Euskal Herriko Unibertsitateko Kimika Fakultatearen 50 urteko historia ospatzeko hainbat ekimen antolatu dituzte. 2025ean programatutako jardueren artean, Donostia Kulturarekin elkarlanean antolatutako hitzaldi-zikloa nabarmentzen da. Aurkezpenean parte hartu zuten Jon Insausti Donostiako Udaleko Kultura eta Euskarako zinegotzi ordezkariak, Agustin Erkizia UPV/EHUko Gipuzkoako Campuseko errektoreordeak eta Jon Mattin Matxain UPV/EHUko Kimika Fakultateko dekanoak. Donostia International Physics Centerreko, Materialen Fisika Zentroko, zein POLYMAT eta CIDETEC ikerketa-zentroetako ordezkariak ere bertaratu ziren.
Jon Insausti Donostiako Udaleko Kultura eta Euskarako zinegotzi ordezkariak azpimarratu zuenez, “ezagutzaren hedapena eta kultura zientifikoaren sustapena kultur-erakunde gisa dugun misioaren funtsezko zutabeak dira. Kudeatzen ditugun kultur-zentroak topaketarako eta ikaskuntzarako guneak dira, non zientziak eta gizarteak elkarrekin hitz egin eta elkar aberastu dezaketen”.
Era berean, UPV/EHUko Kimika Fakultateko dekano Jon Mattin Matxainek azaldu zuen “50 urte hauek betetzea Fakultatean lan egin eta/edo ikasi duten pertsona guztien arrakasta kolektibo handia izateaz gain, gure unibertsitate eta gizarte osoarena ere bada. Hau dela eta, 50 urte hauek gizarte osoarekin ospatu nahi ditugu, bisitak jasotzeko gure ateak irekiz, baita gure jarduera fakultateko hormetatik kanpo zabalduz. Horrela, ikastegiaren jarduketa-eremu ezberdinetan jarduerak antolatuko ditugu: Zientziaren zabalkuntza, ikasleen prestakuntza/
orientazioa, transferentzia eta ikerketa. Modu honetan, urtebetetze honetan gurekin parte hartu nahi duten erakunde, talde eta eragile guztiak bidelagunen zerrendara batzera gonbidatu nahi ditugu. Bidelagunen zerrendan nabarmentzekoak dira CIDETEC, CFM, DIPC eta POLYMAT, mundu mailan erreferenteak diren eta fakultateko kideen ekimenez jaiotako lau ikerketa zentroak”.
“
Jarduerak urtean
zehar egingo diren arren, multzo nagusia udazkenean kontzentratuko da
1975etik aurrera Kimikan
Euskal Herriko Unibertsitateko Kimika Fakultatea1987. urtean eraiki zen, gaur egungo lekuan, baina, lehen kokapena Donostiako Altza auzoko San Juan XXIII.a Lanbide Heziketako Eskola izan zen. Urte hauetan (50 urte), unibertsitatearen laguntzari esker, Kimika Fakultatean hainbat ikertalde garatu ahal izan dira, eta horietan guztietan kimika berdearen, ekonomia zirkularraren eta jasangarritasunaren kontzeptuak barne hartzen dira. Hala, ikertzaile finkatuekin batera –besteak beste: Claudio Palomo, José Mª Asua, Fernando Cossio, Jesus Ugalde, Juan Colmenero, Pedro Miguel Etxenike, Eugene Zhukov eta Angel Rubio–, ikertzaile gazteak daude –esate baterako: David Mecerreyes, Haritz Sardon, Ana Beloqui, Arkaitz Correa, Sara Barja eta Daniel Reta.
Era berean, unibertsitate-zentro honek, bere ikertzaileen bitartez, aintzatespen entzutetsuak
lortu ditu, hala nola Asturiasko Printzea Saria, Ikerkuntzako 7 Euskadi Sari, Espainiako Kimikako Errege Elkarteak eta Fisikak emandako dominak eta sariak, Max Planck eta DuPont sariak... Fakultateak, gainera, bi Nobel sari ditu irakasle laguntzaile gisa: Albert Fert, Fisikako Nobel saria 2007an, eta George F. Smoot, Fisikako Nobel saria 2006an. Horrela, 1975. urtean landatutako haziak bere fruitua ematen jarraitzen du XXI. mendean, nazioartean aintzatetsitako ikertzaileak trebatuz eta, horrela, ahalmen hori ikerketa-bikaintasuneko zentro finkatua bihurtuz. Honela, Formakuntza, Transferentzia eta Ikerkuntzan egindako esfortzu kolektibo honi esker, gaur egun, Kimika Fakultatea irakaskuntzan eta ikerkuntzan garapen handia duen Zentroa da eta honen adierazle gure Fakultateak Shanghai ranking-ean duen posizioa da. Munduko 10.000 unibertsitateen artean, UPV/ EHU, Kimikako jakintza arloan, munduko 151200 onenen artean egotea hain zuzen ere.
50 urte kimika zabaltzen
2025. urtean zehar, Kimika Fakultateak bere 50 urteak ospatuko ditu, jarduera-programa zabal eta askotarikoarekin. Programa hori Donostia Kulturarekin batera antolatutako hitzaldi-zikloarekin hasiko da, ‘50 Urte Kimika Zabaltzen’ izenburupean. Ziklo honetan Kimika Fakultateko kideek Fakultatean garatzen diren hainbat gairen inguruan arituko dira Ernest Lluch kultur etxean, publiko orokorrari irekitako hitzaldietan. Hitzaldiak hilabetean behin gauzatuko dira, Materialen Fisikako Zentruko (CFM/MFZ) komunikazio arduradunak, Idoia Mugikak aurkeztuta. Hizlarien artean perfil desberdin anitzeko Fakultateko kideak daude, hala nola, Euskadi Ikerkuntza Sariak, proiekzio handiko gazteak eta zientzia zabalkuntzan adituak.
Hitzaldi-zikloaren programa
• Urtarrilak 14. “Ciencia. Belleza. Futuro”. Pedro Miguel Echenique Landiribar. Kimika Fakultateko katedradun emeritoa eta Donostia Interna-
tional Physics Center (DIPC)ko presidentea. Beste sarien artean, 1996 Ikerkuntza Euskadi Saria.
• Otsailak 11. “Polímeros y desarrollo sostenible”. Jose Maria Asua González. Kimika Fakultateko katedradun emeritoa eta POLYMATeko fundatzailea. Beste sarien artean, 2005 Ikerkuntza Euskadi Saria.
• Martxoak 11. “¿Todo eso con electrones?”. Daniel Reta Mañeru. Kimika Fakultateko Ikerbasque ikertzailea eta ERC beka entzutetsuarekin saritua. Aplikazio desberdinak dituzten molekula magnetikoak aztertzen ditu.
• Apirilak 8. “Bizidunen mundua: bioteknologiaren aurrerapenak/Seres vivos: avances en biotecnología”. Ana Beloqui Elizazu eta Lide Arana Urbieta. Kimika Fakultateko ikertzaileak. Aplikazio biomedikoak dituzten biomolekulak aztertzen dituzte.
• Maiatzak 13. “Explorando la materia átomo a átomo”. Sara Barja Martínez. Kimika Fakultateko Ikerbasque ikertzailea eta ERC beka entzutetsuarekin saritua. Materialak eskala atomikoan aztertzen ditu, energia konbertsioaren efizientzia hobetzeko.
• Ekainak 10. “Ideien Kimika. Unibertso kimikoaren azken muga”. Jesús María Ugalde Uribe-Etxebarria. Kimika Fakultateko katedraduna eta Jakiundeko presidente ohia. Beste sarien artean, 2005 Ikerkuntza Euskadi Saria.
• Irailak 23. “Garapen Jasangarrirako Polimeroak“. Haritz Sardon Muguruza. Kimika Fakultateko irakasle titularra. Bere ikerketa arloko eragin handieneko ikertzaile gazteen Standford zerrenda entzutetsuko kide.
“2025. urtean zehar mende-erdiko historia ospatzeko hainbat jarduera antolatu dira, eta horien artean Donostia Kulturarekin elkarlanean antolatutako hitzaldi-zikloa nabarmentzen da
• Urriak 14. “Koloreen Kimika”. Ane Bordagaray Eizaguirre eta Jon M. Matxain Beraza. Kimika Fakultateko irakasle agregatua eta irakasle osoa, hurrenez hurren. Nazioartean errekonozituak, kimikako esparru desberdinetan ikertzen dute.
• Azaroak 25. “La Química de los Metales”. Zoraida Freixa Fernández. Kimika Fakultateko Ikerbasque ikertzailea, hainbat komite nazional eta nazioarteko kide, bere esparruan nazioartean errekonozitua eta zientzia dibulgatzailea.
• Abenduak 16. “Fármacos de nueva generación”. Fernando P. Cossio Mora. Kimika Fakultateko katedraduna eta Ikerbasque Zientziarako Euskal Fundazioaren zuzendari zientifikoa. Beste sarien artean, 2020 Ikerkuntza Euskadi Saria.
Zientzia Zabalkuntza jardueren artean, CSICek antolatutako “Qué sabemos de…” hitzaldi zikloan ere parte hartuko dugu, (CSIC-UPV/EHU centro
mistoa) Materialen Fisika Zentroarekin batera. Honetaz gain, beste jarduera kolektiboetan ere egongo dira gure kideak, Zientzia Astearen kasu. Era berean, UPV/EHUko Kimika Fakultateak ateak gizarteari irekiko dizkio, eta modu honetan laborategi eta azpiegiturak bisitatzeko aukera hilabetero egongo da. Formakuntza/Orientazio jarduera guztiei dagokienez, nabarmentzeko bi ditugu: alde batetik, DIPCk antolatutako “TOP@ DIPC” jardueran bigarren hezkuntzako ikasleek Nobel Saridunekin elkarrizketak izateko aukera izango dute. Bestalde, “Kimika eta Hezkuntza” foroak DBHko eta Lanbide Heziketako eragileak eta Kimika Fakultateko irakasleak elkartuko ditu Kimikako irakaskuntzan dauden erronka amankomunei aurre egiteko. Era berean, CIDETEC eta POLYMATekin batera, enpresari eta mundu profesionalari orientatutako foroa sortuko da, “Kimika eta Enpresa” alegia, Transferentzia Jardueretan azpimarratzekoa. Modu honetan, Kimika Fakultatearen eta mundu profesionalaren arteko loturak estutzea eta berriak sortzea espero dugu, Kimikarekin erlazionatutako enpresa sarea sendotzeko asmoz. Bukatzeko, ikerketari begira, “Donostia is Science” kongresua antolatuko da, UPV/EHUko Uda Ikastaroetan kokatuta, Donostia hiriko beste ikerketa zentroekin batera antolatuta, kongresu honen xede nagusia Kimika Fakultateko kideen eta hiriko ikerketa zentroetako kideen artean dauden loturak finkatzea eta berriak sortzea da, ikerketa proiektu berriak garatzeko.
Jarduerak urtean zehar egingo diren arren, multzo nagusia udazkenean kontzentratuko da, 1975/76 ikasturtean Kimika Fakultatearen jarduera hasi zeneko 50. urteurrenarekin bat eginez. Hori dela eta, “Udazken Kimikoaren” barne jarduera asko bilduko dira, beste erakunde batzuekin elkarlanean: Gipuzkoako Jubilatuen eta Pentsiodunen Elkartea, Elhuyar Fundazioa, Bergarako Laboratorium Museoa, UPV/EHUko Kultura Zientifikoko Katedra, La Mecánica del Caracol eta Norteko Ferrokarrilla bezalako irratsaioak, besteak beste.
Volkswagen Golf nagusi da autoen merkatuan 50 urterekin
Volkswagen Golf, 50 urteko historiarekin, auto berrien zein erabilien merkatuan modelo ezagunenetako bat da aspalditik. Ganvam-en (Ibilgailuen Saltzaile eta Konpontzaileen Elkarte Nazionala) datuen arabera, 2024an Golf autoak 65.671 transakzio izan zituen, bosgarren urtez jarraian ibilgailu erabilien merkatuan gehien erositako autoa izanik.
Bestalde, Volkswagen ibilgailu erabilien merkatuan gehien saldu zen marka ere izan zen 2024an, 179.000 aletik gorako zifrarekin, Ideautoren datuen arabera.
Datuen azterketak erakusten du Volkswagen Golf-en seigarren belaunaldia ari dela sortzen interes gehien erosleen artean. Dudarik gabe, Golfak bigarren eskuko merkatuan lortutako emaitza onen gakoetako bat hondar-balio altuak dira, eta hori da Volkswagen markaren indargune nagusietako bat.
Volkswagenek ospe sendoa eraiki du urteetan zehar. Berrikuntza, segurtasuna eta diseinua markaren DNAren parte diren ezaugarriak dira. Golfa, bereziki, pertzepzio positibo horren funtsezko zutabea izan da, Europan historian gehien saldu den modeloa izanik. Bere 50 urteko his-
torian, 37 milioi ale baino gehiago saldu dira, eta horietatik 770.000 zirkulatzen ari dira oraindik Espainiako errepideetan. Beraz Espainian zirkulazioan ale gehien dituen autoa da CARFAXen datuen arabera, Espainian eta Europan ibilgailuen historia-erregistroen nazioarteko hornitzailea nagusia.
Bere zortzi belaunaldietan zehar, Golfak aukera zabala eskaini du, errekuntzako motor eraginkorretatik hasi eta bertsio hibrido eta elektrikoetaraino, kontsumitzaileen behar aldakorrera egokituz.
Bestalde, Golfa ondo egokitzen da hainbat erabileratara, familia-ibilgailutik hasi eta gazte-kotxeraino, diseinu praktikoari eta barruko espazio ugariri esker. Ikuspegi anitz horri Golfa bere historian zehar eskaini izan diren karrozeria estilo ezberdinek ere laguntzen dute; formatu trinko klasikotik familia, bihurgarri, monofurgoneta edo SUVra.
2025. urteari begira, erabilitako ibilgailuen eskariak altua izaten jarraituko duela espero da. Testuinguru horretan, Volkswagen Golf-ek protagonismo nagusia izaten jarraituko du, merkatu dinamiko batean erosleen itxaropenetara egokitzeko duen gaitasunari esker.
Teknologia jasangarriagoak lortzeko eta ibilgailu elektrikoen gero eta ospe handiagoarekin, Volkswagen ondo kokatuta dago bere produktu-lerroa berritzen jarraitzeko. Egungo Golfak hibridazio arina eta hibrido entxufagarridun bertsio elektrifikatuak eskaintzen ditu, baina garrantzitsuena, Volkswagenek dagoeneko baieztatu du %100 elektrikoa den Golf bat iritsi dela.
Volkswagen Nafarroan ekoizpen bikaina
Bestalde, Volkswagen Nafarroak 2024a munduko laugarren fabrika gisa amaitu zuen Volkswagen markako hamazazpi lantegietatik ekoizpen-bolumenaren arabera, Wolfsburg-en (Alemania), Pueblaren (Mexiko) eta Bratislavaren (Eslovakia) atzetik.
Iaz, Landabengo fabrikak 274.688 auto ekoitzi zituen, hau da, mundu osoko Volkswagen lantegietan muntatutako autoen % 9.
Bosgarren urtez jarraian, 2024an Espainian gehien saldu den bigarren eskuko ibilgailu gisa ezarri da
Konparazioa Partzuergoko marka guztietako ibilgailuen ekoizpen planta guztietara zabaltzen bada, Txina barne, Landabengo fabrika 50etik hamaikagarren postuan legoke, bolumen osoaren % 3rekin.
Iazko ekoizpenaren igoera txikia (+1.415 auto, produkzio egun baten baliokidea) 2023ko 273.273 autoekin alderatuta, Volkswagen Nafarroako instalazioak bi kotxe elektriko abian jartzeko lanek aurreikusitako erritmoan jarraitzen duten bitartean gertatzen da, Volkswagen bat eta Škoda bat, 2026an zehar. Modeloka, 143.394 auto izan ziren T-Cross, 99.507 Taigo eta 31.787 Polo.
Motorrei dagokienez, kotxeen % 56 1,0 litroko eta 85 kW-ko motorra zuten; % 26 70 kW-ko 1,0; % 10 110 kW-eko 1,5; % 6,4 81 kW-ko 1,0; % 1,4 59 kW-ko 1,0; eta % 0,2ko 66 kW-ko GNVren 1,0. Bezeroen % 63k DSG transmisio automatikoaren aldeko apustua egin zuen; aurreko urtean % 55,3k.
Ekoizpena 2025erako 220.000 eta 230.000 autotara iritsiko da, 2023an amaituko den hiru urteko epean aurreikusitako 150.000tik gora.
Poloren 50 urteak
1975az geroztik, Volkswagen Polok hainbat belaunaldi poztu ditu eta bere segmentuan lehena bihurtu da: mugikortasun merkea, betiko diseinua eta teknologia aitzindaria izan da beti. Sei belaunalditan 20 milioi ibilgailu baino gehiago salduta, Polo bere klaseko modelo arrakastatsuenetako bat bezala ezarri da. 2025ean, Volkswagenek konpaktu txikiaren 50. urteurrena ospatzen du.
1970eko hamarkadan VW Beetle ordezkatu behar izan zutenean, Volkswagenek hainbat modelo zituen eskuan: 1973an Passat merkaturatu zen, urtebete geroago Golfa, eta Poloak 1975ean debuta egin zuen. Aurreko ibilgailuek ez ziren hain laburrak eta finduak.
Golfaren azpitik klase bat kokatuta, Poloak ezin hobeto biribildu zuen aurreko gurpileko trakzioko modeloen familia berria. 50 urte geroago eta bere seigarren belaunaldian, Poloak frogatu du auto txiki batek oraindik ere txunditu dezakeela segurtasunarekin eta xarmaz. Saldutako 20 milioi auto baino gehiagok erakusten dute hori.
Poloak berrikuntza teknikoak ez ezik, guztiontzako mugikortasun merkean ere balio du. Punta-puntako teknologiarekin eta kalitate-prezio balio paregabearekin, Poloak gizabanakoaren mugikortasunean lagundu du belaunaldiz belaunaldi. Gidatzeko lehen klaseetarako, kirol-plazerra edo familia-kotxe gisa, Poloak oroitzapenak sortu ditu eta etorkizunean ere bidelagun polifazetikoa izango da.
Teófilo Rojo munduko ikertzailerik aipatuenen zerrendan
Clarivate Analyticsek, munduko lider den eta argitalpen zientifikoak aztertzeko eta biltzeko erabiltzen den tresna ospetsuak, 2024ko zerrenda argitaratu du. Ikertzaile aipatuenak ikerketan egindako lan bikainagatik aukeratzen dira, Web of Science-n azken hamarkadan eremuko aipamenen top % 1ean dauden artikulu asko aipatutako hainbat artikulu sortzeagatik. Munduko zientzialari guztiak kontuan hartuta, 1.000 ikertzailetatik bat jotzen du Clarivate Analyticsek asko aipatutako ikertzailetzat.
“
Laugarren aldiz, Teofilo Rojo irakaslea munduko ikertzailerik aipatuenetako bat izendatu dute, Clarivate
Analytics-ek egindako 2024ko zerrendaren arabera
Era berean, ScholarGPSko (ScholarGPS Highly Ranked Scholar) goi-mailako Akademikotzat jo da 2023an eta 2024an, bere jardun akademiko bikainagatik. Bere lanaren inpaktu altuak eta bere ekarpen akademikoen aparteko kalitateak munduko akademiko guztien goiko aldearen % 0,05ean kokatu dute.
Teofilo Rojo, Kimika Ez-organikoko katedraduna, irakasle emeritua eta ikertzaile agurgarria da gaur egun Euskal Herriko Unibertsitateko Zientzia eta Teknologia Fakultatean, eta CICenergiGUNEko zuzendari zientifikoa izan zen. Hainbat ikerketa-aldi egin ditu Bordeleko (Frantzia) Materia Kondentsatuaren Kimikako Institutuan,
King´s Collegen (Londresko Unibertsitatea, Erresuma Batua), Cambridgeko Unibertsitatean (Erresuma Batua) eta Campinaseko Unibertsitatean (Brasil).
Clarivate Analyticsen azterketa
Clarivate Analyticsek egindako 2024ko zerrenda mundu osoko 6.636 ikertzailek osatzen dute, 21 diziplinatan banatuta. Hautatutako ikertzaileen artean, ehun inguruk Espainian egiten dute lan.
Teofilo Rojok Espainian lan egiten duten eremu gurutzatuko 28 ikertzaile nabarmenetako bat izaten jarraitzen du, bikaintasun zentroetako ikertzaileekin batera, hala nola Ikerketa Zientifikoen Goi Kontseiluko (CSIC), Institut de Ciències Fotoniques-eko (ICFO) eta Ikerketa Ekologikoaren eta Baso Aplikazioen Zentroko (CREAF) ikertzaileekin. Zerrendaren arabera, zientziaren arlo guztiak kontuan hartzen dituenez, Teofilo Rojorekin batera honako hauek nabarmentzen dira: Michael Armand (CIC energyGUNE eta Deakineko Unibertsitatea, Australia), Gema Fruhbeck (Nafarroako Unibertsitatea eta Nafarroako Unibertsitatea Klinika), Ignacio Melero (Nafarroako Unibertsitatea eta Oxfordeko Unibertsitatea, Erresuma Batua), Jesús F. San Miguel (Nafarroako Unibertsitatea eta CIBERONC), Bruno Sangro (Nafarroako Unibertsitatea eta CIBEREHD) eta Miguel F. Sanmamed (Nafarroako Unibertsitatea eta CIMA). Bigarren afiliazioak kontuan hartuta, Francisco Guineari (IMDEA Nanozientzia eta DIPC) ere aintzatespena egin diote.
Web of Science (datu base zientifikoa) tresna bi hamarkada baino gehiagotan komunitate
zientifikoan urtero erregistratutako 2.000.000 argitalpen baino gehiago biltzeko oinarri nagusia izan da. Clarivate analyticsek datu base horretatik ateratzen ditu urtero nazioarteko aintzatespen zerrenda hori egiteko erabiltzen dituen emaitzak.
Zientzialari baten ikerlanaren irismena eta garrantzia ebaluatzeko, haren lanak, erreferentzia gisa edo ikerketaren gainerako lanaren inspirazio gisa, komunitate zientifikoan izan duen inpaktua ezagutu behar da. Ildo horretan, munduko zerrenda horretan agertzea ohorea da eta nazioarteko erreferentzia argia zientzialari baten ikerketa bikaintasunerako. Ikertzaile aipatuenen kopurua Shangai Ranking Consultancyk urtero egiten duen unibertsitate onenen munduko ranking ofiziala egiteko kontuan hartzen den parametroetako bat da.
Egileari buruz
Teofilo Rojok nazioarteko ospe handiko ikertalde bat osatu zuen Egoera Solidoko Kimika eta Materialen Zientzian, Euskal Unibertsitate Sisteman (A) Bikaintasuneko Talde gisa katalogatua. CIC energiGUNEko zuzendari zientifikoa izan zen haren hastapenetan, 2010ean. Zentroko laborategiak diseinatu zituen, eta bera arduratu zen ikertaldeak kontratatzeaz eta prestatzeaz, azpiegitura ekipamendua erosteaz eta ikerketa ildoak zehazteaz. 2010ean inauguratu zenetik 2020ra arte, zuzendari zientifikoa izan zen bitartean, CIC energiGUNE Europako erreferentziazko zentroen TOP3en artean kokatu zen. Epe horretan, CIC energiGUNEko eta UPV/ EHUko ikertaldeak zuzendu zituen, eta oso maila altua lortu zuen, bi jardueren arteko sinergiak eta bi ikertaldeen gaitasunak eta esperientzia baliatuta. Rojo irakaslea Na-ioizko baterien arloan oinarritutako ikerketa ildoaren buru izan da mundu osoan, eta gai hori ikertzaile askorentzat interes komunekoa izaten hasi baino bi urte lehenago hasi zen zeregin horretan. Ildo horretan, ameslari bat izan zen, energia biltegiratzearen munduko aldaketa teknologikoa aurreratu zuen, Li-tik Na-ra, eta gaur egun merkatuan aurkitzen
ditugun iraupen luzeko eta errentagarritasun handiagoko bateriak lortu zituen.
Ikerketalanhandihorrenondorioz,Rojoirakasleak 620 artikulu baino gehiago argitaratu ditu nazioarteko aldizkari zientifikoetan, eta 48000 aipamen baino gehiago izan ditu. 2 libururen koeditorea da, eta 13 liburu kapituluren eta 8 patenteren egilekidea. Europako Kimika eta Zientzia Molekularren Elkarteko (EuCheMS) Materialen Kimika eta Egoera Solidoaren Dibisioko (DSSMC 2014-2016) batzorde betearazleko kidea izan zen, eta gaur egun Kimika eta Energiari buruzko Lantaldeko (EuCheMS) kidea da (2016-...). 2013an Espainiako Kimikako Errege Elkartearen (RSEQ) Kimika Ez-organikoaren Sari Nazionala irabazi zuen, eta, bi urte geroago, Zientzia Zehatzen, Fisikoen eta Naturalen Espainiako Errege Akademiako akademiko izendatu zuten.
Dolores Redondoren eleberri berria: ‘Las que no duermen.
NASH’
Nafarroako Haran Lasaietako amildegi batean aurkitutako emakume gazte baten gorpua, egin ez zuen delitu batengatik espetxeratua den lesbiana, auzitegiko psikologo bat eta familiako sekretu ilunak dira Dolores Redondok plazaratu berri duen ‘Las que no duermen. NASH’ eleberri berriaren osagaiak.
NASH heriotza-kausei buruzko protokolo forentsearen akronimoa da (Naturala, Istripuzkoa, Suizidioa eta Homizidioa). Idazle donostiarra Baztanera itzuli da, bere aurreko ‘Espe-
rando al diluvio’ liburua 1983ko Bilboko uholdeetan girotu ondoren. Elbetera eta Elizondora itzuliko da literatura-laukote berri batean, eta oraindik bi atal daude argitaratzeko.
Ekintza 2020ko martxoan gertatzen da, konfinamendua dekretatu aurretik denboraren aurkako lasterketa batean. Redondoren lanak 38 hizkuntzatara itzuli dira eta milioika irakurle dituzte munduan zehar, baina egoitza ofiziala Cintruénigon mantentzen du eta zerga guztiak Nafarroan ordaintzen dituela adierazi du.
“
Protagonista auzitegiko psikologo bat da, baina Amaia Salazar inspektorea berriro agertzen da
Iparraldekoa denez, “eguzkia irrikatzen” du eta Malagara ihes egitea gustatzen zaio. ‘Las que no duermen. NASH’ idazteko, Elizondon igaro zuen negua berak erositako etxe batean. Tximiniaren berotasunean, bere senarrarekin, bere txakurrekin bizi zen eta bere inguru hurbila bere fikziozko pertsonaiekin partekatzen zuen.
Emakumeen ezinegonari dedikatua Liburuaren izenburuari buruz, honakoa dio: “Izenburua emakumezko ezinegonari omenaldia da, historian zehar lotara joatearekin konformatu ez ziren emakume guztiena. Aldi batzuetan zigortuta zegoen ezinegon hori. Emakumeei ere ez zitzaien goiz goizaldean esna egoteko baimenik ematen. Emakume bat egunsentia baino lehen
esnatzen zenean, otoitz egin behar izaten zuen loak hartu arte, bere izpiritua, gizonena baino ahulagoa, gaiztoaren sarreraren aurrean zaurgarria zelako. Eta gaiztoa gauzak egiteko, bere bizitzaren kontrola izateko eskatzen zioten ideia, kezka edo pentsamendu moduan etortzen zen. Horri buruz ari da eleberria, hain zuzen ere emakumezkoen izateko modua, ezberdintasun hori, hainbeste emakumeri bizitza kosta zaiola”.
‘Las que no duermen. NASH’: ‘Los Valles Tranquilos’ seriearen bigarren liburukia da
Eleberriaren protagonista horrela aurkezten du Redondok: “Nash poliziaren ikerketari bizi berri emateko asmo osoz sortu dudan emakumea da. Ohituta gaude beti ertzain bat izatera, gizon edo emakume, batzuetan fiskala, edo agian kazetaria, gehienez ere epaile. Nash auzitegiko psikologoa da, eta ez da zure ohiko auzitegiko zientzialaria. Psikologo forentseek ez dute krimenaren eszenatokia ikusten, ezta autopsia mahaian ere. Ez dute gorpua ukitzen euren lana, hain zuzen ere, hildakoen psikologo bihurtzea baita”.
“Epaitegietan, askotan ahotsik ez duen biktima baten jokabidea interpretatzen dute. Batzuetan haurrak edo adinekoak oso mugatuak dira, baina haien lana benetan apartekoa da. Istorio honetan, duela urte anitz hildako biktimaren psikologo bihurtzen da bere gorpua aurkitu ostean, eta bera da gertatutakoa argitzen duena. Erasotzailea aztertzerakoan, biktimarengan jartzen da arreta, ez biktimologiaren ikuspegitik, behin eta berriro hautatzen direlako, baizik eta bere ikuspuntutik eta besteekiko harremanak bere existentzian utzi duen arrastotik”, jarraitzen du.
Eleberria Gazteluko amildegian benetako krimen batean oinarritzen da, baina gertakari horrek ez du ia pisurik argumentuan. “Ezin izan dut benetako krimena deskribatu, inork ez baitaki
zer gertatu den. Urte askotan kondaira izan zen, lehenago Baztanen praktikatzen zen antzinako erlijioari lotutako koba bat zelako eta beti esaten zen barrura sorginak botatzen zirela. Kondaira horietako gehienek ez dute benetako oinarririk. Toponimiak inguruko kulturari erantzuten dion tokiak dira, baina ez benetako kasuei”, azaltzen du Redondok.
“Zehazki, data berri batean, Gerra Zibilaren hasieran, amildegi horretara botatako sorgina zen, gerraren lehen egunetako nahasmena aprobetxatuz. Gezurra zela pentsarazten zuena izan zen emakume bati eta sei haur txikiri buruz hitz egiten zela. Memoria historikoa berreskuratzeko aditu talde bat, Paco Etxeberria auzitegiko aditu ospetsua buru zela, amildegira jaitsi zen eta duela gutxi hilotz bat aurkitu zuen. Orduan, ustekabean, zulatzen jarraitzeko tematzen da. Berak dio ezinezkoa zela azaltzea, han zegoela uste zuelako. Lehenik ume baten hezurrak aurkitu zituen, gero beste batenak eta gero beste batenak. Eta guztiaren hondoan ama zegoen”, gaineratzen du.
Koronabirus garaian kokatzen da
Eleberria konfinamendua baino egun batzuk lehenago kokatzen da, tentsioa gehitzen duen eta irakurleak dakienarekin jolasten duen erabaki narratiboa. “Noski, guztiontzat une historikoa da. Kronologia atzerako kontaketa da. Nik neuk, idazten ari nintzela, oso kontziente nintzen nire protagonistarentzat denbora amaitzen ari zela, ez delako polizia, ezin duelako jendearen etxeetara joan eta haiekin hitz egiteko eskatu eta ezin dituelako polizia-etxera eraman”.
“Nash-ek enpatiatik funtzionatzen du. Biktima ezagutzen zuten haiekin hizketan, utzitako arrastoekin hildakoa aztertuz: ordenagailua, telefonoa, arropa, erositakoa, entzuten zuen musika. Baina, benetan ez dauka poliziaren armarik bere burua inposatzeko eta beno, funtzionatzen duela uste dut”, amaitzen du idazleak.
Espainiako tokirik onenak erretirorako
Erretiroa “urrezko aroa” dela uste dute askok. Hainbeste urteko lanaren ostean, zure buruaz, zure zaletasunez, goizean itsasoko haizea sentitzeaz edo janari onez goza-
Nafarroa Espainian osasun-zerbitzu onenak dituzten erkidegoen sailkapeneko liderra
da “
tzea da askoren ametsa. Horregatik, garrantzitsua da erretirorako helmuga on bat aurkitzea. Espainian 300.000 pertsonak baino gehiagok hartzen dute erretiroa urtero. Eta haietako asko helmuga altenatiboen bila dabiltza une horretarako. Lehenik eta behin: ba al dakizu zenbatekoa izango den zure pentsioa? Egin erretiroaren simulazioa eta kalkulatu zure pentsioa!
Osasun-azpiegitura ona duen tokia edo oinarrizko zerbitzuetarako sarbidea duen eremu bat aukeratzea ezinbestekoa da, batez ere adinean aurrera egin ahala. Jarraian erretiratu gisa bizitzeko Espainiako lekurik onenak erakutsiko dizkizuegu.
Costa del Sol: erretirorako helmuga onena
Zergatik ez Costa del Solera joan erretiroan bizitzera? Bere harea zuriko hondartzek eta urte osoan zehar dagoen eguraldi epelak erretirorako helmuga desiragarrienetako bat bihurtzen dute. Izan ere, eskualde horrek urtean 300 eguzki-egun inguru ditu. Hortik bere izena!
Costa del Soleko batez besteko tenperatura 19 ºC-koa da. Horregatik, helmuga ezin hobea da artrosia eta gaixotasun erreumatikoak dituzten pertsonentzat.
Malagako aireportuak konexio ugari ditu Espainiakoetamunduosokobesteaireportubatzuekin, zure familiarekin eta maiteekin harremanetan egotea errazteko.
Malaga hiria Espainian bizi-kalitate onena duten hamar hirietako bat izendatu dute Europako Batzordearen Eurobarometroaren arabera. Zaratatik urrun dagoen toki lasaiago
GOLDENagealdizkaria
baten bila bazabiltza, Mijas, Benalmádena edo Fuengirola udalerriak ere aukera bikainak dira.
Desabantaila nagusia etxebizitzaren kostu altua da. Malagara aldatzeak 1.826 €/m2-ko batez besteko kostua du. Hala ere, apartamentu merkeagoak aurki ditzakezu hiriaren kanpoaldean edo inguruko herrietan.
otsaila 2025 GOLDENcities 15
Castelló: aurrekontu guztietarako erretiroa
Costa del Azahar, Castelló probintzian, erretiratu gisa bizitzeko lekurik onena da Levanteko ingurua maite baduzu. Benicarló, Peñíscola, Vinaroz eta Benicasim bezalako herriei begirada bat ematea gomendatzen dizuegu.
Bere bizi-kalitateak eta Mediterraneoko hondartzetako 120 kilometro baino gehiagok Castelló probintzia erretiratuentzako hirugarren helmuga bihurtu dute. Horrez gain, errepide eta trenbide lotura ezin hobeak ditu Espainiako gainerako hiriekin.
Castelló hiriak Espainiako etxebizitzen preziorik baxuenetakoa du, batez beste 973 euro inguruko prezioa du metro koadroko, Bartzelonan edo Madrilen baino hiru aldiz baxuago. Eta alokatu nahi baduzu, hileko batez besteko alokairua 379 eurokoa da.
Erretiratu gisa Castellon bizitzea erabakitzen baduzu, ez ahaztu Valentziako Erkidegoko Adinekoen Txartela eskatzea. Egoiliarra zaren aldetik, onurak eta abantailak hauta ditzakezu kultur esperientziarik hoberenez gozatzeko.
Bilbo: erretiratuentzako gastronomia eta kultur eskaintza
Zer hoberik zure erretiroaz gozatzeko Bilbo hirian baino? Forbes aldizkariak erretiroan bizitzeko munduko hiri onenetako bat bezala aukeratu zuen.
Espainia iparraldearen maitalea bazara, Bilbo da zure helmuga, zalantzarik gabe. Kultur eskaintza zabala du. Bisitatu Guggenheim Arte Garaikidearen Museoa edo gozatu bertako antzerki eta ikuskizunez. Eta hori guztia gastronomia zoragarriaz gozatuz. Inguruko pintxo tipiko guztiak probatu ditzakezu!
Hala ere, Bilbora joateak aurreztu batzuk eskatzen ditu. Espainiako laugarren hiririk garestiena da.
Kanariar Uharteak: 365 eguneko eguraldi ona duen erretiroa
Kanariar Uharteak turisten helmuga gogokoenetako bat dira. Atlantikoak bainatzen dituen bere 7 uharteetako bakoitzak badu zertaz maitemintzeko. Lanzaroteko paisaia bolkanikoetatik, Tenerifeko hondar beltzetara edo El Hierro uharteko natura basatietaraino.
Gainera, Kanariar Uharteak erretiratu gisa bizitzeko leku ezin hobea dira lasaitasunari eta krimen-tasa baxuari esker. Europako baxuenetako bat da.
Zure familiatik urrun sentitzeak kezkatzen al zaitu? Ez duzu kezkatu behar! Hiru ordutan Penintsulara itzuli zaitezke.
Jende askok Kanariar Uharteetan erretiroa hartzea erabakitzeko beste arrazoi bat haien zerga-erregimen berezia da.
Hala ere, dena ezin da abantaila izan. Ia kontsumitzen diren elikagai guztiak inportatzen dira, beraz, iraupena laburragoa da. Otorduak ondo planifikatu beharko dituzu janaria ez alferrik galtzeko!
Nafarroa: erretiroan bizi burdin osasunarekin
Osasuna 60 urte bete ondoren gehien estimatzen den alderdietako bat da. Elikadura orekatua egiteak eta eguneroko ariketa fisikoa egiteak sasoian mantentzen lagunduko dizu.
Ba al zenekien Nafarroa Espainian osasun zerbitzu onenak dituzten erkidegoen sailkapenaren liderra dela? Horrek oso helmuga erakargarria bihurtzen du bizi-kalitate ona bermatzeko. Klima epela da nagusiki eta prezipitazio ugari ditu. Inguruaren hezetasunari esker, birusen eta bakterioen transmisioa murrizten da. Gainera, klima honek arnas aparatua eta muki-mintzak babesten ditu adin jakin batzuetan, kutsadura arazte gisa jarduten baitu. Osasun-aseguru on batek adin hauetan laguntzarik onena izateko aukera emango dizu.
Nafarroa, ordea, ez da erretiroan bizitzeko Espainiako eremurik merkeena. Etxebizitzen prezioa 1.561 euro/m2 ingurukoa da Iruñean. Naturarekin kontaktuan dagoen herri baten lasaitasunaz gozatu nahi baduzu, Kantauri ibarretako landa-ingurunea maite izango duzu!
Marokora ihesaldi bat egin
Marokoko Erresuma, Afrika iparraldean, bidaiari askok aukeratutako herrialde islamiarra da, bere paisaia naturalak eta gertaera kultural eta historiko garrantzitsuak direla eta. Herrialdearen egungo lurraldea historiaurreko garaietatik okupatuta zegoen. Geroago, Mediterraneoan zuen kokapen estrategikoa ikusita, erromatarrekin, bisigodoekin eta bizantziarrekin etengabeko kultura-trukea izan zen. Helmuga gisa, abentura-filmak merezi dituzten eszenatokiak eskaintzen ditu, hala nola Saharako basamortua, palmondoak, Dadès Harana, Atlas Garaiko gailur elurtuak urrutian, Marrakech bezalako hiri biziak edo Essaouira beza-
lako itsasertzeko hiriak. Marokoko abegi on eta adiskidetasun tradizionala, gastronomia eta zoko batean erosketak egiteko esperientzia paregabea bidaiari gutxik ukatu ditzaketen argudioak dira. Hemen Marokoko argazki onenen aukeraketa bat aurkituko duzu.
Malgutasunaren bila bazabiltza, Maroko zure kabuz erraz eta arazorik gabe mugi zaitezkeen herrialdea da
Espainiatik minutu gutxira dagoen arren, Marokorako bidaia batek kontrastez betetako esperientzia ziurtatzen du beti. Eta Europako herrialde gehienak baino askoz gertuago dagoen arren, Afrikako iparraldean oinak jartzeak dakarren jauzi kulturalak zenbait zalantza eragiten ditu batzuetan: noiz joan behar den, nola mugitu eta, azken batean, nola joan.
Marokora bidaiatzea beti plan bikaina dela dioen premisatik abiatuta, joan gaitezen basamortuko dunetatik medina zalapartatsuetara, edo Atlasaren altueretatik Atlantikoak bainatzen dituen kostaldeetara, herrialde honek beti liluratzen duela ikusiko duzu, bere benetakotasunagatik, bere paisaiengatik, bere ohiturengatik, bere gastronomiagatik eta bere hirietako giroagatik. Helmuga exotiko eta deigarria bihurtuz, oso urrun bidaiatu beharrik gabe.
Beraz, Marokora zure lehen bidaia antolatzen ari bazara eta buruan galdera gehiago badituzu, hona hemen zure bidaiari etekinik handiena ateratzen lagunduko dizun gida osoa. Kontuan izan, gainera, beti dituzula Espainiako Kanpo
GOLDENagealdizkaria
Arazoetarako Ministerioaren egungo gomendioak. Bestetik, kontuan izan Marokoko moneta Marokoko dirham (MAD) dela, eta euro 1, gutxi gorabehera, 10 dirhamen baliokidea dela.
Noiz joan Marokora
Marokoko klima aldatu egiten da eskualdeen arabera, baina, oro har, herrialdea bisitatzeko garairik onenak udaberria (martxotik maiatzera) eta udazkena (irailetik azarora) dira. Hilabete hauetan tenperatura atseginak izaten dira bai kostaldean, bai barnealdean, udako bero handira edo neguko hotz bizira iritsi gabe, batez ere mendian eta basamortuan. Aste Santuan, espainiar turistentzat oso ezaguna den garaian, ez da arraroa mendian elurra aurkitzea. Eta udan bidaiatzea beste erremediorik ez baduzu, komeni da kostaldeko eremuetan arreta jartzea, Essaouira edo Tanger esaterako, Marrakech edo Fez bezalako tokietan beroak 40ºC-tik gora gaindi ditzake eta.
Zenbat egun pasa Marokon
Ikusi nahi denaren arabera, Marokorako bidaia batek aste bat eta bi arteko iraupena izan dezake. Zure lehen aldia bada, hobe da gutxienez zazpi-10 egun igarotzea. Oraingo honek Marrakech, Fez bisitatu eta Merzouga basamortura bidaia bat egiteko aukera emango dizu presa gehiegirik gabe. Egun gehiago badituzu, Essaouirako hondartzak, Chefchaouen mendiak edo Casablancara bisita bat gehi ditzakezu. Bidaia antolatua ala libreki?
Bidaia antolatua eta independentea aukera bideragarriak dira Marokon. Erosotasuna eta dena aurreikusita edukitzea nahiago dutenentzat, garraio, ostatu eta gidekin ibilbide osoak eskaintzen dituzten agentzia ugari daude. Baina malgutasunaren bila bazabiltza, Maroko zure kabuz erraz eta arazorik gabe mugi zaitezkeen herrialdea da. Azpiegitura turistikoa ondo garatuta dago eta beti aurkituko dituzu bisitariei egokitutako ostatuak, garraioak eta zerbitzuak.
Bitarteko alternatiba bat biak uztartzea da: hegaldiak eta ostatua zuk zeuk antolatu, baina tokiko txangoak alokatu toki urrunagoetarako edo bisita zehatzak dituztenak. Hain hurbil dagoenez, jende askok itsasartea bere ibilgailuarekin zeharkatzea aukeratzen du herrialdean zehar bira egiteko, nahiz eta hegan egitea eta autoa alokatzea aukeratzea guztiz bideragarria den aukera ere.
Marokora bidaiatzeko dokumentazioa
Espainiako herritarrek ez dute Marokora sartzeko bisarik behar, gutxienez sei hilabeteko indarraldia duen pasaportea baizik. Iristean aireportuan sarrera inprimakia betetzeko eskatuko dizute, lurreratzean edo hegazkinean egin dezakezun zerbait. Ziurtatu zure ostatu-helbidea eskura duzula, beharrezkoa den informazioa baita. Pasaportearekin sartuz gero, 90 egunez egon zaitezke baimen gehiago eskatu beharrik gabe. Auto bat alokatzea erabakitzen baduzu, Espainiako gidabaimenak balio du herrialdean. Eta zure ibilgailuarekin bidaiatzea erabakitzen baduzu, kontuan izan zurekin eraman behar duzula Nazioarteko Aseguru Ziurtagiria, txartel berdea deritzona.
Osasun aholkuak Marokon
Marokora bidaiatzeko ez dago derrigorrezko txertorik, baina ohiko txertoekin eguneratuta egotea eta A hepatitisaren aurkako txertoa hartzea gomendatzen da. Ezinbestekoa da txorrotako ura saihestea eta botilako ura bakarrik kontsumitzea, hortzak garbitzeko barne. Elikadurari dagokionez, kontuz janari gordinarekin, batez ere zuritu ezin dituzun entsalada eta fruituekin. Laguntza medikoa estaltzen duen bidaia-aseguru on batek ez du kalterik egingo, Europako Osasun Txartelak ez duelako balio bertan. Eraman beti botikin txiki bat digestio-arazoetarako sendagaiekin eta eguzkitarako krema eta intsektuen aurkako sendagaiekin.
Informe Semanal: 52 urte historia kontatzen
Martxoko azken larunbata zen, martxoko azken eguna eta azken berrogeita hamabi urtetan milioika pertsona telebista pantailara eraman dituen programa baten lehen emanaldia. 1973ko martxo hura Semanal Informativo saioari harrera eginez amaitu zen, munduaren historiaren lekuko izan den eta den espazioa, berriak emateko eta informazio lasai eta zehatza egiteko gunea.
Lehen programa horretan Moisseiev balleta, Poseidon abenturazko pelikula, munduko biztanleriaren gorakada, Panamako Torrijos jeneralaren ofentsiba diplomatikoa Kanal-eremuaren gaineko subiranotasuna berreskuratzeko, Berlingo aire-garraioa eta Mariano Haro atletaren inguruko erreportajeak izan ziren.
Pedro Erquiciaren gidaritzapean, Semanal Informativo CBS estatubatuarreko ‘60 minutes’ erreferentzia gisa hartuz heldu zen Espainiara, eta oso zuri-beltzeko pertsonaia horrekin batera, zentsura, Prado del Reyko korridoreetatik
ibilaldi gutxi geratuko zitzaiona eta Carmen Sarmientok saihestea lortu zuena abortuaren inguruko erreportaje batekin.
“
‘Semanal Informativo’ izenarekin jaio zen egungo ‘Informe Semanal’, 1973ko martxoan
Baina zein da berrogeita hamar urte baino gehiago pantailan egotearen funtsa? “Zalantzarik gabe”, dio José Carlos Gallardo zuzendariak, “telebista publikoak informazio lasaiagoaren eta testuinguruaren azterketaren aldeko apustua egiten du, ekoizpen eta idazketa talde bikainaz gain. Gidoiak sinatzen diren programa bat da, zeinetan zuzendaria eta editorea eskutik joan behar diren, eta hori funtsezkoa da”. “Berrogeita hamar urtean asko aldatu gara. Kazetaritza egiteko modua aldatu da: analogikotik digitalera. Formatuak eta euskarriak aldatu dira, baina aldatu ez dena taldeen kalitatea, gaiak aukeratzeko irizpideak eta kontatzeko modua da, horregatik, Informe Semanal denboran iraun duen programa da, aitortzen du Jenarok Castro, akademikoa eta Informe Semanaleko zuzendaria 2012 eta 2018 artean.
Larunbatero, Informe Semanalek milaka pertsona ekartzen ditu telebistara. “Oso publiko fidela duen programa da eta publiko horren barruan gazteagoak ere inplikatu nahi ditugu. Ezin dugu haietaz ahaztu. Horregatik, beti bilatzen ditugu familia osoari, publiko mota guztiei, interesgarriak izan daitezkeen gaiak. Eta ezinezkoak diruditen gauzak ere
lortu”, jarraitzen du Gallardok. Eta horixe egin zuten Qatarren Munduko Koparekin: “Ezinezkoa zen joatea, kirol ikuspegitik Munduko Kopa estaltzeko baimena bakarrik geneukalako, eta b-aldea kontatu nahi genuen. Ez Munduko Kopa, bizi izan zen lan-esplotazioaren gaia baizik. Baina bideokonferentziari esker, pandemia garaian posible zela ikusi genuen, bizi izan zuten pertsonekin harremanetan jarri ahal izan genuen, lan-esplotazioa pairatu zutenak, eta txosten bat egin ahal izan genuen”.
Sintonia bereizgarria
Informe Semanal gure herrialdeko telebistako sintonia adierazgarrienetako bat izan daiteke. Dena Supertramp taldearen musikarekin hasi zen, baina ondorengo denboraldietan, programaren zuzendaritzaz arduratu zen Pedro Erquiciak Rafael Beltrán Moner piano jotzaileari eman zion ikuskizunerako abesti esklusibo bat konposatzea. Soinu-banda Donna Summer-en abesti batean inspiratu zen eta, urteetan zehar aldaketa txikiak izan arren, ikusleen artean egon da gaur arte.
TVEko larunbat gaueko saioa harrotu dezakeen gauzaren bat kazetari eta aurkezleen talentu multzoa sortu izana da, hala nola, Olga Lambea, Ana Blanco, Lorenzo Milá eta María Casado Telebista Akademiako presidentea; eta Rosa María Artal, Arturo Pérez-Reverte eta Almudena Ariza erreportariak, eta Diego Carcedo eta Rosa María Calaf akademikoak, besteak beste.
Mari Carmen García Vela izan zen saioan gehien egon zen aurpegietako bat eta gogoratzen du “Informe Semanal-en lan egitea edozein kazetarik nahi zuena zela. Niretzat garai benetan ederra izan zen. Talde bikaina izan zen eta urte haietan aukera handiak izan ziren Tiananmengo sarraskiaren edo 1985ean Nevado del Ruiz sumendiaren erupzioaren berri emateko, eta Omayraren irudiak izugarriak ziren”, dio.
2023ko den martxoan, Informe Semanalek festa bat egin zuen Madrilgo Real Antzokian, eta programan agertu ziren talde guztiek parte hartu zuten. Ekitaldian, Letizia Maiestate Erreginaren
hitzaldia proiektatu zen. 2000ko udan aurkeztu zuen espazioa eta zorion-mezu bat bidali nahi izan zuen”.
“Besteak beste, Ana Blanco, Lorenzo Milá, María Casado, Arturo
Pérez-Reverte eta
Rosa María Calaf izan dira saioan lan egiten
Horrez gain, TVE-ko La 1-k Bilboko Guggenheim Museotik Ana Blancok aurkeztutako programa berezi bat eman zuen, eta José Carlos Gallardok hau azpimarratu zuen: “Gainontzeko urteetan gogoratuko duzun esperientzia profesional eta pertsonal horietako bat izan zen. Ikuspegi asko dituen programa bat izan da, parte hartu duen jende asko, eta historia egin duten profesional hauekin aurrez aurre topo egitea, gure herrian kazetaritzaren erritmoa ezarri dutenak... zoragarria da”.
¡Informe Semanalek ehunka sari irabazi ditu, tartean hamar TP de Oro sari, Akademiako Iris Saria albistegi onenari edo Telebistako Sari Nazionala. “Informe Semanal-ek egin duen lanaren aitortza handia da, zalantzarik gabe. Astero edo larunbatero egiten den lana ez ezik, 52 urtez egin den lana baizik”, dio Jose Carlos Gallardok. “Hasieran hesiak apurtzen zituen programa bat zen. Informe Semanal 1973an jaio zen, diktadura garaian”.
50 urte bete dituzten 10 album onenak
Duela 50 urte pasatxo, ABBAk ospea lortu zuen Eurovision Lehiaketan, Van Halenek Hollywoodeko klubaren debuta egin zuen, eta Lindsey Buckingham eta Stevie Nicks-ek Fleetwood Mac-ekin bat egin zuten. Halako musika-mugarriz betetako urte batean, 1974ak gaur egun ezinbestekoak izaten jarraitzen duten dozenaka disko ospetsu ere eman zituen. Grammy ekitaldian ere, 80 urteko Joni Mitchell izan zen kartelburua, Rolling Stonesekin, 78 urteko Dolly Partonekin eta 82 urteko Bob Dylanekin batera.
Musika berria eta ezinbestekoa egiten ari dira oraindik, eta euren ekoizpen zaharrak ez dira egun bat ere zahartu. Hona hemen duela 50 urteko 10 disko onenetariko batzuk, arreta merezi dutenak:
Wings, “Band on the Run”
Paul McCartney-k klasiko hau berrargitaratu berri du 50. urteurreneko edizioan (CD edo biniloan) eta orain arte argitaratu gabeko “azpidokatutako” nahasketen bigarren diskoa biltzen du, gaindoblatutako orkestrako piezak kenduta, Beatles taldearen bigarren diskoarekin egin zuen bezala. 2003ko ‘Let It Be…Naked’ diskoa 1974an, material freskoarekin, McCartney Lagosera joan zen, Nigeriara, bere Beatles osteko Wings taldearekin hirugarren diskoa grabatzera. Joan behar zen egun batzuk lehenago, gitarra-jotzaileak eta bateria-jotzaileak taldea utzi zuen, McCartney, bere emaztea Linda, Denny Laine abeslari/gitarrista eta Geoff Emerick Beatleseko soinu ingeniari beteranoa bere kabuz grabatzeko, talde egokirik gabeko kokapen ez-konbentzional batean. Kaosak sormena bultzatu zuen. ‘The Band on the Run’ diskoak McCartneyk Beatles-i lagundu zion pop eta rock soinu seguru, erakargarri, melodikora itzuli zuen. Hiru mugimenduko gai nagusi bizi eta sofistikatutik hasi eta “Jet” eta “Helen Wheels” rock abestietara eta “Let Me Roll It” malenkoniatsuetaraino, diskoak energiaz eta soinu erakargarriz dardar egiten du.
Joni Mitchell, “Court and Spark” Akolitoen belaunaldientzako inspirazio gisa, Joni Mitchellen diskorik salduena bere aurreko konfesio-kantatik aldendu da izaera arakatzeko. Kantautore kanadarrak folk-etik harago arakatzen du eta jazzaren eta poparen fusioa erabiltzen du. ‘Court and Spark’ disko abenturazale, konplexu, melodiko eta dibertigarri bat
izan zen, eta ospea lortu zuen “Raised on Robbery” sexu-langile komedia eta rock-eragilearekin, “Free Man in Paris” jazzarekin (abestiaren sortzailea den David Geffen izar-sortzaile eta disko magnate bere lagunari buruz idatzia), eta “Help Me” maitasun abesti etereo eta irrikatsua. Albuma betegarririk gabe dago eta letra poetikoak eta moldaketa sortzaileak ditu hasieratik amaierara.
Dolly
Parton, Barry
White,
David Bowie
edo The Rolling Stones musikaren gailurrean zeuden
duela mende-erdi
Bob Dylan eta The Band, “Before the Flood”
Zuzeneko diskoak, 1974ko elkarretaratze biraren bueltan, Bob Dylan eta the Band sasoi onean aurkitzen ditu, indarrez eta gogorrez abesten, iraganari desafioki iseka egiten dioten arrakasta maiteak errepikatuz. Haserre eta premiazko sentsazio berri batek “All Along the Watchtower”, “It’s All Right, Ma”, “Blowin’ in the Wind” eta “Like a Rolling Stone”. Birako azken emanaldietan grabatu ziren abesti gehienak Los Angeleseko Forum-en 1974ko otsailean (“Knockin’ on Heaven’s Door” New Yorken harrapatu zuten). Dylanen lehen zuzenekoa oso goraipatua izan zen, nahiz eta betiko kantautore sardoikoak gerora bira “alferrikakoa” zela esan zuen.
The Rolling Stones, ‘It’s Only Rock’n Roll’
Diskoa koherentea den arren, nolabaiteko axolagabetasun bat barneratzen du abesti zalapartatsu hauetan, izenburu autokritikoak azpimarratuta. Emanaldiak lasai eta ezustekoak sentitzen ditu taldeak reggae-soinuko “Luxury”, “If You Can’t Rock Me” zinikoa, “Time Waits For No One” malenkoniatsua eta “Short and Curlies” ludikoa
jotzen baitu. Izenburuko abestia, “It’s Only Rock ‘n Roll (and I Like It)”, kontzertu tradizionalaren abestia izatera zuzendua, Mick Jagger-ek kazetari negatiboei emandako erantzuna izan zen. Albumak Mick Taylor gitarristaren irteera markatu zuen eta Jagger eta Keith Richardsen ekoizpen bikotea “The Glimmer Twins” gisa identifikatu zuen lehena izan zen.
David Bowie, “Diamond Dogs”
Bere aurreko lanekin rock kamaleoi gisa ezarri ondoren, David Bowiek Spiders from Mars taldea utzi zuen eta berriro ere forma aldatu zuen ‘Diamond Dogs’-en, glam rocka erakusteko bere azken diskoan, soul eta funk estiloak integratuz. “Rebel Rebel” entzute paregabea da, jatorrian Bowieren Ziggy Stardust musikalean bertan behera utzitako rock ereserkia. ‘Diamond Dogs’ diskoaren gehiengoa garage art rock iluna da, goth, punk eta genero industrialetarako bidea ireki zuena. Bowie-k “Sweet Thing/Candidate/ Sweet Thing (Reprise)” abestian leun abesten, soinu-paisaia apokaliptikoen multzo honetan nabarmentzen den abeste miragarri eta surrealista.
Dolly Parton, “Jolene”
Noski, country musikaren kondairaren bakarkako 13. diskoko 10 abestietako batzuk ahaztezinak dira, baina kantautore bikain gisa sendotu zen bi abesti nabarmenekin: “Jolene” eta “I Will Always Love You”, egun berean idatziak biak. “Jolene” hunkigarrian, Partonek larritasunez abesten du senarra lapurtzen saiatzen ari den emakume bati aurre egiten dion bitartean. “I Will Always Love You”, bere mentore eta kide profesional Porter Waggonerri agur samur eta gazi-gozoa, arrakasta handiagoa izan zen Whitney Houstonentzat 1992an, baina bere pop bertsio bitxiak jatorrizko abeslariaren hauskortasuna eta emozioa falta zuen.
“Joni Mitchellek, Paul McCartneyk eta Bob Dylanek industriaren buru izan ziren duela mende-erdi eta gaur egun ere hala jarraitzen dute
Linda Ronstadt, “Heart Like a Wheel”
Bere bakarkako bosgarren diskoan, aurrerapen artistiko eta komertzial garrantzitsu batean, Linda Ronstadt-ek maila guztietan distira egiten du, aldarte eta generoen artean jauzi egiteko gaitasun izugarria erakutsiz. Teknikoki ikusgarria den konbentzimendu altua eta hutsarekin, ez ditu abestiak bakarrik interpretatzen, haietan bizi da, “You’re No Good”-en bere jarrera boteretsu eta malenkoniatsutik Anna McGarrigleren “Heart Like a Wheel” xumeraino. Askatzen du rock burrunba bat Everly Brothers-en “When Will I Be Loved”-en eta Hank Williams-en “I Can’t Help It (If I’m Still Love With You”)-n.
Barry White, “Can’t Get Enough”
R&B ikonoa bere baxu ahots liluragarri eta erakargarriarekin mundu osoko entzuleak lilu-
ratu zituen abeslari paregabea zen bakarkako hirugarren disko honekin, orain arte argitaratutako onena. Zazpi abestiz osatutako diskoak Billboard-eko R&B-ren bi arrakasta bildu zituen, biak izugarri erromantikoak: “You’re the First, the Last, My Everything” eta “Can’t Get Enough of Your Love, Babe”. Orkestra-moldaketa zetatsu baten gainean, Whitek amodioari buruz abesten du “I Can’t Believe You Love Me” eta “I Love You More Than Anything (In This World Girl)” epikoekin. Bere ahots sakon eta sentsualaren eta musikaren soul eta pop komertzialaren fusio burutsuaren artean, nola ez duzu gustukoa izango?
Gram Parsons, “Grievous Angel”
Country musika alternatiboaren aitzindaria 26 urterekin hil zen droga eta alkohol gaindosi baten ondorioz, 1973an, bere bakarkako bigarren diskoa argitaratu aurretik. Parsons-ek, Byrds eta Flying Burrito Brothers taldeko kide izan zena, eragin handia izan zuen country-rock generoa moldatzeko, eta bere azken abestia klasiko bat da bakarlari gisa arrakastarik izan ez arren. Bera eta Emmylou Harris-ek ederki harmonizatzen dute “Return of the Grievous Angel”-en eta Parsons-en beste originaletan, baita Boudleaux Bryant-en “Love Hurts”-n. Ez du kalterik James Burton gitarristaren, Ronnie Tutt bateria-jotzailearen eta Glen Hardin piano-jotzailearen laguntza izateak, Elvis Presleyren TCB taldeko kideak.
Steely Dan, “Pretzel Logic”
Steely Dan-en estudioko hirugarren diskoak ‘Countdown to Ecstasy’-ren porrot komertzialari jarraitu zion, eta horrek taldeak pop abestien formula bat hartzera eraman zuen eta iraupen luzeko instrumentalak alde batera utzi zituen. Baina ‘Pretzel Logic’ ez da zerrendetan sartzeko egindako diskoa. Walter Beckerrek eta Donald Fagenek gai zailak, korapilatsuak eta trinkoak ukitzen dituzte. “Rikki Don’t Lose That Number”-ek arrakasta erakargarriak ere akordeen progresio korapilatsua du.
Mocedadesen ‘Eres tú’, 5 hamarkadako hit-a
Mocedadesen abestirik enblematikoenak, ‘Eres tú’-k, 50 urte bete ditu. Mundu osoko zerrendetan azkar igo zen abestia da hau. Abesti horrekin Espainia ordezkatu zuten 1973ko Eurovision Lehiaketan, Luxenburgon ospatu zena, eta bigarren postua lortu zuten.
“‘Eres tú’ abestiarekin Espainia ordezkatu zuten 1973ko Eurovision Lehiaketan, eta bigarren geratu ziren
Dena den, konposizio horren eragina urtebete geroago etorriko zen, eszenaratze horren ostean, abestia Billboard Hot 100en lehen 10en artean sartzea lortu zuenean, Estatu Batuetan gehien saltzen diren 100 singleen musika-arrakastaren zerrendan, alegia.
‘Eres Tú’-rekin Estatu Batuetan milioi bat ale saltzea lortu zuten gaztelaniaz abesten, ezohiko zerbait.
Gaur egun ere, bere Eurovisioneko abestia ingelesez, frantsesez, alemanez eta italieraz dago, baita euskaraz ere; ikur bat da espainiar musikaren historian.
‘Eres tú’-ren bertsio berria
Mende erdia duen arren, abestia inoiz baino presenteago dago kaleratu berri den bertsio berri bati esker. Single berri honek esentzia berari eusten dio Mocedades bezala entzuten jarraitzeko eta, horrez gain, Belén Estevek taldearen bakarlari gisa egin zuen debuta suposatzen du, duela urtebete Ana Bejerano hil ostean. Harekin batera, Carlos Zubiaga, Luis Hornedo, Iciar Ibarrondo eta Aitor Melgosa daude, eta hauek osatzen dute taldearen ahots-taldea.
Historia pixka bat
Mocedadesen historia hirurogeiko hamarkadaren amaieran hasi zen Bilbon, Espainian. ‘Eres tú’-rekin lortutako nazioarteko ospe ikusgarriaren ostean, Mocedadesek arrakastaz arrakasta jarraitu zuen hirurogeita hamarreko eta laurogeiko hamarkadetan zehar.
Hasiera batean, Hermanas Uranga deitutakoek bakarrik osatzen zuten taldea, hau da, Amaya, Izaskun eta Estíbaliz Uranga Amézaga. Apurka-apurka, anaia eta lagun gehiago batu ziren euren entseguetara, eta Voces y Guitarras izenpean talde berri bat sortuz amaitu zuten.
Lehen arrakastak izaten hasi zirenean, Mocedades izenaz aldatu zuten. Horietako lehena,
‘Pange lingua’ 1969an, eta urteak geroago ‘Eres tú’ abestia. ‘Eres tú’-z gain, Latinoamerikako eta Espainiako zerrendetan lehen postuetan egotea lortu zuten ‘Tómame o déjame’, ‘La otra España’, ‘Secretaria’, ‘Sólo era un niño’, ‘¿Quién te cantará?’ edo ‘El vendedor’ abestiekin.
“‘Tómame o déjame’, ‘La otra España’, ‘Secretaria’, ‘Sólo era un niño’, ‘¿Quién te cantará?’ edo ‘El vendedor’, Mocedadesen beste arrakasta batzuk
1981ean CBS diskoetxearekin (gaur egun Sony Music) kontratua sinatu zuten eta ‘Desde que tú te has ido’ diskoa argitaratu zuten. Garai berri honek arrakasta berriak ekarri zituen, aipagarrienen artean, ‘Amor de hombre’, zeinarekin Espainian 500.000 ale baino gehiago saldu zituzten.
1997an, ‘Mocedades Canta A Walt Disney’ kaleratu zuten Walt Disney Records diskoetxean, taldearen 21. diskoa izan zena. 2007an, ‘Mocedades canta a Juan Luis Guerra’ kaleratu zuten, Latinoamerikan soilik salgai jarri eta Espainian argitaratu gabe jarraitzen duena.
Espainian eta Amerikan salduenak, bere abestiek aro bat markatu zuten eta oraindik ere presente daude hainbat belaunaldiren oroitzapenetan.
Mocedadesetik El Consorciora
Denok ezagutzen ditugu Mocedadesen abesti mitikoak, ‘Eres tú’, 1973an Eurovisionen Espainia ordezkatu zuen eta eta bigarren postuan geratu zen abesti enblematikoa (gaur egun, benetako ereserkia), baina bere ospea askoz haratago doa. Taldea sortu zenetik, bere estiloak asko eboluzionatu du, aldaketa asko izan dira eraketan eta hainbat haustura profesionalean, baina bere kideetako bat ere ez da musikatik aldendu. Zer
da zehazki El Consorcio? Zeintzuk dira egungo
Mocedadeseko kideak?
Jatorrizkoak
Jatorrizko taldea Amaya Urangak, Estíbaliz Urangak eta Izaskun Urangak osatu zuten. Ahizpa hirukote honek bere buruari Las Hermanas Uranga izena eman zion eta Bilboko unibertsitate eta hainbat tokitan abesten zuen. Pixkanaka, bere anaiak eta lagun batzuk batu zitzaizkien eta azkenean Voces y Guitarras taldea osatu zuten. Arrakasta gutxi izan zuen taldea, baina leku batzuetan kantuz gozatzen jarraitu zuen.
Hori izan zen Juan Carlos Calderónek kontratatzea erabaki eta haien ekoizle bihurtu zen arte. 10 kideko taldea sortu zuen: Amaya, Estíbaliz, Izaskun, Roberto Uranga, Rafael eta Sergio Blanco, Javier Garay, José Ipiña, Luis Mari Zarrabeitia eta Paco Panera. Batzuk hil egin dira orain, baina beste batzuk aktibo jarraitzen dute, Mocedades eta El Consorcio-n abesten, baina nola amaitu zuten banatuta?
1960. urtearen amaieran, Mocedades lehen aldaketak jasaten hasi ziren. Taldeak jada bi disko kaleratu zituen, arrakasta handirik ez izan arren. Orduan, José Ipiñak eta Paco Panerak alde egin behar izan zuten soldadutza egiteko. Hori bukatu zuen Javier Garay sartu zen taldean orduan. Hor zeuden, beraz, Amaya, Estíbaliz, Izaskun, Roberto, Rafael, Sergio eta Javier. Hirugarren diskoa 1971n grabatu zuten eta hiru abesti 1973an kaleratutako laugarrenean sartu ziren.
Mocedadesen “Sei historikoak” Amaya Uranga, Izaskun Uranga, Roberto Uranga, Javier Garay, José Ipiña eta Carlos Zubiaga dira, taldearen garairik arrakastatsuenean zeudelako
Sergio eta Estíbalizek taldea uzten dute
1972an, taldeko hiru kidek harekin zuten harremana amaitzea erabaki zuten. Bikotekide ziren Sergiok eta Estíbalizek bikote moduan jarraitzea erabaki zuten. Beste kidea Rafael Blanco izan zen, musikaren mundutik alde egin nahi zuena. Etapa honetan José Ipiña itzuli zen eta Carlos Zubiaga sartu zen. “Iritsi zen une bat non Sergiok eta Estíbalizek Mocedades uztea erabakitzen duten errentagarritasun kontu bategatik. Zortzi kide ziren eta horrek ez zuen askorik ematen”, azaldu zuen Joaquín Hurtadok ‘Lazos de sangre’-lk Mocedades eta El Consorciori eskaini dion dokumentalean.
Oso bikote elkartua ziren. Ego-arazorik gabe elkarrekin lan egiten jakin zuten, besteak esaten zuenari erreparatuz eta, batez ere, maitasuna eta afektua nagusitzen ziren beste guztiarengainetik.“Konplizitatehandiazegoen,guretzat ezin hobea zen”. 1975ean ezkontzea erabaki zuten eta urte berean Eurovisionen ordezkatu zuten Espainia ‘Tú volveras’ abestiarekin. Ez zuten emaitza onik lortu, hamargarren postuan geratuz, baina Espainian eta Europan ospe gehiago lortzen lagundu zien “banekiena zen Eurovisionera joateak zerbait ona suposatzen zuela guretzat”, esan zuen Estíbalizek dokumentalean.
Une horretatik aurrera biak elkarrekin abestera dedikatu ziren bikote gisa. Bi alaba izan zituzten, María eta Allende, dokumentalean gurasoei buruz hitz egiten ageri zirenak. Mariak gurasoen arrastoa jarraitu du eta tarteka elkarrekin abestu ere egin zuen, zaleen harridurarako.
Mocedadesen “Sei historikoak”
Bere aldetik, 1973an, Mocedadesek etapa berri bati ekin zion. Garai hartan Amaya Urangak, Izaskun Urangak, Roberto Urangak, Javier Garayk, José Ipiñak eta Carlos Zubiagak osatu zuten taldea. “Sei historikoak” bezala ezagutzen dira taldearen garairik arrakastatsuena izan
zelako, Eurovision lehiaketan “Eres tú” lanarekin izandako parte-hartzeari esker. Ez zuten Jaialdiko lehen postua lortu, baina Ipar Amerikako zerrendetako punturik gorenera iritsi ziren. Etapa honek 1984ra arte iraun zuen, eta garai horretan grabatu zituzten “Amor de hombre” edo “Talismán” bezalako abesti bikainak, arrakasta handienetakoak direnak.
1972an, Sergiok eta
Estíbalizek bikote
moduan jarraitzea erabaki zuten
Hala ere, 1984an, Amayak taldea uztea erabaki zuen. Inork ez daki ziur zein zen arrazoia, baina bakarkako ibilbideari ekin nahi zion. Joaquín Hurtado kazetariaren esanetan, “talde barruan zein kanpoan entzun behar zen eta baita protagonismo pixka bat ematen zion gauza gehiago egin behar zituen, baita bere erabakiak hartu ere”. Amayak beti esan izan du balantzea positiboa zela. Bakarkako emanaldietako urteak, bere aurreko ibilbideak lagundutako arrakastak eta Espainiako ahots handiarentzat oso momentu zoriontsuak izan ziren, baina etapa hau ere amaitu zen eta bere jatorrietara itzuli zen. Bien bitartean, Amayaren ordez Ana Berejano sartu zen, 1993ra arte taldeko bakarlari izan zena.
Nola sortu zen El Consorcio
Urte horretan bertan Iñaki Urangak Mocedades utzi zuen Amayak, Estíbalizek, Sergio Blancok eta Carlos Zubiagak sortutako El Consorcio taldean sartzeko. “Uste dut El Consorcio beste musika mota batzuk jotzeko sortu zela, bere jatorria ahaztu gabe, modu dibertigarriagoan, are gutxiago tradizional batean”, dio Silvia Tarragonak.
Boskote arrakastatsu bihurtu ziren, konposizio berriak abestuz eta baita iraganeko arrakastarik handienetako batzuk ere. Berrikuntza oso deigarriak sartu zituzten, hala nola dantza, Mocedadesen jatorria ezagutuko bazenu ustekabeko ideia, baina emaitza bikainak eman zituena. “Al-
daketa izugarria izan zen, beraien kontzeptua Mocedades zelako, eszenaratze hutsa eta gogorra, inor ez bezala abesten duten jaun batzuk eta bat-batean martxan jartzen dira. Oholtzara igo zirenean, ilusio eztanda izan zen”, azaltzen du Potyk dokumentalean, dantzan irakasteaz arduratu zena.
2015era arte aritu ziren, Sergio Blanco minbiziak jota hil zen urtera arte. “Sergioren heriotza kolpe handia izan zen Estíbaliz bere alargunarentzat, ez baitzuen ondo hartu”, dio Joaquín Hurtadok. Estíbalizek bere bizitzako maitasun handia galdu zuen, baina taldeak formazioaren oinarrizko zati bat galdu zuen ere.
Garai hartan, Iñaki Urangak hartu zuen Sergioren papera, bere bakarlariak egiteko ardura hartuz eta Sergiori ere omenaldirako agur bira bat egitea erabaki zuten. Hala ere, “Nuestros besos quedarán” biraren arrakastaren ostean jarraitzea eta ez desegitea erabaki zuten, “Mientras Espero” eta “Adivina” izeneko bi single berri kaleratuz.
Gaur egun elkar lehian dauden bi Mocedades
Mocedadesetik pasa diren kideez osatutako hiru formazio daude gaur egun. Alde batetik El Consorcio dago eta bestetik Javierren Mocedades eta Izaskunena. Halako batean, Javier eta Izaskunek taldean zegoen pertsona baten balizko berrezartzeari buruz eztabaidatzen dute. Liskar handi samarra izan zen, arazo asko sortu zituena, eta “orduan erabaki zuten biek talde hori utzi eta Mocedades talde propioa osatzea”, Joaquin Hurtadoren arabera.
Patente eta Marken Espainiako Bulegoaren arabera, ‘Mocedades’ izena 6 historikoek erregistratzen dute, Izaskun, Javier, Amaya, Roberto, José eta Carlosek, hau da, bizirik dauden bostek izena erregistratuta daukate. Horrek esan nahi du bai Izaskunek bai Javierrek Mocedades izena erabiltzeko eskubidea dutela, eta, hortaz, 2014an sortu ziren bi formazioek balio juridiko bera dute.
Bradley Cooper-ek 50 urte bete ditu
Bradley Cooper-ek antzezpenean eta zuzendaritzan aparteko lorpenek markatutako bost hamarkadako bizitza ospatu berri du, baita publikoaren arreta bereganatu duen bizitza pertsonala ere. Telebistako debutetik Hollywoodeko ikono izaterainoko ibilbidean, Cooper-ek bere artearen mugak gainditzen jarraitzen du eta zinemarekiko zaletasuna munduarekin partekatzen jarraitzen du.
Pennsylvaniatik nazioarteko izarra izatera
1975eko urtarrilaren 5ean Abington Township-en (Pensilvania) jaio zen. Bradley Charles Cooper Italiako eraginek markatutako etxe batean hazi zen. Bere amak, Gloria Campanok, Napoliko eta Abruzzoko etorkinen ondorengoak, eta bere aitak, Charles J. Cooper-ek, Merrill Lynch-eko bitartekariak, lan gogorraren eta erresilientziaren balioak txertatu zizkioten. 2011n biriketako minbiziaren ondorioz aita galtzeak arrasto sakona utzi zuen bere bizitza pertsonal eta profesionalean. 1993an Germantown Academy-n graduatu ondoren, Cooper-ek 1997an Ingeles Literaturako lizentziatura lortu zuen Georgetown Unibertsitatean, non hizkuntza eta narratibarekiko maitasuna garatu zuen. Geroago, New Yorkera joan zen bere aktore gaitasunak hobetzeko Actors Studio Drama School ospetsuan. Bertan, Elizabeth Kemp aktorearen gidaritzapean, entretenimendu munduan arrakasta lortzera eramango zuen bidea aurkitu zuen.
Ospearen igoera
Cooper-ek kamerarekin izan zuen lehen harremana 1999an izan zen, ‘Sex & The City’ seriean labur agertu zenean. Hala ere, ‘The Hangover’ komedia izan zen nazioartean onarpenera katapultatu zuena, bere antzezpenetan umorea eta sakontasuna orekatzeko gai den aktore gisa sendotuz. Bere talentu polifazetikoak paper konplexuagoetara eraman zuen, hala nola ‘Silver Linings Playbook’ eta ‘American Sniper’-en, biak kritikak eta ikusleek txalotuak.
GOLDENagealdizkaria
Aktore izateaz gain, Cooper-ek zuzendari trebea zela frogatu zuen. ‘A Star Is Born’ bere filmak Oscar sarietarako izendapenak lortu zituen, Elizabeth Kemp bere mentoreari omenaldi pertsonal bat eginez. Bere azken proiektuak, ‘Maestro’-k, kontakizun bisual eta emozionalarekin konprometitutako zinemagile gisa duen ospea sendotzen du.
Bizitza pertsonala fokuan
Cooper-en maitasun-bizitza komunikabideetan errepikatzen den gaia zen. 2006an Jennifer Esposito aktorearekin ezkontza labur baten ondoren, Renée Zellweger, Zoe Saldana eta Suki Waterhouse bezalako pertsonaia nabarmenekin harremanak izan zituen. 2017an, Learen aita bihurtu zen, Irina Shayk modelo errusiarrarekin izandako harremanaren fruitua. Bikotea 2019an banandu zen arren, harreman adeitsua mantendu zuten guraso gisa. Cooper gaur egun Gigi Hadid supermodeloarekin erlazionatuta dago.
Gertakari ezezagunak eta bizitzaren filosofia berezia
Bradley pantaila handian aurpegi ezagun bat baino gehiago da. Txikitatik ninja bihurtu eta Japoniara joatearekin amesten zuen, borroka-arteek liluratuta. 29 urte zituenetik abstemio izateagatik ere ezaguna da, ‘The Hangover’ trilogian izan zuen paperarekin kontrajartzen duen erabakia. Gainera, truke batean lortutako frantsesan duen jariotasuna kultura berriak esploratzeko duen interesaren seinale da.
Discovery Channel-en ‘Treks in a Wild World’eko aurkezleak bere ibilbidearen beste alderdi ezezagun bat da. Denbora horretan, bidaiatzeko zaletasuna aktorearekin uztartu zuen, Alaska eta Peru bezalako helmugak arakatuz.
Aitorpenak eta frustrazioak Oscar sarietan
Oscar sarietarako 12 aldiz izendatua izan arren, Cooper-ek oraindik ez du estatu preziatu txiki hori irabazi. Aitortua izan zen ‘American Hustle’
eta ‘Maestro’ bezalako filmetan aktore gisa egindako lanagatik eta ‘Joker’ eta ‘Nightmare Alley’ bezalako filmetan ekoizle gisa egindako lanagatik. Sormen bikoiztasun horrek bere belaunaldiko artista errespetatuenetako bat bihurtu zuen.
Ikono baten etorkizuna
50 urterekin, Bradley Cooper-ek erakusten du arteak ez duela mugarik edo iraungitze datarik. Anbizio handiko proiektuetarako duen dedikazioak eta ikusleekin harremanetan jartzeko gaitasunak ziurtatzen du zinema garaikideko figura nagusia izaten jarraituko duela. Pennsylvaniatik Hollywoodera, bere ondarea talentuaren, lan gogorraren eta istorioak kontatzeko grina sakonaren konbinazio paregabean eraikita dago.
Kapitulu berri bakoitzean, Cooper-ek etengabe eboluzionatzen ari den artista izateak zer esan nahi duen birdefinitzen du.
2018an, asko harritu ziren Bradley Cooper aktorea ‘A Star is Born’ filmean paper ezezagun batean ikusteak: abeslari batena. Bertan Lady Gagarekin batera bere ahots dohainak erakutsi zituen ‘Shallow’ bezalako abestietan baina baita bakarrik abesten zuen beste batzuetan ere, hala nola ‘Black eyes’, ‘Maybe it’s time’, ‘Out of time’ edo ‘Alibi’. Filmaren soinu-bandak arrakasta handia izan zuen mundu osoan, eta, hain zuzen ere, bi Grammy sari irabazi zituen Cooper-ek grabazio-industriaren aldetik, Pop Duo Interpretazio Onenaren eta Ikus-euskarri baterako idatzitako Abesti Onenaren kategorietan, ‘Shallow’-entzat. Cooperek, horrela, ordura arte heldutasun osoz ezkutatuta zegoen talentu hura agerian utzi zuen; orain bere 50. urtebetetzearekin amaitzen den etapa.
Film horretan, aktorea ez zen abeslari gisa bakarrik nabarmendu. Soinu bandako hainbat abestiren idazle eta koekoizlea izan zen. Bai disko osoa bai ‘Shallow’ abestia lehen postura iritsi ziren salduenen artean Estatu Batuetan eta beste lurralde askotan.
Maitasunak, ba al du adinik?
Maitasuna bi bihotzi eragiten dien fenomeno konplexua da, bakoitzaren adinaren digituak edozein izanik ere. Arimakide bat aurkitzea gauza konplexua da. Eta batzuetan beste hamarkada batekoa den norbait izan daiteke, adin nahiko ezberdineko bikote bat sortuz. Oraindik ere eztabaida sortzen duen kontua da hau.
Ez dago inor maitasun-istorio hauek epaitzeko boterea duenik; beraz, behatzea eta ulertzea besterik ez da geratzen. Ulertzearen bilaketa horretan, Atlantako Emory Unibertsitateak egindako ikerketa baten emaitzak egertu dira. Ikerketa horren bidez, harreman erromantiko baterako adin “ideala” zein den ezagutzera ematen saiatu ziren.
3.000 pertsona baino gehiago ebaluatu ondoren, ikertzaileek ondorioztatu zuten urtebeteko adin-aldea soilik zuten harremanak hausteko probabilitatea % 3koa zela. Hala ere, adin-aldea handitu ahala, hausturaren aukera ere handiagoa zen. Zentzu honetan, hamarkada bateko adin-aldea zuten bikoteek banantzeko % 39ko probabilitatea zuten, eta bi hamarkadako aldea zutenen kasuan, probabilitatea ikaragarri igotzen zen (% 95era).
Maitasunak arrakasta handiagoa du antzeko adinetan, beti horrela ez den arren
Ikertzaileen aurkikuntzek iradokitzen dute adin tarte txikiagoa izan daitekeela harreman luzeagorako gakoa. Ondorio hau, antzeko adinetako pertsonek bizitza-esperientzia, erreferentzia kulturalak eta garapen pertsonaleko etapa gehiago partekatu ohi dituztelako oinarritzen da.
Partekatutako esperientzia eta ulermen hauek lotura emozional sakonagoak, elkarrekiko errespetu handiagoa eta helburu partekatuak sustatzen dituzte, harremana denboran zehar gatazka eta desberdintasunekiko erresilientzia handiagoa eginez.
Adibidez, bi pertsona belaunaldi berekoak direnean, litekeena da antzeko testuinguru sozial eta kulturalean hazi izana. Ondorioz, gertakari globalak edo kultur joerak aldi berean bizi izan ditzakete. Esperientzia hauek partekatzeak bikoteei maila sakonagoan ulertzen eta konektatzen lagun diezaieke.
Bestalde, bi pertsonak adin hurbila dutenean, sarritan aldi berean bizi-etapa antzekoak nabigatzen ari dira, dela karrera bat ezartzea, etxebizitza bat erostea edo seme-alabak izatea era-
bakitzea. Mugarri horiei elkarrekin aurre eginez, bikoteek elkarri lagundu eta taldean lan egin dezakete sor daitezkeen erronkak gainditzeko. Adina partekatzea esperientzia partekatzea da
Partekatutako konexio horiek guztiek ulermen sakonagoa, elkarrekiko errespetua eta bikoteen arteko bizitza-helburu partekatuak sustatzen lagun dezakete. Elementu horiek harremana aberasteaz gain, bikoteei denboran zehar sortzen diren gatazkak eta desadostasunak gainditzen lagun diezaiekete.
Ba al dago maitasunarentzat adinik? Ikerketa batek zehazten du zer gertatzen den bikote baten adin-aldearekin
Hala ere, ikerketa honek informazio baliagarria ematen duen arren, funtsezkoa da gogoratzea hauek batez besteko estatistikoak direla eta ez balio absolutuak. Hainbat adin-desberdintasun nabarmenak dituzten harreman asegarriak eta betegarriak daude. Horrek erakusten du balio partekatuak, heldutasun emozionala, elkarrekiko errespetua eta komunikazioa bezalako faktoreek adinagatik baino paper berdina edo handiagoa izan dezaketela harreman baten arrakastan.
Jende askok ukatzen du maitasunak adin-muga duenik, eta, hala ere, zorrotzegiak dira zentzu horretan harremana hastea erabakitzen dutenean. Hori gertatzen da oraindik ere hainbat aurreiritzi daramatzatelako, maitasuna ikustean aitortzea eragozten dietenak. Itxaropen zorrotzegiak ez dira benetakoak, ametsak besterik ez dira.
Ez dago harreman bati beldurrik izan behar adinagatik. Hobe da gure bihotzak eramaten eta gidatzen uztea, baldin eta gauden pertsona fidagarria dela jakinda.
“Jendeak zer esango du” kezkatzen al zaitu?
Seguruenik, norbait askoz helduago batean (edo askoz gazteagoan) erreparatu duzu. Zu eta beste pertsona adinez nagusiak zarete, baina zerbait izugarria egiten ari zarela sentitzen duzu, zergatik ulertzen ez duzun arren. Batzuetan, harremana hausteko arrazoia ez da adinagatik, dena gaizki joango zela beti uste izan duzulako baizik.
Gizarteak hala esaten dizu, zure lagunek ere, eta aitortu nahi ez baduzu ere, modu garrantzitsu batean eragin dizute. Zoritxarrez, besteek pentsatzen dutenak axola dizu, eta akats handi bat da hori.
Aholkatu diezazukete, baina ez dira zure bizitza bizitzen ari. Zure bidea ezberdina da, eta zuk zeuk jarraitu behar duzu, erabakiak zure inpresioetan oinarrituta hartuz, ez besteen epaietan.
Adin ezberdintasunaren inguruko kezka
Gai honi buruz pentsatzean gehien eragiten duten galdera batzuk honako hauek dira...
1. Adinekoa denean, agian zaindu beharko duzu: Hau da burura etorri ohi den lehenengo ideietako bat. Dena den, zure adineko norbaitekin ere egon zaitezke eta istripu bat izan dezakezu bizitza osorako.
Aldea da zirkunstantzia bat istripu baten ondoriozkoa dela eta bestea kausa natural baten ondorioz. Honek axola al luke maitasunean?
2.Ni baino helduagoa da: Heldutasunak, askotan, ez du urte kopuru jakin bat suposatzen. 40 urterekin oso heldu gabeko jendea dago eta 20 urterekin oso heldua. Dena dela, heldutasunak ez luke gauza negatiboa izan behar, pizgarri bat baizik.
Harreman serio baten bila bazabiltza, heldua den norbait lorez lore joan nahi duen edo konpromisorako prest ez dagoen zure adineko norbait baino askoz hobeto moldatzen da. Zure egoeraren araberakoa da.
3. Ez nau gehiago erakarriko: Ez dakizu hau inoiz gertatuko den. Alderantziz izan daiteke! Gainera, kontuan izan behar duzu zu ere zahartzen jarraituko duzula eta egunen batean, zahartu egingo zarela.
Hori da bizitza. Adinean aurrera egin ahala berarekiko erakarpena galtzen baduzu, baliteke horren maiteminduta ez zinela konturatzen laguntzea horrek. Hala ere, oraindik ere maite baduzu urteak igaro ondoren, benetako maitasuna dagoelako da.
4. Hura erakartzeari utziko diot: Aurreko puntuan bezala, lehen zimurrak agertu bezain pronto bihotza hautsi egingo zaizula pentsatzeari utzi behar diozu. Autoestimu falta handia adierazten du, beraz, lan egin eta maitatu zeure burua.
Hori dela eta zurekin hausten badu, baliteke zuretzako egokia ez zen norbait kentzea.
5. Ez naiz bere lagunekin kabituko, ezta bera nireekin ere: Berriz ere, oker egon zaitezke. Ez duzu zertan lagun berdinak partekatu harreman eder eta pozgarri bat izateko. Zure lagunek maite bazaituzte, onartuko dute eta haiekin zaudetenean eroso sentitzen lagunduko dute.
Era berean, bere lagunek ziur gauza bera egingo dutela zurekin. Bateraezintasuna adin bereko edozein bikotetan gerta daiteke, biak bestearekin bat ez datozen lagunak dituztenean. Urteak ia beti aitzakia hutsa dira.
6.Zer gertatzen da berak haurrak nahi baditu eta ni oraindik prest ez banago? Haurrak beti dira bien erabakia. Oraintxe bertan guraso izateko ideiak izutzen bazaitu, garrantzitsuena beste pertsonarekin horri buruz hitz egitea eta zure ikuspuntua adieraztea da. Ulertu behar du ez zaudela prestatuta sentitzen edo oso gaztea zarela.
Onartzen badu, ez da arazorik izango. Berak presionatzen bazaitu edo gaizki sentiarazten bazaitu, hobe da harremana uztea, nabaria
baita bere bizitzako leku ezberdinetan zaudela.
Maitasunak ez adina du zuk ipintzen badiozu
Maitasunak bakarrik adin bat du zuk jartzen badiozu eta bete behar ez diren aurreiritziengatik eramaten uzten bazara. Beharrezkoa da maitasun garbi, osasuntsu eta naturalaz gozatzea eragotziko dizuten sinesmen guztietatik askatzen saiatzea.
Atlantako Emory Unibertsitateak egindako analisi batek aurkitu zuen adindesberdintasunak harreman baten arrakastan edo porrotean eragin dezakeela
Adinaren arabera maitemintzea bezalako sentimendu eder bat baztertzeak erabateko azalkeria besterik ez du adierazten. Bizitza bakarra duzu; beraz, zoaz zoriontsu egiten zaituenaren atzetik. Ez zaizu axola behar besteek pentsatzen dutena. Borrokatu sinesten duzunaren alde eta ez jarri mugarik sentitzen duzunari. Aprobetxatu aukera, ez dakizu non ager daitekeen zure bizitzako maitasun handia bezala.
Adin ezberdinetako harremanen ereduak
Egiazko maitasunak ez duela adinik esaten dute, pelikuletan ikusi dugun zerbait. Baina gizon zaharrago bat sugar daddy bat dela esaten dute eta gazteago batekin egonez gero, toyboy bezalako hitzak modan jarri dira.
Bikote batzuen adin-aldea da haiek hizpide izateko gai bihurtzen duena, batez ere ospetsuen artean. Esaterako, George eta Amal Cloo-
ney bikotearen artean 17 urte daude, eta Blake Lively eta Ryan Reynolds bikotean, aldiz, 11 urte.
Ez bakarrik dira zaharragoak zaharragoak. 13 urteko aldea dago Hugh Jackman eta Deborra Lee-Furness-en artean eta azken hau da bikoteko zaharrena. Heidi Klum eta Tom Kaulitz, 17 urterekin. Bestetik, gogora dezagun Leonardo DiCapriok adin batetik gorako neskalagunei agur esateko duen ohitura, guri nahiko beldurgarria iruditzen zaigun arren.
Gu baino gazteagoa edo zaharragoa den pertsona bat aukeratzea gure bizitzarekin eta esperientziekin erlazionatuta egon daiteke
Eta are ohikoagoa zen aurretik. Datuen arabera, 1900. urtean, bikoteen arteko adin-aldea, batez beste, 2000. urteko aldearen bikoitza zen. Gaur egun, oraindik ere galdetzen dugu zenbat den gehiegi bikote baten adin ezberdintasunari dagokionez.
Bikoteen adin-aldea eta bere azalpen zientifikoa
Risto Mejidek (oker) adinkeriaz hitz egin zuen arren Laura Escanesengandik banandu zenean bera baino askoz gazteagoa den emakume batekin izandako harremana ezagutu ondoren jasotako gorrotoagatik, baliteke portaera honek midorexia, zahartzearen beldurra, ezkutatzea atzean.
Edo, besterik gabe, gu baino gazteagoa edo zaharragoa den pertsona bat aukeratzea gure bizitza eta esperientziekin erlazionatuta egon daiteke, Marie Zeitler psikologoak azaldu zuenez, “harreman ereduak eta gure atxikimendu motak askotan gure haurtzaroan eta gaztaroan bizi izan genuenera itzuli ohi dira”.
Edipo eta Elektra konplexuek, adibidez, pertsona batzuek bikotekide askoz zaharragoak bilatzeko duten joera azal lezakete, zeinetan aitaren edo amaren maitasuna erreproduzitzeko euren harremanetan gertatzen den. Kontuz, hau ez da beti gertatzen eta ez da aplikagarria adin-aldea dagoen harremanen % 100ean. Baliteke zahartzaroarekin lotzen ditugun ezaugarriak ere gustatzea, hala nola heldutasuna edo esperientzia.
Eta zientziak ere badu zer esan honi buruz, izan ere, Max Planck Institutuaren ikerketa batek dioenez, zenbat eta zaharragoa izan zure bikotearekin alderatuta, orduan eta luzeagoa da zure bizi-itxaropena, agian bikote gazteago eta biziago batek aktiboago izatera gonbidatzen zaituelako, eta horrek “adinarekin erlazionatutako garuneko errendimenduaren beherakada saihesten du eta jarduera fisikoa areagotzen du”.
Emakumeen zahartze osasuntsurako elikagai onenak
Batzuetan albisteak ez dira ematen osagai berri bat dutelako. Baliteke, kasu honetan bezala, Harvard Unibertsitatea bezalako iturri fidagarri eta errespetatu baten ondorioz zientziak aspalditik seinalatzen duen zerbaiten baieztapenaren ondorio izatea: hobeto zahartzeko zein elikagai diren onenak. Kasu honetan, 50 urtetik gorako emakumeen dieta onenetara bideratutako ikerketa da.
50 urte inguruko emakumeengan gertatzen diren aldaketa hormonalak zientziak ongi deskribatu duen errealitatea dira. Menopausiak maila emozionalean eta fisikoan eragina duten hainbat aldaketa dakartza, eta eragin hori zirkunstantzia pertsonalen (orokortzea helburu duen pieza honetan jorratu ezin direnak) eta mantentzen diren
ohituren araberakoa da. Eta puntu honetan, orokortu daiteke.
Harvard Unibertsitateko ikertzaile talde batek urte hasieran argitaratutako American Journal of Clinical Nutrition aldizkarian argitaratutako ikerketa berri baten bidez egiten dugu. Azterketak agerian utzi du, edo hobeto esanda, baieztatu du zein elikagai mota izan behar luketen dieta osasungarri baten osagai nagusiak 50 urteko edo gehiagoko emakume batentzat, astiroago ez ezik, osasuntsuago ere zahartu nahi badu.
Zahartzarorako proteina osasuntsuena
Harvardeko ikerketa Andres V. Ardisson Korat elikadura adituak zuzendu du, eta bere taldeak landare-proteinek osasunerako dituzten onurak eta nola laguntzen duten, beste gauza askoren artean, modu osasuntsuagoan zahartzea nabarmendu du.
Soja, fruitu lehorrak eta lekaleak bezalako elikagaiak, proteina begetaletan aberatsak direnak, dira egokienak 50 urtetik gorako emakumeentzat. Noski, barazki eta fruituekin batera. Baina landare-proteina da, Harvard Unibertsitateko ikerketaren arabera, mikronutrienteen eta zuntz dietetikoen edukiari esker, zahartzea atzeratzeko ez ezik, prozesu hori ahalik eta osasuntsuena izateko gaitasun handiena duena, kontuan izanda elikadura ez dela inolaz ere zahartzea eragin dezakeen faktore bakarra.
Harvard Unibertsitateko ikerketa berri honek baieztatu duena da animalia-proteinekin alderatuta, landare-proteinen kontsumoa osasunerako askoz onuragarriagoa dela. Arrazoi anitzengatik, besteak beste, lehen aipatutako zahartzean duen
eragina, gaixotasun kronikoak jasateko arriskua murrizten eta gure osasun mentala hobetzen laguntzen baitu.
Harvardeko adituen arabera, landare-proteina, beraz, aliatua da menopausiak emakumeen bizitzan dituen ondorioak mugatzeko, 46 eta 50 urte bitartean batez beste esperientzia hori bizi ohi baitute. Dilistak, fruitu lehorrak, garbantzuak, almendrak, soja eta tofu landare-oinarritutako elikagaiak dira proteina begetaletan aberatsak, edozein adinetan dietan sartzeko, baina are gehiago emakumeen kasuan.
“Harvard
Unibertsitateko ikerketa berri batek berresten du zeintzuk diren elikagai mota osasungarrienak hobeto zahartzeko
Dieta onenak emakumeentzat
Gure elikadura beharrak aldatzen dira denborarekin. Emakumeek, adibidez, beren adinaren edo hilekoaren arabera eragiten dute metabolismoa, eta, beraz, ez dute beti gauza bera jan behar... Aldaketa hori 45 edo 50 urtetik aurrera gertatzen da batez ere, emakumeek menopausia izaten dutenean. Aldi honetan, emakumearen gorputz-konposizioa aldatzen da, muskulu-matxura handitzen da eta gantz-metaketa handitzen da, batez ere sabeleko eremuan. Gainera, emakumeak zahartzen diren heinean, haien gorputzak gorabehera hormonalak jasaten ditu, eta horrek pisua igo dezake. Zein dira orduan emakume adinekoentzako dietarik onenak? Agertuko dizkizuegu!
• Dash Dieta: “Hipertentsioa geldiarazteko planteamendu dietetikoak” sigla hau Bihotz, Biriki eta Odol Institutu Nazionalak sustatzen du. DASH dieta sodio gutxiko eta bihotz osasungarrirako jateko estiloa da, gantz gutxiko esnekiak, frutak, proteina giharrak (arrautzak, oilaskoa, haragi
giharrak, itsaskiak), zereal osoak eta barazkiak kontsumitzea azpimarratzen duena.
• Dieta mediterraneoa: Mediterraneo itsasoaren inguruko eskualdeetan bizi diren pertsonek modu naturalean hartutako ikuspegi dietetiko hau munduko dieta onenen artean dago. Dieta mediterraneoak ale osoko elikagaiak, gantz gutxiko edo gabeko esnekiak, arraina, proteina giharrak (arrautzak, hegaztiak, itsaskiak, noizbehinkako haragi gorria), oliba olioa, fruitu lehorrak eta haziak azpimarratzen ditu.
• MIND Dieta: MIND dieta landareetan oinarritutako eta barazki aberatseko dieta bat da, ikerketa batzuek garunaren funtzioa sustatzen laguntzen duten elikagaiak barne hartzen dituena, barazki guztiak barne, batez ere hosto berde ilunak, babarrunak, baia, oliba olioa eta zereal integralak.
Bereziki, 50 urtetik gorako emakumeek elikagai nahikoa hartzen dutela ziurtatu behar dute, hala nola B bitaminak, kaltzioa, D bitamina eta proteinak. Ohikoa da, adibidez, B12 bitaminaren gabezia izatea, adinarekin lotutako xurgapena gutxitzearen ondorioz. Bitamina hau garrantzitsua da globulu gorriak sortzeko, anemia prebenitzeko eta garuneko eta nerbio-zelulen funtzionamenduan eta garapenean laguntzen du.
Emakumeak menopausiara iristen diren heinean, estrogenoa eta progesterona gutxitzeak kaltzioa xurgatzea ere zaildu egiten du, osteopenia (hezur ahulagoekin lotutako hezur-dentsitatearen galera) edo osteoporosia (hezurrak kaltetuta daude, hauskorrak dira edo bihurtzen diren egoera) izateko arriskua areagotuz. D bitaminak, bere aldetik, kaltzioa xurgatzen laguntzen du.
Azkenik, proteina garrantzitsua da muskulu-masa mantentzeko eta zelulak osasuntsu mantentzeko. Proteinek muskulu-galera motela borrokatzen laguntzen dute eta zahartze osasuntsurako indarra mantentzen laguntzen dute. Proteinak ere laguntzen du zelulen konponketa eta mantentze-lanetan, hormonen ekoizpenean eta zauriak sendatzen.
Felipe Isidro: “50 urtetik gorako pertsonen % 60k ez dute gimnasiorik aurkitzen”
Gorputz-hezkuntzako irakasle eta indar-prestakuntzan espezialista Felipe Isidrok azpimarratu duenez, “50 urtetik gorako pertsonen % 60k ez dute fitness zentro egokirik aurkitzen”, eta azpimarratu du 2025a izango dela fitness arloan espazio horiek sustatzeko urtea, batez ere gertuko gimnasioetan.
Felipe Isidrok, duela gutxi emandako elkarrizketa batean, nabarmendu du 50 urtetik gorako pertsonak ohiko gimnasioetatik kanpo alter-
natibak bilatzera behartuta daudela, hala nola komunitateko zentroak edo kanpoko jarduerak, aktibo eta osasuntsu egoteko.
Osasun-adituaren esanetan, hori gertatzen da, “ez dutelako euren beharrak asetzen dituen gimnasiorik aurkitzen. Isidrok azpimarratu du zerbitzuak talde horretara bideratzea ez dela soilik behar bati erantzutea, merkatu-aukera bikaina ere bada. Gainera, 2025. urterako “adinekoentzako plaza kopuruaren hasierako igoera” izango dela adierazi du, batez ere bertako gimnasioetan.
“
“Gero eta adineko eta hobeto informatuta dauden pertsona gehiago daude osasunean inbertitzeko prest”
Nola baloratzen duzu gimnasioek 2024an egin dutena osasunari dagokionez?
2024rako, gimnasioek aurrerapauso handiak eman dituzte osasuna sustatzeko. Pandemiaren ostean erabiltzaile-mailaren % 90 berreskuratu dute, ariketa fisiko erregularra sustatzeko ezinbesteko espazio gisa sendotuz.
Gainera, teknologiak txertatzeak zerbitzuak erabiltzaileen beharretara egokitzea ahalbidetu du, haien esperientzia hobetuz. Prezio lehiakorrek eta harpidetza malguek konpainiak publiko zabalago batera iristea ahalbidetu dute.
GOLDENagealdizkaria
Osasunaren kontzeptua berritu behar al da longevity-ren ordez?
Ez da kontzeptua aldatzea, helburu-talde berri bati zerbitzura egokitzea baizik. 50 urtetik gorakoek bizitza luzatzeaz gain, “zabaltzea” bilatzen dute, hau da, funtzionaltasuna eta bizi-kalitatea hobetzea. Ikuspegi hau bereziki garrantzitsua da gaixotasun kroniko ez-transmisiozkoen intzidentzia gero eta handiagoa dela kontuan hartuta, hala nola minbizia, diabetesa eta patologia kardiobaskularrak eta neuroendekapenezkoak. Zerbitzuak talde horretara bideratzea ez da soilik behar bati erantzutea, merkatu aukera bikaina ere bada.
“
“Gimnasio-kate
handiek makineria kopurua
eta espazioaren erabilera autonomoa lehenesten dituzte”
Gero eta adineko eta hobeto informatuta dauden pertsona gehiago daude osasunean inbertitzeko prest. Hala ere, gimnasio asko ez daude behar horiei erantzuteko behar adina egokituta. Kate batzuk adinekoei zuzendutako espazioak eta zerbitzuak ezartzen hasi diren arren, eskaintza nahikoa ez da oraindik. Ezinbestekoa da zentro horietako langileek prestakuntza espezifikoa jasotzea adinarekin, sedentarismoarekin, desnutrizioarekin eta talde honetako patologia ohikoenekin lotutako aldaketa fisiologikoei buruz.
Gaur egun gimnasioen saturazioa dago, baina adineko askok ez dute aurkitzen behar dutena...
Hori da. Fitness zentro baten bila dabiltzan 50 urtetik gorako pertsonen ia % 60k ez du leku egokirik aurkitzen. Adinekoak komunitateko zentroetara edo kanpoko jardueretara joan ohi dira, baina edozein gimnasiotan integratuta sentitzeko gai izan behar dira. Erronka beraientzat espazio irisgarriak eta erosoak sortzea da.
2025. urterako, adinekoentzako plaza kopuruaren lehen igoera espero da, batez ere bertako gimnasioetan. Horri esker, dagoen eskariari hobeto erantzuteko aukera izango dugu, etxearekiko hurbiltasuna eta soziabilitatea talde honen funtsezko faktoreak baitira. Horrez gain, garrantzitsua da adinekoentzat zein gainerako erabiltzaileentzat erabilera seguru eta eraginkorra errazten duten ekipamendu eta teknologia inklusiboak sartzea. Edozein adinetarako ez ezik, edozein patologia, urritasun, jatorri etniko, genero edo maila sozioekonomikorako benetan inklusiboak diren fitness klubak.
Gaur egun, kostu baxuko gimnasioetan boom bat dago eta hori ere ona da, zenbat eta zentro gehiago egon, orduan eta hobeto. Zentro hauek publiko gazteago bati zuzenduta egon ohi diren eta langile gutxiago izan arren, sektorean zeregin garrantzitsua betetzen dute fitnesserako sarbidea demokratizatuz.
Kate handietan ba al dago lekurik adinekoei zuzendutako espazioetarako?
Oro har, gimnasio-kate handiek, batez ere kostu baxukoek, ekipamendu kopurua eta espazioaren erabilera independentea lehenesten dituzte, eta horrek zaildu egiten du adineko helduentzako zerbitzu pertsonalizatuak sartzea. Hala ere, boutique zentroak gero eta leku handiagoa irabazten ari dira arreta pertsonalizatuagoa eta egokituagoa eskainiz.
Sektorea benetan inklusiboa izan dadin, erdi mailako gimnasioek 50 urtetik gorako pertsonei edo patologia duten pertsonei bereziki zuzendutako espazioak eta klaseak sartu beharko lituzkete. Teknologia aurreratuaren eta sozializazioa bultzatzen duen ingurune abegitsuaren konbinazioak gimnasioak lehen osasun sistemaren aliatu bilakatzen lagunduko luke.
Kostu baxuak bere zeregina betetzen du orduan...
Low cost ereduak badu bere lekua sektorean, baina mugarekin. Gaixotasunen prebentzioan laguntzen badu ere ariketarako sarbidea erraztuz, ez dago behar zehatzak dituzten erabiltzaileak tratatzeko edo barneratzeko diseinatuta. Ezinbestekoa da estigmatizazioa saihestea, “gimnasio onkologikoak” deitzen direnekin gertatzen den bezala. Edozein pertsonak, bere egoera edozein dela ere, pertsonal kualifikatua eta konpetentea aurkitu beharko luke, bere testuingurura egokitutako ariketa programa bat eta balizko agertoki patologiko bat diseinatu ahal izango lukeena edozein gimnasiotan edukiko balu.
“Gimnasioen % 70ek bekadunak edo behin-behineko langileak dituzte” “
Bere eragina maximizatzeko, sektoreak zeharkakotasun handiagoan jarri behar du arreta, osasuna eta ongizatea modu integralean sustatzen dituzten zerbitzuak barne. Entzuteari utzi gabe goia jotzeko gai diren kudeatzaileak, egin daitezkeen ikuspegi eta bide-orri indartsu eta inklusiboekin.
Zeintzuk dira fitnessean prezio baxuak lehenesteko arazoak?
Kuota prezio baxua lehenesteak lehen arrisku bat du, hau da, zerbitzuaren kalitatean negatiboki eragitea. Honek soldata baxuagoak eta langile kualifikatu gutxiago eragiten ditu askotan. Kalitatezko zerbitzua eskaintzeko ezinbestekoa da prestakuntzan inbertitutako denbora eta esfortzua baloratzea. Zenbait katek langileak epe luzera atxikitzea lortu dute lan baldintza onei esker, eta hori ezinbestekoa da sektorearen iraunkortasunerako.
Gaur egun, esango nuke gimnasioen % 70ek bekadun edo behin-behineko langileak dituztela, eta horrek zerbitzuaren jarraipenari eta kalitateari eragiten dio. Lan-baldintzak hobetzea, prestakuntzak dakarren esfortzu ekonomiko
eta denbora-esfortzuari egokitzea, lehentasunak izan behar dira.
Zein aurrerapen ekarriko ditu 2025ak osasunean?
2025erako, gimnasio handien hedapena egonkortu liteke, batez ere eskaintza zabala den hiri handietan. Etorkizunak fitness integralago batera bideratzen du, meditazio espazioak, aire zabaleko jarduerak eta ongizate emozionala helburu duten zerbitzuak barneratuz, ongizate fisikoaz gain eta beste osasun-eragile batzuekin lankidetzan, hala nola osasun sistema bera (publikoa eta pribatua), mutualitateak eta/edo zentro zibikoak edo geriatriak, besteak beste.
Zer iruditzen zaizu pertsona batzuek fitness sektorearekin lotzen duten presio estetikoa?
Ariketa egiteko edo ez egiteko aukeraren artean, dagoeneko badakigu zein den okerragoa. Ariketa mota eta dosi egokia egiteak osasun fisikoa zein mentala hobetzen du. Ariketa egitearen zailena egitea da. Sare sozialek estetika gehiago bideratu ohi duten arren, oso positiboa da gazteak edozein arrazoirengatik gimnasiora joateko motibazioa izatea, gure gizartean arazo handia ariketa fisikoa egiteko motibazio falta delako. Denborarekin, horietako askok ikasiko dute ez dutela gorputz perfektu batean zentratu behar gorputz osasuntsu batean baizik, gorputz osasuntsu bat gorputz perfektua baita.
Gauza biak, muturreraino eramaten ez badira, lotuta daude.
Pertsona bakoitzari egokitzat jotzen duen arrazoiengatik motibatzen utzi behar zaio. Garrantzitsua da ariketarako atxikimendua sustatzea. Epe luzera, ariketa fisikoa oso tresna eraginkorra da gaixotasun mota guztien arriskua murrizteko, baita buruko gaixotasunak ere, batez ere gazteen artean.
Trebetasun digital eta teknologikoen beharra
Lan-merkatua eraldaketa sakona jasaten ari da azken urteotan. Teknologia berrien sorrerak lanpostu berriak sortu zituen alor digitalean eta teknologikoan mendearen lehen bi hamarkadetan, lehen eskuz egiten ziren funtzio asko zaharkituta geratuz.
Ondorioz, 50 urtetik gorakoek muga handiak izan zituzten (eta izaten jarraitzen dute) lan-au-
kera berriak bilatzeko orduan, enpresek langile gazteen kontratazioa lehenesteko joera baitute, erronka berrietara egokitzeko energia eta borondate handiagoa dutelakoan.
Oraindik ere adinkeria merkatuan zama bada ere eta enpresa asko adinagatik hautagaiak baztertzeak dakarren aukera-galeraz oraindik konturatu ez badira ere, joera-aldaketa bat ikusten ari da. Aldaketa demografikoak, biztanleriaren zahartzeak eta eraldaketa teknologikoak paradigma-aldaketa ekarri dute. Enpresa asko dagoeneko hasi dira 50 urtetik gorako pertsonak aktibo baliotsu gisa ikusten, beren esperientziagatik, egonkortasunagatik eta ongi garaturiko gaitasun bigunengatik. Testuinguru horretan, 50 urtetik aurrera lana bilatzen dutenen arrakastaren gakoa lan-merkatu modernoaren eskakizunetara egokitzean datza. Gora egiten ari diren lanbideek, sortzen ari diren sektoreek eta enplegu-nitxo espezifikoek aukera ugari eskaintzen dituzte beren burua berrasmatzeko eta esperientzia profesional zabala aprobetxatzeko prest daudenentzat. Erreportaje zabal honetan, Espainian 50 urtetik gorako pertsonen lan-aukera batzuk aztertzen dira, joerak eta aholku praktikoak azpimarratuz.
50 urterekin berrasmatzen
50 urte betetzeak ez du esan nahi zure ibilbidea ezarrita dagoenik edo aukerak amaitu direnik. Erraza ez den arren, etapa hau zure ibilbide profesionalari buruz hausnartzeko eta hazkunde-eremu berriak aztertzeko une aproposa izan daiteke. Adin-talde honetako jende askok bere burua berrasmatzea eta karrera aldatzea
aukeratzen du, eta horrek trebetasun berriak ikastea, sektorez aldatzea edo negozio bat abiaraztea suposa dezake.
Baina kontuz ibili. Zure burua berrasmatzea ez da hutsetik hastearen sinonimo. Izan ere, 50 urtetik gora izatearen abantailetako bat lan-merkatuan bereizgarri izan daitekeen esperientzia profesional zabala izatea da. Gainera, adin honetan, jendeak eguneroko lanaren zenbait alderdi aztertzeko oso baliagarria izan daitekeen munduaren ikuspegi orokorra ere badu. Esperientzia hau baloratzen duten eta adineko langileen eskaera gero eta handiagoa den sektore eta nitxoak identifikatzea da gakoa.
“Erreportaje honek
Espainian 50 urtetik gorako pertsonen lan-aukera batzuk aztertzen ditu
Espainian, lan-merkatua seinale positiboak ematen ari da gora egiten ari diren lanbideetan edo goranzko sektoreetan egokitzeko eta gaitasunak aprobetxatzeko prest daudenentzat. 50 urtetik gorako pertsonek askotan oztopoak eta zailtasunak izaten dituzten arren lana aurkitzeko orduan, gazteek oraindik garatu ez dituzten ezagutza eta trebetasun espezializatuak izatearen abantaila ere badute.
Espainian adineko enpleguaren gorakada
Azken urteotan, Espainiako lan-merkatuak susperraldi nabarmena izan du, ia bi hamarkadatan ikusi gabeko kopuruetara iritsiz. 2023ko Biztanleria Aktiboaren Inkestaren (EPA) arabera, urte horretan sortutako 783.000 lanpostuetatik, erdia baino gehiago adineko langileei zegokien, eta horrek nabarmentzen du gero eta joera handiagoa duela 50 urtetik gorako pertsonen kontratazioan.
Aldaketa hori bereziki esanguratsua da adintarte horretako langileek zailtasun handiagoak
izan baitituzte lana aurkitzeko aurreko urteetan, nahiz eta jarduerarik gabeko denbora luzeak pilatu.
Zahartzaroaren Nazioarteko Zentroak (CENIE) egindako ikerketa batek, ‘Adinaren eragina lan-merkatuan eta enpresen erresilientzian Espainian’ izenekoa, adierazten du adineko langileek egonkortasuna ematen ez ezik, enpresei produktiboagoak izaten laguntzen dietela eta erresistentzia krisi ekonomikoen aurrean. Horrez gain, esperientziadun langile hauek funtsezko zeregina dute belaunaldi gazteenei ezagutza transmititzeko, lan-giro kohesionatuago eta eraginkorragoa sortuz.
Erakundearekiko konpromisoa ere eragile izan da enpresa batzuetan 50 urtetik gorako langileak kontratatzeko, baita azken bezeroari zerbitzu pertsonalizatuagoa eta adituagoa eskaintzeko aukera ere. Indeed-en arabera, enpresek ere hautagai mota honen aldeko apustua egiten dute, fakturazio-tasa baxuagoa dutelako, profesional gazteenek baino inpultsibotasun txikiagoa dutelako eta enpresara harreman profesionalak ekartzeko joera dutelako.
Espainian senior enpleguaren erronkak
Espainian lan-merkatua suspertu den arren, 50 urtetik gorako langileek oztopo handiak izaten jarraitzen dute enplegua aurkitzeko. Biztanleria Aktiboaren Inkestaren arabera, 50 urtetik gorako milioi bat espainiar daude langabezian, herrialdeko langabe guztien % 30 gutxi gorabehera. Datu hauek adin-tarte honen arazo kronikoa agerian uzten dute; horietatik % 56k urtebete baino gehiago daramate lan bila arrakastarik gabe.
Adecco Fundazioko Ahultasunaren eta Enpleguaren Behatokiaren #TuEdadEsUnTesoro txostenak, langabezian dauden adineko 600 pertsonari egindako elkarrizketetan oinarrituta, nabarmentzen du adinaren diskriminazioa debekatzen duen lege-esparru bat egon arren, hala nola Espainiako Konstituzioa eta Langileen Es
tatutua, 50 urtetik gorako langile askok adinaren araberako aurreiritziak izaten jarraitzen dutela.
Talde honetarako enplegua bilatzean behin eta berriz errepikatzen den arazoa da CVan adina sartu behar duten ala ez. 50 urtetik gorako pertsonen % 75ek bere jaioteguna sartzea aukeratzen duten arren, gardentasun arrazoiengatik, gainerako % 25ek nahiago dute ez uztea, haien adina agerian jartzeak kontratatzeko aukerak kaltetu ditzakeen beldur.
“
Espainian lan-merkatua suspertu den arren, 50 urtetik gorako langileek oztopo handiak izaten jarraitzen dute enplegua aurkitzeko
Gainera, ikerketak erakusten du lan-eskaintzei erantzun dieten adinekoen % 75,3k ez duela inolako erantzunik jaso, eta horien % 90ek adina dela uste dute hasierako iragazkiak ez gainditzeko arrazoi nagusia. Nahiz eta % 10ek uste duten beste faktore batzuek ere badutela zeresana, lehia gogorrak edo gaitasun espezifikorik ezak, argi dago adinak oztopo nabarmena izaten jarraitzen duela lana bilatzeko.
Panorama hori gorabehera, garrantzitsua da 50 urtetik gorako pertsonek baikor izatea eta jakitea gero eta sektore eta lanbide gehiago dagoela non adineko langileek soilik eman dezaketen esperientzia eta ezagutza baloratzen den, eta ezinbestekoa da trebatzen eta espezializatzen jarraitzea egungo merkatuaren eskakizunetara egokitzeko.
50 urtetik gorako pertsonen lan-joerak
Espainiako lan-merkatuak eboluzionatu egin du, eta enpresak gero eta gehiago baloratzen hasten dira beren taldeetan belaunaldi aniz-
tasuna. Horrek 50 urtetik gorakoei lan aukeren ateak ireki dizkie, bereziki lanbide eta sektore zehatzetan, non esperientzia, heldutasuna, lan-konpromisoa eta gaitasun zehatzak dituzten profilak bilatzen diren.
Gorantz doazn lanbideak
50 urtetik gorako pertsonen artean gehien eskatzen diren lanbideen artean ezagutza espezializatuak, kudeaketa gaitasunak eta pertsonekin lan egiteko gaitasuna eskatzen dutenak daude. Aipagarrienen artean hauek daude:
• Aholkularitza zerbitzuak: Enpresa askok goi-mailako langileen ezagutza eta esperientzia baloratzen dute kudeaketa, estrategia eta eragiketen gaietan aholkuak emateko. Aholkularitzari esker, 50 urtetik gorako pertsonei euren lan-esperientzia aprobetxatzeko aukera ematen die, beste enpresei beren prozesuak eta erabakiak hartzen lagunduz.
• Proiektuen kudeaketa eta zuzendaritza: 50 urtetik gorako profilak aproposak dira zuzendaritza edo koordinazio postuetarako, batez ere eraikuntza, teknologia eta logistika bezalako sektoreetan.
• Giza baliabideak eta antolaketa garapena: Giza baliabideen arloan oso baloratzen dira pertsonen arteko gaitasunak eta enpresen barne funtzionamenduaren ezagutza. Goi mailako profesionalek funtsezko eginkizuna izan dezakete enpresen barruan talentua kontratatzeko, trebatzeko eta garatzeko.
Eskari handia duten lanbideak sortzen ari dira
Teknologiarenaurrerapeneketalan-merkatuaren egituraren aldaketek lanbide berriak sortu dituzte, gazteei zuzendutakoak diruditen arren, trebatzeko eta egokitzeko prest dauden 50 urtetik gorako pertsonei ere aukerak eskaintzen dizkietenak. Lanbide horietako batzuk hauek dira:
• Marketing digitala eta sare sozialen kudeaketa: Askotan gazteagoekin lotu arren, 50
urtetik gorako profesionalak gero eta gehiago sartzen ari dira marketin digitalaren munduan. Tresna digitalen prestakuntzari esker, profesional horiek ikuspegi helduagoa eta estrategikoagoa ekar diezaiekete sareko edukien eta publizitatearen kudeaketari.
• Zibersegurtasuna: Informazio digitala babesteko beharrak eskari handia sortu du zibersegurtasuneko adituentzat. Sektore honek profil teknikoak eta arriskuen kudeaketan esperientzia duten pertsonak bilatzen ditu, eta horrek aukera bikaina bihurtzen du adinekoentzat.
• Adinekoen zaintza eta ongizatea: Espainian biztanleria zahartzen den heinean, adinekoen zaintzarekin eta ongizatearekin zerikusia duten lanpostuak (adibidez, etxeko arreta edo osasun programak koordinatzea) gorakada doaz. Enpatia, pazientzia eta esperientzia baloratzen dira bereziki, 50 urtetik gorakoekin gertatzen den bezala.
• Ekonomia berdea eta jasangarria: Iraunkortasunaren sektorea, gainera, hazten ari den eremua da, eta aukera bikaina da Espainian 50 urtetik gorako pertsonak lan-txertatzeko. PINEC 2021-2030aren arabera, sektore honek urtean 242.000 eta 348.000 lanpostu artean sortzea aurreikusten da energia berriztagarriak, mugikortasun jasangarria eta nekazaritza ekologikoa bezalako arloetan.
Adinekoek potentzial handia dute sektore honetan, balio eta trebetasunak ekar ditzaketelako, hala nola ingurune konplexuetan kudeatzeko gaitasuna edo lidergo esperientzia. Gero eta gehiago ikusten ari gara 50 urtetik gorako pertsonek bultzatutako proiektuak sortzen ari direla, eta beren esperientzia erabiltzen duten hiri-nekazaritza, landa biziberritzea eta ehungintza ekologikoaren ekoizpena bezalako alorretan irtenbide jasangarriak sustatzeko.
Adinekoen bila ari diren sektoreak
Ekonomiako hainbat sektore aktiboki bilatzen ari dira esperientzia eta ezagutza aurreratua
duten profilak. 50 urtetik gorako pertsonentzat itxaropentsuenetako batzuk hauek dira:
• Heziketa eta prestakuntza: Ibilbide luzea duten profesionalek beren ezagutzak hezkuntza-arloan aplika ditzakete, bai irakasle gisa, bai arlo espezializatuetako formatzaile gisa. Enpresentzako prestakuntza ikastaroak edo profesional gazteentzako tutoretza aukera bideragarriak dira.
• Informazioaren teknologia (IT): Tradizionalki gazteekin lotu arren, teknologiaren sektorea etengabe hedatzen ari da, eta enpresa asko programazioan, sare eta sistemen kudeaketan,
datuen analisian, taldeen kudeaketan edo informatikan esperientzia edo ezagutza duten profesionalak bilatzen ari dira, edo diziplina mota hauetan trebatzeko interesa.
• Osasuna eta ongizatea: Adinekoen zaintzarekin zerikusia duten lanpostuez gain, biztanleriaren zahartzearen ondorioz hazten ari direnez, osasun arloak aukerak ere eskaintzen ditu ospitaleen kudeaketan, osasun zentroen administrazioan eta garapenean.
Kalitatezko lana lortzeko edo sektorez aldatzeko aholkuak
• PRESTATU ETA ESPEZIALIZATU
Lan-merkatuan lehiakorra izaten jarraitzeko gakoetako bat etengabe ikastea da. Prestakuntza-aukera ugari daude, ikastaro laburretatik hasi eta arlo zehatzetako ziurtagiri-programetara, zure ezagutzak eguneratzeko edo gaitasun berriak ikasteko aukera ematen dutenak. Arlo zehatz batean espezializatzeak ateak ireki ditzake sortzen ari diren sektoreei eta gora egiten ari diren lanbideei.
• NABARMENDU ZURE GAITASUNAK
ETA ESPERIENTZIA
Gero eta lehiakorragoa den lan-merkatuan, 50 urtetik gorako pertsonek beren gaitasun bereziak nabarmendu behar dituzte. Urte hauetan pilatutako esperientzia balio handikoa da, batez ere gaitasun bigunetan, hala nola taldeen kudeaketan, arazoen ebazpenean eta erabaki estrategikoetan. Trebetasun horiek, ikaskuntzarekiko jarrera positiboarekin batera, aldea eragin dezakete.
• GAITASUN DIGITALAK ESKURATZEA
Aro digitalean, gaitasun teknologikoak izatea ezinbestekoa da ia edozein langilerentzat, eta esperientzia handiena duten profesionalak ez dira salbuespena. Tresna digitalak erabiltzen ikastea, hala nola kudeaketa- eta antolakuntza-softwarea, sare sozialak edo diseinu-programak, faktore erabakigarria izan daiteke lan bilatzerakoan. Gainera, ingurune digitala ezagutzeak moldagarritasuna eta ikasteko gogoa erakusten du.
• BILATU ZURE GAITASUNETARA EGOKITZEN DIREN LANPOSTUAK
Garrantzitsua da zure indarguneetan jokatzen duten lanetan zentratzea. Adinekoen gaitasunak baloratzen diren sektoreak eta merkatu nitxoak aztertzea funtsezkoa da aukerak aurkitzeko eta lanpostuak asetzeko. 50 urtetik gorako pertsonentzako bereziki lan-plataformak ere erabilgarriak izan daitezke zure profilera egokitzen diren aukerak identifikatzeko.
• EKITALDI ETA TAILER
PROFESIONALETARA JOATEA
Ekitaldi profesionalak, hitzaldiak eta tailerrak gune ezin hobeak dira beste profesionalekin harremanetan jartzeko eta industriaren joeren berri izateko. Ekitaldi hauek sareak lantzea erraztu ez ezik, azken lan aukeren berri ematen dute.
• ENPLEGAGARRITASUN HANDIKO
SEKTOREETAN SARTZEA
Goi mailako profesionalen eskaera handia duten sektoreak identifikatzea funtsezkoa izan daiteke trantsizio arrakastatsua izateko. Teknologia, adinekoen arreta, aholkularitza eta hezkuntza dira 50 urtetik gorako pertsonei aukera gehien eskaintzen dituzten arloetako batzuk.
• HASI ZURE NEGOZIOA
Ekintzailetza beste aukera bideragarri bat da euren lan-etorkizunean kontrol handiagoa izan nahi dutenentzat. Pilatutako esperientziarekin, 50 urtetik gorako pertsona askok autoenpleguan euren proiektuak garatzeko edo beste enpresei aholkuak emateko modua aurkitzen dute. Prozesu hori erraztu dezaketen senior ekintzailetzarako laguntza programak daude.
• EGIN ZURE AURREKO
LAN-ESPERIENTZIA BALIOGARRIA
Zure aurreko esperientzia zure aktibo baliotsuenetako bat da. Nabarmendu aurreko lanetan izandako lorpenak eta zure gaitasunek proiektuen arrakastan nola lagundu duten. Esperientzia hau funtsezkoa izan daiteke enpresaburuak sinestarazteko, zure adina edozein dela ere, asko duzula eskaintzeko.
