mensen waren blij dat we ‘stoute’ liedjes durfden te zingen”
Antwerpse iconen De Strangers be staan dit jaar 70 jaar. In 2002 was hun laatste officiële optreden, maar af en toe zingen ze nog eens een liedje tij dens speciale gelegenheden. Dat was in juni het geval op het Stadhuis in Ant werpen met Bart De Wever als vierde Stranger én voor ’t Pallieterke wanneer we hen gingen interviewen. “Ik begrijp niet dat de jongeren enkel meedansen op Engelstalige muziek zonder te we ten waarover het gaat.”
De perscommentaren en de politieke reacties gingen vrijwel allemaal over de wenselijkheid van confederalisme en de kans dat De Wever dat ging kunnen ver wezenlijken door het als voorwaarde voor federale regeringsdeelname te maken. Al die commentaren missen de essentie.
Eerst de wiskunde. Ook als de Vival di-partijen verliezen, zullen ze steeds een Vlaamse minderheid kunnen aanvullen met Waalse zetels. De huidige ploeg heeft nu al geen meerderheid meer in Vlaande ren. Als de Vlaamse regeringsminderheid het met een paar zetels minder moet stel len, zal dat nog weinig ophef veroorzaken. De N-VA zal op federaal vlak nooit in een positie zitten om iets door te duwen dat de Franstaligen écht niet willen.
Bart Eeckhout (De Morgen) heeft im mers geen ongelijk als hij confederalis me “separatisme in schaapsvacht” noemt. Confederalisme is voor de Franstaligen even onaanvaardbaar als onafhankelijk heid en eigenlijk een vriendelijker woord om te eisen dat alles wordt gesplitst waar
zij belang aan hechten, zoals fiscaliteit en sociale zekerheid. De Wever zal daar geen tweederdemeerderheid voor vin den. Tenzij hij een zeer grote stok achter de deur heeft.
Die stok is er, maar bevindt zich op het Vlaamse niveau. Er is een aanzienlijke kans dat de N-VA daar in 2024 samen met het Vlaams Belang een zetelmeerderheid zal hebben. De dreiging van een Vlaamse regering die niet alleen het rechtse spie gelbeeld is van de linkse federale rege ring, maar ook nog eens bestaat uit twee partijen met een expliciet autonomiestre ven, is een existentieel risico voor België. De Wever heeft dat drukkingsmiddel ui teraard alleen indien hij niet uitsluit dat hij met Van Grieken gaat praten.
Historische kans
Er zijn twee verklaringen voor de zet van De Wever. De eerste is dat hij werke lijk hoopt zo confederalisme te kunnen verwezenlijken. De tweede, meer proza
ische verklaring is dat hij eigenlijk wel tevreden is met de huidige situatie en dat hij beseft dat de N-VA alleen kan verliezen door deelname aan federale regeringen, waar hij er toch nooit een betekenisvolle staatshervorming kan doorkrijgen, en ook op andere gebieden niets kan bereiken door de dominantie van links aan Frans talige kant. Tegelijk blijft zijn partij on misbaar op Vlaams niveau, waar ze altijd ministers zal kunnen leveren. Het zou best kunnen dat de N-VA het best vindt om een beleidspartij te zijn die naar believen in oppositiemodus kan gaan.
Wat we van De Wever willen horen, is niet of hij in een federale regering stapt zonder confederalisme, maar of hij in dezelfde Vlaamse regering stapt zonder confederalisme. Hij mag het antwoord op die vraag, om tactische redenen, uitstellen tot net na de verkiezingen, maar over één ding moeten we het in de Vlaamse Bewe ging wel eens zijn. In 2024 zullen de twee partijen die volgens hun statuten streven naar Vlaamse onafhankelijkheid moge lijk een meerderheid van de Vlaamse zetels behalen. Indien ze dat historische moment niet gebruiken - ze dragen trou wens allebei de verantwoordelijkheid om mogelijke obstakels weg te nemen - om een aanzienlijke stap voorwaarts te zetten richting Vlaamse autonomie, is dat onver geeflijk.
JURGEN CEDER
“De
Gooi België uit de NAVO!*
*Het Noord-Atlantisch Verdrag voorziet natuurlijk geen formele provisie om leden uit te zetten. De NAVO is daarmee eerder een uitzondering in vergelijking met andere internationale organisaties. Maar niet getreurd: waar een politieke wil is, is een weg.
Ons land toonde zich de laatste weken weer eens van zijn beste kant op het internationale toneel. Federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) weigerde, onder impuls van Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet, om een isostatische pers uit te voeren aan de Britten. Onze bondgenoten aan de andere kant van het Kanaal hebben dat on derdeel nodig om hun nucleair arsenaal te onderhouden.
Groen dogmatisme
De kwestie leidde tot een diplomatieke rel en de Britten dreigen er mee een wapenbestelling bij FN Herstal ter waarde van enkele honder den miljoenen op te zeggen. Extra pijnlijk, want het Verenigd Koninkrijk is niet ‘zomaar’ een bondgenoot. Ze hielpen twee keer ‘de Pruisen’ bui ten te gooien en volgens sommige kwatongen zijn zij zelfs verantwoor delijk voor het bestaan van een onafhankelijk België (in dit geval zou men van poëtische rechtvaardigheid kunnen spreken).
Wie hoopte dat de regering een goede reden had om de uitvoer te blokkeren, komt bedrogen uit. De enige beweegreden was groen dog matisme, namelijk verzet tegen kernwapens en wapens in het algemeen.
Men zou haast denken dat de groenen de doelstelling ‘onszelf onster felijk belachelijk maken tegenover onze bondgenoten’ expliciet lieten opnemen in het regeerakkoord. We zijn al een van de grootste ‘freeloa ders’ binnen de NAVO, maar zelfs na de Russische invasie in Oekraïne blokkeerden de ecologisten noemenswaardige bijkomende investerin gen in defensie. Onze buurlanden lijken veiligheid intussen wel ernstig te nemen en van het halen van de 2 procentnorm een prioriteit te maken. Terwijl de legertop adviseerde om onze drones te bewapenen, wil Ecolo daar niet van weten. Ondertussen leverde zelfs Luxemburg (!) meer wa pens aan het noodlijdende Oekraïne.
“Een recalcitrant lid dat zijn verplichtingen niet nakomt”
Met zulke vrienden heb je geen vijanden nodig, luidt het adagium. Bij het oprichten van de NAVO in 1949 dacht de Amerikaanse Senaatscommissie Buitenlandse Betrekkingen al luidop na over wat te doen met “een recalcitrant lid dat zijn ver plichtingen niet zou kunnen nakomen” - vermoedelijk had men een glazen bol en had men het huidige België
De NAVO was bij de oprichting een anticommunis tisch bondgenootschap en in die jaren was de grote vrees dat een van de leden plots ‘rood’ zou kun nen worden. Misschien moet dat doemscena rio in 2022 bijgesteld worden: wat te doen met een NAVO-lid dat plots ‘groen’ wordt?
De protesten in China zijn in de eerste plaats gericht tegen het zerocovidbeleid van Xi Jinping, al zijn er hier en daar ook slogans te ho ren die de Communistische Partij en de president zelf viseren. Het land was het beginpunt van de co ronapandemie en heeft zowat de meest draconische maatregelen ter wereld. Terwijl men in België - terecht - viel over mondmaskers in de buitenlucht en plexiglas op terrassen, werd men in Chinese steden wekenlang opgehokt in piepkleine appartementen of op de werkplaats.
In oktober was er al een voor bode van wat komen zou. Een activist hing voor de start van het partijcongres van de Chinese Communistische Partij spandoe ken, waarin hij onder meer Xi een dictator noemde, aan een brug in Peking. De actie kreeg navolging in andere steden: de slogans wer den hier en daar gekopieerd in anonieme graffiti.
Friedmann-vergelijkingen
PROTEST IN DE ONVRIJE WERELD
merkelijk. De Chinese staat is be rucht wegens zijn sterke controle van informatie: de ‘internetpolitie’ heeft er maar liefst 2 miljoen (!) mensen in dienst.
De Chinese betogers hebben gevoel voor humor, zijn creatief en poëtisch. Toen de politie vroeg om op te houden met “geen lock downs meer” te roepen, reageer den de manifestanten daarop door “meer lockdowns” en “ik wil coronatests doen” te scande ren. Op sociale media circuleren beelden van studenten die pa pieren met Friedmann-vergelij kingen (klinkt als ‘free(d) man’, (be)vrij(d)e mens) in de lucht hielden. Een ander symbool zijn lege A4-bladen om censuur aan te klagen. In Sjanghai zou er intussen een verbod zijn op de verkoop van dergelijk papier.
Autoritaire staten hun grootste kracht is tegelijkertijd hun grootste zwakte: ze zijn hard, rigide, onbuigzaam en… fragiel
felheid en het aanhouden van de protesten dit keer erg opvallend. Op sociale media doen talloze beelden de ronde van mensen met vuurwapens of betogers die met auto’s inrijden op de orde diensten, hen te lijf gaan met mo lotovcocktails en politieagenten en leden van de Basij - regerings gezinde milities - van hun motoren trekken en in elkaar kloppen. In tussen werd het huis van niemand minder dan de ‘founding father’ van het theocratische Iran, ayatol lah Khomeini, afgefikt. De Iraanse autoriteiten sloegen hardhandig terug: er vielen ten minste 416 doden onder de demonstranten, onder wie 51 minderjarigen.
De uitzondering?
Redactie & beheer: Uitgeverij ’t Pallieterke Lagesteenweg 5 bus 1, 1850 Grimbergen Tel. : 03-232 14 17
Abonnementen/administratie: secretariaat@pallieterke.net Lezersbrieven: lezersbrieven@pallieterke.net
Abonnementen binnenland Abonnement buitenland: 3 maanden: 52 euro Tarieven afhankelijk van de 6 maanden: 104 euro bestemming. Alle inlichtingen 1 jaar: 208 euro op de kantoren. Steunabo 1 jaar: 300 euro Het abonnementsgeld kan overgeschreven worden op volgend rekeningnummer met vermelding van uw naam en adres: BE82 4096 5194 9168 BIC KREDBEBB
Elke week op donderdag in uw krantenwinkel
Oud-hoofdredacteurs:
Bruno De Winter (1945-1955, stichter), Jan Nuyts (1955-2000), Leo Custers (2000-2010), Karl Van Camp (2010-2020) Kernredactie: Jurgen Ceder, Stijn Derudder (eindredacteur), Michaël Vandamme, Pieter Van Berkel (hoofdredacteur), Karl Van Camp Verantwoordelijke uitgever: Wart Van Schel Foto's: Belga, Photonews
De onvrede sluimerde er dus al enige tijd en borrelde afgelopen maand over. Miljoenen Chinezen zagen beelden van het WK waar geen coronamaatregelen gol den en vroegen zich af of Qatar zich misschien op een andere planeet bevond. Werknemers in een Foxconn-fabriek in lockdown gingen op de vuist met de veilig heidsdiensten. De druppel die de emmer deed overlopen was een brand in Ürümqi, in de Oeigoerse regio Xinjiang, waarbij tien men sen omkwamen. De brandweer zou niet op tijd bij het gebouw zijn geraakt door de quarantainemaat regelen. Sindsdien kwam er in tal van Chinese grootsteden volk op straat.
Grootschalige, landelijke be togingen in China zijn zeldzaam sinds het bloedige neerslaan van de Tiananmen- en Falun Gong-protesten in de jaren ’90 en ’00. Doorgaans is de onvrede beperkt tot een specifieke regio of plaats, denk aan nationalisti sche betogingen door Oeigoeren of Tibetanen, of de bevolking die corruptie in één bepaalde ge meenschap aankaart. Dat er ge lijktijdig op verschillende plaat sen betoogd wordt, door mensen die schijnbaar op de hoogte zijn van wat in de rest van het land gebeurd, is uitzonderlijk en op
Revoluties: je ziet ze nooit aankomen, maar achteraf lijken ze onvermijdelijk
Zedenpolitie
De Chinese Volksrepubliek is niet de enige autoritaire staat die te kampen heeft met betogingen. Ook in de Islamitische Republiek Iran is het al maandenlang onrus tig na de dood van de 22-jarige Iraans-Koerdische Mahsa Amini. Zij werd in september opgepakt door de zedenpolitie omdat ze de islamitische kledingvoorschrif ten overtreden zou hebben. Na haar arrestatie belandde ze in een coma, waarna ze overleed. Volgens de betogers kan er geen twijfel over bestaan dat Amini door mishandeling overleed.
In de betogingen is een opmer kelijke rol voor vrouwen wegge legd: het protest kwam op gang na de dood van een vrouw en zij staan moedig mee vooraan op de barricades. Ook sportvedetten, zoals klimster Elnaz Rekabi en het nationale voetbalelftal, lieten hun steun voor het protest uitschijnen.
Veel waarnemers waarschuwen voor terughoudendheid, want massaprotesten zijn in Iran een bijna jaarlijks fenomeen en tot nu toe hebben ze het regime nog niet doen wankelen. Anderzijds is de
Er is één autoritair regime dat tot nu toe gespaard blijft van grootschalige protesten: het Rus land van Vladimir Poetin. Dat lijkt misschien vreemd, gelet op de oorlog in Oekraïne en het feit dat het land (tot voor kort althans) als minder autoritair dan China of Iran beschouwd werd. Het is een gevolg van de sluwe ‘politieke neutralisatie’ van de Russische be volking (zie ’t Pallieterke nr. 46).
Het feit dat Poetin er nog altijd in slaagt om de gevolgen van de oorlog en de sancties voor het gros van de bevolking te verber gen, zal ook helpen. Maar ook de Russische bevolking heeft een tolerantiegrens. Hoeveel nederla gen zal Poetin nog kunnen verte ren in Oekraïne? Revoluties: je ziet ze nooit aankomen, maar achteraf lijken ze onvermijdelijk.
China, Iran, Rusland,… In al deze gevallen is voorzichtigheid aangewezen, want het repressie ve apparaat in deze landen is na tuurlijk gigantisch. Toch is er een lichtpuntje. Hun grootste kracht is tegelijkertijd hun grootste zwakte: autoritaire staten zijn hard, rigide, onbuigzaam en… fragiel. In flexi bele democratische staten kan het volk om pietluttigheden op straat komen of kan de volkswoede een kookpunt bereiken, zonder dat daardoor het hele systeem in ge vaar komt.
Paradoxaal genoeg zijn autori taire staten voorbij een bepaald kritiek punt in grotere mate afhan kelijk van de steun van de bevol king. Toen Michail Gorbatsjov de teugels van het Sovjetapparaat even liet vieren, stuikte het hele systeem als een kaartenhuis in elkaar.
PIETER VAN BERKEL EDITORIAAL PIETER VAN BERKELNA 2024 VOLGEN DE OPRUIMWERKEN VAN DE VIVALDI-REGERING
Met een loonakkoord voor 2023-24 is de regering-De Croo er dan toch in geslaagd een concrete beleidsmaatregel te nemen. Echter, net als bij zowat alle andere beslissingen van deze regering zal ook hier blijken dat het weinig om het lijf heeft. En dat de negatieve gevolgen en facturen voor een volgende regering zijn.
Officieel heet het een verzoeningsvoor stel. Nadat vakbonden en werkgevers naar goede Belgische traditie geen ak koord konden bereiken over de beschik bare loonmarge voor 2023-2024, kwam het dossier bij de regering terecht. Strui kelblok blijft de vraag of er boven de au tomatische loonindexering of aanpassing van de inkomens aan de stijgende levens duurte nog ruimte was voor extra opslag. De vakbonden eisten dit en wezen erop dat de bedrijven over interessante mar ges beschikten. Ze kunnen het zich dus fi nancieel veroorloven. De ondernemingen zelf zegden njet. De automatische loonin dexering doet de loonkosten hier sneller stijgen dan in de buurlanden en prijst onze bedrijven uit de markt. Bovendien laat de loonnormwet dergelijke stijgingen niet toe.
De volgende beleidsploeg wacht een zelden geziene saneringsoperatie
Gevolg: het dossier kwam op de tafel van de regering die dan zelf een voorstel voor loonakkoord moest formuleren. Dat kwam er maandag: geen loonsverhoging boven de index, maar bedrijven die het goed tot zeer goed doen kunnen een een malige cheque van 500 tot 750 euro toe kennen aan het personeel. Het gaat hier dus om een verzoeningsvoorstel aan de sociale partners, maar dat is van onderge schikt belang. Of ze dat nu goedkeuren of niet, de regering is toch van plan om het uit te voeren.
STRAKS WORDT
CONCURRENTIEKRACHT
EEN CRUCIAAL THEMA
De regeringspartijen zelf en een deel van de media wekten zo de indruk dat de regering-De Croo wel degelijk is staat is akkoorden te bereiken en beleid te voe ren. Dat klopt slechts in beperkte mate. Het gaat hier om een maatregel die door
de bedrijven zelf moet worden be taald. Dan is het natuurlijk gemak kelijk. Ten tweede: dit is in de verse verte geen oplossing voor het pro bleem van de concurrentiekracht van de bedrijven. Zij verliezen marktaandeel door de oplopende loonkosten. Jobverlies en onderin vesteringen kondigen zich aan. Volgens de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven zijn werknemers hier op korte tijd 5,7 procent duurder geworden dan in de buurlanden. Daar doet de Vivaldi-regering niets aan. Het woord concurrentiekracht is onbekend voor deze regering. Het zal de volgende beleidsploeg zijn die het moet oplossen. Het doet denken aan de regering-Di Rupo die tussen 2011 en 2014 amper of geen aandacht had voor de uitdagingen van de bedrijven. Gevolg was dan dat de regering-Michel in 2014 moest kie zen voor een paardenmiddel: een in dexsprong. Dat staat ons na de volgende verkiezingen wellicht opnieuw te wach ten.
EXTREME BUDGETTAIRE NALATIGHEID
En ondertussen weten we ook dat het zelfde met de begroting zal gebeuren. Het verhaal van de leugenachtige manier waarop eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) hierover communiceert is stuitend. De volgende beleidsploeg wacht een zelden geziene saneringsope ratie. En niet alleen vanwege de creatie ve manier waarmee bepaalde ingrepen zoals de btw-verlaging op gas en elektri citeit al dan niet in de rekeningen wordt ingeschreven.
Het is ondertussen bijna vergeten, maar we zullen straks nog met ander veel pijnlijker budgettair onheil worden ge confronteerd. De vele steunmaatregelen om de energiefactuur voor de gezinnen draaglijk te houden, worden nu stilaan uitgerold. Die wil Vivaldi financieren met de overwinsten die energiebedrijven mo menteel boeken. Alleen is het systeem dat de federale regering en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) hier op poten hebben gezet op juridisch drijfzand gebouwd. Zowel de periode die in rekening wordt genomen voor het belasten van die overwinsten als de mil jardenopbrengst voor de regering, zijn uiterst betwistbaar.
De Raad van State heeft de regering in dit verband al de wacht aangezegd. En dan hebben we het nog niet over de juridische procedures die de energiebedrijven zelf in gang gaan zetten. Na het begrotings
akkoord in oktober kreeg minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) die vraag ook voorgelegd in de studio’s van Terzake en hij deed zeer de nigrerend over die bedrijven. Feit is dat als ze zelfs voor een deel gelijk krijgen, de bestaande put in de begroting nog een stuk groter dreigt te worden. De extreme budgettaire nalatigheid be gint zich op die manier te wreken. De hou ding van de huidige ministers is er echter een van ‘na ons de zondvloed’. Wanneer bijvoorbeeld de juridische procedures van de energiebedrijven hun beslag krij gen, zitten we al in de volgende legisla tuur. Wedden dat Alexander De Croo en Frank Vandenbroucke dan niet meer in de regering zitten… Het kan hen dus nog weinig schelen.
EEN NOG MAAR EENS VERWAARLOOSD VEILIGHEIDSBELEID
De sociaaleconomische en budgettaire opruimwerken zijn voor de volgende re gering, en dat geldt na tuurlijk ook voor andere
dossiers. Het veiligheidsbeleid lijkt ner gens naar. Het misprijzen voor de poli tiediensten is stuitend. Ze ventileren hun ongenoegen, voeren acties, maar worden van het kastje naar de muur gespeeld. Mi nister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) raakt op tv nog altijd niet verder dan het debiteren van saaie persteksten. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne is niet veel beter. Hij communiceert gewoon anders, maar ook bij hem domineert de beleidsleegheid. Veiligheid en justitie zijn dé kerntaken van de overheid. Ook hier zal het aan een volgende beleidsploeg zijn om de zaken recht te trekken. Voor zover zoiets nog mogelijk is.
De extreme budgettaire nalatigheid begint zich te wreken
Doodzieke regionale begrotingen, maar niet in Vlaanderen
Eerst ere wie ere toekomt: sinds een aan tal jaren heeft de Nationale Bank van België in haar rapporten en studies in toenemen de mate aandacht voor de regionale eco nomische verschillen. Een kaart in het jaar verslag die de werkloosheidskloof tussen Vlaanderen en Wallonië pijnlijk duidelijk maakt: een studie over de noord-zuidtrans fers. Dat was een paar decennia geleden in deze oer-Belgische instelling ondenkbaar. Het heeft immers bijna 150 jaar geduurd vooraleer een Vlaming het tot gouverneur van de Nationale Bank geschopt heeft.
Minder dan 100 procent en dan besparen
Vorige week was het opnieuw een aan gename verrassing. Het tijdschrift van de Nationale Bank publiceerde een onderzoek naar de houdbaarheid van de overheidsfi nanciën, waarbij de aandacht niet alleen ging naar de federale overheid, maar ook naar de regio’s. De studie bevatte een dui delijke waarschuwing: met het overheids tekort kan het zo niet verder. Straks wordt de grens van een tekort van 6 procent van het bbp (alle overheden samen) bereikt en dat duwt de overheidsschuld een aardig stuk boven de 100 procent van het bbp. De boodschap van de Nationale Bank is duide lijk: er moet bespaard worden om de over heidsfinanciën onder controle te houden en de schuld naar minder dan die 100 procent te doen zakken. En dan moeten alle over heden besparen, of toch bijna alle overhe den. Vlaanderen staat er relatief gezond voor en zou de saneringsdans kunnen ontspringen. Anders is het met de overige beleidsniveaus.
De cijfers zijn concreet en niet opbeu rend. De vereiste sanering bedraagt voor de federale overheid zo’n 26 miljard euro, voor het Waals Gewest 2 miljard euro en voor de Franse Gemeenschap en het Brus sels Hoofdstedelijk Gewest elk meer dan
1 miljard euro. Dat is nodig om binnen tien jaar niet meer in de economische gevaren zone te zitten.
Verhouding schuld tot beschikbare ontvangsten
De uitgavendrift van de verschillende overheden wreekt zich nu. Dat blijkt uit een paar nieuwe grafieken die in de studie zijn opgeno men. Het is niet overdreven te stellen dat we hier met doodzieke budgettai re situaties te maken hebben. Vlaanderen uitgezonderd dus.
Normaal gezien wordt de schuld van een land of regio afgezet tegenover het bbp; wat er dus op een grondgebied in een jaar aan welvaart wordt gecreëerd. De Na tionale Bank haalt er een extra parameter bij: de verhouding van de schuld tot de beschikbare ontvangsten. Welnu, federaal bedraagt die een gigantische 350 procent.
In Wallonië is de schuld 250 procent van de ontvangsten, in Brussel 150 pro cent. Vlaanderen zit net boven de 50 procent. Het extra verontrus tende aan dit alles is dat die verhouding bij slechte eco nomische omstandigheden
nog gevaarlijkere proporties aannemen. Dan hebben we het bijvoorbeeld over de negatieve impact van een groeivertraging, wat leidt tot minder fiscale uitkomsten en meer uitgaven.
Rentesneeuwbaleffect
Of een rentestijging op de schuld. De Nationale Bank berekende wat er gebeurt als de marktrente vanaf 2023 met 250 basis punten (2,5 procent) stijgt en dat voor alle entiteiten. Dan gaan we richting 5 procent rente. Daarbij moet worden opgemerkt dat de inflatie onveranderd wordt gelaten. De studie daarover: “Entiteiten met een hoge schuldenlast (de federale overheid, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdste delijk Gewest) zouden het sterkst worden getroffen. Voor de gewesten en gemeen schappen zou de impliciete rente op de uit staande schuld vanaf 2024 boven de groei van hun beschikbare ontvangsten uitkomen, wat een zorgwekkend sneeuwbaleffect op de schulddynamiek zou veroorzaken.” Een rentesneeuwbal betekent dat een overheid met het aflossen van leningen niet toekomt. De schuld wordt steeds groter, zelfs als er op de lopende rekening geen tekorten meer ontstaan. De rekeningen komen dan in een negatieve spiraal terecht, zoals men hier in de jaren ’80 en ’90 van vorige eeuw heeft gekend. Dat vereiste zware sanerin gen en het boeken van overschotten, niet om beleid te voeren, maar om gewoon de schuld af te lossen. Dat zit eraan te komen als de uitgaven van de federale overheid, Wallonië en Brussel op termijn dreigen op lopen tot 300 of zelfs 400 procent van de beschikbare ontvangsten.
ANGÉLIQUE VANDERSTRAETEN
WOKE VAN DE WEEK
Iedere week selecteren we de meest opvallende uitingen van woke gedachtegoed in deze contreien
Klimaat en woke: één strijd
Voor wie vond dat de klimaatbeweging te rechts was, ook na de jongste uitspraken van Greta “Om de planeet te redden, moeten we komaf maken met het kapitalisme” Thunberg, is er nu het ‘Climate Justice Camp’.
Het ‘Climate Justice Camp’ is een - hoe kan het ook anders - Brussels collectief dat “een ruimte wil creëren om elkaar te ontmoeten en het woord te geven aan mensen die in eerste instantie getroffen worden door klimaatproblemen en an dere sociale problemen”.
Speciësisme en hekserij Kort samengevat menen de m/v/x’en van het ‘klimaatgerechtigheidskamp’ dat de brede klimaatbeweging niet inclu sief en intersectioneel genoeg is. “Wij menen daarentegen dat klimaatrecht vaardigheid onlosmakelijk samenhangt met kapitalisme en onderdrukkende systemen, zoals het patriarchaat, racisme en kolonialisme, cishetero-normativiteit (het idee dat heteroseksualiteit normaal is, red.), klassendominantie, validisme
(discriminatie van mensen met een han dicap, red.), speciësisme (discriminatie van dieren, echt waar, red.)”, klinkt het op hun website.
Het ‘Climate Justice Camp’ organi seert jaarlijks een kamp in Brussel. De eerste editie ging (hoofdzakelijk in het Engels en het Frans) door in het Vlaams-Brabantse Gooik. Daar passen ze woke-paradepaardjes zoals rassenen seksesegregatie in de praktijk toe door “non-mixed ruimtes aan te bieden tijdens het kamp, zodat iedereen zich op hun (sic, red.) gemak kan voelen”.
Naast prikkelende lezingen over de kolonisering, intersectioneel antispecië sisme en ecofeminisme, werden er ook workshops over diepzinnige kwesties als hekserij georganiseerd.
PIETER VAN BERKEL
Rellen in Nederlandse en Belgische steden na overwinning Marokkaans voetbalelftal
Verschillende steden in België en Nederland kregen zondag te maken met rellen nadat het Marokkaanse voetbalelftal won tegen de Rode Duivels op de wereldbeker in Qatar. Marokkaanse Belgen en Nederlanders stichtten brand, gooiden met vuurwerk, vielen voorbijgangers lastig en bekogelden politie en journalisten. Vooral in Brussel werd op voorhand al voor rellen gevreesd.
In Brussel werd een tiental mensen administra tief aangehouden. Eén persoon is gearresteerd. In de hoofdstad werden steps, vitrines en auto’s ver nield door ‘feestende’ supporters van het Marok kaanse nationale team. Meer dan honderd agen ten probeerden op de Maurice Lemonnierlaan tussen Brussel-Zuid en de Beurs met behulp van twee waterkanonnen de relschoppers tegen te houden. Op videobeelden is te zien hoe de amok makers - vaak getooid met Marokkaanse vlag en/ of voetbaltruitje -, een auto omkantelen en zelfs in brand steken.
Ambulance bekogeld
De relschoppers keerden zich ook tegen de aanwezige pers: een cameraploeg van de VRT werd bekogeld met flessen en een journaliste van RTBF raakte gewond in het gezicht door vuur werk. Zelfs ambulances waren niet veilig na de overwinning van Marokko. “Een van onze ambu lances is gestenigd nabij de Lemonnierlaan”, ver telt Walter Derieuw, woordvoerder van de Brus selse brandweer. De Brusselse politie had rellen verwacht en moest traangas en waterkanonnen inzetten om de relschoppers in toom te houden.
In Antwerpen liepen vreugdetaferelen op het Kiel en op de Turnhoutsebaan uit de hand. In totaal ging het daar over een tiental arrestaties. VTM-journalist Rob Van Herck werd er tijdens een live-uitzending van het nieuws belaagd door Marokkaanse fans. Na een hardere klap wordt de verslaggeving stopgezet. Van Herck en VTM Nieuws dienen een klacht in.
In Luik, waar ook heel wat mensen met Marok kaanse roots wonen, braken ook rellen uit na de wedstrijd. Tientallen mensen vielen een politie bureau aan. Ze gooiden er de ruiten in en bescha digden enkele combi’s.
Ook in Nederland werd de overwinning van de Leeuwen van de Atlas op de Rode Duivels duchtig gevierd, en ook daar ging een deel van de Ma rokkaanse gemeenschap flink over de schreef. In Rotterdam, Den Haag en Amsterdam moest de Mobiele Eenheid (ME) van de politie ingrijpen en zijn er mensen aangehouden.
“Dit zijn geen enkelingen”
Op Twitter bedankte de Belgische minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden de poli tiediensten voor het kordate optreden tegen de amokmakers. “Bedroevend om te zien hoe enke lingen misbruik maken van de situatie om rel te schoppen”, aldus de cd&v-minister. Maar politie vakbond VSOA vindt dat die term hier niet van
toepassing is. “Het is misplaatst om te zeggen dat het hier over enkelingen gaat, over jongeren. De meeste jongeren zijn zo niet”, zegt ondervoorzit ter Vincent Houssin. “Het gaat hier echt om zware bendes die de criminaliteit domineren, velen van hen zijn bekend bij de politie, maar ze zijn in zo’n massa moeilijk te identificeren.”
“We zien dat al dertig jaar, bendes die van iedere gelegenheid gebruikmaken om rel te schoppen, schade aan te richten en hulpverleners te verwonden”, vertelt Houssin over Brussel. “Ik maak geen verwijten naar de ordediensten, zij moeten ondergaan. Er zijn meer dan 20 no-gozo nes in Brussel, ook de moord op de agent twee weken geleden was in zo’n no-gozone.”
Volgens Houssin heeft de politiek die no-go zones altijd ontkend. “Ze steken hun kop in het zand, doen aan struisvogelpolitiek. Denk aan Vooruit-voorzitter Conner Rousseau, een linkse politicus, die zei dat hij zich op sommige straten in Brussel niet meer veilig voelt. Als zo iemand dat al doet. De politiek draagt hierin een zeer zware verantwoordelijkheid.”
“Relschoppers, echt, schaam jullie. Daders moeten vervolgd worden voor dit abjecte, misda dige gedrag”, reageerde de Nederlandse minis ter van Justitie Dilan Yesilgöz. Weerkerend fenomeen
“Deze rellen waren jammer genoeg alweer voorspeld”, zegt Brussels Parlementslid Dominiek Lootens-Stael (Vlaams Belang). “Of het nu gaat om winst of nederlaag in het voetbal, voor heel wat allochtone jongemannen is elke reden goed om in Brussel de boel op stelten te zetten.” De partij van Lootens noemt rellen na voetbalwedstrijden of op oudejaarsnacht “een steeds meer weerke rend fenomeen”.
Ook Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) uit haar ongenoegen op Twitter. “Gaan Brusselse politici weer doen alsof dit louter voetbalvreug de is? Het is een zoveelste demonstratie van een groep die zich onaantastbaar voelt en duidelijk wil maken: ‘De straten zijn van ons’. Blijft men dit pikken?”
Cd&v-voorzitter Sammy Mahdi gaf aan na het verlies van de Belgen al slechtgezind geweest te zijn. “Maar de echte losers zijn toch weer de Brusselse amokmakers. Respectloze idioten.” “Dit zijn geen supporters, maar vandalen. Een schan de voor de stad en de veel grotere groep van wie ze de voetbalvreugde nu verpesten”, reageert Groen-covoorzitter Nadia Naji.
WANNES NEUKERMANS10.000 manifestanten in Brussel tegen geweld op agenten “Vivaldi heeft geen respect voor de politie”
De betoging trok zich om 10.30 uur op gang aan het Noordstation. “Vivaldi heeft geen respect voor de politie”, luidde de niet mis te verstane boodschap van de agenten. Om hun boodschap kracht bij te zetten, maakten ze gebruik van Bengaals vuur en voetzoekers. De betogers hiel den onderweg halt voor het hoofdkwartier van Open Vld in de Melsensstraat. Daar trakteer den ze de federale regering - in het bijzonder premier Alexander De Croo en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (bei den Open Vld) - op boegeroep.
Respect
De politievakbonden klagen aan dat ze al jarenlang tevergeefs aan de alarmbel trekken over het geweld tegen de politie. Ze wijzen erop dat agenten steeds vaker geconfronteerd worden met fysiek en verbaal geweld. Daarnaast eisen ze meer respect van de Vivaldi-regering. De vak bonden bepleiten onder meer de uitvoering van de afgesproken loonsverhoging en een betere eindeloopbaanregeling.
“We hopen dat deze Vivaldi-re gering eindelijk beseft wat de politie waard is en dat ze ervoor zorgen dat er echt oplossingen komen om tegemoet te komen aan de legitieme eisen van deze massa”, zegt Carlo Medo van po litievakbond NSPV in een reactie aan VRT NWS. “Respect is het codewoord en dat begint door ervoor te zorgen dat akkoorden worden nageleefd.”
Bij Vincent Houssin van de li berale politievakbond VSOA is een gelijkaardig geluid te horen: “Het zit diep en het geweld van de laatste weken heeft de emmer doen overlopen.”
Vlaams Belang, vertegenwoor digd door voorzitter Tom Van Grieken en Kamerfractieleider Barbara Pas, tekende present op de manifestatie, net als N-VA-Ka
Luister naar PAL CAST U aangeboden door PAL NWS en ’t Pallieterke.
Stijn Derudder is uw gastheer van al onze podcasts.
Elke week kan u de podcastversie van een of meerdere van onze interviews beluisteren. In andere podcasts komen ook onderwerpen die niet in ’t Pallieterke verschenen aan bod of gaan we net dieper in op zaken die nog wat meer aandacht verdienen.
Te beluisteren op o.a. Spotify, Apple Podcasts en palcast.be.
merlid Theo Francken en Jong N-VA-voorzitter Jeroen Bergers. ANTON SCHELFAUT In Brussel zijn maandag tienduizend politieagenten op straat gekomen naar aanleiding van de dodelijke mesaanval op een van hun collega’s in Schaarbeek. Ze eisen een strengere aanpak van geweld tegen de politie en meer respect van de Vivaldiregering. Het is niet de eerste keer dat het tot rellen in Brussel komtZorgt Congocommissie voor het afschaffen van Zwarte Piet?
In 2019 accepteerde het Europees Par lement een resolutie over de grondrech ten van mensen van Afrikaanse afkomst in Europa. Die stelt dat alle EU-lidstaten “racistische en afrofobe tradities moe ten veroordelen en ontmoedigen”. Naar dat voorbeeld wenst de voorzitter van de Congocommissie ook in België een denkoefening te starten over bepaalde folkloristische praktijken. “Er zou op na tionaal vlak een denkoefening worden gehouden die ertoe moet leiden dat fol kloristische praktijken evolueren, opdat ze zouden worden ontdaan van elke racis tische inhoud”, klinkt het.
Zwarte Piet, Jommeke, Kuifje…
Kamerlid Tomas Roggeman, die voor N-VA in de Bijzondere Commissie zetel de, vreest dat dat punt uit het rapport mis bruikt zou kunnen worden tegen fenome nen als Zwarte Piet. Maar ook stereotiepe illustraties van Afrikanen uit bijvoorbeeld Jommeke of Kuifje, of verkleedpartijen bij Aalst Carnaval zouden onder de loep ge nomen worden.
Zwarte Piet ligt vooral bij onze noorder buren al lang onder vuur, maar de discus sie komt steeds meer richting Vlaanderen overgewaaid. Tegenstanders van Zwarte Piet stellen dat de figuur stereotyperen de en racistische eigenschappen heeft en daardoor niet geschikt is als (voor beeld)figuur voor jonge kinderen. Tegen woordig wordt de term ‘blackface’ vaak gebruikt: die is overgewaaid uit de Ver enigde Staten, waar het zwart opmaken van een gezicht door blanke mensen al gemeen als racistisch beschouwd wordt. Voorstanders stellen dan weer dat Zwarte Piet een onschuldige en kindvriendelijke
figuur is, die zijn zwarte huid te danken heeft aan zijn doortocht in de schoorste nen van huizen. Als ludieke knecht van Sinterklaas is hij vooral een kindervriend, stellen zij. Daarnaast oordelen zij dat kin deren helemaal niet bezig zijn met het al dan niet racistisch zijn van een figuur en verpest de zwartepietendiscussie een kinderfeest.
Steeds meer steden kiezen ervoor om Sinterklaas bij zijn intocht te laten verge zellen door de alternatieve roetpieten. Onder andere Antwerpen, Leuven en Gent kiezen daarvoor, terwijl bijvoor beeld Kortrijk nog steeds traditionele Zwarte Pieten verkiest. De eerste Zwarte Pieten-heisa van dit jaar was daardoor dit jaar voor de West-Vlaamse stad. Vorig jaar was dat in Aalst het geval.
Groen
De grote bezieler van de Bijzondere Congocommissie was Wouter De Vriendt, Kamerlid voor Groen. Hij en zijn partij ui ten zich al langer als felle tegenstander van de “racistische” Zwarte Piet, waar door het niet mag verbazen dat deze tra ditie indirect in vraag wordt gesteld in het uiteindelijke rapport. “Een figuur als Zwarte Piet hoort gewoon niet meer thuis in een moderne maatschappij”, klinkt het bij de partij.
In gemeenten waar Groen meebe stuurt, wordt vaker gekozen voor roetpie ten. Maar ook op nationaal niveau moet de traditie kritisch bekeken worden, vindt De Vriendt dus, omdat Zwarte Piet moge lijk “racistische en afrofobe” kenmerken bevat.
WANNES NEUKERMANSEuropees Parlement bestempelt Rusland als terreurstaat
Het Europees Parlement (EP) heeft woensdag met overgrote meerderheid een resolu tie aangenomen waarin staat dat Rusland een staat is die het terrorisme steunt en die zijn toevlucht zoekt tot terroristische middelen. Slechts 58 mensen stemden tegen, onder wie de Belgische PVDA’er Marc Botenga. De fracties van Vlaams Belang en Ecolo onthielden zich.
De resolutie, die enkel symbolisch van belang is, werd woensdag met een gro te meerderheid goedgekeurd. Van de 596 aanwezige parlementsleden stemden er 494 voor en 58 tegen. 44 onthielden zich.
Saskia Bricmont en Philippe Lamberts (Ecolo) onthielden zich omdat ze twijfels op juridisch vlak zouden hebben. Er bestaat namelijk geen Europese definitie van ‘ter rorisme’. De oorlogsmisdaden die Rusland ten laste worden gelegd, worden al gedefi nieerd in de context van het internationaal recht. Groen-Europarlementslid Sara Mat thieu stemde wél voor. “Deze resolutie is een belangrijk signaal vanuit het Europees Parlement”, legt ze uit.
Ook de N-VA stemde voor. “Ecolo, Vlaams Belang en PVDA / PTB volgen één lijn over Rusland”, klinkt het bij monde van Assita Kanko. “Ze weigeren in het EP om Rusland te veroordelen voor staatssponsoring aan terrorisme. Wij blijven consequent in onze veroordeling van de Russische invasie in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande terroristische aanslagen.”
Soevereiniteit
Het Vlaams Belang onthield zich ook, maar vroeg zelf tegelijkertijd wel aparte stemmingen aan over de schending van de soevereiniteit van Oekraïne en de ver oordeling van de Russische inval. “En daar stemden we uiteraard volmondig ja”, rea
Annemans verwijst naar de juridische be zwaren die ook de groene fractie had: een land erkennen als terreurstaat zou ervoor kunnen zorgen dat oorlogsmisdaden niet meer vervolgd kunnen worden. “Volgende maand wordt er nog een resolutie gestemd die de oorlogsmisdaden van Rusland moet veroordelen”, vertelt Annemans nog. “We wachten de precieze teksten uiteraard af, maar hoogstwaarschijnlijk stemmen we dan wél voor.”
Nee-stemmers krijgen poster
PVDA-Europarlementslid Marc Botenga stemde tegen en vindt dat die tekst alleen maar de escalatie voedt en diplomatie on dermijnt. “Zelfs de Verenigde Staten zetten deze stap niet”, meldt hij op Twitter. “Niet nodig. Oorlogsmisdaden zijn strafbaar.”
Donderdagnacht kregen de kantoren in het Europees Parlement in Straatsburg van alle nee-stemmers bezoek. Op elke deur werd een poster gekleefd waarop een bloe derige handafdruk op Vladimir Poetin te zien is. “Met mijn stemgedrag steun ik een terrorist”, staat op het opschrift.
WANNES NEUKERMANS
Nu de postbedeling weer lijkt te lopen zoals het hoort en ons secretariaat weer is ingericht om u ook in de namiddag telefonisch te woord te staan, herhalen we graag nog eens onze actie voor wie een jaarabonnement op de papieren versie (met gratis online toegang inbegrepen) neemt.
Iedereen die tussen 1-9-2022 en 31-08-2023 betaalt voor een papieren jaarabonnement, heeft de keuze uit een van de volgende geschenken. De geschenken worden maandelijks verwerkt.
Uw keuze kunt u doorgeven via secretariaat@pallieterke.net of telefonisch op nummer 03 232 14 17.
Halve kilo Maes Koffie meestermengeling (gemalen of ongemalen) in een mooie bewaardoos
Sander Loones
Ook al voelen ze zich allemaal erg belangrijk en gewich tig, ze zijn er in alle maten en gewichten. Lichtgewichten en zwaargewichten, dus. Neen, we hebben het niet over ge wichtheffers of boksers, maar over politici, in alle partijen. Sommigen vallen er op door hun onbeholpenheid, hun domheid, hun luiheid, hun gladjanusgehalte, hun ego of hun drang naar pecuniaire voordelen. Anderen manifesteren dan weer hun keurige stijl, hun politieke klasse, hun beleefdheid of hun dossierkennis. Sander Loones van N-VA (43) hoort al een tijdje tot die laatste categorie. Alexander De Croo heeft het geweten…
Sander Loones is geen tafelspringer, maar een man met een ernsti ge politieke ijver. Men kan het eens of oneens zijn met de ideologie die hij aanhangt en/of met zijn partij, toch kan men er niet omheen dat hier een raspoliticus aan het werk is. Het bleek eens te meer toen hij een tweetal weken geleden de begrotingsvoorstellen van de regering uitvlooide en daarmee de regering in nauwe schoentjes bracht. In die mate zelfs dat de staatssecretaris van Begroting, in Bel gië de laagste in de Vivaldi-pikorde, de laan werd uitgestuurd door een ambitieuze en een geenkritiekverdragende premier.
Dossiervreter
Sander Loones kreeg de politieke Vlaams-nationale microbe van huis uit mee, van VNV over Volksunie tot N-VA. Zijn grootvader en grootmoeder aan vaderszijde waren op elkaar volgende burge meesters van Oostduinkerke, zijn vader Jan was er eerste schepen en ook Kamerlid, Senator en Vlaams Parlementslid. Sander studeer de in Leuven rechten en na onder meer een tijdje gewerkt te hebben bij de Dienst Vreemdelingenzaken, belandde hij op de studiedienst van de N-VA waar hij zich verdiepte in asielrecht en migratiebeleid. Het is in die periode dat ook Theo Francken als adjunct-kabinets chef van Geert Bourgeois zich al een tijdje bezighield met ‘inburge ring’ en in 2010 Kamerlid werd. Ze vonden elkaar en sleutelden mee met alle traditionele partijen aan de afschaffing van de snel-Belgwet. Daarnaast had hij mee de hand in de totstandkoming van fundamen tele congresteksten die de basis werden van het N-VA-programma. In 2014 volgde hij Johan van Overtveldt op als Europees Parle mentslid, maar werd einde 2018 onverwacht federaal minister van Defensie toen Steven Vandeput ervoor koos om burgemeester van Hasselt te worden. Dat duurde echter niet lang, want na 28 dagen ministerschap trok zijn partij zich terug uit de regering-Michel naar aanleiding van het Marrakeshpact. Het jaar daarop deed hij zijn in trede in de Kamer, waar hij zich meteen etaleerde als een ernstig man, keurig in het pak, die zich al heel snel de ‘titel’ van dossier vreter mocht opspelden. Hij zetelt er in de belangrijke, maar veelal technische commissies Financiën en Grondwet.
Onder de bus
Dat hij daar ondertussen de knepen van het vak kent, bleek dus twee weken geleden. Staatssecretaris De Bleeker had haar begro tingstabellen bezorgd aan het parlement. Daarin had ze, consequent en eerder uit voorzichtigheid, de kosten van de btw-verlaging op energie voor het hele jaar - zo’n 1,5 miljard - in de begroting ge schreven, terwijl De Croo steevast wilde doen uitschijnen dat die hele operatie budgetneutraal en tijdelijk zou zijn. Loones heeft het meteen door en zegt dus dat de cijfers fout zijn als hij De Croo moet geloven en dat op die manier het parlement en dus de bevolking om de tuin worden geleid met door de premier gewild gemanipuleerd cijferwerk dat tot een verkeerde perceptie en begrip leidt. En vooral verwarring.
In de Kamer haalde Loones zwaar uit naar De Croo die er alles aan deed om De Bleeker de zwartepiet door te spelen. Meer nog: De Croo liet De Bleeker ontslag nemen, ook al beweerde De Croo ge woon dat het om een materiële fout ging, want “zij had moeten we ten dat de kost van die btw-verlaging tijdelijk is” (wat voor de rege ringspartners lang geen evidentie is). Ondertussen weten we dat De Bleeker verantwoord handelde, want De Croo zelf is vandaag al niet meer zo zeker dat alles budgetneutraal zal zijn. “U gooit iemand die eerlijk is onder de bus”, sneerde Kamerlid Loones in het halfrond. Door zijn ijverige begrotingsonderzoek en het ontdekken van de twee tegenstrijdige pistes over de btw-verlaging, gooide Loones de spreekwoordelijke knuppel in het gammele Vivaldi-hoenderhok. En dat werd nog versterkt toen ook Europa met meer dan gefronste wenkbrauwen de Belgische begroting bekeek. Wanneer Loones stelt dat eigenlijk de ver keerde persoon de laan is uit gestuurd, kijkt niemand - be halve Open Vld - echt nog de andere kant uit…
CITAAT VAN DE WEEK
Sofie Merckx (PVDA)
“Stalin was een massamoordenaar, maar…”
Hoewel de communistische PVDA in 2008 formeel afstand nam van massamoordenaars als Stalin en Mao, blijft hun erfenis een strui kelblok voor de partij. Zo blijkt ook uit het interview met Kamer fractieleider Sofie Merckx in De Zondag. “Ja, Stalin was een massamoordenaar. Maar ik wil niet zwart-wit kijken naar deze geschiedenis”, aldus Merckx. “Dat het nazisme is verslagen, is ook dankzij de Sovjet-Unie. Dat mag ook gezegd worden.”
Als de figuur van Hitler - tijdelijke bondgenoot van Stalin - ter sprake komt blijkt nog meer hoezeer de communis ten worstelen met het verleden. “Komaan, je kan die twee figuren toch niet vergelijken? Er is een groot verschil tussen het fascisme en het communisme. Het commu nisme heeft goede dingen gerealiseerd. Zie de gratis gezondheidszorg in Cuba. Dat vind ik niet terug in het nazisme, hoor. Ik wil daarom met nuance kijken naar deze experimenten.”
Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout hekelt “selectieve verontwaardiging” rond vandalisme door klimaatactivisten
door op te roepen tot wat goed kope publieke verontwaardiging, maar vooral door klimaatbeleid te voeren.” Ook Vlaams Parlementslid Katia Segers (Vooruit) bena drukte dat haar partij elke vorm van vandalisme veroordeelt, maar pleitte tegelijkertijd voor een am bitieuzer klimaatbeleid.
De houding van Vaneeckhout en Segers was een doorn in het oog van Jambon die had gehoopt dat beide parlementsleden duidelij ker afstand zouden nemen van het vandalisme. “Er zijn duizenden middelen om actie te voeren, van de meest gerechtvaardigde tot de meest absurde. (…) Maar sleep er geen vergoelijkingen bij van het beschadigen van mooie dingen in onze maatschappij”, besloot hij.
ANTON SCHELFAUTTijdens de plenaire vergadering in het Vlaams Parlement heeft Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout zijn ongenoegen geuit over de “selectieve verontwaardiging” van zijn collega’s rond het vandalisme dat klimaatactivisten de afgelopen maanden hebben gepleegd op kunstwerken. Hij vroeg zich af waar de bezorgdheid over het klimaat blijft.
Vlaams Parlementslid Stephanie D’Hose (Open Vld) interpelleer de vorige week woensdag minis ter-president Jan Jambon (N-VA) over de kunstwerken die de afge lopen maanden werden gevanda liseerd door klimaatactivisten. “Dit soort acties zijn niet goed te praten en helpen de klimaatzaak amper vooruit”, hekelde ze. “Ze hebben zelfs een contraproductief effect: mensen gaan zich net afkeren van de klimaatzaak.”
Ook Jambon toonde zich “veront waardigd” over de methode van de klimaatactivisten. “Het doelbewust beschadigen van publieke goede ren - en zeker cultuurgoederen - is onaanvaardbaar”, benadrukte hij.
Terreurorganisaties
Vlaams Parlementslid Filip Brus selmans (Vlaams Belang) deelde de bekommernis van D’Hose. Hij pleit ervoor om organisaties zoals Extinction Rebellion en Antifa toe te voegen aan de lijst van terroris tische organisaties.
Jambon is niet van plan om orga nisaties te verbieden omdat ze er een andere mening op nahouden. “We leven in een rechtsstaat. En in een rechtsstaat mag je vrije me
ningen uiten, zelfs als je het daar totaal niet mee eens bent.”
De minister-president beloofde wel dat mensen die overtredingen begaan streng gestraft zullen wor den, ook al is dat geen bevoegd heid van de Vlaamse regering. “Maar ik heb niet de indruk dat de politie of de rechtsstaat in dit land zulke beschadigingen onbestraft laat”, zei hij.
Selectieve verontwaardiging
Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout hekelde op zijn beurt de “selectieve verontwaardiging” van zijn collega’s. “Ik hoor de frac tie van het Vlaams Belang luid roe pen over deze actie, maar ze vindt het wel oké om met Zwanworsten naar kinderen te gooien”, sneerde hij.
Hoewel Vaneeckhout naar eigen zeggen bezorgd is over de potenti ele schade aan kunstwerken, vroeg de groene politicus zich af waar de bezorgdheid over het klimaat is. De Groen-covoorzitter wees op het gebrek aan klimaatambitie bij de Vlaamse regering en riep de beleidsmakers op om hun verant woordelijkheid te nemen. “Niet
Europese Commissie en zelfs De Croo geven De Bleeker nu toch gelijk: “Premier lijkt vast te lopen in eigen onwaarheden”
Lachaert ontvlucht camera bij verlaten Open Vldhoofdkwartier
Naakte activisten opgepakt, één overgeplaatst naar vreemdelingendetentie
Ook in beroep blijft racismeklacht tegen Chris Janssens (VB) ongegrond: “Diyanet had geen poot om op te staan”
Good Move zorgt voor exodus van Brusselse antiquairs
Waarom belgicist Bouchez Open Vld kan ondergraven
Hoe verklaar je dat een notoir belgicist het Vlaamse gedeelte van zijn eigen politieke familie met de regel maat van een klok in diskrediet brengt of aanvalt? Vanuit een Vlaams perspectief valt het niet uit te leggen dat Georges-Louis Bouchez een van de hardste critici van de Open Vld is. Maar heeft in het België van Bouchez het Vlaams perspectief wel enig belang?
Het belgicisme van de andere Franstali ge partijen valt nog redelijk gemakkelijk te bevatten voor de meeste Vlamingen. Bij de communisten is de klassenstrijd zo al lesomvattend dat er gewoon geen ruimte is voor communautaire meningsverschil len. Voor hen zou het ook geen zin hebben om de omverwerping van het kapitalisme aan een taalgrens te laten stoppen.
Groen bobo-belgicisme en rood centenbelgicisme
Het belgicisme van Ecolo past dan weer in een kosmopolitisch wereldbeeld waar in alle mensen broeders zijn. Als de hele wereld welkom is in België, waarom dan niet de Vlamingen? Die Vlamingen hoe ven zich echter niet in te beelden dat ze in België ook maar iets te zeggen zouden hebben, tenzij ze zich kunnen identifice ren met een minderheid uit de woke-ca talogus. Het Vlaamse geld is natuurlijk wel handig om de vele overheidsbaantjes
te financieren en een zo breed mogelijk opengetrokken asielopvang.
Bij de Waalse socialisten draait het al leen maar om het Vlaamse geld, om alle uitkeringen en de erfstukken van de 19de-eeuwse Waalse industrie te kunnen bekostigen. Paul Magnette is zo eerlijk om dat ook openlijk toe te geven. We denken bovendien niet dat het zijn koude kleren zou raken als we in Vlaanderen de werk loosheidssteun zouden afschaffen en de pensioenleeftijd zouden optrekken tot 80 jaar. Integendeel zelfs, voor de Waalse so cialist zou het alleen maar een prima ver zekering zijn dat het Vlaamse geld rijke lijk naar het zuiden kan blijven stromen.
Liberale Belgique-à-papa
Het belgicisme van de MR, en dan in het bijzonder dat van partijvoorzitter Geor ges-Louis Bouchez, vergt echter meer dan twee zinnen uitleg om begrepen te kunnen worden. Het lijkt tegenstrijdig dat
iemand die zo fervent met de Belgische driekleur zwaait zo vaak de Vlaamse helft van zijn eigen politieke familie aanvalt. Is eendracht tussen Vlamingen en Fransta ligen dan niet de essentie van het belgi cisme? Waarom zou die dan niet hoeven te gelden tussen de Open Vld en de MR, zeker als ze ook samen in de federale re gering zitten?
Het belgicisme van Bouchez vertrekt vanuit het Belgique-à-papa
De denkfout van de Vlamingen is echter dat ze aannemen dat een Franstalige libe raal en belgicist van het kaliber van een Bouchez Vlamingen en Franstaligen als gelijkwaardige Belgen zou beschouwen, weliswaar met een verschillende moeder taal. Dat is een fundamentele vergissing, want het belgicisme van Bouchez vertrekt vanuit het Belgique-à-papa, een liberale constructie met een Waalse industrie, een Brusselse bourgeoisie, een Franstalige adelstand en Vlaamse onderdanen. Hij trekt zich op aan de Franstalige grandeur en het humanisme, waardoor er in België eigenlijk niet veel plaats is voor het Ne derlands of de Vlamingen. Maar hij heeft wel het economische gewicht van Vlaan deren nodig om België internationaal iets te kunnen laten betekenen.
Vanuit dat perspectief is het voor Bou chez ook volkomen onbegrijpelijk dat die Vlamingen blijven dwarsliggen en zelf een economisch beleid willen uitstippe
len, terwijl er toch niets gemakkelijker is dan gewoon naar de Franstalige libera len te luisteren. Dat de uitdagingen zich op globaal of Europees niveau bevinden, zoals hij afgelopen zondag in De Zevende Dag (in het Frans!) kwam vertellen om De Wevers confederalisme af te wijzen, is op de keper beschouwd geen reden waarom twee totaal verschillende regio’s hun be leid aan mekaar zouden moeten vastklin ken. Maar vergis je niet: wanneer Bouchez meent dat iets op Europees niveau aan gepakt moet worden, dan is het niet zijn bedoeling om het Belgische beleid af te stemmen op het Duitse.
De échte rekening voor de Open Vld volgt nog
Het belgicisme van de Open Vld, dat Vlamingen en Franstaligen als gelijk waardige partners ziet, heeft een Frans talige tegenpool nodig om er eensgezind mee te kunnen zijn. Maar het belgicisme van de MR dicteert de Vlamingen wat ze moeten doen, en heeft dus geen Open Vld nodig. Daarom ook dat het voor Bou chez geen probleem is dat zijn uitvallen de Open Vld in de problemen brengen. Het strookt trouwens ook perfect met het gerucht waarmee Christophe Deborsu afgelopen week uitpakte: volgens hem werkt Bouchez aan een beweging waar mee hij ook in Vlaanderen zou opkomen en dus een rechtstreekse concurrent van de Open Vld wordt.
Bouchez leek in De Zevende Dag de vredespijp te willen roken met de Open Vld, gezeten op een armlengte afstand van de kersverse Open Vld-staatssecre taris Alexia Bertrand. Maar als Egbert Lachaert en Alexander De Croo denken dat ze met Bertrand Georges-Louis Bou chez gevloerd hebben, vergissen ze zich. Het is geen toeval dat het gezegde dat ‘wraak best koud geserveerd wordt’ voor het eerst in een Franse roman opdook.
De wallonisering van België
De NMBS staakt deze week drie dagen na elkaar en het ABVV maakt zich op voor nog meer acties voor meer koopkracht. Dat deze acties eerder de kwaal vergroten dan dat ze een deel van de oplossing vormen, lijkt niet meteen door te dringen. “De bonden vergeten dat België uniek is met de automatische loonindexering, waarbij de factuur van de (inflatie)crisis volledig bij de bedrijven terechtkomt”, stelt Isabel Albers van De Tijd vast. Feit is wel dat de burger van dit land met lede ogen moet aanzien hoe de Vivaldi-coalitie onze economie stilaan naar de afgrond drijft, terwijl de bedrijven het gelag dreigen te betalen.
België heeft het slechtste begrotingsrapport van de Eu ropese Unie, maar dat blijkt bij de Franstaligen niet onmid dellijk een probleem te zijn. In Terzake zei Christophe De borsu vorige week: “Over de begroting stel ik als journalist geen vragen, de Walen liggen daar niet van wakker.” Dat is toch wel heel bedenkelijk omdat het probleem vooral in Wallonië ligt. Bart De Wever liet aan duidelijkheid niets te wensen over: “Als men in Franstalig België wil leven als een Scandinaviër, dan moet men werken als een Scandinaviër. Als men wil werken als een Zuid-Italiaan, dan moet men ook leven als een Zuid-Italiaan.”
Wallonisering van België
Wallonië heeft niet alleen barslechte tewerkstellingscij fers, het Waals Gewest is zo goed als failliet. De spilzucht aan Franstalige kant zet zich op federaal niveau door, waardoor we een wallonisering van België krijgen met ongeziene tekorten. Vilvaldi had de ambitie om “het huis op orde te zetten tegen de 200ste verjaardag van België in 2030”, zei PS-voorzitter Paul Magnette recent nog in De Tijd, maar dat dreigt totaal anders uit te draaien. Zowel de Walen als de ratingbureaus maken zich over de kredietwaardigheid van België niet zoveel zorgen omdat België kan terugvallen op de spaartegoeden die vooral in Vlaanderen omvangrijk zijn. De motivatie om te werken en zo bij te dragen aan de ge zondmaking van de openbare financiën is zeker geen prio riteit. Het is geen geheim dat heel wat Walen liever van een uitkering leven en hun inkomsten wat aanvullen met zwart werk. ‘Et alors?’ De cijfers spreken boekdelen. Eén op de acht Belgen leeft in een gezin met een lage werkintensiteit. In Nederland is dat slechts 8,6 procent. Maar als we de cij fers uitsplitsen, dan zien we grote regionale verschillen. In Brussel werkt 22,2 procent van de inwoners onvoldoende. In Wallonië is dat nog steeds 16,5 procent, terwijl Vlaan deren net onder de 7 procent zit en daarmee beter doet dan Nederland. “Hoeveel oranje en rode lichten moet je ei
genlijk krijgen om de urgentie te begrijpen?” vraagt Geert Noels zich in De Morgen af.
Laksheid
Of we moeten meer werken, of we geven minder uit. Als we dit uitgavenpatroon blijven aanhouden, dan zitten we binnen 10 jaar met een tekort van 12 procent. De hogere rente, de engagementen op het vlak van defensie en de vergrijzingsfactuur doen de tekorten aardig oplopen. We moeten dus nu ingrij pen voor het te laat is. “De staatssecretaris van Begroting ontslaan omdat ze de waarheid zegt, is zeker niet de oplossing. We moeten de symptomen bestrijden, niet de dokter op straat zetten… Ik heb er één woord voor: laksheid”, be sluit Geert Noels.
Geert Noels heeft overschot van gelijk, want deze regering doet niet de minste moeite om hervormingen door te voeren. Er valt geen enkele vorm van ‘sense of urgency’ te bespeuren. De regering verzandt in ongeziene lethargie en onophou delijk gebekvecht. Om de over heidsinspanningen op lange ter mijn enigszins te stabiliseren, is een besparing van ongeveer 40 miljard euro nodig, rekende De Tijd uit. Dat is de grootste kloof in Europa. Wel dra is ons land niet meer in staat om zijn kernactiviteiten uit te voe ren. “We staan aan het begin van een periode van sociale onrust”, schrijft De Tijd. De zenuwachtig heid bij de bevolking groeit zien derogen.
Vlaamse partijen aan zet
Vorige week werd België voor de begroting door de Eu ropese Commissie flink op de vingers getikt. De lopende uitgaven nemen hals over kop toe, tegen de Europese aan bevelingen in, de structurele gezondmaking van de econo mie en de arbeidsmarkt blijven uit. De energiesteun moet veel gerichter verlopen.
Hoe het nu verder moet, is niet meteen duidelijk. De si tuatie waarin dit land stilaan terechtkomt, is dramatisch,
een noodkreet komt hij niet. Waarom nemen de
Lachaert
Zeggen dat Georges-Louis Bouchez gehaat wordt aan Franstalige zijde is een understatement. Hij is ‘public enemy number one’, gehaat door journalisten die de grootste moeite hebben om hun afkeer en hun minachting te verbergen wanneer zij de stekelige Bergenaar op ‘hun’ televisieset ontvangen. Er is geen journalist, geen columnist, geen ‘humorist’ op de RTBF die het aan de kaak stellen van alles wat Bouchez is en vertegenwoordigt, niet beschouwt als een publieke taak. “Bouchez verdeelt”, “Bouchez wordt afgetroefd”, “Bouchez heeft een humeur”, “Bouchez is een extremist”, en het ergste: “Bouchez drijft af naar extreemrechts” (extreemrechts dat een ware bedreiging vormt voor het Waalse Gewest waar 60 procent op linkse, extreemlinkse en communistische partijen stemt).
DE JACHT OP IS GEOPEND BOUCHEZ
Bouchez wordt ook gehaat door zijn colle ga’s in de politiek. Om de eenvoudige reden dat hij beter is dan zij. Sneller. Alert, snel op de bal. Telegenieker. Strijdvaardig, zonder agressief te zijn. In staat om op de aanval van de tegenstander te reageren, niet door zich zelf te verdedigen, maar door direct in het kamp van de tegenstander te gaan om hem tegen te spreken.
Een groot contrast met Paul Magnette. Met de arrogantie van een doctor in de politieke wetenschappen betrad Magnette de politiek zoals Napoleon die de buit van zijn tegen stander op het slagveld van Austerlitz kwam ophalen. Het werd al snel duidelijk dat Mag nette in de politiek te maken zou krijgen met tegenspraak en tegenstellingen, iets wat binnen de universiteit waar hij vandaan kwam in wezen was verdwenen. ‘Polo’ is slecht uitgerust - psychologisch, maar vooral intellectueel - om hiermee om te gaan.
Bouchez
Zelfs Magnette’s carrièremasterplan ver vaagt. De tijd is voorbij dat de N-VA, die het minder goed dan vroeger doet in de peilin gen, en de PS, die het nog minder goed doet, samen iets hadden kunnen beslissen. Bouchez kent zijn dossiers en drukt zich duidelijk en zonder sneren uit. De perfecte tegenpool van Jean-Marc Nollet (Ecolo) bij voorbeeld, die even kortaf als intellectueel beperkt is. Bouchez is beter dan zij. Ze weten het. Dus moet hij afgemaakt worden.
ENIGE OBSTAKEL VOOR LINKS IN WALLONIË
MAAKT BOUCHEZ EEN KANS IN VLAANDEREN?
Bouchez, daarentegen, geniet ervan. Wie de Bergenaar goed kent, zal zeggen dat de ago nistische, conflictueuze dimensie van het publieke debat, zoals de Atheners plachten te zeggen, in de ogen van Bouchez niet al leen een noodzakelijk kwaad is. Het hoort bij de sport. Hij speelt het met plezier, soms met vreugde. Uit tegenspraak komt licht, zo als we vroeger zeiden, vóór het wokisme en de cancelcultuur hun ingang von
BART, DE REDDING VAN PAUL
In het diepst van zijn ziel weet Mag nette dat Bouchez een betere poli ticus is dan hij ooit zal zijn. Mag nette’s enige hoop, paradoxaal genoeg, is dat Bart De Wever hem zal redden van zijn val naar 20 procent en samen met hem een nieuwe grote staatshervor ming zal doorvoeren (met van uit Waals socialistisch oogpunt een grote oogst aan Vlaams geld).
“Wat kan men doen tegenover zoveel haat?” , vraagt de koning omringd door orks aan het eind van ‘De Twee Torens’ (het tweede boek van ‘In de Ban van de Ring’), alvorens te tri omferen. In Wallonië, en zelfs binnen ‘Vival di’, is Bouchez inderdaad omringd. Wat als deze haat voor Bouchez net een grote kans was? Bouchez is immers de enige dissonante politieke stem in Wallonië. Bouchez is de eni ge Waalse politicus, samen met zijn trouwe steun uit de Ardennen, vicepremier David Clarinval, en de zeer strijdlustige Doornik se Marie-Christine Marghem, die weigert te buigen voor de dictaten van links, waarvan de illusie van de macht haar intellectuele kwetsbaarheid slecht verbergt.
MR OF MARXISME
In 2024 wordt het voor Wallonië of de MR van Bouchez en Clarinval, of het communisme. PS, Ecolo en de PTB schommelen samen tus sen 55 procent en 60 procent in de peilingen en houden nooit op met hun vurige wens om samen het bloedrode lot van hun regio in handen te hebben. Het enige objectieve obstakel op weg naar een grote marxistische feestavond - een pe tite soirée - heet Georges-Louis.
DRIEU GODEFRIDIBouchez wordt niet langer ge waardeerd door Vlaamse politici. Vorige week heb ik in Brussel ge luncht met Vlaamse ondernemers. Ze waren unaniem bereid om “Bou chez te stemmen”, niet ondanks zijn stijl, maar vanwege zijn strijdlust, zijn vermogen om de waarheid te ver tellen over de dramatische situatie van de Belgische financiën, de niet minder catastrofale situatie waar de groenen ons naartoe leiden op het gebied van energie en ten slotte de rampzalige staat van dienst van een regering-Vi valdi zonder democratische legitimi teit in Vlaanderen.
Als Bouchez erin zou slagen ‘aansluiting te vin den’ bij de Vlaamse kiezers, zou hij ongetwijfeld een aanzienlijk aantal Vlaamse stemmen verove ren. Een Waal die de sympathie van een groot aantal rechtse Vlamingen en zelfs Vlaamse nati onalisten wist te winnen, terwijl hij geen woord Nederlands sprak, dat was een hele uitdaging. Bouchez ging deze uitdaging aan. De Vlaam se stemmen voor Bouchez zouden ten koste gaan van de Open Vld. Omdat de VLD - laat ons stoppen ‘Open’ te gebruiken, alsof de anderen ‘gesloten’ zijn - vastbesloten is om Groen langs links in te halen. Ironisch, aangezien Egbert Lachaert campagne voerde als ‘rechts-liberaal’ om de linkse koers van Gwendolyn Rutten tegen te gaan.
EGBERT, BANG VOOR GEORGES-LOUIS
Lachaert ziet Bouchez als een existentieel ge vaar voor zijn partij. Hij heeft gelijk. Bouchez spreekt als liberaal. Alles wat Lachaert niet is. Het is een onvergetelijke en erg symbolische scène: Lachaert die wegloopt voor journalisten omdat hij zich schaamt en bang is te onthullen dat hij luncht met... Paul Magnette, met wie hij in de meerderheid zit. Het probleem is dat de la chende Egbert een lafaard is. Hij is bang. Bang voor de journalisten. Bang voor de kiezers. Maar hij is vooral bang voor Bouchez die alles is wat hij die nergens een uitgesproken mening over heeft, nooit zal zijn.
e Strangers bestaan
dit jaar 70 jaar. In juni was er een feest op de Flandriaboot in Antwerpen. Hoe is dat verlopen?
JOHN: “Rustig.”
ALEX: “In mineur vergeleken met de andere huldigingen wanneer we in 2002 ons laatste officiële optreden ge daan hebben in de Koningin Elisabeth zaal. Dat had toen wat grandeur. Nu was het in de Flandriaboot en die lag daar ergens aan een vergeten dok.”
JOHN: “Dat motiveerde niet, hè…”
ALEX: “Maar wij waren er niet op uit om nog eens gehuldigd te worden. Het was wel nogal matig dus.”
Een beetje matig, maar toch leuk dat jullie uitgenodigd waren?
JOHN: “Het was wel leuk dat we daar opnieuw eens bij elkaar zaten en over vroeger konden praten, want er is niets zo plezant als dat wat we samen hebben gedaan. We wisten trouwens niet dat we als jongens die niet beroemd zijn toch nog altijd worden gespeeld. Op de radio zelfs, op de Vermassacreerde Radio en Televisie (lacht).”
ALEX: “Ja, daar pakt John al 20 jaar mee uit (lacht).”
Bart De Wever kon uiteindelijk toch niet komen, maar heeft het wel ruimschoots goedgemaakt door jullie daarna op het stadshuis uit te nodigen…
ALEX: “Opgepast, er zijn wel twee bevallige schepenen aan boord van de Flandria gekomen om ons geluk te wensen en ons te zoenen. We hebben de eer gehad om Annick De Ridder en Nabilla Ait Daoud te ontmoeten, wat op onze ouderdom een gunst is (lacht).”
En ze kenden jullie?
JOHN: “Je zou ervan ‘verschieten’ tot hoever ze ons kennen. Of je nu naar Wal lonië gaat of ver op reis. Ik heb samen met mijn vrouw zelf meegemaakt dat ze ons in Turkije en Griekenland kenden. In Turkije was er een koppel met een kindje in de bergen aan het stappen en mijn vrouw stelde voor ze een lift te geven. Dus wij hebben ze dan gebracht naar hun dorp hoog in de bergen. Iedereen van dat dorp is ons goeiedag komen zeggen en ze melkten hun schapen want wij waren op bezoek.”
ALEX: “En dat was zowat rond dezelf de tijd dat de invasie van de Turken hier begonnen was…”
RENE: “… want ze wilden allemaal den John komen bekijken hè (lacht).”
Na het feestje op de Flandriaboot hebben jullie naar aanleiding van jullie 70-jarige carrière gezongen met Bart De Wever als vierde Stranger op het balkon van het stadhuis in Antwerpen. Kunnen jullie daar iets meer over vertellen?
JOHN: “Ik zat even met iets anders in mijn hoofd omdat daar ook een ande re ex-burgemeester was die ons niet goed gezind was. Die zei ‘ik wist het, ik wist het, ik wist’, en die heeft gezorgd dat al die knoppekes dichtgingen.”
ALEX: “Bob Cools van de SP was dat.”
JOHN: “Dat is die met drie ‘nullen’: Bob Cools. Dat zijn drie nullen (lacht).”
ALEX: “Cools was een rasechte rooie rakker en hij kon het niet verdragen dat wij voor de ‘hellebaarden’ mochten op treden. Buiten stonden er zelfs mensen te betogen tegen ons. Maar alle andere burgemeesters hebben ons met res pect, en zelfs hartelijk, behandeld. Bart De Wever kende de tekst goed én hij zong ook niet vals.”
De Wever heeft gezegd dat jullie het “naoorlogse Antwerpen vertegenwoordigen” en “levend erfgoed” zijn. Hij vond het “heel mooi” om ‘Antwarpe’ als stadslied
“De mensen waren blij dat we ‘stoute’ liedjes durfden te zingen”
Antwerpse iconen De Strangers bestaan dit jaar 70 jaar. In 2002 was hun laatste officiële optreden, maar af en toe zingen ze nog eens een liedje tijdens speciale gelegenheden. Dat was in juni het geval op het Stadhuis in Antwerpen met Bart De Wever als vierde Stranger én voor ’t Pallieterke wanneer we hen gingen interviewen. Nest Adriaensen (81) kon er niet bij zijn, maar wij hadden de eer en het genoegen te praten met John De Wilde (89) en Alex Boeye (88). Zij werden vergezeld door Rene Van Camp, Strangerskenner en secretaris van vzw De Strangers v'r Altaaid.
te horen weerklinken. Dat moet toch deugd gedaan hebben?
JOHN: “Dat heeft ons inderdaad alle maal veel deugd gedaan.”
RENE: “Vorige week is er een reactie gekomen op YouTube op ons filmpje van ‘Antwarpe’ door een Amerikaanse dame. Ze vroeg of ze ons liedje mocht aankopen en gebruiken in haar video die ze gemaakt heeft toen ze Antwerpen bezocht en of we de tekst voor haar kun nen vertalen naar het Engels. Ik ben het nu aan het vertalen. We worden interna tionaal gewaardeerd (lacht).”
ALEX: “Ik vind beroemd zijn helemaal niet belangrijk. Het is allemaal over ons heen gekomen. Toen we De Strangers oprichtte in de vroege jaren vijftig was het niet onze bedoeling om Vlaanderen te veroveren. We waren al gelukkig dat we in de parochie op het Kiel op een po dium mochten staan. We kunnen niet an ders dan tevreden zijn, maar ik verlang geen eerbetuigingen meer hoor.”
Welke viering vonden jullie beter, die van ‘50 jaar Strangers’ of die van ‘70 jaar Strangers’?
ALEX: “Het optreden in de Koningin Eli zabethzaal vond ik ‘het van het’. Ze heb ben ons daar een beetje te veel eer aan gedaan (lacht). Dat van de 70 jaar vond ik maar een afkooksel. Ik stond er niet op om gehuldigd te worden. Ik zit meer in met mijn gezondheid en die van mijn vrouw.”
In de jaren negentig was er nogal wat controverse omdat jullie opgetreden hebben voor het Vlaams Blok, wat toen geleid heeft tot een mediaboycot door onder andere de VRT. Hoe hebben jullie daar toen op gereageerd?
RENE: “(kijkt en wijst naar John) Dat is nog altijd niet verteerd…”
JOHN: “Nee, dat is nooit verteerd. Dat kan ook niet. Je doet zoveel goede din gen zonder er iets voor te vragen, naar
homes gaan en dergelijke, en dan krijg je zoiets over je heen…”
RENE: “Het is een vast gegeven dat elke keer wanneer er een viering is nog steeds vermeld moet worden dat er een ‘donkere periode’ is geweest in 1992. Dat is altijd een onderdeel van de histo rie van De Strangers. Het mag blijkbaar niet vergeten worden.”
JOHN: “En dat is helemaal niet logisch.”
ALEX: “Een opvallend detail: Johan An thierens was naar de studio gekomen toen we het nummer ‘De gastarbeider’ opgenomen hadden. Hij prees ons toen de hemel in. Maar wanneer we een jaar later ‘De Zieke-Kas’ schreven, was zijn liefde voor ons voorgoed voorbij (lacht).”
RENE: “Hij heeft nadien naar aanlei ding van ‘35 jaar De Strangers’ toch nog een mooie reportage over ons geschre ven in De Morgen. Hij bleef uiteindelijk toch nog altijd een fan.”
JOHN: “Dat maakt veel goed en fijn dat ’t Pallieterke dat gaat vermelden. In een andere krant ga je dat niet vinden (lacht).”
Jullie appreciëren ’t Pallieterke dus nog altijd na al die jaren?
ALEX: “Natuurlijk, iedere week is dat ons leesvoer.”
JOHN: “En dat is al jaren zo. Ik vond het heel mooi dat ooit in ‘t Pallieterke ge schreven stond dat De Strangers ‘iconen’ zijn.”
Terugkomend op die mediaboycot in de jaren ’90, als men jullie liedjesteksten bekijkt, zo erg zijn die dan toch niet? Ligt dat niet vooral aan een bepaalde zijde van het politieke spectrum?
RENE: “Er zijn maar een paar ‘foute’ lied jes, maar die worden dikwijls uitvergroot. In de reacties van sommige mensen wordt soms gezegd dat wij het ‘huisorkest van het Vlaams Belang’ zijn. Dit terwijl er slechts één ‘verkeerd’ liedje is. Voor de rest is er niet veel verkeerds aan.”
Die controverse is er alleen gekomen omdat jullie op dat moment een optreden voor het Vlaams Blok gedaan hadden. Maar jullie gaven ook concerten voor andere partijen en ook voor De Morgen zelfs...
ALEX: “Ja, zelfs voor de Communisti sche Partij in Aalst hebben wij ooit op getreden.”
JOHN: “Je moet weten dat ik oorspronke lijk de enige socialist was van de groep en mijn meter - die heel katholiek was - had ons gevraagd om te komen spelen voor de dames op ’t Kiel. Dat was bij de ‘tsjeven’. Mijn vader die een knalrode socialist was, was daar niet mee opgetogen (lacht).”
ALEX: “En dan is hij katholiek gewor den (lacht).”
RENE: “Dan is hij ‘Stranger’ geworden (lacht).”
Hoe hebben jullie de mentaliteit zien veranderen tussen begin jaren ’90 ten tijde van de boycot en nu?
JOHN: “Toen we vanuit het stadhuis naar beneden keken, zagen we dat het markt plein vol stond met mensen.”
RENE: “Ik denk dat de ‘gewone mens’ er niet slecht op gereageerd heeft. Het was een politiek element tijdens de opkomst van het Vlaams Blok. Alles wat te maken had met het Vlaams Blok moest de grond ingestampt worden. Voor ons was dat dus ‘collateral damage’. Als iemand met De Winter een bolleke was gaan drinken in Den Engel of Den Bengel, dan waren Den Engel of Den Bengel ook niet goed meer. Dat hebben wij met De Strangers ook meegemaakt, maar de gewone mens is altijd achter De Strangers blijven staan.”
Je zou ervan ‘verschieten’ tot hoever ze ons kennen - John
Het grootste verschil is dus de reactie van de gewone mens tegenover die van de politici en de media?
ALEX: “De politici hebben zich misschien wel wat gedeisd gehouden tegenover ons omdat ze wisten dat de bevolking Strangers gezind was.”
RENE: “Een Antwerpse politicoloog, Sinar det denk ik, heeft ooit gezegd dat politici De Strangers koesteren omdat dat goed is voor hun verkiezing…”
Het optreden in
Een mooie herinnering aan het feit dat we toch iets gedaan hebben waarvan we zeggen dat er toch nog wakkere mensen zijn geweest.”
ALEX: “Dat deed genoegen.”
Zouden jullie dat beschouwen als een van jullie belangrijkste verwezenlijkingen?
RENE: “Ja, vrijheid is belangrijk. Dat zie je nu ook in Oekraïne.”
Kunnen we concluderen dat jullie de muziekgroep van het ‘gewone volk’ zijn?
JOHN: “Ja, zeker.”
ALEX: “Zo zijn er wel nog geweest. Louis Baret bijvoorbeeld, die zong ook in het Antwerps.”
JOHN: “Wij werden aanvaard door die mannen, ook al waren die beroemd. Wij moesten de dag na ons optreden gewoon gaan werken en dat was ook de bedoe ling anders zouden wij nu geen pensi oen hebben (lacht).”
In 2020 ontvingen jullie in de Spiegelzaal van het Paleis op de Meir in Antwerpen de ‘Prijs voor de Vrijheid’ als eerbetoon voor jullie jarenlange inzet voor de vrije meningsuiting in een de mocratische samenleving en meer in het bijzonder voor jullie maatschap pijkritische liedjes. Hoe belangrijk vinden jullie die erkenning?
JOHN: “Dat was het mooiste cadeau.
WOKE, SATIRE EN HUMOR
Wat denken jullie over een hedendaagse variant van politieke correctheid, namelijk het huidige woke-fenomeen?
JOHN: “Ik vind dat een tijdelijk geval.”
ALEX: “Ik kan mij daar niet meer druk in maken. Ik ben meer geïnteresseerd in de dagelijkse dosis ‘pillekes’ die ik moet slikken om mij overeind te houden (lacht). Mocht ik jonger zijn, zou ik mij daarvan wel distantiëren, maar nu denk ik dat dat wel zal stoppen. Alles gaat over.”
Jullie collega Urbanus is dit jaar 50 jaar bezig en hij zegt dat je goede humor moet maken zonder iemand te kwetsen. Kan dat eigenlijk wel?
JOHN: “Nee, maar onze humor was niet be ledigend.”
RENE: “Ik denk dat De Strangers dat 50 jaar lang hebben gedaan. We hebben nooit gekwetst.”
ALEX: Met ons liedje ‘Arm varke’ hebben we de varkens misschien gekwetst, want ze gaan allemaal naar het vilbeluik (lacht).”
Ik vroeg het me af omdat sommige mensen zich veel sneller gekwetst voelen dan anderen en er voelt zich dus altijd wel iemand gekwetst door bepaalde humor.
JOHN: “Ik vond onze humor niet beledi gend. Ik vind trouwens de hele affaire van ons optreden bij het Vlaams Blok een heel spijtige zaak omdat we dat slechts eenmaal gedaan hebben en men er ons toch telkens opnieuw op pakt. Ik vind dat een verschrik king.”
RENE: “Ik vind het nog altijd niet verkeerd dat De Strangers daar opgetreden hebben, want je mag niemand uitsluiten.”
JOHN: “Dat is inderdaad de reden dat we daar gaan zingen zijn. Filip Dewinter had een optreden gevraagd aan Nest, Nest heeft toegezegd en dan zijn wij niet het soort mensen dat dan achteraf een toegezegd optreden gaat afblazen. Maar om terug te komen op je vraag: ik heb meegemaakt dat ik in de operatiekamer lag en de dokters mij vroegen om een liedje te zingen. Ik heb toen het liedje ‘In de kliniek’ gezongen en ze vonden het heel plezant hoewel dat ook heel satirisch is.”
Maar er lijken toch veel meer fans van jullie humor en satire te zijn dan er tegenstanders zijn?
JOHN: “Ja, de mensen waren blij dat we zulke liedjes durfden te zingen.”
RENE: “Ik denk dat vroeger sommige mensen al lange tenen hadden, misschien nu gewoon iets langer.”
Het lijkt wel dat het een bepaald segment van de bevolking is die zich niet kan vinden in bepaalde humor...
JOHN: “Dat is ook zo. Tot ze ook ziek zijn en in het (Sint-Elisabeth)gasthuis liggen.”
In 2011 heeft een fan een cd uitgebracht met een stuk of twintig ‘stoute liedjes’ van jullie. Hebben jullie daarop veel reactie gekregen? De cd was immers nergens verkrijgbaar, behalve bij het Vlaams Belang en enkele Vlaamsgezinde verenigingen.
ALEX: “Georges Puttemans heeft dat in gang gestoken.”
RENE: “Hij had ons gevraagd of hij dat mocht doen. We hebben toen gezegd dat het mocht. Daar kun je toch niets tegen
ALEX: “Ruziemaken brengt niets op.” Wat beschouwen jullie nog als een belangrijk element van wat jullie nalaten?
JOHN: “Ik begrijp niet dat de jongeren enkel meedansen op Engelstalige mu ziek zonder te weten waarover het gaat. Ze luisteren niet naar de tekst. Dat vind ik spijtig.”
RENE: “En zo krijg je dus dat liedjes over een scheiding op een trouwfeest gespeeld worden (lacht).”
Over trouwfeesten gesproken, jullie hebben ook wel populaire liedjes die op allerlei feestjes worden gespeeld…
JOHN: “Ja, natuurlijk (lacht).” RENE: “Zeker met ons liedje ‘Da konne we na,’ wat onze eigen versie was van ‘Les Lacs du Connemara’. Daar zwaaien de mensen altijd met hun servetten.”
JOHN: “Een van de mooiste herinne ringen was toen we op het Koninklijk Paleis ontvangen werden door koning Boudewijn. We gaven hem een boek met al onze liedjesteksten en zeiden dat hij ze allemaal vanbuiten moest kennen te gen dat we terugkwamen. Daar moest hij mee lachen (lacht).”
doen. Er worden genoeg cd’s uitgebracht zonder ons om toestemming te vragen.”
Wat is jullie favoriete ‘controversiële’ nummer?
ALEX: “Ik heb geen favoriet ‘stout lied je’. Mijn favoriet liedje is dus ‘Arm Varke’: (zingt) ik ben een arm varken en het gaat niet goed met mij …”
Zien jullie een verschil tussen oudere en jongere mensen in de manier waarop ze reageren op jullie liedjes en welke ze appreciëren?
JOHN: “Nee, maar waarvan ik wel ‘ver schoten’ was, was van een jonge kerel die zei dat hij al onze liedjes heeft en die dage lijks nog speelt.”
ALEX: “Ik vermoed wel dat het een min derheid van de jongeren is die nog naar ons luistert. Tenzij hun ouders of grootou ders hen laten hebben kennismaken met onze muziek.”
JOHN: “Ze hebben ook geen reden of aan leiding om ernaar te luisteren want ze spe len ons nergens meer…”
ALEX: “Op Radio 1 of 2 heb ik nooit meer een Strangers-liedje gehoord. Ik wou ook er eens aan toevoegen dat de naam ‘De Stran gers’ mij erg heeft tegengestoken. Wij waren begonnen met een internationaal program ma van Nederlandstalige, Duitse, Franse en Engelse liedjes in de eerste tien jaar van ons bestaan. Iedereen had toen wel een Engels talige groeps- of artiestennaam. Maar toen we overschakelden naar uitsluitend Ant werpse liedjes, wou ik onze internationale naam ‘The Strangers’ niet meer behouden, want wat voor zin had dat nog. Maar we heb ben enkel gedaan gekregen om ‘The’ om te zetten in ‘De’. Daar heb ik het nog altijd moeilijk mee. De vlag dekt de lading niet.”
GAAT
ALEX: “Ik vind dat nog altijd een mis stap van ons, want ik ben een overtuig de orangist. Mijn droom is om verenigd te worden in een Groot-Nederland.”
JOHN: “Bij mij is dat ook. Vergeet niet dat Vlaanderen behoorde tot de Spaan se Nederlanden en daar heb ik niks op tegen.”
ALEX: “Ja, taal maakt een volk hè. Bel gië, dat is… Allee, hoeveel ministers zijn hier wel niet?
JOHN: “Ja, maar we gaan hier niet te veel aan politiek doen hè (lacht).”
ALEX: “Het maken van België was een diplomatiek aaneensmeden van Wal lonië en Vlaanderen, maar dat kwam niet uit het hart, maar uit berekening en machtshonger. Een taal maakt een volk, volgens mij. Als we nu bij Nederland zouden zijn, zouden we meer serieus worden genomen en zouden we geluk kiger zijn. Als ik De Croo nu op een of ander internationaal forum zie, dan heb ik steeds de gedachte van ‘Wat doet die kleine dreumes daar nu?’, ‘Wie zijt gij?’. België hangt aan elkaar met ano malieën en rommel.”
Hoe hebben jullie Antwerpen zien evolueren in de laatste 70 jaar?
JOHN: “Jongens, jongens, je moet een zeeman zijn om daarop te kunnen ant woorden (lacht). Vroeger was het hele maal anders. Mijn vader die vaarde met een schip en als die aanlegde, mochten de negers niet aan wal komen.”
ALEX: “En nu mogen ze dat wel. Nu zie je af en toe nog eens een ‘witte’.”
JOHN: “Ja, dat is zo, maar ik vind dat niet erg. Het is wel heel anders. Vroeger werden wij op ’t Kiel ontvangen en wer den door de hele Abdijstraat geëscor teerd boven op een wagen. Nu weten ze niet meer dat wij van het Kiel zijn. Het druggerelateerde geweld van de laat ste tijd vind ik wel verschrikkelijk.”
ALEX: “Dat is op naam te schrijven van alle volkeren die in de loop van de ja ren hier zijn komen huizen. Je ziet het ook aan het straatbeeld. Hoe het huis vuil hier nu staat, dat had je veertig à vijftig jaar geleden niet. Ik voel mij een vreemde eend in de bijt. De buren links en rechts vallen wel mee.”
JOHN: “Het is meer de grote groep die voor een ander klimaat zorgt.”
Wat moeten onze lezers zeker nog weten vooraleer we dit interview beëindigen?
JOHN: “Dat ik heel fier ben dat ik in ’t Pallieterke mag verschijnen, voor de tweede keer.”
ALEX: “Dat was eigenlijk nog de enige wens voor mijn dood (lacht).”
STIJN DERUDDER WOUTER VAN DEN BRANDEHans Magnus Enzensberger Een controversiële dwarsdenker
Op 24 november verliet de Duitse schrijver, denker en dichter Hans Magnus Enzensberger (1929) dit tranendal. Met hem verdwijnt een, op zijn zachtst gezegd, originele denker en cultuurfilosoof die de controverse zelden schuwde en die bovendien vaak ook nog eens bewust opzocht.
Hij is een dichter die, zoals Peter Nij meijer het ooit zo eloquent uitdrukte, “een van de weinige West-Duitse dichters van zijn generatie was die zijn maatschappelijke betrokken heid op een bijna onnavolgbare wijze tot uitgangspunt van zijn po ezie had gemaakt”. Enzensberger was dan ook, net als Jürgen Ha bermas dat jarenlang ook was, een icoon, een paus van de linkse kerk in Duitsland. Zo wordt hij de laatste dagen dan ook in tal van herden kingsartikels geportretteerd, hoewel dit enige nuancering verdient.
‘Boze jonge man’
Amper 26 jaar oud debuteerde hij met z’n spraakmakende want provocerende dichtbundel ‘Verteidigung der Wölfe’. Hij werd prompt vergeleken met Heine en Brecht en profileerde zich met zijn zelfverzekerde mediaoptredens als een Duitse versie van de Britse non-comfor mistische schrijvers die als de ‘Angry Young Men’ bekend stonden. Optredens die in progressieve kring met gretige
bewondering werden waargenomen. Als uitgever van het bijzonder maatschap pijkritische tijdschrift Kursbuch dat de spreekbuis was van het antiburgerlijke studentenprotest en Mei 68 in de Bonds republiek, werd zijn huis in Berlijn Frie denau een ontmoetingsplaats voor al wat radicaal links was: van de radica le studentenleider Rudi Dutschke tot de RAF-terroristen Ulrike Meinhof en Andreas Baader.
Illusies aan diggelen
Als intellectueel met een bijzonder soepele geest begon hij zich echter al snel kritisch op te stellen tegen alle dogma’s inclusief de linkse. Zo zei hij later over Mei 68: “De rol die aan de protagonisten van die studentenbewe ging toegekend werd, was immers ook overdreven en viel op termijn helemaal niet te verzilveren. Wie de kapitalisten wilde onteigenen of Chinese toestan den in Europese samenlevingen wilde invoeren, leed immers niet alleen aan realiteitsverlies, maar ook aan groot heidswaan.” Wanneer hij in 1969 een jaar lang naar Cuba verkast - voor hem ‘een laatste poging om met het socialis me in het reine te komen’ - worden zijn laatste illusies aan diggelen geslagen.
Als gevolg van zijn voortschrijdende in zichten omschreef hij iets later het reële socialisme als “de hoogste trap van de onderontwikkeling”. Een these die hem niet in dank werd afgenomen door zijn oude kameraden…
Door de jaren heen ruilde hij zijn sar casme in voor ironie en werd hij gema tigder zonder evenwel aan originaliteit of scherpzinnigheid in te boeten. Hij bleef zich - en dit tot op erg hoge leeftijd - energiek in tal van discussies mengen en deed dit met een vaak verrassende intellectuele wendbaarheid. Zo ontpop te hij zich in het nog steeds erg leesbare ‘Ach, Europa!’ (1987) tot een erg kriti sche denker tegen de politieke en eco nomische moloch die de EU in zijn ogen was geworden.
Kritiek op islamisme
Maar hij veroorzaakte ook ophef in 1993 met ‘Oog in oog met de burgeroor log’, waarin hij zich de grootste vragen stelde bij het snel oprukkende islamfun damentalisme. Nog scherper was hij in z’n essay ‘De radicale verliezer’ (2006) waarin hij genadeloos de psychologie van de islamitische zelfmoordterroristen - gedreven door wraakzucht, machoge drag en zelfverachting gecombineerd met woede op de wereld - ontleedde én tegelijkertijd tegen de heersende geest van politieke correctheid niet be schroomd was om de rekening van het islamisme te maken.
Het is, dixit Enzensberger, absoluut geen toeval dat geïm porteerde vormen van socialis me, nationalisme of democratie in de door de islam gedomi neerde samenlevingen - lees de Arabische naties - geen schijn van kans maken. Daar is enkel plaats voor de overtuiging van de eigen superioriteit die in het verleden als vanzelfsprekend werd beschouwd, maar waar men zich niet kan neerleggen bij de ge dachte dat de dagen van dat pri maat voorbij zijn…
Europa heeft vorige week een onafhankelijke en kritische geest verloren en daar kunnen we er nooit genoeg van hebben…
JAN HUIJBRECHTSNieuwe regering start onderzoek naar cancelcultuur
De minister van Onderwijs van de nieuwe rechtse Zweedse regering start een onderzoek naar de cancelcultuur aan de Zweedse universiteiten. Uit een studie van onderzoeksjournalist Kalla Fakta was in verschillende gevallen gebleken dat er sprake is van ostracisme tegen werknemers of tewerkgestelden van de Zweedse universiteiten, waarbij mensen met de vinger werden gewezen als ze ‘gevoelige’ onderwerpen durfden aan te raken.
“Om de realiteit te begrijpen, mogen allerlei woorden of theorieën niet worden verboden. Een cultuur van stilzwijgen of uitsluiting - ook bekend onder het begrip cancelcultuur - creëert een arme en sma keloze academische omgeving. Die cultuur bedreigt de capaciteiten van onderzoekers om evaluaties te maken die gebaseerd zijn op hun kennisdomeinen en op hun profes sionele competenties. Ik start daarom een studie om te weten in welke mate dit feno meen aan onze universiteiten al verspreid is”, schrijft de minister van Onderwijs, Mats Persson (van de liberale partij).
Na onderzoek ook daden?
Aan de Kunstenfaculteit leidde de dis cussie over het al dan niet racistisch ka rakter van een begrip als ‘De Witte Zee’ tot de uitsluiting van een professor. De studie
brengt verder verschillende gevallen aan de oppervlakte waarin de discussie startte als een geanimeerd debat en ontaardde in ostracisme, en in een druk om zich de con firmeren met een politiek correcte agenda.
Minister Persson stelt verder: “In een open brief leggen gerenommeerde aca demici en auteurs als Francis Fukuyama, Noam Chomsky en Salman Rushdie uit hoe een open debat het risico loopt om te wor den gefnuikt. Ze beschrijven de opkomst van een onverdraagzame cultuur die de vrije meningsuiting en het vrije verloop van ideeën en gedachten bedreigt. Deze beweging van onverdraagzaamheid is bijzonder sterk in de VS, maar het risico bestaat dat deze cancelcultuur ook haar sporen trekt doorheen onze Zweedse uni versiteiten.”
DIPLOMATIEKE VALIES
Naar een diplomatieke uitweg in Oekraïne?
De voorbije weken neemt de druk toe om aan een “diplomatieke oplossing” voor de oorlog in Oekraïne te werken. Daar valt natuurlijk veel voor te zeggen, maar hoe creëer je hier een werkbaar kader voor? Nu een militaire patstelling dreigt, blijkt veel meer nodig om strijdende partijen naar de onderhandelingstafel te begeleiden.
Oorlogsschade opmeten is geen exac te wetenschap, maar volgens ramingen van het Pentagon zouden zowel Rusland als Oekraïne beide inmiddels al meer dan 100.000 (militaire) doden betreuren. Reken daarbij nog eens 40.000 Oekra iense burgers, miljoenen ontheemden en een zwaar gehavende infrastructuur. Dat allemaal bovendien net wanneer de grootste killer in die regio toeslaat: ko ning winter. Volgens berekeningen van de Europese Investeringsbank spreken we na negen maanden strijd in het groot ste Europese conflict sinds WO II over een economische schade van om en bij het biljoen (ter info: dat is een getal met twaalf nullen). Maar hoe hier een einde aan maken? Henry Kissinger wist het als geen ander toen hij schreef dat “de ul tieme test van een beleid is hoe men de dingen kan doen eindigen”.
Toename van signalen
Het aanspreken van de diplomatie om een uitweg te zoeken is geen en-enver haal. Bepaalde lijnen blijven altijd open, ook in het heetst van de strijd. Zoals oud-diplomaat Johan Verbeke enkele weken geleden in dit blad ook zei: ge vaarlijk wordt een situatie pas echt wan neer geen communicatiekanalen meer bestaan. Met enig cynisme zou men zelfs durven te stellen dat er enkele schaarse diplomatieke lijnen tussen Moskou en Kiev bestaan, wat zich in een sporadi sche gevangenenruil vertaalt. Punt is dat de voorbije weken steeds meer signalen uitgestuurd worden die laten vermoe den dat de druk om het aandeel van de diplomatie in het zoeken van een oplos sing opgevoerd wordt. Zo nodigde de Amerikaanse Veiligheidsadviseur Sulli van Oekraïne uit om zijn desiderata voor een vredesoplossing kenbaar te maken. Hij opende ook een rechtstreekse lijn met zijn Russische evenknie. Een top generaal liet verstaan dat “een militaire overwinning misschien niet mogelijk is”. Maar ook politiek beweegt wat met een dissidente groep Democratische verko zenen die er bij president Biden op aan dringen aan een diplomatieke oplossing te timmeren.
Militaire patstelling
De militaire prestaties die het Oekra iense leger de voorbije negen maanden neerzette, zijn zonder meer indrukwek
kend. Zonder westerse steun, jarenlange opleidingen en dergelijke zou dit al les niet mogelijk zijn geweest, maar ze presteerden op het terrein, wat respect afdwingt. Wanneer president Zelensky echter het volledig herstel van de soe vereiniteit eist, claimt hij iets wat mili tair volgens sommigen niet bereikbaar is. De recente Russische terugtrekking mag dan als een nederlaag zijn voorge steld, tegelijk kon Moskou hierdoor het front stabiliseren en versterken. En dat is wat wellicht tijdens de komende winter maanden nog verder zal gebeuren met de komst van tienduizenden reservisten. Vragen kunnen gesteld worden bij hun opleidingsniveau, maar ook aan Oekra iense zijde ging met de oorlogstol heel wat ervaring verloren.
Minimale context
Zowat iedereen heeft belang bij een diplomatieke uitweg, of op zijn minst een staakt-het-vuren. Westerse reserves raken leeg, China houdt zich gedeisd maar is geërgerd over de economische consequenties. In Washington wijst men erop dat men tijd verliest terwijl de ech te uitdagingen in Azië liggen, meer be paald in de rivaliteit met China. Maar welke uitweg heeft Poetin wiens lot nauw verweven is met het min of meer welsla gen van dit conflict? Volgens de reeds aangehaalde Kissinger zal de basis voor gesprekken de feitelijke situatie moeten worden zoals ontstaan bij de inname van de Krim en de agitatie in het oosten van Oekraïne in 2014.
“Poetin heeft geen honderdduizend soldaten opgeofferd om terreinwinst zomaar prijs te geven”, liet een diplo maat onlangs nog officieus optekenen. Veiligheids- en economische garan ties voor Kiev, het milderen van enkele sancties ten aanzien van Moskou, maar vooral veel buitenlandse druk, in het bij zonder Amerikaanse en Chinese, om de strijdende partijen naar de onderhande lingstafel te duwen. Het is een minimum minimorum om het prille begin van een oplossing te verkrijgen. Hoe haalbaar dit is, zal de komende maanden duidelijk worden. Of om het met de woorden van Antonio Gramsci te zeggen: “Je moet het pessimisme van het inzicht combineren met het optimisme van de wil.”
OPINIE
Is ‘Der Untergang’ begonnen?
Er zijn vele aanwijzingen, militaire en andere, dat Rusland op zijn tandvlees zit. De Oekraïense, Britse en Amerikaanse inlichtingendiensten kunnen nu grote aantallen Russen rekruteren met topfuncties in de strijdkrachten. Soms lopen ze over omdat ze tegen de oorlog in Oekraïne zijn, soms omdat ze vrezen dat zij de schuld zullen krijgen voor de nederlagen in Oekraïne en ‘weggezui verd’ zullen worden. Poetins politieke vazallen keren zich nu tegen hem.
Op 15 november vielen in een Pools dorp twee doden door een raketinslag. Die dag hadden de Russen 96 raketten en drones van diverse types afgevuurd op Oekraïense burgerlijke infrastructuur, vooral elektrici teitscentrales, en de Oekraïners hadden na tuurlijk geprobeerd die projectielen neer te halen met luchtafweerraketten. Politieman nen in Kiev schoten zelfs met de moed der wanhoop met hun pistolen op de drones. De Amerikanen vermoedden dat een Oekra iense luchtafweerraket uit koers raakte en in Polen terechtkwam, maar het onderzoek is nog steeds niet afgerond. Het zal ook niet zo eenvoudig zijn, want de Oekraïners ge bruiken nog steeds luchtafweerraketten van het type S-300, die van Russische ma kelij zijn… en de Russen gebruiken die ook voor hun aanvallen op Oekraïense steden.
Luchtafweerraketten kunnen gronddoe len raken, net zoals je iemand op zijn hoofd kunt slaan met een kostbare antieke vaas. Het is niet efficiënt, peperduur en het zal niet veel uithalen. Vazen breken te vlug en luchtafweerraketten hebben maar een kleine springlading. Waarom verspillen de Russen hun S-300’s om doelen te treffen die veel eenvoudiger met grond-grond- of lucht-grondraketten uitgeschakeld kun nen worden? Het enige logische antwoord: omdat ze bijna door hun voorraden van dergelijke raketten heen zitten. Dat ze zich moeten vernederen door drones te kopen in Iran en raketten en artilleriegranaten in Noord-Korea, wijst in dezelfde richting. En dat ze kruisraketten bestemd voor nucleai re wapens nu gebruiken voor conventione le aanvallen ook.
Sadisme
Natuurlijk werden wapens ook in andere oorlogen soms op zo’n inefficiënte manier ingezet. Maar dat gebeurde altijd in een si tuatie waarin een land bijna volledig door de vijand onder de voet gelopen was. In wanhopige situaties maakten ook rationele mensen dikwijls wanhopige noodsprongen. Maar de Russen staan niet met de rug tegen de muur. De vijand staat niet voor de poor ten van Moskou. De hersenloze razernij waarmee ze in Oekraïne zelfs hospitalen en kraamklinieken beschieten en Oekraïense krijgsgevangenen castreren, is niet de wan hopige woede van iemand die vecht voor
zijn leven. Het lijkt meer op sadisme. Hetzelfde geldt voor de Russische mo bilisatie. Zoiets kan werken als men rekru ten goed opvangt, motiveert, bewapent en traint. Maar de Russen gooien hun onerva ren rekruten onmiddellijk in de vleesmo len, ongeoefend, slecht gevoed, soms met geweren uit de 19e eeuw. Ze sneuvelen bij honderden, terwijl ze loopgraven moeten aanleggen onder artillerievuur. Opnieuw: vele landen hebben soortgelijke dingen gedaan als de vijand hun hoofdstad bele gerde. Maar Rusland zit helemaal niet in zo’n situatie van ‘vechten of sterven’.
Stokkende propaganda
Zelfs de propagandamachine begint vast te lopen. Kijk bijvoorbeeld naar de schrij nende komedie met de zogenaamde ‘Sol datenmoeders’ die door Poetin werden op gevoerd als woordvoersters van Russische militairen die wantoestanden in het leger wilden aanklagen. Zulke comités hebben tot 2021 echt bestaan. Maar de vrouwen die Poetin liet opdraven, bleken allemaal be kende media- en partijcreaturen te zijn, die al dikwijls op tv te zien waren geweest. Met gezichtsherkenningsprogramma’s werden ze snel geïdentificeerd. Hoe kan een regi me geleid door een KGB’er zo stuntelen? Hadden ze er niet aan gedacht onbekende figuranten te laten opdraven om hun tekst jes op te dreunen? Is de ontreddering zo groot dat zelfs deskundig liegen niet meer lukt?
PAUL BÄUMERSchietpartij in Colorado verdwijnt uit de media nadat ongemakkelijke details bekend raken
Recent vond er een schietpartij plaats in Colorado Springs. Er vielen vijf doden te betreuren. Initieel kreeg dit drama heel veel aandacht in de media, want het betrof een LGBTQ-nacht club. Omwille van de slachtof fers hadden opiniemakers hun mening al klaar. De moordpar tij was een zoveelste aanslag door extreemrechts, klonk het. Analisten wisten te duiden dat dit kwam door “het groeiend klimaat van antiholebigevoe lens” in de VS.
Even later kwam echter naar boven dat de dader zichzelf iden
tificeert als lid van de LGBTQ-ge meenschap en ‘non-binair’ is. Als kind had hij al een fascinatie voor de homocultuur en hij gedroeg zich al op jonge leeftijd anders. De schutter zou ook drugverslaafd zijn. Dat profiel is niet dat van de doorsnee witte heteroman die doorgaans de bron is van het pa triarchale kwaad. Integendeel.
‘Hun’ stond gekend als geweld dadige crimineel, maar de open baar aanklager had ‘hun’ laten gaan, iets waar de linkerzijde ac tief voor pleit. De feiten waren erg ongemakkelijk voor de progres sieve zaak. In geen tijd verdween het verhaal van de radar.
Enige zwarte parlementslid in Italië moet nu al vertrekken omdat hij zelf migranten zou hebben uitgebuit
Aboubakar Soumahoro raak te in september verkozen als parlementslid in Italië voor het linkse Alleanza Verdi e Sinistra. Soumahoro wierp zich op als de beschermer voor de onder drukte migranten in het racisti sche Italië en militeerde bij de vakbond.
Hij en zijn dichte familie lij ken nu zelf niet zonder zonden. De Italiaanse rechtbank onder zoekt hen wegens belastingont duiking en het mishandelen van migranten.
Zo’n 30 voormalige bewoners, asielzoekers, van gebouwen be heerd door coöperaties onder leiding van Soumahoro en zijn familie dienden klacht in. Ze heb ben het over “onaanvaardbare leefomstandigheden, gebrekkige hygiëne, gebrek aan elektriciteit, kleding, voedsel en water”. Er is sprake van uitbuiting en het te werkstellen van de asielzoekers als landarbeiders zonder ze cor rect te betalen.
Daarnaast loopt de - officieel werkloze - vrouw van Soumahoro
met haar rijkdom te koop op soci ale media. Heel wat Italianen stel len zich hier dan ook vragen bij. Soumahoro ontkent de beschuldi gingen en zegt dat hij zijn leven heeft gewijd aan de strijd tegen alle vormen van uitbuiting.
VERENIGDE
STATEN
Thanksgiving Een oer-Amerikaanse traditie
Op 23 november vierden de inwoners van de Verenigde Staten Thanksgiving. In Vlaanderen vooral bekend van televisie door de typische maaltijden waar de hele familie van kalkoen geniet. Of van pelgrims die samen aan tafel zitten met indianen. Maar dat is niet alles.
Duits magazine opnieuw met de billen bloot
Der Spiegel is een bekend blad, maar kampt opnieuw met een schandaal. In augustus van dit jaar publiceerde het ver schillende artikelen rond ‘To desfalle EU-Grenze’, over de situatie aan de Turks-Griekse grens. Enkele tientallen Syri ers strandden op een eiland. Terwijl de Griekse staat en mensenrechtenactivisten ruzie maakten over jurisdictie, zou een vijfjarig meisje zijn over leden. Nu zijn er grote twijfels over de berichtgeving.
Het gaat over een vijfjarig vluchtelingenkind, Maria. Zij zou met enkele tientallen migranten naar een eiland in Evros zijn ge vlucht en daar zijn overleden. Media-Insider, een vakblad voor journalisten, citeert uit het tijd schrift: “Ze stierf begin augustus aan de buitengrens van Europa
omdat de Griekse autoriteiten haar elke hulp ontzegden.”
Valse artikelen
Het vakblad geeft echter aan er niet zo zeker van te zijn dat het meisje echt was. Deze twijfels ko men nadat de Griekse overheid al kort na de publicatie bezwaar had gemaakt tegen de rapporte ring. De Griekse minister van Mi gratie was toen erg kritisch en zei dat men “de beweringen van de migrantenlobby ongefilterd had overgenomen”. Dat lijkt steeds meer te kloppen. Der Spiegel ver wijderde de artikelenreeks.
Het is niet de eerste keer dat Der Spiegel zijn broek scheurt aan valse verslaggeving. Hun me dewerker Claas Relotius bleek in 2018 op grote schaal valse artike len te hebben gepubliceerd.
CARL DECONINCK
Elk jaar opnieuw laat een deel van de Ameri kaanse linkerzijde zich negatief uit over de feest dag. Die zou, net zoals ongeveer alles, racistisch zijn. Indianen hebben het namelijk zwaar te verdu ren gehad. Thanksgiving staat bovendien centraal in de stichtingsmythe van de VS en staat voor het omarmen van religie, individualisme, privébezit en kapitalisme.
Begin 17e eeuw trokken Engelse puriteinen - het puritanisme was een vorm van calvinismeweg van hun eigen land, weg van de heerschappij van de Engelse koning die hun religieuze ideeën binnen de perken wilde houden. Puriteinen wer den zwaar aangepakt en vervolgd. Een groep onder leiding van William Bradford trok naar de Nederlanden. Daar mochten ze hun geloof vrij beleven, maar de samenleving was hen vreemd. Leiden was een industrieel centrum en de diep gelovige Engelsen waren erg ruraal. De verne derlandsing van hun kinderen beviel hen niet. Bo vendien kwam de Engelse kroon ook hier op hen jagen. Ze moesten dus verder weg zien te raken en kozen bewust voor het bijzonder harde leven in de Nieuwe Wereld, aangemoedigd door hun geloof in gewetensvrijheid.
Plymouth
Ze trokken naar de VS, met de bekende schepen Mayflower en de Speedwell. Daar aangekomen bepaalden ze dat hun kolonie als een Engelse ge meente zou worden bestuurd, met rechtvaardige en gelijke wetten. De Bijbel was het ultieme richtsnoer.
Maar dat ging erg moeizaam. Hun bestemming bleek een koude, desolate, barre wildernis. De eerste winter kampten ze met zeer slecht weer. De kolonisten verloren heel wat mensen. Er stier ven maar liefst 45 van de 102 passagiers van de Mayflower. Ze hadden te weinig plek om te schui len. Ziekte, honger en scheurbuik deden de rest. Veel mannen waren te zwak om te werken en er waren spanningen met indianen. In maart kwam een zekere Squanto naar hen toe. Een indiaan die door ontdekkingsreizigers naar Engeland was ge bracht en de taal had opgepikt. Hij diende als tolk met vijandige indianenstammen en hielp de pel grims met het planten van maïs en het jagen op bevers, waardoor ze wisten te overleven. De man werd aanzien als een godsgeschenk. Hij stierf een jaar later aan ziekte. Zijn stam was eerder al uitge roeid door ziektes overgewaaid uit Europa.
Maatschappijvisie
Hier eindigt de populaire beeldvorming rond het verhaal van Thanksgiving. De feestdag waar de pelgrims de indianen bedanken om hun le ven te redden. Maar er is meer. Het feest was een diepreligieuze erkenning aan God die de kolonie had laten overleven en de lessen die Hij hen had gegeven.
De religieuze pelgrims hadden namelijk een maatschappijvisie met zich meegenomen. Ze wa ren sterk overtuigd van sociaal altruïsme en broe derlijk delen. In de geest van Plato’s republiek geloofden ze dat er klassen van mensen waren, met wijzen en heersers die het beleid bepalen. Ie dereen zou werken en alles zou gedeeld worden, er was geen ruimte voor privébezit of zelfzucht: iedereen gelijk. Een vroege vorm van socialisme dus.
Weinig verrassend werkte dat niet. William Bradford, het hoofd van de kolonie, beschreef het in zijn dagboek. De kolonisten ontruimden en bewerkten collectief land, maar ze brachten niet de overvloedige oogst voort waarop ze hoopten, noch creëerde het een geest van gedeelde en vro lijke broederschap.
De minder ijverige leden van de kolonie kwa men te laat op hun werk op het land, waren traag en lui. Wetende dat zij en hun families een gelijk deel zouden ontvangen van wat de groep produ ceerde, zagen ze weinig reden om zich harder in te spannen.
De kolonisten die wel hard werkten, werden hier boos om. Ze zagen immers de vruchten van hun harde arbeid gaan naar hen die te weinig deden. Al snel losten ook zij de teugels. Alle economische prikkels werden dus uitgezet of omgekeerd, en de afgunst en jaloezie namen alleen maar toe. De oogst was mager, honger en dood volgden.
De echte les
Na twee jaar beseften ze dat het anders moest. De ouderen besloten om een radicaal idee toe te passen: de introductie van het recht op privé-ei gendom en het recht van families om de vruchten van de eigen arbeid te mogen houden. Elk gezin kreeg een stuk land toegewezen en mocht er vrij over beslissen. Het werd een enorm succes, want iedereen werd zeer ijverig en creatief. Plots waren er voedseloverschotten. De band tussen werk en beloning sterker maken, bleek de gouden formu le. Er kwam ruimte voor handel en het creëren van wederzijdse voordelen.
Daarop trok een grote puriteinse migratie zich op gang. Van enkele honderden die met de moed der wanhoop naar de Nieuwe Wereld trokken, zwollen de aantallen aan tot 21.000 die er hun rijk dom wilden verdienen.
De pelgrims beseften dat de keuze voor de “ijdele en verwaande” ideeën van Plato, met het wegnemen van eigendom, een slecht idee was. Dat bracht alleen maar “verwarring en on tevredenheid”. Het vooropgestelde altruïsme en collectivisme faalden, want de menselijke aard was anders. De les was duidelijk: niet de wijzen, experts of de overheid moeten de beslissingen nemen, maar de mensen zelf.
Hoe zou u zelf het concept ‘donker toerisme’ omschrijven, afgeleid van het
“Je zou kunnen zeggen dat het hier draait om toeristen die plaatsen aandoen waar rampen allerhande plaatsgevonden heb ben. Dit wordt in het Engels wel eens met de drie d’s omschreven: death, disaster en destruction. Op zich is de praktijk al vrij oud: de slag bij Waterloo trok al na afloop heel wat kijklustigen aan. Steeds meer is men het als een aparte discipline gaan beschouwen. Er heeft zich doorheen de jaren ook een heuse wetenschappelijke activiteit rond ontwikkeld. Aan de Britse Universiteit van Central Lancashire is zelfs een onderzoekscentrum verbonden dat zich op donker toerisme toelegt: het ‘Insti tute for Dark Tourism Research’, kortweg iDTR. Zoals gezegd, het gaat terug naar de slag bij Waterloo, maar het is vooral na de Eerste Wereldoorlog dat de dingen in een stroomversnelling terechtkwamen. Er zijn ook gradaties in te onderscheiden. Je kan je wel inbeelden dat het bezoeken van Auschwitz zowat het meest duistere is in de categorie. Er zijn ook lichtere vormen: mensen die op cruise gaan met een schip dat zoals de Titanic ingericht is, tot de muziek die er aan boord gespeeld wordt toe. Alleen de ijsberg staat niet op het pro gramma (lacht).”
“De herinnering is iets anders dan de geschiedenis, wat een discipline is die bestudeert wat er feitelijk gebeurd is”
Op welke manier kwam u er zelf mee in contact? We vermoeden dat het niet zoiets is dat je in de betere Paulus-traditie van je paard bliksemt…
“Het moet zo rond de periode 2011-2012 zijn dat ik me bewust werd van het be staan van het fenomeen. Ik was net op reis geweest naar Litouwen, waar ik ver schillende ‘herinneringsplekken’ bezocht die in verband stonden met de Tweede Wereldoorlog, Joden en deportaties. Bij mijn terugkeer botste ik op de term. Ik verdiepte me in de materie en kwam een voudigweg tot de vaststelling dat ik een donkere toerist was. Het was de vlag die de lading dekt. De term wordt met andere woorden gebruikt om de manier waarop ik reis te labelen.”
Waarom besloot u tot het schrijven van dit boek over te gaan?
“Eigenlijk is dit vanzelf tot stand geko men. Aanvankelijk was het niet mijn be doeling een boek te schrijven. Wel pu bliceerde ik na mijn reis naar Litouwen, waarover ik het net had, een artikel in het tijdschrift Streven. Er volgden nog andere publicaties. De laatste jaren reisde ik ook veel naar Spanje en Italië, in mindere mate naar Oost-Europa. Ik bezocht tal van her inneringsplaatsen en stelde me telkens de vraag hoe men er met de turbulente
20ste eeuw omspringt. Dit laatste vind ik een essentieel punt. De herinnering is iets anders dan de geschiedenis, wat een discipline is die bestudeert wat er feite lijk gebeurd is. Bij de herinnering draait het rond de interpretatie van deze histo rische feiten. Het boeit me dissonanties tussen beide te zoeken. Dit levert soms vreemde dingen op. In Polen bijvoor beeld heb je haast een concurrentie tus sen de categorieën van slachtoffers. Idem in het Balticum waar de lokale bevolking erg geleden heeft en soms geneigd is het specifieke lijden van de Joden wat naar het achterplan te verdringen.”
moet gebeuren met wat ik in mijn boek ‘historische empathie’ noem. Je moet trachten je in de plaats van de persoon van toen te stellen, wat nog iets anders is dan goedpraten of verontschuldigen. Van daag lijkt het wel of men enkel veroorde lend met het verleden kan omspringen.”
Het komt niet onmiddellijk aan bod in uw boek, maar wat vindt u van de wijze waarop men in een land als Frankrijk met het eigen verleden omspringt?
In uw boek gaat heel wat aandacht naar Italië en Spanje. En wat opvalt: beide landen gaan op een heel andere manier om met dat duistere verleden van hen.
“Italië is een voorbeeld van wat door historici een ‘milde herinnering’ wordt genoemd. Ondanks alles, gaan ze op een heel ontspannen en gelaten manier om met hun verleden. Je botst op sommige plaatsen nog op tekens die rechtstreeks naar het fascisme verwijzen, zonder dat wordt geijverd die te verwijderen. Dit zou in een land als Duitsland ondenkbaar zijn. In Spanje verloopt die omgang met het verleden bitsiger. Voor een deel kan dat wellicht verklaard worden door het feit dat het einde van het franquisme pas in 1977 plaatsvond, toen Italië al drie de cennia een democratie was. Het valt ook op dat Spanjaarden - en wat ik nu zeg is een aanvoelen, niet wetenschappelijk on derbouwd - fanatieker reageren dan Ita lianen. Een Madrileense boekhandelaar zei me ooit, tijdens een gesprek over de Burgeroorlog: ‘Wij Spanjaarden laten ons gemakkelijk meeslepen door onze pas sies.’”
U stelt het vast in uw boek: meer dan democratieën vertonen dictaturen de neiging de publieke ruimte in te nemen. Toch zie je ook bij ons heel wat dingen die naar het verleden verwijzen, waaronder ook de kolonisatie. Hoe kijkt u hier van uit uw achtergrond en belangstel ling tegen aan?
“Er is sowieso te weinig nuance in dit de bat, terwijl het net essentieel is dat men vermijdt het verleden ongenuanceerd te benaderen. Of je het nu wil of niet, de ge schiedenis is geen mooi verhaal. Mensen waren niet perfect, en zijn dat vandaag nog steeds niet. Je kan je afvragen hoe men over honderd jaar over ons zal oor delen. Punt is dat ik het bekladden en vernietigen van mo numenten proble matisch vind. Naar het verleden kijken
“De voorbije decennia is al heel wat ge beurd, zeker wanneer het over de erfenis van de Tweede Wereldoorlog gaat. Een pijnlijk hoofdstuk blijft echter de oorlog in Algerije. In het bijzonder de kwestie van de Harki’s ligt gevoelig. De Harki’s waren de Algerijnen die aan Franse zijde stre den. Een erg pijnlijk lot was hen bescho ren bij de onafhankelijkheid en Frankrijk keek grotendeels de andere richting uit. Het moet gezegd dat men zich de laatste jaren op dit onderwerp is gaan focussen, maar een afgesloten hoofdstuk is het aller minst. De Algerijnse Oorlog heeft destijds Frankrijk sterk verdeeld. Algerije was im mers al sinds 1830 onderdeel van Frank rijk, dat is langer dan een stad als Nice of de Savoie. En niet als een kolonie, maar als enkele volwaardige departementen. Tekenend ter zake was de houding van de Franse schrijver Albert Camus, zonder meer een progressieve geest, geboren in het Algerijnse Oran. ‘Je crois à la justice, mais je défendrai ma mère avant la justi ce’, zei hij ooit. De uitspraak is hem erg kwalijk genomen. Zelf was hij voorstander van een derde weg voor Algerije: het be houden als onderdeel van Frankrijk, maar voorzien van een grote autonomie.”
Is er één bepaalde plek of gebeur tenis uit uw boek die een bijzonde re indruk op u gemaakt heeft?
“Op een herfstdag in 2016 bezocht ik een zogenaamde foiba in de streek van Tri este. Deze kloven van soms wel 150 meter diep werden in mei ’45 door de partizanen onder Tito gebruikt om tegenstanders, Ita lianen, Slovenen of fascisten in te gooien. Die specifieke foiba die ik bezocht kende geen enkele vermelding, maar dankzij historisch onderzoek wist ik dat op spe cifiek die plek er twintig mensen in ge duwd waren. Ik stond daar moederziel alleen en bracht op die manier een stille hulde aan die mensen. Dit is het soort ervaring dat ik als donker toerist erg sterk vind. Je probeert de herinnering op te roepen van die mensen die letterlijk in de vergeetput zijn terechtge komen. Een gevoel als dit staat haaks op de ervaring die je in een of ander oor logsmuseum opdoet. Vaak zijn die wel his torisch correct uitgebouwd, maar de commerciali sering errond vind ik dodelijk voor de sfeer.”
MICHAËL VANDAMME“Donkere toeristen reizen met een aparte mentaliteit”
LUC RASSONAUTEUR EN EMERITUS HOOGLERAAR FRANSE LETTERKUNDE
Emeritus hoogleraar
Luc Rasson is iemand die men als ‘donker toerist’ kan bestempe len. Dat is een reiziger die bewust plekken opzoekt waar de min der prettige bladzijden uit onze geschiedenis geschreven werden. Van Oost-Europa over de Balkan en met bijzonde re aandacht voor Italië tot Spanje, niet toevallig voor een romanist. Hij goot zijn ervaringen en bevindingen in een niet alledaags, maar daarom niet minder bijzonder reisboek, uitgegeven bij Uitgeverij Ertsberg
•
•
•
•
“Het is essentieel dat men vermijdt het verleden ongenuanceerd te benaderen”
Engelse ‘dark tourism’?Studeerde aan de universitei ten van Antwerpen en Princeton Schreef een doctoraatsthesis over de figuur van Robert Bra sillach Voormalig hoogleraar Franse letterkunde (Universiteit Ant werpen) Auteur van verschillende boe ken in het Nederlands en het Frans over onder meer de band tussen literatuur en politiek
FILM Skyggen i mit øje
‘Skyggen
Wereld oorlog waarbij 145 kinderen en nonnen het le ven lieten.
Atleten die écht durven protesteren
Het WK in Qatar heeft nog maar eens bewezen dat sport veel meer kan betekenen dan alleen maar ontspanning en vertier. Sport geeft vaak een podium aan sporters om politieke thema’s te belichten. Europese nationale voetbalploegen, waaronder de Belgische, zakten er pijnlijk door het ijs als holle deugpronkers. Maar het kan ook anders.
Een politiek statement maken of een onrecht aanklagen is maar al te vaak meesurfen op de golven van de politieke mode. Zelfs de corrupte We reldvoetbalbond zegt elke dag tegen racisme te strijden. Lege gebaren zijn legio en ze verdienen daarom weinig respect.
Heel anders is het wanneer voor aanstaande sporthelden hun princi pes belangrijker vinden dan de eigen sportieve prestaties van het moment, namelijk wanneer ze dus ten koste van zichzelf een hoger doel dienen. Men sen die in eigen vlees snijden wan neer ze het zouden kunnen vermijden, maar die beseffen dat er sommige din gen belangrijker zijn dan de volgende wedstrijd. Mensen die inspireren.
Muhammad Ali
straf, een boete van 10.000 dollar en een verbod van drie jaar om te bok sen. Hij bleef uit de gevangenis omdat hij in beroep ging, maar hij keerde pas terug in de ring eind 1970. Ali ontving veel haat en kreeg doodsbe dreigingen. In die tijd werd de oorlog nog gesteund door de brede bevol king. Hij inspireerde Tommie Smith en John Carlos om de Black Power-groet te brengen op de Olympische Spelen van ’68 om het onrecht in de VS aan te klagen. Zij werden verbannen door het IOC.
Wél in het leger
Djokovic net corona gehad en was hij dus niet besmettelijk. Zijn titel kon hij echter niet meer verdedigen. Later mocht hij ook Amerika niet binnen en kon hij dus niet meedoen aan de US Open. Djokovic miste ook enkele Mas tertoernooien. Hij kon wel meedoen aan Wimbledon en de ATP Finals, die hij beide won. Het prijzengeld van de gemiste toernooien ligt boven de 2,5 miljoen dollar per stuk.
Iran
Ook de Iraanse ploeg in Qatar ver dient respect, want hun verzet kan nog een staartje krijgen in een land waar de ayatollahs al heel wat voor aanstaande sportlui executeerden, onder wie de toenmalige kapitein van de nationale ploeg. Allemaal toch wat zwaarder dan een gele kaart…
CARL DECONINCKIn maart 1945 is het verzwakte Deense verzet de wanhoop nabij. Zij verzoeken daarom de Britse lucht macht om het Gestapohoofdkwartier in Kopenhagen te bombarden, ondanks het risico om hierdoor eveneens enkele gevangen verzetsleden om het leven te bren gen. Wanneer een van de laagvliegende bommenwer pers crasht in het stadcentrum, wordt een nabijgelegen meisjesschool verkeerdelijk als het doel gezien. Bor nedal laat de gruwel die volgt geenszins aan de ver beelding over.
Gestroomlijnde samenkomst
De kijker volgt meerdere figuren in aanloop naar het drama, wat de spanning tijdens de uiteindelijke red dingsactie ten goede komt. Zuster Teresa is een novice met vragen over Gods alomtegenwoordigheid na 5 jaar aan brutaal oorlogsgeweld. Zij begint een relatie met een jonge Gestapo-officier op zoek naar zielenheil. Verder is er ook Henry, een getraumatiseerde jongen die zijn spraak verloor nadat hij zag hoe een wagen met enkele jonge vrouwen aan flarden geschoten werd door een Brits gevechtsvliegtuig. Al die verhaallijnen komen gestroomlijnd samen op het moment van de aanval om de ‘karakterboog’ van ieder personage af zonderlijk, maar terzelfdertijd af te ronden. De sterke verhaalstructuur is echter wel allesom vattend, in die zin dat de plot de personages stuurt in plaats van omgekeerd. Skyggen i mit øje heeft een re latief korte speelduur, wat de combinatie van gelaagde karakters en convergerende verhaallijnen bemoeilijkt en de figuren zo grotendeels tot vehikels van de ge beurtenissen reduceert.
Vertrouwd uitzicht
Visueel voelt de films wat doordeweeks. Het zachte, aardse kleurenpalet is tekenend voor hedendaagse (oorlogs)films, zoals bijvoorbeeld het recente ‘Im Wes ten nichts Neues’. Enkele scènes met een roterende of volgende camera en pikzwarte schaduwen vormen een passende combinatie van bewezen methodes uit moderne en klassieke cinema. Al bij al een weinig ori ginele, maar complementerende manier van beeldvor ming.
Skyggen i mit øje is een waardige vertelling van een van de minder bekende catastrofes uit de rijke geschiedenis aan oorlogsverhalen. Een aanrader voor liefhebbers van oorlogsdrama’s, die zinloos geweld en kindersterfte kunnen verdragen.
SIMON SEGERSZo koos Muhammad Ali, de groot ste bokser ooit en volgens sommigen de grootste sportman aller tijden, er voor om de strijd aan te gaan met het Amerikaanse establishment. Ali was 25 jaar en begon fysiek aan zijn beste jaren als bokser. Hij had eerder Sonny Liston verslagen en was wereldkampi oen bij de zwaargewichten.
De Vietnamoorlog woedde echter volop en het Amerikaanse leger riep hem op. Ali weigerde en had gewe tensbezwaren. “Ik heb geen ruzie met die Vietcong” en “Waarom zouden ze me vragen om een uniform aan te trekken en tienduizend kilometer van huis te gaan en bommen en kogels te gooien op bruine mensen in Vietnam, terwijl zogenaamde negers in Louis ville als honden worden behandeld en eenvoudige mensenrechten worden ontzegd?”
Op 20 juni 1967 werd Ali veroor deeld voor het ontduiken van de wet, veroordeeld tot vijf jaar gevangenis
BOEKHet omgekeerde verhaal is dat van Pat Tillman. Tillman was een American Football-speler. Hij draaide al enkele seizoenen mee in de NFL en op zijn 27 jaar kende hij ook zijn beste jaren. In de lente van 2002 trouwde hij met zijn jeugdliefde. Maar toen kwamen de aanvallen van 11 september waarbij duizenden mensen gedood werden door islamitische terreur. De atleet legde een contractaanbieding van 3,6 miljoen dollar naast zich neer en ging naar het leger. Hij diende in Afghani stan, maar dat liep niet goed af. Een hinderlaag zorgde voor verwarring en hij stierf door kogels afgevuurd door het eigen Amerikaanse leger, ‘friendly fire’ zoals dat heet.
Covid
Novak Djokovic geldt als een van de beste tennissers ooit. Maar wan neer in volle coronagekte men hem tot het innemen van een vaccin wilde dwingen, weigerde hij. Ook hier was de kost groot. Toen hij naar de Austra lian Open trok, hielden de autoritei ten Djokovic tien dagen vast. Daarna deporteerden ze hem. Nochtans had
Red Zwarte Piet
Als de bladeren gaan vallen, duiken sinds enkele jaren de discussies op die het grote jaarlijkse kinderfeest - het sinterklaasfeest - bezoedelen en tot een bitse houding tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet leiden. Op een aantal plaatsen gaat het zover dat volwassenen fysiek met elkaar in de clinch gaan en dat actiegroepen moeten gescheiden worden door de politie.
Het komt erop neer dat zogenaamde antiracisten de vrolijke figuur Zwarte Piet willen verbannen en vervangen door roet- of kleurpieten. Zij zien overal racisme, kolonialisme en dis criminatie. Veel comités, instanties en besturen zijn angstig overstag gegaan nadat ze onder druk ge zet en uitgemaakt wer den voor al wat lelijk is.
Anderen zetten de oude traditie onverstoord ver der en vieren gewoon feest zoals dat al decen nia gebeurt, namelijk on gecomplexeerd en zon der politiek connotaties. Kortom: zoals het feest is overgeleverd.
Het is precies dat laat ste dat het Vlaams Belang via zijn uitgeverij Egmont ook wil blijven doen. En wat niemand verwacht: de partij geeft daartoe een leuk kinderboek uit vol verhaaltjes zónder politieke bood schap. Het opzet is eenvoudig om kinderen 11 verhalen te brengen met allerlei fratsen en belevenissen van Zwarte Piet en dat in de context van de sinterklaastraditie van vóór de com motie en de politieke agitatie.
Onschuldige verhaaltjes
‘Red Zwarte Piet’ vertrekt vanuit de gezellige, familiale sfeer die van oudsher rond de voor kinderen ge
heimzinnige winteravond hangt: een paard op het dak, een of meerdere Pieten in de schouw en een zak speel goed die wordt leeggeschud. En ja, ook de geest van belonen van brave kindertjes en het wel eens de levieten lezen van ‘stoute’ jongens en meisjes behoort tot de traditie. Want dat heeft de Sint in Spanje allemaal geno teerd in zijn grote boek. De heilige man weet, ziet en hoort alles, maar is in wezen altijd mild en uit eindelijk wordt niemand in de zak gestoken of wordt er nooit een roe achtergelaten.
En dan is er die al tijd vrolijke en schalkse Zwarte Piet die het roet uit de schouwen niet van zijn vel krijgt, grappen maakt, kunstjes uithaalt en de toege wijde helper van de goedheilige man is. Zwarte Piet wordt in dit verhalen boekje niet gecensureerd of aange past, maar beleeft allerlei olijke avon turen. Zo komt hij vast te zitten in een schouw, is hij jarig, bevriest hij samen met de Sint, is hij ziek enzovoort. Ook lezen we over een verdwenen mij ter en een verdwaalde stoomboot en wordt er zelfs een interview van hem afgenomen.
In het laatste verhaal lossen Sint en Zwarte Piet in een droom zelfs het probleem van een kind op, dat geen
haard en geen schouw heeft en dus daarom geen briefje had geschre ven… Allemaal onschuldige apoli tieke verhaaltjes, uitermate geschikt voor kinderen tot het vierde leerjaar, om voor te lezen of door de kinderen zelf te laten lezen. De pen van Vanghe luwe is ontwapenend en zijn verhalen zijn bevattelijke pareltjes.
Geen dromen stukslaan
Bij de voorstelling van het boek in de stad Sint-Niklaas - hoe kan het an ders - zei Barbara Pas: “Verhalen met de enige echte Zwarte Piet zijn (nog) niet illegaal, maar Amazon en Bol. com hebben ze wel al verbannen van hun platformen. Wij laten Zwarte Piet niet vallen. Hij heeft met slavernij of racisme niets te maken. Dat is histo risch misplaatst. De traditie van Zwar te Piet stoppen, zou de dromen van alle kinderen stukslaan.” Ook Sint-Ni klazenaar en Vlaams Parlementslid Filip Brusselmans was erbij: “Zeker in Sint-Niklaas beseffen we dat ‘Sin terklaas en Zwarte Piet’ één van onze mooiste tradities is. We willen onze jeugd mooie dingen meegeven en Zwarte Piet hoort daar zeker bij.” ‘Red Zwarte Piet’ mag een geslaagd initia tief in die zin genoemd worden. Het boek is fraai geïllustreerd met tekeningen van cartoonist Fré. KVDP
Wim Vangheluwe, ‘Red Zwarte Piet’. Egmont, Brussel, 2022., 53 p., 10 euro. ISBN 9789078898597. Bestellen kan via https://www.uitgeverijegmont.be/ Egmont levert bliksemsnel. Het kan dus nog bij u zijn voor de grote dag, volgende dinsdag!
Sinterklaasgeschenk in het zwart
In het museum van de Koninklijke Bibliotheek in Brussel is sinds vorige week een nieuwe selec tie handschriften en prenten uit de tijd van de Bourgondische hertogen te bewonderen. Eén boekje is wel heel bijzonder: de ‘Basses Danses’ van Margareta van Oostenrijk. De perkamenten bladen zijn namelijk zwart en beschreven met zilveren en gouden inkt.
De kans om een handschrift op zwart perkament te zien, is zeer klein. Wereldwijd zijn er vandaag slechts zeven exemplaren bekend. Ze stammen allemaal uit Vlaan deren, zijn gemaakt in het vierde kwart van de vijftiende eeuw en ze zijn verbonden met het Bourgon dische hof. Enkele mooie voor beelden zijn het ‘Zwarte Getijden boek’, omstreeks 1475 gemaakt in Brugge, dat wordt bewaard in de Pierpont Morgan Library in New York, en het rijkelijk versier de ‘Getijdenboek van Maria van Bourgondië’, eveneens rond 1475 in Vlaanderen vervaardigd.
Luxueus en kwetsbaar
Middeleeuwse manuscripten zijn altijd uniek en zeer kostbaar, maar de ‘zwarte’ zijn ongezien luxueus. De perkamenten folio’s
van deze handschriften werden gekleurd met koolstof of met ij zergal. Een ingrediënt van die inkt werd gewonnen uit gallen van vooral eikenbomen. De gal len (ronde bollen van 2 tot 4 cm in diameter) zijn het product van chemicaliën die in de bladknop pen worden geïnjecteerd door de larven van galwespen. Eiken gallen werden al door de Romei nen gebruikt voor de productie van inkt. Dat het Bourgondische hof een voorliefde had voor zwart hoeft ons niet te verwonderen. De kleur stond symbool voor prestige en bovendien werden de zwarte perkamenten beschreven met zilveren en gouden inkt, wat de uitstraling van het handschrift extra in de verf zette.
De zwarte kleur geeft een prachtig resultaat, maar vormt een hele uitdaging op het vlak van
conservatie. De zuren in de inkt tasten de perkamentvezels aan, waardoor de handschriften uiterst broos worden.
Lage dans voor de hoge adel
Het zeldzame zwarte manus cript in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel wordt aangeduid als de ‘Basses Danses’ van Margareta van Oostenrijk, omdat die haar naam erin schreef en omdat het is vermeld in de inventaris van haar bibliotheek. Het is een kostbaar kleinood in een band die bekleed is met karmozijnrood satijn. Het is rond 1500 vervaardigd en is het oudst bekende dansboek uit de Lage Landen. Het handschrift staat wereldwijd bekend als de be langrijkste bron voor de stijl van de basse danse en de bijhorende muziek.
De basse danse was in de vijf tiende en vroege zestiende eeuw populair aan vooral het Bour gondische hof. Het woord ‘basse’ beschrijft de stijl van de dans, waarbij de dansers sierlijk met de voeten over de vloer schuiven, terwijl ze een grote variatie aan passen, buigingen en wendingen uitvoeren. Het is een zeer lang zame en deftige dans die thuis hoorde in de hoogste adellijke kringen.
Nog één keer te zien
Ook met het ‘Basses Dan ses’-handschrift moet heel be hoedzaam worden omgespron gen. In de negentiende eeuw zijn pogingen ondernomen om het te restaureren, maar de bladen zijn daardoor nog meer beschadigd. Daarom heeft de Koninklijke Bi bliotheek, in samenwerking met de Alamire Foundation, een hoog waardige facsimile laten maken van het manuscript. Die neemt in de tentoonstelling de plaats in van het origineel, dat allicht nooit meer uit de veilige bewaarplaats zal worden gehaald.
Op 3 en 4 december krijgen we de unieke kans om gedurende één weekeinde en voor het laatst de originele ‘Basses Danses’ van Margareta van Oostenrijk te be wonderen.
MMMVEenmalige tentoonstelling van de ‘Basses Danses’, 3 en 4 december 2022, KBR Museum, Brussel, www.kbr.be
LEZERSBRIEVEN
WIR SCHAFFEN UNS AB
Pallieter,
In onze cultuur van mijn jonge dagen, meer dan een halve eeuw geleden, stond de man (en de jon gens) in voor de bescherming van de vrouwen. Onder invloed van een ingevoerde cultuur, die vooral niet mag ‘gestigmatiseerd’ wor den, raden politici de vrouwen (en de meisjes) nu aan een sport van zelfverdediging aan te leren. De man is geëvolueerd tot de groot ste bedreiging in het bestaan van de vrouw, op alle gebied. Het LGT BXYZ-verschijnsel primeert in de huidige (opgedrongen) cultuur. In plaatst van harmonie te promoten, gaat alle aandacht nu naar chaos en wanorde. Orde betekent ex treemrechts. Angela Merkel mis sprak zich in 2015 en bedoelde eigenlijk: “Wir schaffen uns ab.”
Emil m a Es, R anst
EEN TOFFE SPORT
Pallieterke, Wat een toffe sport is voetbal en wat een voorbeeld voor onze jeugd: rellen en vernietigingen na de match, corruptie bij het kiezen van organiserende landen voor het WK, mensenrechten die van geen tel zijn, Operatie Propere Handen, tegenstanders onspor tief een kaart aansmeren, spelers en scheidsrechters uitschelden, enzovoort. En toch blijven we al lemaal in groten getale kijken en supporteren...
l Eo H a Est, H EREntals
KRITISCHE PERS
Pallieterke, Buiten ’t Pallieterke zelf en de krant De Tijd zijn er inderdaad veel te weinig kritische stemmen. In zijn artikel van vorige week vraagt Filip Van Laenen zich af waarom de Vlamingen deze leu genpers blijven tolereren. Mijn persoonlijke ondervinding is dat een groot deel van het leespu bliek de krant enkel koopt voor de sportartikels en de ongevallen. Voeg daarbij nog de nodige rod dels over de showwereld zoals in Dag Allemaal en de cirkel is rond. Artikels die wat ingewikkeldere onderwerpen aansnijden, zoals de begroting, worden veel minder gelezen. Ik merk ook op Twitter dat als men een rake oneliner kan verzinnen, men veel kans heeft op ‘likes’. Begint men echter met cij fers te goochelen, bijvoorbeeld over het energiebeleid, dan is de respons gewoonlijk al veel min der. Wellicht heeft dit alles ook te maken met de oppervlakkigheid van het tv-nieuws.
l ouis l av Rys En, scHot En
HUISARREST
Pallieterke, Laatst zag ik op de vrije media een interview met een moslim uit Qatar met de vraag waarom moslima’s beter niet naar het WK gaan kijken. Deze islamaanhanger schatte de positie van de vrouw zeer hoog in, dit geheel volgens de Koran. “Het hoogste goed dat een vrouw kan beleven, is toch genieten van de rijkdom van haar vader?”, was zijn antwoord. Lees: huisarrest. De brave persman stel de wel niet de wederkerige vraag waarom dan ook de moslimman
nen niet beter zouden genieten van de rijkdom van hun vader. Als ik nu even denk aan de alarmkre ten van onze gevangenisdirec teurs over het plaatsgebrek, zijn er dan niet te veel niet-Belgen die hier komen genieten van de rijk dom van onze staat?
DE BOCHT VAN DE WEVER
Pallieterke,
De uitspraak van Magnette dat “Vivaldi is ontworpen om tien jaar mee te gaan” wordt stilaan de mop van het jaar. Met alle heisa en het gekrakeel binnen de federale regering zal het al een half mi rakel zijn als deze zevenkoppige draak de huidige legislatuur uit doet. Ondertussen is ook Bart De Wever begonnen aan zijn bocht. Hij heeft onder meer verklaard dat zijn N-VA niet in een volgende fe derale regering zal stappen als er geen plannen zijn voor een con federale omvorming van België. Dat verandert niets aan mijn stel ling: wie het goed voorheeft met Vlaanderen, stemt bij de volgen de gewestelijke verkiezing best op het Vlaams Belang. Als na de verkiezingen in 2024 blijkt dat een linkse Waalse meerderheid en een centrumrechtse Vlaamse meer derheid een andere visie hebben over de toekomst en niet dezelfde offers willen brengen, zullen ze tot de conclusie moeten komen dat België niet meer werkt en dat er dringend een confederaal model moet worden uitgewerkt. Fiscale autonomie, waarbij elke regio zijn eigen keuzes maakt én betaalt, is de enige weg naar de toekomst.
Guido van a lpHEn, K ast ER l EE
ONAFHANKELIJK VLAANDEREN?
Pallieterke,
Of Vlaanderen onafhankelijk kan of wil worden, is een te belangrijk onderwerp om in 1.000 karakters te ondersteunen of in vraag te stellen. En wat nog belangrijker is, is te bespreken wat in afwach ting daarvan moet gebeuren. En ook dat kan niet in 1.000 karakters. Op dit ogenblik verliezen we elke dag een stuk Vlaanderen omdat Vlamingen ‘faciliteiten’ geven aan anderstaligen die in Vlaanderen wonen. Wetten, hoe goed bedoeld ook, kunnen daar niets aan ver anderen zolang de Vlamingen handelen tegen deze wetten in. De ommekeer moet teweegge bracht worden in de hoofden van de Vlamingen. En ook dat kan niet in 1.000 karakters. Preken voor de eigen kerk is één ding, maar het zijn de 95 procent andere Vlamin gen die we moeten overtuigen om Vlaams te handelen.We moeten nu allemaal samenwerken om zo snel mogelijk weerbare, Vlaamshan delende Vlamingen te vormen op zoveel mogelijk domeinen. De toestand in Vlaams-Brabant is erg en we kunnen geen dag uitstel van handelen meer verdragen. Ik hoop dat we samen aan de vor ming van weerbare Vlamingen kunnen werken.
ER i K d ERoov EREen lezersbrief insturen?
Stuur uw bericht naar lezersbrieven@pallieterke.net. Opgelet, brieven mogen maximaal 1.000 karakters tellen (inclusief spaties). Dat zijn een 30-tal lijnen in ’t Pallieterke of zo’n 160 woorden. We houden ons het recht voor om zonder verantwoording uw (te lange) brief niet te publiceren of in te korten. Uw naam en gemeente dienen doorgegeven worden voor publicatie bij uw brief.
Toen hij midden september het door de bevolking ver laten Moskou binnen was getrokken, vernielden de Moskovieten alle voorraden en staken ze een groot ge deelte van de stad in brand. Er restte het Franse Grande Armée niets anders dan, met het vooruit zicht op de barre winter, terug te trekken naar het westen. Op 19 oktober gaf de Franse keizer het bevel tot de terugtocht. Die ontaardde al snel in een enorm dra ma. Niet alleen de winter haalde hen in, maar ook de Kozakken die, op hun snel le steppepaarden, met de regelmaat van een klok dood en vernieling zaaiden in de Franse rangen. Tot overmaat van ramp braken door de immense koude en een gebrek aan voorraden al snel ziekte en hongersnood uit in de aangeslagen Fran se rangen.
PONTONNIERS UIT
DE LAGE LANDEN
Op 21 november, toen de Fransen in een wervelende sneeuwstorm op de oostelij ke oever van de Berezina stonden, bleken ze omsingeld te zijn door diverse Russi sche legerkorpsen. Het plaatsje Borisov, waar de enige brug over de rivier lag, was door de Russen bezet. De Fransen wisten hen daar te verdrijven, maar de brug was door de terugtrekkende Russen vernield, waardoor de Grande Armée was ingesloten. Om uit te kunnen breken, moesten er meteen bruggen worden ge bouwd. De mannen die deze klus moes
OP 19 OKTOBER 1812
GAF NAPOLEON
HET BEVEL TOT DE TERUGTOCHT VANUIT MOSKOU NAAR HET WESTEN
ten klaren waren de pontonniers - brug genbouwers - van twee compagnieën die waren ingedeeld bij het 1e bataljon pontonniers van het 2e Legerkorps dat onder bevel stond van maarschalk Ou dinot. Deze 400 bruggenbouwers waren voor het overgrote deel Nederlanders en een handvol Vlamingen onder bevel van kapitein Benthien.
De taak waarvoor ze gesteld werden was quasi onmogelijk, te meer omdat Napoleon op 20 november bij Orsza be vel had gegeven om zestig pontons met brugslagmateriaal te verbranden omdat hij de trekpaarden nodig had voor zijn kanonnen. Het bevel voor de constructie bereikte de Franse generaal Eblé - onder wiens orders Benthien en zijn mannen stonden - in de vroege ochtend van 24 november om 4 uur. Er werd besloten om ter hoogte van een doorwaadbare plaats bij Studianka twee massieve bruggen te bouwen. Eén exclusief voor de infanterie en één voor de cavalerie en voertuigen. Gelukkig voor de bruggenbouwers had Eblé in Orsza nog wat materiaal weten te redden, waaronder enkele veldsmidsen, wagens met steenkolen en smeedijzer, en zes caissons met bijlen, houwelen en ander gereedschap.
BOVENMENSELIJKE BRUGGENBOUWERS
Voor iedere brug die ongeveer 90 me ter lang en 4 meter breed zou worden, plaatsten de pontonniers zware jukken in de rivier waarop een uit meerdere bal
AANVANKELIJK VERLIEP DE OVERSTEEK NOG
REDELIJK GEORDEND, MAAR GAANDEWEG BEGON DE CHAOS
DE BRUGGEN OVER DE
BEREZINA
210 jaar geleden, tussen 26 en 29 november 1812, werd een van de meest impo nerende bladzijden uit de militaire geschiedenis van de Lage Landen geschreven. In juni 1812 was de Franse keizer Napoleon Bonaparte begonnen aan zijn meest ambitieuze campagne ooit. Met zijn Grande Armée, goed voor zo’n 466.000 mi litairen - onder wie een kleine 30.000 mannen uit onze gewes ten, die gedwongen waren ingelijfd - was hij de Weichsel overgestoken en Rusland binnengeval len. Wat de bekroning van zijn veldtocht had moeten worden, zijnde de inname van Moskou, draaide uit op een regelrechte nachtmerrie.
kenlagen bestaand dek werd gelegd. Dit alles moest bovendien zeer omzichtig ge beuren, want de voorposten van de Russen stonden niet ver van de geplande over steekplaats op de andere oever. Onder normale omstandigheden werden de jukken geplaatst terwijl men gebruik maakte van sloepen of vlotten, maar die
DANKZIJ DE INSPANNINGEN VAN DE PONTONNIERS UIT DE LAGE LANDEN WIST HET GROS VAN DE FRANSE ARTILLERIE ZICH IN VEILIGHEID TE BRENGEN
waren niet voorhanden. Terwijl een deel van de pontonniers, geholpen door infanteristen, systematisch de houten huizen in Studianka sloop ten om de balken te gebruiken voor de bruggen, gingen telkens vier vrijwilligers met een schraag het ijskoude water in en heiden ze die met heel wat moeite in de modderige bedding. De mannen, die vaak tot aan hun nek in het wa ter stonden, kregen te maken met dikke ijsschotsen en enkelen van hen werden door het snelstromende water meegesleurd en verdronken. Tot op het bot verkleumd bezweken heel wat van hen in de volgende uren en dagen aan onderkoeling. Maar dank zij hun quasi bovenmenselijke inspan ningen wisten ze de eerste brug in am per acht uur te bouwen… De bouw van de
tweede, zwaardere brug, nam iets meer tijd in beslag. Met de voltooiing ervan was het werk voor de pontonniers echter nog lang niet gedaan. De komende da gen waren ze constant in de weer om de beide bruggen intact te houden.
CHAOTISCHE OVERSTEEK
Intussen sloten de Russen de omsinge ling en naderden ze tot op schootsafstand de mensenmassa die, opeengepakt op de oostelijke oever, trachtte zo snel mogelijk de Berezina over te steken. Aanvankelijk verliep de oversteek nog redelijk geor dend, maar gaandeweg begon de chaos waarin materiaal en paarden in de steek werden gelaten en honderden in het ge drang werden vertrappeld of overreden. De chaos werd nog groter toen bleek dat de gendarmes, die de toegangen tot de bruggen bewaakten, prioriteit gaven aan de nog fitte militairen waardoor vermoei de achterblijvers, zieken, gewonden en een grote groep burgers pas als laatsten in aanmerking kwamen voor een over tocht.
De eerste brug bleef de hele tijd als bij wonder operationeel, maar daarvoor moesten de pontonniers wel onophou delijk het dek herstellen. Van de tweede brug bezweken in de avond van de 26ste enkele jukken en ook de daaropvolgen de dag sneuvelden er schragende delen. Het was opnieuw aan de inspanningen van de pontonniers uit de Lage Landen te danken dat het gros van de Franse artille rie zich in veiligheid wist te brengen.
GROTE VERLIEZEN
In de afweergevechten die de Franse aftocht dekten, stonden niet alleen de pontonniers maar ook de mannen van de 123e en 124e Regimenten Infante rie, het 14e Regiment Kurassiers en het 2e Regiment Lichte Cavalerie van de keizerlijke Garde - de beruchte Rode Lansiers - hun mannetje door twee dagen lang de weg vrij te houden voor hun terugtrekkende kameraden. Ook deze eenheden bestonden grotendeels uit Nederlandse - en wat de Rode Lan siers betreft ook Vlaamse - militairen. Twee derde van hen sneuvelde, raakte vermist of werd gewond. De overleven den werden in de nacht van 28 op 29 november krijgsgevangen gemaakt… In de vroege ochtenduren van 29 no vember werden de bruggen vernield. Napoleon had zijn vege lijf en een fractie van zijn Grande Arméé weten te redden. Historici schatten de Fran se verliezen in het drie dagen durende drama aan de Berezina op 25.000 man, terwijl de Russen bij benadering 15.000 man verloren. Van de 400 pontonniers die - tegen alle verwachtingen in - de redding brengende bruggen hadden weten te bouwen én te onderhouden, overleefden slechts kapitein George Diederich Benthien, sergeant-majoor Ary Schröder en zes van hun mannen…
Samen zingen, eindelijk
In 2020 zou het jaarlijkse Vlaams-nationaal Zang feest plaatsvinden op 29 maart. Maar op 18 maart ging ons landje in volledige ‘opsluiting’. Alle grote evenementen werden geschrapt en daarmee werd ook een streep getrokken door het 83ste Zangfeest. Voor de organisator van het Zangfeest, het ANZ, een harde streep door de rekening.
Bij het organiseren van het Zangfeest komt heel wat kijken. Een regieploeg is in feite een jaar bezig met de voorberei ding, en hoe verder in het jaar, hoe intensiever de repetities worden. Als je een optelsom zou maken van alle medewer kers, dan kom je algauw uit op een 400-tal personen. Koren, orkest, individuele artiesten, choreografie en de muziekka pellen, tel maar op. En vergeet dan ook niet de vrijwilligers van het ANZ die meehelpen in de zaal of de mensen van het Vlaams Kruis die een oogje in het zeil houden. Ook een jaar later, in 2021, kon het Zangfeest niet plaatsvin den. De risico’s waren te groot. Ondertussen was duidelijk dat het virus zich vooral in gesloten omgevingen verspreid de via speekselpartikels en dan is mensen laten zingen niet echt een goed idee. Bovendien zijn de gemiddelde bezoekers van het Zangfeest al wat ouder. Kortom, te veel onzekerheid voor het ANZ om alsnog alle medewerkers te mobiliseren.
Uitstel, geen afstel
Een jaar later was er al een verbetering van de algemene toestand van de pandemie, maar het ANZ moest uiterlijk in december 2021 de beslissing nemen om in 2022 een Zang feest te organiseren. In die periode was er een enorme onduidelijkheid. Zou er een vierde golf komen? En vooral: zou het gebruik van de coronapas (CST) tegen dan afge schaft zijn? Binnen de Vlaamse Beweging waren er een pak mensen die zich tegen de CST-pas verzetten of anderen die zich niet hadden laten vaccineren. Ook hier stond het ANZ voor een moeilijke keuze: het tonen van de CST-pas aan de ingang, opgelegd door de overheid en de uitbater van de Lotto-Arena, zou heel wat commotie opleveren. Er waren signalen dat heel wat trouwe Zangfeestbezoekers nu zou den thuisblijven indien ze een coronapas moesten tonen aan de ingang. Er zat voor het bestuur van het ANZ niets anders op dat wederom de organisatie voor de derde keer op te schuiven. Geen Zangfeest dus in 2022 want ook een openluchtversie organiseren was geen optie.
Aftellen
Maar er is eindelijk zicht op beterschap. Noteer alvast in uw agenda dat het volgende Zangfeest plaatsvindt op zondag 19 maart 2023 in Antwerpen. Of beter nog: bestel vandaag uw kaarten. Want ik denk dat er bij héél veel mensen een soort zangdrang is (zoals de knaldrang waarover iedereen spreekt). Ook dit jaar is het programma een combinatie van veel samenzang en show. ANZ-Voorzitter Bart Fierens, die al drie jaar deze functie uitoefent, zal dan ook voor de eer ste keer zijn boodschap mogen brengen. Alle informatie vindt u op: www.zangfeest. org (tel 03 237 93 92) en inkomkaarten kunt u bestellen via: www.teleticketservice.com (tel 070 345 345) of via lokale verkooppunten. Doen, omdat tradities belangrijk zijn.
Marnixring De Loteling schenkt collectie over conscriptie en loting aan Letterenhuis
Ter gelegenheid van zijn 20-jarig bestaan schonk Marnixring De Loteling uit Antwerpen afgelopen vrijdag zijn collectie over de conscriptie en de loting aan het Letterenhuis. De plechtige over handiging gebeurde tijdens een viering in het Antwerpse stad huis, waar onder anderen voorzitter Luc Vrelust en Antwerps bur gemeester Bart De Wever de leden toespraken.
De jonge, oorlogvoerende Fran se Republiek voerde de conscrip tie - een systeem van gedwongen inlijving - in omdat een leger van vrijwilligers en huurlingen niet meer volstond. Daarbij werden alle jonge mannen van 20 jaar - de zogenaam de ‘conscrits’ - ingeschreven voor militaire dienst. Door middel van een
loting werd bepaald wie zijn dienst plicht ook effectief moest vervullen.
Boerenkrijg
De conscriptie werd in de Franse Tijd in de Zuidelijke Nederlanden ingevoerd in 1798, in Holland in 1810 en later ook in het nieuwe België. Het
systeem, dat uiteindelijk meer dan 100 jaar zou standhouden, was een van de belangrijkste oorzaken van de Boerenkrijg. Het was een doorn in het oog van de lagere klasse om dat het welgestelde rekruten toeliet om tegen vergoeding een ‘vrijwilli ge’ plaatsvervanger te sturen. In zijn roman ‘De loteling’ uit 1850 plaatste Hendrik Conscience de loting in een sociaal en maatschappelijk kader.
In 1909 werd de loting vervangen door de dienstplicht voor één zoon per gezin. In de aanloop van de Eer ste Wereldoorlog voerde België on der impuls van koning Leopold II de algemene dienstplicht in.
Hendrik Conscience
In zijn toespraak stak de voorzit ter van Marnixring De Loteling, Luc Vrelust, de loftrompet over onder anderen Johan Vanhecke, die met ‘Voor moedertaal en vaderland’ een biografie schreef over Hendrik Conscience. Daarin benadrukt de auteur “de belangrijke en onbe smette rol die Conscience speelde in de ontvoogding van het Vlaamse volk”. Ook weerlegt hij volgens Vre lust het “gratuite ‘fake news’ dat een deel van de culturele wereld nog steeds verspreidt over de persoon die de eerste Vlaamse roman durfde te schrijven”. “Hendrik Conscience gaf het onmondige Vlaanderen zijn identiteit terug”, aldus de voorzitter.
De opdracht van Marnixring De Loteling bestaat erin Hendrik Conscience onder de aandacht te hou den en het drama van de conscriptie en de loting niet te laten vergeten. Vrelust verwees ook naar de oorlog in Oekraïne, waardoor de massale rekrutering van soldaten in Europa terug van weggeweest is.
ANTON SCHELFAUTWat niet lachend kan gezegd worden, is de waarheid niet
wie hebben we het? Hij sluimert in
hoek, kan op ieder moment tevoor schijn springen, verbergt zich in ieder onschuldig lijkend hoestje om als een dik dui veltje uit een doosje tevoorschijn te springen. In uw nachtmerries loop je hem op in een overvolle trein of op een met jenever overgoten Kerstmarkt. Veraf en toch altijd zeer dichtbij pakt hij gezonde mensen op hun adem bij wijze van vrijetijdsbesteding.
Nog een tip? Zijn hoogdagen en keizer rijk liggen overduidelijk achter hem, maar om nu te zeggen dat we hem helemaal gelost hebben in de vaart der volkeren en kunnen bijschrijven in het boek van vele plagen die we hebben overwonnen? Daar voor is het nog een beetje te vroeg. Dat komt omdat hij voortdurend lijkt te mute ren terwijl hij ‘au fond’ toch hetzelfde blijft. Corona, denkt u nu natuurlijk? Bijna juist. Maar we hebben het over Marc Van Ranst, het coronabijverschijnsel dat minstens zo vervelend was. Wat het virus was voor uw longen, was Marc voor uw televisiescherm. Moeilijk weg te krijgen en verdomd irri tant. Deze week dook hij nog eens op in de media. Een Van Ranst-vrije herfst zit er dus echt niet in. “Dat de Chinezen toch niet goed bezig zijn met hun coronabeleid”, wist Van Ranst te vertellen in de pers. “Ze zijn zelfs een beetje onmenselijk.”
Pingelen
Maar deze keer heeft Marc natuurlijk wel 100 procent ge lijk. Als Chinezen al op straat ko men om te protesteren tegen de overheid, dan is er toch wat aan de hand. In een land waar beto gen uiteindelijk synoniem is met het zeer geloofwaardig imiteren van een bloederig takspoor, doe je dat niet voor je plezier. Maar dan hebben ze het ook echt wel gortig gemaakt. Stel u voor, pre sident Ping had iedereen wijs gemaakt dat de hele wereld nog in quarantaine zit en toen zagen honderden miljoenen Chinezen het WK op televisie. “Een heruit zending van De Kampioenen”, probeerde Ping nog. Maar het kwaad was geschied.
Duvelen
In eigen land is Marc een graag gezie ne gast op samenkomsten van de lokale communistische partij waar Stalin nog als een held wordt gevierd en Che Guevara’s martelingen van homoseksuelen al eens met de mantel der liefde worden toege dekt. Maar in China vindt hij de Chinese Communistische Partij maar niks. Waarmee hij uiteraard bedoelt dat ze hem beter ge vraagd hadden om dat coronavarkentje te komen wassen. Zo’n 6 miljoen Vlamingen het bloed onder de nagels vandaan halen, verzinkt voor zo’n viroloog tenslotte in het niets als je maar liefst 1,3 miljard Chinezen de duvel aan kan doen. De natte droom van iedere viroloog, alleen overtroffen door de klimaatwetenschapper die voor de volle 8 miljard mensen gaat. Welkom terug, Marc!
WIL DE RELLENDE BURGER ECHT?
King Huts op zijn toren
De
opstand na ‘De stomme van Portici’ ging ook niet over theaterkritiek
De Rode Duivels verloren oververdiend hun WK-match tegen Marokko. Daar waren vriend en vijand het over eens. En toch werden de Belgen op verschillende momenten betrapt op het proberen te omzeilen van de Marokkaanse defensie in een poging om zelf te scoren, ten koste van de Noord-Afrikaanse ploeg. Uiteindelijk zag de scheidsrechter zich genoodzaakt om de match stil te leggen na een minuut of 100 om de overwinning toe te wijzen aan Marokko. Na de match ontstond er een spontane, breed gedragen witte mars tegen racisme.
Het was een zeer pijnlijke avond om Belg te zijn van autochtone origine. Niettegenstaande het koloniale verleden van dit land en de min dere kwaliteit aan voetbalspelers, poogden de Rode Duivels tot diep in blessuretijd als nog een doelpunt te maken. Hierbij werden ze aangemoedigd door zogenaamde Spor za-‘voetbalcommentatoren’ die er schaamte loos geen geheim van maakten dat de Rode Duivels ‘gelijk wilden spelen’ of zelfs ‘de drie punten naar België’ wilden meenemen. De begrijpelijke misnoegde reacties van Bel gen van Marokkaanse origine uitte zich in een spontane optocht waarbij alle burgers in dit land op expressieve wijze op de hoogte wer den gebracht van het onsportieve gedrag van de Belgische voetbalploeg. Daarbij sneuvel de al eens een verkeersbordje, een autootje, een winkelraampje, een journalistje of het werkroostertje van een politieagentje voor de komende weken. De politie reageerde onbegrijpelijk met harde repressie. Sommige demonstranten waren zo onder de indruk van al dat geweld dat enkele leden van de ruim denkende pers hen moesten terechtwijzen in hun interviews. Het verslag van een interview ter plaatse.
Dag lieve medeburger, mogen wij u helpen bij het omkippen van deze wagen? Het lijkt ons een terechte represaille voor ons gedrag. Wat heeft u het meest ontriefd? Het racisme? De repressie? Onze postkoloniale houding op het mid denveld?
Betoger: “Wat? Waar heb je het over sale fla mand? Wij hebben gewonnen in het voetbal. Ga je dat brilletje nu zelf op de grond gooien en kapottrappen of ik moet het doen? Loser! Dood aan de Belgen! Leve Marokko!”
(De journalist ontdoet zich van brilletje en trapt het kapot.) Dat zal ons inderdaad een ander perspectief geven op de zaak. Pak aan, ik! Maar dit gaat natuurlijk veel dieper dan een onschuldig voetbalspelle tje, nietwaar?
Betoger: “Wat loop jij te bazelen man. Zijt gij met mij aan het lachen? De straat is van ons. Marokko wordt wereldkampioen, olé olé. Heb je een probleem of wat? Wil je een paar meppen rond die bleke rotkop van je?”
Probleem? Tja, ik kan moeilijk mijn racistisch DNA gaan ontkennen natuur lijk. Denkt u heus dat een paar meppen daarbij kunnen helpen? Het zou me wel misschien even doen nadenken over mijn daden.
Betoger: “Koenraad, Gijsbrecht! (namen zijn om privacy redenen veranderd) Help mij eens die idiote Belg zijn kaken bij te kleuren. Mensen kunnen hier niet eens een voetbal feestje houden zonder dat die smeerlappen ons storen. Brussel is van ons. Alles is van ons!
Geef me die Belgische vlag eens dat ik er mijn kont mee afveeg.”
Alstublieft, maar kan u onze lezer onder richten in de oorzaak van uw boosheid?
Betoger: “Jullie zijn allemaal homo’s. En Ma rokko heeft gewonnen. Alles is van ons. En nu wil ik een winkelraam ingooien. Ga uit de weg!”
Als symbool voor het neoliberaal kapita lisme dat zo schaamteloos uw regionen van de wereld op imperialistische wijze heeft leeggeplunderd, misschien? Een mens zou van minder zijn koelbloedig heid verliezen.
Betoger: “Neo wat? Ik wil die jordans (schoe nen, red.), eikel. Ywein, Ewald! (namen zijn om privacy redenen veranderd) Wat is dat met die kerel zeg? Kunnen jullie hem alstu blieft even roosteren boven de brandende vuilbakken? Hij moet zijn lelijke katholieke muil houden of ik sta niet in voor mezelf. Laat mij voetbal vieren.”
Kom kom. De opstand na ‘De stomme van Portici’ ging ook niet over theaterkritiek. Wat is uw echte drijfveer voor dit schijn baar zinloos geweld?
Betoger: “Houd u muil met uw vragen! Houd uw muil! Ik kan er niet meer tegen.”
U hoort het, beste luisteraars, de generatie nieuwe Belgen is overbevraagd en kan de druk die we op hen leggen niet meer aan. Wanneer zullen we eindelijk inzien dat het zo echt niet meer kan?
WAT