TA CHAMULA, RUTILIO ESCANDÓN LAJ STSAJ STUNESEL YAK’EL LUSETIK

Ta Naetik Ta Sparajeal El Pozo

SPUKEL A’YEJ/CHAMULA

Ti ja’ jech te lajyich’ tsanel switch sventa slikel stunesel yak’el lusetik ta slumal paraje El Pozo, ta steklumal Chamula, ti jtunel jvu’el Rutilio Escandón Cadenas laj slikes yepajesel ti li’ k’usi tsots stunel ta kuxlejalile, yu’un ja’ jech te ta staik lekilal ta skuxlejalik ti jnaklumetik, ja’ ta skoj ti epal abil mu’yuk xich’ik ak’bel jech ti slusike.

Lajyal ti yak’el skableal lluse, ti oy ta 19.3 kilómetros snatil ta skotol, mu ja’uk jun manel ta tak’in, ja’ jun ich’e ltsakel ta muk’e xchi’uk ja’ jun ich’el ta muk’ yo’ jech x-ayin slusal snaik xchi’uk xoralik ti jnaklumetik, yu’un mu ja’uk jech sjam ti slumal Chiapas ja’ ep ta slok’es lus pe mu’yuk slusalik ti bik’tal parajeetike.

Lajyal ti ja’ jech ta spas batel yabtel jech k’u x-elan ta spas yabtel peserete Andrés Manuel López Obrador, ti ta lek ta spas yabtel xchi’uk k’ux ta yo’on ti jnaklumetike, ta Chiapas ta xich’ k’elel tuk’ulanel lek ti stak’inal jlumaltike yo’ jech staik ak’el slekilalik ti ejiroetik, rancheriaetik xchi’uk ti butik jnaklumetik toj abol sbaike, yu’un me staik lekilal ti jnaklumetik me’onike ja’ jech te ta k’uxn ta staik batel ti llekilal ta skuxlejalike.

“Xchi’uk Federación ta jts’ibtakutik jun ach’ svunal a’yejal skuxlejalik jlumaltik mejikoe, yu’un ja’ ta jk’anbetik ti slekilalik jnaklumeike, yu’un ti k’usi no’ox snobel ku’untike ja’ ti yak’el slekilal skuxlejalik ti jnaklumetike; ja’yo’ jech chij-abtejutik ta skotolik jteklumetike, mu’yuk boch’o ta xich’ bajel vok’el xchi’uk mu ja’ukta xich’ jak’el k’usi partidoalil”, xi lajyal.

K’alal lajyal ti k’u x-elan slekil spasel yabtele ti ja’ ta xak’anbe batel slekilalik ti bats’i jnaklumetike, xchi’uk ja’ te iyak’ ta na’el ti yantik ta xnopaj batel ti xvu’ xcha’meltsanel ti nail chanobvun xchi0uk jech k’ucha’al obraetik ta sventa k’elel poxtael, Escandón Cadenas lajyal ti tsots sk’oplal ti jech oyuk lek k’anel xchi’uk ich’el bail ta muk’ jchi’uktik jchi’iltaktike, yo’ jech ta jmojuk xijxnava batel ta sa’el komon lekil utsilal, ja’uk jpatintik komel ti vok’el ch’akel xchi’uk ilbajinel ta pas k’ope.

Ti secretario de Obras Públicas, Ángel Carlos Torres Culebro, lajyal ti li’ obrae te lajyich’ ak’bel 17 millones de pesos stak’inalil yo’ jech xich’ pasbel k’usi vo’noeja xa sk’anojik talel ti jnaklumetike jech k’ucha’al ti yepajesel stael luse, xchi’uk ja’ te yilubil ti ta jmoj ta x-abtejik batel ta yoxchopalil ti jtunel jvueletike, yu’un ja’ jech ta xlekub batel ti skuxlejal jlumaltik estaroe. “Chiapas oy ta lametel kuxlejalil yu’un oy lek ich’el tsakel ta muk’ xchi’uk ta xich’ k’elbel tuk’ulanbel k’usi ta sk’anik jnaklumetik xchi’uk mu’yuk bu ta xich’ t’ikel ta ilil ti estaroe”.

Yanuk ti secretario para el Desarrollo Sustentable de los Pueblos Indígenas, Emilio Ramón Ramírez Guzmán, lajyal ti xmuxet yo’on t axil ti jech lajyich’ ak’el li’ obrae xchi’uk ja’ te laj stabe ta ojtikinel slekil spasel yabtel jtunel jvu’eletik ti jech ta xich’ stsak ta muk’ ti bats’i jnaklumetike. Lajyal ti jech o no’ox lik talel yu’un “Lázaro Cárdenas del

Río, xchi’uk jech k’u cha’al li’ ta ora ti peserente López Obrador ti jech ta spas stsots ta spojel ti li’ industria ti ja’ yu’unik jnaklumetike; ja’ jun vinik ti lek ta skoltaan batel jnaklumetik yo’ jech xlekub batel ti skuxlejalike”.