Pictoright magazine 15

inhoud

INLEIDING

03. Liever geen last Prachtig principe, auteursrecht, maar kunt u voor mij een uitzondering maken?

NIEUWS

04. Nieuws over auteursrecht

Het Europese Hof van Justitie laat steeds vaker van zich horen.

INDIVIDUEEL

06. Het imposante oeuvre van Constant De erven van Constant gebruiken het auteursrecht om zijn werk aan de wereld te tonen.

COLLECTIEF

08. Eten is emotie

Foodfotograaf Christian Fielden is blij met zijn aansluiting voor collectieve rechten.

09. Vijf collectieve rechten op een rij Hoe zat het ook alweer met die rechten?

VOLGRECHT

10. Weer gewonnen!

Simonis & Buunk ging in hoger beroep, maar de rechter gaf Pictoright opnieuw gelijk.

10. In gesprek met ministeries

Pictoright geeft ieder kwartaal een update en zet zo het volgrecht op de Haagse agenda.

11. Verkocht!

‘White Circle’ van Jan Schoonhoven Jr.

PICTORIGHT IN 2015

12. Jaarvergadering in beeld

Copyright: bij de tijd? Rob Scholte en Dirk Visser geven hun visie.

12. Pictorightprijs

Kees Berendsen heeft hem gewonnen!

13. Incasso en verdeling 2015

Wat is er vorig jaar aan vergoedingen geïnd en uitgekeerd?

PRAKTISCH

14. Praktische informatie Agenda, Dirk en colofon

MAG DAT?

15. Eind goed al goed

Een kunstwerk in een rouwkamer staat ineens in de folder van een uitvaartorganisatie.

inleiding

“Auteursrecht, een prachtig principe, maar ik heb er liever geen last van.” Archieven, musea, onderwijsinstellingen: ze zien allemaal graag specifieke uitzonderingen voor zichzelf op de auteurswet. Daarbij wordt helaas wel vaak voorbijgegaan aan de gevolgen voor rechthebbenden.

Neem nou de toenemende roep om meer uitzonderingen in de wet voor educatief gebruik. Op het eerste gezicht lijkt dit een sympathiek streven, waar je moeilijk tegen kunt zijn. Wat men echter dreigt te vergeten is dat educatief materiaal juist door professionele makers (waaronder illustratoren en fotografen) wordt gemaakt. Deze makers zijn vaak grotendeels afhankelijk van de opbrengsten die uit hun werk voor lesmateriaal voortkomen. De educatieve instellingen willen nu dat er bij wijze van spreken nog maar één boek hoeft te worden gedrukt, waarna het hen vrij zou moeten zijn om het onbeperkt te kopiëren of anderszins te gebruiken. Eerlijk is anders. Er zal een oplossing moeten komen die rekening houdt met de belangen van alle partijen.

Gelukkig krijgt de discussie over het auteursrecht aan de andere kant ook een steeds positievere richting. Er wordt steeds meer onderkend dat werken van beeldmakers op grote schaal worden gebruikt, terwijl daar geen enkele vergoeding tegenover staat. Denk aan alle afbeeldingen die op Facebook worden geplaatst – niet de privéfoto’s maar de professionele beelden die door leden op hun pagina worden gezet. Uiteraard is het niet de bedoeling van Pictoright om alle individuele gebruikers aan te spreken. Maar het is onwenselijk dat er op deze schaal gebruik gemaakt wordt van beeld zonder dat daar een vergoeding tegenover staat. Inmiddels denkt de Europese Commissie ook na over een mogelijke oplossing voor dit probleem. En dat is natuurlijk een positieve ontwikkeling. Uiteindelijk streven we naar een situatie waarin zowel beeldgebruikers als beeldmakers elkaar verder helpen – zonder dat iemand er last van heeft.

vincent@pictoright.nl

Vincent van den Eijnde directeur Pictoright

Vincent van den Eijnde

LIEVER GEEN LAST

foto: Laila Schoots

nieuws

Kun je e-books uitlenen?

Het leenrecht is voor veel illustratoren, fotografen en ontwerpers een belangrijke aanvulling op hun inkomen. Het huidige systeem is in 1995 ingevoerd. Uiteraard bestonden er toen nog geen e-books. Het is dus de vraag of het uitlenen van e-books onder het leenrecht kan vallen.

Om op die vraag een antwoord te krijgen is de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) een rechtszaak begonnen tegen de Stichting Leenrecht. Pictoright is inmiddels ook in deze procedure betrokken. Pictoright vindt met de openbare bibliotheken dat het uitlenen van e-books onder het leenrecht zou moeten vallen.

Omdat het leenrecht zijn oorsprong vindt in Europese regelgeving, heeft de rechtbank Den Haag besloten om vragen van uitleg aan het Europese Hof Van Justitie in Luxemburg te stellen. Daarom was er op 9 maart een openbare zitting bij het Hof in Luxemburg. Eind dit jaar wordt de uitspraak verwacht. Als dan bepaald wordt de uitlening onder het leenrecht valt, zullen de makers hiervoor een eerlijke vergoeding gaan ontvangen.

Hof wijst reprorecht aan makers toe

Het Europese Hof van Justitie In Luxemburg wordt steeds belangrijker voor de auteursrechtenpraktijk. Vorig jaar deed het Hof uitspraak in de zaak over de canvastransfers waarbij het bepaalde dat overzetten van een afbeelding op canvas als een inbreuk gold. Ook op het gebied van de collectieve rechten wordt de hoogste rechter uit Luxemburg vaak ingeschakeld. Voor de vraag of e-books kunnen worden uitgeleend bijvoorbeeld. Maar ook over de thuiskopieheffing, de kabelgelden en het reprorecht verschijnen regelmatig uitspraken.

Zo werd afgelopen november een belangrijke uitspraak gedaan over de vraag wie in aanmerking komen voor de vergoeding uit het reprorecht. Het Hof bepaalde toen dat de makers degenen moeten zijn die de vergoeding ontvangen. Pictoright bestudeert nog de precieze gevolgen van deze uitspraak en bespreekt met andere betrokken partijen, zoals schrijvers en uitgevers, hoe we hier nu verder mee moeten gaan.

Volgrechtsymposium

Simonis & Buunk heeft geen gelijk gekregen van de rechter: de kunsthandelaar moet alle volgrechtplichtige verkopen gewoon aan Pictoright opgeven. Na het arrest van het Hof in het hoger beroep heeft kunsthandelaar Frank Buunk Pictoright benaderd om gezamenlijk een symposium over het volgrecht te organiseren. Op die uitnodiging is Pictoright graag ingegaan.

Tien jaar na de invoering van de volgrechtwetgeving wordt, ook door diverse juridische procedures, steeds duidelijker wat rechthebbenden en de kunsthandel van elkaar mogen verwachten. Tijdens het symposium worden kennis en ervaringen gedeeld, en er zullen ongetwijfeld ook verschillende standpunten worden uitgewisseld. De inhoud en planning van het symposium worden binnenkort verder uitgewerkt.

Pictoright in Luxemburg.

Foto: Arjen Polman

nieuws

Digitaliseringsvergoeding

In de zomer wordt de digitaliseringsvergoeding weer verdeeld. Deze vergoeding is bedoeld voor beeldmakers die voorkomen in de online beeld- en krantenarchieven waarmee Pictoright regelingen heeft getroffen. Pictoright sluit sinds 2010 overeenkomsten met erfgoedinstellingen. Hierdoor kunnen niet-commerciële archieven hun beeldbanken en krantenarchieven online zetten tegen een redelijke vergoeding aan de beeldmakers.

Pictoright int en verdeelt de vergoeding. Dat gebeurt enerzijds aan de hand van gegevens uit kranten- en tijdschriften die al bekend zijn. Anderzijds kunnen beeldmakers ook opgave doen van het gebruik van hun afbeeldingen in online archieven. Houd hiervoor onze website en uw brievenbus in de gaten. Als u weet dat uw werk voorkomt in een online archief, kunt u aanspraak maken op een vergoeding. Het maakt daarbij niet uit of u bij ons bent aangesloten.

Kunstuitleenvergoeding 2012-2014

In juni is de kunstuitleenvergoeding 2012-2014 verdeeld onder beeldend kunstenaars en fotografen. Het gaat om ongeveer 900 beeldmakers die al bij Pictoright bekend zijn. De komende periode zal worden gebruikt om meer beeldmakers te vinden die recht hebben op de vergoedingen die beschikbaar zijn. Deze makers zijn nog niet bij ons bekend, maar wij hopen hen op te speuren via de gegevens die wij via de instellingen ontvingen.

Kunstuitleeninstellingen betalen voor elke uitlening van een kunstwerk een kleine vergoeding die bestemd is voor de kunstenaar, net zoals dat gebeurt bij het uitlenen van boeken. De vergoedingen worden door Stichting Leenrecht geïnd en door Pictoright verdeeld onder de rechthebbenden. Voor veel kunstenaars is dit een welkome aanvulling op hun inkomsten. Verder is er sinds dit jaar voor alle beeldmakers van wie kunst wordt uitgeleend een minimumuitkering beschikbaar van € 25 per jaar. Weet u dat uw werk wordt uitgeleend door kunstuitleeninstellingen? Neem dan contact met ons op!

Gerrit Rietveld meets Bertjan Pot

De meubelontwerpen van Gerrit Rietveld worden vaak als tijdloos gezien. Maar zo nu en dan durft iemand het aan om ze in een moderner jasje te steken. Vanzelfsprekend dient dat met instemming van de rechthebbenden te gebeuren.

De Italiaanse meubelfabrikant Cassina mag exclusief een aantal ontwerpen van Rietveld op de markt brengen, zoals de bekende Utrecht stoel (1935). De Nederlandse ontwerper Bertjan Pot heeft op verzoek van Cassina een nieuwe stof voor de stoel ontwikkeld. Het resultaat daarvan, Boxblocks, is in april op de meubelbeurs in Milaan met veel succes gepresenteerd. De erfgenamen van Gerrit Rietveld en Pictoright hebben nauw met Cassina samengewerkt om deze editie op de markt te brengen. Het Nederlandse Textielmuseum heeft inmiddels een exemplaar aangekocht, waarmee de bijzondere samenwerking nog eens wordt onderstreept.

ROYALTYVERGOEDING

Diverse rechthebbenden die bij Pictoright zijn aangesloten hebben ooit werk gemaakt dat ook in serie geproduceerd wordt. Denk bijvoorbeeld aan replica’s van beelden, afbeeldingen op producten of meubelontwerpen.

Pictoright beheert namens een aantal van deze rechthebbenden de contracten met de producenten. In de praktijk betekent dit dat Pictoright met een producent acceptabele voorwaarden afspreekt. Dan gaat het bijvoorbeeld over hoe het product eruitziet, maar ook over wat een passende royaltyvergoeding is. Zo beheert Pictoright namens de erfgenamen van Gerrit Rietveld de overeenkomsten met een aantal meubelproducenten.

Utrecht Stoel met Boxblocks

individueel

Het Cobra Museum en het Gemeentemuseum Den Haag pakken deze zomer uit met Constant. Niet alleen met zijn bekendere oeuvre maar ook met 50 zelden of nooit vertoonde werken. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met Fondation Constant.

Het imposante oeuvre van Constant

Wat vooral opvalt op de eerste verdieping van het Cobra Museum in Amstelveen is hoe ontzettend veel Constant gemaakt heeft, en met wie allemaal. Na de vaste collectie van de Cobra-schilders op de begane grond, kom je bovenaan de trap in een door Ben van Berkel ontworpen labyrint: hier begint het dwalen langs de projecten die de kunstenaar na Cobra maakte. Een overgangsperiode vol experimentele samenwerkingen, die laat zien dat het begrip ‘cross over’ echt niet alleen van deze tijd is. Van een geïllustreerd poëzieproject met Jan Elburg tot een paars-blauwe kamer voor het Stedelijk met Aldo van Eyck, of een modelinterieur voor de Bijenkorf met Gerrit Rietveld. De schilderijen veranderen van beeldende taferelen in grote gekleurde vlakken en geometrische patronen, die op hun beurt weer uitgroeien tot sculpturen, stoffen, draadconstructies, en scifi-achtige domes.

Ruimte en kleur

De tentoonstelling Constant. Ruimte + Kleur toont tot eind september een minder bekende maar zeker niet minder interessante periode in het werk van de kunstenaar. Bij Constant denk je meteen aan Cobra, de tegenbeweging tegen de esthetische kunst, van net na de oorlog. De meer ingewijden zullen ook zijn latere project New Babylon kennen: de wereldwijde stad van de toekomst, waar mensen niet meer hoeven te werken en geen

bezit meer hebben. Wie daar meer van wil zien, kan meteen door naar Den Haag: het Gemeentemuseum heeft er gelijktijdig een expositie aan gewijd. Maar wie het chronologisch wil houden, moet dus in Amstelveen beginnen, waar de weg naar New Babylon nu voor het eerst vertoond wordt. Samengesteld door gastconservator Ludo van Halem (conservator 20e-eeuwse kunst in het Rijksmuseum), Trudy Nieuwenhuys-van der Horst (bestuurslid en hoofd onderzoek Fondation Constant) en Katja Weitering (artistiek directeur Cobra Museum).

Het hele verhaal “De jaren ’50 worden meestal overgeslagen,” zegt Kim van der Horst van de Fondation Constant en stiefdochter van de kunstenaar. “Terwijl dit een van de meest intrigerende periodes is. Op een dag besloot hij de succesformule van Cobra te verlaten. Geleidelijk aan heeft hij zijn hele collectie verkocht om zich volledig op architectuur en stedenbouw te kunnen storten.” De expositie in Amstelveen illustreert goed wat de Fondation Constant doet: niet alleen de highlights en iconen laten zien, maar het hele verhaal vertellen. Zonder de stichting, gerund door Nieuwenhuys’ laatste echtgenote en haar dochter, was deze tentoonstelling er niet geweest. “We hebben er heel hard aan getrokken om dit voor elkaar te krijgen.”

Laatste wens Trudy Nieuwenhuys-van der Horst richtte de stichting in eerste instantie op om gehoor te geven aan een laatste wens van de in 2005 overleden kunstenaar: een overzichtswerk van zijn hele

VOOR BEELDEND KUNSTENAARS, ARCHITECTEN, KUNSTFOTOGRAFEN, INDUSTRIEEL ONTWERPERS EN ANDERE BEELDMAKERS DIE AUTONOOM WERKEN

oeuvre. Het boek dat het eerst zou worden, veranderde in een website met digitale catalogus. Stichtingconstant.nl groeit nog dagelijks op basis van het onderzoek dat gedaan wordt om te inventariseren wat er allemaal is, waar dat zich bevindt en wat de historie van eigendom is. En dan zijn er nog de tentoonstellingen. “Je werk moet gezien worden,” zegt Van der Horst in de documentaire die op de expositie gedraaid wordt. Daar zet de stichting zich nu al zes jaar voor in. “Je kunt afwachten tot musea iets in bruikleen komen vragen, maar je kunt het werk ook actief promoten,” zegt haar dochter. “Dat doen wij, want er is zoveel moois om te laten zien en over te vertellen. Musea hebben steeds minder geld en tijd om onderzoek te doen. Als de erven er niet aan trekken, raakt kunst vaak in de vergetelheid. Dat zie je bij zoveel overleden kunstenaars gebeuren.”

Het levert prachtige exposities op: van Art Basel tot een grote overzichtstentoonstelling in het Reina Sofía in Madrid. En nu dus twee tegelijk in Amstelveen en Den Haag. De stichting zorgt voor de inhoudelijke ondersteuning, geeft advies, schrijft en redigeert teksten, doet fact checks en geeft werken in bruikleen. “We zijn dag en nacht bezig met zulke exposities en boekpresentaties, helemaal als je ook nog co-curator bent zoals in het Cobra Museum,” aldus Van der Horst.

Vijftig jaar vooruit Pictoright regelt de auteursrechten voor de Fondation. De auteursrechtvergoedingen, inclusief het volgrecht, zijn goed voor een kwart van de inkomsten. Van der Horst: “Zonder dat geld zouden we niet kunnen doen wat we doen. Pictoright is

“De jaren ,50 worden meestal overgeslagen”

voor ons wat een agent voor een acteur is. Ze zoeken uit wat gepubliceerd wordt in tijdschriften, boeken, digitale archieven en lesmateriaal en geven waar nodig juridisch advies. Ze hebben contracten met de meeste musea over gebruik van afbeeldingen in catalogi en promotiemateriaal. Dat is heel fijn, want daar hoeven we dus helemaal niet over na te denken. Natuurlijk denk ik ook wel eens dat het prachtig zou zijn als alles open source was. Maar het is wel opvallend dat de mensen die dat het hardst roepen het meeste geld verdienen aan andermans werk. En het zou betekenen dat we dit soort projecten niet kunnen doen. Als tiener kende ik alleen zijn latere werk, pas na zijn dood heb ik ontdekt wat hij vóór de jaren ’70 maakte. Ik wist niet dat zijn oeuvre zo omvangrijk was. Constant was ongelofelijk veelzijdig, we kunnen nog minstens vijftig jaar interessante nieuwe tentoonstellingen van zijn werk maken.”

Foto: Tom Haartsen © Fondation Constant

Eten is emotie

Kijk op zijn website en het water loopt je in de mond. Risotto met truffel, coquilles, zuurkool met klapstuk of een patatje met – je krijgt er acuut honger van. “Vroeger was ik een verschrikkelijk eter,” zegt foodfotograaf Christian Fielden.

Dat veranderde toen hij een baantje kreeg in een restaurant. Eerst als afwasser, later aan de ‘kouwe kant’, waar hij voor- en nagerechten maakte onder toeziend oog van de chef. “Daar leerde ik proeven en van eten genieten.” Ondertussen leerde hij ook fotograferen aan de fotoacademie in Den Haag. Pas veel later viel het allemaal samen. “Toen ik in 2003 voor mezelf begon en na ging denken over wat ik nou eigenlijk wilde, kwam ik op het idee om die twee te combineren.”

De uitdaging is om de sensatie van lekker

eten te vangen in een tweedimensionaal beeld. Fielden: “Bij eten worden ál je zintuigen aangesproken, je moet het zien, ruiken, voelen en proeven. Eten is emotie. Ik weet nog de eerste keer dat ik truffel at, dat vergeet ik nooit meer. Dat gevoel wil ik ook in mijn foto’s vastleggen.”

Ideale wereld

Vorig jaar kreeg hij een tip van een bevriende fotograaf om zich aan te sluiten bij Pictoright. “Moet je doen, zei zij, dat is fantastisch! En dat is het inderdaad. In een ideale wereld gaan mensen netjes met je werk om, vermelden ze je naam als ze een beeld gebruiken, vragen ze om toestemming. Maar foto’s zijn een soort gemeengoed geworden. Alles wordt gedeeld en gereproduceerd. Ik heb weleens in de clinch gelegen over een naamsvermelding in een blad, en ik moet soms eindeloos achter mijn geld aan.

Het mooie is dat ik van Pictoright gewoon geld op mijn rekening krijg gestort!”

Serieus

Fielden is aangesloten voor collectieve rechten. Hij heeft sinds zijn aansluiting vooral het jaarlijks terugkerende leenrecht en een éénmalige uitkering voor reprorecht ontvangen. Het leeuwendeel was voor de serie Topkoks voor Thuiskoks waarvoor hij de foto’s maakt. “Die oplage is heel groot en daar wordt veel uit gekopieerd. Omdat de opbrengst van de reeks naar het World Food Programme gaat, vraag ik voor die klus alleen een onkostenvergoeding. Het is fijn om via Pictoright alsnog geld te krijgen uit de collectieve regelingen. Heel goed dat zij dat doen, ik wist eigenlijk niet dat het zó serieus werd aangepakt. Ik heb zelfs met terugwerkende kracht nog 1600 euro gekregen over de drie jaar vóórdat ik aangesloten was!”

VOOR ALLE BEELDMAKERS EN ONTWERPERS VAN WIE WERK

WORDT GEKOPIEERD, UITGELEEND OF VERTOOND OP TV

“Ik wist niet dat het zo serieus werd aangepakt”

DE 5 COLLECTIEVE RECHTEN IN HET KORT

1.LEENRECHT

Voor alle boeken, tijdschriften, cd’s en dvd’s die openbare bibliotheken uitlenen, betalen zij een vergoeding aan de Stichting Leenrecht. De kunstuitleenvergoeding valt ook onder het leenrecht.

2.KOPIEERVERGOEDING

Deze uitkering bestaat uit 3 collectieve vergoedingen:

- Reprorecht: door bedrijven, organisaties en onderwijsinstellingen wordt voor het kopiëren jaarlijks een vergoeding betaald.

- Readerrecht: universiteiten en hogescholen betalen jaarlijks een vergoeding voor het opnemen van hoofdstukken en paragrafen uit eerder verschenen boeken, tijdschriften en kranten in readers.

- Knipselkrantvergoeding: knipselbedrijven betalen een vergoeding voor gebruik van de afbeeldingen in de door hun verspreide knipsels.

3.THUISKOPIERECHT

Pictoright ontvangt en verdeelt van Stichting de Thuiskopie het deel van de thuiskopieheffingen op cd’s en dvd’s, smartphones, computers, tablets, mp3-spelers en externe harddisks dat bestemd is voor de visuele makers.

4.KABEL- EN TELEVISIERECHT

In veel televisieprogramma’s zijn foto’s, kunstwerken of ander beeldmateriaal te zien. Voor doorgifte via de kabel van deze uitzendingen moeten de kabelmaatschappijen jaarlijks een bedrag betalen.

5.DIGITALISERINGSVERGOEDING

Pictoright heeft met een aantal beeld- en krantenarchieven regelingen getroffen voor het online gebruik van afbeeldingen. In ruil voor een collectieve toestemming betalen deze archieven jaarlijks een vergoeding aan Pictoright.

Pictoright keert deze vergoedingen uit aan de rechthebbende. Leenrecht voor boeken wordt jaarlijks uitgekeerd. De overige rechten worden eenmalig uitbetaald over het jaar van uitgave of uitzending.

Een aansluiting voor collectieve rechten kost niets, maar kan wel geld opleveren! Neem contact op met Pictoright voor meer informatie: info@pictoright.nl

VOOR ALLE BEELDMAKERS EN ONTWERPERS VAN WIE WERK WORDT GEKOPIEERD, UITGELEEND OF VERTOOND OP TV

Fielden Food | Culinair Fotografie

volgrecht

Weer winst tegen Simonis en Buunk

Begin 2014 werd Simonis & Buunk veroordeeld tot het doen van opgave van alle volgrechtplichtige verkopen. De kunsthandelaar liet het daar niet bij zitten en ging in hoger beroep. De rechter gaf Pictoright opnieuw gelijk.

Begin 2016 is er uitspraak gedaan in het hoger beroep. Deze is inmiddels definitief geworden, wat betekent dat cassatie bij de Hoge Raad niet meer mogelijk is. De belangrijkste strekking van het arrest is nog steeds dat Pictoright de juiste werkwijze hanteert door periodiek kunsthandelaren aan te schrijven met een verzoek opgave te doen van alle volgrechtplichtige transacties. Anders dan Simonis & Buunk stelde, hebben rechthebbenden geen voorafgaande aanwijzingen nodig van mogelijke transacties.

Proceskosten

Dat ligt volgens Pictoright ook voor de hand; van een kunstenaar of Pictoright kan niet worden verwacht dat er kennis bestaat over verkopen die uit het zicht plaatsvinden. Het Hof oordeelt dat de kunsthandel Pictoright mag vragen aan te tonen dat Pictoright een kunstenaar of diens erfgenamen vertegenwoordigt. Een groot verschil met de uitkomst van het vonnis in 2014 is het feit dat Simonis & Buunk nu ook is veroordeeld tot het betalen van de proceskosten, in aanvulling van de eerder betaalde beslagkosten. Ook moet er volgens het Hof opnieuw opgave gedaan worden van volgrechtplichtige transacties, inclusief aankopen, en moet alles opnieuw worden gecontroleerd door een onafhankelijke accountant.

ARREST GERECHTSHOF ARNHEM LEEUWARDEN

2 FEBRUARI 2016 5.7:

“Het door Pictoright gehanteerde systeem, waarbij zij namens de bij haar aangesloten makers en rechthebbenden een verzoek aan de kunsthandelaar doet om op te geven of in een bepaalde periode werken zijn verhandeld van een (door middel van een zoekfunctie te achterhalen) bij haar aangesloten kunstenaar, strookt dan ook met de regeling van artikel 43d Aw. Daarbij is ook niet vereist, zoals [appellanten] stellen, dat Pictoright op voorhand bewijzen overlegt van haar (actuele) vertegenwoordigingsbevoegdheid van alle bij haar aangesloten (Nederlandse en buitenlandse) makers. Wel ligt het op de weg van Pictoright om, ten aanzien van de door de kunsthandel opgegeven makers waarvan volgrechtplichtige transacties hebben plaatsgehad, vervolgens desverlangd aan te tonen dat Pictoright daadwerkelijk bevoegd is deze makers te vertegenwoordigen.”

In gesprek met ministeries

Ieder kwartaal zitten auteursrechtelijke belangenorganisaties met vertegenwoordigers van verschillende ministeries met elkaar om tafel. Pictoright levert vaak input voor deze gesprekken. Deze laagdrempelige vorm van contact met Den Haag is een goede manier om ook het volgrecht op de agenda te zetten.

Bij de kwartaalmeetings zijn de Federatie Auteursrechtbelangen (Platform Makers/ Platform Creatieve Media Industrie / VOI©E) en de vertegenwoordigers van de Ministeries van Veiligheid en Justitie, Economische Zaken, en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aanwezig.

Er wordt gepraat over de stand van zaken in de wetgeving en de uitvoering van auteursrechtelijke kwesties, waarbij de belangen van de creatieve makers natuurlijk hoog op de agenda staan. Pictoright draagt hieraan onder meer bij door ieder kwartaal een update te geven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van volgrecht.

blijven Aanschrijven van kunsthandelaren helpt

Blijven schrijven

In het huidige kwartaaloverzicht schreven wij bijvoorbeeld over de gestage toename van het aantal kunsthandelaren dat volgrecht betaalt. Dit komt waarschijnlijk door de gunstige uitkomsten van de recente juridische procedures. Maar het blijkt ook dat herhaaldelijk aan blijven schrijven van kunsthandelaren uiteindelijk zijn vruchten

VOOR KUNSTENAARS VAN WIE WERK WORDT VERKOCHT VIA DE KUNSTHANDEL

afwerpt. Het blijft nog steeds lastig om kunsthandelaren te bewegen tot het doen van opgave, maar het is goed om te zien dat we daar steeds succesvoller in zijn. Ook werd in ons kwartaaloverzicht kort genoemd dat de rechtszaak tegen Simonis & Buunk definitief is afgerond nu het arrest ‘in kracht van gewijsde’ is gegaan.

Drempelbedrag

We schreven ook over een verslag dat Pictoright heeft opgesteld op verzoek van het Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Alexander Pechtold (D66) stelde in 2015 enkele vragen aan minister Bussemaker over de effectiviteit van het volgrecht, waarop Pictoright werd verzocht hier meer informatie over te verstrekken. De vragen van het ministerie hadden betrekking op de inkomsten, administratieve lasten, juridische conflicten en de uitvoering van de wet in internationaal perspectief. Een van onze conclusies in het daaruit volgende rapport is dat door het hoge drempelbedrag en het ontbreken van verplicht collectief beheer relatief weinig kunstenaars profiteren van het volgrecht. In België is sinds kort verplicht collectief beheer voor het volgrecht ingevoerd, wat de administratieve last voor zowel de kunsthandelaar als de innende partij een stuk kleiner maakt. Dit lijkt flinke impact te hebben op het aantal uitbetalingen aan kunstenaars.

Geen cascade

Ook wordt opgemerkt dat de angst voor verschuivingen van de kunstmarkt naar landen zonder volgrecht onterecht blijkt te zijn, de markt voor Nederlandse kunstwerken bevindt zich voornamelijk in Nederland. Er lijkt ook geen aanwijzing te zijn voor het door de kunsthandel genoemde ‘cascade effect’. Dit treedt op als een kunstwerk een aantal keer wordt doorverkocht door handelaren voordat het een uiteindelijke koper vindt. De kunsthandel stelt dat er dan meerdere keren volgrecht verschuldigd zou zijn, maar Pictoright heeft dit in de praktijk niet kunnen vaststellen.

Verkocht

Jan Schoonhoven Jr. (1975) ‘White Circle’ (2014)

Dit werk van Jan Schoonhoven Jr. is tijdens de ‘Post-War and Contemporary Art’ veiling bij Christie’s op 20 en 21 april jl. voor een bedrag van € 5.250 verkocht. Voor deze verkoop is € 210 aan volgrecht verschuldigd. Op dezelfde veiling werden ook meerdere werken van zijn grootvader Jan Schoonhoven Sr. (1914-1994) aangeboden.

JAARVERGADERING

Op 14 juni werd de vergadering van aangeslotenen gehouden in de Tuinzaal van het Centraal Museum in Utrecht. Met 100 bezoekers was de vergadering goed bezocht. Tijdens het officiële gedeelte werden de jaarcijfers besproken door directeur Vincent van den Eijnde, ging voorzitter Gerrit Jan Wolffensperger dieper in op onder andere de Europese richtlijnen voor toezicht op auteursrechtenorganisaties, en vertelde Sander van de Wiel meer over de inning van het volgrecht en de recent gewonnen procedure tegen kunsthandelaar Simonis & Buunk. Na de pauze gaven Rob Scholte en mr. Dirk Visser hun visie op het auteursrecht in onderhoudende betogen onder de noemer Copyright: bij de tijd?

KEES BERENDSEN WINT PICTORIGHtPRIJS

De Pictorightprijs wordt ieder jaar uitgereikt aan iemand die zich op een bijzondere manier heeft ingezet voor het auteursrecht. Dit jaar ging de prijs naar Kees Berendsen.

Kees Berendsen is zijn hele werkzame leven bezig geweest met auteursrecht, en in het bijzonder heeft hij zich ingezet voor de rechten van visuele makers.

Als jonge advocaat stond hij in 1977 aan de wieg van de Stichting Beeldrecht. Na de oprichting van Beeldrecht werd onder leiding van Kees al snel begonnen met het afsluiten van contracten met gebruikers van beeld, zoals musea, uitgevers en omroepen. In de jaren tachtig en negentig heeft Kees zich ook, vaak noodgedwongen, bezig gehouden met rechtszaken.

Vanaf 2002 tot enkele jaren geleden was Kees advocaat bij Croon Davidovich advocaten, en hij is nog steeds als adviseur aan dat kantoor verbonden.

Kees Berendsen is van eminente betekenis geweest voor de ontwikkeling van de auteursrechtelijke bescherming van beeldmakers.

Foto’s: Laila Schoots

praktisch

Agenda 2016

Wanneer worden de vergoedingen uitgekeerd? We hebben de belangrijkste data, deadlines en uitkeringsmomenten voor 2016 op een rijtje gezet

MAART

• 1 maart: deadline opgave collectieve rechten na-repartitie

• Uitkering kunstuitleen- en digitaliseringsvergoeding

APRIL

• Na-repartitie collectieve rechten

• Repartitie eerste kwartaal individuele rechten en volgrecht

MEI

• Inning contributie individuele rechten

Juni

• Vergadering van aangeslotenen

• Repartitie tweede kwartaal individuele rechten en volgrecht

SEPTEMBER

• Repartitie individuele rechten en volgrecht

OKTOBER

• 1 oktober: deadline opgave collectieve rechten repartitie december

• Repartitie derde kwartaal individuele rechten en volgrecht

DECEMBER

• Reguliere repartitie collectieve rechten

• Repartitie TV gelden over 2015

• Repartitie vierde kwartaal individuele rechten en volgrecht

PERSOONLIJK

Per 1 juli 2016 gaat Pictoright medewerker Dirk Groenendijk met pensioen. Dirk was sinds 1 september 2010 verantwoordelijk voor de financiële administratie. Hij was een betrokken en gewaardeerde collega, en het bureau van Pictoright zal hem, zijn gezelligheid én zijn uitgesproken mening aan de lunchtafel zeker missen. We wensen hem en zijn vrouw Hilde alle goeds.

KANTOORINFORMATIE

We zijn op werkdagen telefonisch bereikbaar van 9.00 tot 17.30 uur. Tel: 020 589 18 40

COLOFON redactie & productie

Marcel van de Graaf, Pictoright eindredactie Willemijn de Jonge, Mijnwerk vormgeving De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl.

Pictoright

Visuele auteursrechten Nederland Sarphatistraat 606-608 1018 AV Amsterdam Postbus 15887 1001NJ Amsterdam

T 020-589 18 40 F 020-412 42 69

www.pictoright.nl

Volg ons op Twitter: www.twitter.com/pictoright

Vind ons op Facebook: www.facebook.com/pictoright

ISSN: 2210-9951

Eind goed al goed

mag dat?

Een kunstwerk in een rouwkamer wordt zonder toestemming van de maker gebruikt in de folder van een uitvaartorganisatie. Mag dat?

Beeldend kunstenaar Sybille Gielen heeft ongeveer tien jaar geleden voor Woonzorgcentrum De Venloene in Loon op Zand een glas-appliqué ontworpen. Het appliqué met als titel De Jacobsladder is geplaatst in een rouwkamer van het Woonzorgcentrum die door een uitvaartorganisatie wordt gehuurd. Onlangs constateerde mevrouw Gielen tot haar verbazing dat in een folder van de uitvaartorganisatie een afbeelding van het glas-appliqué prominent en op meerdere pagina’s werd gebruikt zonder haar toestemming. Daar kwam nog eens bij dat haar naam niet werd vermeld in de folder en dat het kunstwerk aangetast (in een soort blokvorm) werd weergegeven. Hier had mevrouw Gielen geen toestemming voor gegeven en ze zou ook nooit toestemming hebben gegeven voor de manier waarop het werd gebruikt.

Kleine moeite

In de rouwkamer hangt naast het glasappliqué een toelichting waarbij mevrouw Gielen duidelijk als maker wordt aangeduid, inclusief haar contactgegevens. Het was een kleine moeite geweest haar te benaderen om toestemming voor het gebruik te vragen. En mevrouw Gielen had de uitvaartorganisatie dan naar Pictoright kunnen doorverwijzen om het gebruik te regelen. Door het zonder toestemming reproduceren van het werk van mevrouw Gielen is inbreuk gemaakt op haar auteursrecht. Ook zijn haar persoonlijkheidsrechten geschonden omdat haar naam niet vermeld werd en het kunstwerk niet in zijn geheel werd afgebeeld.

Misverstand

Mevrouw Gielen schakelde Pictoright in. Na schriftelijk contact met de uitvaartorganisatie is er een regeling tot stand gekomen

waarbij een schadevergoeding aan mevrouw Gielen werd betaald.

Pictoright merkt wel vaker dat bedrijven ervan uit gaan dat kunstwerken die zich bevinden in het gebouw waarin het bedrijf gevestigd is zonder toestemming gebruikt mogen worden. Dit is een misverstand. In veel gevallen is toestemming van de auteursrechthebbende nodig – ook als het bedrijf eigenaar van het kunstwerk is.

--------------------------------

De Jacobsladder door Sybille Gielen

Foto: Anke Gielen