Herfst 2019 by Ledentijdschrift Natuurpunt Mechels Rivierengebied

herfst 2019

Mechels Rivierengebied Eetdag Bonheiden 7

De dieren Snaveltjes dicht, vertellen... 20 oogjes toe 18

35 jaar Mechels Broek 22

colofon Natuurpunt Mechels Rivierengebied is actief in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Dankzij meer dan 3500 leden en een stevige ploeg vrijwilligers werkt Natuurpunt in deze gemeenten aan de bescherming en verdere ontwikkeling van de natuur. Leden van de afdeling ontvangen dit driemaandelijks tijdschrift gratis. Andere Natuurpuntleden kunnen voor 2019 een abonnement nemen door 6 euro over te schrijven op rekening BE42 0013 6468 8754 met als vermelding ‘tijdschrift 2019’.

Contactpersonen

Lid worden

Kern Mechelen

Het lidgeld bedraagt 27 euro per jaar en per gezin.

Nils Iwens, 0468 36 14 46,

Overschrijven op rekening BE17 2300 0442 3321

nils.iwens@natuurpunt.be

BIC GEBABEBB van Natuurpunt, met vermelding

Kern Bonheiden

‘(nieuw) lid via Mechels Rivierengebied’.

Diane Appels, 015 51 69 97, diane.appels@skynet.be

Adreswijzigingen

Kern St.-Katelijne-Waver

Online (geregistreerde leden):

Godelieve Janssens, 015 20 97 02,

www.natuurpunt.be/controlepaneel/mijn-gegevens

godelieve-jans@telenet.be

Contactformulier:

Kern Willebroek

www.natuurpunt.be/contacteer-natuurpunt

Wim Candries, 0472 29 87 32

Digitaal afdelingsnieuws Planten- en dierenwaarnemingen in onze regio:

Activiteiten, bezoekerscentrum en groepsbezoeken

www.mechelen.waarnemingen.be

via bezoekerscentrum, 015 43 61 09,

website www.mechelsrivierengebied.be

Activiteitenﬂ its: aanvragen via de startpagina van onze

bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Werkten mee aan dit nummer Een lijst van de natuurgebieden en de bijhorende

Diane Appels, Wim Candries, Erik De Keersmaecker,

contactpersonen vind je achteraan in dit nummer.

Bert Delanoeije, Peter Delvaux, Johan Denonville, Peter De Ridder, Frank De Roover, Nils Iwens, Godelieve Jans-

Giften

sens, Etienne Larock, Jimmy Luyckx, Ann Pinceel, Hans

Reservatenfonds

Vankerckhoven, Tony Van den Broeck, Marc Verhelst,

Schrijf je gift over op rekeningnummer

Johan Verheyden

BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding ‘project 3799 Mechels Rivierengebied’. Voor giften vanaf

Druk

40 euro wordt een ﬁ scaal attest afgeleverd.

Buroform nv Zandvoortstraat 6 - 2800 Mechelen - 015 28 89 99

Facebook en Twitter

info@buroform.be - www.buroform.be

www.facebook.com/NatuurpuntMechelsRivierengebied

Oplage: 3600 exemplaren

twitter.com/NatuurMechelen Voorpagina © Tony Van den Broeck

Achterpagina © Natuurpunt

Bezoekerscentrum www.mechelsrivierengebied.be

Muizenhoekstraat 7 - 2812 Muizen - 015 43 61 09 bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be Open op donderdagnamiddag van 13u30 tot 17u30 en zondag van 10u tot 17u30. Tijdens de herfst- en kerstvakantie ook op zaterdag van 13u30 tot 17u30.

- info over de lokale natuurgebieden en activiteiten - wandelbrochures - inkijk-veldgidsen en kleine winkelhoek - gezinsspeurtochten - Dale, fruitsap, thee of koﬃe

woordje vooraf

Woordje vooraf...

erwijl ik hier dit voorwoord schrijf, discussiëren ergens in Brussel een aantal van onze (intussen eigenlijk al niet meer zo verse) verkozenen over een nieuw bestuursakkoord en een nieuwe regering.

We mogen onze actie voor meer natuur niet laten verdelen in discussies over bos of hei, over een boom of een wetland. We moeten de krachten blijven bundelen tot één grote brok natuurwinst.

Hopelijk voelden, zagen en ervaarden de onderhandelaars deze hele hete droge zomer net als jij en ik, als een sterk signaal dat er dringend en ernstig werk moet worden gemaakt van een stevig klimaat- en natuurbeleid. Dat Natuurpunt hier met de regelmaat van de klok nieuwe, vooral uit het zuiden oprukkende soorten ontdekt, is een biodiversiteitsfeestje met een eerder ongemakkelijk bijsmaakje. Heel wat van onze eigen soorten die kleur en geur en de muziek aan het landschap geven, staan onder een reusachtige druk. Naast het voor hen veel te snel veranderende klimaat - ‘t is veel te warm en te droog - blijft vermesting en verzuring maar evengoed het snel verdwijnen van geschikte leefgebieden, een immens probleem.

Wij zullen straks, met jullie steun, onze nieuwe Vlaamse ministers overtuigen om nog meer te investeren in de kracht van mensen die samenkomen, die zich verenigen om samen aan meer en betere natuur te bouwen voor iedereen.

Daarom is het niet alleen belangrijk om de waarde van een boom te zien en bossen te bewaren; we moeten tegelijkertijd al die andere leefgebieden herstellen en op een goede manier beheren.

Het was deze zomer puur genot jullie met zovelen, en zoveel nieuwe gezichten, te mogen ontmoeten ergens onder de Natuurpuntvlag. We blijven rekenen op jullie steun, via giften, door jullie aanwezig zijn op ons verjaardagsfeestje in oktober, onze eetdag in Bonheiden, op een van de avonden of natuuractiviteiten, door het kopen of verkopen van een kalender, of gewoon al door een Natuurpunter te willen zijn. Hier ligt opnieuw een tijdschrift dat bruist van activiteit en natuurbeleving. Lees het als een heel erg warm welkom. Tot binnenkort ergens in de natuur! 3

terugblik

30 juni - stand op Ottertrotter in Mechelen © Tony Van den Broeck

midden: 14 juli - Big Jump in de Dijle

onder: 24 augustus - Nacht van de vleermuis in fort van Walem

nieuwtjes Expeditie Natuurpunt Het werd een zonnige editie van Expeditie Natuurpunt dit jaar. Zeven teams engageerden zich om geld bijeen te zoeken voor projecten in ons Mechels Rivierengebied. Met een knap resultaat! Bijna 19 000 euro werd door de teams verzameld door eetfeesten te organiseren, sneukelwandelingen, een run for nature, … én door het laatste weekend van juni te stappen, te trappen of te roeien!! Een dikke proﬁciat aan alle teams! © Tony Van Den Broeck - Poa 1 en Poa 2 voor Kauwendaal: 7 099 euro - Battle4Nature en de Batteleirs voor den Battelaer: 4 626 euro - Alfa Zonnewering voor het Mechels Broek: 1 839 euro - De Dijledromers voor de Dijlevallei: 3 416 euro - De Antilopen voor de aanleg van een rolstoelpad in de Barebeekvallei: 1 950 euro Hier bovenop komt nog de opbrengst van de drank op het aankomstfeest in de Barebeekvallei. Vrijwilligers van onze afdeling verzorgden daar het veldcafé. Dankjewel!!

Haagplantacties Door een aanplant van hagen of bomen zorg je mee dat CO2 en ﬁjn stof uit de lucht geﬁlterd worden. Vorig jaar zijn veel coniferenhagen afgestorven door de extreme droogte en door schorskevers, de beestjes die ook veel sparren deden afsterven. De haagplantacties zijn nieuwe kansen om streekeigen en veel resistentere struiken of bomen aan te planten. Onze kern Sint-Katelijne-Waver verkoopt ook dit jaar in samenwerking met het gemeentebestuur haagpakketten. Nieuw dit jaar zijn bloembollen van boshyacint en daslook. Inwoners kunnen bestellen via www.skw.be. Meer info bij Frank Hadermann, frank.hadermann@skynet.be In Willebroek loopt al 26 jaar de actie ‘Behaag… natuurlijk’, een samenwerking van onze kern Willebroek met de gemeente. Ook dit jaar kunnen inwoners van Willebroek plantpakketten aankopen. De opbrengst van de actie gaat naar de kern. Het bestelformulier dient uiterlijk op vrijdag 31 oktober binnengebracht te worden in het Administratief Centrum. Het bedrag stort je op BE47 9795 5322 7680 van ‘Natuurpunt kern Willebroek’ met vermelding ‘Behaagactie Willebroek 2019 + je naam’. De bestelde pakketten kunnen afgehaald worden op zaterdag 1 december tussen 10u en 11u30 op de Gemeentelijke werkplaats, Jozef Wautersstraat 92, Willebroek. Meer info via users.telenet.be/behaag/pdf/Promotiebrochure.pdf. Ook in Bonheiden kan je dit jaar bomen en hagen bestellen dankzij de groepsaankoop die de gemeente samen met de milieuraad organiseert. Bestellen kan tot 13 oktober via www.bonheiden.be. 5

nieuwtjes Uitstekend jaar voor de huiszwaluw in Rijmenam

Jaarlijks worden de huiszwaluwnesten geteld in het dorp van Rijmenam. De Dijle levert genoeg modder voor het bouwen van nesten waardoor het dorp een favoriet plekje voor de huiszwaluw is. Er werden vorig jaar ook heel wat extra kunstnesten en mestplankjes opgehangen. Dit jaar telden we 113 bezette nesten, een absoluut record en een stijging van 30 nesten t.o.v. 2018. Vele grotere kolonies zijn dit jaar nog verder uitgebreid. Ter vergelijking de resultaten van de vorige jaren: 65 nesten in 2016, 73 in 2017, 83 in 2018. Zitten de rioleringswerken waardoor het dorp een groot deel van het jaar een grote zand- en modderpartij was, hier voor iets tussen? Afwachten volgend jaar!

Nu al plannen maken voor 2020? Ook voor 2020 maakte Natuurpunt een prachtige kalender en agenda. Dat wordt weer een jaar lang genieten van de mooiste natuurfoto’s, ook als je een drukke agenda hebt! Als je de kalender of agenda aankoopt in het bezoekerscentrum of via de lokale vrijwilligers, gaat de opbrengst naar projecten in ons Mechels Rivierengebied. Kalenders kosten 10 euro en hebben we in stock. Een agenda kost 14,99 euro en bestellen we graag voor jou. Kom dus eens langs in het bezoekerscentrum of stuur een mailtje naar: bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Ledenwerving in de voorbije zomer De voorbije zomer was er een van vele inspanningen in de afdeling. Naast al de activiteiten die het publiek werden aangeboden en de talrijke werkdagen, waren we aanwezig op heel wat manifestaties met promostanden. Leden werven is immers onmisbaar om onze projecten te kunnen realiseren. Zo waren we de voorbije maanden o.m. actief in het Filmhuis, op de Archeologiedag in Muizen, Ottertrotter in Tivoli, Keerdok-Sfeerdok, de Big Jump en de Nacht van de Vleermuis in het Fort van Walem (die we weliswaar zelf organiseerden), de opening van de nieuwe Mechelse Stadsbibliotheek, het heidefeest in Bonheiden en de Open Monumentendag. En dat heet dan warmlopen voor het thema van volgend jaar: leden werven. 6

nieuwtjes Is er iemand in je omgeving geïnteresseerd om lid te worden, in de colofon vooraan in dit tijdschrift lees je hoe je dat voor elkaar krijgt. Wil je zelf graag mee (leren) leden werven op activiteiten? Laat het weten aan Ann via bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Natuurpuntbieren op het Mechels Bierfestival Op zaterdag 12 en zondag 13 oktober staan we met een Natuurpuntstand in het midden van de Grote Markt in Mechelen. Niet zomaar met een klassieke infostand, maar wel met een heus biertentje. We nemen voor de allereerste keer deel aan het Mechels Bierfestival en zullen er zes bieren van de reeks “Beers 4 Nature” promoten, niet in het minst onze eigenste Dale! De Beers4Nature zijn biobieren, ontwikkeld door Natuurpuntafdelingen waarvan de opbrengst naar aankoop van nieuwe natuurgebieden gaat. Je dorst lessen en tegelijk nieuwe natuur sponsoren, er zijn ergere dingen. En bij de gezellige babbel die bij het proeven hoort, maken we de bezoekers duidelijk dat meer natuur veiligstellen van cruciaal belang is voor de toekomst. Het festival wordt dit jaar voor de 7de keer georganiseerd en heeft de laatste jaren heel wat aan populariteit gewonnen. Onze Natuurpunt B4N stand kan je bezoeken op zaterdag 12 oktober van 18u tot 23u30 en op zondag 13 oktober van 12u tot 19u op de Grote Markt van Mechelen. Kom zeker eens langs! Meer info vind je op www.bierfestivalmechelen.be of de facebookpagina van het evenement.

zondag 27 oktober Natuurpunt eetdag Bonheiden Ook dit najaar kan je de aankoop van natuurgebieden op de meest leuke manier steunen door te komen tafelen op onze Natuurpunt.eetdag in Bonheiden. De opbrengst gaat integraal naar de aankoop van nieuwe natuur. Je kan van zondag 27 oktober een prachtige herfstdag maken door vóór het tafelen (om de eetlust aan te scherpen) of erna (voor een goede vertering) een wandeling te maken in ons prachtige en uitgestrekte natuurgebied Mispeldonk. De wandelingen starten vanuit de zaal en we voorzien plannetjes voor verschillende wandelafstanden. We houden ons dessertenbuffet de hele namiddag open voor de wandelaars. We bieden jullie opnieuw een rijkelijk, lekker, gezond en milieuvriendelijk vegetarisch buffet aan met als culinair thema “Italiaans”. Soepen, slaatjes, warme en koude gerechten,… laat je verrassen door wat onze kok Geert Groffen in petto heeft. Volwassenen betalen 17,50 euro per persoon voor het buffet, voor kinderen rekenen we 1 euro per leeftijdsjaar. Dessert is er ter plaatse naar keuze en is niet inbegrepen in de prijs. Praktisch: Zaal De Krekel, Dorp 65 in Bonheiden van 12u tot 13u30 en van 17u30 tot 19u. Inschrijven is verplicht en dit voor 21 oktober via www.mechelsrivierengebied.be, per mail (bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be) of telefonisch (015 43 61 09). Graag de leeftijd van de kinderen opgeven bij inschrijving en of je ’s middags of ’s avonds wenst te komen. Graag tot dan! PS. Helpende handen zijn steeds welkom, geef een seintje als je onze gezellige teambuilding wil bijwonen.

vrijwilliger in de kijker

Robin Verachtert V

oor dit tijdschrift spreken we af in de Coxiestraat in Mechelen, op het secretariaat van Natuurpunt. Robin Verachtert is immers werkzaam bij Natuurpunt als beleidsmedewerker klimaat en waterbeleid maar hij is ook actief als vrijwilliger in Bonheiden. Daar willen we meer over horen. Robin was van jongs af aan spontaan bezig met de natuur zoals planten determineren. Het was dus evident dat hij lid werd van JNM. Tijdens zijn apenjaren bekoelde de liefde voor de natuur. Het bloed kruipt echter waar het niet gaan kan en als twintiger borrelde de oude interesse terug op met een fascinatie voor o.a. vogels, bomen en kruiden. Uit ervaring leerde hij dat wanneer je kinderen op jonge leeftijd in contact brengt met natuur, de kans aanzienlijk stijgt dat jongeren op latere leeftijd voor diezelfde natuur zorg zullen dragen. Robin woont nog maar recent in Bonheiden en is daar nu actief in het veld tijdens bijvoorbeeld de werkdagen in Mispeldonk. Op beleidsvlak neemt hij deel aan de contacten met de gemeente. Het is duidelijk dat zijn inzet in de kern Bonheiden geïnspireerd wordt door zijn professioneel engagement en kennis. Hij wil de lokale overheid en ook de inwoners niet alleen sensibiliseren voor het klimaatprobleem maar ook aandacht vragen voor het belang van biodiversiteit. Onmisbaar daarvoor vindt hij het streven naar gemengde bossen en een gezonde waterkwaliteit, maar ook het herstellen van het heidelandschap dat zo typerend is geweest voor de geschiedenis van Bonheiden.

Natuurgebieden zijn volgens Robin een onmiskenbare schakel in het oplossen van klimaatverstoring. Onze natuur kan niet alleen enorm veel CO2 uit de atmosfeer halen, ook op een andere manier kan ze een antwoord bieden op een veranderend klimaat. Denk maar aan hoe een natuurgebied zoals Mispeldonk een massa water kan bufferen tijdens grote overstromingen en zo de voeten van de Bonheidenaars droog houdt. 8

Anderzijds kozen bij de hitteperiode van de voorbije maanden veel mensen ervoor verkoeling te zoeken in de groene plekjes van de gemeente. Biodiversiteit is voor Robin het kernwoord. Een actueel voorbeeld is de letterzetter, een kevertje dat ﬁjnsparbomen die door de droogte verzwakt waren, door zijn vraatzucht de genadeslag kon toedienen. Geen ramp want zo ontstaan er in die monotone bossen open plekken en krijgen nieuwe soorten een kans. Het is duidelijk voor Robin dat we de groene omgeving in Bonheiden moeten blijven koesteren en niet als evident kunnen beschouwen. Mispeldonk, Cassenbroek, de bossen in Rijmenam, maar ook de duizenden amﬁbieën die jaarlijks worden geholpen om veilig de straat over te steken: achter al deze gebieden en initiatieven schuilt veel engagement en vrijwilligerswerk. Engagement waarvan mensen niet altijd op de hoogte zijn. Onze natuur is echt een levensverzekering, zowel voor de planten en dieren, maar ook voor de Bonheidenaars zelf. Vanuit Natuurpunt wil hij dan ook volop de kaart blijven trekken voor het behoud van open ruimte. Concreet betekent dit voor hem een daadwerkelijke betonstop en een actieve ontharding van bijvoorbeeld al te versteende voortuinen, een opkomende probleem binnen de gemeente.

wist je dat...

De stinkzwam, geliefd en gemeden... Foto’s © Diane Appels

l s er één paddenstoel thuishoort in een

mysterieuze herfstsfeer met kabouters en heksen, dan is het wel de grote stinkzwam. Geboren uit een ′duivels- of heksenei′, weerzinwekkend stinkend, erotisch van vorm en bedekt met een slijmerige, groenige massa vol vliegen, kevers en naaktslakken. Zie je in het bos een grijzig ei zonder schaal met een leerachtige schil liggen, dan mag je zeker zijn dat dit een stinkzwam wordt. Het duivelsei is zo’n 3 tot 6 cm groot. In het ei zit het vruchtlichaam veilig opgeborgen in een laag gelei. Die gelei bevat voedingsstoffen die dienen voor de latere groei van de paddenstoel. Het duivelsei van stinkzwammen is eetbaar, het smaakt en ruikt naar radijs of rammenas, de volgroeide paddenstoel zelf is dat niet. De paddenstoel breekt het ei open met de hulp van een eiertand. Uit de bol komt een 10 tot 20 cm lange, poreuze en holle steel tevoorschijn. De hoed van de paddenstoel is bedekt met een olijfgroene tot zwartgroene, stinkende en slijmerige massa waarin zich de sporen bevinden. De aasgeur van de paddenstoel trekt vliegen en aaskevers aan die voor de verspreiding van de sporen zorgen. Binnen enkele uren wordt de hoed van de paddenstoel helemaal kaal gelikt. De stinkzwam leeft van de afbraak van dood plantaardig materiaal en gedijt op humusrijke grond en in de buurt van hout dat ver vergaan is. Je vindt hem in loofbos, gemengd bos en naaldbos, maar ook in parken en tuinen. Van mei tot november kan je hem tegenkomen tijdens je boswandeling. Wanneer je een felle stank ruikt in het bos, ga dan maar eens op zoek. Het kan zijn dat je een dood dier aantreft maar de kans dat je deze mooie paddenstoel aantreft, is veel groter. Andere stinkzwammen die je in onze regio wel eens vindt, zijn de kleine stinkzwam en de roze stinkzwam. 9

gluren...

rugs

@ Frank De Roover 10

bij de buren

De Oude Kleiputten van Terhagen

e rhagen, een deelgemeente van Rumst, was vroeger een steenbakkerijdorp naast de Rupel. Een na een verdwenen alle steenbakkerijen in het dorp. Vlakbij in buurdorp Rumst is de laatste steenbakkerij van de Rupelstreek actief. De sfeer van vroeger kan je opsnuiven in het museum Rupelklei in Terhagen. Daar leer je meer over de wereld van de artisanale baksteen, maar ook over het ontstaan en de ontginning van de kleilagen en onlosmakelijk daarmee verbonden de geschiedenis van de streek. De lagen Boomse klei in de ondergrond van de Rupelstreek werden afgezet tijdens het Rupeliaan (of Rupelien), genoemd naar de rivier de Rupel. Het Rupeliaan – overigens ook een lekker, lokaal degustatiebiertje – is een geologische periode aan het begin van het Oligoceen. Deze periode duurde ongeveer 15 miljoen jaar en voltrok zich tussen 37,5 miljoen jaar en 22,5 miljoen jaar geleden. Klei is een sedimentair gesteente, afgezet door de zee of door een rivier zoals het geval in Terhagen. Het bestaat uit kleine plaatjes met een elektrische lading die een van de belangrijkste eigenschappen van klei verklaart: klei laat slecht water door. De grote putten, overgebleven na de ontginning van de klei, werden dan ook snel gevuld met water. Natuurpunt Rupelstreek beheert het natuurgebied “De Kleiputten Terhagen” en heeft er een boeiende wandelweg aangelegd. Op verschillende plaatsen zijn er kijkpunten waar je van een prachtig uitzicht over de kleiputten kunt genieten. Een oriëntatietafel helpt je om bruggen en gebouwen te ontdekken. De kleiputten zijn vaak omringd door rietkragen. Vogelliefhebbers komen volop aan hun trekken want het hele jaar door zie je op het water wilde eenden, krakeenden, kuifeenden en tafeleenden. Deze snaterende watervogels zijn immers alleseters en treffen hier een overvloed aan grassen, waterplanten, vissen en insecten aan. Ook meerkoeten en waterhoenen doen zich te goed aan deze rijk gevulde dis. In de rietkragen broeden de kleine karekiet en het blauwborstje, het minder bekende familielid van het roodborstje. De zandvlakten tussen de kleiputten herbergen een belangrijke populatie rugstreeppadden, een helaas alsmaar zeldzamer wordende soort in Vlaanderen. Speciaal voor hen werden ondiepe poelen aangelegd. Na een regenperiode zijn rugstreeppadden er snel bij om hun eitjes in deze poelen te deponeren. De dikkopjes groeien bijzonder snel en verlaten de poel voor hij droogvalt.

streeppad © Wim Dirckx

Ook in de winter is dit natuurgebied de moeite waard. Duizenden watervogels bezoeken dan de Rupel en zijn vanaf de dijk te bewonderen. De meest opvallende soort is de wintertaling, een sierlijk eendje dat voedsel zoekt langs de vloedlijn van de rivier. Ook visetende vogels zoals aalscholvers en futen kun je spotten terwijl ze hun kostje bijeen zoeken.

Als je dit prachtige stukje natuur wil ontdekken met een gids, ga dan mee op onze ‘Gluren bij de buren’ uitstap op zondag 24 november. Meer info op blz 24. Ga je liever zonder gids op stap, dan is de wandeling van 7 km van Natuurpunt Rupelstreek een aanrader. Meer info vind je op www.natuurpunt.be/rupelstreek. Meer wandelingen in de regio vind je in het boekje ‘Ontdek de natuur langs Schelde, Rupel en Nete. Te koop aan 2 euro. 11

beheer Werken in het fort van Walem, de tweede fase komt eraan © Tony Van Den Broeck

In het fort van Walem is de fase van studie en onderhandelen voorlopig afgesloten. Het eerste beheerplan heeft de zegen gekregen van de hogere overheid en de aanbesteding van de werken belandde bij een betrouwbare partner. Ze hebben de eerste fase van het werk afgerond en een indrukwekkend aantal containers met afval en vernielde en vergane civiele gasmaskers werd afgevoerd naar het recyclagebedrijf. Kwestie is nu te overleggen over fase 2: het weghalen van de roetlagen op vele © plaatsen in de geWim Dirckx bouwen. De oplossing voor dit probleem is vooral voor de vleermuizen cruciaal. Zij hebben een hekel aan roet en verstoring. Timing is daarbij van groot belang want van zodra het overwinteren van de “leertjes” start, is het gedaan met werken. Benieuwd wat de telling in het voorjaar ons zal leren over de door Natuurpunt geplande en uitgevoerde aanpak.

Vrijwilligers en professionals: bedankt voor de samenwerking Eerder berichtten we al dat beheerteam Waverwoud een tractor kreeg van de gemeente SintKatelijne-Waver. Na heel lang sleutelen kan en mag hij nu eindelijk ook goedgekeurd de baan op. Het beheerteam wil hierbij iedereen die hieraan meewerkte echt en oprecht bedanken. Met een heel bijzonder en memorabel dank-je-wel voor Brecht, ja echt! 12

beheer Bedankt JNM Ook dit jaar verzette JNM (Jeugdbond voor Natuur en Milieu) tijdens hun werkkamp heel wat werk in het Cassenbroek. Het trilveen kreeg weer een ﬂinke beurt. De professionele terreinploeg had vooraf gemaaid zodat het afvoeren wat vlotter ging. De echte hitte was pas voor de week erna, zodat het werken nog best aangenaam was. Bedankt JNM!

Werk je mee? Bonheiden

26 oktober en 28 december, 10u tot 13u ok november, Dag van de Natuur, 10u tot 23 16u Info over afspraakplaats: Diane Appels, diane.appels@skynet.be, 015 51 69 97

Muizen - Mechels Broek

19 oktober en 16 november, 10u tot 15u Afspraak: bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Sint-Katelijne-Waver - Waverwoud 19 oktober en 21 december, 9u30 tot 15u30 Info over afspraakplaats en aanbevolen kledij: Jimmy Luyckx, natuurpunt.skw@gmail.com, 0470 72 66 84 ’s Middags is gratis picknick voorzien

Willebroek

26 oktober, 9 tot 12u Info over afspraakplaats: Ine Colpaert, ine.colpaert@gmail.com

23 november, Dag van de Natuur in Heindonk, 9 tot 16u Tijdens de Dag van de Natuur wordt in heel wat natuurgebieden in Vlaanderen veel werk verzet. Om onze natuurgebieden in conditie te houden is immers een aangepast beheer nodig. Dat beheer gebeurt voor een deel door vrijwilligers en op de Dag van de Natuur is iedereen extra welkom. In Heindonk werden een aantal wilgen geknot, en de takken en het hout worden opgeruimd. Iedereen kan zijn steentje bijdragen. Voor deze aangename werkdag in de buitenlucht word je beloond met een heerlijke lunch en we sluiten af rond een gezellig kampvuurtje. Afspraak: ingang gebied, Stuyvenbergbaan t.h.v. de Zwarte Beek, Willebroek Info: Wim Candries, 0472 29 87 32

activiteitenkalender

JANUARI oktober oktober DO 3 oktober

Joeri Cortens - Een levende tuin 19u30, Dorpshuis, Magdalenasteenweg 49, Muizen Inschrijven: bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

ZO 6 oktober

25 jaar bezoekerscentrum / 35 jaar Mechels Broek Wandelparcours met infostands en veldcafé Vrij vertrek tussen 13u30 en 14u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZA 12 oktober

Nacht van de Duisternis Blaasvelds Broek 19u, 19u30, 20u en 20u30, parking Broekstraat, Blaasveld

ZA 12 en ZO 13 oktober

Natuurpuntstand Mechels Bierfestival ZA 18u tot 23u30 en ZO 12u tot 19u, Grote Markt, Mechelen

ZO 13 oktober

FEBRUARI oktober ZO 20 oktober

Herfstwandeling Bruinbeekvallei 14u, kerk, Dorp, Bonheiden

ZA 26 oktober

Natuurwerkdag Willebroek 9u tot 12u, info ine.colpaert@gmail.com

ZA 26 oktober

Natuurwerkdag Bonheiden 10u tot 13u, info 015 51 69 97, diane.appels@skynet.be

ZO 27 oktober

Vegetarische eetdag 12u tot 13u30 en 17u30 tot 19u, De Krekel, Dorp 65, Bonheiden Inschrijven voor 21 oktober: www.mechelsrivierengebied.be

WO 30 oktober

‘De dieren vertellen…’ Gezinsactiviteit Mechels Broek met verhalen langs wandelparcours 13u30, 14u en 14u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Beesten en zwammen in de Gasthuisbossen 14u, bunker Gasthuisbossen, Berlaarbaan 297, Sint-Katelijne-Waver

MA 14 oktober

Peter Roels - Het verborgen leven van planten 20u, oude bibliotheek, Moensstraat 19, Mechelen Inschrijven: www.natuurpunt.be/agenda

DI 15 oktober

Dirk Draulans - Drummen op aarde 20u, zolder ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen Tickets op: www.cultuurmolen.weebly.com

ZA 19 oktober

Natuurwerkdag Waverwoud 9u30 tot 15u30, info 0470 72 66 84, natuurpunt.skw@gmail.com

ZA 19 oktober

Natuurwerkdag Mechels Broek 10u tot 15u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen 14

herfst 2019

MAART november ZO 3 november

Najaarswandeling Mechels Broek 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

MA 4 november (onder voorbehoud)

december ZO 1 december

Op naar de winter in het Mechels Broek 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Green screen - Filmhuis Mechelen Intelligent Trees 20u30, Cultuurcentrum, Minderbroedersgang 5, Mechelen

ZO 8 december

DO 7 november

MA 9 december

Koen Leysen Snaveltjes dicht, oogjes toe 19u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen Inschrijven: bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

ZO 10 november

Bomenwandeling in de stad Afspraak: 10u, ingang Kruidtuin, ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen

MA 11 november

Myrtle Verhaeven en Bert Delanoeije Open ruimte in versnelling 20u, oude bibliotheek, Moensstraat 19, Mechelen Inschrijven: www.natuurpunt.be/agenda

ZA 16 november

Landschapswandeling Zennegat 10u, Zennegatsluis, Zennegatvaart, Mechelen Avond in samenwerking met Klimaan 20u, oude bibliotheek, Moensstraat 19, Mechelen Inschrijven: www.natuurpunt.be/agenda

ZO 15 december

Winterwandeling Biezenweiden 14u, ingang Biezenweiden ter hoogte van de Zwarte Beek, Stuyvenbergbaan, Willebroek

ZA 21 december

Natuurwerkdag Waverwoud 9u30 tot 15u30, info 0470 72 66 84, natuurpunt.skw@gmail.com

ZA 28 december

Natuurwerkdag Bonheiden 10u tot 13u, info 015 51 69 97, diane.appels@skynet.be

Natuurwerkdag Mechels Broek 10u tot 15u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZO 17 november

Winterwonderwandeling in Broek De Naeyer 14u, ingang Biezenweiden ter hoogte van de Zwarte Beek, Stuyvenbergbaan, Willebroek

Het bos is aan de herfst begonnen.

ZA 23 november - Dag van de Natuur

Dat zie je. Het bladert langzaam af.

Natuurwerkdag Willebroek 9u tot 16u, kerk, Dorpsplein, Heindonk

ZA 23 november - Dag van de Natuur Natuurwerkdag Bonheiden 10u tot 16u, info 015 51 69 97, diane.appels@skynet.be

ZO 24 november - Gluren bij de buren Ontdek de Kleiputten in Terhagen 14u, ingang gebied, Nieuwstraat 54, Terhagen

Geert Dekockere

www.geertdekockere.be

dank je wel

VAN DE NATUUR VOOR DE NATUUR

Biosano – www.biosano.be – info@biosano.be – tel. 03/664 17 69 16

vorming

Joeri Cortens Een levende tuin

Peter Roels: Het verborgen leven van planten

Donderdag 3 oktober

Maandag 14 oktober

Ooit gehoord van een levende tuin? Wel, dat is precies wat het belooft te zijn: een tuin vol leven! Vogels, vlinders, bijen, bloemen… Maar vooral een tuin waar veel te be-leven is. Joeri stelt creatieve ideeën voor om je tuin om te toveren in een heerlijke plek om te leven en te spelen, met aandacht voor haar natuurlijke bewoners. Meer plezier, meer natuur, minder werk. Opgepast! De organisatie is niet verantwoordelijk voor plotse opstoten van jeukende vingers. Planten ‘kozen’ voor een radicaal andere levenswijze dan dieren. Een plant dient ter plekke te overleven, terwijl een dier zich verplaatst. Dit maakt dat planten ook totaal anders opgebouwd zijn dan dieren. Door hun anders zijn, ontsnappen planten vaak aan onze aandacht en erkennen we te weinig dat planten, net als dieren, levende wezens zijn. In een poging om hieraan te verhelpen, zijn er de laatste jaren enkele opvallende boeken verschenen. Hier krijgen planten soms bijna menselijke eigenschappen toegekend. Gaat dit te ver, of staan planten en dieren dichter bij elkaar dan we denken? 20u, oude bibliotheek, Moensstraat 19, Mechelen. Deuren om 19u30. Einde rond 22u. Gratis deelname. Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/agenda.

Dirk Draulans Drummen op aarde Dinsdag 15 oktober © Wim Dirckx

In samenwerking met Natuurpunt CVN en Velt Mechelen. 19u30, Dorpshuis, Magdalenasteenweg 49, Muizen. Einde rond 21u30. 9 euro (6 euro voor leden van Natuurpunt en Velt) Vooraf inschrijven via: bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

We zijn met 7 miljard mensen op aarde en aardig op weg naar 9 of zelfs 10 miljard. Bioloog en journalist Dirk Draulans schetst aan de hand van de evolutieprincipes van Charles Darwin hoe het zo ver is kunnen komen. Hij gaat ook in op de nefaste invloed van onze aanwezigheid op het andere leven op aarde, zeker in de context van de klimaatverandering waar we nu mee te maken krijgen. De overgang naar een duurzame maatschappij zal niet gemakkelijk zijn.

vorming hun kleintjes en voor elkaar. Deze ﬁlm is echt een eyeopener.

‘Drummen Op Aarde’ is een ontnuchterend verhaal over minder kinderen krijgen, weerstand tegen verandering en de moeizame strijd voor een aanvaardbaar omgaan met de hulpbronnen van de aarde die we nodig hebben. 20u, zolder ViaVia reiscafé Mechelen, deuren 19u30. In samenwerking met De CultuurMolen en Natuurpunt Boortmeerbeek. Tickets: 10 euro (8 euro voor leden van Natuurpunt) Reserveren op www.cultuurmolen.weebly.com of via mail naar cultuurmolen@outlook.com

Green screen Filmhuis Mechelen Intelligent Trees

Maandag 4 november (onder voorbehoud) De wereldberoemde Duitse boswachter Peter Wohlleben heeft na zijn boek ‘Het verborgen leven van bomen’ nu ook een documentaire gemaakt. Hierin vertelt Wohlleben samen met de Canadese wetenschapster Suzanne Simard over hoe bomen functioneren in de bossen waarin ze leven. Tientallen jaren observatie en onderzoek leverden verbazingwekkende wetenschappelijke bevindingen op over de communicatie tussen bomen. Bomen ‘praten’, hebben familiebanden en vriendschappen, dragen zorg voor 18

Een wandeling door het bos zal voor velen, na het zien van deze prent, nooit meer hetzelfde zijn. 20u30, Cultuurcentrum, Minderbroedersgang 5, Mechelen.

Koen Leysen Snaveltjes dicht, oogjes toe Donderdag 7 november

Over de nachtelijke activiteiten van vogels is weinig geweten. Toch is het bijzonder boeiend. Welke vogel slaapt en welke niet? Hoe komen ze levend die gevaarlijke nacht door? Slapen ze dan zomaar ergens op een takje? Slapen ze alleen of liever in groep en waarom zo? Welke vogels vliegen ’s nachts rond en zijn ze dan op zoek naar voedsel? Welke vogels trekken ’s nachts, hoe pakken ze dat aan en hoe weten we dat? Zoveel vragen… Koen bundelt alle kennis rond vogelgedrag in de nacht tot een boeiende en leerrijke lezing.

vorming

Een aanrader voor iedereen met interesse voor vogels, zowel voor de beginneling als de meer doorwinterde vogelkijker.

Avond in samenwerking met Klimaan Maandag 9 december

Meer info volgt op mechelsrivierengebied.be en op klimaan.be.

20u, oude bibliotheek, Moensstraat 19, Mechelen. Deuren om 19u30. Einde rond 22u. Gratis deelname. Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/agenda.

Cursussen en lezingen 2020 In samenwerking met Natuurpunt CVN. 19u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde rond 22u. 9 euro (6 euro voor leden van Natuurpunt). Vooraf inschrijven via bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Een aantal thema’s die alvast aan bod komen in onze vormingsactiviteiten van volgend jaar zijn: uilen, bijen in de tuin, grassen, weetjes over bomen, zoogdieren en roofvogels. Meer info volgt op natuurpunt.be en in de volgende nummers van ons tijdschrift.

Open ruimte in versnelling - Maandag 11 november

pen ruimte en natuur zijn een schaars, maar kostbaar goed. Zeker in stedelijk gebied zijn deze broodnodig voor de leefbaarheid, gezondheid, biodiversiteit en klimaatbestendigheid. Dankzij de nieuwe tuinen en parken, opengelegde vlieten en de opengemaakte Dijle krijgt de groeiende stad Mechelen meer ademruimte. Nog heel wat ambitieuze projecten die open ruimte en natuur een ﬂinke boost willen geven, zijn in en rond de stad in beweging. Deze avond gunnen Bert Delanoeije van Natuurpunt Mechels Rivierengebied en Myrtle Verhaeven van het Regionaal Landschap Rivierenland je een blik achter de schermen van het Mechels Nationaal Park en het strategisch project ‘Open ruimte in en om Mechelen’. 20u, oude bibliotheek, Moensstraat 19, Mechelen. Deuren om 19u30. Einde rond 22u. Gratis deelname. Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/agenda.

kinderhoek Driedaagse zomervakantie geslaagd!

n Den Broe

n Broeck

De eerste keer dat we deze activiteit organiseerden in het Mechels Broek, gebruikten we het terras van het Brughuis als afspraakplaats. In 1994 was het bezoekerscentrum een feit en werd het de perfecte uitvalsbasis voor de natuurdriedaagse. Elke zomer opnieuw genieten kinderen én hun gidsen volop van drie dagen speuren en spelen in het Mechels Broek. Ook de voorbije editie van eind juli was weer een groot succes. Het weer zat mee en 36 kinderen ontdekten allerlei kleine beestjes, zochten naar bloemen, tuurden naar vogels, speelden leuke spelletjes, konden drie soorten muizen van dichtbij bekijken, gingen op bezoek bij de vogelringers, … Een van de kinderen zei ‘dit was het leukste kamp van heel mijn leven!’ Zalig toch? Dankjewel Anneke, Merel, Jos, Greet, Liesbet, Ann, Koen, Godelieve, Tom, Anthe, Els, Diane, Tine, Ivo en Myriam voor de enthousiaste begeleiding, Gust, Sonja, Geert, Kristof en Steven om zo vroeg in de weer te zijn in het vogelringstation en Tony voor de niet te onderschatten logistieke ondersteuning!

Herfstvakantie - Buitenmiddag Mechels Broek Woensdag 30 oktober De dieren vertellen...

Trek samen met je kinderen het Mechels Broek in en volg de aangeduide route. Onderweg maken jullie kennis met enkele broekbewoners die vertellen hoe zij de herfst beleven en zich voorbereiden op de winter. Willen je kinderen graag zelf als dier verkleed komen? Dat mag! Ze mogen er zelfs lekker echt uitzien, in onze natuurgebieden is de jacht immers verboden. Na de tocht kan je in het bezoekerscentrum genieten van warme chocomelk en een koek. Vertrekken kan om 13u30, 14u of 14u30. Afspraak in het bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Info: Ann Pinceel, bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Bo is jarig De hele zomer al konden gezinnen met kinderen op stap in het Mechels Broek met de nieuwe speurkaart ‘Bo is jarig’. Ook nu nog is de kaart te koop in het bezoekerscentrum. Kleurrijke kaart met leuke opdrachten en interessante weetjes over libellen. Zeker eens uitproberen! 20

©Angelo Bogaert

kinderhoek Vlindervinders en Mottenzotten Op vrijdagavond 12 juli zakte een twintigtal enthousiaste vlindervinders en mottenzotten tussen 8 en 12 jaar met hun ouders af naar de binnentuin van het Gummarishof, het eerste cohousingsproject van Mechelen. Hun doel: een goed gevuld programma vol nachtvlinders. De sympathieke groepsleiding van de aanpalende scouts Sint-Gummarus (gummarusolv.be) gaf de toestemming tentjes op te slaan op hun terrein, wat de pagadders bij aankomst dan ook meteen deden. ©Leo De Nijn Vervolgens kregen de kinderen een workshop waarin natuurgids Myriam De Munter hen nachtvlinder aantrekkende smeer leerde maken. Dat goedje werd nadien op de bomen aangebracht. Nadat op drie strategische plaatsen op de site nachtvlindervallen werden geplaatst, voorzag Natuurpunt enkele educatieve spelletjes. Aan bod kwamen soortenkennis, naamsoorsprong en de verschillen tussen dagen nachtvlinders. Deze puzzels gingen de pientere deelnemertjes goed af, maar de tongtwister ‘vlindervinders en mottenzotten’ foutloos uitspreken, bleek een brug te ver te zijn. Vermoedelijk speelde het warme weer hen ook parten, want wat later sjokten ze in een treintje het terrein over terwijl ze in koor riepen: “Wij zijn processierupsen! Wij zijn processierupsen!” De cohousers die binnenkort hun intrek nemen in de voormalige katholieke basisschool, laafden de dorstigen met biosapjes en Carolussen, en spijsden de hongerigen met, hoe kan het ook anders, vlinderpasta. De volgende ochtend werden de kinderen gewekt met heerlijke pannenkoeken. Na dit ontbijt werden de vlinders in de vallen onder heel wat verwondering gedetermineerd en werd de opgedane kennis van de avond ervoor getoetst. En om iedereen gerust te stellen, alle gevangen vlinders werden ongedeerd weer vrijgelaten.

Inhuldiging van de paddenstoelenwandeling in de Gasthuisbossen ©Georges Verschoren

Op woensdag 25 juni werd in de Gasthuisbossen de paddenstoelenwandeling geopend. Burgemeester Kristof Sels en een 50-tal leerlingen van het 1ste leerjaar Wavo (O.-L.-V.-Waver) tekenden present. Deze kindvriendelijke wandellus is 2 km lang en langs het parcours vind je houten paddenstoelen. Bij vijf ervan staat een bord met een opdracht waarmee je het leven van de dieren in het bos op een informatieve maar vooral ook actieve manier kunt ontdekken. Voor enkele kinderen werd het zelfs iets te actief want ze kwamen in contact met ongenode bosbewoners namelijk de processierupsen. Jeukende pech dus als afsluiting van wat toch een ﬁjne dag was. Meer info en download: www.rlrl.be/sites/default/files/pinpoint_fiche/02_Gasthuisbossen.pdf 21

de natuur in

35 JAAR MECHELS BROEK 25 JAAR BEZOEKERSCENTRUM In 1984 begon in Muizen een boeiend verhaal van natuurbeheer, openstelling en vrijwilligerswerking in het Mechels Broek. Tien jaar later verbouwde Natuurpunt twee kleine huisjes in de Muizenhoekstraat tot een bezoekerscentrum, een warme onthaalplek waar natuurliefhebbers, wandelaars en vrijwilligers zich - ook nu nog - welkom voelen.

VIER JE MEE OP 6 OKTOBER? verjaardagswandeling vrij vertrek tussen 13u30 en 14u30

 themastands langs wandelparcours  feestelijk veldcafé tot 18u  info over de toekomst van het Mechels Broek en de Dijlevallei

Afspraak Bezoekerscentrum Mechels Rivierengebied Muizenhoekstraat 7 2812 Muizen

Meer info Ann Pinceel bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be www.mechelsrivierengebied.be

Foto Wim Dirckx

de natuur in Honden mogen aangelijnd mee (behalve in Broek De Naeyer).

veranderd in nachtvlinders. Zien we nog sporen van hun vraat? Welke andere dieren kan je hier spotten? Kom mee op ontdekking. De kinderen kunnen ondertussen de paddenstoelentocht (kinderwandellus) doen of zoeken naar echte paddenstoelen.

Zaterdag 12 oktober

Nacht van de Duisternis in het Broek van Blaasveld, de donkerste en spannendste nacht van het jaar Tijdens de Nacht van de Duisternis wordt een deel van de straatverlichting gedoofd. Daarmee wordt aandacht gevraagd voor de gevolgen van overdreven of foutieve verlichting. In het Blaasvelds Broek zijn allerlei activiteiten te doen. Tussen 19u en 21u vertrekt elk half uur een gids op de Parking in de Broekstraat te Willebroek. De gids leidt je door de duisternis naar het hart van het broek. Bij helder weer staan er sterrenkijkers opgesteld waarmee je naar bijzondere hemellichamen kan kijken. Je leert meer over het verborgen nachtelijke dierenleven en je kan een bijzonder bezoek brengen aan het museum. Ook daar zijn de lichten gedoofd, alleen de zaklampen blijven branden. De activiteit is een samenwerking tussen Natuurpunt, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Natuurgidsen Broekgebieden Willebroek, de Vereniging Voor Sterrenkunde en de gemeente Willebroek. Afspraak: tussen 19u en 21u, parking Broekstraat, Blaasveld. Deelname is gratis. Zorg voor aangepaste kledij en een zaklampje. Info: www.nachtvandeduisternis.be

Zondag 13 oktober

Beesten en zwammen in de Gasthuisbossen

Afspraak: 14u, bunker Gasthuisbossen, Berlaarbaan 297, Sint-Katelijne-Waver Info: Godelieve Janssens (gids), 015 20 97 02, godelieve-jans@telenet.be

Zondag 20 oktober

Herfst in de Bruinbeekvallei

Tijdens deze herfstwandeling wandel je langs de mooiste plekjes van de Bruinbeekvallei en vaak langs onbekende kleine wegeltjes. Het wordt een variatie van open landschap en bos. Kom mee genieten van de eerste herfstkleuren en -geuren. Afspraak: 14u, kerk, Dorp, Bonheiden. Einde rond 17u. Info: Glenn Deliège (gids), 015 33 63 06, glenndeliege@hotmail.com

Zondag 27 oktober

De processierupsen waren erg actief aan het begin van de zomer. Ondertussen zijn ze

Tijdens onze eetdag in Bonheiden kan je een wandeling maken op Mispeldonk. In zaal De Krekel (Dorp 65) liggen plannetjes klaar voor verschillende wandelafstanden. 23

de natuur in Het dessertenbuffet is de hele namiddag open voor de wandelaars.

Zondag 10 november Bomen in de stad

Zelfs een bomenarme stad als Mechelen heeft genoeg te bieden om een volwaardige bomenwandeling te stofferen. Gedurende 2,5 uur hebben we aandacht voor de mooiste bomen, de bomen met de mooiste verhalen en ook nog enkele lelijke exemplaren. Mis dit niet!

Wil je ‘s middags of ‘s avonds genieten van het vegetarisch buffet, reserveer dan voor 21 oktober. Meer info op blz 7.

Woensdag 30 oktober

Buitenmiddag in het Mechels Broek ‘De dieren vertellen…’

Afspraak: 10u, ingang Kruidtuin, ViaVia reiscafé, Zandpoortvest 50, Mechelen. Info: Peter De Ridder (gids), 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be

Zondag 17 november

Winterwonderwandeling in Broek De Naeyer Deze wandeling wordt verzorgd door een gids van de provincie. Afspraak: 14u, ingang Biezenweiden ter hoogte van de Zwarte Beek, Stuyvenbergbaan, Willebroek. Honden niet toegelaten. Info: Wim Candries, 0472 29 87 32

Voor gezinnen met kinderen. Meer info op blz 20.

Zondag 3 november

Najaar in het Mechels Broek

Zondag 24 november - Gluren bij de buren Ontdek de Kleiputten in Terhagen

Zijn wij, fauna en ﬂora al klaar voor de winter of niet? Wat doen wij, wat is er al gebeurd of wat dient er nog te gebeuren? Hoe, wat, waarom, wanneer en waar? Afspraak: 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Info: Marc Verhelst (gids), 0497 80 07 58, marc.verhelst2@telenet.be 24

Dit voormalige kleiontginningsgebied werd eind 2016 aangekocht door Natuurpunt. Het gebied dankt zijn grote biodiversiteit aan de vele verschillende landschappen en hoogteverschillen. Naast de waterpartijen vind je er ook moerasbos, berkenstruweel, graslanden

de natuur in en houtkanten. De Kleiputten Terhagen zijn een prima leefgebied voor zeldzame amﬁbie- en vogelsoorten en tevens een broeden overwinteringsgebied voor vele water- en rietvogels. In de grootste plas werden met succes nestvlotjes voor visdiefjes geplaatst en een brede strook tussen twee vijvers werd ingericht als een voortplantingsplaats voor de zeldzame rugstreeppad. Samen met een gids van Natuurpunt Rupelstreek wandel je langs enkele observatieplaatsen waar je kan uitkijken over het vijvergebied en een prachtig zicht hebt op de vroegere en huidige kleiontginning. Na de wandeling kan je iets drinken in de chalet van Natuurpunt. Afspraak: 14u, ingang natuurgebied, Nieuwstraat 54, Terhagen.

Zondag 1 december

‘Op naar de winter’ in het Mechels Broek De herfst loopt stilaan op zijn einde en maakt plaats voor de winter. In de winter is er minder voedsel en de temperaturen gaan achteruit. Tijdens deze wandeling vertelt Johan boeiende verhalen over hoe dieren en planten zich daaraan aanpassen. Afspraak: 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Info: Johan Denonville (gids), 0478 27 76 97, johan.denonville@telenet.be

Afspraak: 10u, Zennegatsluis, Zennegatvaart, Mechelen (best te bereiken via Battel). Einde rond 12u. Info: Johan Verheyden (gids), 0476 75 93 33, j.verheyden@telenet.be

Zondag 15 december

Winterwandeling in de Biezenweiden De dagen zijn erg kort. Het is nu zeker belangrijk om buiten te komen en te proﬁteren van het schaarse zonlicht. We wandelen door de Biezenweiden en genieten van de rust in het bos. We gaan even tot op de Rupeldijk om daarna terug het gebied in te duiken. We blijven niet steeds op de gewone wandelpaden, voorzie dus een stevige broek en stevige schoenen. Afsluiten doen we met een (hart)verwarmende verrassing. Afspraak: 14u, ingang Biezenweiden ter hoogte van de Zwarte Beek, Stuyvenbergbaan, Willebroek. Honden kunnen niet mee tijdens deze wandeling. Info: Wim Candries, 0472 29 87 32

Zondag 8 december

Het landschap rond het Zennegat Vandaag verkennen we de omgeving van het Zennegat in Battel met aandacht voor de historische- en landschapswaarde van het gehucht ‘Zennegat’, de Dijle, de Zenne en het kanaal Leuven-Dijle. Je komt ook heel wat te weten over de aanleg en de werking van de overstromingsgebieden langs Dijle, Nete en Rupel, de huidige stand van zaken en de toekomstige ontwikkelingen. De wandeling gaat over de jaagpaden van Dijle en Leuvense vaart, laarzen zijn dus niet nodig, goede wandelschoenen wel. Buggies kunnen mee.

Elke dinsdagvoormiddag gaat deze groep op stap, meestal in een natuurgebied in de buurt, soms iets verder weg. In de herfst wordt vooral naar paddenstoelen gekeken. Iedereen is welkom. Het jaarprogramma en meer info is verkrijgbaar bij Marie-Louise Selleslach, 015 51 59 02, ml.selleslach@telenet.be 25

waarvan akte

Wandelen door Mispeldonk is ruimte voelen, landschap inademen.

ls je het wandelpad naar de sanatoriumbrug opdraait aan de dertien eiken, zie je meteen een weids en schilderachtig landschap. Hier glijdt meteen de drukte en het gewriemel van het leven tussen Antwerpen en Brussel van je af. Sprinkhanen en krekels, de kleurigste insecten en opvallend veel vlinders veroverden opnieuw de hooiweiden vol bloemen. Wat een feest, wat een wilderniservaring, als je onverwachts oog in oog staat met een ree of een vos die er met de rust en het herstel van het landschap al gauw terugkeerden. Een paar honderden meters verder aan je rechterhand gaat het weiland over in een bosje dat een groot deel van het jaar onder water staat, met enkele plekken waar de bodem venig aanvoelt. Ruim 3 ha groot, een prima schuilplaats voor de grotere zoogdieren in dit open landschap overigens, een bosje met heel wat kansen voor natuur. Ooit planden de eigenaars hier een nieuwe verkaveling. Gelukkig ging dit ‘feestje’ niet door. Na behoorlijk stevig onderhandelingswerk kon Natuurpunt recent dit bosje aankopen. We leggen hiermee opnieuw een cruciaal stukje in onze grote natuurpuzzel. Dit stukje Mispeldonk geven we zo voor altijd terug aan de natuur. Jij kan Natuurpunt helpen om Mispeldonk nog verder te laten groeien tot één groot groen paradijs... Stort vandaag nog voor Mispeldonk op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt vzw met vermelding ‘project 3799 mechels rivierengebied’. Heel veel dank in naam van de natuur!

natuurgebieden

Bonheiden

Sint-Katelijne-Waver

Bruinbeekvallei

Gasthuisbossen, Hondsbossen en Zuurbossen

Glenn Deliège, 015 33 63 06, glenndeliege@hotmail.com

Jimmy Luyckx, 0470 72 66 84

Cassenbroek en Mispeldonk

jimmy.luyckx@gmail.com

Geert Van D’huynslager, 015 51 31 88,

Vossenbergbos

geert.van.dhuyns@scarlet.be

Simon Jacobs, 0495 43 74 98,

Joost Dewyspelaere, 015 51 69 97,

sim.jacobs@gmail.com

joost.dewyspelaere@skynet.be

Oude Spoorwegberm Frank Hadermann, 015 31 55 05,

Mechelen Barebeekvallei Guido Vanseuningen, 0472 34 04 87,

frank.hadermann@skynet.be Op de grens

guy.vanseuningen@gmail.com

Natuurpunt Boortmeerbeek: Pikhakendonk

Battelaer, Oude Dijlearm en Zuur Bemke

Frans Dhaenens, 015 61 79 61,

Patrick Van Herp, 0497 73 55 44,

frans.dhaenens@telenet.be,

patrick.vanherp@hotmail.com

Natuurpunt De Putter:

Fort van Walem

Peultenbossen:

Filip Van den Wyngaert, 0476 25 37 45,

Theo Vloerberghs 015 75 51 01

ﬁ lip.vdw@telenet.be

vloeberghstheo@skynet.be

Kauwendaal

Peulisbossen

Stefan den Hartog, 0479 95 55 09,

Lucien Verschoren 0496 98 64 39

natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

lucien.verschoren@telenet.be

Mechels Broek

Natuurpunt Oude Spoorweg:

Tony Van den Broeck, 0479 08 35 12, tonynatuurpunt@gmail.com Gust De Weerdt, 015 41 97 27, august.de.weerdt@telenet.be Willebroek Biezenweiden, Wim Candries, 0472 29 87 32

Goorbosbeekvallei (bos 3) Peter Geschier, 0477 69 96 76, peter.geschier@telenet.be Mosterdpot (retentiebekken Goorbosbeek en Fermerijbos) Lutgarde Van Driessche, 0485 55 97 13, lutgarde.van.driessche@telenet.be

Afgiftekantoor 2800 Mechelen 1 P206001

bpost PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt ‘Mechels Rivierengebied’ Afzender en VU: Etienne Larock - p/a Muizenhoekstraat 7 - 2812 Muizen

V.U. Ann Pinceel, p/a Muizenhoekstraat 7, 2812 Muizen, foto: Wim Dirckx

oktober - november - december 2019