Jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk en telefonisch (+31 570 504325) gebeuren, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.
Druk: Drukkerij Roelofs, Enschede Basisontwerp / opmaak: Bureau OMA, www.bureauoma.nl
Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.
MYbusinessmedia legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de abonnementenovereenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia of zorgvuldig geselecteerde derden worden gebruikt om u te informeren over relevante producten. Indien u hiertegen bezwaar hebt kunt u contact opnemen met de uitgever.
Bouw en infra
De bouwsector is na verpakkingen de grootste afnemer van kunststoffen. Dat staat in het rapport van Rebel Group over circulaire kunststoffen in de bouw, waar we in dit magazine aandacht aan schenken. Van oudsher schrijven we met Kunststof & Rubber veel over spuitgieten. En op dat gebied gebeurt nog steeds genoeg om magazines mee te vullen. Maar producten voor de bouw, die veelal worden geëxtrudeerd, of anderszins worden geproduceerd, zijn minstens zo interessant. De enorme materiaalstromen zorgen ook voor flinke afvalstromen. Hoe kunnen we die optimaal hergebruiken? Dit wordt aan de orde gesteld in het onderzoek van Rebel Group. En Polymer Science Park wijdde eind maart een heel seminar aan circulaire kunststoffen in de bouw.
In de infra zien we ook nieuwe mogelijkheden voor kunststof ontstaan. Oeverbeschoeiing van HDPE in plaats van hardhout, dat is de nieuwste ontwikkeling van HIP Groen. De elementen van gerecycled HDPE worden overigens gewoon gespuitgiet en gaan wel 50 jaar mee. De composieten jackets voor windturbines op zee van
De enorme materiaalstromen zorgen ook voor flinke afvalstromen
Tree Composites toppen zelfs dat en krijgen een gegarandeerde levensduur van 100 jaar, naast nog andere voordelen. Dus na einde levensduur van de windturbine, kan de fundering blijven staan en hoeft alleen de turbine zelf vervangen te worden.
Het geeft wel aan dat de bouw en infra een fascinerend speelveld vormen voor kunststoftoepassingen. Reden te meer om daar in deze editie dieper op in te gaan.
Tree Composites vervangt windmolenlaswerk door composiet
12
Clips, bloempotten en plantensteker volledig op soil degradable
BIJ HET OMSLAG
Een composiet jacket voor een windmolen.
Spuitgietbedrijf NP Plastics bestaat 75 jaar 18
Duurzamer dan hardhout
22 CO2 als grondstof in tapijt
Innovatie in beeld
GRATIS NIEUWSBRIEF
De Kunststof en Rubber-nieuwsbrief brengt u wekelijks op de hoogte van allerlei ins en outs uit de sector. Bedrijfsnieuws, materialen, machines, toepassingen, prijzen, vacature en human interest.
Aanmelden kan via www.kunststofenrubber.nl/nieuwsbrief
23 Online
Itero bouwt recyclingfabriek
24
Circulaire grondstoffen in de bouw
Rebel presenteert verkennend onderzoek
EN VERDER:
6 Bij ons in de kunststof 16 Branchebreed 31 Brancheregister
3D-geprinte sloep
Maak kennis met de Ozare 5 – een sloep van vijf meter lang, volledig 3D-geprint van gerecycled PP. Deze moderne boot is gemaakt van post-consumer plastics dat een tweede kans krijgt als stijlvolle en stille waterboot. Het productieproces van de Ozare 5 begint met een slim ontwerp. Van de eerste schetsen tot digitale 3D-modellen wordt er nauwkeurig gekeken naar vorm, balans en efficiëntie op het water.
Daarna komt het printen: laag voor laag wordt de romp opgebouwd met een industriële 3D-printer, volledig uit gerecycled glasvezelversterkt PP. Deze techniek maakt het mogelijk om zonder verspilling te produceren en unieke vormen te realiseren die met traditionele methoden lastig te maken zijn.
Na het printen wordt de sloep zorgvuldig afgewerkt en getest op waterdichtheid en voorzien van duurzame onderdelen. Alles draait om kwaliteit én hergebruik. En dat merk je niet alleen in de afwerking, maar ook in de toekomstvisie van de boot – want minstens 80% van de Ozare 5 is aan het eind van zijn levensduur weer opnieuw te recyclen. Dankzij deze innovatieve werkwijze biedt de Ozare 5 een circulaire, stille en stijlvolle vaarervaring voor de nieuwe generatie watersporters.
CIRCLE-ARROW-RIGHT tanaruz.boats
Een composietverbinding voor jackets: een veelgebruikte fundering voor windmolens op zee. Daarmee heeft de Nederlandse start-up Tree
Composites recentelijk de Offshore Wind Innovators Award en de JEC
Start-up Booster competition gewonnen en is het toegelaten tot het Make Next Platform. CEO en medeoprichter Maxim Segeren verwacht dat het bedrijf de komende 5 jaar voor meer dan 5000 ton (gewicht) aan composiet per jaar naar de kunststofindustrie kan halen.
Bergen nieuw werk voor
Tree Composites vervangt windmolen-laswerk door composiet
Van de windparken die in 2050 op zee moeten staan (270GW), moet 90% nog gebouwd worden en per windpark van 1 GW, heb je 50 tot 70 fundaties nodig. De composietverbinding vervangt traditioneel laswerk van deze stalen constructies.
Voorbeelden van jackets.
Een jacket-fundatie voor een windmolen bestaat uit een vakwerk met 3 of 4 pijlers die met buizen aan elkaar gelast worden en is typisch 60 tot 80 meter
hoog bij 20 tot 30 meter breed aan de onderkant. Hij is in de zeebodem verankerd en komt aan de bovenkant rond de 20 meter boven het water uit. Daar bovenop staat de windturbine.
Het lassen van de jackets is ongelofelijk uitdagend, want vanwege de enorme krachten die op de constructie komen, moet elke verbinding perfect zijn voor de levensduur van 25 jaar. Dat betekent bijvoorbeeld dat een buis zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant moet worden gelast, waarbij beide delen, om een hoge kwaliteit las te garanderen, eerst tot 100 graden Celsius moeten worden verhit. De lasser kruipt dus in een buis van 100 graden om daar zijn werk te doen. Dat kan niet lang achter elkaar en het lasvolume is aanzienlijk per las. Vervolgens is er een afkoelen zettijd van 48 uur voordat de las kan worden geïnspecteerd en de lasser, bij gebleken succes, verder kan met de volgende las. In een jacket zitten rond de 40 knooppunten met gemiddeld 3 tot 4 van deze lassen. Als je dan een windpark van 50 van deze constructies in een jaar tijd wilt bouwen dan is er heel veel laswerk nodig – dat met de hand moet worden gedaan, want robots kunnen dit soort geavanceerd laswerk (nog) niet.
MAARTJE HENKET
composiet in Europa
Elke las moet ook nog handmatig worden gecoat; een werkje wat ook weer heel precies komt gezien de veeleisende omstandigheden op zee (wind, golven, frictie, zout water). Men zegt daarom vaak in lassen dat ‘de beste las geen las is’.
Tree composites doet precies dat, het vervangt de las door elke aansluiting van buis op buis in te pakken in glasvezelcomposiet, een procedé dat veel weg heeft van het omzwachtelen van een gekneusde hand. In feite heeft het ook dezelfde functie heeft en werkt het volgens dezelfde logica. Want lijkt het niet veel logischer om twee buizen vormvast bij elkaar te houden met een brede zwachtel dan met een verbinding ter dikte van een lijn, zoals een las?
Extreem hoge eisen
Uiteraard worden ook aan de composietverbindingen extreem hoge eisen gesteld. Er komen immense krachten op, het zoute water mag niet indringen in het composiet, noch tussen composiet en staal en sowieso mag het composiet nooit gaan delamineren, mag er geen osmose optreden, kortom: er mag niets mis gaan.
Daarom gebruikt het bedrijf harsen die zich al hebben bewezen in de offshore industrie en heeft het de afge-
Het team bij een TC-joint. Direct links van de knoop (voor de kijker)
Maxim Segeren, direct rechts Marko Pavlovic.
Onze verbindingen gaan vijfduizend keer langer mee dan een las en we zijn 25% goedkoper
lopen zeven jaar besteed aan testen en ontwikkelen van voorspellingsmodellen.
“Samen met partners als TU Delft zijn deze voorspellingsmodellen ontwikkeld die alle onzekerheden in het ontwerp meenemen”, zegt Segeren. “Die modellen zijn gevalideerd met resultaten van meer dan 250 testen die de verschillende onzekerheden in gedrag kwantificeren, zoals druk, trek, omgevingscondities, schaaleffecten en nog veel meer. Dit is vooral bij de TU Delft getest en ook bij het gespecialiseerde vermoeiingslab OCAS in België.
“Onze verbindingen gaan vijfduizend keer langer mee dan een las en we zijn 25% goedkoper. We brengen het staalgebruik van de hele jacket met 30 tot 60% terug, de CO2-uitstoot bij de productie van jackets met 35% en we verhogen de productie-efficiëntie. Daar
Drijvend platform: 100% composiet
Tree Composites kan ook volledig composieten constructies maken. “De technologie kan allerlei materialen verbinden zoals aluminium of hoge sterkte staal en ook composiet buizen. Dit hebben we reeds toegepast een drijvend platform voor zonnepanelen voor Seavolt (een consortium van DEME, Jan De Nul en Tractebel) en dat heeft inmiddels al stormen overleefd op zee. We zijn hem momenteel aan het nalopen na de testperiode en daarna kan hij weer jaren de zee op.” Een drijvend platform is uiteraard niet hetzelfde als een jacket, hoewel de krachten op een platform ook groot zijn. “Een gehele jacket van composiet is niet een realistische constructie. De fundatie van een windturbine op zee heeft strenge eisen aan de stijfheid van de fundatie en dan is staal de beste oplossing. Een drijvend platform op zee krijgt echter ook met behoorlijk grote krachten te maken, dus met deze pilot is bewezen dat zon op zee met een drijvend composiet platform haalbaar is.”
komt bij dat we het constructiewerk in Nederland en Europa kunnen houden als we dit omarmen. Als alles moet worden gelast, is dat niet denkbaar. Nu al komt een groot deel van de jackets uit Azië vanwege de lage lonen. Met onze techniek maken we het mogelijk de constructies kosteneffectief, duurzaam en sneller te maken met yards in Nederland en de EU.”
Tree Composites garandeert dat door hun gemaakte jackets 100 jaar onderhoudsvrij meegaan – mits het staal op de juiste wijze is gecoat. Voor een gelaste jac-
ket is dat 25 tot 30 jaar. “Dus na 25 jaar hoef je alleen de turbine te vervangen. Dat scheelt, per windmolenpark op zee, een half miljard euro. En je verstoort het zeeleven niet.”
En het terugbrengen van het staalgebruik? “Als je een stalen buis gaat lassen, moet hij vele malen dikker zijn dan als je hem op een andere manier verbindt, zoals bijvoorbeeld met de Tree Composites-methode. Afhankelijk van het type las, de cyclische belasting en de ontwerplevensduur in het vakwerk, scheelt dit
Value of composite joints
Prefabricated (60
Value loss of welding
Point -to-point (40
De onderste balk in dit schema geeft weer hoeveel dikker een stalen buis moet worden naarmate je last. De bovenkant toont de gewichtsafname tov gelast (links) bij een door Tree Composites geprefabriceerd knooppunt (midden), of in het werk gemaakt na oplijning (rechts).
Het principe van de verbinding is geïnspireerd op een boom die de uitvinder van de verbinding, Marko Pavlovic, in zijn jonge jaren al fascineerde. De takken van de 300 jaar oude boom zijn ondersteund met stalen stempels, waar de boom de exact benodigde hoeveelheid vezels omheen heeft laten groeien om de constructie stevigheid te geven. Pavlovic, die deels bij Tree Composites werkt en deels als assistent professor Staal en Composiet Structuren aan de TU Delft, begon in 2017 met de bouw van een eerste prototype in samenwerking met Versteden.
40 tot 60 procent in het totale gewicht aan staal dat nodig is om de jacket te maken. (zie afbeelding ‘Value loss of welding’). Dit betekent dat onze lasloze composieten verbindingen een enorme waardecreatie van het staal en stalen constructies ontgrendelen.”
Werkwijzen
Er zijn twee manieren om met Tree Composites de windmolenzee in te gaan. De eerste mogelijkheid is om een jacket te bouwen zonder lassen waar dan de buizen worden opgelijnd in de juiste bouwvorm, waarna Tree Composites de composieten knooppunten maakt op de werf waar de jacket wordt geproduceerd. Dit deed het bedrijf bij start van de onderneming nog met de hand, maar inmiddels is er een schaalbaar productieproces ontwikkeld dat volledig kan worden geautomatiseerd. De volgende stap gaat richting industrialisering van het productieprocess. De tweede methode is om bij Tree Composites geassembleerde knooppunten te laten maken en daar op een yard de rest van de stalen buizen tussen te laten lassen. Dat klinkt misschien vreemd, maar eenvoudig laswerk, zoals een rechte, haakse las tussen twee buisdelen met dezelfde diameter, kan worden uitgevoerd door robots, in tegenstelling tot de lassen onder een hoek. Met prefab knooppunten heb je dus niet de hooggekwalificeerde lassers nodig die het werk nu doen en die er in Europa onvoldoende zijn. Echter is er dan wel weer meer 20% staal nodig vanwege de rondlas (zie weer de figuur Value loss/gain).
Om een Jacket te kunnen ontwerpen en bouwen komt een hoop kijken. Daarom wordt er momenteel met R&D partners Vattenfall, Parkwind, Shell, Arcelor Mittal, HSM offshore, Smulders, Siemens Gamesa, Enersea, AOC, Buefa gewerkt aan een R&D project om uiteindelijk een volledige jacket te realiseren, een echte turbine, en een plaatsing in zee, met de echte
We brengen het staalgebruik van de hele jacket met 30 tot 60% terug, de CO2-uitstoot bij de productie van jackets met 35% en we verhogen de productie-efficiëntie
krachten. “We kunnen optische vezels integreren, zodat we precies kunnen zien wat er bij elke verbinding gebeurt. Dit hebben we al toegepast bij de offshore floater (zie kader) en het kan trouwens ook bij de definitieve jackets, zodat je de staat en levensduur kunt monitoren op afstand en ook volledig hergebruik van de constructie na 25 jaar kan onderbouwen.”
Toekomst
Voor de toekomstige bedrijfsmodellen zijn er meerdere opties. Segeren: “Zowel licenties, meerdere productielocaties en productiemachines voor (onsite) productie zijn mogelijk. Op dit moment ligt de focus erop om samen met onze partners jackets op ware grootte te maken en aan te tonen dat we in korte tijd de grote volumes knooppunten hiervoor kunnen garanderen. Want partijen die windmolenparken bouwen, gaan niet drie of vier jackets bij ons bestellen; die willen 2000 tot 3000 verbindingen voor een windpark van 50 tot 70 jackets. Daarom laten we zien dat we deze aantallen kunnen leveren, zorgen we dat we voorsprong houden op concurrentie, en daarna gaan we samen met onze klanten nadenken over de volgende stappen om de waardecreatie wereldwijd te laten groeien.”
www.treecomposites.com
NP Plastics is 1950 opgericht door de toen vijfentwintigjarige
Paul de Jong en als ‘Leidse Speciaal Gereedschappenfabriek’ ingeschreven bij de KvK en bestaat dit jaar dus 75 jaar. De activiteiten breidden zich uit naar de productie van een aantal eigen kunststofproducten.
ANDRÉ VAN DER LEEST
Clips, bloempotten en plantensteker volledig op soil degradable
Spuitgietbedrijf NP Plastics bestaat 75 jaar
In 1958 is de naam gewijzigd in Industrie en Handelsonderneming ‘Nutproduct’ – een naam die volgens de overlevering te danken is aan Anneke, de vrouw van de oprichter, wiens uitspraak ‘wat wij doen? Wij maken nuttige producten’, meteen geschiedenis werd. De huidige eigenaren, Job Versteeg en Michael Gribling, zetten deze traditie door en voegen daar duurzaam en recyclebaar aan toe.
Geheel geautomatiseerd
In de productiehal van het bedrijf staat een twintigtal spuitgietmachines die 24/7 produceren. Eindproducten worden geheel geautomatiseerd uitgenomen en direct verpakt. Job Versteeg: ‘Het eventuele restmateriaal gaat na bewerking direct weer in de input-kant. Afvalmateriaal is er dan ook niet of nauwelijks. Bij een snelheid van 5000 producten per uur worden zo ca. 1 miljoen producten in ruim een week geproduceerd.’
Biologisch afbreekbaar
Het basismateriaal van het spuitgietproces, het kunststof granulaat maakt steeds vaker plaats voor biologis ch afbreekbare materialen, zeker bij de horticultuur. NP Plastics ondersteunt het initiële productontwerp voor haar klanten, maar pakt soms assemblage, zowel in- als extern, het voorraadbeheer en de logistiek op. De kunststofverwerker levert in o.a. de Benelux, Duitsland, Oostenrijk, Scandinavië en Noord-Amerika.
Technische producten
De technische producten van NP Plastics omvatten een breed scala van zeer uiteenlopende producten. Job: ‘Van onderdelen van koffiezetapparaten naar drinkflessen, sensorhouders, betonpluggen en nog veel meer. Voor elk product is een matrijs op maat, bestaan strenge kwaliteitseisen en strakke, soms flexibele levertijden.’ Een ander deel van de producten vraagt om assemblage, moet soms voorzien worden
Job Versteeg (links) en Michael Gribling.
Met op soil degradable is veel milieuwinst te behalen
van bedrukking, vakkundig zijn verpakt en ‘direct klaar voor gebruik’ zijn. NP Plastics regelt daarbij ook nog eens de eventuele mechanische nabewerking, zoals insertmontage, verspanen, verchromen of bedrukken. Het eindproduct wordt kant-en-klaar opgeleverd.
Horticultuur
Een belangrijke productgroep is gekoppeld aan de horticultuur. Hier vindt momenteel een belangrijke ontwikkeling plaats naar duurzaam en recyclebaar, omdat steeds meer afnemers daar om vragen, maar
ook omdat dit past bij de bedrijfsfilosofie van NP Plastics. Hiervoor zijn ook bio-plastics beschikbaar als uitgangsmateriaal. Clips bijvoorbeeld waarmee wijnranken aan de stokken worden bevestigd, zijn nu nog vaak van regulier plastic. Job: ‘Dat zorgt uiteindelijk voor micro-plastics in de wijn, is gebleken. Dat kan
NP Plastics maakt veel producten voor de horticultuur.
Een level-playing-field is voor een gezonde concurrentie wel de basis
voorkomen worden door clips te gebruiken die van bio-plastics zijn gemaakt.’
Op soil degradable
Niet alleen deze clips, maar ook bloempotten, plantenstekers en bijbehorende naambordjes kunnen als volledig op soil degradable (op koude grond composteerbaar) geleverd worden. Job: ‘Daarmee is echt veel winst voor het milieu te behalen. Wel is er nog een prijsverschil, maar als de klant daarover goed is
geïnformeerd, blijkt dat geen enkel bezwaar. Voor inkopers-in-het-groot telt vooralsnog de prijs als belangrijkst argument.’ Hier is nog het nodige voorlichtingswerk te doen.
Duurzame productie
Ook het productieproces staat bij NP Plastics steeds in de aandacht. Michael Gribbling: ‘Momenteel hebben we ruim 250 zonnepanelen op het dak, waarmee voor ca. 1/3 in de elektriciteitsvraag kan worden voorzien. Samen met de collega-bedrijven in de buurt werken we aan plannen voor uitbreiding van het zelf en voor eigen gebruik opwekken van energie.’
Productiegassen
Voor de afvoer van productiegassen is een milieuvriendelijke oplossing gevonden. Hiervoor zijn twee adiabatische luchtbehandelingskasten van elk 5.000 m3/uur op het dak geïnstalleerd. Op het principe van waterverdamping wordt de omgevingstemperatuur van de lucht indirect met ca. 6 graden Celsius omlaag gebracht met behulp van een warmtewisselaar. In de winterperiode wordt de warmteterugwinning (WTW) automatisch ingeschakeld.
Gevangenis
De afnemers van NP Plastics zijn uiteenlopende bedrijven die onderdelen van hun eindproducten laten produceren, maar ook groothandel, sociale werkplaatsen en zelfs een gevangenis behoren tot de klantenkring. Job: ‘We hebben een groot aantal erg trouwe klanten die echt op ons rekenen. Daarvoor staan we dan ook steeds klaar.’
Medewerkers
Het bedrijf is qua personeel van bescheiden omvang. Met vier medewerkers in de productie worden alle werkzaamheden verricht. Het van elkaar overnemen van werkzaamheden is een vanzelfsprekende zaak. Ook de directie springt daar waar nodig in om de producten op tijd gereed en bij de klant te krijgen. Het bewaken van de matrijskluis is onderdeel van de verantwoordelijkheid van alle medewerkers. Dit is immers het kapitaalhart van het bedrijf en elke matrijs is ook nog eens eigendom van een klant.
Uitdaging
Uitdaging voor de komende tijd is het vinden van nieuwe medewerkers. Het aantrekken van volwaar-
Big bags met granulaat.
De matrijzenkluis.
dige spuitgieters is niet eenvoudig en het opleiden van jonge vakmensen hiervoor is een echte uitdaging voor de komende tijd. De oudste volwaardige spuitgieter gaat over enkele jaren met pensioen, dus hier moet werk van gemaakt worden. Job: ‘We zouden graag groepen leerlingen ontvangen in ons bedrijf, maar de organisatie daarvan kost veel tijd. We komen er nu nog niet aan toe, maar het is wel nodig!’
Wet- en regelgeving
In toenemende mate krijgt NP Plastics te maken met wet- en regelgeving. Zowel nationaal als internationaal. In 2027 worden nieuwe, strengere eisen van kracht vanuit de EU. NP Plastics hoop dat dit wel voor alle landen geldt en dat Nederland daar niet een extra
stap bovenop gaat zetten. Een level-playing-field is voor een gezonde concurrentie wel de basis.
Ambitie
De ambitie van het bedrijf voor de komende tijd is om vooral ‘nuttige producten’ te blijven maken voor de steeds groter wordende klantenkring. Daarbij gaat het om de ‘toekomst van plastic’ en om meer internationale klanten. ‘Het zou mooi zijn als we bijvoorbeeld ‘Wallmart’ in de VS als klant voor onze horticultuur producten zouden kunnen binnenhalen’ aldus Job Versteeg. Een droom die wellicht voor het volgende jubileum gerealiseerd zou kunnen worden.
np-plastics.nl
Bloempotten, plantenstekers en naambordjes.
De eigenaren met overzicht van de productiehal.
www.nrk.nl
BREED
BRANCHEBREED
Er gebeurt veel branchebreed: opleidingen, bijeenkomsten, bedrijfsbezoeken, noem maar op. Aan alles deelnemen gaat niet, maar alles overslaan is ook geen optie. Harold de Graaf, algemeen directeur van NRK, benoemt de belangrijkste actuele onderwerpen.
Lancering van het Kennisplein Plastics
RVO heeft het Kennisplein Plastics gelanceerd, een online platform dat ondernemers en onderzoekers ondersteunt bij het verduurzamen van plastics.
Op weg naar een circulaire economie is het belangrijk om steeds meer circulaire polymeren toe te passen. Ook vanuit de wetgeving is er steeds meer aandacht voor het breder toepassen van onder meer recyclaat en biopolymeren, denk bijvoorbeeld aan de Nationale Circulaire Plastic Norm (NCPN) en de Circulaire Plastic Heffing (CPH), maar ook Europese wetgeving zoals de PPWR. Het Kennisplein Plastics biedt praktische handvatten.
Beschikbare subsidies
Bedrijven kunnen op het plein terecht voor informatie over beschikbare subsidies en regelingen die bijdragen aan de ontwikkeling en opschaling van duurzame productieprocessen. Via het Klimaatfonds is bijvoorbeeld € 267 miljoen beschikbaar
Er zijn allerlei subsidies beschikbaar voor het verduurzamen van plastics.
voor innovatie, samenwerking en investeringen in recyclingcapaciteit. Dit biedt kansen voor kunststofverwerkers en recyclers om de kosten van de overstap naar gerecyclede of biogebaseerde materialen te verlagen.
Er zijn veel subsidies beschikbaar, waaronder twee die erg eenvoudig aan te vragen zijn: Subsidie Testen circulaire biopolyesters. Een laagdrempelige regeling om praktijkproeven te doen met biopolyesters. Deze regeling is nu open voor aanvragen. De subsidie omschakeling plasticverwerkers is een laagdrempelige regeling voor compoundeurs en polymeerverwerkers om testen te doen met recyclaat en biogebaseerde plastics.
Samenwerking en innovatie
Het platform richt zich op bedrijven en kennisinstellingen die actief zijn in de verwerking van polymeren, coatings en lijmen. Het Kennisplein biedt ook informatie over testfaciliteiten zoals pilot- en demosites waar nieuwe materialen en technologieën kunnen worden getest. Voor NRKlidbedrijven is het kennisplatform een handige en toegankelijke tool waarop centraal alle relevante subsidies te vinden zijn. Onze sector staat voor de uitdaging te voldoen aan strengere regels en om nieuwe kansen te grijpen in de groeiende markt voor duurzame kunststofproducten. Het Kennisplein Plastics kan hierbij helpen.
NIS2-wetgeving relevant voor hele MKB
Hoewel veel mkb-bedrijven niet direct onder de NIS2wetgeving vallen, krijgen ze er als toeverancier toch vaak mee te maken.
De overheid heeft enige tijd geleden een handige flowchart gemaakt voor bedrijven om te controleren of men zich moet registreren als NIS2 entiteit. Samen Digitaal Veilig is het platform voor de keten. Met circa 50.000 organisaties – veelal mkbbedrijven – die als risicotoeleverancier kunnen worden aangemerkt. Als leverancier moet u maatregelen nemen
om te voorkomen dat uw bedrijf een zwakke schakel wordt in de keten. Veel mkb’ers nemen nu al extra cybersecuritymaatregelen om te voorkomen dat ze klanten verliezen. Het platform Samen Digitaal Veilig ondersteunt hierbij met webinars, waaraan ook leden van de NRK kunnen deelnemen. De zorgplicht houdt in dat bedrijven risicoanalyses uitvoeren: Identificeer digitale
Koninklijke Metaalunie, FME en Federatie NRK slaan handen ineen voor circulaire transitie
De Week van de Circulaire Economie markeert de start van de Stichting Circulaire Maakindustrie (CMI), een initiatief van Koninklijke Metaalunie, FME en Federatie NRK. Met het oprichten van de stichting zetten de drie brancheorganisaties gezamenlijk in op het vergroten van de toekomstbestendigheid en grondstoffenonafhankelijkheid van de maakindustrie.
Op de website www.circulairemaakindustrie.nl kunnen NRK-leden inspiratie opdoen door het lezen van cases en interviews met ondernemers. Daarnaast zijn er diverse tools beschikbaar die ondersteuning bieden op weg naar circulair werken. Ook is op maat gemaakte ondersteuning mogelijk via het platform. Bovendien biedt de databank met documenten en projecten ontzettend veel kennis. Het platform biedt ook toegang tot een uitgebreid netwerk van bedrijven, waaronder de leden van de FME en Koninklijke Metaalunie. Dit is een mooie kans om nieuwe businessmodellen op te zetten en te verkennen!
Doe mee
Algemeen directeur van de NRK Harold de Graaf: “Met de lancering van dit platform zet de NRK, samen met de Koninklijke Metaalunie en FME, een belangrijke stap. De circulaire economie
De officiële lancering van de stichting CMI.
biedt NRK-leden nieuwe kansen. Onze leden kunnen via het platform aan de slag gaan met nieuwe businessmodellen, nieuwe ontwerpen en vaak ook nieuwe samenwerkingen. Circulair ondernemen zorgt voor een efficiënter gebruik van grondstoffen en een lagere CO2-uitstoot. Kom in contact met leveranciers en andere bedrijven via dit uitgebreide netwerk!” Circulariteit draagt bij aan klimaatdoelen en strategische autonomie. De potentie van de transitieagenda’s Maakindustrie en Kunststoffen is 3,3 Mton CO2 reductie, de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen wordt verhoogd en nieuwe businessmodellen kunnen € 3,4 mld aan extra toegevoegde waarde creeeren.
Veel kennis
De metaal-, technologie- en kunststofsector zijn al vanaf 2017 volop aan de slag met de transitie naar een circulaire maakindustrie, samen met overheden en ken-
nisinstituten. Er is inmiddels al veel kennis ontwikkeld en succesvolle cases zijn terug te zien in de praktijk: geslaagde terugname en remanufacturing, verbeterde productontwerpen, ketensamenwerking en inzet van geavanceerde recyclingtechnologieën. Tegelijkertijd is de constatering dat de circulaire transitie stokt: circulaire businessmodellen rekenen nog niet rond, wet- en regelgeving gaat nog steeds uit van een lineaire wereld en veel bedrijven zijn zich niet bewust van de risico’s rond kritieke grondstoffen.
Versnelling
De stichting heeft als ambitie de versnelling aan te jagen door het informeren en activeren van (MKB-)maakbedrijven en zal bijdragen aan onderzoek naar specifieke belemmeringen en oplossingen voor circulair ondernemen binnen de maakindustrie.
risic o’s en de mogelijke gevolgen. Beveiligingsmaatregelen treffen: Zorg voor up-to-date software, sterke wachtwoorden en tweestapsverificatie. De toeleveringsketen beveiligen: Maak duidelijke afspraken over cybersecurity met leveranciers en klanten. Medewerkers trainen: Zorg ervoor dat uw medewerkers weten hoe ze veilig met data en systemen omgaan.
Ook mkb-bedrijven krijgen te maken met de NIS2wetgeving.
Oeverbeschoeiing van HDPE
Duurzamer dan hardhout
Een beschoeiing die onder de waterlijn uit West-Europees vurenhout bestaat en op en boven de waterlijn uit 100% gerecycled HDPE. Daarmee heeft de voormalige weg- en waterbouwaannemer HIP Groen een mooi deel van de Nederlandse markt voor oeverbescherming veroverd.
MAARTJE HENKET
Het ontwerp van de constructieve panelen komt vrijwel geheel uit de koker van directeur/eigenaar Egbert Hogendoorn, die volgens te chnisch verkoopadviseur Wouter Smit is gezegend met een behoorlijke dosis gezond boerenverstand. Matrijsbouwer Promatrix in Bodegraven hielp om het ontwerp spuitgietbaar te maken; een proces dat werd afgemaakt door Sell in Nijkerk: een van de spuitgieters in Nederland die de benodigde 1200 tons spuitgietmachine (shotgewicht:13 kg) bezitten.
HIP Groen is voortgekomen uit Multi-Tuin en Landschap, een aanneembedrijf in de weg- en waterbouw dat allerlei producten verwerkt. Een jaar of vijftien geleden, ontstond in Nederland echter een groeiende vraag naar alternatieven voor hardhout. Toen de gemeente Gouda zocht naar een alternatief en de bestaande mogelijkheden niet toereikend vond (te duur en/of niet geschikt voor constructieve toepassing), zag Multi-Tuin een kans en heeft het, vanuit zijn
Damwanden
HIP Groen levert ook damwanden, maar dat is een heel ander product en een heel andere werkwijze. Een damwand is veel constructiever en wordt dan ook gemaakt van glasvezelcomposiet. De berekeningen worden gemaakt door een constructeur; het is geen standaard product dat je seriematig kunt vervaardigen. Overeenkomst is het feit dat het niet kan rotten. Deze vuren/glasvezel combi-damwandplanken bieden een oplossing voor een kerende hoogte tot 2 meter boven het waterpeil.
De panelen moeten wel met enig geweld op hun plek kunnen worden gezet.
kennis als waterbouwer, een nieuw product ontwikkeld, waar uiteindelijk de drie producten uit zijn voortgekomen die het nu in de markt heeft staan.
Onderscheidend
Het onderscheidende element is de combinatie van
relatief goedkoop, lokaal gekapt en ruim voorradig, West-Europees vurenhout onder de waterlijn en hoogwaardig, gerecycled mono-HDPE op en boven de waterlijn. Door deze combinatie kan het bedrijf een product leveren dat prijstechnisch concurrerend is met hardhout en waarvan het een levensduur van 50 jaar durft te garanderen.
De crux is dat hout onder water niet rot, maar boven water en op de waterlijn wel. Hardhout rot minder snel dan ‘zachthout’, maar het rot ook. In de markt wordt een hardhouten beschoeiing beschouwd als een product dat ongeveer 25 jaar meegaat. HIP Groen geeft zijn beschoeiing dus het dubbele, wat het over de hele levensduur de goedkopere – en gemakkelijkere en milieuvriendelijkere – optie maakt. Je hoeft immers half zo vaak de beschoeiing te vernieuwen. Mocht een gebied toch eerder aan herinrichting toe zijn, dan kan het HDPE worden hergebruikt, omdat het een mono-materiaal is. “Wij hebben twee grondstofstromen”, vertelt Smit, “namelijk post industrieel
afval en maalgoed van flessendoppen.” Het bedrijf betrekt zijn HDPE bij Morssinkhof groep en stuurt al het productieafval daar ook direct heen terug. Zij kunnen het wassen, shredderen en direct hergebruiken.
Waarom HDPE?
Hoe het bedrijf bij HPDE is gekomen? “Toen we een alternatief zochten voor hardhout, zijn we de kunststofmarkt gaan onderzoeken. We hadden daar helemaal geen weet van, maar de concurrent had bijvoorbeeld een kunststof die sterk was, maar ook stijf en die vrij snel brak. Een ander gebruikte weer iets wat heel flexibel was, maar niet constructief toepasbaar. Zo zijn we uiteindelijk tot de conclusie gekomen dat 100% HDPE het beste is voor deze toepassing. Het is taai en slagvast, het breekt niet; het is een 100% monostroom, zodat er geen additieven nodig zijn en er dus geen chemicaliën uitlogen in het oppervlaktewater; het kan tegen de continue wrijving van het water en, dankzij de toevoeging van carbon black, tegen de con-
Zo staat de beschoeiing in de sloot.
tinue UV-straling; en het heeft een kristalpunt van -80 graden Celsius. Het wordt wel eerder bros, maar bij -20/ -30 nog niet. Als je dat vergelijkt met PVC, dat heeft een kristalpunt van -30/ -40. Met 0 graden kun je dat al niet meer verwerken, omdat je risico loopt op haarscheurtjes. Nu zijn de Nederlandse winters wel niet meer zo streng, maar wij willen er toch zeker van zijn dat ons product het aankan als we ineens wel een aantal strenge winters op rij krijgen.”
HPDE is wel duur, zeker omdat HIP een mono-stroom wil. Maar daardoor weet het bedrijf wat het levert –en heeft het bijvoorbeeld ook een gunstige Life Cycle Analysis (LCA) kunnen maken voor zijn producten. Bovendien compenseert het grote volume naaldhout de totaalprijs van een schot.
Ontwerp panelen
De panelen zelf zijn ontworpen met het eerder genoemde boerenverstand als uitgangspunt. Een beschoeiing is altijd een constructie met palen die in de grond staan en panelen daartussen die de grond keren. Massief HPDE bleek als paneel onvoldoende stijfheid te hebben; het ging doorbuigen. Een heel dik
Faunatrap
Het bedrijf levert ook faunatrappen die dieren helpt om uit het water te komen bij de steile waterkanten die ontstaan bij beschoeiingen en damwanden.
paneel met heel veel materiaal wordt duur, dus toen heeft Hogendoorn een structuur met ribben ontworpen die stijf is zonder dat dat te veel materiaal vraagt. Vervolgens kwam er een verdikte bovenrand, want de panelen moeten wel met enig geweld op hun plek kunnen worden gezet. Die verdikking is ook weer niet massief, maar voorzien van kamertjes. Aan de panelen zitten HPDE buizen waar de houten palen doorheen worden geslagen de grond in. Onder water wordt de grond gekeerd door vuren planken.
Het contactpunt van HPDE en hout zit op 20 centimeter onder water. Dit is belangrijk in het ontwerp; als je dat niet goed doet, kun je de houdbaarheid niet garanderen. “Daarom heet ik ook technisch verkoopadviseur; dit is het belangrijkste punt waarop ik moet meekijken”, lacht Smit. “Wij hebben heel veel vaste klanten, die weten het en bij hun gaat het altijd goed. Maar bij nieuwe mensen die onbekend zijn met het systeem, is het op dit punt belangrijk dat wij meekijken.”
Meters maken
HIP Groen moet wel de nodige meters kunnen maken om efficiënt te kunnen produceren en assembleren, dus het bedrijf moet het hebben van waterbeheerders als klant. Dat zijn veelal gemeentes, maar ook soms
Dit product is ontwikkeld met de praktische kennis van een waterbouwer
provincies, Rijkswaterstaat, en Waterschappen. Een enkele keer komt er een natuurgebied met beheerder voorbij.
“Het beleid is nu om waar mogelijk natuurvriendelijke oevers zonder beschoeiing te creëren. Maar binnen gemeentegrenzen is die ruimte er eigenlijk zelden. Daarbij willen sommige gemeenten af van hardhout en in sommige gevallen zijn onze producten ook in aanschaf al goedkoper dan hardhout; dat hangt af van de diepte van het water. Hoe dieper, hoe concurrerender wij worden, want het vuren is relatief goedkoop en het HDPE vergeleken met hardhout in aanschaf relatief duur. Echter, iedere opdrachtgever beoordeelt producten op een andere manier. Je kunt je onze panelen bijvoorbeeld net zo snel verwerken als hardhout - of sneller als je meer ervaring krijgt - en de levensduur is twee keer zo lang.”
Marketing
In het begin wilde HIP Groen de beschoeiingen zelf
Bedenker Egbert Hogendoorn met een compleet paneel.
De cassettestructuur geeft het paneel stijfheid
HDPE is bestand tegen continue wrijving door golven en UV-straling.
plaatsen, maar dat bleek niet te doen. “We hadden niet voldoende mensen om al het werk op te pakken, dus dan moet je nee gaan verkopen... Het vroeg wel wat van ons om het te gaan uitbesteden, maar uiteindelijk werkt dat goed. We verkopen nu aan aannemers en hoveniers en we hebben inmiddels behoorlijk wat klanten die goed bekend zijn met onze producten en er goed mee kunnen werken.
“Je moet echter wel een lange adem hebben om zoiets in de markt te zetten. Wij zijn praktische mensen en we kunnen goed uitleggen hoe ons product werkt, maar er is een heel traject voordat je bij iemand aan
tafel zit. Daarvoor hebben we twee jaar geleden een marketeer aangenomen en na enig zoeken hebben we nu goed in beeld waar we wat moeten doen. Dat leidt nu steeds tot nieuwe contacten, nieuwe leads, en we zien een kleine groei in nieuwe klanten. We willen wat groei, want het is kostenefficiënter en voordeliger als we wat kunnen opschalen met de productie. Binnen de huidige assemblagesetting kunnen we nog twee keer zo veel produceren en dan wordt ons product voordeliger.”
HIP Groen heeft de matrijs in eigen bezit en het koopt de grondstof zelf in. Sell spuitgiet op bestelling en HIP Groen doet de assemblage met het hout zelf in Driebruggen. Het vurenhout komt voornamelijk uit de Ardennen en een enkele keer uit West-Duitsland. “We halen het bewust niet Noord-Europa, want dat is verder weg. En uit onderzoeken van onder meer SHR houtresearch blijkt dat lokaal vuren lang meegaat onder water. Je kunt rekenen op de 50 jaar die wij daardoor ook aanhouden.”
Einde levensduur
HIP Groen heeft nog geen projecten kunnen – of hoeven - ontmantelen en weet dus niet uit de praktijk hoe een complete beschoeiing zich na x jaar houdt, maar het heeft wel teststukje op een eigen stukje grond en daar is kort geleden een stukje beschoeiing dat er tien jaar stond weggehaald ter controle. “Het HDPE was nog sterk, onder de drukbank vonden we geen verlies van sterkte, maar het had wel iets van zijn kleur verloren. Daarom gaan we er nu iets meer carbon black in doen. 2 procent, want daarboven wordt het materiaal brosser.
hipgroen.nl
We hopen dat meer bedrijven manieren gaan vinden om afgevangen CO2 aan hun eigen producten toe te voegen
CO2 als grondstof in tapijt
Interface gaat afgevangen CO2 uit het productieproces als grondstof integreren in zijn tapijttegels. De samenstelling van de producten verandert niet: Interface voegt niet ‘meer’ grondstoffen toe.
De Scherpenzeelse fabrikant van duurzame vloerbedekking heeft een leverancier die carboncapture and utilization technology (CCU) gebruikt om CO2 af te vangen, te zuiveren en te recyclen voor gebruik in eindproducten. Interface
gebruikt dit materiaal als grondstof in de Amerikaanse en Europese tapijttegels. Dit heeft geen impact op de prijs, het design of de kwaliteit.
“Op dit moment werken we samen met een specifieke leverancier voor het afvangen van CO2. Wij hopen dat ons gebruik van afgevangen CO2 bijdraagt aan de ondersteuning van een opkomende innovatie die in meerdere sectoren kan worden toegepast om op grote schaal nog verdere CO2-reductie te reali-
seren”, zegt Luca Achilli, Global Innovation & Sustainability Projects Director. “En we hopen door deze innovatie de vraag in de vloerensector en daarbuiten te stimuleren, zodat meer bedrijven manieren gaan vinden om afgevangen CO2 aan hun eigen producten toe te voegen.”
Nieuwe norm op komst –Duitsland onderzoekt slijtage banden bij EV
Altijd op de hoogte van het laatste nieuws in de kunststof- en rubberbranche? Bezoek de website.
www.kunststofenrubber.nl
De banden van elektrische voertuigen slijten harder dan de banden dan voertuigen met een verbrandingsmotor. Wetenschappers van het Karlsruhe Institute of Technology (KIT) en het Fraunhofer Institute for Industrial Mathematics onderzoeken hoe dit in zijn werk gaat.
Lees verder
Verpact lanceert campagne ‘kritisch kijken naar ontwerp plastic verpakkingen’
Met de campagne ‘Is jouw verpakking klaar voor morgen’ wil Verpact producenten stimuleren om recyclebare verpakkingen te maken. Met onder meer een financiële beloning. Online hebben we er een video over.
Lees verder
Itero bouwt fabriek voor recycling van plastic afval op Brightlands Chemelot Campus
Verrassend maar waar: ondanks de malaise in de recyclingmarkt, gaat recyclingtechnoloog Itero een fabriek voor het recyclen van plastic afval bouwen op de Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen. De de installatie van 27 kiloton moet moeilijk te recyclen kunststofafval middels pyrolyse gaan omzetten in grondstof.
Lees verder
BEST GELEZEN: Gaat Tupperware Aalst kogels maken?
De Tupperwarefabriek in Aalst (BE), die op 8 januari zijn deuren sloot, kan ingezet worden in de veiligheids- en defensieindustrie. Dat stelde CD&V’er Ruben Merckx (Christen-Democratisch en Vlaams) onlangs in Het Laatste Nieuws. Katrien Beulens, schepen van Industrie in Aalst, vond het wel een waardevol idee.
Lees verder
Circulaire kunststoffen
Rebel presenteert verkennend
in de bouw
tijdens seminar van Polymer Science Park
‘De bouwsector is na de verpakkingssector de grootste afnemer van kunststoffen. Het is echter nog onvoldoende helder welke rol kunststoffen kunnen hebben in een circulaire bouweconomie.’ Dat staat in een rapport van Rebel Group dat onderzoek deed naar circulaire kunststoffen in de bouw. Op het seminar van Polymer Science Park (PSP) over circulaire kunststoffen in de bouw & infra presenteerden de onderzoekers hun bevindingen.
KASPER WEIGAND
Nicolein Blanksma en Gerben Hofmeijer van Rebel Group waren op 20 maart op het PSPseminar om de aanwezigen bij te praten kunststoffen in de bouwsector. Hofmeijer illustreert aan de hand van een anekdote de staat van circulaire kunststoffen in de bouw. Hij kreeg een rapport over de circulaire bouweconomie van RVO onder ogen. Daarin stond dat als je kijkt naar gewicht, kunststoffen niet eens een procent van de totale bouwproducten van een gebouw uitmaken, terwijl als je kijkt naar de totale milieu-impact van zo’n gebouw, kunststoffen daar bijna een kwart van uitmaken. Dat vond hij een wel een schok. Hoog tijd om daar eens verder in te duiken. Specialist circulaire bouw Hofmeijer en specialist circulaire kunststoffen Nicolein Blanksma, staken de koppen bij elkaar en schreven in opdracht van de provincie Zuid-Holland het rapport Circulaire kunststoffen in de bouw, een verkennend onderzoek om kunststof ketens in de bouw circulair te maken.
Strategieën
Op het seminar illustreert Blanksma eerst aan de hand van de zogenaamde R-ladder de verschillende strategieën die je kan gebruiken om met circulariteit te starten. “De eerste strategie is narrow the loop. Dat betekent dat je de input vermindert aan de voorkant. Dat kan enerzijds door een product niet meer te gebruiken of door het minder te gebruiken door het bijvoorbeeld dunner te maken”, legt ze uit. Een tweede strategie is substitute. Dan betekent dat je het vervangt voor een duurzamer materiaal. “Binnen de bouw is dat vaak een biobased materiaal.”
De derde strategie, slow the loop, richt zich op het verlengen van de levensduur van materialen. Het draait om de vraag: hoe zorg je ervoor dat de materialen in een gebouw zo lang mogelijk meegaan? Daar zijn talloze voorbeelden van. Plastic is op zichzelf een prak-
‘De uren werk die je daarin moet stoppen zijn het geld niet waard’
tisch en duurzaam materiaal met een potentieel lange levensduur. Maar in de praktijk wordt die levensduur vaak niet benut. Gelukkig bestaan er verschillende strategieën om dat te verbeteren. “Je kunt producten een tweede leven geven of ze zo ontwerpen dat ze eenvoudig te onderhouden of te repareren zijn. Op die manier blijven ze langer in de gebruikscyclus en is het minder vaak nodig om nieuwe materialen te produceren.”
De laatste strategie, close the loop, gaat over recycling. Alles wordt een keer afval en dan is het belangrijk om de grondstoffen in de keten te houden via recycling.
Aan de hand van deze vier strategieën hebben de onderzoekers de belangrijkste kunststofproducten in de bouw geanalyseerd.
Kunststoffen in de bouw “Welke kunststofproducten zitten er eigenlijk allemaal in een gebouw?” Met die vraag neemt Hofmeijer het woord weer over. De meeste mensen denken dan direct aan kunststof kozijnen. En niet zonder reden.
“In de renovatie vormen kunststof kozijnen inmiddels 50 procent van het marktaandeel. In de nieuwbouw is dat ongeveer 40 procent”, legt hij uit. Maar kunststoffen zijn op veel meer plekken in een gebouw terug te vinden. Denk bijvoorbeeld aan isolatiematerialen. Die bestaan niet alleen uit traditionele steenwol en glaswol, maar ook uit kunststofvarianten zoals PIR- en PUR-platen, EPS en zelfs biobased alternatieven. En daar bovenop komen nog de folies die als dampremmende of waterkerende lagen worden toegepast.
Ook op het dak speelt kunststof een steeds grotere rol. EPDM en PVC-dakbedekking winnen terrein ten opzichte van het klassieke bitumen. Onder de vloer vinden we EPS-broodjes en kunststof funderingsbekistingen, terwijl buizen, leidingen en kabels standaard uit kunststof zijn vervaardigd. Zelfs in afwerking en interieur zijn polymeren onmisbaar: in verven
Nicolein Blanksma en...
...Gerben Hofmeijer van Rebel Group.
en coatings zorgen ze voor hechting en duurzaamheid, en PVC-vloeren zijn al jaren populair. Tot slot behoren ook purschuim en schakelmateriaal tot de toepassingen van kunststof in de bouw.
Vier productgroepen
Om te focussen is er de keuze gemaakt om op vier productgroepen in te zoomen. Kozijnen, isolatie, buizen en leidingen en vulschuim. “De keuze voor deze vier productgroepen is een afweging op basis van het toegepaste volume in de bouw en in hoeverre er potentie is om daar iets mee te doen”, legt Hofmeijer uit. Heel veel potentie of juist heel weinig potentie, beide heel leuk om even te benoemen.
Buizen en leidingen
Aan de hand van de eerdergenoemde strategieën gaan Blanksma en Hofmeijer de vier productgroepen even langs. Te beginnen bij buizen en leidingen. “Buizen en leidingen hebben een ontzettend lange levensduur. Die kunnen wel 100 jaar in de grond zitten. Maar uit de praktijk blijkt dat ze vaak maar 20 jaar worden gebruikt”, weet Blanksma. “Dat is zonde want daarmee is die lange levensduur verloren gegaan terwijl dat niet nodig was.” Redenen hiervoor zijn dat ze niet
goed zijn aangelegd, of dat ze door graafwerkzaamheden kapot worden gemaakt. Een eerste oplossing hier zou kunnen zijn om in opleiding meer aandacht te schenken aan het juist installeren. Een andere oplossing is dat beter in beeld wordt gebracht waar de buizen liggen, zodat ze bij graafwerkzaamheden niet worden vernield. “Dat klinkt simpel, maar vraagt natuurlijk best wat organisatorisch vermogen bij overheden en private partijen.” Nog een manier om buizen langer te gebruiken is door kleurverschillen te negeren. “Kleurverschillen kun je niet voorkomen, maar maakt voor functionaliteit niets uit. Toch kopen partijen liever geen verkleurde buis, waardoor ze direct naar de recycling gaan zonder ooit te zijn gebruikt.”
Recycling
Rondom de strategie closing the loop is het goed te vermelden dat grofweg de helft van de buizen weer worden ingezameld voor recycling. Maar de andere helft dus nog niet. Een probleem daar is dat het verleden buizen ook met lood werden uitgevoerd om ze te beschermen tegen UV- straling. Tegenwoordig zijn daar andere manieren voor, maar de buizen die nu uit de grond komen, bevatten nog wel vaak lood. En voor
Nicolein Blanksma en Gerben Hofmeijer tijdens het PSP-seminar in Steenwijk. FOTO: JORIS VISSER FILMS
Het vermijden van sandwichpanelen zou ook een positieve bijdrage kunnen leveren aan hergebruik
recycling moet dat eerst eruit uitgehaald worden. Een ander punt is dat leidingen die niet meer worden gebruikt toch regelmatig gewoon onder de grond blijven liggen. En dit is uiteraard een onwenselijke ontwikkeling.
Isolatiemateriaal
Een tweede productgroep die Rebel heeft behandeld is isolatiemateriaal. “Het voor de hand liggende van isolatiemateriaal is om het te vervangen voor biobased materialen. Daarnaast zijn er ook gewoon minerale wollen”, legt Hofmeijer uit. Die laatste kun je niet toepassen op een dak, want dan kun je er niet meer op
lopen, maar in geveltoepassingen kan het wel heel vaak en dan is het nog maar de vraag wat duurzamer is. Een recyclebare of herbruikbare PIR-plaat of een steenwol, waarbij heel veel stikstof vrijkomt tijdens de productie ervan.” De biobased alternatieven zijn bijvoorbeeld hennep, mycelium en houtvezelplaten. Met het oog op recycling hebben de onderzoekers gekeken of je gemakkelijk broomhoudend en niet broomhoudend EPS van elkaar zou kunnen onderscheiden. Er wordt gewerkt aan een snelle scan met een apparaatje om het broom snel te kunnen herkennen. Het vermijden van sandwichpanelen zou ook een positieve bijdrage kunnen leveren aan hergebruik. “Juist die verlijmde panelen, waar PIR opgesloten is in aluminium, moeten in de verwerking ervan weer losgesneden worden. Dat is wel heel gemakkelijk voor het bouwproces, maar aan de achterkant, bij einde levensduur, is het complex en moeilijk. Het vermijden van sandwichpanelen zou helpen bij het sluiten van de keten.”
Isolatieschuim
In het rapport van Rebel wordt isolatieschuim stevig benoemd. Als je ergens PUR op spuit, kun je het materiaal vaak niet meer hergebruiken of recyclen. “Zo komt het uit de vragenlijsten en dat is de ervaring van de mensen die ermee werken”, vertelt Hofmeijer. “Purschuim zelf is niet te recyclen, maar ook materialen waar het op terecht is gekomen, in het verlijmen, in het kierdichten, daar moet het van worden losgesneden. En de uren werk die je daarin moet stoppen zijn het geld niet waard. Omdat de marges op hergebruiken van materialen sowieso erg laag zijn. De enige echte circulaire strategie met purschuim is het verbieden en vervangende materialen ontwikkelen. Je zou eenzelfde soort vulschuin kunnen ontwikkelen met biobased grondstoffen. Maar kierdichting met schapenwol is ook een goede oplossing”, stelt hij.
Kozijnen
Blanksma neemt het stokje over en bespreekt de productgroep kozijnen. “Het mooie aan kunststof kozijnen is dat ze holle ruimtes kunnen bevatten, waardoor ze bijdragen aan de isolatie van een gebouw,” legt ze uit. Tegelijkertijd schuilt daar ook een uitdaging: bij strengere isolatie-eisen en de wens om dikker glas toe te passen, is het lastig om het profiel aan te passen. “Je kunt er niet zomaar een stuk uit frezen om een dikker raam te plaatsen. In die zin zijn kunst-
Interactie met de zaal. FOTO: JORIS VISSER FILMS
ProductgroepKunststof -type(n)
Kozijnen
Buizen, leidingen en kabelmantels
Isolatiemateriaal
ToepassingCE potentie
PVC Gevel
PE (PE-LLD/ PE-LD), PP, PVC, ABS
EPS, XPS, PIR, PUR
Riolering, hwa, water, gas, elektra
Gevel, vloer, dak
Relatief weinig herbruikbaar, goed recyclebaar
Blijven vaak achter in bodem, goed recyclebaar
Deels herbruikbaar (wel wanneer het ingeklemd is geweest), in theorie goed recyclebaar, maar niet voor sandwichpanelen, lang houdbaar
Isolatieschuim PUR (schuim)Opvulling Niet herbruikbaar, niet recyclebaar, vervuilt andere producten
Fundering/ophoging EPS Fundering Slecht herbruikbaar en recyclebaar, lang houdbaar
Dakbedekking en waterkering EPDM, HDPE, PVC Dak PVC is goed recyclebaar, te weinig informatie beschikbaar voor EPDM en HDPE
Verpakkingsfolie PE
BouwplaatsGoed recyclebaar, maar vraagt goede scheiding
Behuizingen, wandcontactdoos (wcd) PP InstallatiesGoed recyclebaar, maar vraagt goede scheiding
Verven en coatingsPU, PUR Divers Slecht recyclebaar
Kit PU Divers Vaak verlijmd waardoor niet recyclebaar
Toplaag vloer PVC Vloer
Steigernetten PE
Goed recyclebaar, maar vraagt goede scheiding
BouwplaatsIn potentie herbruikbaar, goed recyclebaar, maar vraagt goede scheiding
Kunstgrasvelden en infill SBR, EPDMSportaccommodaties
Een overzicht van kunststoffen in de bouw uit het rapport Circulaire kunststoffen in de bouw.
Verkorte onderbouwing selectie
Grote volumes, met oog op toekomst zal vaak worden gebruikt in nieuw- en herbouw
Grote volumes, wordt al grotendeels ingezameld en gerecycled
Grote volumes, met oog op toekomst zal volume isolatiemateriaal toenemen. Uitdagingen met recyclebaarheid
Kleine volumes, maar heeft grote impact op herbruikbaarheid en recyclebaarheid van andere producten
Grote volumes, met oog op toekomst zal volume toenemen
In principe grote volumes, maar te weinig informatie beschikbaar over mogelijkheden
Medium-grote volumes, weinig gewicht
Medium-grote volumes
Beperkt volume
Beperkt volume
Beperkt volume
Beperkt volume
Beperkt volume
Onduidelijke hoeveelheden en slecht recyclebaar
stof kozijnen minder toekomstbestendig.”
Vervanging door houten kozijnen is een optie, zeker omdat hout doorgaans een lagere milieu-impact heeft. Opvallend genoeg is de meest genoemde reden om kunststof kozijnen te vervangen echter niet technisch van aard, maar esthetisch. Veel mensen vinden ze simpelweg niet mooi, ondanks dat de technische levensduur behoorlijk lang is.
Kozijnenbank
Er ligt een kans om vraag en aanbod in de markt beter op elkaar aan te laten sluiten. Voor partijen die betrokken zijn bij veel bouwprojecten, zou een initiatief als een 'kozijnenbank' uitkomst kunnen bieden. Dit is een systeem waarin herbruikbare kozijnen worden verzameld, opgeslagen en opnieuw ingezet. Daarnaast kan een ontwerpstrategie met minder variatie en meer standaardisatie de levensduur van kozijnen verlengen. Dat staat echter op gespannen voet met onze waardering voor esthetiek en unieke architectuur. Kunststof kozijnen worden vaak verkocht als onderhoudsvrij, maar in de praktijk verkleuren ze na verloop van tijd, worden wat geliger en verliezen hun oorspronkelijke uitstraling. Misschien is het tijd om die belofte te herzien en beter onderhoud te omarmen als onderdeel van een duurzame inzet.
Conclusie
Het rapport is opgesteld in opdracht van de provincie Zuid-Holland. Die provincie heeft de afgelopen jaren actief gezocht naar manieren om als overheid de bouwsector te beïnvloeden en zo bij te dragen aan de versnelling van de transitie naar een circulaire economie. Met het rapport in handen heeft Zuid-Holland inmiddels het Vernieuwersnetwerk Urban Mining gelanceerd, een initiatief dat professionals en organisaties samenbrengt die werk willen maken van circulair bouwen. “Echt een aanrader om je bij aan te sluiten”, benadrukt Hofmeijer.
De presentatie van Blanksma en Hofmeijer vormde de opmaat naar het vervolg van de middag, waarin de deelnemers zich opsplitsten voor twee deelsessies: Leidingen & Profielen en Kunststof (verpakkingen) in de Bouw. In kleinere groepen werd verder gediscussieerd over de huidige stand van zaken en de kansen die circulaire kunststoffen bieden binnen de bouwsector. Naar aanleiding van het seminar is PSP een vervolgtraject op het gebied van PVC aan het verkennen. Neem contact op met PSP als je meer wil weten over dit vervolgtraject.
rebelgroup.com, polymersciencepark.nl
Buizen en leidingen hebben een ontzettend lange levensduur. FOTO: ISTOCK
GRONDSTOFFEN
Biesterfeld
Rolweg 27
4104 AV Culemborg +31 (0)345-687878 plastic-benelux@biesterfeld.com www.biesterfeld-plastic.com
Elektrische, hybride en hydraulische spuitgietmachines met sluitkrachten van 125 tot 6.500 kN. Robotsystemen, geïntegreerd in de SELOGICA direct machinebesturing.
OPLEIDINGEN & EVENEMENTEN
Mikrocentrum
De Run 1115, 5503 LB Veldhoven +31 (0)40 – 296 99 11 info@mikrocentrum.nl www.mikrocentrum.nl
Ook uw bedrijf in het brancheregister? m.nuhn@mybusinessmedia.nl
Mikrocentrum is het verbindende platform voor de hightech- en maakindustrie. We hebben een fascinatie met technologie. En als onafhankelijke stichting kunnen wij als geen ander de juiste verbinding leggen om die fascinatie door te vertalen naar alle lagen van de waardenketen. Samen met onze leden, klanten en partners zetten we ons in voor een sterk innovatief ecosysteem, voor talentontwikkeling en voor de grote maatschappelijke uitdagingen. Dit doen we door op te leiden, ontmoetingen te stimuleren en door te verbinden met onze cursussen, evenementen en ons ledenplatform. Want met kennis, talent, skills en connecties als brandstof, maken we de wereld van morgen, vandaag al een beetje beter.
En u ontvangt 1x per week dé nieuwsbrief specifiek gericht op uw vakgebied.
Multi-Coupling System Meld u aan voor de gratis K&R nieuwsbrief! Ga naar: www.kunststofenrubber.nl/ nieuwsbrief
TEMPSECURE
• Maximale veiligheid tegen onbedoeld ontgrendelen en loskoppelen
• Eenvoudig en intuïtief koppelingsproces
U blijft op de hoogte van:
• Nieuws uit de branche
• Productinnovaties
• Marktontwikkelingen
• Leveranciers
• Afdichtingen voor hoge temperaturen voor de beste prestaties
• Verkrijgbaar voor vrijwel alle Lüdecke temperatuurseries in verschillende maten, materialen, aansluitingenen ventieltypes
Q Plus is uw Lüdecke importeur. Ga naar qplus.nl voor multikoppelingen en meer!
