gó›s af vir›isaukandi áhrifum fless a› allt gengur grei›lega fyrir sig.

Eimskip hefur flekkingu, reynslu og úrræ›i til a› laga fljónustu sína a› flörfum íslenskra fyrirtækja og tryggja fleim grei›a lei› í flutningum um allan heim.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

fiegar hlutirnir ganga grei›lega fyrir sig ...

námsmanni

-

Í vor leitaði félagsmaður SÍNE til skrifstofunnar vegna synjunar á fæðingarstyrk frá Tryggingastofnun ríkisins (TR). Viðkomandi, sem er í doktorsnámi í Bretlandi og eignaðist barn fyrir tæpu ári, sótti um greiðslu úr fæðingarorlofssjóði TR á þeim forsendum að vera námsmaður erlendis með lögheimili á Íslandi. TR synjaði námsmanninum á grundvelli þess að viðkomandi hefði verið í launaðri vinnu erlendis á námstímanum og hefði því verið í almannatryggingakerfi viðkomandi lands. SÍNE, sem tók að sér málarekstur fyrir viðkomandi, taldi úrskurð TR ekki vera í samræmi við reglugerðir sem snúa að réttindum námsmanna erlendis gagnvart stofnuninni. Til að gera langa sögu stutta var úrskurðurinn kærður til úrskurðarnefndar fæðingarog foreldraorlofsmála, sem sendi fyrir skömmu frá sér úrskurð námsmanni í hag. Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar var sú að námsmaðurinn hefði átt, og ætti, rétt á greiðslu fæðingarstyrks frá TR vegna þess að hann hefði verið með lögheimili hér á landi síðustu 12 mánuði áður en barnið fæddist og væri þ.a.l. í almannatryggingakerfi Íslands.

Meginrök SÍNE voru einmitt þau að ekki væri hægt

að mismuna doktorsnemum á Íslandi og þeim sem stunda nám erlendis, þar sem fyrrnefndi hópurinn er einungis krafinn um tekjuupplýsingar tólf mánuði aftur í tímann. Í því tilviki sem hér um ræðir skoðaði TR tekjur tíu ár aftur í tímann, eða allt frá því viðkomandi flutti út til að hefja mastersnám. Þá var einnig lögð áhersla á sérstöðu doktorsnema, sem stunda rannsóknir undir handleiðslu leiðbeinanda og þurfa í mörgum tilvikum að taka að sér hlutavinnu í tengslum við rannsóknina.

Nokkuð hefur verið um það að íslenskum doktorsnemum erlendis hafi verið synjað um fæðingarstyrk TR á þeim forsendum að umsækjendur stundi launaða vinnu og falli því ekki undir skilgreiningu á námsmanni erlendis samkvæmt stofnuninni. Þetta er hins vegar í fyrsta sinn sem reynir á efnislegt réttmæti þeirra úrskurða, þar sem í fyrri tilvikum hefur verið unnt að leysa málin með öðrum hætti. Þessar málalyktir eru gleðifréttir fyrir alla námsmenn erlendis og gera má ráð fyrir að úrskurðurinn hafi fordæmisgildi fyrir aðra í sömu sporum. SÍNE hvetur alla þá sem telja að á rétt þeirra hafi verið gengið í málum sem þessum, að hafa samband og kanna réttarstöðu sína.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Úrskurðað

í hag

Góðir námsmenn!

Hjá

LÍN á okkar ábyrgð

Við öxlum ábyrgðina með þér. Nú geta námsmenn samið beint við Landsbankann um bankaábyrgð á námslánum sínum hjá LÍN og þurfa ekki að leita til foreldra eða skyldmenna um ábyrgðir.

Þetta gerum við til að bæta enn námsmannaþjónustu Landsbankans og auka valfrelsi fyrir alla námsmenn í landinu.

Landsbankinn hefur ávallt verið brautryðjandi

í þjónustu við námsmenn:

• Fyrsti bankinn með námsmannaþjónustu

• Fyrsti bankinn með sérstaka þjónustu fyrir íslenska námsmenn erlendis

• Fyrsti bankinn til að bjóða námsmönnum lán án ábyrgðarmanna

• Fyrsti bankinn til að bjóða flugnámslán

• Fyrsti bankinn til að bjóða námslokalán

• Fyrsti bankinn til að bjóða námsmönnum að sækja um námslán

í gegnum Einkabankann

Stjórn SÍNE starfsárið 2004-2005

Formaður: Gróa Másdóttir. Flutti til Noregs haustið 1995 og byrjaði í fornleifafræði í janúar 1996. Kláraði CandMag próf í fornleifafræði og sagnfræði haustið 1998. Byrjaði í MAnámi í sögu í janúar 1999 en kláraði það í HÍ í febrúar 2003. Hún flutti heim til Íslands vorið 2001 og byrjaði í stjórn SÍNE þá um sumarið.

Varaformaður: Benedikta S. Hafliðadóttir. Er í doktorsnámi í líffræði við Háskóla Íslands. Fyrri hluta námsins, eða í tvö ár, var hún við Harvard Medical School í Boston sem „Visiting Fellow“. Hún kom heim í febrúar síðastliðnum og byrjaði í stjórn SÍNE núna í haust.

Gjaldkeri: Guðmundur Thorlacius Ragnarsson. Hóf nám við Westfälische Wilhelms Universität í Münster í Þýskalandi haustið 1996. Lauk LL.M. gráðu ári seinna og hóf þá doktórsnám í opinberu réttarfari og samanburðarlögfræði við sama skóla. Hann kom heim sumarið 2000 og er að vinna í doktorsverkefninu sínum með vinnu. Hann byrjaði í stjórn SÍNE sumarið 2001

Stjórnarmaður í LÍN: Brynhildur Ingvarsdóttir. Flutti til Bandaríkjanna haustið 1996 og lauk MA-prófi í fjölmiðlafræði frá Emerson College í Boston vorið 2002. Hún kom heim það sama sumar og byrjaði í stjórn SÍNE þá um haustið.

Ritari: Hrafn Sveinbjarnarson. Flutti til Danmerkur árið 1997. Var við nám í sagnfræði við Kaupmannahafnarháskóla 1997-2001. Útskrifaðist með Cand. mag. í sagnfræði nóvember 2001. Kom heim árið 2001 og byrjaði í stjórn þá um haustið.

Meðstjórnandi: Daði Rafnsson. Hóf nám í markaðsfræði við Barry University, Miami Shores í Bandaríkjunum árið 1997, tók eitt ár í Cumberland University í Tennessee og útskrifaðist vorið 2002 með BSc-gráðu. Hann flutti til Íslands árið 2002 og byrjaði í stjórn SÍNE haustið 2003.

Meðstjórnandi: Aldís Björgvinsdóttir. Flutti til Bandaríkjanna sem au pair árið 1994. Eftir 2 ára dvöl í Boston, 1994-1996, flutti hún til Tromsoe í Noregi þar sem hún kláraði menntaskólanámið og hélt síðan aftur til Boston árið 1998. Árið 1999 hóf hún viðskiptanám við University of Massachusetts í Boston. Á meðan námi stóð bauðst henni vinna innan fjármálageirans hjá einkarekinni lánastofnun, Berkshire Mortgage Finance. Þar vann hún frá 1999 til 2004, er hún ákvað að koma heim. Hún byrjaði í stjórn SÍNE núna í haust.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Fjölskylduvefurinn fjolskylda.is

Á alþjóðadegi fjölskyldunnar var opnaður vefur um málefni fjölskyldunnar. Tilgangurinn með fjölskylduvefnum er að auðvelda aðgengi almennings að upplýsingum á netinu er varðar þann málaflokk. Með því að hafa tengla inn á aðrar síður má segja að vefsíðan fjolskylda.is sé inngangurinn þar sem reynt er að draga saman á einn stað það efni og þá þjónustu sem finna má á veraldarvefnum um málefni fjölskyldunnar. Fjölskylduvefurinn er verkefni á ábyrgð félagsmálaráðuneytis og er í umsjón ráðuneytisins. Slóðin er www.fjolskylda.is

Hjálpina getur verið að finna á heimasíðunni www.hallonorden.org þar sem þú finnur einnig mikilvæg netföng og símanúmer.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Við biðjum um ný viðhorf og réttláta meðferð

- Sambúð námsmanna og Lánasjóðs íslenskra námsmanna -

Samskipti námsmanna og Lánasjóðs íslenskra námsmanna hafa í gegn um tíðina verið tiltölulega erfið og að flestra mati óþarflega erfið. Af hverju þurfa námsmenn að standa í eilífu þrasi um hluti sem ættu að vera svo fullkomlega eðlilegir og sjálfsagðir að það á ekki einu sinni að þurfa að ræða það? Á hverju ári þurfa fulltrúar SÍNE að setjast niður með sendimönnum stjórnvalda og biðja um leiðréttingu á þeim lánakjörum sem námsmenn erlendis búa við. Það eru alltaf sömu atriðin til umræðu því það gerist ákaflega lítið á hverju ári - örlítil hænuskref kannski en ekkert sem skiptir neinu máli. Stóru málin sitja föst. Það er því eðlilegt að forsvarsmenn félagsins efist um vilja stjórnvalda til að halda úti námslánakerfi sem hvetur til náms á erlendri grundu. Kröfur SÍNE í málefnum LÍN hafa hingað til verið mjög hóflegar, enda höfum við öll upplifað það að búa við knöpp kjör á námstíma. Knöpp kjör fela það engu að síður í sér að námsmaðurinn á fyrir lífsnauðsynjum - hefur þak yfir höfuðið og getur staðið straum af þeim námskostnaði sem til fellur hverju sinni. Þessum sjálfsögðu réttindum er því miður alls ekki til að dreifa hjá öllum námsmönnum erlendis. Það virðist nefnilega vera gengið út frá því að námsmenn geti leitað til foreldra með fjárhagsaðstoð - að mamma greiði af Visakortinu og pabbi borgi skólagjöldin. Úthlutunarreglur sjóðsins eru samdar með því hugarfari að „þetta reddist” - en staðreyndin er sú að þetta bara reddast ekkert hjá öllum! Lánasjóður íslenskra námsmanna á að tryggja öllum jafnan rétt, og aðgang, til náms en því miður er það ekki svo. Við þurfum á sjá ný viðhorf og breyttar áherslur í málefnum Lánasjóðs íslenskra námsmanna svo námsmenn haldi áfram að sækja í nám til útlanda.

Með nýjum viðhorfum er átt við t.d. átt við að ríkið

afnemi með öllu gengisáhættu námsmanna erlendis. Kaup og sala gjaldmiðla hefur alltaf í för með sér einhvern kostnað, en það er óeðlilegt að ekki sé gert ráð fyrir þeim kostnaði við útreikning lána hjá LÍN. Námsmenn erlendis eiga ekki að þurfa að taka á sig ófyrirséð gengistap vegna eftirágreiddra námslána LÍN. Það er kostnaður sem ríkið hlýtur að þurfa að bera Uppi hafa verið hugmyndir um að veita yfirdráttarlán á gjaldeyrisreikninga en í dag er það illframkvæmanlegt hjá Reiknistofu bankanna. SÍNE hefur komið fram með fleiri hygmyndir í þá veru að draga úr eða afnema með öllu gengisáhættu lánþega, eins og t.d. fyrirframgreidd námslán eða útborgun erlendrar myntar miðað við upphaflega lánsfjáráætlun. Stjórn LÍN hefur ákveðið að reynt verði að finna lausn til frambúðar á gengisáhættu lánþega erlendis svo nú er bara að bíða og sjá.

SÍNE hefur einnig lagt áherslu á að gerðar verði róttækar breytingar á frítekjumarkinu, þannig að frítekjumarkið miðist einungis við lánshæfa mánuði. Þá yrði lánþegum gert kleift að vinna þá mánuði sem þeir eru ekki á lánum, t.d. júní, júlí og ágúst, án þess að það hefði áhrif á útreikning námslána. Með þessu yrði einnig leystur vandi þeirra sem koma af vinnumarkaði, en þeir fá fæstir nokkurt lán vegna tekna áður en námið hefst. Þó fara ríflega 5% af þeim tekjum í að greiða af eldri námslánum án þess að tekið sé tillit til þess við útreikning námslána. SÍNE hefur einnig bent á að nauðsynlegt sé að afborganir af námslánum verði „frystar” um leið og nám hefst að nýju. Þess hefur einnig verið krafist að frítekjumarkið verði fjölskyldutengt, þar sem ekki er eðlilegt að sömu tekjuviðmið gildi fyrir námsmenn með stórar fjölskyldur og barnlausa. Eins og

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

reglurnar eru í dag byrja námslán að skerðast við 300 þúsund króna árstekjur óháð fjölskyldustærð. Það segir sig sjálft að hjón með 3 börn hljóta að þurfa að afla hærri tekna en einstaklingur sem hefur aðeins fyrir sjálfum sér að sjá, enda gera framfærslutöflur sjóðsins ráð fyrir hækkun með tilliti til fjölskyldustærðar lánþega.

Að síðustu er rétt að benda á að fulltrúar frá SÍNE hafa einnig vakið athygli á að það samræmist líklega ekki EES samningi að LÍN skuli einungis veita námslán fyrir skólagjöldum í grunnnámi á Íslandi en ekki í Evrópu. Um er að ræða ríkisstyrk í formi nið-

Ábyrgðir á námslán

Nú um miðjan október var skrifað undir samkomulag á milli LÍN og viðskiptabanka sjóðins, Landsbanka Íslands, þar sem námsmönnum er gert kleift að semja um bankaábyrgð á námslán. Með þessu vill bankinn koma til móts við þá námsmenn, sem ekki hafa getað útvegað ábyrgðarmenn á námslán hjá LÍN. Bankinn áskilur sér rétt til að hafna umsækjendum svo gera má ráð fyrir að með þessari aðgerð séu ekki vandamál allra námsmanna leyst. Kostnaður við bankaábyrgðina fellur á námsmanninn og er 2,5% af heildarláni LÍN, sem dregst frá láninu við útborgun.

Samfylkingin og Framsóknarflokkurinn

fagna þessu samkomulagi en Samfylkingin vill ganga skrefinu lengra og leggja ábyrgðarmannakerfið alveg af. Þar á bæ finnst mönnum þetta mikið réttlætismál, þar sem þetta samræmist ekki ákvæðum laga um jafnrétti til náms. Margir námsmenn hafa þurft að hætta frekara námi því þeir hafa ekki getað fengið ábyrgðarmenn sem LÍN samþykkir.

urgreiddra skólagjalda og þannig er LÍN óheimilt að styrkja einungis íslenskar menntastofnanir. SÍNE mun halda þessu máli til streitu en gera má ráð fyrir að lausn finnist áður en erindi verður sent Eftirlitsstofnun EFTA (ESA).

Hér hefur einungis verið tæpt á helstu viðhorfsbreytingum sem SÍNE vill sjá innan sjóðsins. Framsóknarflokkurinn auglýsti fyrir síðustu kosningar „Réttlátari námslán” - vonandi verður þeim að ósk sinni á kjörtímabilinu.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Bréf heim frá Bretlandi

Það er einkennileg tilfinning sem hreiðrar um sig hjá flestum íslenskum námsmönnum erlendis fyrstu dagana eftir að þeir koma til námslandsins. Eftir margra mánaða skipulagningu, bréfaskriftir og stofnanaheimsóknir er draumurinn loksins orðinn að veruleika. Ákveðin óvissa ríkir um framhaldið en eftirvænging og ánægja bægja kvíðanum burt. Í síðasta tölublaði Sæmundar fengum við innsýn í lífið á námsárunum erlendis hjá nokkrum þjóðþekktum einstaklingum en í þetta skiptið fáum við að skyggnast í sendibréf námsmanns til ættingja, sem skrifað er fljótlega eftir lendingu í London og lýsir tveimur dögum í „nýja landinu”.

22.09.2004

jæja, dagur tvö að kvöldi kominn! Ég er gjörsamlega búin á sál og líkama og er komin upp í rúm kl átta :(

Vaknaði snemma í morgun, vaknaði bara svona smám saman í rólegheitunum og tók svo aðeins stöðuna á fjárhagnum. Sá sæng mína útbreidda að ég ætti ekki krónu eftir ef ég ætti að borga rúm 1400 pund (ca 210 þús ISK) fyrstu vikuna í október. Ég þyrfti að fá að borga það í allaveganna 2 greiðslum eða fleiri! Ég fór því um 10 leytið á húsnæðisskrifstofuna, beið þar í biðröð ásamt Könum, Spánverjum og öðrum útlendingum eftir aðstoð og fékk svo eitt stk eyðublað í hendur sem ég skila svo niður í lobbíið hérna niðri (stúdentagarðurinn( á morgun. Veit ekki alveg hvernig ég vil skipta þessu, hvort ég vilji 4 afborganir eða færri.

Ég skrapp aðeins niður í bæ eftir nauðsynjum en stoppaði svo stutt heima, ætlaði í IKEA en fattaði að ég hafði ekki hugmynd um hvar sú búð væri niðurkomin en hugsaði með mér að ég gæti nú ekki látið smáatriði eins og að vita ekki hvar búðin væri stoppa mig ;) Skrapp inn í e-ð hótel og spurði lobbíistann hvort hann gæti ekki sagt mér underground stoppið hjá IKEA, sem hann og gerði. Neasden var það heillin.

Ég labbaði á Euston lestarstöðina, mjög stór í aug-

um litla heimska útlendingsins og hálf ógnvænleg e-ð. En ég harkaði af mér, fór niður og keypti miða og upp í lest. Lestin fór af stað og ég horfði hálf smeik á leiðaplanið, ég þyrfti að fara alla leið í Zone 3, sem er svona eins og að taka strætó upp í Mosó úr miðbænum! Smám saman fækkaði í lestinni og síðustu 3 stöðvarnar sat ég ein í vagninum. Ég var komin á jaðarinn á siðmenningunni. Bókstaflega. Það var einhvern veginn enginn á ferli og allt í algjörri niðurníðslu. Ég treysti svo bara á reynsluna af sumarfríum æsku minnar, það hlyti að vera skilti sem vísaði amk hluta leiðarinnar í IKEA. Jú jú, um leið og ég kom út af stöðinni var gult skilti með bláum stöfum: IKEA (. Ég arkaði af stað í gegnum drungann og grámygluna, ætli ég hafi ekki labbað í amk hálftíma-þrjúkorter og mætti litlum hóp af svokölluðum ‘geezers’ á einni göngubrúnni, þeir voru í miðjum klíðum við að pikka fight við e-n á götunni fyrir neðan. Pörupiltarnir hlupu svo eins og fætur toguðu þegar sá er niðri var hótaði að hringja í lögguna, en köstuðu þó fyrst nokkrum steinum, bara svona til að halda kúlinu ;)

Eftir að hafa þrætt gettóið, labbað milli sementsverksmiðja, endurvinnslustöðva og vöruhúsa fann ég loksins IKEA! Það var við hliðina á risa Tesco búð. Ef ég hefði ekki verið gjörsamlega búin á því hefði ég kíkt þangað inn, en ég var búin að bölva sjálfri mér svo mikið að ég dreif mig bara beint í

IKEA. Að sjálfsögðu átti ég eftir að labba búðina þvera og endilanga, systemið er þannig hérna að fyrst er svokallaður „showroom” þar sem bara eru vörur til sýnis eins og stofurnar og herbergin heima en sjálfar vörurnar eru svo niðri á næstu hæð, í algjörum kaupfélags- og kaosfíling! Allir háskólanemarnir að versla með mömmu og pabba, ungu pörin sem eru að hefja búskap og svo múslimarnir. Ég komst einmitt að því á bakaleiðinni að þessi búð var í e-s konar múslima hverfi. Ég

byrjaði að tína hluti ofan í pokann en eftir smá stund var ég farin að sjá fram á endurtekningu á degi eitt, ég myndi staulast nær dauða en lífi með alltof marga poka heim. Ég fann

því kerru, stútfyllti hana gjörsamlega og ákvað að ef þeir væru ekki með heimsendingu skyldi ég bara skilja blessaða kerruna eftir þarna við kassann!

En áður en annað kæmi í ljós skyldi ég sko láta þessa ferð borga sig! Ég keypti allt sem mig vantaði í eldhúsið, flest allt á baðið, 2 lampa o.s.frv. Eyddi 100 pundum í IKEA, 135 með mini-cab ferðinni tilbaka. Það kom í ljós að IKEA sendir ekki heim nema sófa og annað slíkt en það væri mini-cab stöð sem sæi um aðrar ferðir. Ég tók mér því far með The GreaseMobile, sveittasti bílstjóri í heimi undir stýri og allur bílinn hálf fitugur eitthvað. En heim komst ég og það sem meira var, það gerðu pokarnir mínir líka!

Svo hitti ég 2 nágranna í viðbót við Natasha, 2 stelpur frá BNA, önnur frá Boston og hin frá New York. Ég man bara að sú frá NY heitir Kate, hin man ég ekki hvað heitir því þær hittu akkúrat á mig þegar ég var nýkomin úr IKEA og var á leiðinni út í hornsjoppuna að kaupa mér samloku í kvöldmatinn og því ekki alveg með fulle fem. Leist nú bara vel á þær en þær eru náttla aðeins yngri en ég, sýndist það ca á klæðaburðinum.

Og enn eitt kvöldið er ég komin upp í rúm kl 8, búin að fara í star trek sturtuna góðu og núna búin að skrá atburði dagsins. Og góða nótt!

25.092004

jæja, búin að slóra að skrá niður atburði síðustu 2 daga! Fimmtudagurinn fór að mestu í það að skrá mig í skólann. Það var einmitt eitt af því sem ég gleymdi að athuga síðast á netinu kl hvað oríenteringin byrjaði! Ég ályktaði sem svo að það gæti ekki verið fyrr en ca 9 og það passaði. Ég kom niður í skóla og þar var okkur smalað inn í sal þar sem hver og einn fékk möppu með helstu upplýsingum. Svo var haldið í Bloomsbury Theatre (álíkur sætafjöldi og í Þjóðleikhúsinu( þar sem tók við 3 tíma fyrirlestur um hve skólinn sé frábær, hvað við séum frábær og hvað allt verður skemmtilegt í vetur. Svona við fyrstu sýn voru þetta ALLT ameríkanar sem sátu þarna í kringum mig! Og þannig hefur þetta eiginlega verið síðan. Þeir eru allstaðar, tala hátt og mikið og virðast ALDREI taka sér pásu til að anda! Þeir birtast þegar síst varir, fyrir aftan þig í biðröðum (aftan, framan og allt um kring reyndar) í helstu búðum, í undergroundinu o.s.frv.

Eftir þennan langa fyrirlestur skrapp ég aðeins heim í hádegismat og var svosum ekkert að flýta mér út aftur því okkur var sagt að það þýddi ekkert að byrja bíða í biðröð því ekkert byrjar fyrr en kl 12. Korter í labba ég út eftir og í sakleysi mínu fer ég “vitlausu” megin inn í húsið, sé fyrsta skráningarsvæðið og það voru ca 50 manns komnir í röð. “Þetta er nú ekkert” hugsa ég og bý mig undir að fara aftast í röðina en þá bendir starfsmaður mér kurteislega á að röðin byrji úti.”Úti?” Ég

rölti út og er þá ekki biðröð dauðans að hlykkjast um portið. Þegar ég byrja að bíða átti hún ca 3 metra í að ná út á götu, þegar ég var komin hálfa leið var hún komin út á götu. Ég gaf mig á tal við Kanana fyrir aftan mig, þá Ben frá Oregon og Lee frá South Carolina (Lee getur einmitt ekki orðið neitt annað en framtíðar þingmaður en hann heitir fullu nafni Leland Howard og er í stjórnmálafræði(. Var að spjalla við þá út skráningarferlið. Sem var langt. Og strangt.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Við þurftum að fara í gegnum 3 “zones”, blátt grænt og gult (sumir þurftu líka að fara í gegnum rautt!) og í heildina tók þetta tvo og hálfan tíma. Ekkert nema biðraðir og að stafa nafnið mitt. Og svo í síðasta “zoninu” var myndataka fyrir stúdentaskírteinið sem maður þarf að framvísa allstaðar! Einhver var virkilega að nota höfuðið þar! Allir orðnir myglaðir, þreyttir og ógeðslegir, „hey krakkar nú er myndataka! Allir að brosa!”

Svo var öllum öðrum en Ameríkönum stefnt í Darwin bygginguna þar sem var spjallað um námsáætlanir, skráningu í kúrsa o.s.frv. Lokaatriði dagsins var svo að heimsækja sínar heimadeildir. Skandinavíudeildin, deildin mín, er í Gower Street, í einu raðhúsinu í langri röð af slíkum og maður þarf að fara heilmikinn krók á bakvið hús til að komast inn. “Þjónustuinngangurinn” svokallaði. Þar hitti ég hana Daisy sem ég var búin að vera í email sambandi við áður en ég kom út og spjallaði aðeins við hana á íslensku, mjög skrýtið allt í einu að tala íslensku eftir þó ekki lengri tíma. Svo komu hinir krakkarnir, ætli við séum ekki svona 12 þarna, öll frá Norðurlöndunum eða fyrrverandi Sovétríkjunum. Þegar þessu lauk öllu saman var ég svo dauðþreytt eftir daginn að ég meikaði voða lítið annað en að koma við á indverskum take-away á leiðinni heim og bara maula hann inn á herbergi.

inn á það skársta og spurði hvort hann seldi ekki club-sandwiches (yfirleitt samloka með kjúklingi, beikoni, salati og tómötum og e-s konar dressingu) en Ítalinn sem var að vinna þarna kannaðist ekkert við það fyrirbæri þannig að ég pantaði mér bara samloku með kalkún en það kom einmitt í ljós eins og ég hef áður rekist á hérna, að ef maður biður um samloku með þessu eða hinu álegginu þá fær maður bara það og ekkert meir! Það var því ansi þunnur þrettándinn þarna í morgun, skraufþurr samloka með kalkúni og límonaði með. Svo tók hann ekki kort svo ég þurfti að fara í næsta hraðbanka og taka út, allt fyrir skitin 4 pund!

Ég sit því hérna við tölvuna, í náttfötum og kúrekastígvélum og fíla mig alveg í botn!

Á föstudag var ég eitthvað svo ónýt, hálf kvefuð svo ég skrópaði bara í áframhaldandi oríenteringu, svaf til hádegis og fór svo aðeins niður á Tottenham og í framhald af því niður á Oxford stræti. Við skulum bara segja að ég hætti mér ekki aftur í bráð niður á Oxford stræti! Hraðinn, stressið og bara brjálæðið þar er bara of mikið fyrir mig eftir rólegheitin í Bloomsbury! Mér finnst Tottenham Court Road alveg nógu stressað! Ég var því ekkert brjálæðislega hress á leiðinni heim, kom við í Waterstones og keypti nokkrar bækur og dagatal (sem er einmitt fyrir árið 2005, sá það þegar ég kom heim, heilinn ekki alveg skarpastur þarna í gær!( og svo hitaði ég mér pasta í kvöldmatinn. Já fór einmitt líka að versla í matinn í gær, það er meira en að segja það að labba heim með 3-4 níðþunga innkaupapoka! Fór svo enn og aftur að sofa á mjög skikkanlegum tíma! Villt lífernið hérna úti!

Í dag tók ég svo daginn ágætlega snemma einu sinni sem oftar, labbaði niður í Museum Street (við einmitt British Museum ;) (af því skv Lonely Planet bókinni minni eru ágætis kaffihús þar, ætlaði að byrja daginn á góðum morgunverði. Kaffihúsin í þessari götu eru fá og ekki mjög aðlaðandi! Settist

Næst var það uppáhaldsstaðurinn minn á eftir sænska fyrirmyndarríkinu IKEA, Portobello Road! Hann hefur nú oft verið meira spennandi en þarna í morgun, alltaf sömu 34 básarnir sem fanga athygli mína. Ég keypti mér eina tösku og einn obi, japanskan linda/belti úr “japanska” básnum og svo kjarakaup dagsins: svört kúrekastígvél á 40 pund! Það var búið að endursóla þau og þau bara alveg smellpassa! (og ekki eins þung og maður hefði haldið, bara frekar létt! Kickers skórnir mínir eru t.d. mun þyngri!) Ég tók svo lestina í Covent Garden næst, rölti þar um í rólegheitunum, fékk mér hádegismat á grænmetisstað í Neal’s Yard og kíkti í búðir áður en ég fór svo að koma mér heim. Ég tók lestina á Kings Cross, það er nálægasta lestarstöð og mér fannst ég verða að gera aðra tilraun með það umhverfi. Það eru rosa framkvæmdir í gangi þar núna og ég endaði í e-s konar limbói milli Kings Cross og St. Pancras stöðvanna! Fann hreinlega ekki hvar ég átti að komast út! Tel mig því hafa fullreynt Kings Cross ;)

Ég sit því hérna við tölvuna, í náttfötum og kúrekastígvélum og fíla mig alveg í botn! Núna rétt áðan kom hópur af Bretum og bönkuðu uppá (í dag og á morgun flytja langflestir inn) til að kynna sig og ég kom til dyranna í náttfötum og í miðjum klíðum við að lakka á mér neglurnar, klukkan sjö á laugardagskvöldi!!! Á ekki von á að mér verði mikið boðið út á lífið eftir þessi fyrstu kynni ;)

Þetta er orðið gott í bili, á morgun ætla ég að kíkja á e-r söfn og fleiri túristastaði, nota tækifærið áður en skólinn byrjar.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Sparnaðarráð

í boði Skype!

Boðleiðir frétta og skilaboða eru í stöðugri þróun og sífellt koma fram fleiri tækninýjungar, sem auðvelda fólki að eiga samskipti yfir langan veg. Tækniþróunin hefur verið svo hröð undanfarinn áratug að meðalmaðurinn verður að hafa sig allan við að fylgjast með nýjustu tækni í boði hverju sinni.Það eru ekki svo mörg ár síðan faxtækin þóttu kærkomin bylting í samskiptatækni manna á milli. Fjölmargir fjárfestu í faxtæki í þeim tilgangi að koma kveðjum og fréttum til ástvina sinna erlendis (sem urðu þá á móti að geta tekið við herlegheitunum). Tölvupóstur þykir okkur svo sjálfsagður í dag að það er varla hægt að ímynda sér hvernig veröldin virkaði án hans, en þó eru ekki nema 510 ár síðan almenningur fór að nýta sér þessa tækni í þeim mæli sem við þekkjum í dag. Það er því ekki hægt að líkja því saman hvernig er að

vera íslenskur námsmaður erlendis í dag eða fyrir tuttugu árum síðan, hvað varðar boðleiðir. Það nýjasta í þessum efnum er símtal í gegn um tölvu yfir netið. Með því að hlaða niður forriti á www.skype.com geta þeir, sem eru með háhraðasítengingu við netið, hringt í vini og ættingja án nokkurs aukakostnaðar. Íslendingar eiga mörg heimsmetin og eitt þeirra er einstakur viðbragðsflýtir þegar tækninýjungar eru annars vegar - eigum t.d. flesta GSM síma miðað við höfðatölu ef út í það er farið. Eitt af þessum metum hlýtur að vera fjöldi háhraðatenginga á heimilum og því má ætla að stór hluti námsmanna erlendis ætti að geta haft samskipti við sína nánustu með aðstoð Skype. SÍNE félagar geta þó eftir sem áður hringt á skrifstofu félagsins svargreitt, eða „collect”, ef þeir þurfa á aðstoð að halda.

Sími: 591 4000

Fax: 591 4040

E-mail: avis@avis.is Knarrarvogur 2 www.avis.is

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Rá›gjafarstofa

um fjármál heimilanna

Á Íslandi er engin almenn neysluviðmiðun sem getur verið grundvöllur að fjárhagsráðgjöf, til að reikna út greiðslubyrði, útreikning á fjárhagsaðstoð sveitarfélaga og mat á breytingum t.d. í skatta- og bótakerfi. Það er því ekki til á Íslandi viðmið um hvað telja beri viðunandi neyslu eða lífskjör. Ráðgjafarstofa um fjármál heimilanna hefur því útbúið ákveðna viðmiðunarneyslu sem miðast við fólk í greiðsluerfiðleikum. Lánasjóður íslenskra námsmanna, Íbúðalánasjóður, félagsþjónusta sveitarfélaga, bankar, sparisjóðir og aðrir sem veita lán og ráðgjöf til einstaklinga hafa horft til þeirrar viðmiðunarneyslu.

Færst hefur í vöxt að námsmenn eigi í fjárhagserfiðleikum á námstíma eða fljótlega eftir að námi lýkur. Ástæðurnar geta verið af ýmsum toga og því mikilvægt að geta leitað sér upplýsinga um úrræði við slíkar aðstæður. Af því tilefni leitaði Sæmundur til Ráðgjafarstofu um fjármál heimilanna, sem veitir endurgjaldslausa fjármálaráðgjöf til einstaklinga og fékk upplýsingar um starfsemi stofunnar og þá þjónustu sem í boði er, m.a. fyrir námsmenn.

Ráðgjafarstofa um fjármál heimilanna var sett á laggirnar sem tilraunaverkefni af félagsmálaráðuneyti í febrúar 1996. Í dag byggir rekstur Ráðgjafarstofunnar á samkomulagi 13 aðila, þar á meðal félagsmálaráðuneytis, Íbúðalánasjóðs, Reykjavíkurborgar, banka og sparisjóða. Jafnframt hefur verið leitað eftir fleiri aðilum til að styrkja reksturinn, t.d. til sveitarfélaga og fleiri aðila sem koma að þessum málum. Þessir aðilar sameinast um að leggja fram krafta sína og fjármagn til að reyna að leysa fjárhagsvanda íslenskra heimila og stuðla að fræðslu varðandi fjármál.

Meginhlutverk Ráðgjafarstofunnar er að veita fólki sem á í verulegum greiðsluerfiðleikum, og komið er í þrot með fjármál sín, endurgjaldslausa ráðgjöf. Ráðgjafarstofan veitir fólki aðstoð við að fá yfirsýn yfir stöðu mála, hjálpa því við að gera greiðsluáætlanir, velja úrræði og hafa milligöngu um samninga við lánadrottna ef þess er þörf. Ráðgjafarstofan veitir einnig alhliða ráðgjöf og fræðslu um fjármál heimilanna með útgáfu bæklinga og fræðsluefnis. Heimasíða Ráðgjafarstofu er www.rad.is

Varðandi þjónustu við námsmenn erlendis þá er það í fyrsta lagi símaráðgjöfin sem er alla virka daga frá klukkan níu til tólf og er það ráðgjafi sem svarar fyrirspurnum ( síminn er 551 4485) Í öðru lagi er unnt að senda fyrirspurnir í tölvupósti (rad@rad.is) og í þriðja lagi að póstsenda umsókn til Ráðgjafarstofunnar, en umsókn er að finna á heimasíðu Ráðgjafarstofunnar. Á heimasíðunni eru einmitt ýmsar upplýsingar varðandi greiðsluerfiðleika og starfsemi Ráðgjafarstofunnar.

Námsmenn erlendis, sem eru skuldsettir, eru hvattir til að nýta sér þessa endurgjaldslausu þjónustu ef þeir eru komnir í verulega greiðsluerfiðleika. Það er mikilvægt að leita sér aðstoðar sem fyrst áður en í óefni er komið.

Það er mjög dýrt að vera í vanskilum og skynsamlegast að grípa til aðgerða áður en vandinn verður óyfirstíganlegur.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Þökkum

eftirtöldum aðilum stuðninginn

Borgarbyggð, Borgarbraut 11, 310 Borgarnesi www.borgarbyggd.is

Bókasafnið Ísafirði, Safnahúsinu Eyrartúni 400 Ísafirði www.isafjordur.is/bokasafn

Bændasamtök Íslands, Bændahöllinni v/Hagatorg 107 Reykjavík www.bondi.is

Héraðsskjalasafn Austfirðinga, Laufskógum 1, 700 Egilsstöðum www.heraust.is

Húsavíkurkaupstaður, Ketilsbraut 7-9, 640 Húsavík www.husavik.is

Landbúnaðarháskólinn á

Hvanneyri, Hvanneyri, 311 Borgarnesi www.hvanneyri.is

Líffræðistofnun Háskóla Íslands, Grensásvegi 12, 108 Reykjavík www.hi.is/stofn/lif/

Menntaskólinn í Reykjavík, Lækjargötu 7, 101 Reykjavík www.mr.is

PricewaterhouseCoopers, Skógarhlíð 12, 105 Reykjavík www.pwc.is

Rannsóknarstofnun

Landbúnaðarins, Keldnaholti v/Vesturlandsv.

112 Reykjavík www.rala.is

Reykjanesbær, Tjarnargötu 12, 230 Keflavík www.reykjanesbaer.is

Reykjavíkurhöfn, Hafnarhúsinu v/Tryggvag.

121 Reykjavík www.reykjavikurhofn.is

Samfylkingin, Austurstræti 14, 101 Reykjavík www.samfylkingin.is Siglufjarðarkaupstaður, Gránugötu 24 580 Siglufirði www.siglo.is

Sparisjóður Mýrarsýslu, Borgarbraut 14 310 Borgarnesi www.spm.is

Sparisjóður Norðlendinga, Skipagötu 9, 600 Akureyri www.spnor.is

Sveitafélagið Garður, Melbraut 3, 250 Garði www.sv-gardur.is

Sveitafélagið Hornafjörður, Hafnarbraut 27 780 Hörnafirði www.hornafjordur.is

Tónlistarháskólinn í Reykjavík, Skipholti 33, 105 Reykjavík www.tono.is

Tónlistarskólinn á Akureyri, Hafnarstræti 81, 600 Akureyri www.tonak.is

Útflutningsráð íslands, Borgartúni 35 105 Reykjavík www.utflutningsrad.is

Verðbréfastofan ehf, Suðurlandsbraut 18 108 Reykjavík www.vbs.is

Verkmenntaskóli Austurlands, Mýrargötu 10 740 Neskaupsstað www.va.is

Sími 563 3800

Bréfsími 563 3833 Netfang khi@khi.is

Símar: 551 2992 og 551 4106

Netfang: nfr@rvk.is

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

v/ Stakkahlíð · 105 Reykjavík

Skuldsettur

lífsstíll ungs fólks á Norðurlöndum

Gróa Másdóttir skrifar um niðurstöður rannsóknar, sem kynntar voru á málþingi á Íslandi dagana 30. og 31. ágúst 2004

Á málþingi, á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar, sem haldið var í lok ágúst í Reykjavík, var m.a. rætt um niðurstöður samnorrænnar rannsóknar um skuldsettan lífstíl ungs fólks á Norðurlöndum, sem SÍNE hafði umsjón með hélt utan um fyrir Íslands hönd.

Í öðru tölublaði Sæmundar 2003 fjallaði undirrituð um niðurstöður íslenska hlutans í þessari rannsókn.

Þar kom m.a. fram að fólk var óánægt með Lánsjóðinn, fólki fannst efnishyggjan vera alveg að fara með marga á Íslandi og að bankar og aðrar lánastofnanir mættu fræða fólk meira um þær afleiðingar sem lántökur og annað í þeim dúr geta haft fyrir lántakendur. Sú sem fjallaði hins vegar um þetta mál á málþinginu er finnsk og heitir Anna-Riitta Lehtinen.

Það kom verulega á óvart að íslenski hluti rannsóknarinnar var viðamestur, þ.e. flestir þátttakendur komu héðan. Við fengum yfir 40 bréf frá fólki sem sýndi þessum málaflokki áhuga á einn eða annan hátt og við þurftum að velja úr hverja við vildum tala við. Á hinum Norðurlöndunum voru helmingi færri þátttakendur eða fimm frá Danmörku, sex frá Finnlandi og fimm frá Noregi. Hvað olli þessu er erfitt að segja til um en Anna-Riitta nefndi að líklega skammaðist fólkið sín svo mikið á hinum Norðurlöndunum að það vildi ekki tala um hlutina. Íslendingarnir virtust meira tilbúnir að opna sig og ræða málin. Þar fyrir utan fannst íslensku þátttakendunum þörf fyrir svona rannsókn og vildu ekki láta sitt eftir liggja. Þeir sem mættu til viðtals á hinum Norðurlöndunum voru sama sinnis. Anna-Riitta

nefndi einnig að nokkrir hefðu skráð sig en ekki mætt af því að þeir héldu að þeir fengju borgað fyrir þátttökuna.

Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna í fyrsta lagi, að ástæður skuldasöfnunar ungs fólks eru svipaðar í löndunum fjórum.

Í lokarannsókninni var viðmælendum skipt í þrjá flokka, allt eftir eðli skuldanna. Í fyrsta flokknum voru þeir sem eyddu í neyslu og söfnuðu skuldum þess vegna. Þeir eyddu í föt, hluti tengda GSM-símanum, tónlist, ferðalög og margt fleira sem telst til skemmtunar. Í næsta flokki eyddi fólk einnig í neyslu en á annan hátt en í þeim fyrsta. Þetta fólk spáði í hlutina, bar saman hluti áður en það ákvað hvað það ætlaði að kaupa en bar einnig saman verð og vexti á vörunum. Hlutir sem þessir skuldarar keyptu voru dýrari, t.d. GSM-símar, tölvur, húsbúnaður, hjól o.s.frv. Í þriðja og síðasta hópnum voru þeir sem litu svo á að hafa tekið heimskar ákvarðanir varðandi neyslu sína og væru nú að súpa seyðið af því. Þessir einstaklingar eyddu í hluti sem þeir töldu að væru nauðsynlegir til að lifa eðlilegu lífi. Þeir höfðu reynt að leita sér hjálpar og vildu gjarnan losna úr skuldasúpunni. Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna í fyrsta lagi, að ástæður skuldasöfnunar ungs fólks eru svipaðar í löndunum fjórum. Stærsti þátturinn er eigin neysla. Þar fyrir utan koma aðrir þættir eins og utanaðkomandi kringumstæður og atvik sem höfðu áhrif, skuldir söfnuðust upp vegna annars fólks, t.d. skuldaábyrgðir, og breytingar á fjölskylduhögum. Ekki var munur á kynjum.

Þátttakendur áttu það sameiginlegt að hafa ekki vitað hvernig þeir hefðu getað komið í veg fyrir skuldsetningu, hvernig þeir hefðu getað tekið á hlutunum

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

eða hvernig þeir gætu komist í gegnum daglegt amstur í þessum nýju aðstæðum. Vegna þessa hvetja rannsakendur til almennrar umræðu á þessum vandamálum til að auka skilning og þekkingu fólks. Einnig er nauðsynlegt að fræða ungt fólk um fjármál til þess að það lendi ekki í skuldavandamálum. Þessi þekking er til staðar í löndunum fjórum, spurningin er einfaldlega sú hvernig hægt sé að miðla henni. Skuldavandamál hafa langtíma-afleiðingar fyrir fólk, t.d. er varðar nám, húsnæðismál, heilsu og félagslega tengingu.

Unga fólkið sem tók þátt í rannsókninni átti oft erfitt með að skilja það sem þau höfðu samþykkt þegar þau skrifuðu undir skuldaviðurkenningu (e. credit agreement.) Sum höfðu ekki áhuga á slíku áður og vissu ekki hvar þau hafðu getað fundið upplýsingar um þetta efni. Þau urðu einfaldlega að treysta því sem sagt var við þau og nauðsynlegt var að vita þegar þau skrifuðu undir. Því er nauðsynlegt að koma í veg fyrir skuldavandamál ungs fólks með fyrirbyggjandi aðferðum, t.d. fræðslu. Þátttakendurnir leituðu ekki eftir fjárhagslegri aðstoð fyrr en í óefni var komið. Þeir höfðu ekki hugmynd um þá möguleika sem fyrir hendi eru, varðandi stuðning og

oft var það þannig að aðstæður þeirra voru ekki nógu slæmar til að þeir fengju hjálp. Þetta unga fólk hafði vanist því að lifa góðu og auðveldu lífi með því að skulda og héldu að afborganir og því um líkt myndi einnig verða auðvelt. Rannsakendurnir vilja því að athyglinni verði í auknum mæli beint að þeim hópi ungs fólks sem er í mestri áhættu að lenda í skuldafeni.

Þátttakendur kenndu engum um nema sjálfum sér varðandi skuldasúpuna en sögðu þó að aðrir, eins og lánveitendur, ættu þó einhvern hlut að máli. Fjölmiðlar hjálpuðu ekki til því með auglýsingum um „nauðsynlega” hluti, var ýtt undir að fólk tæki lán til að fjármagna þessa hluti. Einnig vilja krakkarnir bæta því við að nútíma norræn samfélög eru mjög neysluvæn. Það þarf greinilega að athuga upp á nýtt hverjir bera ábyrgðina. Lánveitendur eru í hlutverki sérfræðinga og það er greinilegt, samkvæmt Önnu-Riittu Lehtinen, að þeir sem taka lán eru það ekki. Því þarf að koma á fyrirbyggjandi aðferðum og skilgreina hverjir hafa hvaða hlutverki að gegna.

RÉTTLÆTI

Heimildir: Fyrirlestur Önnu-Riittu Lehtinen á málþingi þann 30. ágúst 2004

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Finnsku þátttakendurnir á ráðstefnunni, þær Minna Mattila og Anna-Riitta Lehtinen.

Námsmenn erlendis

fá styrki frá KB banka

Námsmannalína KB banka veitti þann 9. júní síðastliðinn fimmtán styrki til námsmanna og þar af fengu námsmenn erlendis sjö styrki, að upphæð 200 þúsund hver. Þetta er fjórtánda árið sem bankinn veitir styrki úr Námsmannalínunni, en alls bárust bankanum 451 umsókn. SÍNE óskar styrkþegum til hamingju með glæsilegan árangur og hvetur alla félagsmenn til að sækja um styrkinn næsta vor.

Í styrkveitingarnefnd þetta árið voru: Halla Thoroddsen formaður, frá þróunardeild KB banka, Jónas Hvannberg frá KB banka, Gróa Másdóttir frá Sambandi íslenskra námsmanna erlendis, Jarþrúður Ásmundsdóttir formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands og Gunnar Freyr Gunnarsson framkvæmdastjóri Bandalags íslenskra sérskólanema.

Nefndarmenn hafa verið á einu máli um að líta ekki á þessa styrki sem viðbótarstyrki við þá vísinda- og skólastyrki sem hafa námsárangur nánast að öllu leyti sem viðmiðun. Námsárangur hefur vitaskuld

sitt að segja en önnur atriði sem máli skipta eru meðal annars þátttaka umsækjenda í félagsstarfi, fjölskylduhagir og síðast en ekki síst framsetning umsækjenda á nauðsynlegum upplýsingum eins og námsframvindu, fyrri störfum og framtíðaráformum. Forystumenn SÍNE hafa átt gott samstarf við KB banka um þróun Námsmannalínunnar og leggur bankinn mikla áherslu á samvinnu við félagið þannig að bankinn geti framvegis, sem hingað til, verið í forystu um að veita námsmönnum erlendis fjölbreytta og hagkvæma fjármálaþjónustu.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Styrkþegar Námsmannalínu KB banka ánægðir með árangurinn.

Námsmenn erlendis sem hlutu styrk KB banka í ár:

• Ásta Sóllilja Guðmundsdóttir, nemandi í stjórnun við Harvard háskóla í Bandaríkjunum

• Eyjólfur Ingi Ásgeirsson, nemandi í verkfræði við Columbia háskólann í Bandaríkjunum

• Freyja Kristinsdóttir, nemandi í dýralækningum við Den Kongelige Veterinær- og Landbohojskole.

• Jón Gunnar Þórðarson, nemandi í leikstjórn við Drama Centre London í Bretlandi

Netföng

Félagsmenn eru hvattir til að senda til skrifstofu upplýsingar um netföng sín svo þeir missi ekki af tilkynningum og fréttnæmu efni sem sent er netleiðis. Borið hefur á því að félagsmenn átta sig ekki á því að til þess að fá sent efni í tölvupósti er nauðsynlegt að senda upplýsingar þar að lútandi til skrifstofu því þessar upplýsingar koma ekki með skráningu frá LÍN. Einhverjir félagsmenn hafa misst af jólaflugstilboðum vegna þessa. Jafnframt eru SÍNE félagar hvattir til að senda upplýsingar um heimilisfang ytra svo að Sæmundur rati rétta leið. Allt of oft heyrist frá félögum sem segjast aldrei hafa séð Sæmund og hvað þá fengið hann sendan til sín. Ástæðan er þá væntanlega sú að umboðsmenn viðkomandi námsmanna koma blaðinu ekki áleiðis. Það er því heppilegast fyrir alla aðila að fá blaðið sent beint út. Félagsmenn eru því hvattir til að senda upplýsingar um net- og heimilisfang sem fyrst til skrifstofu. Þess má geta að með Sæmundi að þessu sinni er sent út bréf til allra umboðsmanna þar sem þeir eru hvattir til að senda inn upplýsingar um heimilis- og netföng umbjóðenda sinna.

• Laufey Erla Jónsdóttir, nemandi í samanburðarstjórnmálum við London School of Economics í Bretlandi

• Marín Rós Tumadóttir, nemandi í félagsvísindum, guðfræði og heimspeki við Lunds Universitet í Svíþjóð

• Stefán Aðalsteinn Drengsson, nemandi í kvikmyndagerð við Háskólann í Skövde í Svíþjóð

Menntaskólinn á Akureyri

Kaupfélag Skagfirðinga Ártorgi 1, 550 Sauðárkróki sími 455 4500

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Menntareikningar

- aukinn hvati til menntunar Herdís Þóra

Fyrr á þessu ári kynnti Hagfræðistofnun Háskóla Íslands í samvinnu við stéttarfélagið Eflingu, Verzlunarmannafélag Reykjavíkur og Starfsmenntaráð hugmynd um svokallaða menntareikninga. Þóra Helgadóttir og Herdís Steingrímsdóttir, hagfræðingar og höfundar skýrslu um menntareikninga, fjalla hér um hugmyndafræðina sem liggur að baki og hvernig framkvæmd gæti verið háttað á Íslandi.

Tengsl menntunar og

hagvaxtar

Almennt er talið að menntun auki hagvöxt og framleiðni og bæti lífskjör fólks. Margir halda því fram að menntun og

þjálfun hafi því í för með sér jákvæð ytri áhrif1. Ef einstaklingur finnur til dæmis upp fljótlegri og betri leið við að framleiða vöru sem allir geta

Grunnhugmyndin um menntareikninga byggist á því að tekið er fast hlutfall af launum hvers starfsmanns á móti framlagi vinnuveitenda sem er síðan ávaxtað í séreignasjóði með skattfríðindum þar til viðkomandi launþegi ákveður að nýta sér innstæðuna til að sækja sér menntun eða þjálfun.

nýtt sér þá felur það í sér jákvæð ytri áhrif fyrir samfélagið. Ef menntun hefur í för með sér jákvæð ytri áhrif þá er mögulegt að ábati samfélagsins sé meiri en ábati einstaklingsins. Margar ástæður geta verið fyrir því að einstaklingar taka ekki að fullu mið af kostnaði og ábata samfélagsins vegna menntunar. Til dæmis má nefna að einstaklingur tekur ekki tillit til raunverulegs kostnaðar menntunarinnar heldur einungis þess hluta sem hann sjálfur þarf að greiða. Auk þess mælir einstaklingur ábata í tekjum að frádregnum skatti en ábati samfélagsins eru heildartekjurnar, þ.e. tekjur fyrir skatt. Ef aukin framleiðni í kjölfar menntunar

kemur ekki fram í launahækkun sér einstaklingur sér ekki hag í því að mennta sig jafnvel þó samfélagið í heild hagnist á því að einstaklingar skili meiri framleiðni. Annar mögulegur ávinningur af menntun getur meðal annars falist i atvinnuleysi, lægri glæpatíðni, betri heilsu og betur upplýstum þjóðfélagsþegnum. Þar að auki eru auknar líkur á uppgötvun og nýsköpun í menntuðum þjóðfélögum sem getur skilað sér í meiri hagvexti, en ljóst er að einstaklingar taka ekki tillit til þess við ákvörðun um menntun. Ef ávöxtun samfélagsins af menntun er meiri en ávöxtun einstaklingsins þá gæti það haft í för með sér að of lítið er fjárfest í mannauði.

Af þessum ástæðum er það talið eitt helsta hlutverk yfirvalda að auka eftirspurn eftir menntun og tryggja jafnrétti til náms. Kröfur um menntun og starfsþekkingu hafa ennfremur vaxið á síðustu árum í atvinnulífinu og tekjubilið milli faglærðra og ófaglærðra breikkað. Þessa þróun má að einhverju leyti rekja til aukinna tækniframfara og alþjóðaviðskipta en hennar gætir um allan hinn vestræna heim.

Menntareikningar

Grunnhugmyndin um menntareikninga byggist á því að tekið er fast hlutfall af launum hvers starfsmanns á móti framlagi vinnuveitenda sem er síðan ávaxtað í séreignasjóði með skattfríðindum þar til viðkomandi launþegi ákveður að nýta sér innstæðuna til að

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

1 Þegar hegðun eða ákvörðun einstaklinga eða fyrirtæja hefur jákvæð áhrif á aðra samfélagsþegna án þess að þeir taki þátt í ákvörðunartökunni.

sækja sér menntun eða þjálfun. Ef launþegi hefur ekki nýtt sparnaðinn þegar hann fer af vinnumarkaði getur hann nýtt hann sem lífeyrissparnað. Þetta fyrirkomulag er ekki ólíkt fyrirkomulagi viðbótarlífeyrissjóða hér á Íslandi þó þar sé um mun hærri upphæðir að ræða.

Dæmi um uppsöfnun á menntareikningi

Starfsmaður sem hefur 180.000 kr. í tekjur á mánuði og greiðir 1% af launum sínum inn á menntareikning í hverjum mánuði á móti 0,5% framlagi frá vinnuveitanda greiðir um 1.800 kr. á mánuði á meðan mótframlag vinnuveitanda er 900 kr. Eftir fimm ár væri inneignin orðin um 200.000 kr. og eftir 10 ár um hálf milljón. Á myndinni hér fyrir neðan má sjá uppsöfnunina milli ára.

Hugmyndir eru uppi um að ríkisvaldið veiti þeim einstaklingum styrki sem nýta reikningana til menntunar sem væri þá aukinn hvati fyrir einstaklinga til að mennta sig í stað þess að nýta inneignina sem lífeyrissparnað, til viðbótar við skattafsláttinn. Menntareikningunum er sérstaklega ætlað að auðvelda almennu launafólki og þeim sem hafa styttri skólagöngu að baki að greiða fyrir dýrara og lengra nám og sporna þannig gegn misvægi í menntun. Menntareikningar eiga því að geta nýst þeim sem:

•Þurfa að bæta við þekkingu sína vegna tækniframfara og breytinga í fyrirtæki og/eða á starfssviði viðkomandi.

• Hafa minnsta skólagöngu að baki (og hafa haft tækifæri til að leggja inn á menntareikningana í lengri tíma).

• Vilja eða þurfa að breyta um starfsvettvang. Til dæmis þeir sem missa vinnu sína eða þeir sem hafa ekki lengur heilsu til að sinna erfiðisvinnu.

Með tilkomu menntareikninga taka einstaklingar sjálfir ábyrgð á sinni eigin menntun en það hefur sýnt sig að slíkt eykur bæði þátttöku og áhuga og hvetur einstaklinga til að standa sig vel.

Í töflunni hér fyrir neðan má sjá uppsöfnun á menntareikningum eftir launum einstaklinga, bæði með og án framlags atvinnurekenda. Miðað er við 1% framlag starfsmanna og 0,5% framlag atvinnurekenda.

Uppsöfnun á menntareikningi eftir launum og framlögum

LaunLaun150.000kr

90.000kr

ÁrFramlag1%Framlag1,5%Framlag1%Framlag1,5% 567.764kr.101.646kr.112.940kr.169.410kr. 10173.128kr.259.693kr.288.547kr.432.821kr. 15331.992kr.497.988kr.553.320kr.824.980kr. 20566.319kr.849.978kr.943.865kr.1.415.797kr. 25906.341kr.1.359.512kr.1.510.569kr.2.265.854kr. 301.393.537kr.209.035kr.2.322.561kr.3.483.842kr. 352.084.651kr.3.126.977kr.3.474.419kr.5.211.629kr. 403.057.136kr.4.585.704kr.5.095.227kr.7.642.840kr. 454.416.473kr.6.624.710kr.7.360.789kr.11.041.184kr.

Laun180.000krLaun250.000kr

ÁrFramlag1%Framlag1,5%Framlag1%Framlag1,5% 5135.528kr.203.929kr.188.233kr.282.349kr. 10346.257kr.519.385kr.480.912kr.721.368kr. 15663.984kr.995.976kr.922.200kr.1.383.300kr. 201.132.638kr.1.698.957kr.1.573.108kr.2.359.662kr. 251.812.682kr.2.719.024kr.2.577.615kr.3.776.423kr. 302.787.072kr.4.180.610kr.3.870.955kr.5.806.403kr. 354.169.303kr.6.253.954kr.5.790.699kr.8.686.048kr. 406.114.272kr.9.171.408kr.8.492.045kr.12.738.067kr. 458.832.947kr.13.249.420kr.12.267.982kr.18.401.973kr.

Markmið menntareikninga er einnig að auðvelda fyrirtækjum að takast á við breytingar á vinnumarkaði með því að auka hæfni starfsmanna. Ríkisvald og atvinnurekendur sjá sér hag í að leggja sitt af mörkum fyrir betur menntaða og hæfari starfsmenn og öflugra atvinnulíf. Framlög atvinnurekenda gætu virkað á starfsmenn sem hvatning til að sækja frekari menntun en gætu einnig komið atvinnurekendunum sjálfum til góða þar sem fyrirtækin bera oft hæfara og ánægðara starfsfólk úr býtum.

Reynsla erlendis frá

Nágrannaþjóðirnar, einkum Bretar og Svíar, hafa prófað sig áfram með slíka menntareikninga. Í Svíþjóð hafa ýmsir stjórnmálaflokkar, verkalýðsfélög og atvinnurekendur barist fyrir menntareikningum í formi eignasöfnunarreikninga. Nú þegar hafa um 50 stór fyrirtæki kynnt menntareikninga fyrir starfsfólki sínu og hefur það reynst vel. Þar að auki hefur hið opinbera kynnt áform um að taka upp menntareikninga. Í fyrstu áætlunum var gert ráð fyrir að menntareikningar stæðu öllum til boða í lok ársins 2002 en þeim áformum hefur nú verið seinkað. Hugmyndir yfirvalda að menntareikningum voru gagnrýndar, einkum af verkalýðsfélögum sem töldu að reikningarnir myndu einungis koma þeim vel sem væru með háar tekjur. Hátekjufólk gæti lagt fyrir mun hærri upphæðir en einstaklingar með lágar tekjur sem myndi leiða til þess að þeir hefðu betri

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

möguleika á að sækja aukna menntun í framtíðinni. Reikningarnir hefðu þannig áhrif á tekjuskiptingu í þjóðfélaginu. Verkalýðsfélögin hafa í kjölfarið komið fram með hugmyndir um að styrkja þá sem hafa lágar tekjur aukalega. Málið hefur tafist í þingi og reynt hefur verið að breyta hugmyndunum til að koma til móts við tillögur verkalýðsfélaganna og endanlega niðurstaða liggur því ekki fyrir.

Í Bretlandi var reynt að hanna kerfi í samvinnu við fjármálastofnanir og koma þannig á fót menntareikningum í formi eignasöfnunarreikninga. Eftir tveggja ára könnun á hinum mismunandi reikningum kom í ljós að þetta form var óvinsælt meðal einstaklinga, fjármálastofnana og þeirra sem héldu námskeið. Því var ákveðið að hanna kerfi í formi beins stuðnings frá ríkinu sem áfram gekk undir nafninu menntareikningar (e. Individual Learning accounts) en voru einhvers konar sýndarreikningar (e. virtual accounts). Í stað þess að halda uppi eignasöfnunarreikningum fengu þeir einstaklingar sem vildu sækja námskeið beinan fjárhagslegan stuðning frá hinu opinbera fyrir hluta af kostnaðinum. Í október 2001 tilkynnti menntamálaráðherra Breta að ákveðið hefði verið að hætta með kerfið. Ástæður þess voru aukin eftirspurn umfram það sem búist hafði verið við og vísbendingar um misnotkun á kerfinu en færst hafði í vöxt að þeir sem nýttu sér kerfið kvörtuðu undan því. Á þeim tíma höfðu verið opnaðar um 2,6 milljónir reikninga og þar af voru um 58% nýttir. Stjórnvöld hafa ákveðið að hanna nýtt kerfi og þó svo að kerfið hafi verið lagt niður tímabundið er ljóst að margir nutu góðs af því. Kerfið hvatti til frekari menntunar einstaklinga og var aðsóknin mun meiri en gert var ráð fyrir. Sérstaklega tókst að ýta undir menntun í upplýsingatækni og jókst kennsla um 65% í Bretlandi á þessum tíma.

Menntunarstig Íslendinga

Íslendingar standa að sumu leyti vel í samanburði við aðrar þjóðir hvað menntun varðar, einkum hvað

varðar fjölda háskólamenntaðs fólks. Hins vegar er ekki sömu sögu að segja um lægri skólastig, en vegna mikils brottfalls úr framhaldsskólum er framhaldsskólamenntun ekki jafn almenn hérlendis og meðal annarra vestrænna ríkja.

Vorið 1998 gerði Félagsvísindastofnun könnun á símenntun á Íslandi þar kom í ljós að þeir hópar sem síst sóttu símenntun voru eldri en 45 ára, höfðu stutta skólagöngu að baki og unnu sérhæfð störf. Það kom fram að þeir sem hafa stutta skólagöngu að baki og gætu haft mestan ábata af símenntun sækja hana þó aðeins í litlum mæli.

Þetta hlýtur að teljast áhyggjuefni fyrir íslenskt samfélag þar sem möguleikar og hæfileikar margra einstaklinga eru ekki nýttir sem skyldi vegna skorts á menntun og fagþjálfun. Af þeim sökum má færa rök fyrir því að nauðsyn sé á nýjum úrræðum í menntamálum sem ná þá sérstaklega til þeirra sem hafa hætt námi eftir grunnskóla en vildu gjarnan bæta við sig þekkingu.

Heimildir:

Jón Torfi Jónasson og Jóhanna Rósa Arnardóttir (2001). Símenntun á Íslandi: Með sérstakri umfjöllun um þá sem sækja ekki námskeið, skýrsla II. Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands.

Jón Torfi Jónasson og Jóhanna Rósa Arnardóttir (2001). Símenntun á Íslandi: Athugun á þátttöku fólks á aldrinum 18-75 ára í starfsnámi utan skólakerfisins og afstaða stjórnenda og starfsfólks til slíks náms, skýrsla III. Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands.

York Consulting Limited (2002). Evaluation of Individual Learning Accounts: Final Report. Scottish Executive.

Fölster, S. (2001). Asset-based social insurance in Sweden. Í Regan, S. & Paxton, W. (ritsj.) Asset-based welfare:International Experiences. Institute for Public Policy Research. London.

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Afsláttur hjá Samskipum

SÍNE félagar njóta 12% afsláttar af flutningsgjöldum hjá Samskipum. Til að þess að eiga rétt á afslættinum þarf félagsmaður að senda upplýsingar um nafn, kennitölu, netfang og flutningsleið til skrifstofu SÍNE. Þegar nafn hans hefur verið skráð á afsláttarlista Samskipa fær hann tilkynningu þess efnis í tölvupósti.

Upplýsingar um verð og flutningsleiðir gefur skrifstofa Samskipa.

Trúnaðarmenn

Trúnaðarmönnum fjölgar stöðugt og er þjónusta þeirra mikils metin. Upplýsingar um trúnaðarmann í þínu landi er að finna á heimasíðu SÍNE. Ef þú hefur áhuga á að starfa með SÍNE að bættum hag og gerast trúnaðarmaður hafðu þá endilega samband við skrifstofu.

Nú hafa nýjir trúnaðarmenn bæst í hópinn. Séra Sigurður Arnarson, sendiráðsprestur í

London, hefur tekið að sér trúnaðarmannsstöðu þar í borg ásamt Lucindu Árnadóttur. Davíð Ásgeirsson er trúnaðarmaður fyrir SÍNE

í Oxford, Þorgerður Sigurðardóttir er nýr trúnaðarmaður í Leicester og Sara Kristófersdóttir er nýr trúnaðarmaður í Dublin. Margrét Vilborg Bjarnadóttir tók við trúnaðarmannsstöðunni í Boston af Aldísi Björgvinsdóttur sem er flutt til Íslands og Eva Sonja Schiöth hefur bæst í hóp trúnaðarmanna í Árósum. Skrifstofa SÍNE býður þau öll hjartanlega velkomin til starfa.

Ný heimasíða Félags íslenskra námsmanna í Osló

Tekin var í notkun ný heimasíða Félags íslenskra námsmanna í Osló fyrir stuttu. Slóðin er: http://fisn.blogdrive.com/

Leigumiðlun fyrir íslenska stúdenta í Barcelona

Við sérhæfum okkur í að útvega ungu fólki (og í rauninni öllum sem hafa áhuga) húsnæðii í borginni, hvort sem það er til skemmri eða lengri tíma. Heimasíðan okkar er www.barcelona-home.com og hægt er að skoða hluta hennar á íslensku.

UTANRÍKISRÁÐUNEYTIÐ

KÓPAVOGSBÆR

SÍNE · Samband íslenskra námsmanna erlendis

Samskip eru öflugt alþjóðlegt fyrirtæki í flutningaþjónustu með starfsemi og skrifstofur í Evrópu, Ameríku og Asíu, auk umboða og samstarfs við fjölda flutningafyrirtækja um heim allan. Reynsla, þekking og samhæft upplýsingakerfi auðveldar okkur að veita viðskiptavinum persónulegri, skilvirkari og öruggari þjónustu.

Hvort sem flytja þarf mikið magn eða einn hlut, er okkur annt um að hver viðskiptavinur njóti þess besta sem völ er á.