MB Maintenance 1-2021

CORROSIE Corrosie onder isolatie is tijdbom ROBOTISERING Liever drones dan mensen in besloten ruimten en op hoogte PROCESVERBETERING Van sterk verouderd naar fabriek van de toekomst

MAART 2021

1

INHOUD

03 ROBOTISERING INSPECTIEDRONES ZIJN VEILIGER, SNELLER EN GOEDKOPER Drones kunnen moeilijk toegankelijke en gevaarlijke plekken veiliger, sneller en goedkoper inspecteren dan mensen.

Met thermische beeldvorming, visuele en wervelstroominspecties, radiografische en ultrasone inspecties kunnen vliegende robotjes besloten ruimten, maar ook de buitenkant van schoorstenen, chemische installaties en pijpleidingen inspecteren.

03

11

08 PROCESVERBETERING MARGARINEFABRIEK TRANSFORMEERT TOT SMART FACTORY De procesapparatuur in de margarinefabriek van Vandemoortele in Izegem (B) was sterk verouderd. In drie jaar transformeerde het bedrijf naar een Smart Factory.

Fabrieksmanager Nele Union vertelt hoe dit in zijn werk ging.

11 CORROSIE CORROSIE ONDER ISOLATIE IS SLUIPMOORDENAAR Corrosie onder isolatie blijft ongrijpbaar en slecht beheersbaar. Vooral koolstofstalen leidingen kunnen een tijdbommetje zijn, leren incidenten. Bewustwording is nodig, maar concrete actie nog meer.

Maintenance Benelux is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres Proces Media Marktplein 2 1421 AC Uithoorn redactie@maintenancebenelux.nl Hoofdredactie Vincent Hentzepeter +31 (0)546 65 8833 +31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl Vormgeving GiesbersRetail, Duiven

2

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

08 Met medewerking van: Pieter van den Brand, Jaap van Ede, Wouter Oude Groothuis, Marco Vellinga

Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462

Druk Veldhuis Media, Raalte

Abonnementsprijs 2021 Voor de Benelux: € 120 (excl. 9% btw).

Overig buitenland: op aanvraag.

Losse nummers: op aanvraag.

Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Webmaster Piet van der Kooi +31 (0)53 434 4566 piet@procesmedia.nl Sales Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

© Proces Media bv

Uitgever: ProcesMedia bv, 1421 AC Uithoorn © 2021, ProcesMedia bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, ­opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever.

ISSN: 2352-0027

ROBOTISERING | Wouter Oude Groothuis | Fotografie: Marco Vellinga

Een multirotor drone kan goed stilhangen.

I­ NSPECTIEDRONES ZIJN VEILIGER, SNELLER EN G­ OEDKOPER Drones kunnen moeilijk t­ oegankelijke en gevaarlijke plekken veiliger, s­ neller en goedkoper inspecteren dan m ­ ensen.

Met thermische beeldvorming, v­ isuele en wervelstroominspecties, en­ ­radiografische en ultrasone inspecties kunnen vliegende robotjes besloten ruimten, maar ook de buitenkant van schoorstenen, chemische installaties en pijpleidingen inspecteren.

Het inspecteren van besloten ruimten is vaak tijdrovend en kostbaar. Brand- en explosiegevaar of een giftige atmosfeer maken het bovendien een gevaarlijke bezigheid. Het streven is onderhoudspersoneel hier niet langer aan bloot te stellen onder het motto ‘no more people in confined spaces’. Dit wordt mogelijk door drones in te zetten.

Bij interne inspecties ligt de focus op vier typen inspecties: ultrasone metingen, visuele inspectie, 3D-modellering en deformatie-analyses. Ultrasone metingen worden voornamelijk uitgevoerd om verticale wanden, dakplaten en constructiespanten te inspecteren. Bij visuele inspectie worden

high resolution foto’s en video’s gemaakt. Bij het gebruik van 3D-modeling kan een bestaande installatie virtueel betreden worden en lijkt het of de inspecteur ter plekke is. Deformatie-analyses dienen om vast te stellen of de vorm van een constructie/installatie in de loop der tijd is veranderd.

INTERNE INSPECTIES Een belangrijke speler op het gebied van droneonderzoek in confined spaces is Terra Inspectioneering, onderdeel van het wereldwijd opererende TerraDrone. Commercieel directeur en mede-eigenaar van de onderneming uit Bruinisse, Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

3

ROBOTISERING

4

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

Drones maken het inspecteren van g ­ evaarlijke en o ­ ntoegankelijke ­objecten veiliger, sneller en ­goedkoper.

Marien van den Hoek, vertelt dat de inspecties altijd maatwerk zijn. “Ons motto is ‘no single size fits all’. Voor inspecties en turnarounds zetten we vaak verschillende drones en robots in. Dergelijke klussen staan altijd al onder tijdsdruk, maar nu met corona moet het ook nog eens met een minimum aan mensen worden gedaan, en dat lukt het best door diverse technieken te combineren.”

Voor interne inspecties wordt veel gebruik gemaakt van de Elios van Flyablity. “Met het oog op de complexe veiligheidsproblematiek in de procesindustrie zijn wij in 2015 begonnen met het in eigen beheer ontwikkelen van drones voor visuele inspecties’, vertelt Van den Hoek. “Vrij kort daarop kwam het Zwitserse Flyability met de Elios op de markt. Dankzij onze ervaring binnen de procesindustrie zijn we als technology partner betrokken bij de verdere ontwikkeling van deze drone. Maar met die ervaring wisten we ook dat een visuele inspectie alleen vaak niet voldoende is, omdat in de procesindustrie toch vaak geldt ‘meten is weten’.

Daarom hebben wij bijvoorbeeld drones ontwikkeld speciaal voor wanddiktemetingen in besloten ruimten.” Bijkomend voordeel van die metingen is dat ze genoeg informatie opleveren om een risk based inspection (RBI) uit te voeren, een methode om alle risico’s en storingsgevolgen op gebied van health, safety, environment en business te inventariseren.

EXTERNE INSPECTIES Externe drone-inspecties worden gedaan bij objecten die moeilijk bereikbaar zijn, zoals industriële schoorstenen, opslagtanks, chemische installaties

Marien van den Hoek, commercieel directeur en mede-eigenaar van Terra Inspectioneering.

(Foto: Terra)

‘Alleen visuele inspectie is niet voldoende; in de procesindustrie geldt toch vaak meten is ­weten’ en pijpleidingen. Daarbij worden verschillende soorten inspecties uitgevoerd, gericht op specifieke aspecten. Zo kan een thermische inspectie gericht zijn op het controleren op warmteverlies en ontbrekende isolatie, of om vast te stellen of er sprake is van ongelijkmatige verbranding of verstopping van fakkelpunten. Tot de meest uitgevoerde externe inspecties behoren momenteel flare(tip) inspecties en piperack inspecties. Flare tip inspecties zijn inspecties van allerlei industriële fakkels die worden gebruikt om vluchtige organische stoffen (VOS) via een pijp naar een hoge plaats te leiden en daar via een open vlam in open lucht te verbranden. Piperack inspecties zijn inspecties van buizenrekken van constructiestaal die pijpen, stroomkabels en instrumentenkabelbakken ondersteunen in (petro)chemische, chemische en energiecentrales. Ook bruggen en andere infra-objecten ondergaan regelmatig externe inspecties met drones, maar dat valt buiten het kader van dit artikel.

SPECIALE TOESTEMMING Bij externe inspecties moet terdege rekening worden gehouden met de zogeheten no-flyzones.

Seçmen Akbas, innovation manager bij BASF Antwerpen, weet dat als geen ander, aangezien het havengebied daar een volledige no-flyzone is. “Deze no-fly zones zijn strategisch en worden door lokale, regionale of federale overheden vastgelegd. Voor externe dronevluchten moet je hier twee vergunningen hebben: een vergunning van het Directoraat-Generaal Luchtvaart (DGLV) om een uitzonderlijke toelating te krijgen om in een no-fly zone te mogen opereren en een vergunning van de Havenkapitein. Die eerste is maximaal 6 maanden geldig, de tweede moet voor elke vlucht opnieuw worden aangevraagd.

Als je eenmaal de weg weet, duurt het aanvragen van een DLGV-vergunning ­alles bij elkaar zo’n twee weken. De vergunning van de Havenkapitein heb je binnen enkele dagen.” In Nederland is toestemming nodig van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), ressorterend onder het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Daar moet een zogeheten combi-ontheffing worden aangevraagd voor het maken van klasse 1-vluchten. Deze zijn verkrijgbaar als bedrijfsontheffing waarmee tijdens de geldigheidsduur – maximaal 1 jaar – vluchten mogen worden uitgevoerd als projectontheffing of als oefenontheffing (voor dronepiloten in opleiding).

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

5

UW PARTNER IN ULTRASOON INSTRUMENTEN Lek Detectie Lager Conditiebewaking Lager Smering Condenspot & Afsluiter Elektrische Ontladingsdetectie

TRAINING CAT I & CAT II Ultrasound Training On-site Implementatie Training Applicatie Specifieke Training

TECHNISCHE ONDERSTEUNING Kostenloze ondersteuning & software Online Training Kostenloze toegang tot onze kenniscentrum (webinars, artikelen, tutorials…)

UE SYSTEMS Windmolen 20 7609 NN Almelo The Netherlands T: +31-546-725125 E: info@uesystems.eu W: www.uesystems.eu

NEEM CONTACT OP MET UE SYSTEMS VOOR EEN DEMONSTRATIE

ROBOTISERING

‘Het grootste struikelblok bij de invoering van ­dronetechnologie is de interne ­organisatie bij ­bedrijven’

Voordelen drone maintenance • niet-destructief testen (NDT) • inspecties op voor mensen niet of moeilijk bereikbare plaatsen • gevaarlijke inspecties zonder menselijke interventie (overall veiliger) • kortere doorlooptijd van de inspectie • herhaalde tests mogelijk vanuit hetzelfde punt/dezelfde hoek; grotere nauwkeurigheid en helpt fouten te elimineren • vroegtijdig signaleren degradatie voorkomt onnodige downtime • goedkoper, mede omdat de bedrijfs­ activiteiten meestal niet hoeven te worden stopgezet • reparaties en vervanging al voordat zich problemen voordoen • de onderhoudsintervallen kunnen worden verruimd.

Seçmen Akbas, innovation manager bij BASF Antwerpen.

TANKINSPECTIES Gespecialiseerd in tankinspecties is Leendert Schouten, programma manager bij het Kennis- en innovatiecentrum voor Maintenance in de Procesindustrie (KicMPi). “Er zijn twee soorten tank­inspecties. Bij een ‘in-service inspectie’ blijft de tank gesloten en vindt onderzoek plaats aan de buitenzijde van de tank. Bij zo’n inspectie mag er niet door mensen worden geïnspecteerd, maar ook nog niet met drones, omdat die nog niet voldoen aan de ATEX-normering. Maar dat gaat veranderen. Ik verwacht dat de eerste ATEX-gecertificeer-

de drones al binnen een jaar operationeel zullen zijn.” Voor een ‘out of service inspectie’, die elke tien jaar verplicht moet worden uitgevoerd, dient de tank leeg en schoon te zijn. In dat geval is het gebruik van drones in de tank wel toegestaan.

NAVIGATIE De twee grootste problemen zijn tot nu toe de navigatie en de communicatie. Het navigeren gebeurt door op de tankwand het noorden te markeren. De nozzles zijn genummerd en met de lay-outtekening van de tank en de reeds bekende

‘Ik verwacht dat de eerste ATEX-­ gecertificeerde drones al ­binnen een jaar ­operationeel ­zullen zijn’ Leendert Schouten, programma manager bij het KicMPi.

positie ten opzichte van het noorden – het startpunt – kan een vluchtplan worden opgesteld en uitgevoerd. Omdat de drone zich in de tank bevindt en de piloot daarbuiten staat, is het wat de communicatie betreft nog wat behelpen. Schouten is ook op dit punt optimistisch: “Er wordt, ook in het kader van smart tooling, gezocht naar een manier om dat te doen met behulp van bakens.”

SNELLE ONTWIKKELING De dronetechnologie is volop in ontwikkeling. Het streven is te komen tot slimme dronesystemen voorzien van kunstmatige intelligentie die schades niet alleen kunnen vaststellen en beoordelen, maar op den duur ook repareren. Ondanks de snelle ontwikkelingen is er weinig kans op wildgroei in deze markt, volgens Van den Hoek. “Een bedrijf dat operationeel wil zijn in de procesindustrie en in besloten ruimten moet VCA**-gecertificeerd te zijn, en dat geldt ook nog eens voor iedere medewerker apart. Ook moet zijn voldaan aan alle veiligheidsvoorschriften van de bedrijven waar je voor werkt en die hebben daarover meestal gezamenlijk afspraken vastgelegd.” Akbas voegt daaraan toe: “Het grootste struikelblok bij de invoering van dronetechnologie is in mijn optiek de interne organisatie bij bedrijven. Het gebruik van drones moet deel gaan uitmaken van reeds bestaande processen en de implementatie zal ongetwijfeld gepaard gaan met de nodige strubbelingen. Ook aan zaken als workload, acceptatie door de medewerkers, opleidingen en trainingen zal veel aandacht moeten worden besteed.” ● Een eerder artikel over drone maintenance ­verscheen in MB Maintenance 2020, nr. 4.

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

7

PROCESVERBETERING | Jaap van Ede

| Fotografie: Vandemoortele

MARGARINEFABRIEK TRANSFORMEERT TOT SMART FACTORY De procesapparatuur in de margarinefabriek van Vandemoortele in Izegem (B) was sterk verouderd. In drie jaar transformeerde het bedrijf naar een Smart Factory. Fabrieksmanager Nele Union vertelt hoe dit in zijn werk ging.

Voedingsmiddelenbedrijf Vandemoortele is een goed voorbeeld van een pragmatische benadering van smart industry (zie kader). Het bedrijf koos voor een stapsgewijze invoering van veranderingen. Niet alles tegelijk overhoop trekken, maar beginnen met wat direct toegevoegde waarde biedt.

VISIE

Een operator bij Vandemoortele bekijkt zijn lijndashboard. Alle gegevens van de lijn worden bijgehouden en gebruikt voor rapportering van KPI’s.

8

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

Fabrieksmanager Nele Union van Vandemoortele Izegem vertelt hoe het bedrijf dit heeft aangepakt. “Eerst even wat geschiedenis: wij zijn in 1899 opgericht, en nog steeds een familiebedrijf.

We maken bakkerijproducten en margarines, en doen dat met 4.000 mensen in 12 landen. Onze margarinefabriek in Izegem is vermoedelijk de grootste in Europa, maar de procesapparatuur daar was sterk verouderd.” Union toont een foto van een oude relaiskast uit 2016, waar nog maar heel weinig mensen mee om konden gaan. Wat een contrast met hoe de fabriek er nu uitziet.

Nu is het bijvoorbeeld mogelijk om apparatuur te diagnosticeren met tablets. Toch zegt Union dat de belangrijkste factor niet de technologie is geweest. Een heldere visie, gecombineerd met aandacht en respect voor mensen, blijkt veel belangrijker. “Hard werken, en met gezond boerenverstand zoeken naar de juiste balans tussen machines, mensen en euro’s. Zo zou je het ook kunnen samenvatten”, zegt Union. “We begonnen met de visie. Vroeger bleef zoiets beperkt tot een sterkte-zwakte analyse, maar dat spreekt niemand aan. We hebben het daarom vertaald naar één krachtzin: Samenwerken om Vandemoortele Izegem de voorkeursfabriek te maken voor klanten, werknemers en aandeelhouders.

Nog korter geformuleerd: ‘Samen Excellent’.” Om de slogan om te zetten in actie werd een horizon van vijf jaar gekozen, legt Union uit. “We hebben in 2016 een tijdlijn voor vijf jaar ontwikkeld. Daarin staan de belangrijkste bottlenecks die we op het gebied van machines en mensen willen oplossen.

Die moeten het namelijk sámen doen.”

OPEN FACTORY Union begint bij de machines: “Vroeger installeerden leveranciers hun apparatuur en verdwenen daarna. Dat wilden we niet meer. Wij zijn van een gesloten bolwerk een open & connected factory geworden. Leveranciers halen we nu virtueel, blijvend in huis, zodat ze continu updates kunnen doen. Ook passen we Total Productive Maintenance (TPM) toe. Ten derde werken we nu samen met startups. Zo introduceren we nieuwe technologieën, zoals cobots, robots die samenwerken met mensen. Ten vierde hebben we een lange-termijn prioriteitsplanning voor de aanschaf van nieuwe machines gemaakt, waarbij we elk jaar ongeveer evenveel investeren. Belangrijk bij het machinepark is streven naar uniformiteit. Pas daarna kun je gaan digitaliseren.”

‘Het draait bij smart industry nooit om ­machines of mensen ­alleen, maar om de ­combinatie daarvan’ FACTOR MENS TPM toepassen betekent onder meer dat operators hun eigen proces helpen verbeteren, en dat zij eenvoudig onderhoud zelf gaan uitvoeren. Dat is niet alleen goed voor de fabriek, ook komen ­talenten zo veel beter tot hun recht. Dit gaat echter niet zonder coaching, en vraagt daarom een ander type leiderschap. “Zo kom ik vanzelf op de rol van de mens”, zegt Union. “Vroeger stond iemand hier soms de hele dag vlootjes voor margarinekuipjes in te voeren. De nieuwe manier van werken was dus een enorme verandering. Onze operators worden steeds veelzijdiger. Ze voeren kleine onderhoudstaken nu zelf uit, en ze kunnen

Fabrieksmanager Nele Union is trots op de Factory of the Future Award die Vandemoortele Izegem in ­februari 2020 ontving. (Foto: Made Different)

overweg met meerdere machines en recepten.

Dat mogelijk maken was één van de redenen voor een grote organisatiewijziging.”

Smart Industry In dit artikel wordt Smart Industry gebruikt als term voor het gecombineerd inzetten van digitalisering, kunstmatige intelligentie en robotisering, in en rondom fabrieken, met het IIoT (industrial internet of things) als verbindende factor. Het doel is een transparante en ‘zelfdenkende’ productielocatie, die zichzelf helpt verbeteren en onderhouden. Zo’n fabriek is nog toekomstmuziek, maar met name de digitalisering gaat steeds sneller. “Tussen 2019 en 2025 verzesvoudigt het dataverkeer, tot bijna 80 zetabytes wereldwijd”, zegt Serge Audenaert, digitaal expert bij Agoria, de Belgische werkgeversorganisatie voor technologiebedrijven en kennisdeling. “Een substantieel daarvan is industrie-gerelateerd.”

Met data alleen staat er nog geen smart factory. Die data moeten wel tot nuttige toepassingen leiden. Daarvoor is een waardeketen nodig. Audenaert: “Een keten die loopt van de hardware die de data verzamelt, tot het overdragen, verwerken en analyseren van de gegevens. Uiteindelijk moet dit proceskennis opleveren.” Een enkele waardeketen is niet voldoende voor een 100% slimme fabriek.

“Daarvoor heb je een ecosysteem van samenwerkende oplossingen nodig, en daar bovenop een IIoTplatform als verkeersregelaar. Op het gebied van deze IIoT-platforms is er nu sprake van shake-out en hardening. Er zijn veel oplossingen, maar ook veel overnames en soms ook mislukkingen.”

ANDERS WERKEN Vroeger was de organisatie procesgeoriënteerd.

Meestal wordt daarmee een focus op end-toend productieprocessen bedoeld, maar in dit geval niet. “Voorheen werkte iemand hier of op de voorbereiding, of op de kristallisatie, of op een verpakkingslijn, of bij het palletiseren. We streven er nu naar, dat iedereen alle machines van één productielijn kan bedienen. Of tenminste kan werken aan de voorbereiding of kristallisatie van veel verschillende producten. De eerdergenoemde uniformiteit in de bediening van machines is daarom een voorwaarde. Wij maken namelijk maar liefst 300 verschillende margarinerecepten, Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

9

PROCESVERBETERING

Het oude magazijn.

Het nieuwe magazijn.

De oude robot.

op 20 productielijnen. We noemen onze nieuwe organisatie, waarbij iedereen multi-inzetbaar is, product- of marktgeoriënteerd. Je werkt nu in een team, daarvan hebben we er zes. Elk team bedient één markt.”

LEAN Ook de organisatieverandering startte met een duidelijke visie. “We doen nooit zomaar iets. Alles

De nieuwe robot.

wordt getoetst aan de Capex, oftewel onze uitgaven.” Een van de operators bedacht C-flow als naam voor het Lean-programma. Met de ‘C’ wordt benadrukt dat er ups en downs zijn, maar dat Vandemoortele grosso modo steeds beter wordt. “Met Lean-tools zoals 5S, OEE-metingen, Value Stream Mapping, visueel management en Gemba Walks vergroten we de betrokkenheid”, aldus Union.

“Betere prestaties volgen dan vanzelf.”

‘Onze operators worden steeds veelzijdiger. Ze v­ oeren kleine onderhoudstaken nu zelf uit, en kunnen o­ verweg met meerdere machines en recepten’ 10

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

RESULTATEN Smart worden is geen doel op zich. Het gaat om de resultaten, en die zijn er inmiddels. “We krijgen nu, ten opzichte van 2016, ruim de helft minder klachten van klanten. Ook de hoeveelheid afgekeurd product daalde met de helft. En onze Overall Machine Effectiveness steeg gemiddeld met 6%, en bedraagt op sommige productielijnen nu liefst 80%.” Union sluit haar relaas af met een tip: “Het draait bij Smart Industry nooit om machines of mensen alleen, maar om de combinatie daarvan.

En het beste moment om te beginnen is nu.” ● Bron: Online kennissessies tijdens 5e Advanced Business & Industrial Software Summit (ABISS 2020), Kortrijk (B)

CORROSIE | Pieter van den Brand | Fotografie: WCM

Vooral koolstofstalen leidingen zijn gevoelig voor corrosie onder isolatie.

Procesindustrie loopt achter de feiten aan

CORROSIE ONDER ISOLATIE IS SLUIPMOORDENAAR Corrosie onder isolatie blijft ongrijpbaar en slecht beheersbaar. Vooral ­koolstofstalen leidingen kunnen een tijdbommetje zijn, leren incidenten. ­Bewustwording is nodig, maar concrete actie nog meer.

doordringen. In de talrijke COI-projecten van deze netwerkorganisatie zijn grote namen als Stork, Shell en Sabic aangehaakt.

VEROUDERING Corrosie onder isolatie (COI) verdient blijvend de aandacht van procesbedrijven. Het onzichtbare en lastig te lokaliseren degradatiemechanisme van

leidingen en installaties levert veel veiligheidsrisico’s op. Al sinds 2015 is World Class Maintenance (WCM) bezig de procesindustrie hiervan te

Volgens de herziene BRZO-richtlijn (2015) moeten procesbedrijven in hun veiligheidsbeheersystemen verouderende apparatuur en corrosievorming bewaken en bij gebreken maatregelen treffen, om de Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

11

CORROSIE

Ook bouten en moeren zijn een zwak punt.

kans op incidenten te verkleinen. COI geldt als het meest voorkomende verouderingsfenomeen. Met name koolstofstaal (C-staal) in leidingen en installatieonderdelen is corrosiegevoelig. Temperatuur en vocht vormen de grootste risico’s op oxidatie van het koolstofstaal, waar nog altijd het grootste deel van de procesinstallaties uit bestaat.

‘Om structureel iets aan COI te doen is bewustzijn de minimale voorwaarde’ NEVER-ENDING STORY Onlangs organiseerde WCM samen met de Regionale Veiligheidsnetwerken rond de zes chemieclusters in Nederland een digitale workshop over COI. Uit de presentatie van technisch manager Bert Goffings van Sabic Geleen werd direct duidelijk dat bedrijven achter de feiten aan lopen.

“Bestrijding van COI is een ‘never-ending story’. De levensduur van een coating is eindig, dus vroeg of laat zal er corrosie plaatsvinden, die uiteindelijk tot een lekkage zal leiden. Na het aanbrengen van een nieuwe isolatie begint het verhaal weer van voren 12

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

COI incidenten Dat corrosie onder isolatie (COI) een flinke impact kan hebben, is goed gedocumenteerd.

• In 2007 vond in de toenmalige Coryton raffinaderij van Petroplus in het Engelse Essex een explosie plaats die gebouwen tot zo’n 20 kilometer ver deed schudden. Het ontsnappen van 48 kiloton nafta leidde tot een 30 meter hoge vlammenzee. Slechte leidingisolatie onder een loopbrug bij een kolom van de isomerisatie-plant bleek de boosdoener.

• In 2009 spuit een wolk zwavelzuur en stoom uit een zwaar gecorrodeerde leiding van een oleumrecovery installatie van de toch al door een reeks van ongelukken geplaagde chemiefabriek van DuPont in het Amerikaanse West Virginia. De leiding was al 19 jaar in gebruik. Het kleine defect leidde tot een dagen durende shutdown. Uiteindelijk is de unit niet meer in bedrijf genomen.

• Eind 2015 lekte voor de kust van het Schotse Aberdeen twee ton methaan weg op boorplatform Brae Alpha van het Amerikaanse Marathon Oil. De gaswolk kwam niet tot ontsteking en het personeel zat gelukkig net op dat moment in de kantine. De gaswinning lag echter wekenlang stil en een jaar later kreeg het bedrijf een boete van € 1,3 miljoen. Uit onderzoek bleek dat een 9 mm dikke leiding 30 jaar lang niet was geïnspecteerd en compleet was doorgeroest.

Recentere, Nederlandse rapporten bevestigen de risico’s van COI. Uit de jaarlijkse RIVM-analyse van incidenten met gevaarlijke stoffen bij grote chemiebedrijven bleken in 2017-2018 bij 6 van de 12 onderzochte cases corrosielekken de directe oorzaak te zijn. Bij een van de incidenten stroomde tolueen uit een gat in een pijpleiding, dat was ontstaan onder een laag isolatie. De leiding was onvoldoende ingepakt en de slecht afgekitte coating was op een natte pijp aangebracht, die kort daarvoor met de hogedrukspuit niet eens volledig van roestvorming was ontdaan. Het RIVM zet de belangrijkste lessen nog eens op een rij: de onderdelen in kwestie waren aan de aandacht ontsnapt, positieve veiligheidsrapporten over de installatie en uitgebreide risicobeheersplannen ten spijt. Werd de kwetsbaarheid ervan wel gesignaleerd, dan haperde het in de uitvoering. Eindconclusie: de perceptie van het werkelijke risico van COI als sluipmoordenaar voor de procesindustrie is nog lang niet ingedaald.

af aan.” Eenvoudige lekkages zijn volgens Goffings ‘on the fly’ op te heffen, dus terwijl de plant in bedrijf is, en in de meeste situaties loopt het goed af.

SUCCESFACTOREN “De eerste stap is een goed ontwerp van isolerende maatregelen. Daar zijn richtlijnen voor. Een goede montage is een tweede eis, maar ook in de operatie moet er aandacht zijn voor het tegengaan van bijvoorbeeld vocht, anders creëer je alsnog een startsituatie voor corrosie.” Sabic telt ook behoorlijk wat gevallen, waarin het minder goed afliep, met name waar sprake was van gevaarlijke en brandbare stoffen. Concrete incidenten noemt Goffings niet. In plaats daarvan noemt hij een aantal succesfactoren. Om te beginnen zijn dat een visie en het commitment van de directie om structureel iets aan COI te doen. “Bewustzijn is de minimale voorwaarde. Ook kennis, skills en de juiste medewerkers zijn onmisbaar om de gevolgen van COI te bestrijden. Als aan een van deze eisen niet is voldaan, zal dat vroeg of laat zijn effect hebben op de organisatie en blijft succes uit”, zegt Goffings.

‘Een echt goede a­ anpak vergt een volledige ­fabrieksstop’ INSPECTIE Een korte poll onder de circa 70 deelnemers aan de WCM-workshop leert dat meer dan de helft inspectie als het meest probate middel tegen COI ziet. Daarna komen preventie en correctie.

“Preventie alleen”, reageert Goffings, “is niet genoeg. Bedrijven moeten over een monitoringsmechanisme beschikken, om te kunnen toetsen of preventieve maatregelen adequate bescherming bieden. Je kunt je niet permitteren een plekje over te slaan. Een echt goede aanpak vergt een volledige fabrieksstop. Zo moeten wij leidingen doorgaans stralen, terwijl we in bedrijf zijn. Het liften van leidingen voor een uitgebreide inspectie is dan niet mogelijk.”

AUDIT Ook Shell heeft te maken met de onzichtbare vijand, die tot voor kort maar weinig aandacht kreeg, geeft Wim Veirman toe. Veirman is maintenance reliability engineer op de site van Shell in Gent, waar katalysatoren geproduceerd worden. Na een interne audit in september 2019 stelde de fabriek een actieplan op. “Voor ons was COI een nieuw actiepunt”, zegt Veirman.

“Doel van het actieplan is de risico’s te bepalen en een daarop gebaseerd inspectieplan op te

stellen voor onze installaties.” Shell gebruikt in Gent ammoniak, zuren en basen, afgassen en stoom in de inmiddels meer dan 35 jaar oude productie-units. Op de site waren de afgelopen jaren drie incidenten. In oktober 2018 kwamen rookgassen van rond de 300 °C vrij, omdat de koolstofstalen mantel van een naverbrander in de polymerisatie-unit was doorgeroest. “In de unit ontdekten we toen nog meer gecorrodeerde plekken.” In september 2019 bleken de C-stalen studbolts op een geflensde afsluiter van een geïsoleerd rvs-leidingnet op fosforzuur volledig gecorrodeerd. “Dat kon elk moment een veiligheidsissue opleveren.” In juli 2020 werd nog geconstateerd dat de stoomleiding van Chevron naar de Shell-site op een aantal punten door bleek te gaan roesten.

matrix wordt aan het verouderingsproces van C-stalen installatieonderdelen een bepaalde score toegekend. Bij een hoge score moet het onderdeel een plek krijgen in het COI-programma. “Dat levert al een gedegen aanpak op”, zegt Veirman. Naast het COI-actieplan treft Shell preventieve maatregelen. Zo wil het bedrijf beter en kritischer toezien op de eindcontrole op isolatiewerken. Ook liggen er plannen om C-stalen leidingen te vervangen door rvs (alleen bij kleine diameters mogelijk) en innovatieve waterafstotende isolatie te gebruiken, of waar mogelijk helemaal geen isolatie toe te passen. “De inventarisatie hiervoor hebben we al gemaakt”, zegt Veirman. Volgens de maintenance-engineer bevestigt de uitkomst van de audit om een COI-programma op te stellen de commitment van het management bij Shell. ●

DEGRADATIEFORMULE Shell heeft een degradatieformule voor koolstofstaal ontwikkeld, die een eenvoudige spreadsheet oplevert met een overzicht van COI-gevoelige installatieonderdelen. In een

Bron: Digitale workshop over COI, georganiseerd door WCM samen met de Regionale Veiligheidsnetwerken rond de zes chemie-clusters in Nederland.

(advertentie)

Verhuur van MOBIELE

STOOM-UNITS

Tevens leverancier van bio-olie.

Binnen 2 4 uur ter plaats e in het gehele la nd.

A.J. v.d. KOOY B.V.

Denariusstraat 19A NL- 4903 RC Oosterhout +31 (0)88 3694240 / (0)6 54675008 www.vdkooy.nl info@vdkooy.nl

Maintenance Benelux | nr. 1 | maart 2021

13

ONLINE

Altijd.

Overal.

WEBSITE

+38.000 VISITS/MND

NIEUWSBRIEF +8.000 ONTVANGERS