Nauczyciel i Szkoła - nr 124 (3) - 2022

nr 3 (124) kwiecień 2022 • ISSN 2080-6698

Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii, czyli historia jak bumerang Kryzys wojny a rozwój dziecka Dlaczego warto rozpoczynać naukę języka obcego w okresie wczesnoszkolnym?

Projekt współpracy ze Szkołą POLCA w Belfaście w Irlandii Północnej „Razem dla edukacji” Czasopisma dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w zbiorach PBW przy PZPW w Rzeszowie

Redaguje: dr Janusz Ustrzycki – redaktor naczelny Joanna Majewska-Lasek Projekt okładki i skład komputerowy: Janusz Ustrzycki Współpraca: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie Muzeum Dobranocek w Rzeszowie Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie Młodzieżowy Dom Kultury w Rzeszowie PIE Europe Direct - Rzeszów, Podkarpacka Komisja Filmowa Krystyna Wróblewska – Dyrektor PZPW w Rzeszowie

Z DZIAŁALNOŚCI PODKARPACKIEGO CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W RZESZOWIE Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii, czyli historia jak bumerang

1

Z DOŚWIADCZEŃ NAUCZYCIELI I DORADCÓW METODYCZNYCH Kryzys wojny a rozwój dziecka

3

Dlaczego warto rozpoczynać naukę języka obcego w okresie wczesnoszkolnym?

6

Z ŻYCIA SZKÓŁ I PL ACÓWEK OŚWIATOWYCH PODKARPACIA Projekt współpracy ze Szkołą POLCA w Belfaście w Irlandii Północnej „Razem dla edukacji”

8

Innowacja taneczno-teatralna – I ty masz talent

9

Biennale 2021 – Zespół Państwowych Szkół Plastycznych im. J. Szermentowskiego w Kielcach

11

Aktywnie i atrakcyjnie – Szkoła Podstawowa w Tyczynie

14

Czy pr zedmiot podstawy pr zedsiębiorczości jest potr zeby?

17

Złote Szkoły Narodowego Banku Polski

18

Mieleckie Warsztaty Olimpijskie

19

Nie ma, jak własny biznes! – Moc i urok miniprzedsiębiorstw

20

Finał i gala I Podkarpackiego Konkursu „Wybieramy zawód pr zyszłości”

22

Z PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTEKI WOJEWÓDZKIEJ W RZESZOWIE PRZY PZPW Czasopisma dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w zbiorach PBW w Rzeszowie

23

I str. – Po r t re t r o d z i n n y Aleksandry Białoń (fragment pracy) – Zespół Szkół Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem III – Biennale 2021 - prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem - wystawa w Galerii Miejskiej Zespołu Szkół Plastycznych w Rzeszowie (fot. J. Ustrzycki) IV – Biennale 2021 - prace uczniów Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. T. Brzozowskiego w Krośnie (fot. J. Ustrzycki)

© Copyright by Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie przy PZPW, Rzeszów 2022 Wydawca: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, 35-036 Rzeszów, ul. Niedzielskiego 2 tel. 17 853 40 97, fax. 17 853 46 82, www.pcen.pl, e-mail: justrzycki@pcen.pl Druk i oprawa: BONUS LIBER Sp. zo.o.

ISSN 2080-6698

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii, czyli historia jak bumerang

„H

istoria jak bumerang” pod takim hasłem przebiegała kolejna VIII edycji konkursu „Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii”, która w dniu 16 marca br. odbyła się w gościnnych progach II Liceum Ogólnokształcącego im.

Leopolda Lisa Kuli w Rzeszowie.

Do konkursu zakwalifikowało się 39 uczniów z całego Podkarpacia, w zmaganiach wojewódzkich uczestniczyło 33 uczniów z ponad 20 szkół. W całym kraju test egzaminacyjny rozwiązywało 414, laureatów etapów szkolnych.

W wyniku przeprowadzonego konkursu i dogrywki, w której uczestniczyło czworo uczniów przyznano: I miejsce Alicji Żmudzie – II LO im. M.Kopernika w Mielcu, II miejsce Emilii Wieczorek I LO im. S. Konarskiego w Rzeszowie, III miejsce Szymonowi Nieznańskiemu I LO im. KEN w Sanoku.

Zwycięzcom składam serdeczne gratulacje.

Wymienieni powyżej uczniowie z najwyższymi wynikami na Podkarpaciu tworzą drużynę, która w kwietniu 2022 r. przyjedzie do Gdańska na trzydniową wizytę studyjną, a następnie w czerwcu przystąpi do egzaminu finałowego Olimpiady. Finał oraz gala wręczania nagród odbędzie się w Sieradzu, pięknym mieście, znajdującym się w województwie łódzkim.

Warto dodać, że bardzo dobry wynik w olimpiadzie uzyskał również, występujący poza konkursem, Damian Szałankiewicz z Zespołu Szkół Mechanicznych im. Stanisława Staszica w Krośnie.

Na zwycięzców Olimpiady czekają indeksy na stacjonarne uczelnie wyższe, roczne stypendia naukowe oraz atrakcyjne nagrody rzeczowe.

Dziękuję fundatorom nagród dla zwycięzców: Bogusławie Budzie – przewodniczącej Komisji Między zakładowej NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania, Bogusławie Stec-Świderskiej – zastępcy przewodniczącego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność”.

Za pomoc w organizacji konkursu wyrazy podziękowania kieruję do: Andrzeja Szymanka – dyrektora II Liceum Ogólnokształcącego im. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie, Krystyny Wróblewskiej – dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich.

Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie / Podkarpacki Zespól Placówek Wojewódzkich jako instytucja doskonaląca nauczycieli po raz ósmy organizowało na poziomie wojewódzkim konkurs Olimpiadę Solidarności. Dwie dekady historii dla szkół średnich z całego Podkarpacia.

Opracował: Roman Zych nauczyciel konsultant PCEN w Rzeszowie przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Konkursowej

Muzeum w Bóbrce z lotu ptaka

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

1

Olimpiada Solidarności.

Dwie dekady historii, czyli historia jak bumerang

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

2

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Kryzys wojny a rozwój dziecka

K

ryzys to za sprawą otaczających nas zdarzeń ostatnio bardzo popularne słowo.

Potocznie słowa tego używamy do określenia wielu sytuacji, w których coś gwałtownie ulega zmianie, czemu towarzyszą negatywne emocje. psychologicznego punktu widzenia kryzys oznacza przejściowy stan nierównowagi wewnętrznej. Stan ten może być wywołany przez jakieś zdarzenie życiowe i wymaga od nas dokonania istotnych zmian lub rozstrzygnięć.1

Z

Tymi wydarzeniami mogą być codzienne zdarzenia życiowe, które mocno angażują nas emocjonalnie (np. urodzenie się dziecka, śmierć kogoś bliskiego), jak również wydarzenia, które wymuszają na nas zmianę w zakresie dotychczasowego funkcjonowania z rodziną, w pracy (np. przejście na emeryturę). Jak się okazuje zdarzenia te niekoniecznie wiążą się z doświadczaniem negatywnych emocji, również te zabarwione pozytywnie (np. ślub) mogą stanowić dla nas kryzys.2 Oczywiście mówiąc o kryzysie nie można pominąć tzw. kryzysów rozwojowych, czyli tych związanych z rozwojem człowieka. Każdy człowiek wraz z wiekiem przechodzi przez różne fazy rozwoju, nie tylko fizycznego ale także psychicznego, którym towarzyszą różne kryzysy z tym związane. Kryzysy te nazywamy normatywnymi, gdyż nie sposób ich ominąć i dotyczą każdego człowieka.

Zgodnie z wiedzą psychologiczną duża liczba wydarzeń krytycznych, ich zagęszczenie w czasie i ich negatywna ocena, powodują duże obciążenie dla równowagi psychicznej człowieka3. Kiedy myślimy o dzieciach, to szczególny wpływ na radzenie sobie z danym zdarzeniem ma oczywiście faza rozwoju, w jakiej się znajdują, w tym aktualnie rozwiązywany dylemat rozwojowy oraz sposób rozwiązania poprzednich kryzysów w toku rozwoju.4 Psychologia wyróżnia wiele koncepcji rozwojowych, które stanowią opis tego, w jaki sposób rozwija się psy1

W. Badura-Madej, Podstawowe pojęcia kryzysu i interwencji kryzysowej [w:] Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Poradnik dla pracowników socjalnych, red. W. Badura-Madej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999, s. 15-31.

2 Ibidem 3 Ibidem 4 D. Kubacka-Jasiecka, Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.

chika i funkcjonowanie społeczne człowieka. Jedną z nich jest teoria Ericha H. Eriksona, która dzieli rozwój człowieka na kolejno występujące po sobie etapy i związane z nimi kryzysy5. Według Eriksona kryzys to okres rozstrzygający, w którym człowiek posiada zarówno wzmożony potencjał rozwojowy, jak i zwiększoną podatność na doznawanie dekompensacji psychicznej i somatycznej6. Oznacza to, że dziecko przechodząc przez kolejne etapy rozwoju może osiągnąć ogromny postęp i rozwój wewnętrzny, ale jednocześnie na skutek doznawanego kryzysu może doświadczać różnych objawów niepożądanych w zakresie funkcjonowania w obrębie psychiki, jak i ciała. Jeśli nałożymy na to inny zewnętrzny kryzys, w postaci krytycznego zdarzenia, to możemy sobie wyobrazić, jak może ono wpłynąć na rozwój dziecka.

Do takich krytycznych wydarzeń z pewnością w ostatnim czasie możemy zaliczyć doświadczenie pandemii koronawirusa i związane z tym zdalne nauczanie. Jak by tego było mało, nim wygasła pandemia polskie dzieci wraz ze swoimi rodzicami doświadczają właśnie innego kryzysu – kyzysu konfliktu zbrojnego, który wybuchł tuż za granicą Polski. Co wojna na Ukrainie przyniosła obywatelom Ukrainy wydaje się oczywiste. Mało kto zastanawia się nad tym co wojna ta zmieniła w naszym życiu, zwłaszcza w świecie dzieci.

Wojna w Ukrainie to przecież także różnego rodzaju konsekwencje społeczne, gospodarcze i polityczne w naszym kraju. Przeciętny Polak na własnej skórze przekonał się bowiem, jak wzrosły koszty życia, kwoty spłacanych kredytów, czy warunki na rynku pracy.

Poza tym to wśród nas pojawili się nagle liczni obywatele Ukrainy potrzebujący pomocy, wsparcia. Każdego dnia dochodzą do nas medialne informacje z frontu oraz relacje osób, które bezpośrednio doświadczyły wojny. Do polskich szkół przyjmowane są dzieci ukraińskich uchodźców, które same doświadczają skutków doznanej przez wojnę traumy. Bylibyśmy więc naiwni sądząc, że dzieci w Polsce nie doświadczają kryzysu związanego z wybuchem wojny na Ukrainie. Przecież nie żyją one w próżni. Wojna wywołała konieczność dokonania licznych zmian, co wskazuje na to, że mamy do czynienia z kryzysem.

5 H.R. Schaffer, Psychologia dziecka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

6 W. Badura-Madej, op. cit.

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

3

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Wraz z pojawieniem się skutków konfliktu zbrojnego w Ukrainie spotkałam się z dylematami rodziców i nauczycieli dotyczących postępowania wobec polskich dzieci w tej sytuacji.

Pytali oni o to, czy i jak rozmawiać z dziećmi na temat tej wojny. Byli też i tacy, którzy nie widzieli potrzeby pochylania się nad tymi zagadnieniami. Sytuacja ta była więc dla mnie inspiracją, która skłoniła mnie do tego, by przedstawić sytuację naszych dzieci z perspektywy psychologicznej i przekazać kilka wskazówek odnośnie radzenia sobie w tej nowej rzeczywistości.

My dorośli wiedzieliśmy, że na świecie dochodzi do różnych konfliktów zbrojnych, ale od ponad 70 lat nie mieliśmy do czynienia z nim ani tak blisko i ani tak realnie. Dorosły człowiek tym różni się od dziecka, że posiada szereg mechanizmów zaradczych, doświadczenie, wiedzę i sieć wsparcia, do których może sięgnąć w tym kryzysie. Dziecku musimy to dostarczyć. Zakres i sposób przekazywania tego wsparcia naszym dzieciom zależeć będzie oczywiście od ich wieku, czyli etapu rozwojowego i związanych z nim możliwości przyjęcia problemu oraz umiejętnością radzenia sobie z nim.

Wiedza i rozmowy o wojnie Na pytanie czy dzieci i w jakim wieku mają wiedzę na temat tego konfliktu? Odpowiedz brzmi tak mają wiedzę i to już małe dzieci (np. w wieku przedszkolnym).

Dzieci często nie mówią o tym wprost, ale przemycają te informację w swoim codziennym funkcjonowaniu np. podczas zabawy (odtwarzają wojnę lub jej okoliczności podczas zabaw), w stosunku do różnych rzeczy np. do robienia planów na przyszłość, w dziwnych pytaniach (np. co się dzieje ze zwierzętami podczas wojny), w nadmiernej czujności związanej m.in. z zaburzeniami snu, czy w zachowaniach wobec innych, w którym dostrzec możemy różne przejawy wzrostu agresywności i konfliktowość.

Wiedza na temat tej wojny bywa zaczerpnięta z różnych, nie zawsze dobrych źródeł. W zależności od wieku dziecka i już posiadanej przez niego wiedzy, powinniśmy indywidualnie rozważać potrzebę i zakres rozmowy z dzieckiem na ten temat.1 Starsze dzieci warto wspomóc w ewentualnym doborze źródeł wiedzy. Jednakże staramy się nie epatować dziecka obrazami ze scen wojennych i wiadomościami na ten temat w mediach, gdyż infor1 Jak

rozmawiać z dziećmi o wojnie w Ukrainie – rekomendacje dla pedagogów, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Warszawa 2022: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/jak-rozmawiac-z-dziecmio-wojnie--specjalne-szkolenie-internetowe-dla-rodzicow-opiekunow-inauczycieli

4

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

macje te nawet dla nastolatka wymagają odpowiedniego przetworzenia, tak aby nie były źródłem wysokiego niepokoju. Dzieci niekoniecznie muszą rozumieć przyczyny tego zdarzenia, często spostrzegają je jednostronnie i trudno jest im do nich nabrać dystansu. Rozmowa taka nie jest jednak obligatoryjna ale konieczna, gdy np. dziecko samo zgłasza takie potrzeby, zaczyna temat np. dlatego, że właśnie ma w klasie nowego kolegę z Ukrainy lub gdy widzimy, jak ogląda informacje na ten temat w telewizji. Nie chodzi o to, by celowo dostarczać te informacje, ale by przejść przez tę sytuację razem z dzieckiem.2 Emocje i ich uwalnianie Rozmowa o wojnie i związanych z nią doświadczeniach wywołuje różne emocje. Niejednokrotnie są to smutek, strach, poczucie bezradności, ból, czy zdziwienie.

Każda z tych emocji jest ważna i choć często boimy się ich, to powinniśmy pozwolić dziecku doświadczać tych emocji i się z nami nimi dzielić. Rozmowa, w której pozwolimy na wyrażanie emocji i niepokojów to sposób na rozładowanie napięcia i otrzymanie wsparcia. Przy czym nie starajmy się na siłę łagodzić doświadczanych emocje. Nadmierne pocieszanie blokuje przepływ tych emocji i może wywoływać poczucie niezrozumienia.

W wielu przypadkach konfrontowanie z rzeczywistością pozwala dziecku nabrać odpowiedniego dystansu do sprawy.3 Poczucie bezpieczeństwa i sieć wsparcia W każdej rozmowie lub sytuacji doświadczania skutków tego konfliktu najważniejsze jest dawanie dziecku poczucie bezpieczeństwa. Poczucie to jest warunkiem niezbędnym do prawidłowego przechodzenia przez kolejne fazy rozwoju i pokonywania najróżniejszych życiowych kryzysów.4 Mimo, że nasze poczucie bezpieczeństwa jest w tym okresie zachwiane, dajmy dzieciom poczucie, że nie są w tym same. Możemy dzielić się z nimi własnymi odczuciami, gdyż sprawia to, że dzieci nie mają poczucia, że to co się nimi dzieje jest jakieś dziwne. Poza tym naszym zadaniem jest bycie właśnie tą najbliższą siecią wsparcia, czyli osobami, które będą z dzieckiem nawet, gdy będzie ono przeżywać negatywne emocje, a w przypadku rodziców również wtedy, gdy wiele się w ich życiu zmieni.

2 D.

Kubacka-Jasiecka, Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne. Warszawa 2010.

3 W. Badura-Madej, op. cit.

4 H.R. Schaffer, op. cit.

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Doświadczenie i mechanizmy zaradcze Na szczęście mało kto z nas bezpośrednio doświadczył wojny, ale kryzysu owszem. Nawet ostatni przeżywany w związku z epidemią koronawirusa może być dla nas źródłem wiedzy o tym, co nam pomogło, a co utrudniało radzenie sobie w tej sytuacji.5 Wiemy ile informacji na temat pandemii byliśmy w stanie przetworzyć, ile było nam potrzebnych, jakie źródła przekazywały nam wiarygodne wiadomości na ten temat i jak zmienny był nasz stosunek oraz emocje w trakcie rozwoju epidemii.

Ta wiedza teraz może okazać się bezcenna. Przekażmy więc dzieciom wiedzę nt. tego jak sobie radzimy z natłokiem informacji (np. ograniczając ilość oglądanych wiadomości), czy z trudnymi emocjami (np. stosując różne metody ich rozładowania m.in. przez aktywność, czy rozmowę oraz wyciszania stosując relaksację itp.).

Obserwacja i interwencja Każde dziecko jest inne, dlatego też jego reakcje na doświadczanie kryzysu związanego z wojną na Ukrainie mogą również się różnić. Ważne jest byśmy słuchali dzieci, stwarzali im możliwość wyrażania emocji i poglądów, ale także obserwowali bieżące funkcjonowanie i interweniowali w sytuacji, gdy zaczyna nas ono niepokoić. Niepokojące może być np. funkcjonowanie dziecka skrajnie inne niż dotychczas (np. dziecko zazwyczaj spokojne jest konfliktowe), długotrwałe problemy ze snem, zmieniony apetyt, liczne skargi dziecka na doświadczanie bólów np. głowy, na zmęczenie, nadmierne pobudzenie lub spowolnienie, częste przeżywanie silnych emocji, utrzymujący się lęk, problemy z koncentracją uwagi, trudności z pamięcią, nagłe opuszczenie się w nauce.6 Jeśli mimo naszych interwencji sytuacja się nie zmienia lub pogarsza warto poszukać profesjonalnego wsparcia w osobie psychologa lub psychoterapeuty. Interwencja taka ma za zadanie nie doprowadzić do pogłębiania się stanu dziecka i powstania trwałego urazu, który może prowadzić do rozwoju zaburzeń natury psychicznej7 i tym samym zakłócić prawidłowy rozwój dziecka.

Według E. H. Eriksona człowiek rozwija się przechodząc przez wyróżnione przez niego stadia rozwoju psychospołecznego, a zmiany jakie następują w każdym z tych etapów wpływają na to, jakie będą zachodziły 5 W.

Badura-Madej, op. cit.

J. Piątek, Symptomatologia kryzysu [w:] Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Poradnik dla pracowników socjalnych, red. W. Badura-Madej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999, s. 33-53.

7 A. Lipczyński, Psychologiczna interwencja w sytuacjach kryzysowych, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2007.

6

we wszystkich kolejnych stadiach8 Inaczej mówiąc jak dana osoba przejdzie dane stadium rozwojowe np. jak poradzi sobie z zadaniami rozwojowymi i kryzysami typowymi dla danego okresu rozwoju, determinuje jej funkcjonowanie i przechodzenie przez kolejne stadia rozwoju. Jeśli dziecko przechodząc przez kolejny etap rozwoju doświadcza dodatkowych czynników zewnętrznych wywołujących w nim lęk, poczucie bezradności, niezrozumiałe pobudzenie, to może to wpływać na sposób przechodzenia przez to i kolejne stadia rozwoju. W jaki sposób wydarzenia związane z konfliktem zbrojnym tuż za naszą granicą wpłyną na konkretne dziecko zależy od jego cech indywidualnych i już dokonanych osiągnięć rozwojowych.9 Oznacza to również, że nie koniecznie wydarzenia te wpłyną negatywnie na nasze dzieci. Pamiętajmy jednak, że wśród nich są i te wyjątkowo wrażliwe, które inaczej interpretują świat.

Z kolei sam ten świat, nawet dla nas dorosłych, właśnie przestał być tak stabilny, przewidywalny i spokojny, jakim w naszych wyobrażeniach był do tej pory.

Bibliografia: Appelt K., Brzezińska A.I., Ziółkowska B., Psychologia rozwoju człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2016.

Badura-Madej W., Podstawowe pojęcia kryzysu i interwencji kryzysowej, [w:] Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej.

Poradnik dla pracowników socjalnych, red. W. Badura-Madej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999, s. 15-31.

Kubacka-Jasiecka D., Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.

Lipczyński A., Psychologiczna interwencja w sytuacjach kryzysowych, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2007.

Piątek J., Symptomatologia kryzysu, [w:] Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Poradnik dla pracowników socjalnych, red. W. Badura-Madej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999, s. 33-53.

Schaffer H.R., Psychologia dziecka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie w Ukrainie – rekomendacje dla pedagogów, Ministerstwo Edukacji i Nauki Departament Wychowania i Edukacji Włączającej, Warszawa 2022: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/jak-rozmawiac-z-dziecmi-o-wojnie--specjalne-szkolenie-internetowe-dlarodzicow-opiekunow-i-nauczycieli 8 K.

Appelt, K., A.I. Brzezińska, B. Ziółkowska, Psychologia rozwoju człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Sopot 2016.

9 W. Badura-Madej, op. cit.

Opracowała: Magdalena Gałkowska-Kuźmin psycholog, psychoterapeuta pracownik: Zespołu Szkół i Placówek Oświatowych w Bolewicach Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Tomyślu

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

5

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Dlaczego warto rozpoczynać naukę języka obcego w okresie wczesnoszkolnym?

Dzieci, które zaczynają w bardzo wczesnym wieku uczyć się języka obcego, potrafią lepiej zrozumieć własny język ojczysty, jako, że stają się świadome istnienia języka jako takiego. Ich kulturalny światopogląd jest szerszy niż u dzieci jednojęzycznych, którym często wydaje się, że w świecie liczy się jedynie ich, język, kultura i zwyczaje.

Wprowadzenie języka obcego do świata dziecka pomaga rozwinąć tolerancje dla ludzi z innych kręgów kulturowych, co w dalszej perspektywie przyczynia się do międzynarodowego porozumienia.

Renzo Titone

Według psychologów mózg człowieka osiąga płynny rozwój przed ukończeniem przez dziecko siódmego roku życia. W pierwszych sześciu latach dziecko przyswaja ogromne ilości faktów oraz informacji, które są później przechowywane w jego pamięci. Dostarczając dziecku odpowiednich informacji, można wpływać na rozwój jego mózgu. Dziecko potrafi opanować jeden lub więcej języków obcych przed ukończeniem 3-go roku życia, pomimo że proces przyswajania języka jest niezwykle złożony. Uczenie się języka we wczesnym wieku rozwija drogi w korze mózgowej dziecka i bardzo silnie stymuluje rozwój ogólnej inteligencji, wpływa również bardzo korzystnie na dzieci opóźnione w rozwoju oraz dzieci autystyczne. Im dziecko jest młodsze, tym łatwiej i bardziej naturalnie przychodzi mu przyswajanie języka obcego. Z wiekiem coraz trudniej o poprawność gramatyczna, dobry akcent, a także swobodę posługiwania się językiem właściwą jego rodzimym użytkownikom.

Rozpoczynając naukę języka obcego we wczesnym dzieciństwie, dziecko polubi ten język. Łatwiej też będzie mu odnosić sukcesy podczas szkolnych lekcji języka.

Nauczanie języków obcych pełni ważną rolę wśród innych przedmiotów. Język obcy jest nie tylko przedmiotem, ale i narzędziem nauczania, a tym samym

6

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

może być nośnikiem określonych treści. Dlatego też, w szczególny sposób wpływa na jego rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny. Poprzez naukę języka obcego doskonali się pamięć, rozwija myślenie, ale przede wszystkim uzmysławia dziecku, że istnieją jeszcze inne języki oprócz języka polskiego, którymi można się porozumiewać.

Coraz częściej już dzieci w wieku przedszkolnym rozpoczynają naukę języka obcego, w tym najczęściej języka angielskiego, ponieważ nauka języków obcych staje się niezbędnym składnikiem edukacji. Język angielski staje się częścią naszej rzeczywistości. Słyszymy go w filmach, telewizji, piosenkach, reklamach, programach komputerowych. Małe dziecko, chociaż nie rozpoczęło jeszcze nauki tego języka, zna już wiele słów. Traktuje ono obecność obcych słów wokół siebie w sposób naturalny. Dla niego nie są one już obce. Małe dziecko uczy się języka obcego w sposób zupełnie nieświadomy. Nie potrafi jeszcze pisać i czytać, tylko słyszy i powtarza.

Koncepcja pedagogiczna leżąca u podstaw programu edukacji językowej, to przede wszystkim nauczanie języka poprzez metody odpowiednie do wieku dziecka oraz rozwijanie i kształtowanie osobowości dziecka.

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Jednym z najważniejszych warunków efektywnego nauczania języka jest mała ilość dzieci w grupie. Jest to istotne szczególnie ze względu na sprawność mówienia oraz konieczność ciągłego kontaktu nauczyciela z dziećmi. Dlatego grupy powinny liczyć nie więcej niż 15 dzieci. Praca w liczniejszych grupach jest możliwa, jednak powodzenie zajęć w dużej grupie jest mniej efektywne dla dzieci.

Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych w Cornell University: Dzieci w początkowych latach swego życia, wykorzystują do przyswajania i „obróbki” języka jedną część przedniej partii mózgu jako pamięci, tzw. Przestrzeni Broka. Dorośli natomiast muszą przy nauce nowego języka tworzyć najpierw pamięć dodatkową, w której mogliby „przechowywać” nowe zjawiska językowe, przez co uczą się wolniej. (Wieszczeczyńska E., Dlaczego warto rozpocząć naukę języka obcego w okresie wczesnoszkolnym?, [w] „Języki Obce w Szkole” nr 6/2000, s.7.

Ewa Wieszczeczyńska w swojej publikacji, Dlaczego warto rozpoczynać naukę języka obcego w okresie wczesnoszkolnym? podkreśla, iż z badań wynika, że jest to okres dużej swobody i łatwości intonacyjno-artykulacyjnej, który pozwala opanować prawidłowo wymowę w języku obcym. Później wpływ języka ojczystego i nawyki językowe są znacznie silniejsze, zanika również tzw. Okres bezakcentowy /wpływ akcentu języka ojczystego. (Wieszczeczyńska E., op.cit., s.10.)

Jerzy Brzeziński w książce, pt. Nauczanie języków obcych dzieci przedstawia argumenty laryngologiczne.

Jak podaje: Ucho dziecka reagujące od początku swego rozwoju na wszystkie długości fal, po dwunastym roku życia przestawia się na takie długości, które są charakterystyczne dla języka ojczystego. (Brzeziński J., Nauczanie języków obcych dzieci, WSiP, Warszawa 1987, s. 29) Badacze zajmujący się psychologią rozwojową również opowiadają się za wczesną nauką języków obcych, „wskazując na otwartość dziecka w stosunku do nowego języka, na jego ciekawość świata, radość eksperymentowania i potrzebę komunikowania się z otoczeniem.” (Wieszczeczyńska E., op.cit., s.9) Hanna Komorowska argumentuje, iż nauczanie dzieci może być skuteczne, gdy uwzględnimy ich cechy rozwojowe. Dziecko charakteryzuje przede wszystkim myślenie konkretne i pamięć mechaniczna, nie jest u nich wykształcone myślenie abstrakcyjne i pamięć logiczna, które pojawiają się dopiero w okresie dojrzewania. (Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, Fraszka Edukacyjna, Warszawa, 2002, s.32) Ponadto dzieci charakteryzuje szybkie zapominanie pomimo szybkiego zapamiętywania, krótkie odcinki koncentracji uwagi, stała potrzeba zabawy i fizycznej aktywności, podejmowanie działań dopiero wtedy, gdy czują się do tego gotowe. (Komorowska, op.cit.)

W trakcie rozważań nad charakterystyką dziecka w okresie wczesnoszkolnym nie może zabraknąć argumentów pedagogicznych. Język jako środek do poznania świata pozwala zaakceptować kulturę innych narodów.

Dziecko ucząc się języka obcego, opanowuje nowy sposób komunikowania się ze światem. Bliższe stają mu się odległe społeczeństwa. Otrzymuje możliwość korzystania z medium, porozumiewania się przez Internet, korzystania z nowoczesnych technologii. Dzięki temu lepiej rozumie i szanuje odrębność innych kultur. Argumenty te są niezwykle istotne w dobie integracji Polski z krajami Europy, gdzie nacisk na nauczania języków obcych został położony znacznie wcześniej. Rozważania przedmiotowe łączą się z kolejnym argumentem przemawiającym za wczesnym nauczaniem dzieci języka – argumentem społeczno-ekonomiczno-politycznym. Ucząc języków obcych przygotowujemy młodego człowieka do lepszego startu zawodowego na europejskim rynku pracy, na którym nieodzowna staje się znajomość kilku języków, a w szczególności języka angielskiego. Jest on bowiem językiem międzynarodowej turystyki, komputeryzacji, wymiany naukowej i gospodarczej. (Wieszczeczyńska E., op.cit., s.10.)

Hanna Komorowska, badając cechy uczniów w kontekście możliwości uczenia się języka z sukcesem, wskazuje na wiek, jako cechę, która powoduje przewagę uczenia się dzieci nad dorosłymi. Dzieci posiadają nieograniczony czas wolny, plastyczność organów wymowy, spontaniczność, brak lęku przed mówieniem, zdolność szybkiego przystosowywania się do nowych sytuacji, chęć podejmowania ryzyka, ufność i aktywność. Jednocześnie winniśmy być świadomi trudności, które można napotkać w procesie nauczania. Dzieci charakteryzuje niewielka trwałość pamięci, krótkie odcinki koncentracji, nierozwinięta pamięć logiczna, uniemożliwiająca dobre zrozumienie gramatyki, brak umiejętności czytania i pisania i brak wprawy w uczeniu się. (Komorowska, op.cit.)

Podsumowując rozważania, należy wnioskować, iż im wcześniej następuje u dzieci akwizycja języka obcego, tym wyższy poziom opanowania tego języka w dalszym procesie kształcenia. Nie należy jednak zapominać, iż wiele zależy od indywidualnych cech dziecka, zdolności, wpływu środowiska rodzinnego, inteligencji, jak i samego procesu nauczania, czyli programu, metod, technik, środków, itd. współoddziałujących podczas lekcji na dziecko.

Również sposób pracy jest ważniejszy niż jej wymierny efekt. Nauczanie języka obcego w wieku przedszkolnym jest swego rodzaju fundamentem dalszej pracy, dlatego tak ważne jest rozbudzanie motywacji i pozytywnego stosunku do języka.

Opracowała: Monika Psota nauczyciel języka angielskiego w SP w Zarębkach oraz Weryni

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

7

Z życia szkół i placówek oświatowych

Projekt współpracy ze Szkołą POLCA w Belfaście w Irlandii Północnej „Razem dla edukacji”

O

d października do grudnia 2021 r. Szkoła Podstawowa im. Stanisława Dąmbskiego w Rudnej Wielkiej realizowała projekt „POLowanie na bohatera” wraz z Polską Szkołą „POLCA” w Belfaście w Irlandii Północnej.

Polaks Szkoła „POLCA” jest to szkoła sobotnia dla polskich dzieci, które na co dzień mieszkają w Belfaście i w ciągu tygodnia chodzą do irlandzkiej szkoły. Szkoła POLCA została powołana przez organizację pożytku społecznego – Polish Language, Culture and Affairs (POLCA), której głównym celem jest wspieranie integracji i kształtowanie polskiej tożsamości w Irlandii Północnej oraz rozwój edukacji polskiej.

Priorytetem szkoły jest sprawić, aby uczniowie w pełni wykorzystali potencjał jaki daje dwu- i wielojęzyczność.

Mogą to osiągnąć dzięki świetnej kadrze i dostosowanemu do indywidualnych potrzeb programowi nauczania.

Szkoła w Belfaście oferuje wiele kółek zainteresowań, które dostarczają dzieciom okazji do spędzania ciekawie czasu z rówieśnikami i używania polskiego podczas zabaw, zajęć sportowych, przedmiotowych i hobbistycznych. Szkoła POLCA prowadzi cyklicznie projekt DWUJĘZYCZNY BELFAST. W ciągu tej trzymiesięcznej współpracy miała nastąpić wymiana trzyosobowych zespołów nauczycieli podczas wizyt studyjnych, jednak ze względu na pandemię odbyły się tylko spotkania wirtualne. Zapoznano uczniów

Uczestnicy projektu „Razem dla edukacji”

8

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

z Belfastu z obchodami typowych świąt w naszej szkole, takimi jak Dzień Edukacji Narodowej, Święto Zmarłych czy Święto Niepodległości. Został zorganizowany konkurs o tematyce historycznej oraz przeprowadzone lekcje bądź też warsztaty kulturoznawcze. Powstały filmiki na temat obchodów Halloween w Irlandii Północnej oraz prezentujący szkołę POLCA. Uczniowie w Polsce stworzyli plakaty z życiorysami polskich lotników oraz nagrali piosenkę „Marsz Lotników”. Został ogłoszony konkurs plastyczny „POLowanie na bohatera” – w polskiej szkole wpłynęło 47 prac w dwóch kategoriach wiekowych, w związku z czym oprócz nagród głównych każdy uczeń otrzymał też upominek. Najlepsze prace zostały wyłonione przez komisje z Belfastu, a zwycięzcy z Belfastu – przez komisję z naszej szkoły. W polskiej szkole odbyła się wycieczka do Muzeum Lotnictwa w Krakowie oraz do Kopalni w Bochni, gdzie uczniowie mogli zobaczyć samoloty używane podczas II wojny światowej.

Głównym produktem projektu jest książeczka z opisem „uPOLowanych bohaterów”, która została wydana dla obu szkół. Projekt został zaakceptowany przez MEiN i przygotowany we współpracy ze Stowarzyszeniem „Wspólnota Polska”, które zrzesza polskie szkoły za granicą. Kwota dofinansowania to około 32 tys. złotych na obie szkoły.

Zapraszamy do śledzenia funpage’u projektu.

Razem dla edukacji SP Rudna Wielka i POLCA Belfast | Facebook

Z życia szkół i placówek oświatowych

Projekt jest finansowany ze środków otrzymanych od MEiN na realizację zadania: Rodzina polonijna. Współpraca szkół funkcjonujących w systemach oświaty innych państw oraz organizacji społecznych Polaków za granicą prowadzących nauczanie języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczania w języku polskim ze szkołami Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczestnicy projektu „Razem dla edukacji”

Opracowała: Joanna Wiśniewska nauczyciel w SP w Rudnej Wielkiej

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

9

Z życia szkół i placówek oświatowych

Innowacja taneczno-teatralna I ty masz talent

S

zkoła to najlepsze miejsce do realizowania programów rozwijających twórcze zdolności dzieci i ich chęć zabawy – trzeba ją tylko właściwie ukierunkować. Innowacja I ty masz talent jest dobrym sposobem na zrealizowanie celów zmierzających do tego, aby nasze dzieci były świadomymi i aktywnymi uczestnikami kultury teatralnej i muzycznej w przyszłości.

Innowacja pedagogiczna I ty masz talent została pozytywnie przyjęta i zatwierdzona przez Radę Pedagogiczną Szkoły Podstawowej nr 5 w Jarosławiu. Realizatorami innowacji są Barbara Zięba, Ewa Motyka oraz Wiesław Zięba.

Działalność innowacyjna rozpoczęła się 1 października 2021 r., a zakończy się 30 czerwca 2022 r. Obejmuje dzieci świetlicowe oraz dzieci z klasy 1a.

Cele ogólne innowacji to : 1. Rozbudzanie zainteresowań dzieci teatrem i tańcem 2. Nabywanie przez dzieci umiejętności tańca grupowego i improwizacji ruchowej 3. Przygotowanie do świadomego uczestnictwa w kulturze, obcowania ze sztuką, tańcem 4. Rozwijanie wrażliwości estetycznej 5. Rozwijanie koordynacji słuchowo-ruchowej i postaw twórczych 6. Udział w życiu kulturalnym szkoły i środowiska Realizacja programu innowacji odbywa się podczas zajęć obowiązkowych i dodatkowych. Innowacja obejmuje zajęcia edukacyjne w zakresie rozwijania twórczej aktywności tanecznej i teatralnej dzieci, ekspresji scenicznej oraz umiejętności społecznych w budowaniu poprawnych relacji z innymi dziećmi i dorosłymi.

Autorzy innowacji prowadzą w swoich grupach cykliczne zajęcia taneczno-teatralne, przygotowujące dzieci do publicznych występów na uroczystościach i imprezach szkolnych oraz w środowisku lokalnym. Efekty pracy są również rejestrowane i montowane – z uzyskanego materiału tworzone są filmy.

W ramach programu przygotowano w roku szkolnym 2020/21: – Święta Bożego Narodzenia – jasełka: https://www.youtube.com/watch?v=ggpkHhriVnw

– Dzień Babci i Dziadka: https://www.youtube.com/watch?v=W3tNyKh3gcA&t=10s

– Dzień Kobiet: https://www.youtube.com/watch?v=NOZcqV2YZBo

– Dzień Mamy: https://www.youtube.com/watch?v=iBVEefdf9DQ https://www.youtube.com/watch?v=tt2S2KxikEM

10

Dyrektor Wojciech Popczyński, na pasowaniu uczniów klas I

W roku szkolnym 2021/22 przygotowano: – Dzień Nauczyciela – życzenia dla nauczycieli – Pasowanie na ucznia klasy 1:

https://www.youtube.com/watch?v=aivbz1uENT8

– Jesienne inspiracje; taniec z parasolkami:

https://www.youtube.com/watch?v=jKjM41MvwHQ&t=104s

– Święta Bożego Narodzenia (Kołysanka dla Jezuska, taniec góralski, życzenia): https://www.youtube.com/watch?v=VI_1eT2JfVs

– Jasełka (nagrodzone Grand Prix, na XXVIII Teatralnych Spotkaniach Jasełkowych organizowanych przez Jarosławski Ośrodek Kultury i Sztuki): https://www.youtube.com/watch?v=ed1TMLaGats

– Dzień Babci i Dziadka - taniec „ Porządki z babcią”:

https://www.youtube.com/watch?v=po8N2n0GI5Q

Program innowacji pedagogicznej I Ty masz talent wpływa pozytywnie na rozwój i twórczą ekspresję dzieci.

Wychowankowie wzbogacają zasób słownictwa, chętnie odtwarzają role w inscenizacjach i zabawach o charakterze teatralno-tanecznym, nabierają pewności siebie i wiary we własne możliwości, potrafią zaprezentować swoje mocne strony, wyrażają pozytywne emocje, wykazują się wrażliwością na muzykę, śpiew, taniec.

Analiza ankiet ewaluacyjnych dla rodziców również wykazała, że program innowacji wpłynął pozytywnie na dzieci. Z obserwacji rodziców wynika, że dzieci: – chętnie bawią się wspólnie (99%) – szybciej zapamiętują teksty (95%) – wyzbyły się strachu i tremy przed występami (100%) – są bardziej otwarte (99%) – przyjmują rolę inicjatora w zabawie (97%) Wyniki ewaluacji wskazują jednoznacznie, że założone cele programowe zostały osiągnięte, a realizacja innowacji I ty masz talent przyniosła oczekiwane efekty.

Opracowały: Barbara Zięba – SP nr 5 w Jarosławiu Joanna Wład-Michalik – PCEN O/Przemyśl

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

Z życia szkół i placówek oświatowych

Innowacja taneczno-teatralna I ty masz talent

Szkoła Podstawowa nr 5 w Jarosławiu

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (122)

11

Z życia szkół i placówek oświatowych

12

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (122)

Z życia szkół i placówek oświatowych

Zespół Państwowych Szkół Plastycznych im. Józefa Szermentowskiego

w Kielcach

Biennale 2021 Ogólnopolski Przegląd Wyróżnionych Prac Dyplomowych Makroregionu Południowo-Wschodniego w Galerii Miejskiej Zespołu Szkół Plastycznych w Rzeszowie

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (122)

13

Fot. J. Ustrzycki

Z życia szkół i placówek oświatowych

Projekt - Zdrowo jem więcej wiem

PrzyGotujmy lepszy świat

Szkoła Podstawowa w Tyczynie Z ekologią na TY

14

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (122) PO WER Ponadnarodowa mobilność

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aktywnie i atrakcyjnie Szkoła Podstawowa w Tyczynie

P

odsumowując półroczną pracę w szkole po raz kolejny przyszło mi na myśl stare chińskie powiedzenie ,,Obyś żył w ciekawych czasach’’.

O tak, na pewno nie ma monotonii w pracy we współczesnej szkole. Dynamiczna sytuacja pandemiczna w kraju wymaga od nas ciągłej czujności i wprowadzania wielu doraźnych zmian.

W I semestrze nasza szkoła kilkakrotnie pracowała w trybie hybrydowym, a od 27 stycznia 2022 r. decyzją ministra edukacji i nauki oddziały przedszkolne i klasy 1-4 mają kształcenie stacjonarne, natomiast klasy 5-8 – zdalne. Staramy się jednak tak organizować szkolne życie, aby zapewnić wysoką jakość kształcenia, a przede wszystkim wsparcie psychologiczno-pedagogiczne dla uczniów i ich rodziców.

Warto przy tym podkreślić, że pomimo tej trudnej dla wszystkich sytuacji nasi uczniowie nadal poza obowiązkowymi zajęciami chętnie angażują się w różnorodne programy, projekty, konkursy i akcje. Ogromnie raduje nas, że wielu z nich osiąga przy tym duże sukcesy. Nasi wychowankowie są doceniani i nagradzani. Należy tu szczególnie wyróżnić ucznia z kl. 8a Karola Piekarza, który brał udział w 4 konkursach przedmiotowych, a z dwóch z nich tj. z historii i geografii zakwalifikował się do etapu rejonowego. Karol Piekarz i Bartosz Niedziałek przystąpili do Ogólnopolskiej Olimpiady Matematycznej Juniorów PAN, zakwalifikowali się do drugiego stopnia i otrzymali wyróżnienia. Ponadto w innych wojewódzkich, ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach oraz olimpiadach wyróżnienia otrzymywali: Abigajl Pelinko – kl. 8a, Zofia Pączek – kl. 8d, Karol Żarko – kl. 8d, Emilia Rabiejewska – kl. 7c, Kalina Organiściak – kl. 5a, Liwia Pelinko – kl. 5a, Barbara Prokop – kl. 5a, Laura Salach – kl. 3c, Krystian Data – kl. 2a oraz Tymoteusz Korcz – kl. 2c. Serdecznie gratulujemy!

Wart również wspomnieć o wielu projektach realizowanych przez naszą szkołę. Najważniejszymi z nich były: • Laboratoria Przyszłości – realizowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki we współpracy z Centrum GovTech, podnoszące kompetencje przyszłości z tzw. kierunków STEAM -otrzymaliśmy dotację w kwocie 154 800,00 zł.

• Poznaj Polskę w ramach tego przedsięwzięcia Ministra Edukacji i Nauki otrzymaliśmy środki na dofinansowanie wycieczek szkolnych dla klas I-III w kwocie 5000,00 zł.

W edycji 2022 planujemy wycieczki klas IV-VIII – dofinansowanie 15000,00 zł.

• We create better future together – Ponadnarodowa Mobilność Uczniów „Kreujemy razem lepszą przyszłość” finansowanego przez Europejski Fundusz Społeczny w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) w IV Osi Priorytetowej Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, działanie 4.2 Programy mobilności ponadnarodowej – dofinansowanie w kwocie 196 814,00 zł.

Nie tak ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział, nie żeby umiał na pamięć, a żeby rozumiał, nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało, żeby miał zamiłowanie, pasję Janusz Korczak

• Passion and learning – broadens horizons został opracowany i przesłany wniosek Projektu Ponadnarodowa Mobilność Uczniów finansowany przez Europejski Fundusz Społeczny w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) w IV Osi Priorytetowej Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, działanie 4.2, przeszedł wstępną akceptację formalną - planowane dofinansowanie w kwocie 183 285,00 zł.

W naszej szkole bardzo dbamy o profilaktykę, zdrowie, ekologię i wychowanie do wartości. Dlatego cieszymy się, że uczniowie tak aktywnie angażowali się w liczne programy i akcje. Były to m.in.: • Nawigacja w każdą pogodę – w ramach programu MEiN „Społeczna odpowiedzialność nauki” opracowany przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej; główny cel to poprawa kondycji psychicznej uczniów i zapobieganie problemom mogącym wynikać z jej pogorszenia (w tym m.in. przemocy, korzystania z substancji psychoaktywnych, uzależnień behawioralnych), umożliwia wykonanie autodiagnozy środowiska szkolnego oraz realizację działań profilaktycznych; • Apteczka Pierwszej Pomocy Emocjonalnej – program profilaktyki pozytywnej wpisany do krajowego Systemu Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego; jego celem jest rozwijanie podstawowych umiejętności społecznych i emocjonalnych oraz przygotowanie do radzenia sobie z trudnościami: ,,optymizmu można się nauczyć, a to prowadzi do szczęśliwego i satysfakcjonującego życia”; • Złote szkoły NBP – Bezpieczni w finansach osobistych; ogólnopolski projekt edukacyjny mający na celu przygotowanie uczniów do bezpiecznego i swobodnego poruszania się w świecie finansów osobistych; • Europa i ja – ogólnopolski projekt edukacyjny pozwalający uczniom na nowe doświadczenia, współpracę ze szkołami w Europie, rozwijający zainteresowania, promujący nasz kraj, nasz region, naszą szkołę; • Cała Polska Programuje – w ramach Ogólnopolskiego Programu „Uczymy Dzieci Programować”; rozbudza zainteresowania programowaniem, poszerza umiejętności programistyczne, pozwala na dzielenie się wiedzą i doświadczeniami, dobrymi praktykami, wprowadza elementy kodowania i robotyki do codziennych zajęć; • Europejski Tydzień Kodowania 2021 – #CodeWeek; • Jak porozumiewają się roboty – w ramach programu Uniwersytet Dzieci w klasie; • Dzieciom Afryki – akcja charytatywna; • Sprzątanie świata – akcja ekologiczna; • BohaterON – włącz historię! – ogólnopolska kampania z hasłem: Pamięć - Edukacja - Pomoc mająca na celu upamiętnienie i uhonorowanie uczestników Powstania Warszawskiego oraz promocję historii Polski XX wieku; Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

15

Z życia szkół i placówek oświatowych

BohaterON - gra terenowa

• #SzkołaPamięta – przedsięwzięcie MEiN, którego celem jest podtrzymanie pamięci o lokalnych bohaterach i wydarzeniach historycznych; • Po polsku o historii – ogólnopolska akcja Dyktando Niepodległościowe, ta rywalizacja w tradycyjnym dyktandzie to okazja do przybliżenia najważniejszych postaci i wydarzeń ze współczesnej historii Polski oraz pretekst do poznawania języka ojczystego; • Z ekologią na Ty – ogólnopolski projekt edukacyjny pod patronatem Ministerstwa Klimatu i Środowiska; • ZielonaFlaga – Międzynarodowy Projekt Ekologiczny Eco-Schools; • Znamię!Znamje? – czyli co musisz wiedzieć o czerniaku skóry; • Strategia RP na rzecz Młodego Pokolenia; konsultacje Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Młodzieżowej sekretarza Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów; • Zdrowo jem, więcej wiem – ogólnopolski projekt edukacyjny, którego głównym celem jest wykształcenie u dzieci postaw prozdrowotnych poprzez uczenie zasad zdrowego odżywiania oraz przekazywanie wiedzy na temat produktów służących zdrowiu i produktów dla zdrowia szkodliwych., uświadomienie związku pomiędzy żywieniem, a występowaniem wielu chorób i dolegli-

Podsumowanie projektu PO WER

16

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

wości oraz podkreślenie roli codziennej aktywności fizycznej w profilaktyce zdrowotnej; • PrzyGotujmy lepszy świat – program edukacyjny angażujący w atrakcyjny sposób dzieci, które same odkrywają, jak może być łatwe przygotowanie pysznych i zarazem zdrowych dań i przekonanie •ich jak codzienne wybory żywieniowe mają znaczenie dla nich i dla naszej planety, co wpływa na zdrowie, środowisko, dobrostan zwierząt i sprawiedliwość żywieniową; • Dzieci uczą Rodziców – projekt, w którym dzieci razem rodzicami wdrażają nawyki zdrowego stylu życia całej rodziny; • Niebieski Marsz – obchody Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka; • Być jak Ignacy – program edukacyjny organizowany przez Fundację PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza, którego celem jest popularyzacja polskiej nauki oraz pielęgnowanie pamięci o wybitnych polskich naukowcach; uczenie się poprzez doświadczanie.

UKS FLIMERO CHERRLEDERS należy do Kadry Narodowej Polski, w roku 2021 wywalczyli nominację do udziału w Mistrzostwach Świata w Orlando (kwiecień 2022 USA) oraz Mistrzostw Europy (Grecja-Ateny lipiec 2022).

Szkoła kojarzona jest przede wszystkim z edukacją na zajęciach przedmiotowych, ale widzimy, że u nas nie był to „krótki program obowiązkowy”, ale raczej… ,,pokazy mistrzów”.

Mamy nadzieję, że możliwości jakie stwarzają wszystkie te projekty i akcje zaprocentują w dalszym życiu naszych wychowanków. Nabyte kompetencje, wychodzenie poza schematy, nauka przez działanie, uczenie się poprzez doświadczanie w środowisku pozaszkolnym, radzenie sobie poza granicami naszego kraju na pewno rozwijają kreatywność, umiejętności komunikacyjne i międzykulturowe.

Chciałam serdecznie podziękować i pogratulować wszystkim uczniom, rodzicom i nauczycielom. Tak aktywne i atrakcyjne „szkolne życie” można zapewnić tylko przy właściwie rozumianej współpracy i wsparciu. Cieszymy się, że mamy tak wielu przyjaciół, sprzymierzeńców i sympatyków.

Opracowała Zofia Międlar-Mruk dyrektor SP w Tyczynie

Z życia szkół i placówek oświatowych

Czy przedmiot podstawy przedsiębiorczości jest potrzeby?

Na wstępie warto zaznaczyć, że w ostatnich dekadach mieliśmy do czynienia z wyjątkowo dynamicznie zmieniającą się gospodarką i jej otoczeniem rynkowym, społecznym politycznym a także kulturowym. Pojawia się zatem presja, w wyniku której młody człowiek powinien być przygotowany na dalsze zmiany oraz na aktywne uczestnictwo w gospodarce rynkowej. Uczniowie i absolwenci szkół wkraczając w dorosłość muszą stawić czoło wymaganiom rynku pracy oraz dużej konkurencji na niemal każdej płaszczyźnie życia społecznego i gospodarczego.

Powstaje duża potrzeba odpowiedniego przygotowania młodych osób, aby posiadali wiedzę i umiejętności w dziedzinie nauk społecznych – zwłaszcza ekonomicznych.

Jak wynika z różnych badań i raportów, istnieją znaczące braki i niedociągnięcia systemów edukacyjnych w różnych krajach, które dotyczą niewystarczającej wiedzy i umiejętności młodych absolwentów szkół. Fakt wprowadzenia przedmiotu podstawy przedsiębiorczości do ówczesnych szkół ponadgimnazjalnych w roku 2002, był niejako odpowiedzią na zachodzące zmiany społeczno-gospodarcze oraz próbą wypełnienia wspomnianych wyżej luk.

W podstawie programowej do tego przedmiotu zawarto aspekty do tej pory nieporuszane lub omawiane w bardzo ograniczonym zakresie.

Na dowód zasadności nauczanych treści na przedmiocie wskazuje również Unia Europejska, która kształceniu w zakresie podstaw przedsiębiorczości przypisuje kluczowe wręcz znaczenie w kontekście rozwoju gospodarczego i podnoszenia konkurencyjności. Wyrazem tego są np. zalecenia Parlamentu Europejskiego z 2006 r. w sprawie kompetencji w procesie uczenia się przez całe życie, gdzie wśród ośmiu najważniejszych kompetencji wskazano właśnie przedsiębiorczość. W podobnym tonie na temat kształcenia w tym zakresie wypowiada się również Komisja Euro-

pejska. Zanim jednak w szkołach pojawił się przedmiot podstawy przedsiębiorczości, cele i treści kształcenia podlegały szerokim debatom i ocenom. Aktualna podstawa programowa jest wynikiem dyskusji prowadzonych wśród nauczycieli i środowiska akademickiego nad sednem i celowością kształcenia w zakresie przedsiębiorczości w szkole.

Efektem prac było wypracowanie i zdefiniowanie najważniejszych obszarów edukacyjnych: – wiedzy (podstaw wiedzy ekonomicznej i funkcjonowania wybranych instytucji oraz rynku), – umiejętności (intelektualnych, osobistych i społecznych), – postaw (kreatywności, odpowiedzialności, norm etycznych oraz otwartości na zmiany).

Podstawy przedsiębiorczości jako przedmiot interdyscyplinarny stanowi syntezę najważniejszych zagadnień z zakresu ekonomii, zarządzania i finansów, marketingu a także socjologii, psychologii, prawa pracy, politologii oraz geografii społeczno-ekonomicznej. W ramach lekcji uczniowie zapoznawani są z procesami gospodarczymi oraz ich uwarunkowaniami historycznymi, kulturowymi i behawioralnymi. Dowiadują się również jak być osobą przedsiębiorczą oraz jak być ekonomicznie i społecznie odpowiedzialnym w swoich dążeniach i działaniach.

Do ważniejszych działów należy zaliczyć rynek pracy, w którym uczniowie nabywają umiejętności w zakresie poprawnego pisania aplikacji oraz ten dotyczący zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej.

Wszystkie zagadnienia poruszane na przedmiocie, mają pobudzić zainteresowanie poznawaną tematyką oraz zachęcić do dalszego samokształcenia. Powstaje zatem pytanie – które treści realizowane w ramach podstaw przedsiębiorczości wzbudzają największe zainteresowanie? Takie pytanie zadano podczas badań ankietowych przeprowadzonych przez dr M. Tracz – wyniki zaprezentowano w tabeli nr 1.

Tab.1. Zainteresowanie treściami nauczania z podstaw przedsiębiorczości w ocenie uczniów i nauczycieli.

Uczniowie • poszukiwanie pracy • pisanie CV • zarządzanie pieniędzmi, giełda • rozliczenia PIT-ów • podatki i ubezpieczenia • reklama • zakładanie i prowadzenie własnej firmy • funkcjonowanie przedsiębiorstwa • rola państwa w funkcjonowaniu gospodarki • komunikacja interpersonalna • współpraca międzynarodowa

Nauczyciele • funkcjonowanie przedsiębiorstwa rola państwa w funkcjonowaniu gospodarki • zarządzanie pieniędzmi, giełda • rozliczenia PIT-ów • sytuacja na rynku pracy • pisanie CV • podatki i ubezpieczenia • komunikacja interpersonalna • reklama • współpraca międzynarodowa

Źródło: Tracz M. (2015). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i nauczycieli – studium porównawcze, [w:] Przedsiębiorczość - Edukacja Nr 11.

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

17

Z życia szkół i placówek oświatowych

W ankiecie zapytano uczniów, które treści są dla nich interesujące jak również nauczycieli które według nich wzbudzają zainteresowanie uczniów. W tym samym badaniu wykazano, że młodzież deklaruje zainteresowanie przedmiotem. Uczniowie zauważają istotną rolę jaką pełnią treści nauczania z podstaw przedsiębiorczości w życiu codziennym.

Reasumując, wszystkie wyżej analizowane argumenty należy stwierdzić, że przedmiot podstawy przedsiębior-

czości jest potrzeby. Przyczynia się do lepszego przygotowania młodzieży w wielu aspektach życia społecznego i gospodarczego. Daje również wiedzę i umiejętności pozwalające na bardziej racjonalne podejmowanie decyzji i branie za nie odpowiedzialności. Takie ujęcie przedmiotu jest ogromną odpowiedzialnością za wpływanie i kształtowanie świadomości młodych osób oraz niemałym wyzwaniem edukacyjnym dla nauczycieli.

Opracował: Mateusz Suchodolski nauczyciel podstaw przedsiębiorczości i geografii w Miejskim Zespole Szkół Nr 4 i Zespole Szkół Mechanicznych w Krośnie

Złote Szkoły Narodowego Banku Polskiego W roku szkolnym 2020/21 II Liceum Ogólnokształcące im. Konstytucji 3-Maja w Krośnie, brało udział w konkursie organizowanym po raz pierwszy pod tytułem Złote Szkoły NBP. W konkursie wzięło udział 7. uczniów z klasy II H, którzy uczyli się podstaw przedsiębiorczości.

Zasady tego konkursu polegały na tym, że szkoła musiała wyrazić zgodę na przystąpienie do tego konkursu a nauczyciel koordynator – za zgodą dyrektora szkoły – musiał wypełnić odpowiedni kwestionariusz. Temat przewodni konkursu brzmiał – Giganci finansów osobistych.

Konkurs polegał na wykonaniu 3. zadań i przesłaniu ich do NBP w Warszawie.

Pierwsze zadanie polegało na spotkaniu z ekspertem z dziedziny finansów lub/i ubezpieczeń. Na takie spotkanie zaprosiliśmy pracowników Banku Gospodarstwa Krajowego z Rzeszowa, oraz drogą on – line połączyliśmy się na żywo z doświadczonym pracownikiem PZU w Rzeszowie.

Na spotkaniu w sali gimnastycznej – oczywiście za zgodą dyrektora szkoły – zgromadzili się uczniowie z klasy II H, oraz dyrekcja szkoły i szkolni koordynatorzy tego konkursu.

Całe spotkanie odbyło się w reżimie sanitarnym, ze względu na COVID – 19.

Drugie zadanie polegało na przeprowadzeniu 2. lekcji otwartych. Pierwsza lekcja odbyła się 14 kwietnia 2021 r. i miała temat: Planowanie i kontrola wydatków, czyli o sile zarządzania własnymi pieniędzmi. W lekcji tej brało udział 32. uczniów i 6. nauczycieli z różnych szkół. Druga lekcja w ramach konkursu odbyła się 21 kwietnia 2021 r. i miała temat: Giełdy i rynek papierów wartościowych.

W tej lekcji brało udział również 32. uczniów i 7. nauczycieli. Obie lekcje ze względów epidemiologicznych, odbywały się na platformie meet.

Trzecie zadanie polegało na tym, że należało przeprowadzić tzw. debatę szkolną. Debata odbyła się również w szkole, i polegała na tym, że prowadzący ją uczniowie tzw. Ambasadorzy Edukacji Ekonomicznej zadawali pytania, a uczestnicy spotkania wyrażali swoje opinie na tematy poruszane w trakcie tej debaty np. na czym polega sztuka odkładania pieniędzy, jak widzisz swoją przyszłość po ukończeniu szkoły, co rozumiesz pod pojęciem bezpieczne zakupy itp.

Pracownicy NBP w Warszawie, oceniając przesłane materiały, brali pod uwagę pomysłowość, metody i narzędzia edukacyjne, dopasowanie zadań do wieku, jakość i atrakcyjność, przydatność w praktyce oraz zasięg i poziom zaangażowania odbiorców. Ogólnie celem konkursu była popularyzacja wiedzy ekonomicznej wśród uczniów i nauczycieli.

II LO w Krośnie, przystąpiło do tego konkursu, mając świadomość, że uczniowie szkoły, wkraczając w dorosłe życie, znajdą się w warunkach dużej presji konkurencyjnej oraz zróżnicowanych wymagań rynku pracy. Dlatego zdobyta wiedza w trakcie konkursu przyda im się w dorosłym życiu. Zmieniająca się dynamicznie gospodarka i jej otoczenie rynkowe, społeczne, polityczne i kulturowe sprawia, że podstawowa wiedza ekonomiczna jest dzisiaj każdemu niezbędna.

Chciałem również nadmienić, że uczniowie naszej szkoły starują z dobrym skutkiem w Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej, Olimpiadzie Przedsiębiorczości zarówno na szczeblu wojewódzkim, okręgowym jak i centralnym.

Bardzo dużo sukcesów odnieśli nasi uczniowie w Konkursie Wiedzy o Gospodarce i Turystyce. W opisywanym konkursie, nasza szkoła czyli II LO im. Konstytucji 3-Maja w Krośnie, otrzymała certyfikat Złotej Szkoły NBP. Opracował: Zbigniew Suchodolski

18

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

Z życia szkół i placówek oświatowych

Mieleckie Warsztaty Olimpijskie

W

dniach 1-2 pażdziernika 2021 r. w sali konferencyjnej w Inkubatorze Nowych Technologii In Tech 1 odbyły się warsztaty przygotowujące uczniów do udziału w konkursach z matematyki.

Relacja z obserwacji wydarzenia i rozmów z Lidią Głuszak – nauczycielką matematyki – II LO w Mielcu oraz Janem Wanatowiczem – uczniem II LO w Mielcu Skąd pomysł na warsztaty olimpijskie w Mielcu?

Pomysł zorganizowania tego typu warsztatów, znacznie wykraczających poza podstawę programową liceum ogólnokształcącego, zrodził się już w 2020 r. W ramach realizacji zadań zgłoszonych w projekcie RAZEM dla lepszego jutra – Mielec miastem dialogu” znalazła się m.in.: „Edukreatywność” – polegająca na opracowaniu autorskiego programu działań edukacyjnych kształtujących kreatywność uczniów mieleckich szkół. Pozyskane środki z funduszu norweskiego pozwoliły na opracowanie i realizację wykładów i warsztatów pozalekcyjnych dla młodzieży, prowadzonych przez osoby posiadające duże doświadczenie i sukcesy w przygotowywaniu uczniów do konkursów i olimpiad – padło na matematykę.

Janku, dlaczego matematyka?

Zależało nam na wsparciu nauczycieli i uczniów zainteresowanych rozwojem w zakresie przedmiotów ścisłych.

Realizacja zadań z fizyki, czy chemii byłaby znacznie utrudniona przez konieczność zapewnienia odpowiednich warunków – laboratoria, specjalistyczne pracownie, pomoce dydaktyczne. Z matematyką pod tym względem jest łatwiej. Poza tym matematyka jest potrzebna, jako narzędzie do rozwiązywania problemów z fizyki, czy chemii.

Z powodu konieczności wprowadzenia zdalnego nauczania związanego z pandemią Covid-19 inicjatywa uczniów Kopernika, pasjonatów trudnych zagadnień matematycznych i laureatów wielu prestiżowych konkursów z tego przedmiotu, musiała zostać odłożona.

Ich formę i zakres tematyczny zaproponował Jan Wanatowicz – uczeń klasy 3b, laureat wielu konkursów przedmiotowych, w tym matematycznych.

Janek to niezwykle utalentowany, wszechstronny i pracowity młody chłopak. Jest finalistą olimpiady fizycznej, historycznej, wiedzy ekonomicznej, przedsiębiorczości.

Nie stroni również od sportu. Kilka lat temu został wicemistrzem Polski w karate, chętnie gra w siatkówkę, lubi biegać. Znajduje też czas na działalność społeczną.

Wspierany mocno przez swoją nauczycielkę matematyki panią Lidię Głuszak pragnie, aby środowisko edukacyjne Mielca mogło skutecznie pomagać zdolnym uczniom. Razem chcą przełamywać stereotypy uprzywilejowania dużych miast jako środowisk olimpijskich.

Wspólnie deklarują, że: „…choć Mielec dotąd nie był uważany za ośrodek olimpijski. Liczymy, że uda nam się dotrzeć do szerokiego grona uczniów, zachęcić ich do udziału w konkursach matematycznych i przyłożyć do osiąganych przez nich sukcesów”.

Warsztaty Olimpijskie zorganizowały II Liceum Ogólnokształcące w Mielcu wraz z Agencją Rozwoju Regionalnego MARR S.A, a Honorowym Patronatem wydarzenie objął Starosta Powiatu Mieleckiego Stanisław Lonczak oraz Prezydenta Miasta Mielca Jacek Wiśniewski. Trwały dwa dni.

Pani Lidio do, kogo kierowana była Wasza wyjątkowa oferta edukacyjna?

Cykl wykładów przeznaczony był dla młodzieży z powiatu mieleckiego i okolic. W każdym wykładzie wzięło udział ponad 50 uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych (cztery licea i szkoły ponadpodstawowe oraz dwie szkoły podstawowe wraz z nauczycielami matematyki). Wszyscy rozmówcy bardzo wysoko ocenili poziom merytoryczny, dobór tematyczny, atmosferę oraz organizację przedsięwzięcia.

W piątek, jak przyznali uczestnicy, efekt „wow” wywołał wykład pana Pawła Dobrowolskiego, nauczyciela matematyki I LO im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnobrzegu.

Niezwykle charyzmatyczny prowadzący, opiekun dydaktyczny wielu finalistów i laureatów olimpiady matematycznej, statystycznej oraz ogólnopolskich konkursów matematycznych opowiadał o metodach rozwiązywania nierówności z wykorzystaniem narzędzi typowo szkolnych, ale także takich, które wykraczają poza podstawę programową.

Drugi dzień przewidziany był na wykłady prowadzone przez uczniów. Wykład pod nazwą „Potęga punktu względem okręgu”poprowadziła Maja Kokot. Mielczanka uczy się w V Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie i została finalistką zeszłorocznej Olimpiady Matematycznej.

Następny był poświęcony „Zasadzie Szufladkowej Dirichleta”. Prelekcję wygłosili uczniowie II LO: Daniel Pazdro, Tomasz Martyński i Wojciech Wójcik. Wybór tematu nie był przypadkowy. Uczniowie zostali zainspirowani wspaniałym wykładem on-line dr Anny Szpili, który został zorganizowany w ubiegłym roku szkolnym Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

19

Z życia szkół i placówek oświatowych

dzięki współpracy Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki – Oddział Podkarpacki i Instytutu Matematyki Uniwersytetu Rzeszowskiego (przypomnijmy, że w ramach współpracy SNM – OP i UR, dla uczniów, nauczycieli odbył się cykl wykładów i warsztatów popularyzujących matematykę on-line).

Zarówno Daniel Pazdro (finalista zeszłorocznej Olimpiady Chemicznej), Tomasz Martyński i Wojciech Wójciki, to wielokrotni finaliści i laureaci wielu konkursów matematycznych o zasięgu ogólnopolskim, takich jak: Tarnowski Turniej Matematyczny, Jagielloński Turniej Matematyczny, Międzynarodowy Konkurs Matematyczny KANGUR, oraz Matematyka w Mistrzowskim Stylu organizowany przez Politechnikę Łódzką Brali również udział w II etapie Olimpiady Matematycznej w roku szkolnym 2020/2021.

Czy możemy się spodziewać realizacji kolejnych ciekawych pomysłów?

Kontynuacja warsztatów olimpijskich planowana jest na grudzień bieżącego roku.Tematem wiodącym ma być kombinatoryka. Organizatorzy już dziś zapraszają do udziału.

Janku, co doradzałbyś rówieśnikom, którzy mają trudności w uczeniu się matematyki, np. w kontekście przygotowań do matury?

Według mnie, skuteczną metodą jest rozwiązywanie dużej liczby zadań, warto też starać się zrozumieć, skąd wzięły się określone wzory, metody, a nie tylko bezmyślnie z nich korzystać.

Pani Lidio, czy w obecnych czasach łatwo być nauczycielem, do tego nauczycielem matematyki – przedmiotu uważanego za jeden z najtrudniejszych?

To niełatwe pytanie. Nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi. Myślę, że jeżeli kocha się ten zawód, ma się to szczęście i możliwość pracy z uczniami o nieprzeciętnych zdolnościach, którzy doceniają pasję uczącego, a do tego są „zakręceni” na punkcie matematyki, to z pewnością nie jest trudne. Praca sprawia przyjemność, daje satysfakcję, wtedy rodzą się wspólne pomysły, wzajemnie się nakręcamy, motywujemy. Nauka staje się wielką przygodą, w którą wyruszamy razem.

Gratuluję wspaniałej inicjatywy, życzę wielu sukcesów dydaktycznych i dziękuję za rozmowę.

Relacja Joanny Kozubal doradcy metodycznego z matematyki w PCEN Oddział Tarnobrzeg

Nie ma, jak własny biznes!

Moc i urok miniprzedsiębiorstw

Powiedz mi, a zapomnę.

Pokaż mi, a zapamiętam.

Pozwól mi zrobić, a zrozumiem.

Konfucjusz

Jak zarobić pierwszy milion?

Wystarczy wymyślić HIT i założyć miniprzedsiębiorstwo

J

edną z ważniejszych form aktywności lekcyjnej i pozalekcyjnej Sienkiewiczaków jest tworzenie miniprzedsiębiorstw w ramach Ogólnopolskich Konkursów na Najlepsze Młodzieżowe Miniprzedsiębiorstwo organizowanych przez Fundację Młodzieżowej Przedsiębiorczości.

Od wielu lat uczniowie prześcigają się w atrakcyjnych pomysłach na firmę, która nie tylko produkowałaby interesujące produkty, ale też wyposażyła jej właścicieli w umiejętności zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa, przyniosła zyski, dawała satysfakcję. Oto zaledwie kilka pomysłów zrealizowanych przez uczniów I Liceum i zakwalifikowanych do ogólnopolskiego finału, który odbywa się na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie: – miniprzedsiębiorstwo Gorące Babeczki zajmujące się produkcją wyrobów cukierniczych i prowadzeniem

20

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

kawiarenki „U Henia”, prezentowane na Międzynarodowej Konferencji Młodzieżowej Przedsiębiorczości w Seinäjoki w Finlandii w styczniu 2011; – miniprzedsiębiorstwo Ledvision wytwarzające lampy, do których produkcji wykorzystane zostały szklane butelki.Pomysłodawcy nie tylko pojechali ze swoim mini do Warszawy, prezentowali się na Giełdzie Papierów Wartościowych, gdzie odbywają się finał konkursów, ale też zdobyli II miejsce w Polsce; – miniprzedsiębiorstwo Reversed Green, produkujące różnego rodzaju zioła, kwiaty, jarzyny w ciekawych donicach zawieszanych na suficie „ zielonym do dołu” – zdobyli III miejsce w Polsce; – miniprzedsiębiorstwo Dywersja – ręczne malowanie na koszulkach własnych artystycznych wizji; – miniprzedsiębiorstwo Firma Pikotek – kolczyki i inna biżuteria z muliny, modeliny i koralików.

Z życia szkół i placówek oświatowych

Miniprzedsiębiorstwem, które cieszyło się ogromną popularnością, podbiło serca wielu widzów i zapisało się w historii szkoły było Musical Company. Główny cel – to produkcja muzycznych spektakli – musicali, by: – zachęcić Sienkiewiczaków do oglądania przedstawień wykonanych przez uczniów naszej Szkoły, gdyż niezwykle rozwijają wyobraźnię i sprawiają, że człowiek przenosi się w inny, magiczny świat; – pokazać młodzieży, że warto angażować się w prace dodatkowe na rzecz naszego Liceum, a nie tylko do niego uczęszczać jako zwykły, szary uczeń, warto zostawić – jak mówi poeta – po sobie ślad, ocalić go od zapomnienia.

– poruszyć serce słuchaczy dzięki słowom zawartym w scenariuszu, mających moc przywracania wspomnień z dawnych, szkolnych lat – zdobyć doświadczenie w prowadzeniu firmy, które w przyszłości może być przydatne.

Dotychczas prowadzono mini przedsiębiorstwa zajmujące się na przykład produkcją wyrobów cukierniczych, tekstylnych czy pamiątkarskich. Nasz Musical Company to firma, która dostarczyła niezapomnianych przeżyć i emocji odbiorcom, ale też sprawiła radość i satysfakcję samym aktorkom.

Oddajmy im głos: Na początku roku szkolnego my – pierwszoklasistki z 1c chciałyśmy zrobić coś na rzecz szkoły i zintegrować się z rówieśnikami, których jeszcze tak dobrze wtedy nie znałyśmy. Pomysł na wystawianie musicali powstał na lekcji podstaw przedsiębiorczości. Wszystkie kochamy taniec, śpiew i teatr. Po wstępnym rozpoznaniu rynku i potrzeb klienta postanowiłyśmy, że będziemy prowadzić firmę oferującą usługę nietypową – przedstawianie musicali, nazwałyśmy ją Musical Company. Pracę zaczęłyśmy jesienią, była niezwykle intensywna, gdyż planowałyśmy premierę sztuki w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Nad sprawami ekonomicznymi, prawnymi i organizacyjnymi czuwała nauczycielka przedsiębiorczości, scenariusz przedstawienia konsultowałyśmy z naszą polonistką.

Wybrałyśmy tematykę związaną z Bożym Narodzeniem: oto po kilku latach od zdania matury w okresie świątecznym spotykają się koleżanki z jednej klasy. Wzruszenie, wspomnienia, ploteczki, zapach pierniczków i choinki, piękne piosenki – czegóż więcej trzeba, by zauroczyć publiczność?

I tak oto powstało przedsiębiorstwo składające się z 7 dziewcząt z klasy 1c o profilu biologiczno – medycznym.

Choć wybrałyśmy taki profil, na co dzień interesujemy się przedmiotami ścisłymi i przyrodniczymi, jesteśmy również wrażliwymi, kochającymi sztukę, taniec i śpiew dziewczynami.

Naszej firmie Musical Company udało się nie tylko zrealizować działania zaplanowane w biznesplanie, ale zdobyć zaufanie i uznanie publiczności. Mocną stroną było przede wszystkim zaangażowanie i wsparcie członków zespołu. Firma przyniosła zysk w postaci pieniędzy, dodatkowej wiedzy w tym zakresie, ale przede wszystkim zawiązałyśmy przyjaźnie oraz zachęciłyśmy młodzież naszej szkoły do częstszych wystąpień publicznych.

Należy dodać, że był to dla nas czas integracji z innymi Sienkiewiczakami, którzy pomagali nam stworzyć scenografię, nagłośnić spektakl, przygotować stroje czy oprawę muzyczną i okazali się wspaniałą publicznością. Między naszą siódemką zawiązały się również więzy silnej przyjaźni. Pisałyśmy wspólnie scenariusz, dopracowywałyśmy szczegóły oprawy muzycznej a także spotykałyśmy się po lekcjach, aby wspólnie doskonalić swoje talenty wokalne i artystyczne. Również należy dodać, że dzięki wspólnemu zaangażowaniu i pomocy ze strony nauczycieli miałyśmy szanse osiągnąć upragniony sukces – wystąpić publicznie przed uczniami szkoły, na wywiadówce przed rodzicami oraz przed Stowarzyszeniem Absolwentów, choć to wymagało wielkiej mobilizacji i pokonania tremy.

Dzięki zdobytej wiedzy i doświadczeniu łatwiej będzie nam rozwiązywać różne problemy. Żadne, nawet świetnie prosperujące przedsiębiorstwo nie może sobie pozwolić na moment uśpienia czujności w obserwacji poczynań konkurencji, bieżących analiz i ocen wyników, jeżeli chce dalej istnieć i działać na rynku. Nie należy jednak bać się podejmowania wyzwań i w miarę możliwości realizować swoje pomysły i marzenia.

A co aktualnie w trawie piszczy, czyli jakich wyzwań podjęli się przedsiębiorczy Sienkiewiczacy w tym roku szkolnym? Oj, dzieje się, dzieje! Praca wre! Dyrektorzy naczelni miniprzedsiębiorstw zarządzają swymi firmami, powstają biznesplany, marketingowcy już rozpoczęli akcje reklamowe, wspólnicy ciężko pracują marząc o sukcesie i… zysku! Produkty – w założeniu – mają olśnić przyszłych nabywców!

W tajemnicy możemy zdradzić, że wprowadzimy na nasz licealny i internetowy rynek zapierające dech w piersiach wyroby czterech miniprzedsiębiorstw z wełny, koralików… . Reszta (póki co!) jest milczeniem, ale z pewnością wkrótce okaże się HITEM!

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

21

Z życia szkół i placówek oświatowych

Kompetencje przyszłości

Finał i gala I Podkarpackiego Konkursu „Wybieramy zawód przyszłości”

P

rognozowanie trendów na rynku pracy w najbliższych latach może niektórym przypominać wróżenie z fusów, wszak dynamicznie modernizuje się gospodarka, rozwijają nowe technologie, zmienia się demografia. Jednak organizatorzy I Podkarpackiego Konkursu „Wybieramy zawód przyszłości” zaryzykowali i postawili na trzy profesje: pracownik socjalny, kosmetolog i pracownik biura turystycznego.

Ilość uczestników i ich świetne przygotowanie do zmagań mile zaskoczyło pomysłodawczynię Martę Kaczmarczyk, nauczycielkę przedsiębiorczości w Naszym liceum i metodyka PCEN, organizatorów i jurorów oraz potwierdziło, że pomysł konkursu „trafił w punkt”.

Jakimi umiejętnościami i wiedzą musiało wykazać się dziewięcioro finalistów I Podkarpackiego Konkursu, który odbył się 24 listopada 2021 r. w I Liceum w Łańcucie?

Po pierwsze, ich zadanie polegało na stworzeniu CV i listu motywacyjnego w języku polskim i wybranym obcym.

Po drugie, odbyli rozmowę kwalifikacyjną nie symulowaną w klasie, ale z prawdziwymi pracodawcami: Markiem Ruparem – dyrektorem MOPS w Łańcucie, Moniką Pondel – kosmetolożką i właścicielką Salonu Looksus oraz Agnieszką Bartnik – właścicielką Biura Podróży „Aga”.

Po trzecie, finaliści zmierzyli się z dynamiczną rozmową o przyszłym miejscu zatrudnienia w wybranym języku obcym (angielskim, francuskim, niemieckim). Poradzili sobie znakomicie!

Pochwałom i zachwytom nie było końca, a padały one z ust nie tylko Marii Buk – Kalinowskiej, dyrektor I Liceum, przedstawiciela PCEN w Rzeszowie (współorganizatora zmagań) dra Dariusza Ziemby, ale również uznanie wyrazili członkowie jury – pracodawcy i nauczyciele językowcy: Monika Kot, Dorota Chłanda, Barbara Magdoń i Władysława Kluz-Chłanda.

Oto refleksje o konkursie jurora Marka Rupara, dyrektora MOPS: Jednym z promowanych był zawód – Pracownik socjalny – i właśnie w pracach tej komisji konkursowej miałem zaszczyt uczestniczyć.

Największe wrażenie zrobił na mnie Mathieu Nicolas – nastoletni Francuz, uczeń I Liceum Ogólnokształcącego w Rzeszowie, od paru miesięcy mieszkający w Polsce, niekwestionowany laureat konkursu w kategorii: „Pracownik socjalny – zawód przyszłości”. Na pytanie: dlaczego chcesz być pracownikiem socjalnym? bez zastanowienia odpowiedział: BO MAM DOBRE SERCE.

22

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

Wysoki poziom kompetencji młodzieży oraz ich autentyczność i wrażliwość pozwalają z nadzieją patrzeć w przyszłość na rozwój zawodu, który reprezentuję.

Dziękuję i gratuluję Organizatorom świetnego pomysłu przygotowującego uczestników do dorosłego, niełatwego życia i konkurencji na rynku pracy.

Laureaci I Podkarpackiego Konkursu „Wybieramy zawód przyszłości” Dział: pracownik socjalny I miejsce Mathieu Nicolas – I LO w Rzeszowie (op. Marta Stankiewicz) II miejsce Szymon Jurek – I LO w Łańcuta (op. Marta Kaczmarczyk) III miejsce Patrycja Cwynar – II LO w Łańcucie (op. Bożena Tomasiewicz) Dział: kosmetologia I miejsce Julia Bytnar – I LO w Rzeszowie (op. Marta Stankiewicz) II miejsce Aleksandra Salach – II LO w Łańcucie (op. Bożena Tomasiewicz) III miejsce Magdalena Zembroń – ZST w Łańcucie (op. Andrzej Kowal) Dział: pracownik biura podróży: I miejsce Karolina Porzuczek – LO w Sędziszowie Młp. (op. Marta Lalicka-Saj) II miejsce Oliwia Biały i Amelia Bieda – I LO w Łańcucie (op. Marta Kaczmarczyk) Gratulujemy laureatom i mocno wierzymy, że w dorosłym życiu

zaowocują doświadczenia zdobyte podczas przygotowań i uczestnictwa w I Podkarpackim Konkursie „Wybieramy zawód przyszłości”. Cieszy nie tylko ich wiedza, ale też zaangażowanie, otwartość, koleżeńskość.

Na zakończenie padały z ich ust podziękowania dla organizatorów i życzenie by mogli spotkać się niebawem na podobnej inicjatywie w podobnym gronie.

Dziękujemy nauczycielom laureatów za wysiłek dydaktyczny, poświęcony czas, jurorom za świetne przygotowanie i życzliwość, wszystkim za owocną dyskusję animowaną przez dra Dariusza Ziembę w kuluarach konkursu.

Opracowała: Władysława Kluz-Chłanda nauczyciel języka polskiego w I LO w Łańcucie, Marta Kaczmarczyk – doradca metodyczny PCEN w Rzeszowie

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

DLA NAUCZYCIELI I NIE TYLKO…

Z PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTEKI WOJEWÓDZKIEJ W RZESZOWIE Czasopisma dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej przy PZPW w Rzeszowie „Edukacja Wczesnoszkolna” To dawne i aktualne Zeszyty Kieleckie przeznaczone dla studentów i nauczycieli języka polskiego w szkole podstawowej. To czasopismo przedmiotowo-metodyczne, które od rocznika 2019/2020 stało się półrocznikiem i jednocześnie książką tematyczną. Czasopismo ma charakter dydaktyczny. Każdy numer redagowany jest pod kierunkiem nauczycieli akademickich lub doradców metodycznych i recenzowany przez specjalistów z danego obszaru tematycznego.

W każdym numerze znajdują się gotowe materiały metodyczne i pomoce: – scenariusze lekcji z fragmentami lektur, zbiorami zadań i ćwiczeń z zakresu czytania ze zrozumieniem, analizy i interpretacje, nowatorskie pomysły na kształcenie umiejętności pisania i mówienia, cykle lekcji i zajęć pozalekcyjnych, – karty pracy, testy, sprawdziany, teksty przewodnie, autorskie narzędzia metodyczne, materiały przygotowujące do egzaminów i sprawdzianów zewnętrznych oraz wiele innych Pedagogiczna Biblioteka w Rzeszowie przy PZPW posiada w swoich zbiorach czasopismo Edukacja Wczesnoszkolna od R. 1(2017/2018) do chwili obecnej. „Problemy wczesnej Edukacji” W czasopiśmie publikowane są oryginalne artykuły naukowe w językach polskim i angielskim, których tematyka wpisuje się w nurt badań nad dzieckiem i dzieciństwem oraz wczesną edukacją. Szczególna waga przywiązywana jest do tekstów o charakterze empirycznym, prezentujących wyniki poszukiwań badawczych w interesującym nas obszarze wczesnej edukacji.

Czasopismo adresowane jest do środowiska akademickiego, którego przedstawicielom chcemy stworzyć warunki do prezentacji swoich badań. Chcemy też docierać do doradców metodycznych, nauczycieli – praktyków, studentów z obszaru nauk społecznych i humanistyki oraz osób zainteresowanych podejmowaną tu problematyką.

Stałe działy to między innymi: Rozprawy i artykuły, Narracje i praktyki, Recenzje.

Pedagogiczna Biblioteka w Rzeszowie przy PZPW posiada w swoich zbiorach czasopismo „Problemy Wczesnej Edukacji” od R. 1(2005) do chwili obecnej.

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

23

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

„Życie Szkoły” Czasopismo adresowane do nauczycieli wychowania wczesnoszkolnego i dyrektorów szkół podstawowych. Zawiera praktyczne artykuły z najbardziej aktualnymi treściami, tworzonymi zgodnie z nową podstawą programową, a także scenariusze wspierające codzienną pracę nauczycieli w klasach I-III. Czasopismo podnosi i doskonali umiejętności zawodowe nauczycieli oraz poszerza wiedzę w zakresie prowadzenia zajęć zintegrowanych.

W publikowanych materiałach promujemy nowoczesne metody nauczania i pokazujemy, w jaki sposób można wykorzystać je na zajęciach. Przedstawiamy pomysły na ciekawe zajęcia oraz scenariusze z gotowymi do wykorzystania na lekcjach kartami pracy.

Stałe działy to między innymi: Lekcja na czasie, Wspomaganie ucznia, Strefa Nauczyciela, Scenariusze zajęć.

Pedagogiczna Biblioteka w Rzeszowie przy PZPW posiada w swoich zbiorach czasopismo „Życie Szkoły” od R. 1 (1946) do chwili obecnej. „Nauczyciel i Szkoła” W kwartalniku publikowane są oryginalne, autorskie opracowania z zakresu pedagogiki i nauk z nią współdziałających. Problematyka czasopisma oscyluje wokół zagadnień związanych z szeroko rozumianym procesem nauczania i uczenia się w odniesieniu do różnorodnych aspektów życia nauczyciela i ucznia.

Celem wydawanego kwartalnika jest przekazanie czytelnikom współczesnej, naukowej refleksji związanej z Nauczycielem i Szkołą, która jednocześnie będzie inspiracją do twórczej pracy i dalszych rozważań w tym zakresie.

Stałe działy to między innymi: Doświadczenia i propozycje naukowo-metodyczne, Sylwetki pedagogów, Komunikaty i sprawozdania z badań, Rozprawy i artykuły naukowe.

Pedagogiczna Biblioteka w Rzeszowie przy PZPW posiada w swoich zbiorach czasopismo „Nauczyciel i Szkoła” od rocznika 1997 do chwili obecnej.

Uprzejmie informujemy, że możecie Państwo w sposób zdalny poprzez katalog Integro zamówić skan lub ksero artykułu z czasopism znajdujących się w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej przy Podkarpackim Zespole Placówek Wojewódzkich.

W ramach realizowanego przez Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką projektu Podkarpackie e-biblioteki pedagogiczne, macie Państwo możliwość zapisać się do biblioteki poprzez profil zaufany, złożyć propozycję zakupu lub zagłosować na już złożoną, zamawiać zdalnie książki, kserografie lub skany artykułów i fragmentów książek.

Zapraszamy do korzystania ze zbiorów i usług Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie www.rzeszow.pbw.org.pl 24

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (124)

Opracowała: Lucyna Brymora nauczyciel bibliotekarz (na podstawie informacji Wydawców i zbiorów Biblioteki) PBW przy PZPW w Rzeszowie ul. Gałęzowskiego 4

Zespół Szkół Plastycznych

Z życia szkół i placówek oświatowych

im. Antoniego Kenara

w Zakopanem

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (122) Fot. J. Ustrzycki

25

Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych Z życia szkół i placówek oświatowych im. Tadeusza Brzozowskiego w Krośnie

26

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (122)

Biennale 2021 - Ogólnopolski Przegląd Wyróżnionych Prac Dyplomowych Makroregionu Południowo-Wschodniego w Galerii Miejskiej Zespołu Szkół Plastycznych w Rzeszowie