Polska sztuka na Litwie – Paweł Krupka

from POST SCRIPTUM_3_2022_17

Barys – Kości, które nosisz w kieszeni – recenzja – Robert Knapik

Już w poprzednim numerze „Post Scriptum”, przedstawiając polską literaturę tworzoną obecnie na Litwie, zwróciłem uwagę, że nasi rodacy stanowią w tym sąsiednim kraju najliczniejszą mniejszość narodową, dobrze zorganizowaną w zakresie edukacji oraz życia społeczno-kulturalnego. Należałoby więc nazwać truizmem stwierdzenie, że w każdej dziedzinie twórczości Polacy na Litwie mają wiele do powiedzenia, a ich obecność jest zauważalna i ceniona przez publiczność i krytykę. (Dotyczy to, oczywiście, także sztuk plastycznych). Od wielu pokoleń czynni są tam polscy plastycy tworzący w różnych dziedzinach sztuk wizualnych. Zawsze ceniono tam polskich grafików, ilustratorów, fotografów i rzeźbiarzy. Jednak to malarstwo pozostaje ulubioną i najczęściej uprawianą gałęzią sztuki naszych rodaków znad Wilii. Malarze od kilku pokoleń stanowią najliczniejszą grupę wśród polskich plastyków na Litwie i w tej dziedzinie nasi rodacy odnoszą od lat największe sukcesy. Obecnie kilkoro z nich liczy się w ogólnokrajowym życiu artystycznym. Robert Bluj, Ryszard Filistowicz, Czesław Połoński – to artyści, którzy w opinii krytyki należą do czołówki litewskich twórców, a ich dzieła są wystawiane w najbardziej prestiżowych galeriach i ośrodkach wystawienniczych Wilna, Kowna, a także mniejszych miast. Od niemal trzydziestolecia działa też na Litwie Twórczy Związek Polskich Artystów Malarzy „Elipsa”. Działalność tego stowarzyszenia skupia się głównie na integracji środowiskowej polskich twórców na Litwie i tworzeniu oferty kulturalnej dla polskiej mniejszości narodowej. „Elipsa” regularnie organizuje wystawy indywidualne i zbiorowe swoich członków w ośrodkach kultury w miejscach, gdzie znaczny odsetek ludności stanowią Polacy. Do związku należą zarówno artyści o wykształceniu akademickim, jak i uzdolnieni amatorzy samoucy. Mimo zdecydowanej dominacji malarstwa sztalugowego, polscy twórcy z Litwy liczą się także w innych sztukach wizualnych. Jednym z najbardziej utalentowanych artystów fotografii, od kilku lat zauważanym w konkursach i docenianym przez publiczność, jest pochodzący ze Szczecina mieszkaniec Wilna Bartosz Frątczak. W grafice wydawniczej solidną pozycję zdobył sobie młody wileński twórca Daniel Samulewicz. W filmie krótkometrażowym i multimediach skutecznie konkurują z litewskimi kolegami Romuald Ławrynowicz i Bartosz Połoński, syn uznanego malarza i czołowego konserwatora sztuki Czesława. Polskie sztuki plastyczne na Litwie rozwijają się dynamicznie, a życie artystyczne w każdym pokoleniu ujawnia wiele młodych talentów. Godne podkreślenia jest zaangażowanie większości zdolnych młodych artystów w rozwój kontaktów i współpracy artystycznej między Litwą i Polską. [PK]

Czesław Połoński

Danuta Lipska

Robert Bluj

Wcałkiem licznym gronie polskich malarzy działających na Litwie na szczególną uwagę zasługuje Robert Bluj. Absolwent warszawskiej ASP od wielu lat nie tylko odnosi sukcesy w litewskich i polskich galeriach sztuki, ale swą działalnością dydaktyczną oraz promocyjną rozwija polskie życie artystyczne na Litwie i łączy środowiska plastyczne obu krajów. Bluj zyskał pozycję i renomę zarówno solidnym warsztatem malarskim, elegancją twórczości i oryginalnością stylu, jak również aktywną postawą działacza i społecznika. Tworzy głównie akty i pejzaże charakteryzujące się dokładnością rysunku, plastycznością formy, przejrzystością kompozycji i efektownym kolorytem opartym na czystych, podstawowych barwach. Dekoracyjny, nieco monumentalny styl sprawia wrażenie dojrzałej klasyki dzięki bardzo starannemu warsztatowi. Powyższe walory sprawiły, że Robert już w młodym wieku zapewnił sobie poczesne miejsce wśród litewskich kolegów, choć należy do mniejszości narodowej i bynajmniej nie ukrywa swej polskości. Przeciwnie, szczyci się nią i wykorzystuje kontakty w obu krajach na rzecz wspólnych inicjatyw artystycznych. Malarz debiutował wystawą indywidualną w wileńskiej galerii „Lietuvos Aido” u progu nowego tysiąclecia. Przez minione dwie dekady objechał z wystawami swej twórczości całą Litwę i Polskę. Uczestniczył też w licznych wystawach zbiorowych malarzy litewskich i polskich w najbardziej prestiżowych galeriach i ośrodkach wystawienniczych obu krajów. Ukoronowaniem jego dotychczasowej kariery plastycznej jest udział w otwartym właśnie renomowanym pawilonie polskim NordArt w Büdelsdorfie, gdzie znalazł się wśród 25 polskich twórców jako członek sześcioosobowej grupy reprezentującej polską diasporę z całego świata. Równie ważna jak twórczość własna jest dla Roberta praca dydaktyczna. Od 2000 roku prowadzi w swej pracowni w Domu Kultury Polskiej w Wilnie studium rysunku i malarstwa, gdzie uczy adeptów sztuki w każdym wieku. Wśród uczęszczających na zajęcia dominuje młodzież (co dość oczywiste), ale przychodzi też niemało osób w dojrzałym wieku. Wysokie kwalifikacje i doświadczenie pedagogiczne Bluja zostały docenione przez jego macierzystą uczelnię. Przed dwoma laty uzyskał na warszawskiej ASP stopień doktora habilitowanego sztuki. Bogactwa działalności wileńskiego artysty dopełnia jego praca promocyjna na rzecz polskiej sztuki. Od kilku lat w podziemiach wspomnianego Domu Kultury Polskiej Robert prowadzi Galerię 008, nazwaną tak od numeru jego pracowni, położonej nieopodal. Regularnie organizuje w niej wystawy prac liczących się malarzy i grafików z Polski, w większości zasłużonych pedagogów z uczelni plastycznych. Robert Bluj to postać barwna i nietuzinkowa. Ten utalentowany artysta, oddany społecznik, świetny sportowiec i pasjonat wędkarstwa, spędzający chętnie każdą wolną chwilę na łonie dzikiej natury, zasługuje z pewnością na miano gwiazdy, która świeci jasno na litewskim firmamencie sztuki. [PK]