Ondernemend Friesland editie 4, 2025 by OF BV

UMAGINE FRIESLAND

‘Onze zoutbatterij is een gamechanger in de energiemarkt’

BUREAU RISICOMEESTER

Biedt totaaloplossingen bij risicobeheersing

FRIESE RABOBANKEN

Antwoord op naderende internationale watercrisis

Uw specialist op het hellende dak

Bij ons bent u onder de pannen voor duuurzaame dakrenovaties!

Met onze BIOBASED isolatieplaten voeren wij toekomstbestendige dakrenovaties uit met oog voor mens, dier en milieu.

✓ Professionele dakvernieuwing

✓ Biobased isolatie met hoge RC waarde

✓ Onder KOMO certificaat aangebracht

✓ Erkend door Echteinstallateur.nl

Samen maken we woningen comfortabeler én duurzamer

Pannen leggen prefab dakelementen isoleren zonnepanelen

Het edele jatwerk

Als ondernemer kun je veel leren van kunstenaars. Hun werk en statements kunnen je nieuwe inzichten geven en leren out of the box te denken. Nu ken ik best wat bedrijven die – afgaande op hun prestaties –vooral geïnspireerd lijken op Karel Appels’ ‘Ik rotzooi maar wat aan’. En hoewel dat niet de bedoeling is ken ik dat gevoel persoonlijk wél. Vooral op zaterdagochtend, wanneer ik met een geurend bakje koffie nog wat to do-dingetjes wegwerk. Een strategie zit daar niet achter; eerder is het een soort van vrij werk. Maar ach, zo krijg je je actielijstje toch weer heel wat korter. Maar goed; met die mentaliteit blijf je natuurlijk wel op een bepaald niveau steken.

Een veel diepzinniger doordenker komt van Picasso, die ooit zei ‘Een goede artiest steelt, een slechte artiest kopieert’. Dat was geen oproep tot plagiaat, maar veeleer een ode aan creatieve toe-eigening. Herken een goed idee, buig het om tot iets beters, en doe alsof het altijd al van jou was.

En ja hoor, vanuit die gedachte zijn veel bedrijven groot geworden met edel jatwerk. Neem Facebook. Zuckerberg ‘leende’ het idee voor een sociaal netwerk van voorgangers als Friendster, MySpace. Maar hij maakte het laagdrempelig, sexy en uiteindelijk oppervlakkig, waarmee het bedrijf miljoenen volgers kreeg.

Of kijk naar Tesla. Elektrische auto’s waren allang bedacht. General Motors probeerde het al in de jaren ’90 met de EV1 – een soort broodrooster op wielen. Tesla maakte het sexy, snel en software gestuurd. De oprichter zélf zou persoonlijk wel wat morele sturing kunnen gebruiken, maar daar bestaat helaas nog geen software voor. Maar dit terzijde.

En dan IKEA. Zogenaamde ‘flatpack-meubels’ (alles past in één doos, maar thuis is er nog knutselwerk aan de winkel) waren er al, maar niemand wist ze met zoveel flair én inbussleutels aan de man te brengen. IKEA stal het concept, gaf het een Zweedse naam en zette het in een immens doolhof van blauw-gele hallen, waar je altijd eindigt met meer theelichtjes dan je nodig had. Zelfs de ijsco’s bij de uitgang smaken in een Scandinavisch jasje gezond; ik trap er persoonlijk altijd weer in.

Kortom: wanneer je als kunstenaar écht honderd procent kopieert ben je een amateur. En als ondernemer ben je dan een crimineel. Maar wie durft te stelen met visie, wordt marktleider. Of miljardair. Of wereldberoemd kunstenaar.

Menno Bakker

Meer lezen of reageren? linkedin.com/in/bakkermenno of op https://x .com/OF_nl

Uitgeverij

Brouwer Business

Media BV

Bladmanagement

Ed Klijnman

Coverfoto

Ed Klijnman

Advertentie

exploitatie en administratie

Ondernemend

Friesland BV

Tussendiepen 21 9206 AA Drachten

Telefoon 0512-366326

Jasper van der Sluis

06-46033589

Gerrit Landman

06-18882116

Schrijfteam

Jelle Teitsma, Erik Riensema, Tine van Knijﬀ

nieuwsberichten@of.nl

Vormgeving VDS Crossmedia

Drukker

Scholma Druk

ISSN 1383-9314

© De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze uitgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

www.of.nl

Buro Hollema realiseert Friese ambities in een veranderende wereld

Groeiplannen in Friesland? De nieuwe Omgevingswet en klimaatuitdagingen maken het speelveld complexer dan ooit. Jan Wiebren Visser en Menno Sieds Mensonides, eigenaren van Buro Hollema, wijzen ondernemers en overheden al bijna 70 jaar de weg.

Slimme graafmethode A.Hak beperkt overlast in centrum Heerenveen

Terwijl winkelend publiek tussen de dranghekken door laveert, graaft A.Hak het centrum van Heerenveen open. Het bedrijf vervangt momenteel 400 meter aan gas- en waterleidingen voordat de gemeente het centrum een complete metamorfose geeft.

Samen bouwen aan impact: ESG bij Jorritsma Bouw

Vanuit het Friese Bolsward bouwt Jorritsma Bouw al generaties lang aan de toekomst. Als modern bedrijf combineren ze vakmanschap met innovatie, met projecten in wonen, utiliteit, industrie en onderhoud. Duurzaamheid zit diep verweven in de organisatie – zichtbaar in hun aanpak rondom ESG. Erik Dieleman (42) bespreekt als financieel directeur de verschillende manieren waarop ESG naar voren komt binnen Jorritsma Bouw.

Themagesprek

Circulair ondernemen in Friesland: Samen durven en doen

Friesland loopt nationaal én internationaal voorop in de circulaire economie, blijkt uit het Circularity Gap Report Fryslân van Circle Economy. Jantie van der Laan, programmamanager Overheden bij Vereniging Circulair Friesland (VCF), bevestigt: “We zijn een eind op weg, maar we zijn er nog niet. We moeten serieus met elkaar aan de slag, samen met onze leden.” Ze vervolgt: “VCF zet zich al tien jaar in voor de transitie naar een circulaire economie. We zijn een zeer actieve vereniging met meer dan 180 leden. We boeken resultaat door onze Friese mentaliteit: we zoeken elkaar op en we durven te doen. Door samen te werken met overheden, onderwijsinstellingen en ondernemers ontstaat er energie.

41

Tien jaar Friese Zaken: voor alle Friese ondernemers

Friese Zaken is al jaren een begrip in zakelijk Friesland. Leden uit uiteenlopende sectoren ontmoeten elkaar periodiek voor bedrijfsbezoeken, kennissessies, lezingen en sportieve activiteiten. De netwerkclub bestaat komend seizoen tien jaar. Drie leden vertellen waarom zij zich hier thuis voelen.

Wendbaar leiderschap centraal bij zesde editie Overstag

Hoe blijf je als leider overeind wanneer de wereld sneller verandert dan ooit? Die vraag staat centraal tijdens Overstag, het grootste mkbleiderschapsevent van Noord-Nederland dat op 3 september plaatsvindt.

Succesvol ondernemer én goede werkgever? Maar ook levensgenieter? Wij helpen u graag. Samen met u kijken we welke zakelijke verzekeringen u nodig heeft en het beste bij uw onderneming en u als ondernemer passen.

Met onze jarenlange ervaring en persoonlijke betrokkenheid adviseren wij u over het voorkomen en beheersen van risico’s.

Breedpad 21 - 8442 AA Heerenveen - (0513) 61 44 44 info@kuiper ver zekeringen.nl - www.kuiper ver zekeringen.nl

Met een vernieuwd

IMPACD Centre slaat IMPACD

Boats een nieuwe koers in

Boats opent de deuren naar de volgende fase. De komende maanden bouwen ze het vernieuwde IMPACD Centre. Een nieuwe plek waar innovatie tastbaar wordt, waar ideeën werkelijkheid worden, en waar samenwerken en ervaren centraal staan.

Vanuit de Koetshusleane, tussen de molen en de brug in Woudsend, groeide IMPACD snel en was er behoefte aan meer ruimte. Een verhuizing naar de haven aan de Zwaan bracht ruimte, focus en alles onder één dak. Zelfs dit ruime dak bleek al snel te klein. Daarom bouwt IMPACD nu haar eigen nieuwe IMPACD Centre van maar liefst 750 vierkante meter. Het IMPACD Centre is een plek waar het merk tot leven komt: een productielocatie met een eigen printlijn. Hier wordt geïnnoveerd, getest, geleerd en verbeterd. Maar het is ook een plek voor ontmoeting, waar bezoekers zelf kunnen er-varen waar IMPACD voor staat.

“Bij IMPACD draait alles om beweging,” zegt Marieke de Boer, Founder van IMPACD Boats. “Net als het water, zijn wij voortdurend in beweging. Met ons nieuwe IMPACD Centre willen we niet alleen bouwen aan onze boten, maar ook aan innovatie, verbindingen en de toekomst.”

De komende tijd staat in het teken van bouwen. IMPACD Boats streeft eind 2025 haar eerste boten van eigen locatie te kunnen produceren. Er is nog ruimte voor innovatiepartners in het IMPACD Centre en vanaf eind 2025 openen ze ook de deuren voor events zoals factory tours. De plannen volgen kan via LinkedIn en Instagram, hier geven ze een kijkje achter de schermen in dit grote bouwproject.

Gérard Porton nieuwe bedrijfsleider regio Noord bij Heijmans

Infra

Met ingang van 1 april 2025 heeft Heijmans Infra regio Noord een vertrouwd gezicht aan het roer: Gérard Porton is benoemd tot nieuwe bedrijfsleider Noord. In deze functie wordt hij verantwoordelijk voor de verdere uitbouw en aansturing van de infraprojecten in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe.

Gérard is al jarenlang actief binnen Heijmans en kent de organisatie van binnen en van buiten. Met zijn ruime ervaring en sterke verbindende stijl is hij de juiste persoon om onze ambities in het noorden verder vorm te geven.

Gérard begon zijn loopbaan bij Heijmans meer dan 11 jaar geleden en heeft sindsdien verschillende rollen vervuld binnen onze infratak. Hij weet wat er speelt op de werkvloer én op strategisch niveau. Zijn betrokkenheid en kennis maken hem een natuurlijke keuze voor deze stap.

“Het voelt goed om deze rol op me te nemen in een regio die volop in beweging is,” zegt Gérard. “We staan voor mooie uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, bereikbaarheid en leefbaarheid. Samen met het team ga ik daar graag mee aan de slag.”

Met Gérard als bedrijfsleider blijft regio Noord stevig inzetten op groei, samenwerking en het bouwen aan een toekomstbestendige infrastructuur.

Over Heijmans Infra

Heijmans Infra maakt onderdeel uit van Heijmans N.V., een toonaangevende speler in vastgoed, bouw en infrastructuur. We bouwen aan een gezonde leefomgeving door slimme en duurzame oplossingen te realiseren – samen met onze partners én met trots op wat we doen.

Isolatienoord,

DAKISOLATIE | MUURISOLATIE | KRUIPRUIMTE ISOLATIE VLOERISOLATIE | HOUTSKELETBOUW

Reitsmastrjitte 48, 9281 LE Harkema | info@isolatienoord.nl | 0512 - 23 22 92 | www.isolatienoord.nl

ICIT viert 25-jarig jubileum:

een kwart eeuw digitale maatwerkoplossingen uit

Franeker

Dit jaar bestaat het Franeker IT-bedrijf ICIT 25 jaar. Wat begon als een klein initiatief met de focus op de bouw van websites, is uitgegroeid tot een stabiele en innovatieve partner in digitale maatwerkoplossingen voor bedrijven in (met name) Noord-Nederland.

ICIT ontwikkelt slimme softwareoplossingen op maat - van klantportalen en apps tot complexe koppelingen met ERP- en CRM-systemen. Als enige Zoho partner in Noord-Nederland heeft ICIT de mogelijkheid om, los van eigen software, ook te profiteren van standaard software in combinatie met (indien nodig) een stuk maatwerk. Bij iedere oplossing staan flexibiliteit, veiligheid en gebruiksgemak centraal.

“Onze kracht zit in de persoonlijke benadering én de technische diepgang,” zegt directeur Tjerk Jongsma. “We spreken de taal van ondernemers en weten die te vertalen naar digitale oplossingen die echt werken.”

Focus op groei én lokale betrokkenheid

ICIT heeft de afgelopen jaren niet alleen haar dienstenportfolio verbreed, maar ook stevig geïnvesteerd in kennis, certificeringen en een hecht team van developers, ontwerpers en consultants. Het bedrijf is actief in de regio, biedt stageplekken aan jonge ICT-talenten en zet zich in voor digitale ontwikkeling in het noorden.

Blik op de toekomst Jongsma: ‘’We bevinden ons nu in een tijdperk waarin technologie zich razendsnel ontwikkelt. Denk aan AI, dat ons niet alleen intern ondersteunt, maar ook bijdraagt aan innovatieve oplossingen die we voor onze klanten ontwikkelen en integreren binnen hun systemen.’’

Dé trouwbeurs van Friesland komt er weer aan!

Op zondag 12 oktober keert het jaarlijkse trouwevent Trouwen in Stijl weer terug naar WestCord WTC Hotel Leeuwarden. Dit exclusieve event brengt aanstaande bruidsparen samen met lokale leveranciers uit de trouwbranche. Van bruidsmode tot fotografie en van styling tot juridisch advies: bezoekers vinden hier alles voor een onvergetelijke trouwdag.

Trouwprofessionals krijgen tijdens deze dag de kans om hun producten en diensten onder de aandacht te brengen bij een doelgroep die actief op zoek is naar inspiratie en kwaliteit. Met modeshows, proeverijen en inspirerende presentaties biedt het event een complete beleving voor bruidsparen én een waardevol podium voor ondernemers.

Aanmelden als standhouder of de beurs bezoeken? Kijk op www.trouweninstijl.nl.

Landelijk congres Jong Management (JM)

Jonge ondernemers of organisaties die een jonge ondernemersdoelgroep willen bereiken, kunnen niet om Jong Management (JM) heen. JM is dé vereniging voor jonge ondernemers en beslissers tot 42 jaar. Een landelijke én lokale club van gelijkgestemden die weten wat het betekent om risico’s te nemen, keuzes te maken en te groeien. Binnen JM vinden leden herkenning, vertrouwen en echte verbinding met het ondernemerschap.

Van 2 t/m 4 oktober 2025 vindt het landelijke congres van JM plaats aan het Sneekermeer, met als thema ‘Vrijheid’. Met inspirerende sprekers, verdiepende break-outsessies en een unieke ervaring op een Fries Skûtsje wordt koers gezet naar waardevolle ontmoetingen, persoonlijke groei en veel plezier. Het belooft een inspirerend weekend te worden, vol verbinding.

Voor organisaties biedt dit congres een unieke kans om zichtbaar te zijn bij ambitieuze jonge ondernemers. Er zijn diverse sponsormogelijkheden beschikbaar, zoals het sponsoren van een Skûtsje of een deel van het programma.

Meer informatie over JM of de sponsormogelijkheden voor het congres is te vinden op: https://jmcongresfriesland.nl/.

Foto: Branding in Beeld

Toegankelijk

Betrokken

Oplossingsgericht

Uw partner voor al uw projecten op het gebied van grond en water.

Lytse Sûdein 8 8624 TT Uitwellingerga Tel.: 0515 - 55 95 89 E-mail: info@atsmabv.nl www.atsmabv.nl

”Dit is de tijd om anders naar de toekomst te kijken. Oók als het om bouwen gaat.”

Wij, een bouwmanagement- en adviesbureau voor de bebouwde omgeving, staan voor een betere wereld. Wij zetten alles op alles voor het woon- en leefgeluk van de toekomst.

www.noordwijzer.nl

Jouw stempel op morgen

Succesvolle samenwerking bij de Circular Summit

Fryslân 2025

Er ging een flinke voorbereiding aan vooraf. Maar door de plezierige samenwerking tussen Provincie Fryslân, Vereniging Circulair Friesland en Smart Camels was de summit een groot succes.

Op 10, 11 en 12 juni jl. trok de Circular Summit Fryslân 2025 diverse belanghebbenden uit heel Europa en daarbuiten naar onze provincie. In drie dagen tijd werden de bezoekers ondergedompeld in diverse impactvolle initiatieven die de Friese circulaire economie rijk is. Ze hebben kunnen ervaren dat Fryslân niet zonder reden is uitgeroepen tot meest circulaire regio ter wereld. Met tal van interessante sprekers, inspirerende werkbezoeken en netwerkmomenten zat het programma vol inspiratie.

Uitdagingen kende de summit ook. Zo was het een flinke uitdaging om alle bezoekers in Fryslân te krijgen. Op zowel de aankomst- als vertrekdag reden er geen treinen. Maar gelukkig kon de organisatie rekenen op de organisatieskills van Smart Camels. Elke bezoeker is veilig uit en thuisgekomen.

Er wordt met trots teruggekeken op een succes- en inspiratievolle summit.

Kwartierprijzen uitgesteld: ondernemers krijgen extra tijd om energievoordeel te pakken

Binnenkort verandert er iets belangrijks in de energiemarkt: de Europese energiemarkt stapt per 1 oktober 2025 over van uurprijzen naar kwartierprijzen. Oorspronkelijk was deze overgangsdatum 12 juni 2025. De Europese Commissie geeft bedrijven nu extra tijd om hun systemen en processen hierop aan te passen.

Wat zijn kwartierprijzen?

Kwartierprijzen, ook wel bekend als dynamische prijzen per kwartier, zijn onderdeel van een systeem waarbij de stroomprijs niet langer per uur, maar per kwartier wordt vastgesteld. Dit betekent dat de prijs die je betaalt voor elektriciteit, of de vergoeding die je ontvangt voor het terugleveren van stroom, elke 15 minuten verandert.

Wat betekent dit voor ondernemers?

Voor ondernemers betekent dit meer tijd voor een goede voorbereiding op de mogelijkheden die kwartierprijzen bieden. Denk aan slimmere aansturing van energieverbruik, het benutten van flexibiliteit in productieprocessen of investeren in energieopslag.

NieuweStroom ondersteunt ondernemers bij de overstap naar kwartierprijzen

Als pionier op het gebied van dynamische prijzen biedt NieuweStroom ondernemers de inzichten en tools om hun energieverbruik slimmer te organiseren.

Ondernemers kunnen binnenkort namelijk nog preciezer zien hoe hun energieverbruik zich verhoudt tot de werkelijke marktprijzen, wat de mogelijkheid biedt om bedrijfsprocessen nog slimmer te plannen rond de meest gunstige energiemomenten. Dit betekent ook dat de waarde van flexibiliteit nog meer toeneemt. Kortom: een dynamisch energiecontract wordt nog gunstiger voor slimme verbruikers.

Meer weten?

Voor meer informatie over dynamische energietarieven en wat kwartierprijzen voor ondernemers betekenen, kijk op:

https://nieuwestroom.nl/de-energiemarkt-stapt-over-naar-kwartierprijzen/

Umagine Friesland gelooft in groot worden door klein te blijven

‘Onze zoutbatterij is een gamechanger in de energiemarkt’

Zonnepanelen, warmtepompen, laadpalen, thuisbatterijen en energieopslag: duurzaamheid en bijdragen aan de energietransitie zijn de kernactiviteiten van Umagine Friesland BV uit Leeuwarden. Het bedrijf ontwikkelt en levert duurzame energieoplossingen voor zowel bedrijven als particulieren en doet dat met vakwerk, transparantie, oog voor de toekomst én een glimlach. “We leveren kwaliteit met een glimlach”, aldus eigenaar Marc Haven. Vol passie vertelt hij over zijn onderneming.

Umagine Friesland begon in de lente van 2021 als leverancier van zonnepanelen, maar heeft zich in rap tempo ontwikkeld tot een veelzijdige partner in de energiewereld. Het bedrijf biedt maatwerk in zonne-energie, warmtepompen, heatpipes, laadpalen en energiemanagementsystemen. Dankzij deze brede dienstverlening is Umagine Friesland in staat om totaaloplossingen te realiseren

– van advies en installatie tot monitoring en onderhoud. Eigenaar Marc Haven (30) over de oprichting en groei: “Ik werkte in deze sector in loondienst en kreeg van klanten geregeld te horen dat ik goed werk leverde, met als advies om te gaan ondernemen. Als zzp’er heb ik die stap enkele jaren geleden gezet, waarbij ik veel samenwerkte met Umagine Energy uit Heiloo.” Marc zat veel in Noord-Holland en maakte lange dagen. “Dit was niet werkbaar.

Het vroeg veel en ik was veel onderweg. Dan zit een ongeluk in een klein hoekje. Ik kwam in aanrijding met een vrachtwagen doordat hij linksvoor een klapband kreeg en ik er op dat moment naast reed. Hieruit kwam het aanbod om meer regionaal te gaan werken en een vestiging in Leeuwarden te gaan starten. Na de start trok mijn compagnon zich echter terug en ben ik alleen verder gegaan onder Umagine Friesland.”

Teamuitbreiding

De onderneming is inmiddels uitgebreid met twee collega’s: Brian en Floris. “Ik was al jaren bevriend met Brian en we werkten beide in loondienst voor hetzelfde bedrijf. Toen ik

Umagine Friesland had opgezet heb ik hem gevraagd om bij mij in dienst te treden.”

In die begintijd reizen Marc en Brian door het hele land om, vaak als onderaannemer, installaties te verrichten en het bedrijf op te bouwen. Toen een opdrachtgever behoefte had aan extra mankracht, kwam ook Floris in beeld. “Tevens een oude bekende”, zegt Marc. “Floris is eerst als zzp’er voor mij aan de slag gegaan. Sinds november 2023 is hij officieel aan boord.” Vanaf dat moment is Umagine Friesland meer zelf gaan doen, waaronder het verkopen van installaties.

“Klanten waarderen over persoonlijke aanpak, transparantie én gezelligheid”

Onderscheidend in de markt

Waarin Umagine Friesland zich onderscheidt? Volgens Marc zit dat in de combinatie van vakwerk, transparantie en een persoonlijke aanpak. “Het is altijd gezellig als we iets komen installeren. We zorgen dat de dag prettig verloopt. Klanten waarderen dat: de sfeer, de eerlijkheid in communicatie en de kwaliteit die we leveren.” Die klantgerichte houding wordt ondersteund door technisch

vakmanschap. “We leggen niet alleen panelen of systemen aan, maar denken mee over het totaalplaatje en de toekomst. Hoe werkt het samen, wat levert het op en hoe maken we iets toekomstbestendig?” Die visie zorgt voor duurzame relaties. “Wij willen dat mensen zich gehoord voelen. Dat begint bij goed luisteren en persoonlijke aandacht.”

De zoutbatterij als gamechanger

Een van de meest veelbelovende innovaties binnen Umagine Friesland is de zoutbatterij die samen met UPVolt uit Barneveld werd ontwikkeld. Deze duurzame energieopslag maakt gebruik van natuurlijke grondstoffen, is 100% recyclebaar en kan na vijftien jaar gratis worden gerefurbished wanneer het zout kristalliseert. “Je koopt dus niet zomaar een batterij, je koopt een oplossing voor de lange termijn,” zegt Marc. “Je draagt bij aan een groen productieproces en bent minder afhankelijk van grondstoffen zoals lithium.”

De batterij is momenteel beschikbaar voor grootzakelijke toepassingen. Umagine richtte een collectief op om productie voor particulieren mogelijk te maken. “We zijn bezig om 20 megawatt bij elkaar te krijgen. Vanaf 20 kilowatt kunnen we leveren, we hebben dus 1000 bestellingen nodig. Die willen we volgend jaar gaan installeren, zodat

je als gebruiker ruim voor het einde van de salderingsregeling toekomstbestendig bent.” Zekerheid en veiligheid zijn daarbij geborgd, want de (kleine) aanbetalingen worden ondergebracht bij een stichting. “Zo zorgen we voor vertrouwen en schaalbaarheid.”

“De Welle in Drachten is uniek. Het is het meest duurzame zwembad van Europa”

Meest duurzame zwembad van Europa

De zoutbatterij en zonne-energie komen samen in een van de meest spraakmakende projecten waar Umagine Friesland aan meewerkte: de verduurzaming van zwemcentrum De Welle in Drachten. Voor dit nieuwe zwembad installeerde Marc met zijn team 1034 zonnepanelen en 256 heatpipes. “UPVolt zorgde voor de levering. Het bijzondere is dat we hier ook de thermische zoutbatterij hebben toegepast,” legt Marc uit. “Die warmt het water op zonder

extra energieverbruik, puur door het slim benutten van zoutlagen.” Het zwembad kent flinke pieken in energieverbruik, bijvoorbeeld als het golfslagbad wordt aangezet. De slimme totaaloplossingen van Umagine Friesland en UPVolt bieden hierin uitkomst qua energieregulering. “In samenwerking met UPVolt hebben we een uniek systeem ontworpen, waarmee De Welle het meest duurzame zwembad van Europa is geworden.” Die prestatie blijft niet onopgemerkt. In het televisieprogramma Klimaatbewust Werkt is te zien hoe Umagine Friesland dit mogelijk maakte. De uitzending is een jaar lang te zien op Videoland.

Groot worden door klein te blijven Ondanks de groeiambitie, wil Umagine Friesland kleinschalig blijven opereren. “Juist dat maakt ons sterk,” zegt Marc. “Klanten hebben bij ons direct contact met mij of met Floris. Die korte lijnen zorgen voor flexibiliteit, snelheid en vertrouwen. We willen blijven groeien, zeker met de zoutbatterij en duurzame totaaloplossingen, maar wel met behoud van wie we zijn.” De zichtbaarheid van het Friese bedrijf neemt toe, onder andere dankzij de tv-uitzending en nieuwe projecten, maar de kern blijft onveranderd. “We willen bijdragen aan de energietransitie, maar dan wel op onze manier. Met vakmanschap, eerlijkheid en plezier in wat we doen.”

www.umaginefriesland.com ■

Slimme graafmethode A.Hak beperkt overlast in

centrum Heerenveen

“We wandelen als een treintje van 50 meter door het centrum”, vertelt Petra Boersma, omgevingsmanager bij A.Hak. Ze komt uit een dorpje op tien kilometer van Heerenveen en spreekt de taal van de ondernemers die aan de Dracht zitten. “Ik loop elke week met mijn helm onder de arm de winkels binnen, om te vragen hoe het gaat.”

Unieke werkwijze in winkelgebied Het project in opdracht van netbeheerder Liander en waterbedrijf Vitens is technisch en logistiek een uitdaging. De gasleidingen liggen dicht tegen de gevels van de winkelpanden, de ruimte is beperkt en de toegang voor winkelend publiek, leveranciers en terrasgangers moet gegarandeerd blijven. “De Dracht wordt van noord naar zuid in zijn geheel door ons opengebroken”, legt Boersma uit.

De werkwijze die A.Hak toepast is speciaal afgestemd op deze situatie. Normaal gesproken graaft het bedrijf drie keer dezelfde straat open: eerst voor nieuwe leidingen, dan voor het overzetten van aansluitingen en tot slot voor het verwijderen van oude leidingen. “Dat leek ons in het winkelgebied niet de juiste werkwijze”, zegt Boersma. “Drie keer de straat openbreken zou veel te veel overlast geven.”

Grond schuift als puzzelstukken

In plaats daarvan werkt A.Hak met een afgeschermd werkvak van ongeveer vijftig meter, omheind met bouwhekken. “We graven eerst twee buislengtes, zo’n 24 meter. Daar leggen we de nieuwe leidingen in en zetten meteen de woningen en panden over op het nieuwe netwerk”, legt Boersma uit. “De grond die uit het tweede gat komt, schuiven

“We wandelen als een treintje van 50 meter door het centrum”

“Ik loop met mijn helm onder de arm de winkels binnen”

we direct in het eerste gat. Zo beperken we transportbewegingen.”

Deze slimme aanpak betekent dat vrachtwagens niet constant grond hoeven aan- en af te voeren door het drukke centrum. “Gezien de breedte van de straat en het feit dat onze kraan, machines en shovel er ook nog langs moeten, paste het gewoon niet in het plaatje om grond naast de sleuf te leggen”, aldus Boersma.

Communicatie voorkomt irritatie Al driekwart jaar voor de eerste schop de grond in ging, zocht Boersma contact met gemeente en ondernemers. Die voorbereiding werpt zijn vruchten af. “Er is elke vier tot zes weken overleg met de gemeente en de ondernemersvereniging HCOV. We delen voortgang en bespreken knelpunten”, vertelt ze.

De informatiebijeenkomst voor winkeliers werd bewust gecombineerd met de algemene ledenvergadering van de ondernemersvereniging. “Samen met de opdrachtgevers kregen we een uurtje de tijd om toelichting te geven. Alle winkeliers waren uitgenodigd. Dat is een hele mooie samenwerking.”

Digitaal en persoonlijk contact

Naast de persoonlijke rondjes langs de winkels zet Boersma ook digitale middelen in. Via een speciale omgevingsapp houdt ze iedereen op de hoogte van de werkzaamheden. “De wethouder volgt de app ook. We plaatsen regelmatig updates zodat iedereen weet waar we mee bezig zijn.”

Die combinatie van digitaal en persoonlijk contact is volgens Boersma essentieel. “Ik wacht niet tot mensen mij bellen met een klacht of vraag. Als je wacht totdat iemand contact opneemt met een klacht of opmerking, ben je eigenlijk al te laat. Daarom maak ik elke week tot tien dagen een rondje langs de winkeliers om dit voor te zijn.”

Familiebedrijf met lokale wortels

A.Hak onderscheidt zich door alle expertise in eigen huis te hebben. Het familiebedrijf

beschikt over eigen mensen, materiaal en kennis om complexe projecten uit te voeren. Die onafhankelijkheid maakt het mogelijk om flexibel in te spelen op specifieke omstandigheden.

“In een situatie als deze, waar je niet je reguliere werkwijze kunt toepassen, is het een uitdaging om een passende oplossing te bedenken. Daar zijn wij best wel goed in, mag ik wel zeggen”, stelt Boersma. De familiecultuur van A.Hak is volgens haar voelbaar op elk project. “Of je nu op een project, in een kantoor of in een magazijn komt, die familiecultuur voel je overal.”

Centrum wordt straks echt anders De werkzaamheden van A.Hak in het centrum van Heerenveen duren nog tot na de kerst, begin volgend jaar. In totaal is het bedrijf ca.40 weken bezig met het vervangen van de leidingen. Daarna volgt de complete herinrichting van het centrum, wat door een andere aannemer in opdracht van de gemeente uitgevoerd wordt. “Het wordt echt een heel ander aanzicht. Meer groen, een nieuwe bestrating met klinkers in plaats van natuursteen, bankjes en en een fontein bij het

“Je doet het met elkaar. Dat is dat familiegevoel”

gemeenteplein. Het centrum wordt mooier, groener en dynamischer.”

Verbinding met de buurt

Voor Boersma is het persoonlijke contact met ondernemers en omwonenden het belangrijkste onderdeel van haar werk. “Ik heb regelmatig contact met de uitvoerder en maak ook een praatje met de jongens die aan het werk zijn. Hoe is het met jullie? Waar lopen jullie tegenaan? Je probeert een verbindende factor te zijn. Je doet het met elkaar.”

Die aanpak werkt. Ondanks de overlast van graafwerkzaamheden in een druk winkelcentrum blijft de sfeer goed. “Dat is dat familiegevoel wat je bij A.Hak hebt”, besluit Boersma. “We zijn trots op ons werk en we zorgen voor elkaar. Dat merk je op elk project.” ■

Meerdere projecten in Heerenveen

Het project in het centrum is niet de enige klus van A.Hak in Heerenveen. In de wijk De Heide bereidt het bedrijf een complete buurtaanpak voor. “Daar wordt het hele elektriciteitsnetwerk aangepakt. We plaatsen nieuwe trafostations en leggen dikkere kabels aan voor meer capaciteit”, legt Boersma uit. “Op dit moment graven we proefsleuven om te kijken of de situatie op tekening overeenkomt met de werkelijkheid.”

Wij zijn al meer dan 60 jaar actief in het aanleggen van elektriciteitskabels en gas-, water- water- en warmteleidingen. En we spelen een belangrijke rol in de energietransitie. Verder zien we ook kansen in de watertransitie en werken we bijvoorbeeld aan een 17 kilometer lange transportleiding in Friesland.

Buro Hollema realiseert Friese ambities in een veranderende wereld

Ze zijn een bekende naam in NoordNederland: Buro Hollema. Al bijna zeven decennia is het ingenieurs- en adviesbureau een expert in het inrichten van de buitenruimte. Vanuit hun kantoor in Rolde werken ze aan projecten die de leefomgeving duurzamer, functioneler en mooier maken. ,,Onze kracht is de multidisciplinaire aanpak”, steekt Jan Wiebren Visser van wal. ,,We combineren civiele techniek, landschapsarchitectuur en ruimtelijke ordening. Daardoor kunnen we elke opgave, van een nieuw bedrijfsterrein tot een complexe waterberging, integraal benaderen.”

Die integrale blik is geen overbodige luxe, zeker niet in Fryslân. De provincie staat voor grote uitdagingen op het gebied van woningbouw, energietransitie en

“We helpen bedrijven de ruimte te nemen zonder negatieve impact op de omgeving”

klimaatadaptatie. ,,We zijn in heel Friesland actief, van de stedelijke gebieden rond Leeuwarden en Heerenveen tot op de Waddeneilanden”, vult Menno Sieds Mensonides aan.

,,Overal spelen dezelfde vragen: hoe geven we ruimte aan ontwikkeling en behouden we tegelijkertijd de kwaliteit van onze unieke leefomgeving? Dat is de puzzel die wij elke dag leggen.”

Een fundament van bijna 70 jaar Sinds 1 januari 2024 is er een nieuwe realiteit voor iedereen met ruimtelijke plannen: de

Omgevingswet. Deze wet vervangt 26 oude wetten en moet procedures eenvoudiger en overzichtelijker maken. In de praktijk worstelen veel gemeenten en ondernemers nog met de implementatie. ,,Het is een grote verandering, maar onze werkwijze sloot eigenlijk altijd al aan op de gedachte achter de wet”, legt Visser uit. ,,Het draait om een evenwichtige toedeling van functies aan een locatie. Simpel gezegd: zorgen dat een plan goed is voor de initiatiefnemer én voor de omgeving.”

Voor ondernemers die willen uitbreiden of hun activiteiten willen wijzigen, biedt Buro

“Wij zien waterberging niet als knelpunt, maar als een kans”

Hollema uitkomst. ,,Veel plannen passen niet direct binnen het nieuwe omgevingsplan van een gemeente. Dan begeleiden wij bedrijven door de zogeheten BOPA-procedure, de Buitenplanse Omgevingsplanactiviteit”, zegt

Mensonides. ,,Wij zijn thuis in alle technische onderzoeken die daarvoor nodig zijn, van bodem- tot geluidsonderzoek. Daarnaast schrijven we de ruimtelijke motivering die aantoont dat de ontwikkeling verantwoord is. Zo geven we bedrijven de ruimte, zonder negatieve impact.”

De Omgevingswet als kompas

Een plan kan technisch en juridisch nog zo goed in elkaar steken, zonder draagvlak is het nergens. Burgerparticipatie is daarom een essentieel onderdeel van het proces. Buro Hollema treedt hierbij vaak op als onafhankelijke bemiddelaar. ,,Het is

UW PARTNER IN BOUWEN

Drukwerk? Ons werk.

algemeen bekend dat het lastig is om je buurman een vervelende boodschap te vertellen”, stelt Visser. ,,Door als externe partij het gesprek te leiden, creëer je een open sfeer waarin mensen eerlijk durven te zijn. Daarmee voorkom je dat bezwaren anoniem worden ingediend en procedures onnodig vertragen.”

Het bureau onderkent daarbij grofweg drie verschillende houdingen in de omgeving. ,,Je hebt de categorie die een plan liever niet in zijn achtertuin ziet”, analyseert Mensonides. ,,Dan is er de groep die denkt: die ander wil

“Je hebt altijd drie categorieën: de nee-zegger, de wat-krijg-ik-ervoor en de onzekere”

iets, maar wat zit er voor mij in? En tot slot heb je mensen voor wie de verandering zelf al spannend is, puur omdat ze niet weten wat ze kunnen verwachten. Door deze groepen te herkennen en verschillend te benaderen, kun je veel weerstand wegnemen en samen tot een beter plan komen.”

Het gesprek als sleutel tot succes De technische ontwerpen van Buro Hollema gaan verder dan alleen functionaliteit. Juist op bedrijfslocaties en in de openbare ruimte wordt steeds meer gekeken naar klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit. De steeds vaker voorkomende piekbuien en periodes van hitte vragen om slimme oplossingen. ,,Een wateropgave wordt vaak als een knelpunt gezien, maar wij zien het als een kans om een prettige en toekomstbestendige omgeving te creëren”, aldus Visser.

Hij vervolgt: ,,Bij het ontwerp van een bedrijfsterrein denken we direct na over het voorkomen van hittestress door de aanplant van groen, en over een goede waterberging die infiltratie in de bodem stimuleert. Dit is niet altijd het directe belang van het bedrijf, maar het draagt enorm bij aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het zorgt ervoor dat je investering niet alleen functioneel is, maar ook geaccepteerd wordt en zelfs een positieve bijdrage levert aan de omgeving. Zo wordt een verplichting een visitekaartje.” ■

Bureau Risicomeester biedt totaaloplossingen bij risicobeheersing

‘We maken het voor de klant leuker en een stuk makkelijker’

Sinds begin dit jaar is Bureau Risicomeester gevestigd in het duurzame Enerzjyhûs in Drachten. Vanuit deze moderne thuisbasis worden diverse bedrijven in Noorden Oost-Nederland ondersteund en geadviseerd over kwaliteit, veiligheid, Arbo en milieuzorg. “We zijn veel onderweg, want het liefst zitten we bij de klant aan tafel. Daar zit de meerwaarde van ons werk”, aldus oprichter en eigenaar Rianne Verweij.

Wat in 2021 begon als een adviesbureau met doorgaans kleinschalige opdrachten, groeide de afgelopen jaren uit tot een vaste partner voor veel mkb-bedrijven in sectoren als bouw, infra, schoonmaak en grondboringen. “Juist in deze branches is de werkomgeving vaak complex en risicovol, met veel weten regelgeving waar bedrijven aan moeten voldoen”, begint Rianne Verweij. Bureau Risicomeester biedt hierin overzicht, structuur en praktische ondersteuning, zodat ondernemers zich kunnen richten op hun werk – met de zekerheid dat ze voldoen aan de juiste normen.

Nuchter en pragmatisch

Om aan de groei en het aantal aanvragen te kunnen voldoen, kwam de ervaren Peter Smit sinds mei vorig jaar de gelederen versterken als veiligheidskundig adviseur. Met gedeelde krachten helpen Rianne en Peter bedrijven bij risico-inventarisaties en bij het behalen van certificeringen als VCA, ISO en de CO₂prestatieladder. “Soms zelfs als verlengstuk van de organisatie. Dan werken we intern bij een klant om hun documenten en processen actueel te houden”, zegt Rianne. Wat Bureau Risicomeester daarin onderscheidt, is de nuchtere mentaliteit en pragmatische aanpak. “We krijgen vaak terug dat we

gewone noorderlingen zijn. We leggen de regels helder uit, denken nét even verder en doen graag dat stapje extra. Ons werk eindigt niet met een factuur.”

“Met een nuchtere kijk vertalen we complexe

normen naar boerenspreektaal”

Strengere regels bieden kansen

Duurzaamheid en CO₂-reductie zijn relevanter dan ooit. De overheid stelt via het Klimaatakkoord harde eisen aan het bedrijfsleven. Een voorbeeld is de CO₂prestatieladder, die onlangs volledig is herzien en nu – in de 4.0-versie – is gebaseerd op de ISO-structuur. “Voor bedrijven die al ISO-gecertificeerd zijn betekent dit dat ze gemakkelijker kunnen aansluiten. Dat scheelt tijd en kosten”, zegt Rianne. Bureau Risicomeester helpt ondernemers met het hele traject: van inzicht in de CO₂-footprint tot het formuleren van reductiedoelstellingen. “Het Klimaatakkoord kent harde doelstellingen die wij in Nederland moeten

behalen. Er komen steeds meer richtlijnen en eisen voor bedrijven. In dat ingewikkelde speelveld ontzorgen wij de klant.”

Totaalaanpak van A tot Z

De ondersteuning van Bureau Risicomeester begint vaak al bij de offerteaanvraag richting certificerende instellingen. Rianne: “We kennen de markt en adviseren welke partijen passen. Daarna schrijven we het handboek en leveren formats aan voor registraties. Indien gewenst helpen wij bij een CO2-prestatieladder certificering tevens met het invullen van gegevens over brandstoffacturen, gas, elektriciteit en woonwerkverkeer.” Maar ook als het actieplan is

gemaakt, blijft Rianne graag in beeld. “We komen periodiek langs om te kijken of alles op koers ligt. Is bijsturing nodig, dan helpen we direct. Voorafgaand aan audits bereiden we alles samen voor – en soms zijn we er zelfs bij.” Steeds met hetzelfde doel: het proces overzichtelijk houden en de klant zoveel mogelijk ontlasten. “We maken het voor klant niet alleen leuker, maar ook een stuk makkelijker”, zegt Rianne tot slot.

www.bureaurisicomeester.nl ■

Samen bouwen aan impact: ESG bij Jorritsma Bouw

‘Voor

ons was ESG een kwestie van teams formeren en gaan’

ESG staat voor Environmental, Social & Governance. Het is een manier waarop bedrijven verantwoordelijkheid nemen op het gebied van milieu, sociaal beleid en goed bestuur. Het helpt organisaties duurzaam en toekomstgericht te ondernemen, met oog voor mens, planeet en transparantie. “Bij Jorritsma Bouw is ESG geen losstaand thema”, begint Erik, “maar geïntegreerd in de hele bedrijfsvoering.” Erik begon tweeënhalf jaar geleden bij Jorritsma Bouw en is als financieel directeur eindverantwoordelijk voor de algemene processen en de afdelingen ICT, KAM (Kwaliteit, Arbo & Milieu) en administratie.

Verankerd in structuur en processen

Zoals Erik aangaf maakt ESG bij Jorritsma Bouw onderdeel uit van de bedrijfsvoering. Sinds zijn komst kwam het onderwerp hoog

op de agenda. “ESG kende ik vanuit mijn accountancyverleden. Ik zag het nut en de noodzaak, dus we zijn er meteen mee aan de slag gegaan. Jorritsma deed al het nodige op sociaal vlak en op milieugebied, met ESG hebben we dit kunnen bundelen.” Ondanks het zogeheten Omnibus-pakket van de Europese Commissie - waarin de rapportageverplichtingen van groot-MKB’ers zijn vereenvoudigd - trapt Jorritsma met ESG niet op de rem. “Wij hebben destijds een nulmeting gedaan en zijn vanuit daar gaan verbeteren. Binnen de organisatie zijn inmiddels veel mensen bij ESG betrokken. Uiteindelijk moeten we in 2028 rapporteren over 2027 en daar willen we ons goed op voorbereiden”, geeft Erik aan. Zo werkt het bedrijf met een ISO 14001-gecertificeerd milieumanagementsysteem, wat zorgt voor grip op milieueffecten en continue verbetering.

“We zien de ernst en noodzaak van ESG, maar ook wat het allemaal oplevert”

ESG als strategisch uitgangspunt Jorritsma Bouw heeft de ESG-doelstellingen opgenomen in de strategie, zodat er structureel aandacht voor is. “We hebben duidelijke doelen gesteld richting 2030, onder meer voor ons wagenpark en onze panden, maar ook in het emissiearm bouwen en werken. We hebben een eigen veiligheidsprogramma en hebben de ambitie om een Beste Werkgever te worden. Als directie worden we op de gestelde doelen beoordeeld. Het is een noodzaak.

Investeer in jezelf en team #metMarcella, Carriere Choreograaf voor persoonlijke en professionele ontwikkeling.

• Laat zien waar jij voor staat met branding, impact en stijl.

• Je maakt met mij de verbinding tussen kennis en gevoel, tussen je hart en hoofd.

• Startpunt is bewustwording van je unieke kracht.

Klaar voor de volgende stap? Neem contact op.

Ik laat je zien hoe jij kunt groeien ●

Carri re Choreograaf

Ciprianussteeg 2b 8911 JG Leeuwarden

06 51 19 51 58 | info@marcella.nl

Van

der Pol

Industriële

– zonder nonsens

Sinds 1988 dé specialist in industriële automatisering. Wereldwijd in sectoren infra-, machine-, proces- en waterindustrie.

Software-engineering Efficiënte besturingssoftware conform IEC 61512.

Machineveiligheid – Volgens ISO 12100, IEC 62061 en ISO 13849-1. Cybersecurity conform IEC 62443-3-3 (NIS2)

Hardware-engineering Ontwerp in EPLAN

Pro Panel conform IEC 60204-1, IEC 61439-1 en indien van toepassing ATEX-richtlijnen (IEC 60079-14) en beweegbare bruggen (IEC 6787-1)

Panelenbouw – Efficient door digital twin en digitale aanpak.

24/7 storingsdienst – Wereldwijde service voor machines.

E S G

ENVIRONMENTAL SOCIAL GOVERNANCE

MILIEU MENSENRECHTEN ARBEIDSPRAKTIJK MAATSCHAPPIJ

We zien de ernst ervan in, maar óók wat het oplevert”, zegt Erik. “We bestaan al 145 jaar. We zijn van oudsher een familiebedrijf en dat merk je. Hier werken trotse en betrokken mensen. Ze zien de meerwaarde in van ESG en omarmen het. Daardoor is het verweven in de organisatie en maken we er samen een succes van.”

Partnerschap en innovatie

Dit succes komt mede door gespecialiseerde teams die zich richten op verschillende ESGonderdelen. “We hebben een environmental-, social- én governanceteam. Het E-team werkt met tien collega’s aan thema’s als CO₂reductie, afvalverwerking en milieuscores. Met zo’n score – MKI genoemd – meten we de waarde van een bouwwerk. Het is een indicator van de duurzaamheid, uitgedrukt in euro’s. We blijven innoveren en hebben daarin nauw contact met onze leveranciers en partners.” In het hergebruik van materialen wordt Cradle-to-Cradle toegepast en er worden steeds vaker biobased materialen ingezet. Innovatieve technieken zorgen voor minder afval, lagere emissies en efficiënter materiaalgebruik – zonder concessies aan kwaliteit. “We kunnen inmiddels volledig duurzaam bouwen”, zegt Erik, “al kiest de klant uiteindelijk wat hij wil.”

Toekomstbestendigheid

EERLIJK ZAKEN DOEN CONSUMENTEN SUPPLY-CHAIN BESTUUR

Voor Jorritsma Bouw is ESG een strategische noodzaak, ook met het oog op overdracht aan de volgende generatie. Duurzaam bouwen is essentieel voor continuïteit, risicobeheersing en aantrekkelijk werkgeverschap. “Wie toekomstgericht wil ondernemen, ontkomt niet aan duurzaam denken en doen. ESG laat zien wat de impact van de buitenwereld op Jorritsma Bouw is en welke invloed ons werk op de wereld heeft. Het werkt twee kanten op”, zegt Erik. Hij merkt dat ESG leeft onder jongere generaties. “Zij vinden het belangrijk om hieraan bij te dragen. Wat dat betreft is het een sterk onderdeel van onze employer branding.”

“De hele keten moet ons zien als dé partij voor groen en duurzaam bouwen”

Interessant voor de hele keten ESG draait ook om economische kansen. Door inzet op duurzaamheid krijgt Jorritsma

onder meer toegang tot groene leningen en scoort het beter in aanbestedingen.

“Wij willen koploper in ESG zijn, zodat we op de lange termijn maatschappelijk én economisch interessant zijn voor de hele keten. Van klanten en banken tot overheden en partners: de hele keten moet ons zien als dé partij voor groen en duurzaam bouwen.”

Impact op sector en omgeving

De bouwsector staat voor een duurzame transformatie. Klanten, investeerders én de samenleving stellen steeds hogere eisen. ESG-principes helpen Jorritsma Bouw niet alleen voldoen aan wetgeving, maar ook actief bijdragen aan minder CO₂-uitstoot, circulaire oplossingen en leefbare buurten.

“De bouwwereld is conjunctuurgevoelig, aangezien geld vaak bepalend is. Het is mede aan ons om klanten zover te krijgen dat ook andere aspecten, zoals het milieu, doorslaggevend worden. Uiteindelijk moeten we allemaal mee in de veranderende wereld.”

www.jorritsmabouw.nl ■

Friese expertise als antwoord op naderende internationale watercrisis

De toenemende druk op de waterkwaliteit en -beschikbaarheid vraagt om concrete actie. In Friesland vormt de strategische samenwerking tussen watertechnologieconcern Noardling en Rabobank een direct antwoord op deze uitdaging. Deze samenwerking richt zich op het versnellen van innovatie en het versterken van de economische positie van het Friese bedrijfsleven in de mondiale watersector.

De samenwerking kwam tot stand op initiatief van Noardling, het concern achter de merken Landustrie, Hubert en de Wetsus-spinoff Desah. Ceo Johan Langius zocht bewust naar een financiële partner die de transformatie en internationale groei van het bedrijf kon ondersteunen.

“Wij hadden geen bank nodig, maar een

strategische sparringpartner die meedenkt in ons transformatieproces”, aldus Langius. Voor Rabobank was de keuze even strategisch. “Water is een van de sleutelsectoren waar wij ons als bank aan committeren. De expertise van Noardling is hierin van grote waarde”, vult Sebastiaan Elgersma, accountmanager grootzakelijk, aan.

“Nederland loopt economisch vast; water is de volgende crisis die zich aandient”

Samenwerking voorbij de transactie

De toegevoegde waarde van deze samenwerking blijkt uit de praktijk. Noardling, dat in meer dan vijftig landen opereert, navigeert in een complexe geopolitieke en financiële wereld. “Dan is direct en persoonlijk contact met je bank een strategisch voordeel”, stelt Langius. “Ik heb direct toegang tot Sebastiaan en de specialisten in zijn team, Sonja van der Meulen en Sita Hoekstra. Dat is een unieke propositie in de huidige bankenwereld en essentieel voor onze bedrijfsvoering.”

Een belangrijke pijler in de samenwerking is het versnellen van technologische vernieuwing. Een prominent voorbeeld is de Desah-technologie, die decentrale, biologische waterzuivering mogelijk maakt. De technologie zuivert water tot een kwaliteit die direct hergebruik toestaat. “In een project in Zweden wordt het gezuiverde water rechtstreeks ingezet als zwembadwater. Dit toont de potentie van een volledig gesloten en circulaire waterkringloop aan”, legt Langius uit.

Wetsus: innovatie en talent

Beide partijen erkennen de onmisbare rol van het Europese wateronderzoeksinstituut Wetsus in Leeuwarden. Noardling, als een van de oorspronkelijke partners, profiteert direct van de kennisontwikkeling en de aanwas van talent. “Onze verbinding met Wetsus geeft ons een strategische voorsprong bij het werven van technisch toptalent. Vorig jaar hebben we drie hoogopgeleide internationals kunnen aannemen”, zegt

Langius. Rabobank, eveneens partner, ziet Wetsus als een motor voor de Friese economie en de nationale watersector.

De noodzaak voor deze gebundelde krachten wordt steeds urgenter. Langius waarschuwt voor onderschatting en trekt een parallel met een andere sector. “In 2010 waarschuwden wij netbeheerders al voor de gevolgen van de energietransitie. De huidige netcongestie was voorspelbaar. Ik zie exact dezelfde patronen nu in de watersector.” Verouderde infrastructuur, droogte en capaciteitsproblemen vormen een serieuze bedreiging. “Nederland loopt economisch vast op stroom en stikstof. Water is de volgende crisis die zich aandient.”

Daadkracht nodig

De oplossingen zijn volgens Noardling en Rabobank voorhanden. De technologieën zijn er en de bereidheid om te investeren is er. De vertragende factor is het gebrek aan ondersteunend beleid. “Er is daadkracht

nodig vanuit de politiek in Den Haag om barrières voor innovatie weg te nemen”, stelt Langius tot slot. “De huidige versnippering tussen gemeenten, waterschappen en projectontwikkelaars remt de implementatie van efficiënte, integrale oplossingen.” ■

SHAPING THE FUTURE OF LOGISTICS:

Oldenburger|Fritom opent tweede BREEAM

Outstanding DC

Afgelopen april opende Oldenburger|Fritom een tweede BREEAM Outstanding distributiecentrum in Veendam. Daarnaast liet de innovatieve logistieke dienstverlener het bestaande warehouse upgraden van BREEAM Excellent naar Outstanding. “Onder ons motto ‘Shaping the Future of Logistics’ zijn al onze panden in Veendam nu gecertificeerd volgens het hoogste BREEAM-niveau”, vertelt René Dale (61), CEO van Oldenburger|Fritom. Samen met zijn collega’s Erik Mekkes (47) en Albert Medendorp (48) blikt hij terug op de periode die tot deze unieke mijlpaal heeft geleid.

Oldenburger|Fritom staat vandaag de dag bekend als innovatieve ketenregisseur die zich ontfermt over wereldwijde supply chains. Een groot contrast met twee decennia geleden, toen het bedrijf er niet slaagde om de noodzakelijke omslag te maken van transportonderneming naar logistiek dienstverlener. Om de continuïteit van hun dochter in Veendam te waarborgen besloot de Fritom Group in te grijpen. In 2004 gaven zij het vertrouwen en de sleutels van Oldenburger|Fritom aan René Dale. Een gouden greep. De geboren en getogen Groninger bracht precies de juiste kennis en ervaring die nodig waren voor een diepgaand transformatieproces van deze omvang.

Het beste van twee werelden

Dale begon zijn carrière als jongste bediende bij Reining Transport waar hij na 14 jaar vertrok als vestigingsdirecteur. Daarna was hij vier jaar lang directeur van het Amerikaanse Penske Logistics in Coevorden. Twee werelden van verschil waaruit Dale het beste haalde voor zijn missie in Veendam. “Reining en Oldenburger|Fritom zijn van oudsher typisch Groningse familiebedrijven met een soortgelijke cultuur”, verduidelijkt Dale. “Sowieso, maar zeker bij een grootschalige reorganisatie is open communicatie richting de medewerkers allesbepalend. Dan helpt het als je dezelfde taal spreekt.”

Bij Penske maakte Dale kennis met de Lean Six Sigma methode en deed hij veel ervaring op in kwaliteitsmanagement. “In mijn ogen is de focus op kwaliteit de enige manier om je als bedrijf overtuigend en onderscheidend te profileren.” Voor de operationele uitvoering van het transformatieproces benaderde Dale onder andere zijn oud-collega’s Erik Mekkes en Albert Medendorp. “Een innovatieve strategie is mooi op papier, maar je hebt kennis en kunde nodig om het ten uitvoer te brengen.”

De klant centraal

Mekkes, die sinds afgelopen maart samen met Dale de tweehoofdige directie van Oldenburger|Fritom vormt, integreerde de Lean Six Sigma methode van meet af aan in de warehousing operatie. “Bij Lean Six Sigma staat de klant centraal”, aldus de Operations Director. “Door onze logistieke oplossingen continu te verbeteren en te optimaliseren voegen we waarde toe aan hun supply chain.” Samen met zijn team heeft Mekkes de warehousing operatie daarom sectorspecifiek

“Naast kwaliteit en innovatie onderscheiden we ons in duurzaamheid”

René Dale

ingericht. “Denk dan aan de hightech- en foodsector bijvoorbeeld, maar ook aan de sectoren healthcare, packaging, fast moving consumer goods en e-commerce.” De vernieuwende strategie heeft er onder meer toe geleid dat steeds meer multinationals voor Oldenburger|Fritom als logistiek partner kiezen.

BREEAM Outstanding

Datzelfde geldt voor Oldenburger|Fritoms vooruitstrevendheid op het gebied van duurzaam ondernemen. “Duurzaamheid is bij ons geen doel op zich maar verankerd in onze bedrijfsstrategie”, zegt Dale. “Naast kwaliteit en innovatie willen we ons in duurzaamheid onderscheiden.” Oldenburger|Fritom was dan ook de eerste logistieke dienstverlener in het Noorden die in 2018 een nieuw

distributiecentrum liet bouwen volgens het hoogste BREEAM-niveau, Outstanding. BREEAM is wereldwijd de meest gebruikte methode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te beoordelen. “Ons distributiecentrum heeft geen gasaansluiting en is zowel energieneutraal als hydrologisch neutraal. Gezien de aardbevingsproblematiek in de provincie Groningen is ons distributiecentrum daarnaast aardbevingsbestendig gebouwd.”

Shaping the Future of Logistics

Door de toenemende vraag naar hun logistieke oplossingen besloot Oldenburger|Fritom in 2024 tot de bouw van een tweede BREEAM Outstanding distributiecentrum in Veendam. Onder het motto ‘Shaping the Future of Logistics’ liet de innovatieve ketenregisseur eveneens het bestaande warehouse aan De Zwaaikom 24 upgraden van BREEAM Excellent naar Outstanding. Dale vroeg Freight Forwarding Manager en mt-lid Medendorp om beide projecten te leiden. Medendorp: “We moesten voor de nieuwbouw een tandje bijzetten ten opzichte van 2018. Dit komt doordat ons tweede distributiecentrum nu moest voldoen aan de laatste en strengere BREEAM-NL Nieuwbouw 2020-richtlijn.”

Ook de eisen voor de BREEAM Outstanding upgrade van het bestaande warehouse in Veendam waren aangescherpt. “Ons warehouse is eind jaren 80 gebouwd”, licht Medendorp toe. “Doordat we het pand de afgelopen jaren continu hebben aangepast op het gebied van duurzaamheid en de nieuwste technologische ontwikkelingen konden we het nu upgraden naar het hoogste BREEAM-niveau.” Ook hiermee heeft Oldenburger|Fritom iets unieks gerealiseerd. “Ons warehouse is nu het enige in Nederland met een BREEAM-certificaat volgens de In-

“Waarde toevoegen aan de supply chain van onze klantrelaties”

Openingshandeling door Albert Medendorp (l.) en Arnold de Jong

Van links naar rechts Albert Medendorp, René Dale en Erik Mekkes.

Erik Mekkes

Use Outstanding richtlijn. Bovendien behoort het nu tot de logistieke wereldtop van meest duurzame bestaande gebouwen volgens BREEAM Outstanding.”

Grand opening

Op donderdagmiddag 3 april vond in een zonovergoten Veendam de opening plaats van Oldenburger|Fritoms tweede BREEAM Outstanding distributiecentrum. De genodigden werden getrakteerd op een enerverend programma. De in de uitnodiging beloofde markante gastspreker bleek niemand minder dan Amerikakenner Raymond Mens, die op zijn kenmerkende manier de actualiteit duidde. De eer was daarna aan Medendorp om samen met Arnold de Jong, CEO van de Fritom Group, de openingshandeling te verrichten.

Door het indrukken van een rode knop zetten zij een spectaculaire lasershow in gang waarbij Oldenburger|Fritoms

“Ons warehouse behoort hiermee tot de logistieke wereldtop”

Albert Medendorp

bedrijfshoogtepunten sinds 1917 op de stellingen werden geprojecteerd. Vooral de transformatie van transportonderneming naar innovatief logistiek dienstverlener sprong hierbij in het oog. Hoewel ze trots terugkijken op de afgelopen 20 jaar staan de drie nuchtere noorderlingen niet lang stil bij het gerealiseerde succes. “In lijn met onze focus op continu verbeteren en optimaliseren zijn we alweer bezig met de volgende uitdaging”, zegt een glimlachende Dale tot besluit.

Familiebedrijf Oldenburger|Fritom werd in 1917 opgericht en is sinds 1999 onderdeel van de Fritom Group, die tot de top van logistiek dienstverleners in Nederland behoort. Oldenburger|Fritom biedt wereldwijd De beste logistieke oplossing in wegtransport, luchtvracht, zeevracht en tri-modaal transport. Vanuit haar hoofdvestiging in Veendam en nevenvestigingen in Emmen, Schiphol, Hongarije en Italië verzorgt Oldenburger|Fritom eveneens maatwerk in warehousing, value added services, e-fulfilment en supply chain management.

www.oldenburgerfritom.nl

■

Raymond Mens was gastpreker bij de grand opening

Niet wachten, maar veranderen

–

Van Vuuren ademt duurzaamheid

‘Onze biobased deur is een revolutionaire stip aan de horizon’

Bij Van Vuuren uit Grou kun je terecht voor hoogwaardige deuren in alle soorten en maten. Van brand- en rookwerend tot geluidswerend en inbraakbestendig. Directeur Dennis Gijsman en Manager Quality & Sustainability Stephan Tjepkema nemen ons mee in hun duurzame koers.

Van Vuuren wil niet afwachten, maar als koploper de markt in beweging brengen. “Het is voor ons dé next big thing”, zegt Dennis. “Tien jaar geleden zijn we koers gaan zetten. Wat wil de markt? Hoe maken we impact? We zagen kansen om te automatiseren, digitaliseren en onze cultuur te vernieuwen. Duurzaamheid hoort daar logischerwijs bij.” Groot durven denken en dromen dus. Dennis ziet het als een weg vol uitdagingen, maar óók met enorme opbrengst. “Niet zien wat de markt doet, maar aanjagen. Niet je leerproces remmen, gewoon beginnen.”

“Je moet je leerproces niet remmen, maar gewoon beginnen”

Mee in de rijdende trein

Ook Stephan ziet duurzaamheid als vanzelfsprekende stap. “Het past bij wie we zijn. En we nemen actief onze hele keten mee.” Leveranciers kunnen niet meer aanhaken ‘als het uitkomt’. “Onze trein rijdt. We maken duidelijke keuzes in partners en kennen de markt. Klanten én leveranciers zijn al jaren onderdeel van onze duurzame dialoog. Andersom worden wij ook meegenomen door bedrijven in de keten, waardoor bijzondere wisselwerkingen ontstaan door vooruitstrevende bedrijven in o.a. Noord-Nederland.”

Gezonde en veilige omgeving

Drie jaar geleden werd Van Vuuren als eerste Nederlandse deurenproducent Cradle to Cradle-gecertificeerd. Sindsdien is duurzaamheid verankerd in de organisatie –in de bedrijfsvoering en het beleid. “We waren al heel lang goed voor onze mensen. Denk

aan een fysio op het werk, thuiswerken, een fietsplan en sportfaciliteiten”, vertelt Stephan. “Voor ons is dat normaal, voor nieuwe collega’s niet.” De veiligheid van medewerkers krijgt onder meer aandacht door de inzet van filters die houtstof in de fabriek beperken en door slimme machines, bijvoorbeeld in het ontlasten bij het tillen en verplaatsen van producten.

Omgaan met energie

De verduurzaming zit ook in innovatie. “We vervangen straks een machine die veel warmte gebruikt. Wat doen we met de vrijkomende warmte? Kunnen we er iets nieuws mee maken? We onderzoeken continu hoe we energie efficiënter kunnen inzetten”, aldus Dennis. Stephan: “We kijken verder dan ons eigen voordeel. Als het bijdraagt aan duurzaamheid in de keten, is dat ook winst. Kosten zijn niet leidend.”

“Onze biobased deur kun je vergelijken met de komst van de iPhone”

Een deur die meer doet dan sluiten

Bij Van Vuuren gaan duurzaamheid en techniek hand in hand. Deuren worden al gemaakt met een formaldehydevrije toplaag. De volgende stap is een biobased vulling en uiteindelijk een CO₂-arme en zelfs CO₂-neutrale deur. “Dat laatste is als de iPhone onder de deuren”, zegt Dennis. “Onze biobased deur wordt revolutionair. Niet alleen omdat het technisch vooruitstrevend

is, maar vooral omdat het voortkomt uit anders denken. We dagen de markt uit, keren het gangbare proces om en brengen iets wat waarde toevoegt – voor klanten, stakeholders, de omgeving en voor Van Vuuren zelf. We bouwen dit product net als onze strategie op: waarom doen we het, hoe pakken we het aan en wat levert het op? En die ‘wat’ wordt voor iedereen geweldig.”

Grote ambities

De ambities zijn groot, maar doordacht. “We hebben een roadmap”, zegt Stephan. “Een brandwerende deur is complex en heeft allerlei onderdelen, waaronder de lijm die het verbindt. De deur moet zijn functie behouden om de veiligheid in gebouwen te waarborgen en daarom kun je de lijm niet in één keer vervangen. Maar we weten wat we willen en bouwen stap voor stap richting een baanbrekend product.”

Energiek en innovatief

“We worden vaak genoemd als voorbeeldbedrijf”, aldus Stephan. “Niet alleen om onze duurzame visie, maar ook om hoe we met mensen omgaan. Geen vaste hokjes, maar ruimte voor talent, ondernemerschap en ontwikkeling.” Dennis afrondend: “We kijken naar de lange termijn en vertalen dat naar het nu. En daarin maken we als energieke en innovatieve club, in samenwerking met onze keten, écht het verschil.”

www.vanvuuren.nl ■

Dennis Gijsman en Stephan Tjepkema met lokaal geproduceerde spaanplaat van vezelhennep.

Bureau Risicomeester helpt jouw onderneming

bedrijfscertiﬁceringen te behalen en te voldoen aan Arbowetgeving.

Wij zijn een jong, dynamisch, enthousiast advies- en consultancybureau op het gebied van kwaliteit, arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieuzorg!

Kraaiheide 17, 9202 PC Drachten 06 46 13 48 32 www.bureaurisicomeester.nl

Bedrijfscertiﬁcering nodig?

Wij gaan aan de slag met:

• VCA*/** en VCU

• ISO9001, 14001

• CO2-prestatieladder

• BRL2100 en 11000

• SCL en CKB

• BRL6000-25

• de norm die jouw bedrijf nodig is!

Circulair ondernemen in Friesland:

Samen durven en doen

Foto: Menno de Boer

GreenInclusive

Natural Products:

“We combineren ecologische en sociale duurzaamheid in één regionale aanpak: van akker tot woning.”

we sociale impact door werk te bieden aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. We combineren ecologische en sociale duurzaamheid in één regionale aanpak: van akker tot woning.

Wat maakt de organisatie waar u werkt bijzonder?

Remco van der Mossel, directeur bij Heijmans Woningbouw uit Drachten: Heijmans is vooruitstrevend omdat we focussen op ‘het nieuwe bouwen’. Het gaat niet alleen om bakstenen stapelen, maar om het hele plaatje: van circulariteit tot biobased materialen. Wij nemen verantwoordelijkheid voor de diverse vraagstukken rondom circulariteit, klimaat, biodiversiteit, bouwen en welzijn van mensen. We hebben mensen ingezet om de duurzaamheidsgedachte te implementeren in de organisatie. Wij willen dat iedereen prettig woont, zodat het fijn leven is voor mens en dier en waar de natuur volop bloeit.

Marthijs Roorda, medeoprichter en algemeen directeur van GreenInclusive Natural Products: GreenInclusive is een Fries bedrijf dat biobased bouwmaterialen maakt van lokaal geteelde vezelhennep. Alles gebeurt in een korte, gesloten keten binnen Friesland. Naast circulair werken, creëren

Johan Gielstra, mede-eigenaar en directeur van Noordwijzer: Noordwijzer is een integraal bouwmanagement- en adviesbureau dat opdrachtgevers begeleidt bij duurzame en circulaire keuzes, voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw. We kijken verder dan het gebouw, we nemen ook de omgeving mee. Met kennis van biobased materialen, hergebruik, losmaakbaarheid, energiezuinige technieken en klimaatadaptatie maken we ambities concreet. Wij helpen opdrachtgevers om spijtvrije keuzes te maken: wat kun je nú doen dat ook klopt voor de toekomst?

Rick van Asten, algemeen directeur van WITS: WITS is een 125-jarig vooruitstrevend familiebedrijf in de bouwen vastgoedonderhoudssector. Wij zorgen voor een positieve impact op de betaalbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid van woningen. We zijn een strategische partner en we zijn van toegevoegde waarde als kennis- en uitvoerende partner. Dat blijkt uit onze dagelijkse activiteiten op het gebied van integraal verduurzamen en onderhouden, ketenregie en bewonerstevredenheid. We ontwikkelen onze eigen concepten in gestandaardiseerde programma-aanpakken.

We werken met ISO9001-, SKAL- en FSSC 22000-certificeringen, waarmee we voldoen aan hoge standaarden voor professionaliteit, kwaliteit en duurzaamheid.

Justin Rienks (strategisch adviseur Economie & Energie) van Gemeente Súdwest-Fryslân: Súdwest-Fryslân is de grootste gemeente van Nederland. Een plattelandsgemeente met een rijk en gevarieerd landschap, een sterk verbonden mienskip, bloeiende steden en dorpen en uitblinkende economische sectoren. De brede welvaart is hoog.

Focco Dam (beleidsadviseur Circulaire Economie) van Gemeente SúdwestFryslân: Wij zorgen ervoor dat het ook in de toekomst in onze gemeente prettig wonen, werken en recreëren is. De transitie naar een circulaire economie is hierin een belangrijke ambitie. Niet alleen voor de generaties ná ons, maar ook om ondernemers vandaag al te laten profiteren van de economische kansen die het biedt.

Heijmans:

“We worden weleens ‘meester in materiaalstromen’ genoemd!”

Reino de Boer, KAM- en duurzaamheidsmanager bij Empatec: Wij zijn een sociaal werkleerbedrijf voor mensen met een grotere uitdaging op de arbeidsmarkt. Wij zien dat iedereen een steentje kan bijdragen en dat werken gelukkig maakt. Op je werk ontmoet je mensen, voel je je gewaardeerd en kun je je ontwikkelen. Wij bieden die goede werkplek én leveren kwaliteit aan onze opdrachtgevers.

Marthijs Roorda, medeoprichter en algemeen directeur van GreenInclusive Natural Products.

Remco van der Mossel, directeur bij Heijmans Woningbouw uit Drachten.

Welke kansen ziet u voor uw organisatie in de circulaire economie?

Van Asten (WITS): We zijn actief bezig met het inventariseren en aanbieden van duurzame biobased en circulaire alternatieven voor bouwmaterialen. In onze WITS-varianten en scenariostudies rekenen we zowel de investerings- als de exploitatieperiode door in kosten en CO₂-uitstoot. Hierdoor kunnen we nieuwe CO₂-reducerende of CO₂-positieve materialen beter verantwoorden. We nemen bovendien als ketenregisseur van samenwerkingsverbanden een leidende en proactieve rol bij het toepassen van circulaire materialen, actief hergebruiken van afvalstromen, vernieuwen van verdienmodellen en cocreatie met andere branches.

Noordwijzer:

“Uiteindelijk draait het om de vraag: Wat kun jij vandaag doen, om jouw stempel op morgen te zetten?”

De Boer (Empatec): Maatschappelijk ondernemen is niet meer weg te denken. Een belangrijk onderdeel hiervan is Social Return on Investment (SROI): het creëren van maatschappelijke waarde door werkgelegenheid en opleidingskansen te bieden aan mensen met een grotere uitdaging op de arbeidsmarkt. Door werk aan ons uit te besteden geven bedrijven hier invulling aan. Bedrijven kunnen ook kiezen voor detachering met begeleiding vanuit Empatec, of onze vakkrachten in dienst nemen. Door iedereen te laten meedoen, bouwen we samen aan een veerkrachtige arbeidsmarkt: een belangrijke pijler onder duurzame ontwikkeling.

Dam (Súdwest-Fryslân): Gemeentes kopen jaarlijks voor aanzienlijke bedragen in. Door circulariteit op te nemen in onze uitvraag, geven we een duidelijk signaal naar de markt. In de bouwsector is door circulair te bouwen ook veel impact te maken. In onze tenders dagen wij inschrijvers uit om met oplossingen te komen die hierop inspelen.

Rienks (Súdwest-Fryslân): We faciliteren en stimuleren lokale ondernemers in toekomstbestendig ondernemerschap. Samen met VCF, parkmanagement en ondernemers hebben we in Sneek en Bolsward bijvoorbeeld circulaire routekaarten opgesteld: concrete collectieve maatregelen in de openbare ruimte, op de bedrijfskavels en in de bedrijfsvoering die zorgen voor een toekomstbestendig en aantrekkelijk bedrijventerrein.

Van der Mossel (Heijmans): Heijmans streeft naar het volledig beheersen van materiaalstromen, inclusief bijbehorende verdienmodellen. Het doel is niet alleen de afhankelijkheid van schaarse grondstoffen te verminderen en leveringszekerheid te garanderen, maar ook de negatieve materiaalimpact op broeikasgassen, water en biodiversiteit te verminderen. Ook bouwen wij steeds meer met biobased materialen, zoals hout en vezelhennep.

Roorda (GreenInclusive): We benutten lokaal geteelde hennep als grondstof. Dat doen we met meer dan 110 boeren, via de Fryske Vezelhennepdeal. De bouw van een eigen fabriek in Drachten dit jaar maakt lokale verwerking mogelijk. Ook ontwikkelen we CO₂-certificaten die boeren financieel belonen. Zo creëren we een gesloten en circulaire keten in Friesland én een alternatief voor fossiele bouwmaterialen.

Gielstra (Noordwijzer): De circulaire economie biedt volop kansen, zeker in de bouw. Denk aan biobased bouwen, hergebruik van materialen en het terugdringen van energieen grondstofgebruik. Met onze

Johan Gielstra, mede-eigenaar en directeur van bouwmanagement en -adviesbureau Noordwijzer.

duurzaamheidswijzer helpen we opdrachtgevers om onderbouwde, circulaire keuzes te maken. We zien dat álle partijen nog moeten leren, ook wij. Er zijn al mooie stappen gezet. De energie en wil bij opdrachtgevers en bij onze collega’s maakt dat we samen echt impact kunnen maken.

Op welke manier draagt uw organisatie bij aan het vergroten van circulariteit in uw branche?

Rienks (Súdwest-Fryslân): We maken iedere vijf jaar een meerjarenplan, waarin we focus aanbrengen in ons beleid en onze inspanningen om de transitie naar een circulaire economie te versnellen. Met deze stapsgewijze aanpak houden we oog voor de actualiteit, stellen we haalbare doelen en vergroten we onze impact.

Dam (Súdwest-Fryslân): We werken graag samen met andere Friese gemeenten, de provincie, VCF, ondernemers en onderwijsinstellingen. Zo deed een team bouwkundestudenten van Firda Sneek recent mee aan de Smart Circulair Challenge, met een door ons gekozen case.

Van Asten (WITS): We doen dat individueel én vanuit het collectief. Individueel vanuit onze regisserende rol in het aanjagen van de circulaire economie, het actief benaderen van onze co-partners en leveranciers in het aandragen van biobased en circulaire

AL 125 JAAR DE VEELZIJDIGE AANNEMER UIT EASTERMAR

WITS:

“We nemen een leidende en proactieve rol in het toepassen van circulaire materialen en het vernieuwen van verdienmodellen.”

materialen. Een goed voorbeeld is het ondertekenen van de Fryske Vezelhennepdeal. Dat vraagt om kennissessies en opleidingen voor onze eigen WITS-medewerkers. Daarnaast zijn we in ketensamenwerking actief met pilots. Samen met onze klanten en samenwerkingspartners initiëren we circulaire werkwijzen en alternatieven.

De Boer (Empatec): Onze medewerkers werken ook aan producten die bijdragen aan verduurzaming. Wij werken bijvoorbeeld met BOXO, dat onlangs een duurzaamheidsprijs won voor hun innovatieve aanpak van circulaire verzendverpakkingen. Ook maakt Empatec beschermhout voor bomen bij wegwerkzaamheden, frist het oude lantaarnpalen op voor hergebruik door gemeenten en helpen we om producten opnieuw te verpakken of te herstellen. We waren bovendien medeorganisator van de Bloeiweek op De Hemmen in Sneek, verduurzaming van het bedrijventerrein stond hier centraal. Ook doen we mee met het programma Circulaire bedrijfsvoering van Circulair Friesland.

Gielstra (Noordwijzer): Wij geloven in samenwerking: met partners en opdrachtgevers brengen we circulariteit in de praktijk. Dat doen we door losmaakbaar ontwerpen, het inzetten van biobased en herbruikbare materialen en integraal nadenken over de volledige levenscyclus. Ons team volgt opleidingen in circulair bouwen en klimaatadaptatie en deelt deze kennis actief. Zo helpen we elkaar verder – binnen én buiten Noordwijzer – en bouwen we samen aan een duurzamere sector.

Roorda (GreenInclusive): Wij organiseren de hele keten lokaal en circulair: van hennepteelt tot biobased bouwmaterialen. De grondstoffen zijn hernieuwbaar en slaan

CO₂ op. Samen met boeren, bouwbedrijven en woningcorporaties vormen we een brede coalitie in de Fryske Vezelhennepdeal en delen we actief kennis. Zo dragen we bij aan een structurele transitie van lineair naar circulair bouwen.

Van der Mossel (Heijmans): We maken voor al onze woonproducten materiaalstroomanalyses en zetten in op het verminderen van primaire grondstoffen, door het toepassen van hergebruikte of biobased producten. Dit doen wij ook door op eigen gronden gewassen te telen, zoals hennepteelt in onder andere Heerenveen. We verlengen de levensduur van producten en materialen door goed onderhoud, hergebruik en herstel. Met het dashboard dat we samen met onze afvalpartijen hebben ontwikkeld brengen we afval in kaart, sturen we op zuivere afvalstromen en werken we aan een hoger nascheidingspercentage. Van ons houtafval wordt nieuw plaatmateriaal gemaakt en bij renovatie ‘oogsten’ we vrijkomende materialen, die brengen we zo hoog mogelijk in de keten terug. We worden weleens ‘meester in materiaalstromen’ genoemd!

Wat zijn de grootste uitdagingen bij het implementeren van circulaire principes?

De Boer (Empatec): In de bedrijfsvoering van één van onze vakbedrijven zijn wij afhankelijk van klanten die producten aanleveren om te verpakken of ompakken. Hier zijn in de keten nog stappen mogelijk, wat betreft restproducten zoals karton en folie. Dit wordt momenteel door de afvalverwerker gerecycled en is in die zin geen afval, maar wij zouden dit aandeel nog wel willen verminderen.

Gielstra (Noordwijzer): Wet- en regelgeving sluit nog niet altijd goed aan op circulaire

ambities. Ook merken we dat verandering spannend kan zijn: het vertrouwde voelt veilig. Maar niets doen is geen optie als we echt willen verduurzamen. Er is nog een tekort aan goede data en uniforme methodes, maar we zien dat samenwerking, leren in de praktijk en kennis delen zorgen voor steeds meer beweging. Door te durven én te doen, komen we samen vooruit.

Roorda (GreenInclusive): Een grote uitdaging is concurreren met fossiele bouwmaterialen die goedkoper zijn door een oneerlijk speelveld. Ook vraagt opschaling om investeringen en samenwerking met overheden en opdrachtgevers. Voor boeren is prijszekerheid essentieel. Via CO₂-certificaten en langetermijncontracten proberen we die zekerheid te bieden en de teelt aantrekkelijk te houden.

Dam (Súdwest-Fryslân): De omslag naar een volledig circulaire economie vergt een groot voorstellingsvermogen. Om daar een beroep op te kunnen doen, moeten we eerst werken aan een organisatie breed gedragen bewustwording van ‘nut en noodzaak’. Pas als die er is maken we andere keuzes dan gebruikelijk.

Rienks (Súdwest-Fryslân): Niet iedere ondernemer en werknemer zit op dezelfde plek in de transitiecurve. Dit vraagt tijd, volharding en experimenteerruimte.

Van der Mossel (Heijmans): Het is nog vaak een hobbelige zoektocht, maar we moeten voor materialen gaan die goed zijn voor mens

Rick van Asten, algemeen directeur van WITS.

én milieu. Neem vezelhennep: dat heeft alles in zich om de bouwsector te revolutioneren. Veel boeren willen best hennep telen: als er afzet is, het voldoende oplevert en voldoet aan de regelgeving. Bewoners willen graag duurzaam, maar ook betaalbaar wonen. Als de bouwsector de vraag naar biobased materialen opvoert, volgen boeren vanzelf. En het Bouwbesluit zou bijvoorbeeld een minimumpercentage biobased materialen kunnen voorschrijven.

Van Asten (WITS): Bij het initiëren en implementeren van circulaire methoden en werkwijzen komen uitdagingen naar voren zoals het fysiek hergebruiken van materialen, arbeidsuren, levensduurverlenging en garanties. We zitten op een kantelpunt: we weten dat circulaire alternatieven soms duurder zijn dan traditionele methoden. Het creëren van legitimiteit (door het inzichtelijk maken van de CO₂-uitstoot en mogelijke CO₂-reductie bij de juiste toepassing) leidt tot het goede gesprek. Daarin wordt niet alleen gekeken naar de euro’s, maar steeds meer naar CO₂-reductie en het creëren van een positieve impact.

Hoe ervaart u de samenwerking met andere partijen binnen de Friese circulaire economie?

Roorda (GreenInclusive): GreenInclusive is actief binnen Circulair Friesland en werkt intensief samen met partijen via de Fryske Vezelhennepdeal. De korte lijnen en

gedeelde ambitie in Friesland zorgen voor sterke verbindingen, gezamenlijke projecten en kennisdeling. Samen bouwen we aan een regionale biobased keten. Deze coöperatieve aanpak is cruciaal voor systeemverandering en een circulaire toekomst.

Van der Mossel (Heijmans): Wij zijn aangesloten bij Circulair Friesland. Het is inspirerend om kennis en ervaring te delen met andere partijen zoals overheden, adviseurs en andere bedrijven. Wij zijn een partij die graag kennis deelt. Door met elkaar te sparren kom je samen verder. Circulair Friesland organiseert verschillende sessies. Vanuit Heijmans dragen wij bij door actief deel te nemen en bijvoorbeeld presentaties te verzorgen.

Gielstra (Noordwijzer): We ervaren de Friese samenwerking als krachtig en verbindend. Noordwijzer is actief betrokken bij Circulair Friesland, een netwerk vol enthousiasme en daadkracht. Door kennis en ervaringen te delen, zetten we grotere stappen. Dat is precies waarom Friesland vooroploopt. Nu is het zaak om deze voorsprong vast te houden én anderen te inspireren ook in beweging te komen. Samen maken we het verschil.

Van Asten (WITS): Wij ervaren een sterke samenwerking met onze partners in het initiëren van nieuwe alternatieven en concepten. Zoals gezegd voeren we meerdere pilots uit: op het gebied van materialen, procesinnovatie, standaardiseren, afvalstromen en circulaire werkwijzen. Daarin

spreken we dezelfde taal, iedereen ziet in dat het anders moet. Dat vraagt van ons allemaal daadkracht en eigenaarschap. Onze aansluiting bij Circulair Friesland maakt ons een trotse partner, we dragen graag bij aan deze transitie.

Dam (Súdwest-Fryslân): Wij prijzen ons gelukkig met zo’n actieve vereniging als VCF en zijn hier uiteraard bij aangesloten. Door actief deel te nemen in programma’s en werkgroepen vergroten we onze impact in eigen gemeente en leren we van de ervaringen van andere leden.

Rienks (Súdwest-Fryslân): Iedere gemeente staat voor min of meer dezelfde uitdagingen. De onderlinge wil om kennis te delen zorgt voor versnelling van de transitie naar een circulaire Friese economie.

De Boer (Empatec): Empatec is lid van Circulair Friesland en de Freonen fan Fossylfrij Fryslân. Ook via die netwerken komen er klanten die Empatec als samenwerkingspartner zien in de circulaire economie in Friesland. Onze toegevoegde waarde zit dan niet alleen in het sociale, maar ook in onze verschillende bedrijfsonderdelen waar vakmensen werken. Denk bijvoorbeeld aan onze houten metaalafdeling.

Hoe ziet uw organisatie eruit over 5 of 10 jaar, is deze dan meer circulair?

Empatec:

“Onze medewerkers zijn ook van grote waarde op het gebied van duurzaamheid.”

Gielstra (Noordwijzer): Over 5 tot 10 jaar is circulariteit geen ambitie meer, maar een vanzelfsprekend onderdeel van elk project. Noordwijzer is nog steeds een lerende organisatie, waar kennis over circulair bouwen en klimaatadaptatie centraal staat. We ontwikkelen onszelf én de sector. Onze duurzaamheidswijzer is dan een breed gedragen instrument in de bouw. Daarnaast zetten we ons actief in voor scholing, zodat de kennis ook buiten Noordwijzer beschikbaar komt. Want uiteindelijk draait het om de vraag: Wat kun jij vandaag doen, om jouw stempel op morgen te zetten?

Reino de Boer, KAM- en duurzaamheidsmanager bij Empatec.

Focco Dam, beleidsadviseur Circulaire Economie bij Gemeente Súdwest-Fryslân, en Justin Rienks, strategisch adviseur Economie & Energie bij Gemeente SúdwestFryslân.

Rienks (Súdwest-Fryslân): Vanuit ons ‘Meerjarenplan Circulaire Economie 20242028’ ligt de focus de komende jaren op circulair inkopen en opdrachtgeverschap en circulair bouwen. Hiermee leggen we het fundament waar we op door kunnen bouwen. Over 10 jaar willen we dat circulariteit voor bedrijven en consumenten een vanzelfsprekende én lonende keuze is.

Dam (Súdwest-Fryslân): Circulaire vraag en aanbod groeien meer en meer naar elkaar toe. Onze stip op de horizon is een volledig circulaire economie in Súdwest-Fryslân in 2050.

Van der Mossel (Heijmans): Daar zijn we al volop mee bezig en over 5 of 10 jaar is het nog gebruikelijker om materialen te hergebruiken. Ik verwacht dat wij dan steeds meer gaan zeggen: zo doen wij het. Dat is pas

Gemeente Súdwest-Fryslân:

“Door circulariteit op te nemen in onze uitvraag, geven we een duidelijk signaal naar de markt.”

Vereniging Circulair Friesland:

“We zijn er nog niet. We moeten serieus met elkaar aan de slag, samen met onze leden.”

echt verantwoordelijkheid nemen. Je kunt niet de keuzes continu aan klanten overlaten. Heijmans is voornemens om doelstellingen te bepalen voor afval (tonnen), herkomst (% primaire grondstoffen), demontabelheid van uitgaande materiaalstromen en milieuimpact (MPG/MKI) van materiaalgebruik.

De Boer (Empatec): Circulaire economie en sociale inclusie is over 5 tot 10 jaar nog veel meer met elkaar verweven. Klanten weten ons dan nog beter te vinden voor SROI en om Empatec in te zetten voor de sociale component in circulariteit. Onze panden zijn dan verduurzaamd en ook in de interne bedrijfsvoering is circulariteit gewoon.

Van Asten (WITS): Wij blijven bijdragen door duurzame, biobased en circulaire alternatieven in onze interne bedrijfsprocessen, werkmethoden en projecttoepassingen. Wij stimuleren onze klanten en medewerkers in de toepassing van circulaire alternatieven. We willen ons verder ontwikkelen in onze circulaire kennis, planvorming en uitvoeringsprincipes. Daarmee dragen wij bij aan een positieve impact voor onze klanten, medewerkers en maatschappij en een comfortabeler en duurzamer thuis voor gebruikers van het vastgoed. ‘De kracht van aandacht’ is niet zomaar een slogan, het is onze belofte én drijfveer.

Roorda (GreenInclusive): Over 5 tot 10 jaar produceren we volledig circulair binnen Friesland. Dat doen we met een eigen fabriek, 2.000 hectare hennep, CO₂-certificaten en uitbreiding naar de productie van ander biobased bouwen isolatiemateriaal. We versterken de landbouw, bouwen circulaire producten lokaal en creëren werkgelegenheid. GreenInclusive wil een toonaangevend, sociaal en circulair productiebedrijf zijn in de Friese regio en daarbuiten. ■

Jantie van der Laan, programmamanager Overheden bij Vereniging Circulair Friesland.

Fotografie: Marloes Moll

Nollebouw uit Burgum:

‘We

bouwen alles van fundering tot nokvorst’

Van ver- of aanbouw van de woning, een grondige renovatie tot het vernieuwen van het dak, de vloer of het plaatsen van een overkapping: het allround bouwen aannemersbedrijf Nollebouw in Burgum helpt mee aan het realiseren van woondromen. “We bouwen alles van fundering tot nokvorst”, aldus eigenaar Arnold Lourens.

Het veelzijdige timmerbedrijf Nollebouw doet zowel projecten voor particulieren als bedrijven. Met een jarenlange ervaring in het timmerwerk en onderhoudswerkzaamheden is het bedrijf breed inzetbaar.

De diversiteit en afwisseling maken het werk ook zo interessant, vindt Lourens, wiens voornaam officieel Nolle is. De naam vormde de inspiratiebron voor de bedrijfsnaam Nollebouw, die de slogan ‘Bouwen met gevoel’ hoog in het vaandel heeft te staan.

Dagelijks is Lourens – samen met zijn team van vijf werknemers – bezig om de woondromen van zijn klanten te vertalen naar de werkelijkheid. “Het contact met de klanten met hun uiteenlopende wensen, maakt dit werk zo leuk. Iedere dag kom je weer wat anders tegen. Er is geen dag hetzelfde.”

Nollebouw geeft graag advies op maat en bekijkt in overleg met de klant naar de mogelijkheden, gewenste stijl en benodigde materialen. Want een geslaagde verbouwing of klusproject begint altijd met een goed gesprek, benadrukt de eigenaar van Nollebouw.

Burgum

Het bouwen aannemersbedrijf werd dertien jaar geleden opgericht door Lourens, nadat hij al jarenlange ervaring had opgedaan in de aan- en verbouwwereld.

Sinds zeven jaar is Nollebouw gevestigd aan de Dukatewei 2 in Burgum. Een uitermate geschikte locatie en mooie uitvalsbasis voor de vele bouwklussen, die het team van het timmerbedrijf verricht. Naast een grote loods

is er plek ingeruimd voor kantoorruimte. “Sinds we hier zitten is het alleen maar drukker geworden.”

Er liggen ondertussen plannen om de loods te vergroten. De tekeningen voor een uitbreiding van 35 x 15 meter zijn al klaar en als alles volgens planning verloopt, wordt de aanbouw in 2026 gerealiseerd.

Het groeiende bedrijf is door de uitbreiding nog beter klaar voor de toekomst, aldus Lourens die zelf de planning en calculatie voor zijn rekening neemt, maar ook een aantal dagen per week op de bouwplaats te vinden is.

Het werkgebied van Nollebouw strekt zich uit tot een groot deel van Friesland, met enkele uitschieters buiten de provinciegrenzen. Zo verricht het bouwen aannemersbedrijf werkzaamheden voor particuliere klanten in de regio en voor diverse regionale bedrijven, waaronder Noppert Beton in Sumar, Bakker van den Berg met vestigingen op diverse plaatsen en machinefabriek PMF in Burgum. ■

‘Elektrisch varen is eigenlijk zo logisch’

De Stille Boot zet koers naar fossielvrij Fryslân

Het water op om te ontspannen, te genieten van de natuur - en dat met een dieselmotor die lawaai maakt en uitstoot produceert terwijl je maar acht kilometer per uur vaart? “Het is eigenlijk zo onlogisch”, stelt Anton van Wijk, eigenaar van De Stille Boot in Heeg. Het Friese bedrijf levert al twintig jaar totaaloplossingen voor elektrisch varen en speelt een actieve rol in de transitie naar een fossielvrij Fryslân.

Van pionier tot B2B-specialist

De Stille Boot begon in 2004 als pionier in elektrisch varen, in een tijd dat Tesla net opstartte. “We zagen zeker een toekomst, anders hadden we het niet gedaan”, vertelt Van Wijk. “Al ging die toekomst veel langzamer dan we toen voor ogen hadden.”

Het bedrijf transformeerde in 2017 van botenbouwer naar pure B2B-leverancier en bedient vandaag de dag werven, jachtservicebedrijven, installateurs en zakelijke eindgebruikers. Het assortiment omvat elektromotoren tot 100 kW (150 pk), accupakketten, monitoringsystemen, displays

en flexibele zonnepanelen. “Alles wat in de boot zit om deze elektrisch te maken”, vat Van Wijk samen.

Technologische doorbraak

De grootste verandering in twee decennia?

De batterij technologie. “Vroeger had je 600 kilo accu’s nodig voor een dagje varen. Nu doe je dat met 120 kilo”, illustreert Van Wijk. “Een vijfde van het gewicht én het volume. Bovendien gaan moderne lithium-accu’s minimaal tien tot twaalf jaar mee, tegen een prijs waarvoor je vroeger een pakket kocht dat vijf jaar functioneerde.”

Ook de gebruikerservaring verbetert drastisch. Moderne displays tonen exact hoeveel energie resteert, hoe ver je nog kunt varen en welke snelheid optimaal is. “Elektrisch varen wordt mainstream”, constateert Van Wijk. “Zeker in steden zoals Amsterdam, waar je straks de binnenstad niet meer in mag met een verbrandingsmotor.”

Professionele toepassingen groeien

De zakelijke markt voor elektrisch varen groeit gestaag. De Stille Boot levert aan uiteenlopende professionele gebruikers:

van waterschappen in Limburg en Brabant tot civiele bureaus die waterdieptes meten. “GroenLeven gebruikt onze motoren bij het installeren van drijvende zonnepanelen. Kotug bouwt elektrische duwbootjes voor stadsdistributie. Voor de provincie Groningen leveren we motoren en accu’s voor een werkboot.”

Het bedrijf verkent ook innovatieve technologieën. “We zijn betrokken bij een project met brandstofcellen in boten. Met zo’n range extender verdubbel je de

actieradius”, legt Van Wijk uit. “Al zie ik waterstof niet als dé oplossing voor ons segment tot vijftien meter.”

Actief voor fossielvrij Fryslân Als Freon - deelnemer aan het netwerk fossielvrij Fryslân - zet De Stille Boot zich actief in voor de energietransitie. Van Wijk initieerde de energiecorporatie in Heeg en was betrokken bij het warmtenet-project. Het bedrijf ondersteunt de Stichting Elektrisch en Fossielvrij Varen Friesland en fungeert al jarenlang als informatiepunt elektrisch varen op de HISWA.

“Friesland heeft relatief veel bedrijven in elektrisch varen”, merkt Van Wijk op. “Door samen te werken in initiatieven als Freonen versnellen we de transitie naar fossielvrij varen. Want uiteindelijk is elektrisch varen gewoon de logische keuze voor iedereen die van het water wil genieten.”

Met zes specialisten, twintig jaar ervaring en een scherpe B2B-focus vaart De Stille Boot voorop in de Friese energietransitie op het water. Het bewijs dat duurzaam ondernemen en zakelijk succes hand in hand gaan. ■

Specialist in waterwerken

vakmensen, verzorgen we heel diverse waterbouwprojecten voor overheden, bedrijven en particulieren

Je kunt onder bij ons terecht voor:

� Damwanden en Beschoeiing

� Steigers en Vlonders

� Trailerhellingen

� Bouwkuipen

� Houten Bruggen

� Remmingswerken

� Klapanker systemen

� Trillingsvrij funderen.

W ilt u op de hoogte gehouden wor van actueel nieuws op notarieel gebied?

Download via de app store onze app.

W ilt u persoonlijk contact?

Gratis inloopspreekuur, elke donder van 14.00-17.00 uur. Meesterlijk in persoonlijk advies.

Wilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied?

Download via de app store onze app.

Wilt u persoonlijk contact?

Advies- en ingenieursbureau wsp.com/nl

+31 (0)88 910 20 00

NULLAST

Periodieke keuringen volgens Nen-normen van: - Elektrische gereedschappen NEN 3140 - Trappen en ladders NEN 2484 - Rolsteigers NEN 2718

Reparatie en onderhoud van - elektrische gereedschappen - tuinmachines

Telefoon 0515 - 42 98 88 E-mail info@notarisellem Website notarisellemers.nl Bezoekadres Oude Koemarkt 79, Sneek

Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur.

W ilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied?

Download via de app store onze app.

W ilt u persoonlijk contact?

Meesterlijk in persoonlijk advies.

Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur Meesterlijk in persoonlijk advies.

NOTARISKANTOOR ELLEMERS

Telefoon 0515 - 42 98 88 E-mail info@notarisellemers nl Website notarisellemers.nl Bezoekadres Oude Koemarkt 79, Sneek

Kalibratie, onderhoud en reparatie van lasers

Wytze Veens tra Houtdraaier sstraat 6b 8601 VG Sneek info@nullast.nl

0515 - 42 69 23 06 - 10 07 32 52

Stienstra en Van der Wal is de specialist in waterwerken. Met hoogwaardig materieel en een team van ervaren

Duurzame Doeners: Hekstra

In iedere editie staat een van de Freonen fan Fossylfrij Fryslân in de schijnwerpers. Dit keer valt deze eer te beurt aan Hekstra.

Wat doen jullie op het gebied van duurzaamheid?

We gebruiken zoveel mogelijke natuurlijke en circulaire bouwmaterialen zoals riet, hout en hennep. We zijn trotse ondertekenaars van de Fryske vezelhennepdeal en hebben in 2023 een biobased dakelement ontworpen. Ondertussen gaan we richting de 100 woningen die we al met dit element hebben geïsoleerd. Vorig jaar hebben we onze eerste biobased nieuwbouwwoning gebouwd en op Ameland zijn we bezig om biobased ecolodges te plaatsen. De focus ligt voor ons op bouwmaterialen, omdat een groot deel van de milieu-impact van de bouw hierdoor wordt veroorzaakt.

Tegelijkertijd kijken we ook breder: hoe kunnen we bijdragen aan gezonde woningen, aan de lokale biodiversiteit, en aan schoon en emissieloos bouwen? In 2024 hebben we iemand aangenomen die zich volledig met deze vraagstukken bezighoudt.

Waarom doen jullie dit?

Duurzaamheid is voor ons geen hype, maar noodzakelijk. Zoals we het tot nu toe deden is niet meer houdbaar. We bestaan in 2025 honderd jaar. Hoe zien Hekstra en de wereld er over 100 jaar uit? Onze inspiratie is om een toekomst te bouwen waar we trots op kunnen zijn. We zijn ervan overtuigd dat het mogelijk is om het verschil te maken. Dat er

niet alleen verandering nodig is, maar dat wij met elkaar de makers van verandering kunnen zijn.

Wat levert het op?

Een fossielvrije en circulaire toekomst creëren is niet makkelijk. Er zijn flink wat uitdagingen. Maar met een beetje durf kom je een heel eind! We hebben al heel wat mooie projecten kunnen uitvoeren waar we met trots op kunnen terugkijken. Met elk circulair project, en met elke duurzame maatregel die we als bedrijf treffen, is die circulaire economie weer een stap dichterbij. ■

Wendbaar leiderschap centraal bij zesde editie Overstag

Hoe blijf je als leider overeind wanneer de wereld sneller verandert dan ooit? Die vraag staat centraal tijdens Overstag, het grootste mkb-leiderschapsevent van Noord-Nederland dat op 3 september plaatsvindt.

“In je eentje ben je sneller, maar met z’n allen kom je verder”

Voor de zesde keer verzamelen meer dan 250 leiders uit Friesland, Groningen en Drenthe zich in Stadsschouwburg de Harmonie. Met sprekers als Olympisch kampioen Marit Bouwmeester, ondernemer Mark Vletter en geluksexpert Kasper van der Laan belooft het een dag vol praktische inzichten te worden.

“Er zijn niet zoveel evenementen die zich echt richten op persoonlijk leiderschap van de ondernemer”, zegt Carlo Ezinga, coöperatief directeur van de Friese Rabobanken, die dit jaar voor het eerst als hoofdsponsor meedoet.

“Hier wordt de ondernemer even uit zijn bedrijf getrokken om vanuit reflectie en inspiratie te werken aan zijn bedrijf.”

Van ondernemer naar leider

“De enige voorspelbaarheid is dat de wereld onvoorspelbaar is”, stelt Sicco de Vries, directeur van medesponsor aaff Fryslân. “Veel mkb’ers zijn niet als leider opgeleid. Ze zijn door de groei van hun bedrijf steeds meer in die rol terechtgekomen. Leiderschap is een vak apart dat je bedrijf toekomstbestendiger maakt.”

Ezinga ziet die uitdagingen dagelijks in de praktijk. “Neem het AI-verhaal. Je kunt een deken over je hoofd trekken en denken dat het je wel voorbij gaat. Dat is dus niet zo. Of kijk naar personeelstekorten, defensieuitgaven, en we zijn corona alweer bijna vergeten. Al die ontwikkelingen vragen om wendbaar leiderschap.”

Samen sterker dan alleen

Beide sponsoren benadrukken het belang van samenwerking. “In je eentje ben je sneller, maar met z’n allen kom je verder”, adviseert Ezinga. “Als mkb-ondernemer kun je best wel alleen zijn. Er is maar één de baas. Hoe zorg je ervoor dat je in je leiderschap geïnspireerd

blijft door andere impulsen, perspectieven en inzichten?”

De Vries vult aan: “Je moet niet alleen ín het bedrijf werken, maar ook áán het bedrijf. Dat vergeten ondernemers nog wel eens. Dit event is een moment om even stil te staan en op een betere manier verder te gaan.”

Voor Rabobank past de sponsoring perfect bij hun coöperatieve gedachte. “Onze aandeelhouder is de maatschappij”, legt Ezinga uit. “Een bank gedijt bij florerende ondernemers en een florerende maatschappij. We hebben ondernemers nodig die goed bij de pinken zijn bij alle innovaties en ontwikkelingen.”

Inspiratie

“Het inspireert ons zelf ook weer”, vult De Vries aan. “Doordat het event steeds groter wordt en meer partners krijgt, kunnen we investeren in nog meer aansprekende sprekers. Het is een dag vol inspiratie en

“De enige voorspelbaarheid is dat de wereld onvoorspelbaar is”

innovatie waar onze doelgroep samenkomt om van elkaar te leren.”

Ezinga’s advies aan ondernemers? “Gezonde nieuwsgierigheid en open oogkleppen. Blijf alert op wat er om je heen gebeurt en laat je inspireren. Leiderschap is iets wat je altijd moet blijven ontwikkelen, hoe klein of groot je bedrijf ook is.” ■

“Je moet niet alleen ín het bedrijf werken, maar ook áán het bedrijf”

Sponsoren

Behalve door aaff en Rabobank, wordt Overstag gesponsord door Brandmerck Okkinga, Ondernemend Friesland, Branding in Beeld en Hartman & Hartman.

Info: www.overstag-event.nl.

Menno Bakkers’ kunstdagboek Sublieme ervaringen

Als ondernemer hebben de meesten van u het erg druk. Een kans om dat eens te doorbreken is tijdelijk in ‘retraite’ gaan; uit de hectiek stappen en door aanpassing van tempo én omgeving tot mooie inzichten komen. Persoonlijk doe ik dat bij voorkeur alléén, of met mijn vrouw, maar er worden voor kleine groepen in dit kader óók mooie dingen aangeboden. Neem Friese ondernemers als Jessica Tuinman (Vruit.nl), die niet alleen in Friesland retraites aanbiedt, maar ook in Zweden en Marion Langhout (MAS coaching), bij wie je niet alleen in Leeuwarden kunt aankloppen maar ook in Spanje.

Zoals altijd liep de wereld van de kunst op dit alles alweer eeuwen vooruit. Schrijver Goethe trok eind achttiende eeuw naar Italië ‘om zichzelf terug te vinden’ en schilders als Caspar David Friedrich en William Turner trokken de bergen in. Het zijn zo maar wat voorbeelden. In een wereld die gedomineerd werd door industrialisatie en versnelling zochten zij de rust en de ruimte en de rustige cadans van de natuur. Hun landschappen? Dat waren eigenlijk snapshots uit hun innerlijke wereld.

Iedereen heeft zo zijn eigen favoriete bestemmingen, als het gaat om het ontvluchten van het dagelijkse. En ik heb er vele: Schotland, Yorkshire, Lake District, Alpen, Catalonië, Italië. Het schilderen van die landschappen heeft voor mij weinig te maken met het reproduceren van wat ik zág, maar veel meer met wat ik vóélde. Dat lukt lang niet altijd. Opmerkelijk genoeg slaagt het vaak wanneer een bepaald landschap mij op een onverwacht moment ineens verrast.

Zo had ik eens twee dagen gewandeld aan de voet van de Eiger en de Jungfrau in Zwitserland. Na die indrukwekkende dagen was ik uitgeput maar voldaan aan het uitrusten aan de Brienzersee. Het was vroeg in de avond en het weer betrok. Ineens veranderde alles; niet alleen het landschap, maar ook het geluid en de

geuren. De dreigende wolken achter de enorme bergen maakten dat ik me klein voelde.

Tegelijkertijd realiseerde ik me dat dit proces een soort van eeuwigheidswaarde had. Ik voelde me op dat moment kwetsbaar, maar raar genoeg ook helemaal ‘thuis’ in de wereld.

Een andere keer maakt ik een lange wandeling in een uithoek van Sicilië. Ik was op de bonnefooi een flink stuk het binnenland ingelopen en daar was het zinderend warm en doodstil. De zee was nergens meer te bekennen; de telefoon had geen bereik; mijn water was bijna op en aan mijn hoofd voelde ik dat ik de hitte eigenlijk niet meer langer dan een half uur zou kunnen verdragen. Toen ineens, achter een heuvelrug, een zacht donzig gefluister. Nog wat stappen en daar verscheen geheel onverwacht een zeearm in het landschap. Kortom: afkoeling. Mijn duik in het water voelde levensreddend.

Dit soort overstelpende natuur-ervaringen, die eigenlijk nooit helemaal goed in woorden zijn te vatten, noemen we ‘sublieme ervaringen’.

Ik heb er ooit een film over gemaakt. Die zie je hier:

Hieronder staan QR-codes die je direct op de juiste plek brengen:

LAKE BRIENZ (BRIENZERSEE)

Menno Bakker, 2023

Acrylic paint on paper

24,5 cm X 30 cm

ITALIAN LANDSCAPE

Menno Bakker, 2024

Acrylic paint on paper 24,5 cm X 30 cm

Tien jaar Friese Zaken: voor alle Friese ondernemers

‘Je hoeft geen eigenaar of CEO te zijn om hier op je plek te zijn’

Rinze bij het netwerkdiner van Centre of Entrepreneurship Fotografie: Branding in Beeld

Friese Zaken ontstond in 2016 uit een fusie van Jongeren Commerciële Club Friesland (JCCF) en Dé Commerciële Club Friesland (DCCF). Geen scheidslijnen en verschillen meer, maar verdergaan als één geheel. De grootste ontwikkeling die Friese Zaken doormaakte is het creëren van een cultuur waarin iedereen welkom is. Een netwerk met diversiteit, waar iemands ondernemersgeest zwaarder weegt dan het runnen van een eigen bedrijf. De club bestaat momenteel uit zo’n tachtig leden, maar heeft gezonde groeiambities.

“In het jubileumseizoen wil je met name de opening en afsluiting niet missen”

Een voorzitter met visie

Alex Tabak is voorzitter van Friese Zaken en sinds 2014 betrokken, toen nog vanuit JCCF. “Vanaf de start van Friese Zaken is onze koers dat we toegankelijk willen zijn voor ondernemende mensen. Je hoeft geen eigenaar of CEO te zijn om je aan te sluiten. Onze economie wordt gevormd door ondernemers, de overheid en het onderwijs. Beslissingsbevoegden uit die laatste twee sectoren zijn ook van harte welkom, bijvoorbeeld vanuit HR, financieel of facilitair”, begint Alex.

Kwaliteit boven kwantiteit

Hij is trots dat vooral de cultuur van de JCCF is behouden. “Jonge ondernemers voelen zich welkom. Met een eigen app, passende huisstijl en fraaie aftermovies hebben we ons professioneel ontwikkeld.” Alex over het jubileumjaar: “Qua programma zullen er iets minder bijeenkomsten op de planning staan, rekening houdend met de drukke agenda’s. De focus ligt op kwalitatieve bijeenkomsten, met goed eten en drinken, impactvolle sprekers en mooie settings. Vooral de opening in september en afsluiter in juni wil je niet missen.”

Een frisse kennismaking

Rinze Bos, directeur van Inqubator Leeuwarden en BDF, is sinds een halfjaar lid. Over zijn keuze voor Friese Zaken: “De club kent een prettige mix van ondernemers en bedrijven, ook in business, grootte, levensfase en bekendheid. Die diversiteit is prettig.” Naast de zakelijke voordelen, is Rinze tevreden over de balans tussen commercie, inhoud en gezelligheid. “Het niveau van de activiteiten is hoog, met goede sprekers en mooie locaties. Als seizoensafsluiter zijn we onlangs wezen toeren met eigen auto’s, met erna een barbecue en wijn op een wijngaard”, zegt Rinze. Zijn verwachtingen van het jubileumjaar? “Wat we tijdens de seizoenafsluiting deden was zeer geslaagd. Wordt het nog grootser? Ik laat me graag verrassen.”

“Friese Zaken is nuchter, open en heeft geen kliekjes”

Een betrokken lid van het eerste uur André de Vries, eigenaar van De Vries Business, is al sinds 2001 actief. Eerst binnen JCCF en later DCCF. In 2016 ging hij mee naar Friese Zaken, waar hij onder andere penningmeester was. “Het voelt nog altijd als mijn cluppie”, begint hij. “Ik heb er zakelijk profijt van en – nog belangrijker – vrienden aan overgehouden. Het is een netwerkorganisatie met inhoud. Nuchter, met een open sfeer en zonder kliekjes of eilandjes”. Ook André is enthousiast over het

jubileumjaar. “Door mijn volle agenda kan ik niet alles bijwonen. Maar áls ik er ben, geniet ik altijd van het niveau van de bijeenkomsten. Dat geldt tevens voor mijn verwachtingen”, zegt hij met een knipoog.

Word jij het 100ste lid?

Met 80 leden en een jubileum vol impactvolle ontmoetingen is dit hét moment om aan te haken. Ben jij ondernemend, nieuwsgierig en op zoek naar een professioneel netwerk in Friesland? Sluit je dan aan bij Friese Zaken en groei zowel zakelijk als persoonlijk. Kijk op www.friesezaken.frl of kom eens sfeer proeven tijdens een bijeenkomst. ■

André bij het kijkje achter de schermen bij Oerrock.

Alex opent een bijeenkomst in zijn rol als voorzitter.

Familiebedrijf Joh. Bosgra bv in Hurdegaryp viert 60-jarig bestaan

Het familiebedrijf Joh. Bosgra bv in Hurdegaryp bestaat in september van dit jaar maar liefst zestig jaar. Het is een moment waar het bedrijf nadrukkelijk even bij stil wil staan. Niet alleen om de oprichters Johannes en Anneke Bosgra, maar ook om het team en de klanten te bedanken, legt directeur Gretha Bosgra uit. Het jubileum is meteen ook een moment om vooruit te kijken naar de toekomst, voegt ze eraan toe.

Bosgra is het adres in de regio voor tuin- en parkmachines, ruitersport, werkkleding, gereedschap, mechanisatie, aanhangwagens en trailers. Naast een uitgebreid assortiment A-merken kunnen de klanten bij het bedrijf terecht voor service en onderhoud, goed advies en concurrerende prijzen.

Ondertussen is de leiding van Bosgra in handen van de tweede generatie. De zussen Gretha en Ciska Bosgra namen het bedrijf in 2001 over van hun ouders Johannes en Anneke. Samen met een team van zeventien werknemers runnen ze het bedrijf aan de Rijksstraatweg, dat opvalt door de moderne voorgevel met daarachter ruim 5000

vierkante meter aan showroom, magazijn en werkplaats.

Al generaties lang weten klanten de weg te vinden naar Bosgra. “Zo kocht pake vroeger misschien een trekker bij mijn heit en nu komen de kinderen en kleinkinderen nog steeds bij ons in de winkel. Maar ook nieuwe

klanten weten ons goed te vinden, mede door de goede ontsluiting via de Centrale As en de Haak om Leeuwarden.”

Geschiedenis

In 1965 begon Johannes Bosgra met de verkoop van stalventilatoren en melkmachines vanuit het ‘lytse bûthûs’ van zijn ouderlijke boerderij. Na zijn huwelijk met Anneke verhuisde het bedrijf naar Quatrebras om zich vervolgens in 1974 op de huidige locatie in Hurdegaryp te vestigen.

Oorspronkelijk begonnen als landbouwmechanisatiebedrijf, ligt de nadruk de laatste decennia meer op de tuin- en gereedschapsafdeling en de ruitersport. Bedrijven, overheden, instellingen, hoveniers, particulieren

en paardenliefhebbers behoren tot de uitgebreide klantenkring van Bosgra.

Ook al is er veel veranderd in de loop der jaren, toch blijft de basis hetzelfde. “Klanten kunnen altijd bij ons binnenlopen. Persoonlijke aandacht, een fijne sfeer en een stukje humor vinden we belangrijk. Wij helpen mensen kopen, zeggen we hier altijd. We willen onze klanten graag helpen om de juiste keuze te maken. We hebben een prachtig team dat de mensen daarbij wil adviseren.’

Vieren

Het 60-jarig bestaan van Bosgra wordt gevierd met een speciale jubileummaand in september. In deze maand passeren diverse acties voor klanten de revue bij het bedrijf dat de slogan ‘Groots in buiten’ voert.

Ondertussen blijft het familiebedrijf zich vernieuwen, benadrukt Gretha Bosgra. “We blijven naar de toekomst kijken. Ons assortiment - zowel in de showroom als in de webshop - past zich constant aan. Zo is er steeds meer vraag naar robotisering en accumachines. “

Het belangrijkste is en blijft echter dat mensen bij mensen willen kopen, vindt de eigenaresse. “Daar geloof ik in, maar daarnaast moet je je als bedrijf wel constant blijven ontwikkelen.” ■

Uw partner voor tuinmachines, gereedschap en nog veel meer

Groots in buiten

Joh. Bosgra BV Hurdegaryp

Joh. Bosgra BV in Hurdegaryp is voor professionals en particulieren het adres voor alle tuin- en parkmachines, gereedschappen, werkkleding, aanhangwagens en nog veel meer. Als familiebedrijf met ervaren en gedreven medewerkers adviseren wij u graag over de juiste materialen voor uw bedrijf. In onze moderne werkplaats kunnen alle verkochte machines worden onderhouden, gerepareerd en gekeurd door ervaren monteurs.

Persoonlijk advies nodig?

Kom langs of bel ons op 0511 – 472025.

Voor gehele assortiment zie www.bosgra.nl

0511 - 472025 Rijksstraatweg 139, Hurdegaryp info@bosgra.nl www.bosgra.nl

Van BHV tot volledige bedrijfsveiligheid

Opleidings- en Kenniscentrum

Training en Advies op het gebied van:

+ BedrijfsHulpVerlening (BHV)

+ Veiligheidsmiddelen

+ Onderhoud & Keuringen

+ VCA Cursussen

+ Brand- en Veiligheidspersoneel

+ RI&E, ontruimingsplannen en plattegronden

Wij leveren maatwerk op elk gebied!

BHV Centrum Friesland B.V.

Zwettestraat 3 - 3A | 8912 AH Leeuwarden | (058) 30 30 155 info@bhvcentrumfriesland.nl | www.bhvcentrumfriesland.nl

NLP

Practitioner Opleiding: voor wie verandering wil

‘Kies dit najaar je eigen koers’

In een wereld die snel verandert zijn zelfinzicht en verbindend leiderschap belangrijker dan ooit. NLP Instituut Kies Koers in Burgum biedt een praktische en diepgaande NLP Practitioner Opleiding voor ondernemers en professionals die willen leven en leiden vanuit rust, vertrouwen en verbinding. Deze herfst starten er twee nieuwe edities.

De NLP Practitioner Opleiding is gecertificeerd en aangesloten bij de American Board of NLP (ABNLP), de grootste internationale organisatie op het gebied van NLP. Dit betekent dat de opleiding een hoge standaard heeft en internationaal erkend wordt. Meer info en aanmelden: www.kieskoers.nl

“Hoe jij in je vel zit, heeft directe invloed op je omgeving”, vertelt Ymkje de Vries, oprichter en trainer. “NLP helpt je ontdekken wie je bent, wat je drijft en wat je belemmert. En vooral: hoe je daar zelf sturing aan kunt geven. Dit najaar kun jij leren je eigen koers te bepalen.”

Persoonlijk en praktisch

NLP (Neuro Linguïstisch Programmeren) geeft inzicht in denkpatronen, overtuigingen en communicatie. De aanpak van Kies Koers is nuchter, persoonlijk en diepgaand. “We geven mensen tools om het leven te leiden zoals zij het willen.” De opleiding duurt vijf maanden en bestaat uit vijf blokken van drie dagen, plus intervisiemomenten in groepjes. Er wordt gewerkt aan communicatie, persoonlijke overtuigingen en verandering. Wat je leert, kun je meteen toepassen in je werk en dagelijks leven. “Als je snapt

waarom je reageert zoals je doet, ontstaat er keuzevrijheid. Je hoeft niet meteen iets te veranderen, je kúnt het wel.”

Leiderschap met impact

De opleiding trekt veel ondernemers en professionals. “Zij zien vaak bij anderen wat het oplevert: meer rust, betere communicatie en meer plezier.” Volgens Ymkje vraagt deze tijd om leiders die hun eigen patronen kennen. “Gedrag op de werkvloer – zoals irritatie of please-gedrag – komt vaak voort uit oude ervaringen en overtuigingen. NLP maakt dat zichtbaar en werkbaar. Zo kun je krachtiger en bewuster handelen.”

Veilige leeromgeving

De groep biedt een veilige leeromgeving. In intervisies oefenen deelnemers wat ze geleerd hebben. “Het helpt om te merken dat anderen met dezelfde dingen worstelen. Dat

geeft herkenning en verdieping.” Kies Koers staat voor echtheid, veiligheid en vertrouwen. “Als je je veilig voelt, kun je echt leren. Wat je ook hebt meegemaakt: je hebt invloed. Als je bereid bent naar jezelf te kijken, kun je veranderen. Dat is waar NLP over gaat.”

Training op maat en coaching

Kies Koers biedt ook NLP-trainingen op maat voor teams en individuele coachingstrajecten voor medewerkers. “Investeren in je mensen is investeren in duurzame inzetbaarheid”, aldus Ymkje.

“Meer

verbinding en rust in mijn hoofd”

Klaas de Jong, business intelligence-specialist bij AB Vakwerk

Klaas werkt dagelijks met data. Toch was het niet een technische cursus, maar de NLP Practitioner Opleiding die hem écht verder hielp. “In mijn werk is het essentieel om de vraag achter de vraag te stellen. Door alle digitale communicatie verdwijnt nuance, waardoor echte verbinding soms lastig is. Ik merkte dat ik daar moeite mee had, zowel zakelijk als privé.”

Klaas stapte in met het idee zijn communicatievaardigheden te verbeteren, maar de opleiding bood veel meer. “Ik ben anders gaan kijken naar mijn eigen denkpatronen. Klopt wat ik denk eigenlijk wel? Door open vragen te stellen en bewuster te luisteren, ontstaat meer begrip. Ik begrijp nu beter hoe anderen communiceren en hoe ik daarop kan afstemmen, zonder meteen te oordelen.” Wat hem opviel aan Kies Koers, was de persoonlijke benadering. “Er wordt echt tijd voor je genomen. Trainer Ymkje is betrokken en bereikbaar, ook tussen de modules door.”

De impact? “Ik krijg vaak terug dat ik rustiger overkom. In plaats van te piekeren, maak ik nu keuzes en kom ik in actie. Dat geeft zoveel ruimte.” Klaas raadt de opleiding dan ook iedereen aan. “Het is niet zweverig. Je haalt eruit wat bij jou past. Als je twijfelt: gewoon doen. Dit is geen ‘kunstje leren’, dit werkt door op de lange termijn. Voor jezelf én voor je organisatie.”

“Van

levensangst naar levenslust”

Petra van den Dolder, zelfstandig ondernemer op het gebied van hoogbegaafdheid, toetsing en muziek.

Petra wordt gelukkig van leren, ook op het gebied van persoonlijke ontwikkeling. Van deze opleiding leerde ze veel meer dan ze had verwacht. “Ik wilde begrijpen waar mijn manier van communiceren op is gebaseerd en hoe ik zo met anderen kan communiceren dat ik hen beter begrijp. Ook om beter aan te sluiten bij mijn doelgroep: studenten met kenmerken van hoogbegaafdheid.”

De opleiding raakte een diepere laag. “Ik sta nu veel lichter in het leven. Terugkijkend heb ik lang vanuit angst geleefd. Nu begrijp ik waar dat vandaan komt én wat ik eraan kan doen. Dat maakt me zelfverzekerder. Ik blijf dichter bij mezelf, maak authentiekere keuzes en trek me minder aan van wat anderen vinden.” Dankzij NLP leer je onbewuste, vaak belemmerende overtuigingen herkennen. “Door je daarvan bewust te worden, kun je veranderen. Gesprekken gaan me makkelijker af, ik stel nu ook de moeilijke vragen. En mensen stellen zich verrassend snel open.”

Petra begon met de training ‘NLP in 1 dag’ om kennis te maken met Ymkje. “Ze is een vakvrouw, met een nuchtere, betrokken aanpak.”

Dat de Practitioner-groep meteen veilig aanvoelde, was ook helpend. “Je pelt laagjes af, ontdekt wie je écht bent. Dat heeft een positief effect op al je relaties, zowel zakelijk als privé. Je wordt er een mooier mens van.”

Sukkels of visionairs?

Duurzaamheid. Het begrip roept beelden op van windmolens, zonnepanelen en elektrische auto’s. Maar voor mij gaat duurzaamheid verder dan techniek. Het draait om mensen. Om de vraag hoe we niet alleen onze planeet, maar ook onze banen en medewerkers toekomstbestendig maken.

De klimaatuitdaging van vandaag is immens. Het gaat niet alleen om energie, maar ook om circulaire bouw, klimaatadaptatie, isolatie, warmtetechniek, gedragsverandering, en beleidsontwikkeling. Dat vraagt om mensen.

Maar juist daar wringt het: we kampen met een structureel tekort aan vakbekwame én strategische krachten. Van monteurs tot projectleiders, van werkvoorbereiders tot energieadviseurs. De klimaatbanen van morgen zijn er, maar wie gaat ze invullen?

Tegelijkertijd staat een diverse groep mensen te popelen om aan de slag te gaan: werkzoekenden, carrièreswitchers, professionals die impact willen maken. Wat als juist zij de versnellers zijn die we over het hoofd zien?

Bij Etran brengen we die werelden samen. In samenwerking met UWV en gemeenten leiden we zij-instromers op tot onder andere EP-W adviseur ofwel specialisten in energieprestaties van woningen. In een intensief traject van zeven weken combineren we theorie, praktijk en persoonlijke begeleiding. Inmiddels zijn ruim 150 mensen opgeleid, waarvan het merendeel werkt in een klimaatbaan. We voegen daarmee daadwerkelijk kennis en capaciteit toe.

Daarnaast bemiddelen we ervaren professionals met meerjarige relevante werkervaring binnen de fysieke leefomgeving. Mensen die bewust kiezen voor werk met betekenis. Onze kandidaten zijn inzetbaar in rollen die cruciaal zijn voor de klimaatopgave: van beleidsadviseur tot uitvoerder of projectmanager, van detavast tot structurele invulling. Ze kiezen voor Etran vanwege onze specialisatie in klimaatbanen en onze maatschappelijke missie. Detachering is voor ons niet alleen dienstverlening, maar ook een krachtig middel om duurzame impact te maken.”

En dan het grotere plaatje. Stel je voor: het is 2075. Onze kinderen of kleinkinderen kijken terug op deze tijd. Wat zeggen ze dan over ons? Dat we visionair waren? Dat we moeilijke keuzes durfden maken voor een leefbare wereld? Of noemen ze ons een stel sukkels die hun luxe belangrijker vonden dan hun nalatenschap?

De keuzes die we nú maken, bepalen dat oordeel. Duurzaamheid is geen luxe of PR-term. Het is noodzaak. En het begint bij mensen. Bij kansen geven. Bij investeren in werk dat vandaag nodig is en morgen verschil maakt.

Als we spreken over een duurzame toekomst, moeten we ons afvragen: wie bouwt die toekomst eigenlijk? En wie krijgt de kans om mee te bouwen?

De antwoorden liggen voor ons. We moeten ze alleen durven omarmen. ■

Gerrit Visser Founder Ceo Etran

www.defryskemarren.nl samen

samen werken en samen vooruit

In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

Toegangsbeheer

Onder de naam (RTB) biedt Raadsma alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort. In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

RAADSMA

DEURBESLAG . HANG- EN SLUITWERK . DEUREN . IJZERWAREN EN BEVESTIGINGEN CHEMISCHE PRODUCTEN . GEREEDSCHAPPEN . LAND- EN TUINBOUW MACHINES EN ACCESSOIRES . WERKKLEDING . PERSOONLIJKE VEILIGHEID

Ondernemend Friesland editie 4, 2025

UMAGINE FRIESLAND

BUREAU RISICOMEESTER

FRIESE RABOBANKEN

Het edele jatwerk

Menno Bakker

Slimme graafmethode A.Hak beperkt overlast in centrum Heerenveen

Samen bouwen aan impact: ESG bij Jorritsma Bouw

Themagesprek

Circulair ondernemen in Friesland: Samen durven en doen

41

Tien jaar Friese Zaken: voor alle Friese ondernemers

Wendbaar leiderschap centraal bij zesde editie Overstag

Met een vernieuwd

IMPACD Centre slaat IMPACD

Boats een nieuwe koers in

Gérard Porton nieuwe bedrijfsleider regio Noord bij Heijmans

Infra

Isolatienoord,

ICIT viert 25-jarig jubileum:

een kwart eeuw digitale maatwerkoplossingen uit

Franeker

Dé trouwbeurs van Friesland komt er weer aan!

Landelijk congres Jong Management (JM)

Succesvolle samenwerking bij de Circular Summit

Fryslân 2025

Kwartierprijzen uitgesteld: ondernemers krijgen extra tijd om energievoordeel te pakken

Umagine Friesland gelooft in groot worden door klein te blijven

Slimme graafmethode A.Hak beperkt overlast in

centrum Heerenveen

Buro Hollema realiseert Friese ambities in een veranderende wereld

UW PARTNER IN BOUWEN

Bureau Risicomeester biedt totaaloplossingen bij risicobeheersing

Samen bouwen aan impact: ESG bij Jorritsma Bouw

ons was ESG een kwestie van teams formeren en gaan’

Van

Industriële

– zonder nonsens

E S G

Friese expertise als antwoord op naderende internationale watercrisis

Oldenburger|Fritom opent tweede BREEAM

Outstanding DC

Niet wachten, maar veranderen

–

Van Vuuren ademt duurzaamheid

Circulair ondernemen in Friesland:

Samen durven en doen

AL 125 JAAR DE VEELZIJDIGE AANNEMER UIT EASTERMAR

bouwen alles van fundering tot nokvorst’

‘Elektrisch varen is eigenlijk zo logisch’

De Stille Boot zet koers naar fossielvrij Fryslân

Specialist in waterwerken

NULLAST

NOTARISKANTOOR ELLEMERS

Duurzame Doeners: Hekstra

Wendbaar leiderschap centraal bij zesde editie Overstag

Menno Bakkers’ kunstdagboek Sublieme ervaringen

Tien jaar Friese Zaken: voor alle Friese ondernemers

Familiebedrijf Joh. Bosgra bv in Hurdegaryp viert 60-jarig bestaan

Uw partner voor tuinmachines, gereedschap en nog veel meer

Joh. Bosgra BV Hurdegaryp

NLP

‘Kies dit najaar je eigen koers’

verbinding en rust in mijn hoofd”

levensangst naar levenslust”

Sukkels of visionairs?

Toegangsbeheer

RAADSMA

IJZERSTERK