Lente 2021

lente 2021

Mechels Rivierengebied 8

Slechtvalken In Het Vizier

29

32

Lang leve vanaf 1 mei Magisch Rivierenland de insecten

33

Cursus bomen en struiken

 colofon Natuurpunt Mechels Rivierengebied is actief in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Dankzij meer dan 4100 leden en een stevige ploeg vrijwilligers werkt Natuurpunt in deze gemeenten aan de bescherming en verdere ontwikkeling van de natuur. Leden van de afdeling ontvangen dit driemaandelijks tijdschrift gratis.

Andere Natuurpuntleden kunnen voor 2021 een abonnement nemen door 6 euro over te schrijven op rekening BE42 0013 6468 8754 met als vermelding ‘tijdschrift 2021’.

Contactpersonen

Kern Mechelen Nils Iwens, 0468 36 14 46, nils.iwens@natuurpunt.be Kern Bonheiden Diane Appels, 015 51 69 97, diane.appels@skynet.be Kern St.-Katelijne-Waver Godelieve Janssens, 015 20 97 02, godelieve-jans@telenet.be Kern Willebroek Wim Candries, 0472 29 87 32 Diane Appels, Wim Candries, Ine Colpaert, Bert Delanoeije, Hannes Delanoeije, Peter Delvaux, Johan Denonville, Frank De Roover, Peter De Ridder, Daniël De Winter, Wim Dirckx, Gilles Gillet, Frank Hadermann, Mitch Hazelof, Nils Iwens, Godelieve Janssens, Esther Jehaes, Jimmy Luyckx, Bert Mestdagh, Ann Pinceel, Ann Prosmans, Gerhard Smets, Jan Soors, Tony Van den Broeck, Sanne Van Donink, Guillaume Vangrinsven, Patrick Van Herp, Jean-Marie Vanhove, Bart Van Neste, Robin Verachtert Buroform nv Zandvoortstraat 6 - 2800 Mechelen - 015 28 89 99 info@buroform.be - www.buroform.be

Oplage: 4500 exemplaren

Online (geregistreerde leden): www.natuurpunt.be/controlepaneel/mijn-gegevens

Contactformulier: www.natuurpunt.be/contacteer-natuurpunt

Facebook en Twitter www.facebook.com/NatuurpuntMechelsRivierengebied twitter.com/NatuurMechelen

Digitaal afdelingsnieuws

Werkten mee aan dit nummer

Druk

Adreswijzigingen

Planten- en dierenwaarnemingen in onze regio: www.mechelen.waarnemingen.be

Activiteitenflits: aanvragen via de startpagina van onze website www.natuurpunt.be/np-mrg

Giften - Reservatenfonds Schrijf je gift over op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding ‘project 3799 Mechels Rivierengebied’. Vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest afgeleverd.

Lid worden

Het lidgeld bedraagt 30 euro per jaar en per gezin.

Overschrijven op rekening BE17 2300 0442 3321 BIC GEBABEBB van Natuurpunt, met vermelding ‘(nieuw) lid via Mechels Rivierengebied’.

sleedoornhaag in bloei © Diane Appels

In dit nummer 3

woordje vooraf

4

redactioneel

5

terugblik

8

nieuwtjes

13

dank je wel

14

kinderhoek

17

wist je dat

18

kalender

20

gesignaleerd

22

beheer

27

wandelen in de natuur

31

beheerteam in de kijker

32

vorming

33

natuur.crypto

34

waarvan akte

35

natuurgebieden

2

WALK FOR NATURE © Natuurpunt

Bezoekerscentrum Muizenhoekstraat 7, 2812 Muizen - www.natuurpunt.be/bc-mrg Ann Pinceel - 015 43 61 09 - bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

© Diane Appels

Het bezoekerscentrum is open op donderdag van 13u30 tot 17u30 en zondag van 10u tot 17u30.

In de paasvakantie ook op zaterdag van 13u30 tot 17u30.

- info over de lokale natuurgebieden en activiteiten - wandelbrochures - inkijk-veldgidsen en kleine winkelhoek - gezinsspeurtochten

Woordje vooraf...

Z

oals elk jaar hebben we er een hele winter lang op gewacht...

De eerste ochtendsuite van de lijster waarmee die ons toezingt dat de lente nu onstuitbaar is.

Overal in ons Natuurpark Rivierenland trekt de natuur zo meteen zijn kleurrijkste registers open.

En het is in deze vreemde coronatijden niet moeilijk te voorspellen dat meer mensen dan ooit tevoren de natuur in zullen trekken om er zich onder te dompelen in dat bad van zuurstof, en er te smullen van al die sprankelende kleuren en geuren, van die heerlijke muziek in het landschap.

En allicht wordt het met alle bezoekers, op stap in onze meestal kwetsbare natuurgebieden, weer een hele klus om het juiste evenwicht te vinden tussen natuur beleven en natuur respecteren. Natuurpunt wil er samen met jullie alles aan doen om dat evenwicht te helpen bewaren.

Er wandelen niet te veel mensen in onze gebieden, we hebben te weinig natuur.

En net daar maken we samen met jullie het verschil, door al onze natuurgebieden verder te laten aangroeien tot één groot Natuurpark Rivierenland. De vlucht vooruit.

Precies daarom is Natuurpunt zo blij en trots om jullie de geboorte van de “Zennebeemden” te kunnen aankondigen. Dit fonkelnieuwe natuurgebied in Natuurpark Rivierenland konden we samen met Technopolis en de Stad Mechelen verwezenlijken.

Op het bijhorende officiële openingsfeestje is het nog heel even wachten, dat begrijpen jullie wel.

sleedoorn © Tony Van den Broeck

Op het enthousiast beheerteam, allemaal Natuurpunters die zich over het gebied willen ontfermen, hebben we alleszins niet moeten wachten. Meer dan 160 vrijwilligers reageerden op onze oproep om samen de handen uit de mouwen te steken om van Zennebeemden, Stuyvenberg en Betzembroek een natuur-succesverhaal te helpen maken of de bestaande teams in het fort van Walem, Kauwendaal of de Baarbeekvallei te komen versterken.

Hun enthousiasme is gewoon bangelijk aanstekelijk.

Er wandelen niet teveel mensen in onze gebieden, we hebben te weinig natuur!

En met die zelfde geweldige drive werd heel de winter lang coronaproof natuur beheerd, kreeg de langste egelstraat vorm, werd de RUN FOR NATURE in zijn covidjasje gestoken, en blijven we, soms bijna tegen beter weten in, gezinswandelingen, cursussen, fondsenwervingsacties en zelfs een WALK FOR NATURE voor jullie in elkaar steken.

We zien wel wat op het moment zelf kan en hoe we ons kunnen aanpassen. Hou daarom onze website in de gaten.

Lees dit tijdschrift als één groot welkom om mee te doen, als één grote uitnodiging om samen met ons de lente in het Natuurpark Rivierenland in te duiken.

Geniet er helemaal van, straks, daarbuiten!

3

Redactioneel

0

lente 202

ngebied

s Riviere Mechel Nature

Walk4

en leer led 9 werven

wilde 20 tendag

cursus n 19 grasse

11

bui

Het afgelopen jaar heeft corona ons allemaal nogal parten gespeeld maar gelukkig heeft het weinig invloed gehad op ons tijdschrift. Alleen het lentenummer 2020 viel wat dunner uit en de verspreiding moest eerst digitaal gebeuren want de drukker kon door de lockdown niet leveren en onze bussers mochten niet op pad.

1

Dit jaar begint met een andere tegenvaller: Etienne Larock, vast lid van onze redactie, verlaat de ploeg en laat daarmee een leegte achter. Wij zullen hem natuurlijk missen maar zijn hem dankbaar voor zijn inzet voor ons tijdschrift en wensen hem een fantastische toekomst aan zee.

Wij daarentegen blijven hier en proberen vier maal per jaar een mooi gedrukt tijdschrift uit te brengen, telkens toegespitst op het komende seizoen.

De rubrieken Kalender, Vorming, Wandelen in de natuur getuigen daarvan.

We blikken ook altijd terug naar wat het vorige seizoen bracht en berichten over recente Nieuwtjes uit de kernen of van Natuurpunt Vlaanderen.

Het Voorwoord, steevast inspirerend en bezielend, vertolkt wat leeft binnen onze afdeling maar raakt ook ruimere ecologische thema’s aan.

Onze ambitie is niet een gespecialiseerd natuurtijdschrift te zijn maar onze focus ligt op alle natuurminnende leden (ook de kinderen) met artikels die laagdrempelig zijn maar toch voldoende diepgang nastreven.

Daarom hechten we veel belang aan vaste rubrieken zoals Wist je dat en Gesignaleerd. Gesignaleerd krijgt vanaf nu overigens een extra pagina om ons allemaal nog meer de natuur rondom ons te leren ontdekken.

Natuurpunt kan niet zonder zijn bijna 120.000 vrijwilligers en elke vrijwilliger zet zich op zijn of haar manier in voor meer natuur. Daarom brengen we graag verslag uit van het Beheer in onze natuurgebieden en hoe vrijwilligers daar ijveren voor een evenwicht tussen aan de ene kant natuurbehoud en -herstel en aan de andere kant een boeiend aanbod voor iedereen die de natuur wil beleven.

Mechel sR

Affi ledenw che erving

13

Bon wandel gids 17

iviereng Natuur

.kamp

herfst

22

zomer

2020

ebied

Cursus zoogdi eren 24

2020

gebied

n s Riviere Mechel

en halen bom29 ur Ver .avontu 28 en struiken Natuur en 4 Nature Dierenmanier Ontbijt 13

WinterWarme n 29 avonde

Omdat we allemaal nog wat aan onze thuis gekluisterd zijn, starten we dit nummer met een natuur.crypto, een cryptogram dat helemaal toegespitst is op natuur en omgeving. We hopen dat veel leden er zich aan wagen en zijn benieuwd naar jullie reacties.

Dit redactioneel biedt ook de gelegenheid uitdrukkelijk dankjewel te zeggen aan al wie helpt om ons tijdschrift te realiseren en betaalbaar te houden.

Alle redacteurs, ongeacht de omvang van hun artikels, de fotografen van wie we het werk altijd zo groot mogelijk willen tonen, onze onmisbare bussers die duizenden euro uitsparen aan portokosten. En natuurlijk ook jullie, onze lezers, die via de ledenbijdrage de drukkosten helpen betalen. Van jullie horen we graag wat we ervan bakken. Alle feedback is welkom op redactie-mrg@natuurpunt.be.

Geniet van dit lentenummer!

De redactie 4

28

Fliereflu en luist iters ervinke n

Mechels R

31

Warme Wintera von

32

den

winter

iviereng

Basiscur vogelza sus ng

32

2021

ebied

Cursus klimaatv erke

nner

Terugblik Wijzersterk vzw samen op weg met Natuurpunt in Waverwoud Wijzersterk, een ouderinitiatief voor personen met een beperking, wil graag bruggen bouwen met organisaties. De vzw biedt zinvolle dagbesteding aan die vertrekt vanuit de visie om zoveel mogelijk deel te nemen aan de samenleving en daartoe ook een waardevol steentje bij te dragen. De cliënten steken dan ook erg graag de handen uit de mouwen voor Natuurpunt.

Vanuit de uitvalsbasis te Onze-Lieve-Vrouw-Waver gaan ze op regelmatige basis delen van het Waverwoud zwerfvuilvrij houden. Ervaring hebben ze al opgedaan bij de ge-

© begeleider Wijzersterk

meente Bonheiden en Onze-LieveVrouw-Waver.

© begeleider Wijzersterk

Net zoals iedereen zijn de cliënten ook benieuwd naar wat er leeft in het Waverwoud. Ze zijn alvast aan de slag gegaan met onze leerrijke vogelspeurtocht ‘Flierefuiters en Luistervinken’. De samenwerking heeft zo een vliegende start gemaakt!

Een eerstejaars ijsduiker in Willebroek De voorbije winter kregen we in Willebroek bijzonder bezoek uit het hoge noorden: een ijsduiker.

IJsduikers zijn grote, fors gebouwde duikers die broeden langs diepe meren in bossen en toendra. Buiten de broedtijd trekken ze naar zee en de kusten van West-Europa. In het binnenland zijn ze eerder een zeldzame verschijning.

De eerstejaars ijsduiker die in Willebroek verbleef, had het er duidelijk naar zijn zin. Hij verbleef ruim twee maanden op de vijver De Bocht. ijsduiker © Paul Pugh

5

 terugblik

© Tony Van den Broeck

februari Strijd tegen de modder in het Mechels Broek

7 februari

6 maart

6

Piepers (7-11 jaar) en JNM'ers (16-26 jaar) van JNM Mechelen trotseren Den Battelaer

RUN FOR NATURE

© Matthias Eggermont

© Pieter Verbruggen, Elke Vanderbeken, Wendy Dhaen © Ann Pinceel

terugblik  Recordaantal nieuwe soorten in Bonheiden in 2020 Niet alleen wandelen in onze natuur was dit jaar een favoriete bezigheid, veel mensen legden zich ook toe op natuurstudie en voerden hun waarnemingen in op www.waarnemingen.be.

Op deze site kan je foto’s opladen en krijg je suggesties voor de determinatie. Ook de app Obsidentify was erg populair. Je neemt tijdens je wandeling een foto met je smartphone en de app helpt het beestje of de plant meteen op naam te brengen.

Een beperkte analyse van de soortenlijst in Bonheiden leverde o.a. volgende ‘nieuwe’ soorten op: 35 wantsen en cicaden; 38 bijen, wespen en mieren; 43 vliegen en muggen. gouden sprinkhaan © Diane Appels

In totaal 293 nieuwe soorten waarvan 43 zeldzame. De teller staat nu op 3 662.

Slechtvalken gespot in Onze-Lieve-Vrouw-Waver Op 7 februari spotte Paul Verwaest twee slechtvalken op een toren van het Sint-Ursula-Instituut. Ze schuilden blijkbaar voor de sneeuw.

De weersomstandigheden waren slecht en de afstand meer dan 100 meter maar na enkele pogingen konden toch de ringen afgelezen worden en kon ook de foto hiernaast worden gemaakt.

Hetzelfde koppel heeft al in 2019 een broedpoging ondernomen op een oud kraaiennest op een hooghet koppeltje slechtvalken © Paul Jordens spanningspiloon in de buurt. Het mannetje werd op 12 mei 2015 geringd in Mechelen als pul, het kreeg tevens een plastieken kleurring met de letters DT. Het wijfje werd op 9 mei 2017 geringd als nestjong op de kerktoren van Liempde in Nederland. Naast de wetenschappelijke ring kreeg het ook een kleurring met de letters CRH. De slechtvalken zitten niet meer honkvast op dezelfde toren maar worden nog wel regelmatig gezien.

Ook vorig jaar zijn er verschillende losse waarnemingen geweest rond de hoogspanningspiloon, de kerk en het klooster, maar de vogels zijn niet tot broeden gekomen.

Recent heeft het Sint-Ursula-Insituut in twee torens terug een nestplaats voorzien. Hopelijk gaan de valken nu nog een broedpoging wagen. Derde keer goede keer?

RUN FOR NATURE MECHELEN Fier en dankbaar blikken we terug op RUN FOR NATURE Mechelen, dit jaar in een coronaproof format. De derde editie lokte maar liefst 1100 loop- en natuurfanaten en bracht € 15.000 op voor natuuraankopen en -beheer. 15.000 keer merci!

De enthousiaste lopers doorkruisten van 6 tot 14 maart het Zennegat, den Battelaer, de Warande en Robbroek. Zij gingen geen uitdaging uit de weg en namen massaal deel aan de drie online challenges. Dat resulteerde in de leuke foto's hiernaast.

Wie nog wil lopen voor meer natuur, kan o.a. terecht op RUN FOR NATURE Duffel op 17 en 18 april.

7

Nieuwtjes WALK FOR NATURE 2021 Mechelen Ken jij het Beschermd Natuurpark Rivierenland al? Je zal er in de toekomst nog veel over horen! Stad Mechelen, ANB en Natuurpunt trekken immers resoluut de kaart van samenwerking om de Mechelse natuur te ontsnipperen.

Ambitie! In de volgende zes jaar willen we driehonderd hectare nieuwe natuur aankopen en in beheer nemen. Een beschermd natuurpark dat een buffer vormt rond Mechelen met groene vingers die uitlopen tot in de stadskern.

© Wim Dirckx

Voor de restfinanciering van de natuuraankopen slaan de organisaties (affiche op de achtercover) op zondag 30 mei enthousiast de handen in elkaar met de organisatie van WALK FOR NATURE 2021 Mechelen!

Jij kan ons project helpen door deel te nemen! Inschrijven kan op www.walkfornature.be Jouw zweet voor een betere planeet!

“Slechtvalken In Het Vizier”, vier kijkmomenten in mei Op een mooie zonnige dag zien we een schaduw cirkelen boven de Mechelse Grote Markt en horen we het schel gekekker van een vogel... Slechts een handvol mensen kijkt omhoog naar de hemel rond de Sint-Romboutstoren, want op dat moment weten zij dat het snelste dier ter wereld, de slechtvalk, dit jaar opnieuw een nest heeft in het centrum van Mechelen.

Er zijn echter nog veel mensen die niets afweten van het bestaan van dit prachtig stukje natuur midden in de stad. Voor hen, maar ook voor de vele enthousiastelingen onder jullie, organiseren we "Slechtvalken In Het Vizier".

Gedurende vier zaterdagvoormiddagen in mei (8, 15, 22 en 29 mei) voorzien we kijkmomenten aan de voet van de toren waarbij passanten deze prachtige vogels met telescopen kunnen komen aanschouwen. De locatie zal nog meegedeeld worden als de exacte © Wim Dirckx broedplaats gekend is.

Wens je op de hoogte gehouden te worden, stuur dan een mailtje naar slechtvalkeninhetvizier@gmail.com.

8

nieuwtjes  Mechelen wordt wild van bijen!

Dit jaar gaat Natuurpunt Studie www.facebook. com/natuurpunt.studie aan de slag om in opdracht van de stad Mechelen en in samenwerking met Natuurpunt Mechelen een bijenplan op te maken. In enkele gebieden worden de wilde bijen nauwkeurig geïnventariseerd om zo suggesties te doen voor een bijvriendelijker beheer.

Door de gebieden goed uit te kiezen kunnen die tips ook gebruikt worden in gelijkaardige gebieden, waardoor bijen zich helemaal thuis kunnen voelen in het Mechels openbaar groen!

Gelukkig kan verder gebouwd worden op het mooie werk dat lokale vrijwilligers al vele jaren doen en moet niet vanaf nul gestart worden!

Ook de burgers zullen hierbij betrokken worden door ze te wijzen op de aanwezigheid van wilde bijen in hun buurt.

Grote nestaggregaties van solitaire bijen kan je nu al doorspelen aan ward.tamsyn@natuurpunt.be.

Voer ze zeker ook in op waarnemingen.be! Hoe beter we de verspreiding van de meer dan 300 soorten bijen in België kennen, hoe beter we ze kunnen beschermen!

gewone viltbij© Nils Iwens

Animalinas Met trots lichten we een tipje van de sluier op van Animalinas, onze nieuwe samenwerking met graffitikunstenaar Dzia!

Kijk mee met ons uit naar deze 124 pagina's tellende ode aan de fauna van het Beschermd Natuurpark Rivierenland!

Animalinas wordt een portretboek over ons mooie Rivierenland, en de bijzondere dieren die er huizen. In het boek vind je naast kunstige foto’s ook heel wat interessante teksten over deze dieren, hun omgeving en hun plaats in de lokale ecosystemen. De opbrengst van het boek zal helemaal gaan naar natuuraankopen om ons Natuurpark Rivierenland mee te realiseren. Daarnaast zal Dzia langs het 30 km parcours van WALK FOR © kuntstwerk Dzia, © lay-out Stefaan Van Damme NATURE 2021 Mechelen vijf exclusieve kunstwerken aanbrengen van dieren, die het lokale natuurverhaal vertellen.

Het boek komt tot stand door samenwerking met enkele maten van Greenpeace, Klimaan en Extinction Rebellion. Onder de naam KliMaten vormen we een lokaal samenwerkingsverband om slagkrachtiger samen te werken aan klimaat, milieu en biodiversiteit.

Blijf op de hoogte door je in te schrijven op de nieuwsbrief via onze website www.animalinas.be.

9

 nieuwtjes WESTMALLE FOR NATURE 2021 Mechelen Natuurpunt wordt al twintig jaar gesponsord door de Brouwerij der Trappisten van Westmalle.

In de abdij wordt niet alleen bier gebrouwen, er wordt ook kaas gemaakt. De monniken gebruiken alleen melk van hun eigen koeien en de productie verloopt zo natuurlijk mogelijk, zonder te ontromen en zonder toevoeging van bewaarmiddelen of kleurstoffen. Deze kaas dient voor eigen gebruik en wordt slechts in enkele gespecialiseerde kaaswinkels verkocht.

In het kader van Expeditie Natuurpunt verkoopt Natuurpunt Mechels Rivierengebied deze jonge, twee maanden gerijpte kaas in vacuümverpakte kwartjes van 750g. Ze kunnen gekoeld drie maanden bewaard worden en met zo'n prachtig streekproduct is meer te doen dan je op het eerste gezicht zou denken. Als er onverwacht een stukje de aperitief heeft overleefd, gebruik het dan eens om je witloof in de oven te gratineren of maak de (klein)kinderen blij met macaroni en een unieke Westmalle kaassaus.

LET OP: 15 april is de uiterlijke besteldatum en NIET de dag van levering. We vragen je om na het krijgen van een bevestigingsmail meteen te betalen. Zonder betaling kunnen we de kaas niet voor jou bestellen. Na 15 april laten we je weten wanneer je de kaas kan komen afhalen in de Coxiestraat in Mechelen.

Jouw kaaskwartje kan je bestellen via www.westmallefornature.be

Curieuze neuzen in het Mechels Rivierengebied Al enkele jaren op rij volgen de hitte- en droogterecords elkaar op. CurieuzeNeuzen in de Tuin, een nieuw burgeronderzoek van de Universiteit Antwerpen, onderzoekt via de tuinen van 40.000 Vlaamse gezinnen hoe we hiermee beter kunnen omgaan.

In samenwerking met Natuurpunt worden er ook vijftig natuur­gebieden in de Provincie Antwerpen onderzocht. Droogte, watertekort en extreme hitte hebben immers ook een impact op ecosystemen.

Anderzijds kunnen natuurgebieden een natuurlijke airco zijn en als levensgrote sponzen veel water opvangen. We willen achterhalen of ze effectief koele uitschieters in het landschap zijn tijdens een hittegolf.

Bovendien kunnen we de bodemsensoren in tuinen rond deze natuurgebieden gebruiken om te bepalen hoe ver de impact van onze natuurlijke airco’s reikt.

Voor onze regio selecteerde de Universiteit van Antwerpen het Mechels Broek, Kauwendaal en het Fort van Walem in Mechelen, het Waverwoud in Sint-Katelijne-Waver en Mispeldonk in Bonheiden. In to10

nieuwtjes  taal worden hier twintig verschillende sensoren geplaatst. Natuurpunt zal op geregelde tijdstippen communiceren over het verloop van het onderzoek in onze natuurgebieden en de eerste resultaten.

Meer info op curieuzeneuzen.be

Twee nieuwe wandelingen in Sint-Katelijne-Waver Waverwoudpad en spoorzoekerspad Ieder van jullie heeft wel ervaren dat de wandelmicrobe nu haast iedereen te pakken heeft. In het Waverwoud krioelde het vaak van mensen. Slijk of geen slijk: geen bezwaar dit jaar, heel weinig klagers.

Om de wandelaars nog wat te spreiden en hen de gemeente beter te leren kennen, werkten Natuurpunt en het gemeentebestuur SintKatelijne-Waver samen om een aantal nieuwe wandelingen uit te stippelen. We overschrijden daarbij ook de gemeentegrenzen.

De langste is het Waverwoudpad dat naast de Katelijnse bossen ook de Brede Zeyp (Lier) aandoet. Deze wandeling wijkt toch nog af van de bestaande wandelingen in het woud en omvat 17,8 km. Ze kan ook ingekort worden.

Het spoorzoekerspad vertrekt aan ’t Grom en gaat via nieuwe wegen in gebied Kauwendaal (Mechelen). Ze omvat 6 km en laat je naast de wandelbordjes ook op zoek gaan naar andere sporen. Welke? Kom ze zoeken!

Welke wandelingen de dienst toerisme SintKatelijne-Waver nog meer in petto heeft en welke leuke prijzen aan het wandelen verbonden zijn, vinden jullie op www.skw.be/wandelmee (link actief vanaf het eerste weekend van de paasvakantie). Inwoners van de gemeente ontvangen op dat moment ook een overzichtskaart met alle wandelingen in hun brievenbus!

Wear it, don’t waste it Sinds de start van de coronapandemie is het gebruik van mondmaskers op publieke plaatsen aanzienlijk gestegen, maar helaas betekent meer gebruik ook meer vervuiling. Ook in de natuurgebieden in Mechelen en omgeving is het een ware plaag. Dubbel jammer, want niet alleen worden wegwerpmaskers op een niet-duurzame manier geproduceerd, het duurt 400 tot 450 jaar om ze af te breken wanneer ze in ons milieu terechtkomen.

Daarom zijn enkele enthousiaste studenten van de Antwerp Management School het project ‘Wear it, don’t waste it’ gestart. Ze hebben verschillende posters ontwikkeld, vooral afgestemd op de doelgroep jongeren, maar ook ruimer bruikbaar. Die posters willen ze digitaal en fysiek verspreiden op zoveel mogelijk plekken.

Ze hebben ook een tip voor wanneer je als wandelaar iemand zijn smikkelwikkel ziet dumpen: “Mijnheer! Mevrouw! De planten hebben hier echt geen mondmasker nodig. Ze kunnen immers geen corona krijgen. Gooi het maar in de vuilnisbak.”

11

 nieuwtjes Vacanature: bussers voor tijdschrift of eenmalige folder Help ons de kaap van 5000 leden te ronden!

We willen iedereen warm maken voor onze natuur in het Mechels Rivierengebied. Samen met meer dan 4200 gezinnen die lid zijn van onze afdeling laten we de natuur schitteren. Maar het werk is niet af. Hoe meer mensen Natuurpunt steunen door net als jij lid te worden, hoe meer we onze natuur kunnen beschermen en uitbreiden. Daarom willen we eenmalig een uitnodigingsfolder bezorgen aan iedereen in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. We zoeken mensen die ons in de eerste twee weken van juli hierbij kunnen helpen.

Ben jij geïnteresseerd om een deel van de folders in jouw buurt te bussen?

Laat het dan weten!

Bonheiden: robin_verachtert@hotmail.com Mechelen: pepe.natuurpunt@gmail.com Sint-Katelijne-Waver: godelieve-jans@telenet.be Willebroek: ine.colpaert@gmail.com

Bussen tijdschrift in centrum van Willebroek We zoeken nog bussers voor ons tijdschrift en dat vooral in Willebroek. Als busser hoef je niet bij elk nummer beschikbaar te zijn. Deeltijds bussen kan ook bijvoorbeeld voor slechts één nummer per jaar.

Zoek je vrijwilligerswerk met veel beweging buitenshuis en blije natuurpunters?

Word één van onze bussers en breng ons tijdschrift bij de leden thuis!

We zoeken nog versterking voor Willebroek centrum.

Info: Godelieve Smet

SmetGodelieve@hotmail.com 0495 48 40 90

Expeditie Natuurpunt Ben je benieuwd hoeveel de teams van onze regio al hebben ingezameld? Of wil je nog een team steunen met je bijdrage?

Op expeditie.natuurpunt.be/projects vind je een kaartje van Vlaanderen met links naar alle teampagina’s.

12

Jaaroverzichtje 2020 van de bussers Voor onze 3607 tot 4211 lezers (12/2020) hebben 47 bussers 15.546 etiketten geplakt, 14.140 boekjes gebust, veel kilometers afgestapt en afgefietst... en daarbij € 6393 bespaard die Natuurpunt nuttig kan besteden aan meer en betere natuur. Bedankt bussers!

dank je wel

OUTDOOR COOKING & GLAMPING www.foresttoplate.shop

Zeescouts RUPERA Scouting op en naast het water

Activiteiten kamperen, technieken, spel en avontuur op het water!

Meer info zeescoutsrupera.scoutsgroep.be

13

K I ND E R HO EK Wilde buitendagen uitgesteld De Wilde Buitendagen die in het Mechels Broek gepland waren op 10 en 11 april worden uitgesteld naar het laatste weekend van september.

Vogelspeurtocht verlengd

Flierefluiters en luistervinken

TERS I U L F E FLIER EN LUISTERVINKEN Mechels Broek

V O G EL 3

Omdat we zoveel positieve reacties kregen, hebben we deze vogelspeurtocht verlengd. Je kan nog meedoen tot en met zondag 18 april, het einde van de paasvakantie.

In de Biezenweiden, de Hondsbossen en het Mechels Broek hangen qr-codes langs het wandelpad. Elke code geeft je een tip en een geluid, jij zoekt op het fotoblad de juiste vogel. Wie erin slaagt om op het einde de bijhorende letterpuzzel op te lossen, maakt kans om een leuk vogelcadeautje te winnen.

Het fotoblad vind je in een folderbakje aan de startpunten van de drie gebieden of kan je downloaden via onze website www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied.

Startpunten Biezenweiden (4,3 km): ingang gebied, Stuyvenbergbaan, Willebroek Hondsbossen (2 km): ingang bos, Den Haes, Sint-Katelijne-Waver Mechels Broek (5,5 km): parking De Nekker Mechelen of bezoekerscentrum Muizen

NIEUW!

Broekbeertjeswandeling Mechels Broek Uitleenrugzakje voor gezinnen met peuters en kleuters Haal het bereleuke rugzakje op in het bezoekerscentrum en volg de hartjes in het Mechels Broek. Op zes stopplaatsen kunnen de kinderen opdrachtjes uitvoeren. Enkele wistjedatjes en het nodige materiaal vind je in de tas.

Een zalige tocht van 2 km, perfect op maat van de allerkleinsten.

14

© Carmen Hartl

ing

kinderhoek Uitlenen?

Vanaf 3 april tijdens de openingsuren van het bezoekerscentrum op donderdag tussen 13u30 en 17u30 en zondag tussen 10u en 17u30. Tijdens de paasvakantie ook op zaterdag tussen 13u30 en 17u30. De rugzak moet dezelfde dag voor 17u30 terug ingeleverd worden zodat het beertje in quarantaine kan.

Om een tas te reserveren mail je vooraf naar bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be.

Prijs: € 5 (€ 3 voor leden van Natuurpunt) en € 20 waarborg Best parkeren op randparkings Muizen op het dorpsplein, aan het station of het kerkhof in Kerkenbos. © Ann Pinceel

Gedachten onder de loep In de Week van de Kinderfilosofie slaan Filodroom en Natuurpunt de handen in elkaar.

Haal je speurneus boven en doe mee aan de filosofische speurtocht!

Ga op stap met een tasje vol filosofische denkvragen en speelse doe-opdrachten.

Deze speurtocht voor gezinnen met kinderen vanaf 7 jaar wordt aangeboden in drie van onze natuurgebieden.

Vertrekken kan tussen 13u en 15u30. Je haalt een tasje op aan de onthaalstand en levert het voor 17u terug in. Elk deelnemend kind krijgt een geschenkje.

Data? maandag 12 april: Battelaer vertrek: parking SK Heffen, Gentsesteenweg, Heffen woensdag 14 april: Gasthuisbossen vertrek: bunker, parking naast Berlaarbaan 297, Sint-Katelijne-Waver zaterdag 17 april: Mechels Broek vertrek: bezoekerscentrum Mechels Rivierengebied, Muizenhoekstraat 7, Muizen Deelnemen?

Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied.

Je kiest een vertrekuur en betaalt € 10 per gezin.

Hiervan gaat € 5 naar Natuurpunt.

15

kinderhoek Boeboekstas en Bo is jarig De Boeboekstas en de speurkaart 'Bo is jarig' (beide voor gezinnen met kinderen vanaf 5 jaar) zijn terug beschikbaar in het bezoekerscentrum vanaf mei.

Info op www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied.

Kijken met je potlood Met een potlood in je hand kijk je aandachtiger en als je aandachtig naar de natuur kijkt, zie je méér. Het is een andere manier om in de natuur te zijn, te ervaren en te genieten.

Door nauwkeurig te kijken word je stil vanbinnen en word je geprikkeld om er meer over te weten.

Dat waren de uitgangspunten voor een boekje met laagdrempelige tekenopdrachten voor jong en oud. Katrien Verschooten schreef het met de hand en maakte zelf de tekeningen. Thema van dit boekje is ‘bomen’.

Het boekje is vanaf april voor € 2 verkrijgbaar in het bezoekerscentrum... op dik papier gedrukt en mét een potlood, zodat je onmiddellijk aan de slag kan gaan!

© Katrien

Verschoot

en

vanaf zaterdag 1 mei

Legendarisch luisterspel in het Mechels Broek MAGISCH RIVIERENLAND Voor volwassenen en kinderen vanaf 10 jaar.

Meer info blz 29

Zomervakantie 28, 29 en 30 juli

Natuur.kamp in het Mechels Broek voor kinderen van 8 tot 12 jaar Drie dagen volop natuur beleven: vogels kijken, waterbeestjes zoeken, braakballen pluizen, bloemen en insecten bestuderen, spelen en creatief zijn, …

Woensdag en donderdag van 9u tot 17u, vrijdag van 8u tot 17u.

Kinderen die nu in het 2de, 3de, 4de, 5de of 6de leerjaar zitten, mogen deelnemen.

De ledenprijs is € 48, € 38 voor een broer of zus. © Ann Pinceel

16

Info en inschrijvingen via mail: bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

wist je dat? 

Villa’s

A

hottentottenvilla © Peter De Ridder

mper enkele jaren geleden was er nog een actiegroep ‘Red Stadsbos Kauwendaal’ die ijverde tegen verkaveling van het gebied en het bouwen van huizen. Het eigenlijke stadsbos kwam er aan de overkant van het spoor op Katelijns grondgebied en sinds kort is ook het beoogde gebied aan de Mechelse kant in beheer gekomen van Natuurpunt.

Sinds vijf jaar bestuderen we fauna en flora van het gebied en het is dan ook ironisch dat we tijdens één van die inventarisaties vorig jaar de eerste villa ontdekten op Kauwendaal.

Daarop vonden we steeds meer villa’s!

Hottentottenvilla’s, meer bepaald. Zoals jullie uit de foto bij dit artikel al opgemaakt hadden, gaat het hier over vliegen. Vliegen met een levenswijze even vreemd als hun naam.

Waarom ze ooit zo genoemd werden, hebben we niet kunnen achterhalen. Lag het aan mij, ze zouden ‘jommekesvliegen’ heten: vliegen met een lijf als een strooien dakje.

De levenswijze van hottentottenvilla’s is vrij goed gedocumenteerd, door een Fransman aan de Côte d’Azur meer dan 50 jaar geleden.

In ons land is deze grote brunette van een vlieg een nieuwkomer die (voorlopig?) nog geldt als zeldzaam.

Hottentottenvilla’s zijn verwant aan de wolzwevers en als dusdanig ook parasieten. Niet van bijen, zoals dat bij de andere wolzwevers het geval is, maar van rupsen en poppen van nachtvlinders. Wanneer hottentottenvilla’s hun eitjes leggen, worden die eerst ‘gepaneerd’ in de ‘zandkamer’, een holte aan het achterlijf

in Kauwendaal

waarin ze voor dat doel zand opnemen. De glimmende, kleverige eitjes van amper een halve millimeter doorsnee worden zo gecamoufleerd wanneer ze door moeder afgegooid worden in graspollen. Kans bestaat dat daar een vlinderrups of -pop overwintert. Kleine kans, daarom gooit moeder zéér veel eitjes, dropt ze in zoveel mogelijk graspollen. Het larfje komt pas uit het ei in de lente. Het is zeer klein, amper twee millimeter lang, en heeft kleine, vlezige (pseudo)pootjes, wat vrij uniek is voor een vliegenlarve. Het beestje is heel actief gedurende een tweetal dagen. Dat is de tijd die toegemeten is om een prooi te vinden. Lukt dat, dan klampt de larve zich vast en knaagt zich een weg naar binnen in het slachtoffer, dat daarna van binnenuit opgegeten wordt. De vliegenlarve verpopt in de vlinderpop en na een rustperiode hebben we een nieuwe hottentottenvilla. We moeten de larve eigenlijk een parasitoïde noemen i.p.v. een parasiet. Een parasiet leeft samen met/in zijn slachtoffer, de parasitoïde doodt het slachtoffer. Klinkt wreed? Tja, de één zijn dood… Het lukt ook niet altijd: blijkbaar kunnen vlinderpoppen een dergelijke indringer soms inkapselen en zo neutraliseren!

In 2020 hadden we in Kauwendaal waarnemingen in de maanden juni, juli en september.

Omdat de vlieg zelf niet zo lang leeft, duidt dat op twee generaties binnen eenzelfde jaar, net zoals Du Merle in Zuid-Frankrijk al waarnam.

Geen wonder eigenlijk: ons klimaat is echt al Provençaals aan het worden. Oeps, zo is het toch weer een artikel over klimaatopwarming geworden…

Peter De Ridder 17

Activiteitenkalender april

ZA 24 april

Erfgoedwandeling ‘Nacht’ in Rijmenam Info: www.bonheiden.be/activiteiten

tot 18 april

Flierefluiters en luistervinken Vogelspeurtocht

ZO 25 april

MA 5 april

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Mechels Broek 10u, infobord links van fietsenstalling, parking Sport- en recreatiecentrum De Nekker, Spuibeekstraat, Mechelen Inschrijven:

Kauwendaal 10u, naast Duivenstraat 77, Mechelen Inschrijven:

mei

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZA 10 april

Opruim schermen paddenoverzet 9u tot 12u, parking Broekstraat, Blaasveld Aanmelden en info: ine.colpaert@gmail.com

ZO 11 april

Cultuur in de natuur ‘MAGISCH RIVIERENLAND’ legendarisch luisterspel Mechels Broek Info:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Barebeekvallei 14u, parking kerkhof, Kerkenbos, Muizen Inschrijven:

DO 6 mei

MA 12 april - Battelaer WO 14 april - Gasthuisbossen ZA 17 april - Mechels Broek

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Gedachten onder de loep Speurtocht voor gezinnen Vertrek tussen 13u en 15u30 Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 18 april

Nachtegalen in de Biezenweiden 8u en 8u30, ingang gebied aan brug Zwarte Beek, Stuyvenbergbaan, Willebroek Inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 18 april

Op zoek naar kieviten 9u30, ‘t Grom, Midzelen 25a, Sint-KatelijneWaver Inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

18

vanaf ZA 1 mei

Lezing Lang leve de insecten 19u30, Natuurpunt Secretariaat, Coxiestraat 11, Mechelen Inschrijven:

ZA 8, 15, 22 en 29 mei

Slechtvalken In Het Vizier Mechelen

vanaf ZA 8 mei

Excursiereeks: Op insectensafari Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 9 mei

Vroege vogels in het Mechels Broek 7u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 16 mei

Natuur in het centrum van Willebroek 14u, schoolpoort, A. Van Landeghemplein 4, Willebroek

lente 2021  vanaf DO 20 mei

Cursus Bomen en struiken Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 13 juni

Kleuren in de Hondsbossen 14u, banken voor kerk, Markt, Sint-KatelijneWaver Inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

MA 24 mei

Op ontdekking in stad Mechelen 10u, ingang Kruidtuin, Zwartzustersvest 50, Mechelen Inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZA 19 juni

Avondwandeling Mechels Broek 20u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 30 mei

WALK FOR NATURE

www.walkfornature.be

juni ZO 6 juni

Insectenwandeling Mechels Broek 14u, infobord links van fietsenstalling, parking Sport- en recreatiecentrum De Nekker, Spuibeekstraat, Mechelen Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZO 20 juni

Lentewandeling Cassenbroek 14u, kerk, Sint-Maartensberg, Rijmenam Inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

ZA 26 juni

Natuurwerkdag Willebroek 9u tot 12u, aanmelden en info: ine.colpaert@gmail.com

ZO 27 juni

Fort van Walem: een Europees beschermd natuurgebied 14u, ingang fort, Koning Albertstraat, Walem Inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Controleer of de activiteit doorgaat op www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied.

Voor alle activiteiten is het aantal deelnemers beperkt. Steeds vooraf inschrijven dus!

Natuurstudiewerkgroep Beneden-Dijle Sinds kort gaat deze groep terug elke dinsdagvoormiddag op stap, meestal in een natuurgebied in de buurt, soms verder weg.

In de lente worden vooral planten onder de loep genomen. Iedereen is welkom. Aan het vertrekpunt wordt per tien deelnemers een aparte groep gemaakt.

Voor het jaarprogramma en meer info kan je terecht bij Marie-Louise Selleslach, ml.selleslach@telenet.be, 015 51 59 02.

© Leon Verbruggen

19

 gesignaleerd

Hoe een milde winter toch nog z'n prikje kreeg

I

n het begin van 2021 viel ons niet zozeer een dier- of plantensoort op, maar wel de grilligheid van het weer. De koudegolf die de regio tijdens de eerste helft van februari in z’n greep hield, zorgde niet enkel voor sneeuw- en schaatsplezier. Het veroorzaakte ook een stevige volksverhuizing onder onze (tuin)vogels. Voordien maakten we een natte, maar erg milde winter mee. Veel van onze winterse tuinbezoekers hadden het daarom in meer noordelijke gebieden wat zitten aankijken, want anders dan mensen doen vogels niets voor hun plezier. Met andere woorden, als ze niet verder zuidwaarts hoeven te trekken, dan doen ze dat niet. Toen de temperaturen ’s nachts tot bijna -10°C onder het vriespunt daalden, kwam er toch nog een migratiegolf op gang.

Koperwieken en kramsvogels zijn typische winterlijsters. De eerste is te herkennen aan de roestbruine zone op de flanken, de tweede herken je aan de grijze kop en strenge blik. Deze winter waren ze aanvankelijk dus erg schaars aanwezig binnen de regio. Met de komst van de koude kwamen ze alsnog in grote drommen ons land binnen. Vanaf dan kon je ze niet alleen zien en horen in natuurgebieden, maar ook in parken en tuinen kwamen ze plots in grote aantallen zoeken naar de laatste restjes voedsel. Dat zoeken deden ze niet op de voedertafel. Deze kramsvogel © Diane Appels vogels hebben een uitgesproken voorkeur voor bessen. Een bessendragende hulst, meidoorn of klimop betekent voor hen een gedekte tafel. Ook bedorven fruit van vorige zomer, dat hier en daar nog rond de fruitbomen te vinden is, behoort tot hun menu.

Wie tijdens deze koude dagen wel op en rond de voedertafel of -silo te zien was, is de keep.

Ook dit is een typische winterse tuinbezoeker. Het is een noordelijke vinkensoort die broedt in Scandinavië en zich vaak in kleine aantallen verschuilt tussen de gewone vinken. In een grote groep zijn ze niet makkelijk te herkennen. Het meest opvallend is de oranje borst, de witte buik en stuit.

En wanneer je dan toch die hongerige vogels op soort aan het brengen was, vond je misschien ook wel sijzen (een geel-zwarte vinkensoort) of een rietgors rond de voederplaats? Een verrassende soort die ook regelmatig opdook, is de houtsnip. Deze vogel houdt zich doorgaans diep in de bossen verscholen. Hij eet er wormen en andere insecten, die hij vangt door met z’n lange bek in de grond te prikken. Wanneer de ondergrond bevriest, moet hij op zoek naar andere plaatsen waar voedsel te vinden is en dan kan je de soort zelfs in de kleinste stadstuin of een willekeurige groenzone zien. Het tragische is dat je deze vogel makkelijker dood of gewond dan in goede conditie aantreft. Het is namelijk een brokkenpiloot die al te vaak tegen ramen aan knalt.

20

gesignaleerd  Wat met de gewone tuinvogels? Niet alle vogels hebben de aanleg om zomaar met de temperatuur mee te migreren. Denk maar aan de standvastige huismussen of de grote bonte specht. Wel, die kregen het knap lastig! Maar met wat hulp, zoals het strooien van een goede zadenmix en het ophangen van wat vetbollen sloegen zij zich er wel doorheen.

De vogelsoorten die net buiten onze tuinen en steden leven en het trekken minder genegen zijn, bleken de grootste slachtoffers. De ijsvogels vonden vaak geen open water, de groene specht raakte niet bij zijn geliefkoosde mierennest groene specht © Diane Appels en uilen slaagden er door de sneeuw niet in om muizen te vangen. Gelukkig voor hen duurde de winterprik slechts een week waardoor vogels met voldoende reserve dit wel doorstonden.

De koudegolf van begin februari vormde een groot contrast met de daaropvolgende week. Al snel stegen de temperaturen tot tegen de 20°C. Het bracht niet alleen de eerste vlinders op de been, maar in de zuidelijke gebieden voelden ook de ooievaars en vooral de kraanvogels de lente onmiddellijk opborrelen.

Met een stevige rugwind werden in het weekend van 20 en 21 februari grote groepen kraanvogels boven de regio gesignaleerd. Het was jaren geleden dat dergelijke aantallen de regio in noordoostelijke richting doorkruisten. De grootste groep bestond uit een driekraanvogels © Bert Mestdagh honderdtal vogels die over het Zennegat vlogen. Het betekende een vroege start van een nieuwe lente.

Voor de fijnproever: ben je benieuwd welke vogelsoorten vorig jaar gesignaleerd zijn in het Mechels Rivierengebied? Neem voor het vogeljaarboek een kijkje op mechelen.waarnemingen.be.

Bert Mestdagh 21

Beheer Werkteams in plaats van werkdagen in Waverwoud Georganiseerde publieke werkdagen bleven een "no go", maar daar houden noodzakelijke beheerwerken geen rekening mee. In plaats van per vier te wandelen besloten we taken op te splitsen en per vier ook wat werkgerief mee te nemen.

Zo transformeerden werkdagen tot per vier wandelende werkteams.

Fijn om opnieuw met een ander te praten. Ook fijn dat de warmere dagen een massa volk op de been brachten. Vroeger, toen alles nog stil en 'normaal' was, passeerde een enkeling ons of bekeken ze ons met een vragende blik: “Werk © Jimmy Luyckx in een bos? Wat is hier te doen?

Haa... van Natuurpunt? Is dat hier van Natuurpunt?...” En nu horen we: “Prachtig werk dat jullie leveren. Bedankt. Alles goed onderhouden. Proficiat met de vogelspeurtocht. En de schattentocht is ook heel leuk. Jullie zien er een toffe groep uit. Doen jullie dat vaak? Is het niet te druk voor het wild?”

Zo vervellen we van onbekend en onbemind naar erg gekend en overbemind, toch wat de bezoekersdruk betreft. Een aangename maar ietwat vreemde gewaarwording die zich hopelijk vertaalt in een hoger ledenaantal en in nieuwe vrijwilligers.

Ook een speurtocht voor vogeltjes?

Voor de kleinere vogels in de Hondsbossen zijn er nog geen ringstatistieken. Misschien komt daar echter binnenkort verandering in.

Corona maakt het ons niet gemakkelijk maar “elk nadeel heb zijn voordeel”. De vaak saaie dagen leverden een kluskabouter op die nieuwe vogelkotjes wou maken. Merci Gilbert! Bezigheidstherapie voor de ene, een hulp voor een ander.

Met ons wagentje volgeladen met vogelkotjes vertrok team 4 het bos in. Terwijl rondom ons gezinnen op vogelspeurtocht waren met de app, hingen wij heel wat gratis appartementjes op voor de kleine flierefluiters. En wis en waarachtig, vele van de kotjes hingen er maar net of ze werden reeds ingepalmd. Geert zal binnenkort heel wat ringetjes kunnen uitdelen.

© Jimmy Luyckx

22

We duimen natuurlijk dat de wandelaars begrijpen dat die hokjes niet dienen om in te kijken of te openen. Ze hangen immers verleidelijk kort bij de paden, toch rekenen we erop dat de kotjes met rust worden gelaten. Zou jij het ook niet een beetje vreemd vinden als je eigen voordeur elke dag twintig keer opengeduwd wordt met vragen als: “Wie woont hier? Zijn er kindjes?”?

beheer  Natuurpunt Mechelen verwelkomt ringslangen en hazelwormen Zag je tijdens een wandeling in een Mechels natuurgebied een maaiselhoop liggen? Welnu, een maaiselhoop kan een prima broedhoop zijn voor een ringslang. Broedhopen zijn verse afvalhopen opgebouwd uit takken en daartussen bladeren, maaisel en hier en daar mest. Door de afbraak van organisch materiaal stijgt de temperatuur binnenin deze constructie en wordt de maaiselhoop een geschikte incubatiekamer voor de eieren. In enkele oude maaiselhopen in het Mechels Broek is al tweemaal een ringslang aangetroffen.

Ook golfplaten zijn een geschikte schuilplaats. Je kan er niet alleen ongewervelden vinden maar ook kleine zoogdieren zoals muizen en als je veel geluk hebt… een ringslang of een hazelworm! De hazelworm lijkt dan wel op een slang, maar het is eigenlijk een bruine, pootloze hagedis. Onderzoekers maken handig gebruik van deze golfplaten voor de inventarisatie van deze reptielsoorten. De golfreptielenhoop © Dieter Engelen platen worden geplaatst op zonnige plekken aan de rand van struiken en weiden. Ideaal voor reptielen om even te schuilen en lekker op te warmen.

Natuurpunt Mechelen wil deze soorten verwelkomen in zijn natuurgebieden door het verspreiden van extra golfplaten en het aanleggen van broedhopen. Vrijwilligers zetten zich in om dit voor mei te realiseren. Benieuwd of onderzoekers er in oktober eierschalen zullen vinden.

Het Fort van Walem en de Fortengemeenschap van de Antwerpse fortengordels De fortengordel van Antwerpen heeft een nieuwe trekker. Provincie Antwerpen is er immers mee gestopt en heeft de fakkel doorgegeven aan de Fortengemeenschap.

Het voorbije coronajaar heeft de fans van de fortengordel tijd gegeven om de zaken op een rij te zetten. Via fortengordels.be wordt nu gestreefd naar een doorstart zodat dit belangrijke erfgoed uit onze vaderlandse geschiedenis de aandacht krijgt die het verdient.

Het Natuurpunt reservaat "Fort van Walem" kijkt - samen met on© Tony Van den Broeck ze vrienden van de heemkundige kring Dr. Croquet uit Walem - met belangstelling uit naar de plannen die daar gesmeed worden om de twee Antwerpse fortengordels verder te promoten.

Inmiddels is het Fort van Walem nog steeds uitsluitend te bezoeken via geleide wandelingen die zo snel als mogelijk terug aangeboden zullen worden.

23

 beheer Heide- en venherstel op de Krekelberg en in de Peerlaar Na lange voorbereidingen zijn we deze winter eindelijk kunnen starten met ons heideherstelproject op de Krekelberg. Het Agentschap voor Natuur en Bos keurt jaarlijks belangrijke natuurherstelprojecten goed om de afname aan biodiversiteit een halt toe te roepen en om bedreigde biotopen te beschermen. Heidegebieden en vennen zijn zo’n bedreigde biotopen.

Ons project ‘heideherstel op de Krekelberg en venherstel in de Peerlaar’ viel in de prijzen. Enkel goed onderzochte projecten met een reële kans op slagen komen in aanmerking. Omdat de Krekelberg vroeger één grote heidevlakte was en kleine vuurvlinder op struikhei © Diane Appels de zaden van heide lang kiemkrachtig zijn, zijn we zeker dat het hier gaat lukken. Natuurpunt heeft ook al ervaring opgedaan in andere heideherstelprojecten in en buiten de gemeente.

Het Agentschap voor Natuur en Bos levert voor de goedgekeurde projecten de vergunning af en kent subsidies toe die een groot deel van de inrichtingskosten dekken. Ze keurde eerder ook al het beheerplan goed dat Natuurpunt indiende voor deze gebieden.

Wanneer voor zo’n project bomen moeten verdwijnen, compenseert Natuurpunt het bos op Vlaams niveau. Meestal komt het bos in regio’s waar er een tekort is aan bos, worden er stadsbossen gecreëerd of belangrijke boskernen met elkaar verbonden. Er is geen verplichting om te compenseren op gemeentelijk niveau.

Deze winter werden er kapwerkzaamheden uitgevoerd op de Krekelberg. 10% van het bos (1,4 ha) werd gekapt en dit in de buurt waar er nu nog een mooi heiderelict is. De soorten die nog op dit stukje heide overleefden krijgen zo terug kansen. Aan de rand van dit gekapte stuk werd het bos ijler gemaakt zodat de bomen er mooier kunnen uitgroeien. Later dit jaar gaat op de plek waar nu de bomen gekapt werden nog geplagd worden.

Een ander deel van de werken gebeurt aan de Peerlaar. Daar gaat Natuurpunt een ven inrichten.

Vroeger was er hier een landduin, maar die werd ontgonnen. Terug een landduin herstellen is quasi onmogelijk, wij kozen ervoor om op die plek een ven te maken. Normaal gezien was er nu ook al een deel bomen in de kern van het bos gekapt, maar door plotse hoge waterstanden moeten we die kappingen uitstellen tot na het broedseizoen.

De kapwerken deden bij nogal wat mensen vragen rijzen. Vooraf kregen nochtans 150 buurtbewoners een uitgebreide infobrochure in hun brievenbus. De brochure staat ook op de pagina van kern Bonheiden op www.natuurpunt.be/afdelingen/natuurpunt-mechels-rivierengebied/kern-bonheiden of je kan hem lezen via de QR-code op deze pagina. Je kan er ook eentje ophalen in het bezoekerscentrum. In die brochure vind je ook plannetjes waarmee je je beter kan voorstellen hoe het er in de toekomst gaat uitzien. Achteraf gezien hadden we misschien meer infobrochures moeten bussen.

Gelukkig kregen we ook veel positieve reacties.

We verbinden de heidezone met boomheide. In de boomheide blijven verspreid enkele bomen staan. Dit geeft op termijn een mooi landschappelijk geheel.

Rondom de heide blijft het bos volledig behouden. We kiezen ervoor om de grove dennen, die zo typisch zijn voor onze regio, ouder te laten worden. Oudere dennen zie je nergens omdat ze te vaak op jonge leeftijd worden gekapt. Om de dennen oud te laten worden zullen we bomen meer ruimte moeten geven. De bomen staan nu te dicht bij elkaar. Hun kruin blijft beperkt tot enkele takken waardoor de bomen dreigen om te waaien.

Het dunnen van de dennen gaan we enkele jaren na het herstel van de heide opstarten.

De beslissing tot kappen kwam ook vrij onverwacht omdat we vroeger dan verwacht een aannemer vonden en we afhankelijk waren van zijn timing.

Beste buur, Natuu rpunt start binnen Om de kort natuur met Met een me dit herste herste heideh er kan lprojec erstel sen te Er komllen. t van willen geven de Kre van het en twe we een gaan we kelber Kelder e open g (Ke stukje het stu bos en plekke kje lderbo van Heide s). zijn om n met hei het heide ron in Bo oude d geving de die nHEID BonheiPeter Pan om De naa blijft EN? groter dense behoud ringd blijv heide. m BonHE heidel maken en en doo andsch . voorkw De BERG IDEN is r bos . Het er ap EN am Onze en. van Keeniet voo beeld-l andsch rberge r niks. On Rijm regio was enam, ap n sla een an op ze gemeen Keerbe heidel and de vele te wa rgen, Voor Treme schap, op hoge s een des jaarronde bewone landdu lo, Lan een tijd rs s een d, dag inen gdorp landdu dor ing elijks van deze die er tot in onder gem in de p in de Averboordel van heide toezien eenten Muizen de. d oog was de over van de heide Bonhei den, herder hun lan dsc gezet om er hap. Hun vee we te gra zen. rd er

Met deze keuze geeft Natuurpunt de kans om het bos oud te laten worden. Centraal kan een kleine kern heide tot ontplooiing komen.

Het gebied zal ook veel aantrekkelijker worden voor de recreant en voor de buren.

De heide op Mispeldonk is het geliefkoosde plekje van veel Bonheidenaren. Dat zal voor de Krekelbergheide niet anders zijn.

We gaan het samen koesteren en voor toekomst bewaren.

Klimaatproof beheer van de Krekelberg Krekelberg blijft een bebost terrein. De heidestukjes worden open plekken in het bos.

mohet Het bosbeheer dat het OCMW voerde was een klassiek bosbeheer in functie van oi hei andsch maximale houtopbrengst. Gevelde bomen leverden lange tijd behoorlijk wat geld op datdel kon ap ver besteed aan minderbedeelden van de stad Mechelen. moede lijk Gezien de bomen, de dennen, stilaan kaprijp worden stond het in de planning om ze te kappen, de zogenaamde eindkap. De oude bomen worden gekapt en moeten plaats maken voor jonge bomen. Het bos zou er dan helemaal anders uit zien.

5

genom en

nabij het

huidige

Chiro

lokaal

1

En tot slot: Natuurherstelprojecten zijn altijd moeilijker verkoopbaar dan bijvoorbeeld de aanplant van een bos. Het vraagt moed. Maar vertrouw erop dat binnen een paar jaar dit het mooiste stukje van Bonheiden gaat worden. We nodigen jullie dan zeker nog eens uit voor een heus heidefeest! ©24 Diane Appels

beheer  Naar meer welzijn voor amfibieën in het Mechels Broek De droogte van de laatste jaren heeft onze bezorgdheid voor het welzijn van de amfibieën vergroot.

De voortplantingspoelen in het Mechels Broek vielen naar onze smaak te snel droog. Wij vragen ons dan ook af of de jongen wel lang genoeg water gehad hebben om met succes de volgende generatie te vormen.

Dit jaar trekken we dus terug met de fuiken het gebied in om de toestand te onderzoeken. Inmiddels houden we onze vingers gekruist en hopen het beste voor onze amfibieën.

© Tony Van den Broeck

Inrichtingswerken in Den Battelaer afgerond Afgelopen winter waren het niet de vele covidwandelaars maar wel tractoren en kranen die Den Battelaer veranderden in een modderig battlefield. Operatie Herstel oude Zenne-arm liep van september tot januari.

Wilgenbomen die de historische meander decennialang hebben gekoloniseerd, werden met de grote middelen verwijderd. Er werd hard gewerkt aan het herstel van natte graslanden en waterrijk rietland. Op strategische plaatsen werden afvoerbuizen ingewerkt en ook stuwtjes geplaatst.

Die zorgen ervoor dat water zo lang mogelijk kan opgehouden worden, maar tijdens het maaiseizoen ook tijdelijk kan afgevoerd worden. Een gedeelte van het meest noordelijk gelegen weiland werd machinaal afgeplagd.

Na de werken is het opnieuw een open gebied met een hoogtegradiënt die afloopt van een droog naar een nat weiland.

Mens en dier genieten nu terug van een meer open landschap van vloeibeemden en rietland, afgewisseld met hakhoutbosjes en water. Het doel is om het gebied aantrekkelijker te maken als pleisterplaats of als broedgebied voor steltlopers en rietvogels, en samen met de vogels ook voor planten en dieren die typisch gebonden zijn aan natte gras- en rietlanden.

© Kurt Crauwels

Verspreid over het gebied werden tevens vijf bijkomende amfibieënpoelen gecreëerd voor onze kamsalamanderpopulaties.

25

 beheer Beheerteam Betzenbroeck neemt vliegende start!

Betzenbroeck, waar oranje slangen door de sloten slingeren. Bedoeld is de exoot Cabelius Proximus, achtergelaten door zijn vroegere baasje…

Ons team heeft een vliegende start genomen.

Na een eerste online kennismaking van het team en een terreinverkenning zijn de opruimacties begonnen. De eerste opruimactie was alvast een groot succes! Veertien enthousiaste vrijwilligers zijn coronaproof het bos ingedoken, op zoek naar afval.

Potten en pannen, een oude koffiepot, lege siliconentubes, een bordje STRENG VERBODEN VUIL TE STORTEN OP STRAF VAN BOETE, kabels, leidingen, … Vijfenveertig volle vuilzakken!

Ongelooflijk hoeveel afval er in de loop der jaren het bos is ingekropen!

© Bart Callebaut

En het bos en de beestjes? Die wachten vol ongeduld op de tweede opruimactie. Hopelijk met evenveel enthousiastelingen.

Werk je mee?

In de meeste van onze natuurgebieden worden deze lente geen publieke werkdagen gepland. Soms wordt er in kleine groepjes afgesproken om een klus te klaren.

Wil je meer info, neem dan contact op met de verantwoordelijke van het beheerteam. Zie overzicht op blz 35.

Natuurwerkdagen Willebroek Jong en oud is welkom!

Zaterdag 10 april, 9u tot 12u: opruimen schermen paddenoverzetactie Afspraak: parking Broek, Broekstraat, Blaasveld Zaterdag 26 juni, 9u tot 12u: wil je meewerken of een kijkje komen nemen, mail dan vooraf naar ine.colpaert@gmail.com. Ine laat weten waar de werkdag zal doorgaan. © Tony Van Den Broeck

26

Wandelen in de natuur Honden mogen aangelijnd mee (behalve in Broek De Naeyer en Cassenbroek).

Check steeds de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied voor de laatste info over aanpassingen naar de geldende coronamaatregelen. Vooraf inschrijven is verplicht voor alle excursies.

Afspraak: ingang Biezenweiden aan brug Zwarte Beek, Stuyvenbergbaan, Willebroek Start: 8u of 8u30 Info: Ine Colpaert, ine.colpaert@gmail.com Lengte wandeling: 5 km. Vooraf inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Paasmaandag 5 april Mechels Broek

De lente is volop begonnen. We gaan op zoek naar de eerste bloesems die ons een warm lentegevoel bezorgen, misschien zien we zelfs een paashaas...

Start: 10u, infobord links van fietsenstalling, parking Sport- en recreatiecentrum De Nekker, Spuibeekstraat, Mechelen Info: bezoekerscentrum, 015 43 61 09, bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be Lengte wandeling: 5,5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 11 april Barebeekvallei

Philip is sinds vorig jaar de trekker van het beheerteam van de Barebeekvallei. Hij laat je graag kennismaken met dit gevarieerd natuurgebied langs de Dijle en vertelt ook meer over het beheer in dit natuurgebied.

Afspraak: 14u, parking kerkhof, Kerkenbos, Muizen Info: Philip Jackson (gids), 0487 34 47 02, philip.jackson@natuurpunt.be, Lengte wandeling: 3,5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 18 april

Nachtegalen in de Biezenweiden Bijna het hele voorbije jaar zijn de geleide wandelingen geschrapt. De geplande ochtendwandeling met een grote groep en één gids kunnen we niet laten doorgaan. Maar het nachtegalenconcert in de Biezenweiden willen we jullie toch niet ontzeggen. We voorzien twee startmomenten zodat je met een kleine groep op stap kunt in een gebied waar verschillende nachtegalen broeden.

nachtegaal © Pixabay

Zondag 18 april

Op zoek naar kieviten in Sint-Katelijne-Waver Startend van bij ’t Grom bezoeken we de waterplassen en de vochtige weilanden op zoek naar verschillende akker- en weidevogels. Aan de oude kleiputten zien we zeker eenden en we hopen ook in het industriegebied op vogel-activiteit.

Laarzen en verrekijker komen van pas. Onze gids is Gerhard Smets, vogelringer in deze regio.

Afspraak: 9u30 tot 12u, ‘t Grom, Midzelen 25a, Sint-Katelijne-Waver Info: Frank Hadermann, 015 31 55 05, frank.hadermann@skynet.be Lengte wandeling: 4,5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zaterdag 24 april Erfgoedwandeling ‘Nacht’ in Rijmenam

De erfgoedwandeling van 2 km brengt jouw bubbel langs historische plekjes in Rijmenam centrum. Op verschillende plaatsen kan je een QR-code inscannen waarna je een verrassende digitale vertelling te zien krijgt. Aan de kerk vertelt Natuurpunt in zijn filmpje iets over de kerkuil die elk jaar in de toren broedt. Als je de wandeling ‘s avonds doet zie je hem misschien wel uit de toren vliegen.

27

de natuur in Start: vanaf 14u, OC Sint-Maartensberg, SintMaartensberg 1, Rijmenam Indien de coronamaatregelen het toelaten, komt er misschien ook een live versie. Hou

www.bonheiden.be/activiteiten/detail/2928/ digitale-erfgoedwandeling-nacht in de gaten.

Zondag 25 april Kauwendaal

Wat ooit klein begon als project ‘stadsbos Kauwendaal’ is intussen uitgebreid tot een lappendeken van natuurgebiedjes in beheer van Natuurpunt. Een jaar is voorbijgegaan maar we hebben niet stilgezeten. Op deze wandeling leer je wat de studie van het gebied tot nu toe opgeleverd heeft.

Lengte wandeling: 5,5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 16 mei

Natuur in het centrum van Willebroek Het is niet vanzelfsprekend, een natuurwandeling organiseren in het hart van Willebroek.

Willebroek centrum biedt niet veel ruimte meer voor natuur. Toch zijn we de uitdaging aangegaan om op zoek te gaan naar stukjes natuur en om een boeiende wandeling uit te stippelen.

Iedereen heeft recht op natuur in de buurt.

voorjaarshelmbloem © Peter De Ridder

© Peter De Ridder

Afspraak: 10u, naast Duivenstraat 77, Mechelen Info: Peter De Ridder (gids), 015 20 55 72 , peter.petra@telenet.be Lengte wandeling: 4 km (terrein niet geschikt voor mensen die minder goed te been zijn) Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Vanaf zaterdag 1 mei

Cultuur in de natuur in het Mechels Broek MAGISCH RIVIERENLAND Zie affiche op volgende pagina.

Zondag 9 mei

Vroege vogels in het Mechels Broek Wie de moed heeft om vroeg uit de veren te komen deze zondag, wordt beloond door een mooi vogelconcert. Kom je mee genieten?

Afspraak: 7u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde rond 9u30.

Info: bezoekerscentrum, 015 43 61 09 bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be, 28

Afspraak: 14u, schoolpoort August Van Landeghemplein 4, Willebroek Info: Albert Bellekens, 0486 89 37 33, albert.bellekens@telenet.be Lengte wandeling: 4 km. Vooraf inschrijven:

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Pinkstermaandag 24 mei Op ontdekking in de stad

Een klassieke zondagvoormiddag op zoek naar natuur in de Mechelse binnenstad.

Zullen de slechtvalken van de partij zijn? Staat er nog zoveel onkruid, pardon: stoepplanten?

Kom het mee ontdekken: na de virtuele wandeling van vorig jaar is er opnieuw een live wandeling ‘natuur in de stad’!

Afspraak: 10u, ingang Kruidtuin aan het ViaVia Reiscafé, Zwartzustersvest 50, Mechelen Info: Peter De Ridder (gids), 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be Lengte wandeling: 3 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 30 mei Walk for Nature

Zie blz 36. Inschrijven via www.walkfornature.be

de natuur in

MAGISCH RIVIERENLAND legendarisch luisterspel Mechels Broek af

van

1me

i

Lang geleden spookten de verhalen over Nix, de Nekkerduivel, door het Mechels Rivierenland. Op deze tocht sleurt hij je opnieuw mee naar de legendarische diepten van moerassen en poelen. Je wandelt door het broek dat ooit het zijne was. Maak kennis met waterwezens en heiligen, herbergiers en boskanters en ontdek de verborgen geschiedenis van dit natuurgebied.

Gewapend met een kaart en oortjes ga je op zoek naar de sleutel tot de wereld van Nix. Je volgt een route op een kaart (5 km). Door onderweg op de juiste locatie met je telefoon of Ipad met internet de QR-codes op de kaart in te scannen, krijg je verhalen, opdrachten en raadsels te horen. Die helpen je om de juiste keuzes te maken. Maar wees gewaarschuwd, want niks is wat het lijkt op deze tocht…

voor volwassenen en kinderen vanaf 10 jaar Startpunt begin wandelpad links van fietsenstalling, parking Sporten recreatiecentrum, Spuibeekstraat, Mechelen Waar haal je de kaart?

STARTDAG 1 mei: tussen 10u en 16u (onthaalstand van Natuurpunt op het startpunt) vanaf 2 mei: bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen extra plaatsen: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied MAGISCH RIVIERENLAND is een luisterspel van WILDER HISTORIES voor Natuurpunt Mechels Rivierengebied.

Dit project werd gerealiseerd met steun van de Vlaamse Overheid.

Foto Wim Dirckx

29

de natuur in Zondag 6 juni

Insecten in het Mechels Broek Bij de meeste mensen gaat er een alarm af als we spreken over insecten, we denken dan dadelijk aan vervelende steek- en kriebeldiertjes.

Maar allemaal spelen ze een rol in onze natuur en zijn ze de motor voor een grote biodiversiteit.

Samen gaan we op zoek naar deze fascinerende diertjes en ontdekken we de wonderlijke onbekende wereld van de insecten.

Tenthredo koehleri © Diane Appels

Afspraak: 14u, infobord links van fietsenstalling, parking Sport- en recreatiecentrum De Nekker, Spuibeekstraat, Mechelen Info: bezoekerscentrum, 015 43 61 09, bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be, Lengte wandeling: 5,5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 13 juni

Kleuren in de Hondsbossen Er zijn grijze huizen, er zijn grijze auto's, er zijn grijze kleren maar er is geen grijze natuur!

Overal in de natuur is er kleur!

Kom mee op ontdekking.

Afspraak: 14u, banken voor kerk, Markt, SintKatelijne-Waver Info: Ann Prosmans (gids), 0498 46 47 50, annprosmans@hotmail.com, Lengte wandeling: 3,3 km.

Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zaterdag 19 juni

Avondwandeling Mechels Broek De natuur maakt zich klaar voor de nacht.

Ervaar de magie van langere schaduwen, kleuren die vervagen, andere geuren en geluiden...

30

Afspraak: 20u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen Info: Filip Van den Wyngaert (gids), filip.vdw@telenet.be, 0476 25 37 45 Lengte wandeling: 5,5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 20 juni

Lentewandeling Cassenbroek We verkennen het Cassenbroek als het bijna zomer is. Als het niet te nat is, bezoeken we ook het trilven waar de eerste bloemstelen van de zonnedauw zich ontrollen. We wandelen ook door een stukken met bramen en netels.

Kies dus een gepaste outfit! Laarzen zijn nodig bij nat weer of als je ook mee op het trilven wil.

Een goede conditie is aangeraden omdat we over omgewaaide bomen moeten klauteren.

Honden kunnen deze keer niet mee omdat we door de kern van het rustgebied wandelen.

Afspraak: 14u, kerk, Sint-Maartensberg, Rijmenam Info: Geert Van D’huynslager, 015 51 31 88, geert.van.dhuyns@scarlet.be Lengte wandeling: 5 km. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Zondag 27 juni

Fort van Walem: een Europees beschermd natuurgebied in Mechelen Het fort van Walem is gebouwd vanaf 1878.

Heel lang was in en rond het domein alle vegetatie uit den boze… Pas wanneer het fort zijn militaire functie verloor en verlaten werd in de jaren 1990, kon de natuur zijn gang gaan. Toch kreeg het fort een Europese bescherming in het kader van natuurbehoud. Spelen de ruïnes een rol, die er zijn sedert de verwoesting eind WO II? Huisvesten deze ruïnes diersoorten die Europees beschermd zijn? Of heeft zich toch natuur ontwikkeld in de 140 jaar lange geschiedenis van het fort die een Europese erkenning verdient? Jean-Marie leidt jullie graag door de unieke combinatie van geschiedenis en natuur.

Afspraak: 14u, ingang fort, Koning Albertstraat (Antwerpsesteenweg), Walem Info: Jean-Marie Vanhove (gids), jm.vanhove@skynet.be, 0472 42 16 24 Nodig: wandelschoenen en zaklamp Lengte wandeling: 700m. Vooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

beheerteam in de kijker

Drie nieuwe beheerteams in Mechelen

D

it coronajaar hebben een heleboel wandelaars de weg naar onze natuurgebieden gevonden. Ze waren blij verrast door de natuurpracht en zoveel rust vlakbij huis.

Een ideaal moment dus om een oproep te lanceren voor vrijwilligers die aan de slag willen in de almaar groeiende natuurgebieden rondom Mechelen. De oproep viel niet in dovemansoren. Het is fijn te zien dat steeds meer mensen zich willen inzetten voor de natuur in hun buurt.

Via www.natuurbeheerinmechelen.be kregen we bij de eerste ronde al 167 inschrijvingen binnen. Allemaal geïnteresseerden voor de beheerteams van de Barebeekvallei, het fort van Walem en de drie nieuwe projecten: de bossen van de Zennebeemden aan Technopolis, het nieuw te creëren stadsbos aan Stuivenberg en het bos van Betzenbroek (alias bos van Loos).

Het was aan de trekkers van de teams om de eerste contacten te leggen. Dit leidde tot drukke internetavonden en een eerste digitaal overleg voor de nieuwe beheerteams.

Het enthousiasme is groot! In de Barebeekvallei liet de conservator een aantal vrijwilligers covidproof kennis maken met het gebied en in Betzenbroeck zijn ze meteen van start gegaan met een grote opruimactie.

Deze gebieden zijn nog heel pril in beheer bij Natuurpunt en hebben nog veel potentieel om te groeien. Bij hun beheer kunnen ze gelukkig rekenen op de ervaring van de andere beheer-

© Bart Callebaut

teams. Nu nog wat moeilijk met de huidige coronamaatregelen maar we kijken er al naar uit om op het terrein kennis te delen en input te krijgen vanuit professionele hoek en de andere beheerteams. De gegadigden krijgen bovendien een cursus natuurbeheer aangeboden.

Bedoeling is op termijn een beheerplan te maken, gekoppeld aan concrete acties op het terrein.

“Het is fijn te zien dat steeds meer mensen zich willen inzetten voor de natuur in de buurt.”

Bij de bestaande beheerteams bleef er het afgelopen jaar veel zin om toch op terrein te kunnen werken. Geen grote werkdagen of boomplantacties dit jaar, wel werkbubbels van vier.

Onderhoud van de druk belopen wandelpaden was een topprioriteit, maar ook het klassieke beheer werd aangepakt zoals het onderhouden van landschapselementen, kleine maaiwerken, wilgen knotten..

Door de oproep naar actieve vrijwilligers voor deze nieuwe gebiedjes hebben ook vrijwilligers hun weg gevonden naar de bestaande beheerteams. Bij deze een warm welkom aan alle nieuwe vrijwilligers. Hopelijk kunnen we weer snel met z’n allen aan de slag om onze natuur rond Mechelen te laten groeien en bloeien.

31

Lezingen en cursussen Voor alle lezingen en cursussen is het verplicht om je vooraf in te schrijven via de vermelde link. Het aantal deelnemers is beperkt. We duimen dat alles live kan doorgaan.

Als we toch een activiteit moeten annuleren of online laten doorgaan, worden de mensen die zijn ingeschreven, verwittigd via mail.

Donderdag 6 mei

Lezing Lang leve de insecten Insecten kunnen soms op weinig sympathie rekenen. Geheel ten onrechte want zij zijn de olie die onze natuur gesmeerd doet lopen. Ja, ook in de tuin en zelfs binnenshuis! Ieder plekje op aarde hebben ze weten te veroveren en dat heeft geleid tot een onmetelijke diversiteit van kleuren, vormen en levensstrategieën. Op zich is dat al boeiend genoeg, maar het wordt pas interessant als we hun belang voor mens en technologie onder de loep nemen.

Laat je verbazen door de prachtige macrofoto’s en de heerlijke “amai sèg”- verhalen. oranje aaskever © Diane Appels

Lesgever is Joeri Cortens, medewerker van Natuurpunt CVN.

19u30 tot 22u, Natuurpunt Secretariaat, Coxiestraat 11, Mechelen Deelnemen kost € 10 (€ 8 voor leden van Natuurpunt) Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied.

Als de maatregelen nog geen live les toelaten, geeft Joeri de lezing online.

Vanaf 8 mei

Op insectensafari

Deze reeks is een geheel van vijf excursies en een nachtvlinderavond waarbij insectenkenners uit onze afdeling je mee op stap nemen in het Mechelse.

Ontdek samen met hen de onmetelijke diversiteit van kleuren, vormen en levensstrategieën van deze boeiende beestjes.

Programma zaterdag 8 mei: excursie Kauwendaal zaterdag 29 mei: excursie Muizen zaterdag 12 juni: excursie Battelaer zaterdag 10 juli: excursie Mispeldonk zondag 8 augustus: excursie stad (telkens van 14u tot 16u30)

zesvlekkige groefbij © Diane Appels

vrijdag 27 augustus, 21u: nachtvlinderavond fort van Walem Deelnemen kost € 54 (€ 42 voor leden van Natuurpunt).

Als door de maatregelen bepaalde excursies geannuleerd worden, krijg je daarvoor je inschrijvingsgeld terug na 27 augustus.

Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied 32

vorming 20 en 27 mei, 3 en 17 juni

Cursus Bomen en struiken Deze cursus is gericht op het herkennen van bomen en struiken aan de hand van kenmerken zoals bladeren, schors en bloemstructuur. Alle inheemse soorten en enkele veel voorkomende exoten komen aan bod.

Tijdens de praktijklessen gebruik je de theoretisch verworven kennis om in het veld bomen en struiken te leren herkennen. Je leert werken met een handige determinatiesleutel die je ook na afloop van de cursus toelaat om je kennis verder uit te breiden.

Lesgever is Hans Vermeulen, medewerker van Natuurpunt CVN. Deelnemen kost € 36 (€ 28 voor leden van Natuurpunt).

Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied Programma: donderdag 20 en 27 mei, 19u30-22u30: theorie, Natuurpunt secretariaat, Coxiestraat 11, Mechelen donderdag 3 juni, 19u tot 22u: excursie Gasthuisbossen donderdag 17 juni, 19u tot 22u: excursie Kauwendaal Als de maatregelen nog geen live lessen toelaten, geeft Hans de lezingen online.

Voor de excursies wordt de groep opgesplitst in twee. Naast Hans gidsen dan ook Frank Hadermann (3 juni) en Peter De Ridder (17 juni).

Verdere planning 2021 Meer info en inschrijven via www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied 22 september - Lezing spinnen 15, 22 en 29 oktober - Cursus uilen (volzet) oktober en november - Cursus Natuurbeheer, 7 lessen en 3 excursies

natuur.crypto 1 Lees eerst de tips op www.cryptochris.be. Vanaf 15/04/2021 vind je daar ook de oplossing.

A bloemenexpert

A

B bijberoep

B

C

zo solide als ijzerhoudende grond

D hardhorig gewas

14 18

C

4 13

1

8

20

13 22

inleiding door iemand van Ecolo

E

F

beschermstuk voor haar schaamstreek

F

15

22

G meisje uit Kalmthout

G

19

7

H ronde, zure hond

H

21

winterse vlinder

I

1

J

i (2 x)

J

11

L

Daarmee bereikt Langoor de overkant.

K L

M bouwmateriaal voor torens

M

N Dubbele wandeling of dubbele luchtstroom?

N

18

22 20

3

4

9

6 8

21

16

8 2

10

5

5 15

16

17

9

12

D

I

6

17

E

K Vroeger, ..gqueens nog niet bestonden.

3

3

14

7 11

12

20 10

19

2

33

waarvan akteakte  waarvan

Het Zennebeemdenbos

krijgt een lange, groene toekomst

V

© Nic De Muyer

ia de Barebeekvallei ten noorden van de dorpskern van Hofstade willen we de groene verbinding realiseren tussen de Dijle en de Zennevallei. Het leek een wel heel verre droom toen we dit enkele jaren geleden in ditzelfde tijdschrift neerschreven. Natuurdromen moet je gewoon waarmaken, vindt Natuurpunt Mechels Rivierengebied en daarom allicht kunnen we jullie trots de geboorte aankondigen van ons nieuwste natuurgebied “Zennebeemdenbos”.

Natuurpunt en Technopolis tekenden een overeenkomst waardoor in 11 hectaren Zennebeemdenbos alvast tot 2047, en als het van ons afhangt ook nog heel lang daarna, de natuur baas blijft. Het Zennebeemdenbos is het sluitstuk van de Barebeekvallei en maakt zoals haar naam het zegt de verbinding met de Zennevallei.

Het moet nog niet zo lang geleden zijn dat natte beemden hier het landschap bepaalden.

Majestueuze, reusachtig dikke populieren en houtkantstructuren, midden in het huidige bos, verraden nog steeds waar de randen van de weilanden lagen.

Ons kersvers maar stevig beheerteam vloog al meteen uit de startblokken. We brengen de aanwezige natuurwaarden en potenties in kaart om van daaruit een beheerplan op te kunnen maken.

Binnen de twee jaar willen we het Zennebeemdenbos graag officieel laten erkennen als natuurreservaat.

Samen met Technopolis gaan we bekijken hoe we het Zennebeemdenbos best toegankelijk kunnen maken met respect en ruimte voor de natuurwetenschappelijke waarden. Het beheerteam zorgt er alleszins voor dat je het gebied zo snel mogelijk kan bezoeken, al zal dat in het begin misschien nog wat beperkt zijn.

Bij zo’n aankondiging bouwt Natuurpunt traditiegetrouw een stevig natuurfeestje. Dat kan coronagewijs nu nog even niet, maar dat hebben jullie nog te goed!

Dit is echter te mooi nieuws om al niet meteen met jullie te delen. We leggen weer een sjiek stukje van de natuurpuzzel op weg naar ons Natuurpark Rivierenland!

Om ook dit stukje natuur alle kansen te geven moeten we weer op zoek naar centen, veel centen.

Storten mag daarom en is zelfs heel erg welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt vzw met vermelding “project 3799 Mechels Rivierengebied”.

Voor een gift vanaf € 40 ontvang je een fiscaal attest en sponsort de staat dus een stukje mee en betaal jij in realiteit heel wat minder. Dankjewel!

34

natuurgebieden 

Bonheiden Bruinbeekvallei Glenn Deliège glenndeliege@hotmail.com, 015 33 63 06 Cassenbroek, Mispeldonk en Pikhakendonk Geert Van D’huynslager geert.van.dhuyns@scarlet.be, 015 51 31 88 Joost Dewyspelaere joost.dewyspelaere@skynet.be, 015 51 69 97 Mechelen Barebeekvallei Philip Jackson philip.jackson@natuurpunt.be, 0487 344 702 Battelaer, Oude Dijlearm en Zuur Bemke Patrick Van Herp, patrick.vanherp@hotmail.com, 0497 73 55 44 Betzenbroeck Bart Callebaut, bart@wisper. be, 0485 62 77 38 Bart Van Neste vanneste.stynen@telenet.be, 0472 83 82 96 Fort van Walem Filip Van den Wyngaert filip.vdw@telenet.be, 0476 25 37 45 Kauwendaal Stefan den Hartog natuurpunt.kauwendaal@gmail.com, 0479 95 55 09 Mechels Broek Tony Van den Broeck tonynatuurpunt@gmail.com, 0479 08 35 12 Gust De Weerdt august.de.weerdt@telenet.be, 015 41 97 27 Stuyvenbergbos Nils Iwens nils.iwens@natuurpunt.be, 0468 36 14 46

Zennebeemdenbos Nic De Muyer zennebeemden@gmail.com, 0495 18 22 07 Pieter Schepers zennebeemden@gmail.com, 0476 98 90 77 Willebroek Biezenweiden Wim Candries, 0472 29 87 32 Sint-Katelijne-Waver Gasthuisbossen, Hondsbossen en Zuurbossen Jimmy Luyckx, jimmy.luyckx@gmail.com, 0470 72 66 84 Vossenbergbos Simon Jacobs, sim.jacobs@gmail.com, 0495 43 74 98 Oude Spoorwegberm Frank Hadermann frank.hadermann@skynet.be, 015 31 55 05

OP DE GRENS

Natuurpunt Boortmeerbeek: Pikhakendonk Frans Dhaenens frans.dhaenens@telenet.be, 015 61 79 61 Natuurpunt De Putter: Peultenbossen Theo Vloerberghs vloeberghstheo@skynet.be, 015 75 51 01 Peulisbossen Lucien Verschoren lucien.verschoren@telenet.be, 0496 98 64 39 Natuurpunt Oude Spoorweg: Goorbosbeekvallei (bos 3) Peter Geschier peter.geschier@telenet.be, 0477 69 96 76

Mosterdpot (retentiebekken Goorbosbeek en Fermerijbos) Lutgarde Van Driessche lutgarde.van.driessche@telenet.be, 0485 55 97 13

35

Afgiftekantoor 2800 Mechelen 1 P206001

bpost PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Mechels Rivierengebied Afzender en VU: Ann Pinceel - p/a Muizenhoekstraat 7 - 2812 Muizen april - mei - juni 2021

ZO 30 MEI 2021

WALK FOR NATURE WANDEL 7, 15 OF 30 KM IN MECHELEN

Schrijf je in op www.walkfornature.be Prijs €10 - Info: nils.iwens@natuurpunt.be

Schrijf je in op www.walkfornature.be Prijs € 10 - Info: nils.iwens@natuurpunt.be